Nouveau Testament en kasɩm du Burkina Faso

MAT

Matiyu

Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam na dɛ te tɩn

Nɔɔna bana mʋ pʋpʋnɩ Zezi ŋwɩa kam dɩ o zaasɩm dɩm na yɩ te tɩn, dɩ o na tɩgɩ yɩ o joori o bi te tɩn. Kʋ yɩ Matiyu dɩ Marɩkɩ dɩ Luki dɩ Zan mʋ pʋpʋnɩ. Ba wʋ wanɩ ba pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩlʋ maama Zezi na kɩ tɩn ba kɩ tɔnɔ nɩ (karɩmɩ-na Zan 21:25).

Dɩ́ nan na karɩmɩ twaanʋ tɩna tɩm maama, kʋʋ́ zǝni sɩ dɩ́ lwarɩ Zezi Krisi na yɩ wʋlʋ tɩn kʋ dwǝni dɩ́ na karɩmɩ tɔnɔ dɩdʋa yɩranɩ má.

Wɛ taanɩ dɩlʋ Matiyu na pʋpʋnɩ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Matiyu dɛɛn yɩ Zezi karabiǝ fugǝ-bale bam wʋ dɩdʋa mʋ (Matiyu 9:9 dɩ 10:3).

Matiyu brɩ nɩ Zezi Krisi yɩ Vɩrnʋ wʋm Wɛ na goni ni dɩ Zwifǝ bam faŋa faŋa sɩ oó ba tɩn mʋ. O ma ta brɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ dɛɛn na vɩ-o te tɩn.

Zezi Krisi dɛɛn tu lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama ŋwaanɩ mʋ, kʋ daɩ Zwifǝ bam má ŋwaanɩ. O pɛ o karabiǝ ni, sɩ ba tɔɔlɩ o kwǝr-ywǝŋǝ kam ba brɩ lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama (Matiyu 28:19).

Matiyu ŋɔɔnɩ Zezi lʋra dɩ o biini woŋo, o brɩ nɩ o yɩ Pɛ wʋlʋ na tu sɩ o vrɩ nɔɔna ba lwarɩm wʋnɩ tɩn mʋ (pɔɔrɩm 1-2).

O daa ta maa brɩ Zan na miisi Zezi na wʋnɩ te dɩ sʋtaanɩ na maŋ-o te tɩn (pɔɔrɩm 3-4),

yɩ o brɩ Zezi na tʋŋɩ Galile nɩ te tɩn: o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ, o brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam, o pa yawɩɩna na yazurǝ (pɔɔrɩm 5-18).

Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi ma vu Zeruzalɛm. Zwifǝ yigǝ tiinǝ ma pa ba ja-o ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ. Da yatɔ dɛ nɩ o ma joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ (pɔɔrɩm 19-28).

Matiyu brɩ Zezi zaasɩm dɩm na cɛ kuni bɩnu te tɩn:

1. O brɩ balʋ na zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ tɩn na maŋɩ sɩ ba taa tɔgɩ cɩga te tɩn (pɔɔrɩm 5-7).

2. O kwe balʋ na maŋɩ sɩ ba tɔɔlɩ Wɛ paarɩ dɩm kwǝrǝ kam ba brɩ nɔɔna tɩn (pɔɔrɩm 10).

3. O mɛ mɩmaŋa yarpɛ mʋ o ma brɩ Wɛ paarɩ dɩm ta na sǝgi yɩ dɩ wʋ́ ba dɩ brɩ jaja te tɩn (pɔɔrɩm 13).

4. O brɩ Wɛ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba taa ŋwɩ te tɩn (pɔɔrɩm 18).

5. O brɩ nɩ dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taa cǝgi maŋa kalʋ Wɛ paarɩ dɩm na wʋ́ ba dɩ wanɩ wo-lwaanʋ dwi maama te tɩn (pɔɔrɩm 24-25).

Wɛ taanɩ dɩlʋ

MATIYU

na pʋpʋnɩ tɩn

1

Zezi kwǝ dwi dɩm na toŋi te tɩn

(Luki 3:23-38)

¹ Zezi Krisi nabaara bam kuri na puli te tɩn mʋ tɩntʋ:

Zezi Krisi yɩ Davidi * dwi tu mʋ,

Davidi dɩ maa yɩ Abraham * dwi tu.

² Abraham ma lʋ Yizakɩ.

Yizakɩ ma lʋ Zakɔbɩ.

Zakɔbɩ ma lʋ Zuda dɩ o zɩmbaara dɩ o nyaana.

³ Zuda dɩ Tamaarɩ ma lʋ Farɛsɩ dɩ Zara.

Farɛsɩ ma lʋ Esrɔm.

Esrɔm ma lʋ Aram.

⁴ Aram ma lʋ Amɩnadabɩ.

Amɩnadabɩ ma lʋ Naasɔn.

Naasɔn ma lʋ Salɩmɔn.

⁵ Salɩmɔn dɩ o kaanɩ Rahabɩ ma lʋ Bʋazɩ.

Bʋazɩ dɩ o kaanɩ Ruuti ma lʋ Obɛdɩ.

Obɛdɩ ma lʋ Zese.

⁶ Zese ma lʋ Davidi wʋlʋ na jigi pɛ tɩn.

Davidi dɛɛn di kadǝm wʋlʋ na yɩ Yuri kaanɩ tɩn,

yɩ ba lʋ Salɔmɔn.

⁷ Salɔmɔn ma lʋ Robʋam.

Robʋam ma lʋ Abɩa.

Abɩa ma lʋ Aza.

⁸ Aza ma lʋ Zʋzafatɩ.

Zʋzafatɩ ma lʋ Zʋram.

Zʋram ma lʋ Yozɩasɩ.

⁹ Yozɩasɩ ma lʋ Zʋatam.

Zʋatam ma lʋ Asasɩ.

Asasɩ ma lʋ Ezekɩasɩ.

¹⁰ Ezekɩasɩ ma lʋ Manasɩ.

Manasɩ ma lʋ Amɔn.

Amɔn ma lʋ Zʋzɩasɩ.

¹¹ Zʋzɩasɩ ma lʋ Yɩkonɩa dɩ o nyaana.

Yɩkonɩa mɩmaŋa kam nɩ mʋ ba jaanɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam ba vu ba yagɩ Babilɔnɩ * tɩʋ nɩ.

¹² Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam viirim dɩm kwaga nɩ mʋ

Yɩkonɩa lʋgɩ Salatɩyɛlɩ.

Salatɩyɛlɩ ma lʋ Zorobabɛlɩ.

¹³ Zorobabɛlɩ ma lʋ Abidu.

Abidu ma lʋ Eliyakɩm.

Eliyakɩm ma lʋ Azori.

¹⁴ Azori ma lʋ Sadoki.

Sadoki ma lʋ Akimi.

Akimi ma lʋ Eliyudi.

¹⁵ Eliyudi ma lʋ Eleyazaarɩ.

Eleyazaarɩ ma lʋ Matan.

Matan ma lʋ Zakɔbɩ.

¹⁶ Zakɔbɩ ma lʋ Zʋzɛfʋ, wʋntʋ mʋ jigi Mari barʋ.

Mari dɛɛn ma ba o lʋ Zezi wʋlʋ ba na bǝŋi nɩ Krisi. *

¹⁷ Kʋntʋ maa brɩ nɩ, kʋ na zɩgɩ Abraham nɩ kʋ vu kʋ yi Davidi tɩn, ba dwi dɩm yɩ kuni fugǝ-bɩna mʋ. Kʋ na zɩgɩ Davidi nɩ kʋ vu kʋ yi Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam viirim dɩm maŋa kam nɩ tɩn, bantʋ dɩ dwi dɩm yɩ kuni fugǝ-bɩna mʋ. Kʋ na zɩgɩ maŋa kam kʋntʋ nɩ sɩ kʋ vu kʋ yi ba na lʋgɩ Zezi Krisi maŋa kalʋ tɩn, bantʋ dɩ dwi dɩm maa yɩ kuni fugǝ-bɩna.

Zezi lʋra kam na dɛ te tɩn

(Luki 1:26-38, 2:1-7)

¹⁸ Ba na lʋgɩ Zezi Krisi te tɩn mʋ tɩntʋ. O nu Mari dɩ Zʋzɛfʋ tiinǝ maama dɛɛn ya sɛ sɩ ba pa ba zʋ daanɩ, yɩ Mari daa ta wʋ ve o barʋ wʋm te. Maŋa kam kʋntʋ nɩ o ma ba o ja pugǝ dɩ Wɛ Joro * dam. ¹⁹ Zʋzɛfʋ wʋlʋ o na lagɩ o zʋ tɩn maa yɩ nɔn-ŋʋm. O maa ba lagɩ sɩ o pa cavɩɩra ja o kaanɩ wʋm nɔɔna maama yigǝ nɩ. O ma bʋŋɩ sɩ o daanɩ o yag-o, sɩ nɔɔna yɩ zaŋɩ ba lwarɩ. ²⁰ O na bʋŋɩ kʋntʋ tɩn, Baŋa-Wɛ malɛka * ma ba o te o dɩndwɩa wʋnɩ, yɩ ka ta dɩd-o ka wɩ: «Zʋzɛfʋ, Pɛ Davidi * dwi tu, yɩ pa n wʋ cɔgɩ sɩ n joŋi Mari n ma n ji n kaanɩ. Bɛŋwaanɩ, o na jɩgɩ pugǝ kam tɩn, kʋ yɩ Wɛ Joro kʋm dam ŋwaanɩ mʋ. ²¹ O lagɩ o lʋ bǝkǝrǝ mʋ, sɩ n pa o yɩrɩ nɩ Zezi *, bɛŋwaanɩ oó ba o vrɩ o nɔɔna ba lwarɩm wʋnɩ o yagɩ.»

²² Zezi lʋra kam dɛɛn sɩɩnɩ ka tɔgɩ kʋntʋ doŋ mʋ, sɩ kʋ pa Baŋa-Wɛ dɛɛn na tagɩ kʋlʋ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ. Faŋa faŋa tɩn, DƖ nijoŋnu wʋdoŋ dɛɛn tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ kam o wɩ:

²³ «Bukɔ wʋlʋ ta na yǝri baarʋ tɩn wʋ́ ba o ja pugǝ o lʋ bǝkǝrǝ,

yɩ baá bǝŋi bu wʋm yɩrɩ nɩ Emanuyɛlɩ.»

O yɩrɩ dɩm kʋntʋ kuri mʋ yɩ Wɛ wʋra dɩdaanɩ dɩbam.

²⁴ Zʋzɛfʋ na dɔ o zaŋɩ tɩn, o ma sɛ o kɩ Baŋa-Wɛ malɛka kam na tagɩ nɩ o kɩ te tɩn. O ma sɛ o joŋi Mari o ja vu sɔŋɔ. ²⁵ O ma wʋ pǝni dɩd-o sɩ kʋ vu kʋ yi o na lʋgɩ bu wʋm maŋa kalʋ tɩn. O laan ma pa o yɩrɩ nɩ Zezi.

2

Yiyǝn-yeenǝ na tu sɩ ba zuli Zezi te tɩn

¹ Ba dɛɛn lʋgɩ Zezi Zude tɩʋ kʋdoŋ nɩ mʋ, kʋ yɩrɩ mʋ Betelɩhɛm. Kʋ maa yɩ maŋa kalʋ Erɔdɩ * dɛɛn na yɩ pɛ tɩn. Yiyǝn-yeenǝ badaara dɛɛn ma nuŋi wa-puli seeni ba ba ba yi Zeruzalɛm. ² Ba laan ma bwe nɔɔna ba wɩ: «Bu wʋm ba na lʋgɩ sɩ o ji Zwifǝ pɛ tɩn wʋ yǝn mʋ? Bɛŋwaanɩ dɩbam nɛ calɩcʋa kalʋ na brɩ o lʋra kam tɩn na nuŋi bri-kwaga seeni, yɩ dɩbam ba sɩ dɩ́ zul-o.»

³ Pɛ Erɔdɩ dɛɛn na ni kʋntʋ tɩn, liǝ maa jɩg-o dɩ nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn. ⁴ O laan ma bǝŋi Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam maama, dɩdaanɩ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ bam, yɩ ba la daanɩ. O ma bwe-ba o wɩ: «Yǝn mʋ ba maŋɩ sɩ ba lʋ Krisi * wʋm?»

⁵ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Kʋʋ́ ta yɩ Betelɩhɛm nɩ mʋ, Zude tɩʋ nɩ. Bɛŋwaanɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnu wʋdoŋ pʋpʋnɩ o wɩ:

⁶ ‹Betelɩhɛm, tɩʋ kʋlʋ na yɩ balaŋa Zude tɩɩnɩ dɩm wʋnɩ tɩn, daɩ tɩʋ kʋlʋ na muri tɩn.

Bɛŋwaanɩ nmʋ wʋnɩ mʋ baá lʋ dɩdɛɛrʋ wʋlʋ na wʋ́ ta nii a nɔɔna balʋ na yɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ tɩn baŋa nɩ.› »

⁷ Erɔdɩ na ni kʋntʋ tɩn, o ma daanɩ o bǝŋi yiyǝn-yeenǝ bam sɩ ba ba o te. O ma kwaanɩ o bwe-ba, sɩ o lwarɩ dɛ dɩm calɩcʋa kam na puli ka nuŋi tɩn. ⁸ O laan ma tʋŋɩ-ba sɩ ba vu Betelɩhɛm, yɩ o wɩ: «Ve-na á kwaanɩ á beeri bu wʋm jǝgǝ, sɩ á na nɛ-o, sɩ á joori á ba á ta á brɩ-nɩ, sɩ a dɩ vu a zul-o.»

⁹ Pɛ wʋm na tagɩ kʋntʋ dɩ ba tɩn, ba laan ma zaŋɩ ba maa kɛa. Ba na maa kɛ tɩn, ba ma da ba na calɩcʋa kalʋ ba ya na maŋɩ ba na wa-puli seeni tɩn. Ka laan maa wʋ ba yigǝ nɩ wɛyuu nɩ ka veǝ, yɩ ka vu ka zɩgɩ ka maŋɩ dɩ bu wʋm na wʋ mɛ tɩn. ¹⁰ Kʋ ma pa ba tiini ba jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ. ¹¹ Ba ma vu ba zʋ sɔŋɔ kʋm wʋ. Ba ma na bu wʋm dɩ o nu Mari. Ba ma kuni doonǝ ba zul-o. Ba laan ma bwǝli ba zɩla ba lɩ pɛɛra ba pa-o. Ba pɛɛra yam yɩ sǝbu-sɩŋa, dɩ wǝǝnu tɩlʋ ba na zwɛ yɩ tɩ lwǝm ywǝmmǝ tɩn, dɩ tralɩ nugǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ Miiri tɩn. ¹² Wɛ ma pa ba lwarɩ ba dɩndwɩa wʋnɩ, nɩ ba daa yɩ joori ba da Erɔdɩ te. Ba laan ma tɔgɩ cwǝ-gaa ba joori ba vu ba tɩʋ kʋm.

Erɔdɩ na kwaanɩ sɩ o gʋ bu wʋm te tɩn

¹³ Yiyǝn-yeenǝ bam na kɛ ba daarɩ kʋntʋ tɩn, Baŋa-Wɛ malɛka * ma da ka ba Zʋzɛfʋ te o dɩndwɩa wʋnɩ, yɩ ka wɩ: «Zaŋɩ n ja bu wʋm dɩ o nu n ja n duri n vu Ezipi * tɩʋ, sɩ á taá zʋʋrɩ da, sɩ kʋ yi maŋa kam a na wʋ́ pa abam ni sɩ á nuŋi Ezipi á joori á ba tɩn. Bɛŋwaanɩ Erɔdɩ mʋ lagɩ o zaŋɩ o beeri bu wʋm sɩ o gʋ-o.»

¹⁴ Zʋzɛfʋ na ni kʋntʋ tɩn, o ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o ja bu wʋm dɩ o nu wʋm, o nuŋi tɩtɩɩ dɩm kʋntʋ nɩ o vu Ezipi. ¹⁵ Ba ma zʋʋrɩ da taan, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ Erɔdɩ na tɩgɩ tɩn. Kʋ dɛɛn kɩ kʋntʋ mʋ, sɩ kʋ pa Baŋa-Wɛ dɛɛn na tagɩ kʋlʋ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ. Faŋa faŋa tɩn, DƖ dɛɛn pɛ DƖ nijoŋnu wʋdoŋ tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ o wɩ:

«Amʋ Wɛ bǝŋi a bu wʋm sɩ o nuŋi Ezipi nɩ mʋ o ba.»

¹⁶ Erɔdɩ dɛɛn na tu o lwarɩ nɩ yiyǝn-yeenǝ bam lʋʋrɩ o yigǝ nɩ ba viiri tɩn, o bam ma tiini dɩ zaŋɩ. O ma pa ni sɩ o nɔɔna vu Betelɩhɛm dɩ kʋ tɩ-balwa bam maama wʋnɩ, ba gʋ bǝkǝri-balɛ sɩlʋ na yi bɩna yale dɩ balʋ na muri bɩna yale tɩn maama. O nan kɩ kʋntʋ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ yiyǝn-yeenǝ bam na pɛ o lwarɩ maŋa kalʋ calɩcʋa kam na nuŋi tɩn mʋ.

¹⁷ Biǝ bam gʋm dɩm ma pa Wɛ nijoŋnu Zeremi na tagɩ Wɛ kwǝrǝ kalʋ faŋa faŋa tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ. ¹⁸ O dɛɛn tagɩ o wɩ:

«Sɔɔ mʋ zaŋɩ Rama tɩʋ wʋnɩ.

Nɔɔna mʋ wʋra ba keerǝ,

yɩ ba coosǝ zanzan.

Rasɛɛlɩ mʋ tiini o keerǝ o biǝ ŋwaanɩ,

o maa ba sɛ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ gan-o,

o biǝ bam na tɩga tɩn ŋwaanɩ.»

¹⁹ Erɔdɩ dɛɛn ma ba o tɩ, yɩ Zʋzɛfʋ daa ta wʋ Ezipi nɩ. Baŋa-Wɛ malɛka ma daa ba Zʋzɛfʋ te o dɩndwɩa wʋnɩ, yɩ ka wɩ: ²⁰ «Zaŋɩ n ja bu wʋm dɩ o nu n joori n vu Yisɩrayɛlɩ tɩʋ. Bɛŋwaanɩ wʋlʋ ya na lagɩ sɩ o gʋ bu wʋm tɩn laan tɩga.»

²¹ Zʋzɛfʋ na ni kʋntʋ tɩn, o ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o ja bu wʋm dɩ o nu o joori o vu Yisɩrayɛlɩ tɩʋ kʋm. ²² O laan ma ba o lwarɩ nɩ Erɔdɩ bu Arɩsɩla mʋ lǝni o ko wʋm yuu nɩ o di paarɩ Zude tɩɩnɩ dɩm baŋa nɩ. Kʋ ma pa o kwarɩ fʋʋnɩ sɩ o joori o vu jǝgǝ kam kʋntʋ. O dɩndwɩa wʋnɩ Wɛ ma pa o lwarɩ kʋlʋ o na maŋɩ sɩ o kɩ tɩn, kʋ pa o lɛɛrɩ o vu Galile tɩʋ. ²³ O laan ma vu o yi tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Nazarɛtɩ, yɩ o zʋʋrɩ da. Kʋ laan ma pa Wɛ nijoŋnǝ bam dɛɛn na tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ faŋa faŋa te tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ. Ba dɛɛn tagɩ ba wɩ: «Baá bǝŋ-o nɩ Nazarɛtɩ tu.»

3

Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ yɩ o brɩ-ba te tɩn

(Marɩkɩ 1:1-8, Luki 3:1-18, Zan 1:19-28)

¹ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Zan. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn. O dɛɛn ma ba o wʋ Zude nɩ o beeri kagʋa wʋnɩ, yɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ. ² O maa yǝni o ta o brɩ-ba sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ, sɩ maŋa kam laan yiǝ Wɛ paarɩ dɩm na lagɩ dɩ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn. ³ Zan yɩ wʋlʋ Wɛ nijoŋnu Ezayi * na maŋɩ o ŋɔɔnɩ o taanɩ faŋa faŋa tɩn o wɩ:

«Nɔɔnʋ mʋ wʋ kagʋa wʋnɩ o tɔɔlɩ o kwǝrǝ o wɩ:

‹Zaŋɩ-na á fɔgɩ á kwɛ dɩ́ Yuutu wʋm cwǝŋǝ kam,

o na lagɩ o ba o tɔgɩ da tɩn.

Pa-na cwe sɩlʋ o na lagɩ o ba o tɔgɩ tɩn fɔgɩ sɩ yɔɔrɩ lanyɩranɩ.› »

⁴ Zan dɛɛn zʋʋrɩ gɔrɔ kʋlʋ ba na sɔgɩ dɩ yogondi kʋrʋ tɩn mʋ. O maa maɩ kilǝ o ma ja o tǝŋǝ. O wʋdiu mʋ yɩ kayɩra dɩ tʋʋrʋ. ⁵ Nɔɔna zanzan maa yǝni ba nuŋi Zeruzalɛm, dɩ Zude tɩɩnɩ dɩm maama, dɩ Zʋrdɛn bugǝ ni je sɩm, ba ve o te. ⁶ Ba maa tɛ ba brɩ kʋlʋ ba na kɩ ba cɔgɩ tɩn. O laan maa paɩ ba tu Zʋrdɛn bugǝ kam wʋnɩ, yɩ o miisi-ba na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ.

⁷ Zan na wʋra o miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn, o nɛ nɩ Farizɩan * tiinǝ dɩ Sadusɩan * tiinǝ zanzan tui o te. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam nyɩ dɩ bɩsankwɩ-dwǝ mʋ. Wɔɔ mʋ brɩ abam sɩ á kwaanɩ á lu cam dɩlʋ Wɛ na lagɩ DƖ pa nabiinǝ na tɩn wʋnɩ? ⁸ Abam nan maŋɩ sɩ á taá kɩ kǝnǝ yalʋ na wʋ́ brɩ nɩ á sɩɩnɩ á lǝni á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩn mʋ. ⁹ Abam yɩ taá bʋŋa á pa á tɩtɩ nɩ, á na yɩ Abraham dwi tiinǝ tɩn, á daa wʋ maŋɩ sɩ á lǝni á wʋrʋ. Wɛ na laga, DƖ wʋ́ wanɩ DƖ pa kandwa yantʋ lǝni ya ji Abraham * dwi tiinǝ. ¹⁰ Nɔɔnʋ nan maŋɩ o jɩgɩ dooru o jɩŋa nɩ, sɩ o ta maa goni tweeru tɩm o dɩ tɩga nɩ. Tiu kʋlʋ maama na ba lǝri bu-ŋʋna tɩn, o maŋɩ sɩ o go-kʋ mʋ o dɩ mini wʋnɩ sɩ kʋ di. Mʋ Wɛ dɩ na lagɩ DƖ kɩ nɔɔna balʋ na wʋ lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ te tɩn. ¹¹ Amʋ nan miisi abam na wʋnɩ mʋ, sɩ kʋ brɩ nɩ abam lǝni á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm. Kʋ daarɩ wʋlʋ na lagɩ o saŋɩ amʋ kwaga o ba tɩn tiini o dwe amʋ. A wʋ maŋɩ sɩ a zeeri o nɛ natra dɩ. Wʋntʋ nan wʋ́ miisi abam Wɛ Joro * dɩ mini wʋnɩ mʋ. ¹² Wʋntʋ nan ze zʋŋ-kɔgɔ mʋ sɩ o ma caarɩ o mɩna o pɛ o kɩ o tulǝ nɩ, sɩ o daarɩ mɩn-swaanʋ tɩm o zwɛ dɩ mini dɩlʋ na ba di dɩ dwe tɩn. Mʋ Wɛ na lagɩ DƖ pɔɔrɩ nɔɔna daanɩ DƖ kɩ-ba te tɩn.»

Zan na miisi Zezi na wʋnɩ te tɩn

(Marɩkɩ 1:9-11, Luki 3:21-22)

¹³ Zan dɛɛn na wʋ Zʋrdɛn bugǝ kam ni nɩ tɩn, Zezi ma nuŋi Galile tɩʋ nɩ o vu o te sɩ o miis-o na wʋnɩ. ¹⁴ Zan dɛɛn ya wʋ sɛ, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ mʋ maŋɩ sɩ a ba nmʋ te sɩ n miisi-nɩ na wʋnɩ, sɩ kʋ daɩ nmʋ mʋ wʋ́ ba amʋ te sɩ a miisi-m na wʋnɩ.»

¹⁵ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Yagɩ sɩ kʋ kɩ kʋntʋ lele, sɩ kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ kʋntʋ mʋ, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ kɩ kʋlʋ maama na yɩ Wɛ wʋbʋŋa tɩn.» O laan ma sɛ.

¹⁶ Zezi na miisi na kʋntʋ tɩn, o ma da o nuŋi na bam wʋnɩ. O laan ma na wɛyuu na pʋrɩ o baŋa nɩ, yɩ o na Wɛ Joro * kʋm na dɛ da kʋ tu o baŋa, yɩ kʋ nyɩ dɩ kunkwǝŋǝ te. ¹⁷ Kwǝrǝ laan ma ŋɔɔnɩ wɛyuu nɩ ka wɩ:

«Wʋntʋ mʋ yɩ amʋ bu-dʋa a na so-o dɩ a wʋ maama.

O ma yǝni o pa a wʋ poli zanzan.»

4

Sʋtaanɩ na maŋɩ Zezi te tɩn

(Marɩkɩ 1:12-13, Luki 4:1-13)

¹ Wɛ Joro kʋm dɛɛn na tu Zezi te kʋntʋ tɩn, kʋ laan ma ja-o kʋ vu kagʋa wʋnɩ, sɩ sʋtaanɩ * maŋ-o dɩ nii. ² Zezi dɛɛn maa wʋra taan da fiinna, yɩ o ba di wʋdiu wɩa dɩ tɩtɩɩ maama. Kana maa jɩg-o. ³ Sʋtaanɩ laan ma ba o te, yɩ dɩ ta dɩd-o dɩ wɩ: «Nmʋ na sɩɩnɩ n yɩ Baŋa-Wɛ Bu, sɩ n ta dɩ kandwa yantʋ sɩ ya ji wʋdiu sɩ n di.»

⁴ Zezi ma lǝri o wɩ: «Kʋ nan pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Kʋ daɩ wʋdiu yɩranɩ mʋ paɩ nabiinu ŋwɩ,

kʋ yɩ Wɛ ni-taanɩ dɩm maama mʋ paɩ nabiinu ŋwɩa.› »

⁵ Sʋtaanɩ laan ma ja-o dɩ ja vu dɩ zʋ Wɛ tɩtɩ tɩʋ Zeruzalɛm wʋ. Dɩ ma ja-o dɩ vu dɩ di Wɛ-di-kamunu * kʋm yuu mɛ na dwara tɩn dɩ zɩg-o da, ⁶ yɩ dɩ wɩ: «Nmʋ na yɩ Wɛ Bu, sɩ n faŋɩ n cu tɩga nɩ sɩ dɩ́ nii. Bɛŋwaanɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Wɛ wʋ́ pa DƖ malɛsɩ * ba nmʋ ŋwaanɩ,

sɩ lwǝri-m dɩ sɩ jɩa,

sɩ n yɩ tʋ tɩga nɩ n magɩ n naga dɩ kandwɛ.› »

⁷ Zezi ma lǝri o wɩ: «Kʋ ta pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

‹Yɩ zaŋɩ n maŋɩ n Yuutu Baŋa-Wɛ n nii.› »

⁸ Sʋtaanɩ daa ma ja-o dɩ ja vu dɩ di piu kʋlʋ na tiini kʋ dwara tɩn yuu. Dɩ laan ma brɩ-o lʋgʋ baŋa tɩɩnɩ dɩm maama dɩ wo-laarʋ tɩlʋ maama na wʋra tɩn. ⁹ Dɩ ma ta dɩd-o dɩ wɩ: «Nmʋ na sɛ n kuni doonǝ n zuli amʋ, aá pa n ta n te wǝǝnu tɩntʋ maama.»

¹⁰ Zezi laan ma ta dɩ-dɩ o wɩ: «Sʋtaanɩ, ve daa a tee nɩ! Sɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Kʋ yɩ n Yuutu Baŋa-Wɛ yɩranɩ mʋ

n maŋɩ sɩ n kuni doonǝ n zuli,

sɩ n kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn.› »

¹¹ Sʋtaanɩ laan ma viiri dɩ daar-o. Wɛ malɛsɩ laan ma ba Zezi te sɩ zǝn-o.

Zezi na puli sɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ te tɩn

(Marɩkɩ 1:14-15, Luki 4:14-15)

¹² Zezi dɛɛn na lwarɩ nɩ ba jaanɩ Zan *f1 * ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ tɩn, o ma joori o vu Galile. ¹³ O maa daa wʋ maŋɩ Nazarɛtɩ nɩ, yɩ o kɛ o vu Galile tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Kapɛrnawum, o zʋʋrɩ da. Tɩʋ kʋm kʋntʋ wʋ nɩnɩʋ ni nɩ mʋ, dɩ je sɩlʋ Zabulɔn dwi tiinǝ dɩ Nɛfitali dwi tiinǝ ya na zʋʋrɩ tɩn. ¹⁴ O na zʋʋrɩ da kʋntʋ tɩn, kʋ dɛɛn ma pa Wɛ nijoŋnu Ezayi * na maŋɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ faŋa faŋa te tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ. ¹⁵ O dɛɛn tagɩ o wɩ:

«Kʋ na yɩ Zabulɔn dɩ Nɛfitali tɩɩnɩ dɩm,

dɩ je sɩlʋ na wʋ nɩnɩʋ kʋm seeni tɩn,

dɩ je sɩlʋ na wʋ Zʋrdɛn bugǝ kam bubɛ dɩdoŋ dɩm kwaga nɩ tɩn,

dɩ Galile je sɩlʋ dwi-gɛ * tiinǝ na zʋʋrɩ da tɩn,

¹⁶ jǝgǝ kantʋ tiinǝ bam dɛɛn ya wʋ lim wʋnɩ mʋ,

yɩ ba laan ba ba na pooni zanzan.

Balʋ na zʋʋrɩ da tɩn ya ba jɩgɩ tɩɩna dɩ Wɛ,

tʋʋnɩ mʋ ya te-ba.

Pooni laan ma zǝŋi ba baŋa nɩ.»

¹⁷ Zezi na joori o vu Galile tɩn, kʋ zɩgɩ maŋa kantʋ nɩ mʋ o puli o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ, o brɩ nɔɔna nɩ ba maŋɩ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ, bɛŋwaanɩ maŋa kam laan yiǝ Wɛ paarɩ dɩm na lagɩ dɩ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn.

Zezi na bǝŋi nɔɔna bana sɩ ba taa tɔg-o te tɩn

(Marɩkɩ 1:16-20, Luki 5:1-11)

¹⁸ Zezi dɛɛn maa wʋ Galile nɩnɩʋ kʋm ni nɩ o veǝ. O ma na nɔɔna bale, ba yɩ cʋrʋ mʋ. Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Simɔn, o yɩrɩ dɩdoŋ maa yɩ Pɩyɛɛrɩ. Wʋdoŋ wʋm maa yɩ o nyaanɩ, o yɩrɩ mʋ Andre. Ba yɩ kalǝŋ-jara mʋ, yɩ ba wʋ na bam wʋnɩ ba dʋlɩ bʋrɩ ba ma jaanɩ kale. ¹⁹ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Zaŋɩ-na á ba á taá tɔgɩ-nɩ. Aá pa á taá beeri nɔɔna mʋ á pa-nɩ sɩ ba da amʋ kwaga, nɩ á na yǝni á jaanɩ kale te tɩn.» ²⁰ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma zaŋɩ lɩla ba yagɩ ba bʋrɩ sɩm, yɩ ba vu ba tɔgɩ o kwaga.

²¹ Zezi na ve o maa kɛ tɩn, o daa ma na nɔɔna bale, ba dɩ yɩ cʋrʋ mʋ. Ba ko yɩrɩ mʋ Zebede. Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Zakɩ. Wʋdoŋ wʋm maa yɩ o nyaanɩ, o yɩrɩ mʋ Zan. Bantʋ bale dɩ ba ko Zebede maa wʋ naboro wʋnɩ ba kwɛ ba bʋrɩ, sɩ ba ma ja kale. O ma bǝŋi biǝ bam sɩ ba ba ba taa tɔg-o. ²² O na bǝŋi-ba kʋntʋ tɩn, ba ma zaŋɩ lɩla ba yagɩ ba ko wʋm dɩ naboro kʋm, yɩ ba vu ba tɔg-o.

²³ Zezi dɛɛn maa tʋlɩ Galile tɩɩnɩ dɩm maama. O maa yǝni o ve Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm sɩ o taa brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam. O maa tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ Wɛ na lagɩ DƖ di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ te tɩn. O maa kwǝri o pa yawɩɩna na yazurǝ dɩ yawɩɩrʋ tɩlʋ dwi maama na jɩgɩ-ba tɩn. ²⁴ Nɔɔna ma ba ba ni o ŋwa je sɩm kʋntʋ nɩ, dɩ Siiri tɩʋ kʋm maama wʋnɩ. Ba maa yǝni ba jaanɩ yawɩɩna dwi dwi ba tu o te, balʋ yɩra na tiini ya wɔɛ tɩn, kʋ wǝli dɩ balʋ ciciri na yaarɩ-ba tɩn, dɩ balʋ na saɩ kɔɔrʋ tɩn, dɩ kwaarʋ. Ba na tu Zezi te kʋntʋ tɩn, o maa yǝni o pa ba na yazurǝ. ²⁵ Nɔn-kɔgɔ zanzan dɛɛn ma nuŋi Galile tɩɩnɩ dɩm, dɩ je sɩlʋ ba na bǝ nɩ ‹Tɩɩnɩ Fugǝ› tɩn, dɩ Zeruzalɛm, dɩ Zude maama, dɩ je sɩlʋ na wʋ Zʋrdɛn bugǝ kam bubɛ dɩdoŋ dɩm nɩ tɩn ba tɔgɩ dɩd-o.

5

Zezi zaasɩm-dʋʋrɩ dɩm

(Luki 6:20-23)

¹ Zezi dɛɛn na nɛ nɔn-kɔgɔ na tɔg-o tɩn, o ma vu o di piu kʋdoŋ yuu o jǝni da. O na je tɩn, o karabiǝ bam ma ba o te. ² O laan ma puli o brɩ-ba o wɩ:

³ «Balʋ na ye nɩ ba yɩ yinigǝ tiinǝ Wɛ yigǝ nɩ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

ba na wʋ́ tɔgɩ ba di Wɛ paarɩ dɩm tɩn ŋwaanɩ.

⁴ Balʋ wʋrʋ na cɔgɩ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

Wɛ na wʋ́ pa-ba wʋ-zuru tɩn ŋwaanɩ.

⁵ Balʋ na jɩgɩ ban-pʋnʋ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

Wɛ na wʋ́ pa ba taa te lʋgʋ tɩn ŋwaanɩ.

⁶ Balʋ na paɩ Wɛ cɩga kam tɔgɩm jɩgɩ fra dɩ ba tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

Wɛ na wʋ́ pa ba bɩcara pǝni tɩn ŋwaanɩ.

⁷ Balʋ na jɩgɩ nɔɔna ŋwaŋa tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

Wɛ na wʋ́ duri ba dɩ ŋwaŋa tɩn ŋwaanɩ.

⁸ Balʋ na yɩ wʋ-poŋo tiinǝ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

ba na wʋ́ ba ba na Wɛ tɩn ŋwaanɩ.

⁹ Balʋ na paɩ nɔɔna jɩgɩ ywǝǝni daanɩ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

Wɛ na wʋ́ ta bǝ-ba nɩ DƖ biǝ tɩn ŋwaanɩ.

¹⁰ Balʋ na tɔgɩ Wɛ cɩga kam yɩ nɔɔna bɛɛsɩ-ba tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

ba na wʋ́ tɔgɩ ba di Wɛ paarɩ dɩm tɩn ŋwaanɩ.

¹¹ Nɔɔna na twɩ abam yɩ ba bɛɛsɩ abam, yɩ ba fɔ vwan ba tɛ wo-balwaarʋ dwi maama ba pa abam amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, á jɩgɩ yu-yoŋo. ¹² Á taá jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ sɩ Wɛ wʋ́ pa á na nyɔɔrɩ zanzan DƖ tee nɩ. Kʋ na yɩ Wɛ nijoŋnǝ balʋ dɛɛn na loori abam yigǝ ba ba tɩn, nɔɔna dɛɛn maŋɩ ba bɛɛsɩ-ba kʋntʋ mʋ.

¹³ Yɛ na paɩ wʋdiu ywǝnǝ te tɩn, abam dɩ nan maŋɩ sɩ á taá paɩ ywǝǝni taa wʋ nabiinǝ tee nɩ. Yɛ ywǝǝni nan na ti, n daa n bá wanɩ n pa dɩ joori dɩ ja ywǝǝni. Dɩ daa ba jɩgɩ kuri. Baá dɩ-dɩ ba yagɩ mʋ, sɩ nɔɔna taa nwanɩ dɩ baŋa nɩ.

¹⁴ Abam nyɩ dɩ lʋgʋ baŋa pooni mʋ nabiinǝ tɩtarɩ nɩ. Tɩʋ kʋlʋ ba na lɔgɩ piu yuu nɩ tɩn bá wanɩ kʋ sǝgi, kʋ naɩ mʋ jaja. ¹⁵ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá sɛ o tarɩgɩ kanɩa o pu tɩtɔgɔ kuri nɩ. Oó kwe-ka o palɩ wɛɛnɩ mʋ, sɩ ka pooni dɩm taa naɩ dɩ paɩ nɔɔna balʋ maama na wʋ digǝ kam wʋnɩ tɩn. ¹⁶ Abam dɩ nan maŋɩ sɩ á zǝŋi á pooni dɩm kʋntʋ mʋ nɔɔna tɩtarɩ nɩ. Ba laan wʋ́ na wo-laarʋ tɩlʋ á na kɩ tɩn, yɩ ba zuli á Ko Wɛ wʋlʋ na wʋ wɛyuu nɩ tɩn.

Zezi na pɛ Wɛ cullu tɩm tiini tɩ ja kuri te tɩn

¹⁷ Abam nan yɩ taá bʋŋɩ nɩ amʋ tu sɩ a pa Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ kʋlʋ tɩn ji kafɛ, kʋ na yɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ dɛɛn na pɛ Moyisi *, dɩ DƖ nijoŋnǝ bam na brɩ kʋlʋ faŋa faŋa tɩn dɩ. Amʋ tu sɩ a pa tɩ tiini tɩ taa jɩgɩ kuri mʋ lanyɩranɩ, sɩ kʋ daɩ nɩ a lagɩ a cɔgɩ-tɩ mʋ. ¹⁸ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, lʋgʋ baŋa dɩ wɛyuu na wʋ́ daanɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ tɩn, kʋlʋkʋlʋ bá wanɩ kʋ lɩ Wɛ cullu tɩm wʋnɩ dɩ fɩnfɩɩn dɩ. Tɩ nan wʋ́ ta wʋra kʋntʋ mʋ taan, sɩ kʋ ba kʋ yi maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ pa woŋo maama kɩ kʋ ti tɩn. ¹⁹ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na wʋ sɛ Wɛ niǝ yam dɩdʋa yɩ o daarɩ o brɩ o donnǝ sɩ ba dɩ yɩ sɛ-dɩ tɩn, dɩ na maŋɩ dɩ yɩ mɩmɩɩ dɩ, kʋntʋ tu wʋ́ ba ji balaŋa Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama na sɛ Wɛ niǝ yam yɩ o daarɩ o brɩ o donnǝ sɩ ba dɩ sɛ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ba ji kamunu Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. ²⁰ Á nan taá ye nɩ, abam na wʋ sɛ Wɛ cɩga kam á dwǝni á cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ Farizɩan * tiinǝ bam, á bá wanɩ á na cwǝŋǝ sɩ á tɔgɩ á zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ.

Ban-zɔŋɔ na nyɩ dɩ nɔn-gʋra te tɩn

²¹ Abam ye nɩ ba dɛɛn brɩ dɩbam kwǝ bam ba wɩ: ‹Yɩ zaŋɩ n gʋ nɔɔnʋ. Wʋlʋ nan na gʋ nɔɔnʋ, ba maŋɩ sɩ ba di o taanɩ mʋ.› ²² Kʋ daarɩ, a nan lagɩ a ta dɩ abam nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na jɩgɩ ban-zɔŋɔ dɩ o ko-bu, kʋ maŋɩ sɩ ba di kʋntʋ tu dɩ taanɩ mʋ. Wʋlʋ na tagɩ dɩ o ko-bu o wɩ, o ba jɩgɩ wʋbʋŋa, kʋ maŋɩ sɩ dɩbam sarɩya-dirǝ nakwa bam mʋ di kʋntʋ tu taanɩ. Nɔɔnʋ wʋlʋ dɩ na tagɩ dɩ o ko-bu o wɩ, o yɩ joro, kʋ maŋɩ sɩ kʋntʋ tu zʋ min-tɩʋ * mʋ. ²³ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nmʋ na lagɩ n kwe n pɛɛrɩ n pa Wɛ, yɩ n laan na guli nɩ n ko-bu jɩgɩ n ban-zɔŋɔ, ²⁴ sɩ n tiŋi n pɛɛrɩ dɩm, sɩ n joori n vu n ko-bu wʋm te sɩ á fɔgɩ daanɩ. Nmʋ na kɩ kʋntʋ, sɩ n laan joori n ba n kwe n pɛɛrɩ dɩm n pa Wɛ.

²⁵ Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ nan na jaanɩ-m o vu o saŋɩ, sɩ n kɩ lɩla n pa á fɔgɩ daanɩ yɩ á daa ta wʋ yi sarɩya yam dim jǝgǝ kam. Kʋ na daɩ kʋntʋ, o laan wʋ́ kɩ nmʋ sarɩya-diru wʋm jɩŋa nɩ, sɩ o pa n na cam. Wʋntʋ dɩ laan wʋ́ kɩ-m o tɩntʋŋnʋ jɩŋa nɩ, sɩ o ja-m o vu o kɩ pɩɩna digǝ nɩ. ²⁶ A lagɩ a ta cɩga dɩ nmʋ sɩ, nń ta n wʋra taan. Nmʋ na wʋ ŋwɩ jɩnɩ dɩm maama n ti, ba bá yagɩ-m.

Ka-laga na yɩ kǝm-balɔrɔ te tɩn

²⁷ Abam nan ye nɩ ba maŋɩ ba ta ba wɩ: ‹Yɩ zaŋɩ n pǝni dɩ n doŋ kaanɩ.› ²⁸ Amʋ nan lagɩ a ta abam nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na nii kaanɩ dɩ fra tɩn, kʋ nyɩ dɩ o maŋɩ o pǝni dɩd-o mʋ o wʋbʋŋa na lag-o tɩn ŋwaanɩ. ²⁹ Kʋntʋ tɩn, nmʋ jazɩm yi na paɩ n kɩ lwarɩm, sɩ n lɩ-dɩ n yagɩ. Nmʋ yɩra daa dɩdʋa na cɔgɩ, kʋʋ́ ta lana kʋ pa-m kʋ dwe n yɩra yam maama na wʋra yɩ ba dɩ-ya min-tɩʋ nɩ. ³⁰ Nmʋ jazɩm mʋ na paɩ n kɩ lwarɩm, sɩ n go-dɩ n yagɩ. Nmʋ yɩra daa dɩdʋa na cɔgɩ, kʋʋ́ ta lana kʋ pa-m kʋ dwe n yɩra yam maama na zʋ min-tɩʋ.

Kaanɩ yagɩm

(Matiyu 19:9, Marɩkɩ 10:11-12, Luki 16:18)

³¹ Ba maŋɩ ba ta ba wɩ: ‹Nɔɔnʋ wʋlʋ na yagɩ o kaanɩ, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o pa-o tɔnɔ kʋlʋ na wʋ́ brɩ nɩ ba yagɩ daanɩ tɩn.› ³² Amʋ nan lagɩ a ta abam nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na yagɩ o kaanɩ yɩ kʋ daɩ nɩ o cɔgɩ dɩ baarʋ tɩn, kʋntʋ tu pɛ kaanɩ wʋm kɩ bwǝŋǝ mʋ, dɩ o daa na zʋ barʋ wʋdoŋ tɩn. Nɔɔnʋ wʋlʋ maama nan na di kaanɩ wʋm kʋntʋ tɩn, kʋntʋ tu dɩ kɩ bwǝŋǝ mʋ.

Durǝ duum na wʋ maŋɩ te tɩn

³³ Abam maŋɩ á ye nɩ ba dɛɛn brɩ dɩbam kwǝ bam ba wɩ: ‹Yɩ zaŋɩ n kwanɩ n ni, dɩ nmʋ na dugǝ n wɩ nń kɩ kʋlʋ n pa n Yuutu Baŋa-Wɛ tɩn.› ³⁴ Amʋ nan lagɩ a ta a brɩ abam sɩ á yɩ zaŋɩ á du dɩ kʋlʋkʋlʋ. Yɩ zaŋɩ á du durǝ dɩ Wɛ-sɔŋɔ, bɛŋwaanɩ dáanɩ mʋ yɩ Wɛ jǝŋǝ je. ³⁵ Yɩ du-na dɩ tɩga baŋa dɩ, ka na yɩ Wɛ nɛ cwiim jǝgǝ tɩn ŋwaanɩ. Nan yɩ du-na dɩ Zeruzalɛm dɩ, sɩ kʋntʋ yɩ Wɛ pa-farʋ wʋm tɩʋ mʋ. ³⁶ Nan yɩ zaŋɩ á du dɩ á tɩtɩ yuu dɩ, bɛŋwaanɩ á bá wanɩ á pa á yuuyuǝ dɩdʋa tɩtɩ lǝni ka ji napoŋo naa nazono. ³⁷ Nan pa-na abam ‹ɛɛn› ji ‹ɛɛn›, sɩ abam ‹awo› ji ‹awo›, sɩ á daa yɩ wǝli kʋlʋkʋlʋ da. Woŋo na wǝli da, kʋntʋ yɩ sʋtaanɩ * nyɩm mʋ.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-zuru te tɩn

(Luki 6:29-30)

³⁸ Abam maŋɩ á ni sɩ ba tagɩ ba wɩ: ‹Nɔɔnʋ na pi n yi, sɩ ba pi kʋntʋ tu dɩ yi. Nɔɔnʋ nan na guri n yǝli, sɩ ba guri kʋntʋ tu dɩ yǝli.› ³⁹ Amʋ nan lagɩ a ta a brɩ abam nɩ, nɔɔnʋ na kɩ-m lwarɩm, sɩ n dɩ daa yɩ kɩ-o lwarɩm n ma n ŋwɩ. Nɔɔnʋ nan na lɔgɩ n jazɩm pʋpɔŋɔ, sɩ n guni kʋdoŋ kʋm dɩ, sɩ o lɔ o wǝli da. ⁴⁰ Nɔɔnʋ nan na saŋɩ-m sɩ o joŋi n gwar-bu o jɩnɩ ŋwaanɩ, sɩ n pa o kwe n gwar-bwǝrǝ dɩ o wǝli da. ⁴¹ Dɩdɛɛrʋ nan na fɩ-m sɩ n zɩŋɩ o zɩla n vu nabaa yi mʋrʋ, sɩ n zɩŋɩ n vu nabaa yi mʋrr-tɩle. ⁴² Nɔɔnʋ nan na loori-m woŋo, sɩ n kwaanɩ n pa-o-kʋ. Nɔɔnʋ nan na lagɩ sɩ o jɩnɩ woŋo n tee nɩ, sɩ n yɩ van-o.

Sono taanɩ

(Luki 6:27-28, 32-36)

⁴³ Abam maŋɩ á ni sɩ ba tagɩ ba wɩ: ‹N maŋɩ sɩ n ta n soe n donnǝ mʋ, sɩ n daarɩ n ta n culi n dʋna.› ⁴⁴ Amʋ nan lagɩ a ta abam nɩ, á taá soe á dʋna, sɩ á daarɩ á taá loori Wɛ á pa balʋ na jɩgɩ abam ba bɛɛsɩ tɩn. ⁴⁵ Á na kɩ kʋntʋ doŋ, kʋʋ́ brɩ nɩ abam yɩ Baŋa-Wɛ biǝ mʋ. Bɛŋwaanɩ dɩntʋ ba pɔɔrɩ nɔɔna daanɩ, DƖ paɩ wɩa nyɩ nɔn-balwaarʋ dɩ nɔn-ŋʋna maama baŋa nɩ. DƖ ta kwǝri DƖ paɩ dʋa nɩ ka paɩ balʋ na kɩ lanyɩranɩ dɩ balʋ na kɩ balɔrɔ tɩn maama. ⁴⁶ Abam nan na soe balʋ dɩ na soe abam tɩn yɩranɩ, bɛɛ nyɔɔrɩ mʋ á wʋ́ na Wɛ tee nɩ? Lampo-joŋnǝ dɩ yǝni ba kɩ kʋntʋ doŋ mʋ. ⁴⁷ Abam nan na zuli á cʋrrʋ yɩranɩ mʋ, abam kɩ á dwe á donnǝ bam na? Balʋ na yǝri Wɛ tɩn dɩ nan yǝni ba kɩ kʋntʋ doŋ mʋ. ⁴⁸ Abam nan maŋɩ sɩ á taá yɩ lanyɩranɩ dɩ cɩga tiinǝ, nɩ á Ko Baŋa-Wɛ na yɩ lanyɩranɩ dɩ cɩga tu te tɩn.

6

Zezi na brɩ pɛɛra pam dɩ Wɛ-loro dɩ ni-vɔɔm na maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ te tɩn

(Luki 11:2-4)

¹ Á taá yɩrɩ á tɩtɩ, sɩ á yɩ taá brɩ kǝm-laarʋ tɩlʋ á na kɩ tɩn nɔɔna yigǝ nɩ. Á na kɩ kʋntʋ doŋ, kʋ bá pa á na nyɔɔrɩ á Ko Wɛ tee nɩ. ² Kʋntʋ tɩn, á na kwe woŋo á pa yinigǝ tu, á yɩ zaŋɩ á pa nɔɔna lwarɩ abam na kɩ kʋlʋ tɩn ni nɩ, nɩ pipiri-nyɩna bam na yǝni ba brɩ ba na kɩ kʋlʋ tɩn ba Wɛ-di sɩm wʋnɩ, dɩ ba tɩʋ kʋm pooni yigǝ nɩ, sɩ kʋ ta pa nɔɔna zuli-ba te tɩn. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, bantʋ maŋɩ ba na ba ŋwɩɩrʋ. ³ Nmʋ nan na lagɩ n wǝli yinigǝ tu, sɩ n yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ lwarɩ kʋ ni nɩ, nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ na kwe woŋo o pa dɩ o jazɩm yɩ o jagwiǝ yǝri kʋ ni nɩ te tɩn. ⁴ N Ko Wɛ nan naɩ kʋlʋ n na sǝgi n kɩ tɩn. DƖ laan wʋ́ pa n na nyɔɔrɩ kʋ ŋwaanɩ.

⁵ Abam na yǝni á lagɩ á warɩ Wɛ, sɩ á yɩ zaŋɩ á taá brɩ á tɩtɩ nɩ pipiri-nyɩna bam na kɩ te tɩn. Bantʋ soe sɩ ba taa zaŋɩ wɛɛnɩ mʋ ba warɩ Wɛ ba Wɛ-di sɩm wʋnɩ dɩ pooni yigǝ nɩ, sɩ nɔɔna maama taa na-ba. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, bantʋ maŋɩ ba na ba ŋwɩɩrʋ ba ti. ⁶ Nmʋ nan na lagɩ n warɩ Wɛ, zʋ digǝ wʋ n ja ka ni n pɩ, sɩ n laan warɩ n Ko Wɛ dɩlʋ na wʋ jǝgǝ kalʋ na sǝgi tɩn nɩ. Dɩntʋ nan naɩ kʋlʋ n na sǝgi n kɩ tɩn. DƖ laan wʋ́ pa n na nyɔɔrɩ kʋ ŋwaanɩ.

⁷ Abam na wʋra á warɩ Wɛ, á yɩ taá tiini á ŋɔɔnɩ bɩtar-yɔɔrʋ nɩnɛɛnɩ balʋ na yǝri Wɛ tɩn na yǝni ba ŋɔɔnɩ te tɩn. Bantʋ yǝni ba bʋŋɩ nɩ, ba na tiini ba ŋɔɔnɩ ta-farɩ mʋ, Wɛ wʋ́ lǝri ba loro. ⁸ Abam nan yɩ zaŋɩ á kɩ nɩ bantʋ na kɩ te tɩn. Bɛŋwaanɩ á Ko Wɛ maŋɩ DƖ ye kʋlʋ abam na lagɩ tɩn, yɩ á ta wʋ loori-DƖ kʋ ŋwaanɩ.

⁹ Abam nan maŋɩ sɩ á taá warɩ Wɛ tɩntʋ doŋ mʋ:

‹Dɩbam Ko wʋlʋ na wʋ wɛɛnɩ tɩn,

sɩ nmʋ yɩrɩ na tiǝ dɩ zulǝ,

¹⁰ sɩ nmʋ paarɩ ba,

sɩ nmʋ wʋbʋŋa kɩ lʋgʋ baŋa nɩ,

nɩ kʋ na kɩ n sɔŋɔ nɩ te tɩn.

¹¹ Pa dɩbam wʋdiu zɩm sɩ kʋ maŋɩ dɩbam.

¹² Yagɩ dɩ́ lwarɩm n ma n cɛ dɩbam,

nɩ dɩbam dɩ na yagɩ dɩ́ ma cɛ dɩ́ donnǝ te tɩn.

¹³ Yɩ pa dɩ́ na maŋɩm dɩlʋ na wʋ́ pa dɩ́ tʋ tɩn.

Nan vrɩ dɩbam wo-lwaanʋ tu jɩŋa nɩ.

((Nmʋ te paarɩ dɩ dam dɩ tiǝ

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. *))›

¹⁴ Abam na yagɩ á ma cɛ nɔɔna balʋ na kɩ abam lwarɩm tɩn, á Ko Wɛ dɩ wʋ́ yagɩ abam lwarɩm DƖ ma cɛ abam. ¹⁵ Kʋ daarɩ, abam na wʋ yagɩ á ma cɛ balʋ na kɩ abam lwarɩm tɩn, á Ko Wɛ dɩ bá yagɩ abam lwarɩm DƖ ma cɛ abam.

¹⁶ Abam nan na vɔgɩ ni, sɩ á yɩ nywanɩ á yigǝ, nɩ pipiri-nyɩna bam na yǝni ba kɩ te tɩn. Bantʋ yǝni ba pa ba yibiyǝ lǝni sɩ kʋ pa nɔɔna lwarɩ nɩ ba vɔgɩ ni mʋ. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, bantʋ maŋɩ ba na ba ŋwɩɩrʋ. ¹⁷ Nmʋ nan na vɔgɩ ni, sɩ n su n yiǝ sɩ n daarɩ n lɩ n yuu lanyɩranɩ. ¹⁸ Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa nɔɔn-nɔɔnʋ bá lwarɩ nɩ n vɔgɩ ni. N Ko Wɛ dɩlʋ na wʋ jǝgǝ kalʋ na sǝgi nɩ tɩn yɩranɩ mʋ ye. Dɩntʋ nan naɩ kʋlʋ n na sǝgi n kɩ tɩn. DƖ laan wʋ́ pa n na nyɔɔrɩ kʋ ŋwaanɩ.

Wɛ-sɔŋɔ jɩjɩgɩrʋ taanɩ

(Luki 12:33-34, 11:34-36, 16:13, 12:22-31)

¹⁹ Nan yɩ zaŋɩ á kwaanɩ sɩ á na jɩjɩgɩrʋ zanzan lʋgʋ kʋntʋ baŋa nɩ. Á na tiŋi jɩjɩgɩrʋ lʋgʋ baŋa yo, tɩ wʋ́ ba tɩ cɔgɩ. Tʋa wʋ́ mu-tɩ, yɩ tɩ wʋ́ sʋŋɩ tɩ cɔgɩ. Ŋwɩɩna dɩ ma wʋ́ bwǝri sɔŋɔ kʋm ba zʋ ba ŋɔ-tɩ. ²⁰ Abam nan maŋɩ sɩ á tiŋi á jɩjɩgɩrʋ zanzan Wɛ-sɔŋɔ nɩ mʋ. Dáanɩ mʋ tʋa daa bá wanɩ ka mu-tɩ, yɩ tɩ bá sʋŋɩ tɩ cɔgɩ, yɩ ŋwɩɩna dɩ bá wanɩ ba ŋɔ-tɩ. ²¹ Bɛŋwaanɩ, abam jɩjɩgɩrʋ na tigi mɛ tɩn, á bɩcara dɩ tigi dáanɩ mʋ.

²² Nɔɔnʋ yiǝ mʋ nyɩ nɩnɛɛnɩ kanɩa kalʋ na paɩ o yɩra jɩgɩ pooni te tɩn. Kʋntʋ tɩn, nmʋ yiǝ na lana, kʋ paɩ n yɩra maama wʋ pooni wʋnɩ mʋ. ²³ Nmʋ yiǝ nan na ba lana, kʋ paɩ n yɩra maama wʋ lim wʋnɩ mʋ. Kʋntʋ tɩn, nmʋ yiǝ ya na maŋɩ sɩ ya taa yɩ pooni tɩn nan na yɩ lim, kʋ laan wʋ́ ta tiini kʋ yɩ lim kʋ ja gaalɩ.

²⁴ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ, sɩ o ma tʋŋɩ o pa o yuutiinǝ bale. Oó ta culi dɩdʋ wʋm yɩ o daarɩ o soe wʋdoŋ wʋm, naa oó ta nɩgɩ dɩdʋ wʋm yɩ o daarɩ o gooni wʋdoŋ wʋm. Kʋntʋ ŋwaanɩ abam bá wanɩ á pa sɩ Wɛ taa yɩ á yuutu, sɩ á daarɩ á pa sǝbu dɩ taa yɩ á yuutu.

²⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a lagɩ a ta abam, sɩ á yɩ taá liǝ dɩ lʋgʋ baŋa kʋlʋkʋlʋ, kʋ na yɩ á ni-wʋdiu, naa á na wʋ́ zʋ gwaarʋ tɩlʋ tɩn. Bɛŋwaanɩ á ŋwɩa garɩ wʋdiu. Yɩra yalʋ Wɛ na pɛ abam tɩn dɩ maa garɩ gwaarʋ. ²⁶ Nan maanɩ-na á nii zunǝ na yɩ te tɩn. Bantʋ ba duǝ, yɩ ba ba zagɩ mɩna ba kɩ tuli nɩ. Kʋ nan yɩ á Ko Wɛ mʋ nii ba baŋa nɩ dɩ ba ni-wʋdiu. Abam nan ba jɩgɩ kuri á dwe zunǝ bam na? ²⁷ Abam wʋlʋwʋlʋ bá wanɩ o toŋi o ŋwɩa dɩ fɩnfɩɩn dɩ, o na maŋɩ o li te dɩ.

²⁸ Bɛɛ nan mʋ yɩ á kɩ liǝ dɩ gwaarʋ woŋo? Maanɩ-na á nii ga-punnu tɩm lam na yɩ te tɩn. Tɩntʋ nan warɩ tɩ tʋŋɩ yɩ tɩ warɩ gwaarʋ tɩ sɔ. ²⁹ Nan taá ye-na nɩ, tɩntʋ jɩgɩ lam tɩ dwe Pɛ Salɔmɔn dɛɛn na maŋɩ o zʋʋrɩ gwar-ŋʋnnʋ tɩlʋ tɩn. ³⁰ Kʋ nan na yɩ gaarʋ tɩm kʋntʋ, tɩntʋ ba jɩgɩ dɛ dɩ nɔɔna na zwɛ-tɩ. Dɩ kʋntʋ dɩ Wɛ ta mʋ paɩ tɩ jɩgɩ lam kʋntʋ doŋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, kʋ na yɩ abam, Wɛ bá nii abam baŋa nɩ cɩga? Bɛɛ nan yɩ á ba kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ?

³¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, á yɩ taá liǝ dɩ á na wʋ́ di woŋo kʋlʋ naa á na wʋ́ zʋ woŋo kʋlʋ tɩn. ³² Balʋ na yǝri Wɛ tɩn mʋ tiini ba bʋŋɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama wʋbʋŋa. Abam Ko Wɛ nan maŋɩ DƖ ye woŋo kʋlʋ na maŋɩ dɩ abam tɩn. ³³ Abam maŋɩ sɩ á da yigǝ á beeri Baŋa-Wɛ paarɩ dɩm dɩ ŋwɩa kalʋ na tɔgɩ Wɛ wʋbʋŋa tɩn. Á na kɩ kʋntʋ, Wɛ laan wʋ́ wǝli abam wǝǝnu tɩlʋ na daarɩ tɩn. ³⁴ Dɛ maama tui dɩ dɩ tɩtɩ cam mʋ. Á nan yɩ taá pa liǝ jɩgɩ abam dɩ jwa woŋo. Yagɩ-na sɩ jwa dɛ dɩm tɩtɩ wʋ́ nii dɩ tɩtɩ woŋo.

7

Yɩ ŋɔɔnɩ n doŋ wǝǝnu

(Luki 6:37-38, 41-42)

¹ Abam yɩ taá ŋɔɔnɩ á donnǝ wǝǝnu, sɩ Wɛ yɩ ŋɔɔnɩ abam dɩ wǝǝnu. ² Bɛŋwaanɩ, abam na ŋɔɔnɩ á donnǝ wǝǝnu te tɩn, Wɛ wʋ́ tɔgɩ kʋntʋ doŋ mʋ DƖ ma di á sarɩya. Abam na maɩ bwaŋa kalʋ á maŋɩ á pa á donnǝ tɩn, Wɛ dɩ wʋ́ maɩ bwaŋa kantʋ mʋ DƖ maŋɩ DƖ pa abam sɩ kʋ taa maɩ daanɩ.

³ Abam nyɩ dɩ nɔɔnʋ na nii o doŋ yi nɩ o na ga-balaŋa da, yɩ o daarɩ o ba lagɩ sɩ o lwarɩ nɩ o tɩtɩ yi jɩgɩ daa tɩn. Kʋ maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ doŋ na? ⁴ Daa na wʋ nmʋ yi nɩ tɩn, nń kɩ ta mʋ n ta dɩ n doŋ nɩ o pa n lɩ gaa o yi nɩ n yagɩ? ⁵ Nmʋ yɩ pipiri-nyɩm dɩ nmʋ na kɩ n doŋ te tɩn. Nmʋ nan maŋɩ sɩ n lɩ n tɩtɩ yi daa kam mʋ, sɩ n laan wanɩ n nii lanyɩranɩ sɩ n lɩ n doŋ yi gaa kam.

⁶ Yɩ zaŋɩ á kwe wǝǝnu tɩlʋ na yɩ wo-kamunǝ Wɛ yigǝ nɩ á pa balʋ na vɩn Wɛ tɩn. Á na kɩ kʋntʋ, baá cɔgɩ-tɩ, yɩ ba daarɩ ba cɔgɩ abam tɩtɩ dɩ ba wǝli da.

Wɛ-loro

(Luki 11:9-13)

⁷ Á taá loori Wɛ, sɩ DƖ wʋ́ pa abam kʋlʋ á na lagɩ tɩn. Beeri-na kʋlʋ á na lagɩ tɩn, sɩ á wʋ́ na. Magɩ-na boro, sɩ baá pʋrɩ ba pa abam. ⁸ Bɛŋwaanɩ wʋlʋ maama na loori Wɛ sɩ DƖ pa-o woŋo tɩn wʋ́ joŋi. Wʋlʋ maama na beeri woŋo tɩn wʋ́ na-kʋ. Baá pʋrɩ ba pa wʋlʋ maama na magɩ boro tɩn.

⁹ Abam wʋlʋ na jɩgɩ bu yɩ o na loori-m wʋdiu, nmʋ wʋ́ sɛ n kwe kandwɛ n pa-o na? ¹⁰ Naa o na loori-m kalǝŋǝ, nń sɛ n pa-o bɩsankwɩa na? ¹¹ Awo. Abam wʋrʋ na ba lana yɩ á ta ye sɩ á taá paɩ á biǝ wo-laarʋ tɩlʋ ba na lagɩ tɩn, á Ko Wɛ na lamma DƖ dwe abam tɩn bá kwe wo-laarʋ DƖ pa balʋ na loori-DƖ tɩn na?

¹² Á taá kɩ á donnǝ lanyɩranɩ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ á na lagɩ sɩ bantʋ taa kɩ abam te tɩn. Kʋntʋ mʋ yɩ cɩga kalʋ Moyisi * dɩ Wɛ nijoŋnǝ bam zaasɩm dɩm na maŋɩ dɩ brɩ tɩn.

Zezi karabiǝ na wʋ́ tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ tɩn

(Luki 13:24)

¹³ Á taá cʋ á tɩtɩ, sɩ á wanɩ á tɔgɩ cwǝ-mɩmɩna kam á vu á na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. Kʋ daarɩ cwǝŋǝ kalʋ ni na yalma yɩ ka vǝŋǝ yɩ mwalɩ mwalɩ tɩn maa ve ka kweeli cɔgɩm jǝgǝ nɩ mʋ, yɩ nɔɔna zanzan mʋ tɔgɩ cwǝŋǝ kantʋ. ¹⁴ Kʋ daarɩ cwǝŋǝ kalʋ nmʋ na wʋ́ da sɩ n vu n joŋi ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn ni yɩ mɩmɩna mʋ, yɩ ka pɩɩnɩ. Nɔɔna fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ tɔgɩ cwǝŋǝ kam kʋntʋ.

Ba lwarɩ tiu kʋ biǝ lǝrim nɩ mʋ

(Luki 6:43-44, 13:25-27)

¹⁵ Á taá yɩrɩ á tɩtɩ dɩ balʋ na paɩ ba yɩ Wɛ nijoŋnǝ yɩ ba daɩ tɩn. Bantʋ yǝni ba kɩ ba yibiyǝ nɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna mʋ te abam yigǝ nɩ, yɩ ba nan lagɩ ba cɔgɩ abam nɩ nywǝnkuri na lagɩ sɩ cɔgɩ peeni te tɩn mʋ. ¹⁶ Ba tɩtʋŋa nan mʋ wʋ́ pa á lwarɩ ba na yɩ balʋ tɩn. Bɛŋwaanɩ tiu tǝrǝ kʋ na wʋ́ wanɩ kʋ lǝ kʋ doŋ biǝ. N bá na swan sabara yuu nɩ naa mɔɔla kaligoŋo yuu nɩ. ¹⁷ Tu-ŋʋŋʋ mʋ lǝri bu-ŋʋna. Tu-balɔrɔ dɩ maa lǝri bu-balwaarʋ. ¹⁸ Tu-ŋʋŋʋ tǝrǝ kʋ na wʋ́ lǝ bu-balwaarʋ. Tu-balɔrɔ dɩ nan tǝrǝ kʋ na wʋ́ lǝ bu-ŋʋna. ¹⁹ Tiu kʋlʋ maama na ba lǝri bu-ŋʋna tɩn, baá go-kʋ ba dɩ mini nɩ mʋ. ²⁰ Kʋntʋ tɩn, ba tɩtʋŋa mʋ wʋ́ pa á lwarɩ ba na yɩ balʋ tɩn.

²¹ Kʋ daɩ nɩ balʋ maama na bǝ amʋ nɩ ‹Yuutu, Yuutu› tɩn mʋ wʋ́ tɔgɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. Kʋ nan yɩ balʋ na sɩɩnɩ ba tɔgɩ amʋ Ko Wɛ wʋbʋŋa tɩn mʋ. ²² Sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, nɔɔna zanzan wʋ́ ta dɩ amʋ ba wɩ: ‹Dɩ́ Yuutu, dɩbam dɛɛn tɔgɩ nmʋ yɩrɩ dɩm ŋwaanɩ mʋ dɩ́ ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ, yɩ dɩ́ ma nmʋ yɩrɩ dɩm dɩ́ zǝli ciciri nɔɔna yɩra nɩ, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ ma dɩ́ kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan.› ²³ A laan wʋ́ ta dɩ ba a wɩ: ‹A maŋɩ a yǝri abam. Ve-na daa nɩ, abam kǝm-balwaarʋ tiinǝ-ba.›

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ sɛ Wɛ taanɩ te tɩn

(Luki 6:47-49)

²⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ, wʋlʋ maama na cǝgi a taanɩ dɩm yɩ o kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn, kʋntʋ tu nyɩ dɩ wʋbʋŋa tu wʋlʋ na cwi o sɔŋɔ kuri pulɔrɔ baŋa nɩ yɩ o laan lɔ-kʋ tɩn mʋ. ²⁵ Dʋa ma ba ka nɩ ka pa bwi su sɩ pɛɛlɩ. Vu-dɩʋ dɩ ma ba kʋ magɩ sɔŋɔ kʋm, yɩ kʋ wʋ tʋ, kʋ kuri na cwi pulɔrɔ kʋm baŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ. ²⁶ Kʋ daarɩ wʋlʋ maama nan na cǝgi a taanɩ dɩm yɩ o ba kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn nyɩ dɩ nɔn-joro na lɔgɩ kʋ sɔŋɔ kasʋlʋ baŋa nɩ te tɩn mʋ. ²⁷ Dʋa ma ba ka nɩ ka pa bwi su sɩ pɛɛlɩ, yɩ vu-dɩʋ dɩ magɩ sɔŋɔ kʋm, kʋ pa kʋ tiini kʋ tʋ tɩga nɩ buri buri.»

²⁸ Zezi dɛɛn na tagɩ wǝǝnu tɩntʋ maama o ti tɩn, nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na wʋra tɩn ma tiini ba yɩ yǝǝu dɩ o zaasɩm dɩm. ²⁹ Bɛŋwaanɩ o ni-taanɩ dɩm jɩgɩ dam dɩ dwe ba tɩtɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam taanɩ dɩm.

8

Zezi na pɛ nanyɔŋɔ na yazurǝ te tɩn

(Marɩkɩ 1:40-45, Luki 5:12-16)

¹ Zezi laan ma zaŋɩ o tu piu kʋm yuu nɩ o maa kɛa, yɩ kɔ-fɔrɔ tɔgɩ o kwaga. ² O na maa kɛ tɩn, nanyɔŋɔ * kʋdoŋ ma vu o te, yɩ kʋ kuni doonǝ o yigǝ nɩ kʋ loor-o kʋ wɩ: «Amʋ tu, nmʋ na laga, nń wanɩ n pa a na yazurǝ a ji lanyɩranɩ.»

³ Zezi ma sɛ. O ma twɩ o jɩŋa o dwe-o, yɩ o wɩ: «Ɛɛn, a laga. Zaŋɩ dɩ yazurǝ sɩ n ji lanyɩranɩ.» O na tagɩ kʋntʋ bɩdwɩ baŋa nɩ tɩn, mʋ nɔɔnʋ wʋm nanywaanʋ tɩm dɛ tɩ je yɩ o yɩra ji lanyɩranɩ. ⁴ Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Yɩ zaŋɩ n ta kʋlʋ na kɩ tɩn n brɩ nɔɔna. Nan yɔɔrɩ n vu Wɛ kaanɩm tu wʋm te sɩ n pa o nii n yɩra yam, sɩ n daarɩ n ja pɛɛra yalʋ Moyisi cullu tɩm na brɩ nɩ ya maŋɩ tɩn n vu n pa-o, sɩ o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ brɩ nɔɔna maama nɩ n yawɩʋ kʋm sɩɩnɩ kʋ je.»

Zezi na pɛ pamaŋna yigǝ tu tɩntʋŋnʋ na yazurǝ te tɩn

(Luki 7:1-10)

⁵ Zezi laan ma vu o yi tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Kapɛrnawum. Pamaŋna yigǝ tu wʋdoŋ ma ba o te, ⁶ yɩ o loor-o o wɩ: «Amʋ tu, a jɩgɩ a tɩntʋŋnʋ mʋ o tigi sɔŋɔ nɩ yɩ o wɔɛ, kʋ tiini kʋ cana o yɩra nɩ. O ma gwarɩgɩ yɩ o warɩ o zaŋɩ.»

⁷ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Aá da a vu sɩ a pa o na yazurǝ.»

⁸ Pamaŋna yigǝ tu wʋm ma lǝri o wɩ: «Amʋ tu, a wʋ maŋɩ sɩ n ba n zʋ amʋ sɔŋɔ. Nan weeni n ta dɩ n ni nɩ a tɩntʋŋnʋ wʋm zaŋɩ. N na tagɩ kʋntʋ, oó na yazurǝ. ⁹ Bɛŋwaanɩ, amʋ dɩ yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ nɔɔna badonnǝ na jɩgɩ dam amʋ baŋa nɩ tɩn, yɩ a dɩ daa ta jɩgɩ dam pamaŋna badaara baŋa nɩ. A na tagɩ a wɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ ve, o maŋɩ sɩ o vu mʋ. A nan daa na wɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ ba, o dɩ wʋ́ ba mʋ. Kʋ daa zɩ yɩ a tɩntʋŋnʋ, a na wɩ o kɩ woŋo, oó kɩ mʋ. Kʋntʋ, a ye sɩ, nmʋ na tagɩ kʋlʋ maama kʋʋ́ kɩ.»

¹⁰ Zezi na ni kʋntʋ tɩn, kʋ ma tiini kʋ sʋ-o. O ma ta dɩ balʋ na tɔgɩ ba wʋra tɩn o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, a wʋ nɛ nɔɔn-nɔɔnʋ o na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ wʋntʋ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa te tɩn, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ bam wʋnɩ dɩ. ¹¹ A lagɩ a ta abam sɩ, nɔɔna zanzan wʋ́ nuŋi lʋgʋ baŋa je maama nɩ, ba ba ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ. Dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ jǝni dɩ dɩbam nabaara Abraham * dɩ Yizakɩ dɩ Zakɔbɩ, yɩ ba di ywǝǝni daanɩ. ¹² Kʋ daarɩ, Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ balʋ ya na maŋɩ sɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ tɩn, bantʋ daa bá na cwǝŋǝ sɩ ba zʋ. Wɛ wʋ́ zǝli-ba DƖ yagɩ lim je nɩ, mɛ nɔɔna na yaara yɩ ba keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa tɩn.»

¹³ Zezi laan ma ta dɩ pamaŋna yigǝ tu wʋm o wɩ: «Nan ve. Nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ sɩ a kɩ kʋlʋ tɩn, Wɛ wʋ́ pa kʋ kɩ.»

Maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔ́ɔ mʋ o tɩntʋŋnʋ wʋm sɩɩnɩ o na yazurǝ.

Zezi na pɛ Pɩyɛɛrɩ tɩnkaanɩ dɩ yawɩɩna zanzan na yazurǝ te tɩn

(Marɩkɩ 1:29-34, Luki 4:38-41)

¹⁴ Zezi laan ma vu Pɩyɛɛrɩ-ba sɔŋɔ. O ma na Pɩyɛɛrɩ tɩnkaanɩ na tigǝ o ba jɩgɩ yazurǝ. Kʋ yɩ paa mʋ jɩg-o. ¹⁵ Zezi ma vu o ja o jɩŋa, yɩ paa kam nuŋi o yɩra nɩ. Kaanɩ wʋm laan ma zaŋɩ o kɩ wʋdiu o pa-o.

¹⁶ Tɩga na tu ka wʋra ka yi tɩn, nɔɔna maa jaanɩ ciciri na jɩgɩ balʋ tɩn zanzan ba tui Zezi te. O maa yǝni o ma o ni-taanɩ o zǝli ciciri sɩm, yɩ o daarɩ o pa yawɩɩna bam maama na yazurǝ. ¹⁷ O kɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa Wɛ nijoŋnu Ezayi * na maŋɩ o ta kʋlʋ faŋa faŋa tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ, nɩ o dɛɛn na tagɩ o wɩ:

«Wʋntʋ mʋ joŋi dɩbam cam dɩ dɩ́ yawɩɩrʋ maama o zɩŋɩ.»

Balʋ na lagɩ sɩ ba tɔgɩ Zezi tɩn na maŋɩ sɩ ba kɩ te tɩn

(Luki 9:57-62)

¹⁸ Zezi dɛɛn na nɛ nɩ kɔ-fɔrɔ tiini kʋ wʋ o tee nɩ tɩn, o ma pa o karabiǝ bam ni sɩ ba bɛ nɩnɩʋ kʋm ni dɩdoŋ dɩm. ¹⁹ Ba daa ta na wʋ kɛ tɩn, Wɛ cullu karanyɩna tu wʋdoŋ ma vu o te, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Karanyɩna, nmʋ na lagɩ n vu je sɩlʋ maama tɩn, amʋ wʋ́ tɔgɩ a vu.»

²⁰ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Kʋ na yɩ yirǝ, bantʋ jɩgɩ bɔɔna ba tigi da. Zunǝ dɩ jɩgɩ pwǝru ba tigi da. Kʋ daarɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm ba jɩgɩ jǝgǝ sɩ a pǝni da a sin.»

²¹ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ na yɩ o karabiǝ bam wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa tɩn ma ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ tu, yagɩ sɩ a vu a kɩ a ko luǝ, sɩ a laan ba a tɔgɩ nmʋ.»

²² Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Ta n tɔgɩ-nɩ, sɩ n yagɩ sɩ balʋ na ba jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn taa kɩ ba lwi.»

Zezi na jɩgɩ dam vu-fɔrɔ dɩ na baŋa nɩ te tɩn

(Marɩkɩ 4:35-41, Luki 8:22-25)

²³ Zezi dɩ o karabiǝ bam laan ma vu ba zʋ naboro wʋ sɩ ba kɛ. ²⁴ Vu-fɔrɔ ma da kʋ zaŋɩ kʋ magɩ boro kʋm, yɩ kʋ wʋra kʋ miisi na bam kuri nɩ, dɩ Zezi ya tigi o dɔa. ²⁵ O karabiǝ bam ma vu ba zaŋ-o ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, vrɩ dɩbam n yagɩ, sɩ dɩ́ lagɩ dɩ́ tɩ.»

²⁶ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ fʋʋnɩ jɩgɩ abam? Abam ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ na?» O laan ma zaŋɩ wɛɛnɩ, yɩ o bagɩ viu kʋm dɩ na bam, yɩ tɩ maŋɩ da cɩmm.

²⁷ Kʋ ma tiini kʋ kɩ nɔɔna bam yǝǝu, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ yɩ wɔɔ mʋ, yɩ viu dɩ na dɩ ta sɛ o ni?»

Zezi na zǝli ciciri nɔɔna bale yɩra nɩ te tɩn

(Marɩkɩ 5:1-20, Luki 8:26-39)

²⁸ Ba laan ma vu ba bɛ nɩnɩʋ kʋm ni dɩdoŋ dɩm, mɛ Gadara tiinǝ na zʋʋrɩ da tɩn. Nɔɔna bale maa wʋra ciciri na jɩgɩ-ba sɩ yaara. Bantʋ tigi yibeelǝ je nɩ mʋ, yɩ ba jɩgɩ fʋʋnɩ, kʋ paɩ nɔɔn-nɔɔnʋ warɩ o tɔgɩ cwǝŋǝ kam kʋntʋ o kɛ. Ba laan ma nuŋi yibeelǝ je sɩm nɩ ba vu ba jeeri Zezi. ²⁹ Ba ma kaasɩ baŋa baŋa ba wɩ: «Baŋa-Wɛ Bu, nmʋ tu dɩbam te sɩ n kɩ bɛɛ mʋ? Nmʋ tu sɩ n yaarɩ dɩbam yɩ Wɛ sarɩya dɛ dɩm ta wʋ yi mʋ na?»

³⁰ Je sɩm kʋntʋ nɩ tǝrǝ zanzan mʋ ya wʋra ba beeri ba di. ³¹ Ciciri sɩm ma loori Zezi sɩ wɩ: «Nmʋ na lagɩ n zǝli dɩbam, sɩ n pa dɩ́ vu dɩ́ zʋ tǝrǝ bantʋ.»

³² O ma ta o wɩ, sɩ ve. Sɩ ma sɩɩnɩ sɩ nuŋi nɔɔna bam yɩra nɩ sɩ vu sɩ zʋ tǝrǝ bam. Tǝrǝ bam maama ma duri ba tu ba tʋ nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ ba li na ba tɩ.

³³ Nɔɔna balʋ ya na nii tǝrǝ bam tɩn ma duri ba vu tɩʋ kʋm wʋ. Ba ma ta kʋlʋ maama na kɩ tɩn, dɩ Zezi na zǝli ciciri sɩm nɔɔna bale bam yɩra nɩ te tɩn. ³⁴ Kʋ ma pa tɩʋ kʋm nɔɔna bam maama nuŋi ba vu sɩ ba jeeri Zezi. Ba na nɛ-o tɩn, ba ma loor-o sɩ o nuŋi ba tɩʋ kʋm wʋnɩ o viiri.

9

Zezi na brɩ nɩ o jɩgɩ dam sɩ o yagɩ nɔɔna lwarɩm o ma cɛ-ba te tɩn

(Marɩkɩ 2:1-12, Luki 5:17-26)

¹ Zezi laan ma joori o vu o zʋ naboro kʋm. O ma bɛ nɩnɩʋ kʋm o vu o yi o tɩtɩ tɩʋ Kapɛrnawum. ² O na wʋra tɩn, nɔɔna badonnǝ ma zɩŋɩ kɔrɔ dɩ gungolo ba ba o te. Zezi ma lwarɩ ba na tiini ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o te tɩn. O ma ta dɩ kɔrɔ kʋm o wɩ: «A bu, kɩ pu-dɩa, sɩ nmʋ lwarɩm dɩm ti.»

³ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ badonnǝ maa wʋra, yɩ ba bwɛ ba tɩtɩ nɩ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ mʋ o paɩ o dɩ Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ.»

⁴ Zezi ma lwarɩ ba na bʋŋɩ kʋlʋ tɩn. O ma bwe-ba o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á jɩgɩ wʋbʋŋ-balwaarʋ tɩntʋ á wʋnɩ? ⁵ Kɔɔ mʋ yɩ mwalɩ kʋ dwe, a na tagɩ dɩ kɔrɔ kʋm a wɩ: ‹Nmʋ lwarɩm dɩm ti› mʋ yɩ mwalɩ, naa a na tagɩ a wɩ: ‹Zaŋɩ n ta n veǝ› mʋ yɩ mwalɩ? ⁶ Amʋ nan wʋ́ pa abam lwarɩ nɩ, amʋ na yɩ Nabiin-bu * wʋm tɩn jɩgɩ dam lʋgʋ baŋa nɩ, sɩ a yagɩ nɔɔna lwarɩm a ma cɛ-ba.» O laan ma ta dɩ kɔrɔ kʋm o wɩ: «Zaŋɩ wɛɛnɩ sɩ n kwe n gungolo kʋm n ja n vu sɔŋɔ.»

⁷ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋm ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o vu sɔŋɔ. ⁸ Nɔn-kɔgɔ kʋm maama na nɛ kʋntʋ tɩn, fʋʋnɩ ma zʋ-ba. Ba ma zuli Wɛ dɩ DƖ na pɛ dam dɩntʋ doŋ wʋ nabiinǝ tee nɩ tɩn.

Zezi na bǝŋi Matiyu sɩ o taa tɔg-o te tɩn

(Marɩkɩ 2:13-17, Luki 5:27-32)

⁹ Zezi laan ma nuŋi o maa kɛa. O ma na nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Matiyu. *f2 * O dɛɛn je mɛ seeni o na yǝni o joŋi lampoo tɩn mʋ. Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Zaŋɩ n ta n tɔgɩ-nɩ.» O ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o tɔgɩ o kwaga.

¹⁰ Zezi dɛɛn ma vu Matiyu sɔŋɔ sɩ o di wʋdiu, o dɩ o karabiǝ bam. Lampo-joŋnǝ dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ zanzan dɩ maa tɔgɩ ba wʋra ba di wʋdiu kʋm dɩ ba. ¹¹ Farizɩan * tiinǝ dɩ maa tɔgɩ ba wʋra. Bantʋ na nɛ Zezi na kɩ te tɩn, ba ma vu ba ta dɩ o karabiǝ bam ba wɩ: «Bɛɛ mʋ kɩ yɩ á karanyɩna kam di wʋdiu dɩdaanɩ lampo-joŋnǝ dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ tɩm kʋntʋ?»

¹² Zezi ma ni ba na tagɩ kʋlʋ tɩn. O laan ma ta o wɩ: «Kʋ na yɩ balʋ na jɩgɩ yazurǝ tɩn, bantʋ wʋ maŋɩ sɩ ba vu dɔgɩta tu te sɩ o sooni-ba. Kʋ daarɩ balʋ na ba jɩgɩ yazurǝ tɩn mʋ maŋɩ sɩ ba vu sɩ ba na soonim. ¹³ Wɛ tɩtɩ maŋɩ DƖ ta DƖ wɩ: ‹A lagɩ sɩ nabiinǝ taa jɩgɩ da-ŋwaŋa mʋ, sɩ kʋ daɩ nɩ ba taa maɩ ba wǝǝnu mʋ ba kaanɩ-nɩ.› Ve-na á zaasɩ taanɩ dɩm kʋntʋ kuri cɩga. Amʋ na tu lʋgʋ baŋa tɩn, kʋ daɩ sɩ a bǝŋi balʋ na maŋɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna tɩn, amʋ nan tu sɩ a bǝŋi nɔn-balwaarʋ mʋ sɩ ba ba amʋ te.»

Zezi zaasɩm dɩm na yɩ zaasɩm-dʋʋrɩ te tɩn

(Marɩkɩ 2:18-22, Luki 5:33-39)

¹⁴ Zan karabiǝ dɛɛn ma vu Zezi te, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Dɩbam dɩ Farizɩan * tiinǝ bam yǝni dɩ́ vɔ ni maŋa zanzan. Bɛɛ mʋ yɩ nmʋ karabiǝ bam ba vɔ ni kʋntʋ?»

¹⁵ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ na di kaanɩ yɩ o kɩ candiǝ, yɩ o cilonnǝ na wʋra sɩ ba tɔgɩ ba di, bantʋ wʋ́ wanɩ ba nywanɩ ba yigǝ sɩ ba yɩ di wʋdiu yɩ kan-barʋ wʋm ta wʋ ba tee nɩ na? Ba bá sɛ ba kɩ kʋntʋ. Kʋ nan wʋ́ ba kʋ yi maŋa kam ba laan na wʋ́ ja kan-barʋ wʋm ba viiri tɩn. Maŋa kam kʋntʋ nɩ yɩ o daa na ba ta wʋ ba tee nɩ tɩn, mʋ o cilonnǝ bam laan wʋ́ vɔ ni.

¹⁶ Nɔɔn-nɔɔnʋ dɩ nan bá sɛ o kwe garyi-dʋʋrɩ o ma fǝri gwar-doŋo kʋlʋ na kaarɩ tɩn. O na kɩ kʋntʋ, kʋ fǝrim dɩm laan wʋ́ vuuri gɔrɔ kʋm kʋ pa kʋ tiini kʋ cɔgɩ zanzan. ¹⁷ Nɔɔn-nɔɔnʋ dɩ nan bá sɛ o kwe sa-dʋŋa o lo o kɩ lɔ-doŋo *f3 * wʋnɩ. O na kɩ kʋntʋ yɩ sana kam na keeri, kaá pa lɔɔ kʋm bagɩ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ sana kam wʋ́ lo, yɩ lɔɔ kʋm dɩ cɔgɩ. Nɔɔnʋ nan maŋɩ sɩ o kwe sa-dʋŋa o kɩ lɔ-dʋŋʋ wʋnɩ mʋ, sɩ tɩ maama maŋɩ daanɩ.»

Zezi na pɛ kaanɩ na yazurǝ yɩ o bi Zwifǝ yigǝ tu bukɔ te tɩn

(Marɩkɩ 5:21-43, Luki 8:40-56)

¹⁸ Zezi dɛɛn na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ yigǝ tu wʋdoŋ ma ba o te. O kuni doonǝ o yigǝ nɩ yɩ o wɩ: «Amʋ bukɔ mʋ tɩga lele kʋntʋ. Nan ba sɩ n ma n jɩŋa n dwe-o, sɩ o joori o na ŋwɩa.»

¹⁹ Zezi ma zaŋɩ o tɔg-o, dɩ o karabiǝ bam maama.

^20-21 Ba na maa kɛ kʋntʋ tɩn, kaanɩ wʋdoŋ dɩ ya tɔgɩ o wʋra, o na tiini o wɔɛ ka-wʋ taan bɩna fugǝ-yale. O maa bʋŋɩ o wʋnɩ o wɩ: «A na maŋɩ a dwe o gɔrɔ kʋm yɩranɩ dɩ, aá na yazurǝ.» O ma kɛ Zezi kwaga o dwe o gɔrɔ kʋm ni. ²² O na dwe-o kʋntʋ tɩn, o ma pipiri o nii-o yɩ o wɩ: «A bukɔ, kɩ pu-dɩa. Nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ te tɩn mʋ pɛ n na yazurǝ.»

Maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔ́ɔ mʋ kaanɩ wʋm sɩɩnɩ o na yazurǝ.

²³ Zezi laan ma vu o zʋ Zwifǝ yigǝ tu wʋm sɔŋɔ. O ma zʋ o na balʋ na maŋɩ ba wu wi yɩ ba kwe nɔɔna ba kɩ tɩn na ti ba yigǝ sɩ ba kɩ-o, dɩ nɔɔna zanzan na keeri yɩ ba frɩ ba tɩtɩ. ²⁴ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Zaŋɩ-na á nuŋi, sɩ bu wʋm wʋ tɩgɩ, o tigi o dɔ mʋ.» O na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔna bam maa jɩg-o ba mwana. ²⁵ Ba na pɛ kɔgɔ kʋm maama nuŋi tɩn, Zezi laan ma vu o zʋ digǝ kam bu wʋm na wʋra tɩn. O ma ja o jɩŋa o pa o bi o zaŋɩ wɛɛnɩ.

²⁶ O kǝm dɩm kʋntʋ ma jagɩ dɩ yi tɩʋ kʋm je sɩm maama.

Zezi na puri lilwǝ bale yiǝ te tɩn

²⁷ Zezi dɛɛn ma zaŋɩ o maa kɛa. O na maa ve tɩn, lilwǝ bale ma zaŋɩ ba tɔgɩ o kwaga, yɩ ba tɛ dɩ kwǝr-dɩa ba wɩ: «Pɛ Davidi dwi tu! Duri dɩbam yibwǝnǝ!»

²⁸ O ma vu o zʋ sɔŋɔ kʋdoŋ. Lilwǝ bale bam ma tɔgɩ ba zʋ da. O laan ma bwe-ba o wɩ: «Abam bʋŋɩ sɩ aá wanɩ a kɩ á na lagɩ kʋlʋ tɩn a pa abam na?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩbam tu, ɛɛn, nń wanɩ n kɩ.»

²⁹ O laan ma dwe ba yiǝ yam yɩ o wɩ: «Abam na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ sɩ a kɩ kʋlʋ a pa abam tɩn, Wɛ wʋ́ pa kʋ kɩ.» ³⁰ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba yiǝ yam ma sɩɩnɩ ya joori ya puri. O ma kaanɩ-ba sɩ ba yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ lwarɩ kʋ ni nɩ. ³¹ O na kaanɩ-ba kʋntʋ tɩn, ba ta zaŋɩ ba karɩ ba ŋɔɔnɩ o taanɩ je sɩm maama nɩ.

Zezi na pɛ mɩmaa ŋɔɔnɩ te tɩn

³² Maŋa kalʋ ba na maa kɛ tɩn, nɔɔna badonnǝ ma ja mɩmaa ba ba Zezi te. Kʋ yɩ cicirǝ mʋ tɔg-o ka pa o warɩ o ŋɔɔnɩ. ³³ Zezi ma zǝli cicirǝ kam o yɩra nɩ, yɩ nɔɔnʋ wʋm laan waɩ o ŋɔɔna. Kʋ ma sʋ nɔn-kɔgɔ kʋm maama, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Dɩbam maŋɩ dɩ́ wʋ nɛ wo-kɩnkagɩlɩ dɩntʋ doŋ Yisɩrayɛlɩ tɩʋ nɩ.»

³⁴ Kʋ daarɩ Farizɩan tiinǝ bam dɛɛn wʋ sɛ, yɩ ba wɩ: «Wʋntʋ na waɩ o zǝli sʋtaana tɩn, kʋ yɩ sʋtaana-pɛ dam ŋwaanɩ mʋ.»

³⁵ Zezi dɛɛn maa kaagɩ tɩ-kamunǝ dɩ tɩ-balɛ sɩm maama wʋnɩ. O maa yǝni o zʋʋrɩ Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm o brɩ-ba Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, dɩ Wɛ na lagɩ DƖ di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ te tɩn. O maa paɩ nɔɔna na yazurǝ dɩ ba yawɩɩrʋ dwi dwi. ³⁶ O dɛɛn na nɛ nɔn-kɔgɔ kʋm yaara yam na yɩ te tɩn, ba ŋwaŋa ma zʋ-o lanyɩranɩ, bɛŋwaanɩ ba tiini ba bwǝni yɩ ba dam dɩ ti. Ba nyɩ dɩ peeni sɩlʋ na ba jɩgɩ nayɩrʋ sɩ o taa nii sɩ baŋa nɩ te tɩn. ³⁷ O laan ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Kʋ nyɩ dɩ faa na kɩ lanyɩranɩ yɩ tɩntʋŋna fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ wʋra sɩ ba kɩ-kʋ te tɩn. ³⁸ Nan loori-na faa kʋm tu sɩ o tʋŋɩ nɔɔna zanzan, sɩ ba vu ba kɩ o faa kʋm ba pa-o.»

10

Zezi na tʋŋɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam te tɩn

(Marɩkɩ 3:13-19, 6:7-13, 13:9-13, 9:41, Luki 6:12-16, 9:1-6, 21:12-17, 12:2-9, 51-53, 14:26-27)

¹ Zezi dɛɛn ma bǝŋi o karabiǝ fugǝ-bale bam sɩ ba ba o te. O ma pa-ba dam sɩ ba wanɩ ciciri ba zǝli nɔɔna yɩra nɩ, sɩ ba daarɩ ba pa nɔɔna na yazurǝ dɩ ba yawɩɩrʋ dwi maama.

² O karabiǝ fugǝ-bale bam yɩra mʋ tɩntʋ:

O ma da yigǝ o bǝŋi Simɔn wʋlʋ yɩrɩ dɩdoŋ na yɩ Pɩyɛɛrɩ tɩn,

dɩ Andre wʋlʋ na yɩ Simɔn nyaanɩ tɩn,

dɩ Zakɩ, dɩ o nyaanɩ Zan balʋ na yɩ Zebede biǝ tɩn,

³ Filipi dɩ Batelemi,

Toma dɩ Matiyu wʋlʋ ya na yɩ lampo-joŋnu tɩn,

Zakɩ wʋlʋ na yɩ Alɩfɩ bu tɩn, dɩ Tadɩ,

⁴ Simɔn wʋlʋ na yɩ Zelɔtɩ * nɔɔna bam wʋ nɔɔnʋ tɩn,

dɩ Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na wʋ́ ba o yǝgi Zezi o pa nɔɔna tɩn.

⁵ Zezi laan ma tʋŋɩ bantʋ fugǝ-bale bam sɩ ba nuŋi ba vu ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam. Ba na lagɩ ba kɛ tɩn, o ma pa-ba ni o wɩ: «Yɩ zaŋɩ á vu dwi-gɛ * tiinǝ na zʋʋrɩ mɛ tɩn, naa á vu Samari * tiinǝ tɩʋ. ⁶ Á nan maŋɩ sɩ á vu Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ bam te, bɛŋwaanɩ bantʋ nyɩ dɩ peeni sɩlʋ na je tɩn mʋ. ⁷ Nan ve-na á brɩ-ba nɩ maŋa kam yiǝ, Wɛ paarɩ dɩm lagɩ dɩ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ. ⁸ Ve-na á taá pa yawɩɩna na yazurǝ, sɩ á daarɩ á taá bi balʋ na tɩgɩ tɩn, sɩ á pa nanywaanʋ joori tɩ na yazurǝ tɩ ji lanyɩranɩ, sɩ á daarɩ á taá zǝli ciciri nɔɔna yɩra nɩ. Á nan maŋɩ sɩ á zǝni nɔɔna zaanɩ mʋ, nɩ abam dɩ na joŋi Wɛ dam dɩm zaanɩ te tɩn. ⁹ Á na maa ve, sɩ á yɩ zaŋɩ á kwe sǝbu-sɩŋa naa sǝbu á kɩ á gwar-fwɛɛla nɩ á wǝli da. ¹⁰ Nan yɩ kwe-na tampɔgɔ kʋlʋ ba na kɩ wʋdiu da tɩn. Á nan yɩ kwe gwaarʋ tɩle tɩle naa natra naa nacǝgǝ á wǝli da. Bɛŋwaanɩ tɩntʋŋnʋ maŋɩ dɩ o ni-wʋdiu mʋ.

¹¹ Abam nan na ve á yi tɩʋ kʋlʋ maama, sɩ á lagɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ́ jeeri abam dɩ wʋpolo tɩn, á vu o sɔŋɔ á taá wʋra sɩ kʋ ba kʋ yi á viirim. ¹² Á nan na ve á zʋ sɔŋɔ kʋlʋ, sɩ á jɔɔnɩ-ba á ta nɩ: ‹Wɛ wʋ́ pa abam yazurǝ.› ¹³ Sɔŋɔ kʋm tiinǝ nan na jeeri abam lanyɩranɩ, yazurǝ yam wʋ́ ta wʋra dɩ ba. Kʋ daarɩ, ba na wʋ jeeri abam lanyɩranɩ, yazurǝ yam wʋ́ joori ya ba abam te. ¹⁴ Abam nan na ve sɔŋɔ kʋlʋ naa tɩʋ kʋlʋ, yɩ ba na wʋ sɛ sɩ ba jeeri abam naa ba cǝgi abam taanɩ, sɩ á nuŋi je sɩm kʋntʋ nɩ. Á na maa viirǝ, sɩ á pɩɩsɩ á nɛ fogo kʋm á yagɩ da. ¹⁵ A nan lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, Wɛ sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, Sodɔm * dɩ Gomɔɔrɩ tiinǝ bá tiini ba na lɛɛrʋ nɩ tɩʋ kʋm kʋntʋ nɔɔna te.

¹⁶ Cǝgi-na, a lagɩ a tʋŋɩ abam nɩnɛɛnɩ peeni na maa ve sɩ sɩ gwaanɩ nywǝnkuri wʋnɩ te tɩn mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ á maŋɩ sɩ á taá cʋ á tɩtɩ, sɩ á taá jɩgɩ swan nɩ bɩsankwɩ te, sɩ á daarɩ á pa á wʋrʋ taa lana nɩ kunkwǝnǝ na yɩ te tɩn. ¹⁷ Á taá cʋ á tɩtɩ, sɩ nɔɔna wʋ́ ja abam ba vu ba saŋɩ sarɩya-dirǝ nakwa bam tee nɩ, yɩ ba daarɩ ba magɩ abam ba Wɛ-di *f4 * sɩm wʋnɩ. ¹⁸ Abam na tɔgɩ amʋ tɩn ŋwaanɩ, baá ja abam ba vu ba saŋɩ dɩdɛɛra dɩ pwa tee nɩ. Kʋntʋ mʋ á wʋ́ wanɩ á brɩ-ba Wɛ cɩga kam, yɩ á daarɩ á brɩ dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ. ¹⁹ Ba nan na jaanɩ abam ba vu ba saŋɩ, sɩ á yɩ taá liǝ dɩ á na wʋ́ ta kʋlʋ tɩn naa á na wʋ́ ta te tɩn. Á na wʋ́ taá zɩgɩ ba yigǝ nɩ maŋa kalʋ tɩn, Wɛ wʋ́ pa á lwarɩ á na wʋ́ ta kʋlʋ tɩn. ²⁰ Kʋ daɩ abam tɩtɩ mʋ wʋ́ ŋɔɔnɩ, kʋ yɩ á Ko Wɛ Joro * kʋm mʋ wʋ́ pa abam taanɩ dɩlʋ á na wʋ́ ŋɔɔnɩ tɩn.

²¹ Nɔɔna badonnǝ wʋ́ ja ba tɩtɩ cʋrrʋ ba kɩ nɔɔna jɩa nɩ sɩ ba gʋ-ba. Kwǝ dɩ wʋ́ kɩ ba biǝ kʋntʋ doŋ. Biǝ dɩ wʋ́ zaŋɩ ba pa ba ja ba niinǝ dɩ ba kwǝ ba gʋ. ²² Nɔɔna maama wʋ́ ta culi abam, á na yɩ amʋ nɔɔna tɩn ŋwaanɩ. Wʋlʋ maama nan na tiini o zɩgɩ kǝŋkǝŋ sɩ kʋ vu kʋ yi yaara yam tiim tɩn, Wɛ wʋ́ vrɩ kʋntʋ tu ŋwɩa. ²³ Ba nan na bɛɛsɩ abam tɩʋ kʋlʋ nɩ, sɩ á duri á vu kʋdoŋ. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam bá wanɩ á tʋlɩ tɩɩnɩ dɩlʋ maama na wʋ Yisɩrayɛlɩ nɩ tɩn á ti, yɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm daa ta wʋ joori a ba.

²⁴ Karabu nan tǝrǝ o na dwe o karanyɩna. Tɩntʋŋnʋ dɩ nan tǝrǝ o na dwe o yuutu. ²⁵ Karabu nan na tu o yɩ nɩ o karanyɩna te, kʋ maŋɩ kʋntʋ. Tɩntʋŋnʋ dɩ nan na tu o yɩ nɩ o yuutu te, kʋ maŋɩ kʋntʋ. Ba na jɩgɩ sɔŋɔ tu ba bǝ ba wɩ ‹Sʋtaana-pɛ Belizebuli› tɩn, ba laan wʋ́ tiini ba twɩ o sɔŋɔ tiinǝ bam sɩ kʋ dwǝni kʋntʋ.

²⁶ Á nan yɩ taá fʋna dɩ nabiinǝ. Woŋo kʋlʋ maama na sǝgi nɔɔna tee nɩ tɩn jwa wʋ́ ba kʋ lwarɩ jaja. Woŋo kʋlʋ na pugi tɩn jwa wʋ́ ba kʋ puri. ²⁷ A na sǝgi a brɩ abam cɩga kalʋ maama tɩn, á maŋɩ sɩ á pa ka nuŋi pooni mʋ. A na waasɩ kʋlʋ dɩ abam tɩn, á maŋɩ sɩ á di nayuu mʋ á tɔɔlɩ-kʋ. ²⁸ Abam yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ dɩ nɔɔna balʋ na wʋ́ wanɩ ba gʋ á yɩra yam yɩ ba bá wanɩ á jwǝǝru ba gʋ tɩn. Á nan maŋɩ sɩ á taá kwarɩ Wɛ mʋ, bɛŋwaanɩ dɩntʋ mʋ wʋ́ wanɩ DƖ pa á yɩra dɩ á jwǝǝru maama cɔgɩ min-tɩʋ * nɩ.

²⁹ Kʋ na yɩ kabǝmbǝli, sɩntʋ yǝlo yɩ mwalɩ mwalɩ mʋ. Á Ko Wɛ nan nii sɩ baŋa nɩ, yɩ sɩ dɩdʋa bá wanɩ ka tʋ tɩga nɩ ka tɩ dɩ Wɛ na wʋ sɛ. ³⁰ Kʋ nan na yɩ abam, Wɛ ye abam yuuywe sɩm ni na maɩ te tɩn. ³¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ, sɩ abam dɩdʋa dɩdʋa tiini á jɩgɩ kuri á dwe kabǝmbǝli zanzan.

³² Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na zɩgɩ nabiinǝ yigǝ nɩ o brɩ jaja nɩ wʋntʋ yɩ amʋ nɔɔnʋ tɩn, amʋ dɩ nan wʋ́ zɩgɩ kʋntʋ tu kwaga nɩ a brɩ nɩ o yɩ a nɔɔnʋ a Ko Wɛ yigǝ nɩ. ³³ Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na vɩn amʋ nabiinǝ yigǝ nɩ tɩn, amʋ dɩ wʋ́ vɩn kʋntʋ tu a Ko Wɛ yigǝ nɩ.

³⁴ A na tu lʋgʋ baŋa tɩn, á yɩ taá bʋŋɩ nɩ, kʋ yɩ sɩ a pa nɔɔna mʋ na ywǝǝni daanɩ. A nan tu sɩ a pa nabiinǝ mʋ pɔɔrɩ daanɩ. ³⁵ A tu sɩ a pa nɔɔna dɩ ba kwǝ mʋ pɔɔrɩ daanɩ, sɩ a daarɩ a pa bukwa dɩ ba niinǝ dɩ pɔɔrɩ daanɩ, kʋ daarɩ sɩ kaana dɩ ba banna niinǝ dɩ pɔɔrɩ daanɩ. ³⁶ Kʋ ma wʋ́ pa nɔɔnʋ dɩ o tɩtɩ sɔŋɔ tiinǝ taa culi daanɩ.

³⁷ Wʋlʋ na soe o nu dɩ o ko o dwe amʋ tɩn, kʋntʋ tu wʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ a nɔɔnʋ. Wʋlʋ maama na soe o biǝ o dwe amʋ tɩn, kʋntʋ tu wʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ a nɔɔnʋ. ³⁸ Wʋlʋ maama na wʋ sɛ sɩ o tɔgɩ amʋ kwaga, sɩ o na yaara nɩ wʋlʋ na zɩŋɩ tʋʋn-dagara * o maa ve o tʋʋnɩ jǝgǝ te tɩn, kʋntʋ tu wʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ amʋ nɔɔnʋ. ³⁹ Wʋlʋ maama nan na lagɩ sɩ o yɩrɩ o tɩtɩ ŋwɩa tɩn, oó ga-ka mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ na sɛ sɩ o ga o ŋwɩa amʋ ŋwaanɩ tɩn, oó na ŋwɩa Wɛ tee nɩ.

⁴⁰ Nɔɔnʋ wʋlʋ na jeeri abam lanyɩranɩ tɩn, kʋ tu jeeri amʋ mʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ na jeeri amʋ lanyɩranɩ tɩn, kʋ tu jeeri Baŋa-Wɛ dɩlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ. ⁴¹ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na jeeri Wɛ nijoŋnu lanyɩranɩ tɩn, dɩ Wɛ na tʋŋ-o tɩn ŋwaanɩ, Wɛ wʋ́ pa kʋntʋ tu dɩ tɔgɩ o na nyɔɔrɩ nɩ DƖ nijoŋnu wʋm te. Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na jeeri nɔn-ŋʋm lanyɩranɩ o nɔn-ŋʋnɩm dɩm ŋwaanɩ tɩn, Wɛ wʋ́ pa kʋntʋ tu dɩ tɔgɩ o na nyɔɔrɩ dɩlʋ DƖ na wʋ́ pa nɔn-ŋʋm wʋm tɩn. ⁴² A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na maŋɩ o kɩ na-zurǝ fɩnfɩɩn dɩ o pa amʋ nɔɔna bam wʋ dɩdʋa, o na yɩ a karabu tɩn ŋwaanɩ, kʋ tu wʋ́ na nyɔɔrɩ Wɛ tee nɩ.»

11

Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn tʋŋɩ o karabiǝ Zezi tee nɩ

(Luki 7:18-35)

¹ Zezi dɛɛn na brɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam ba na maŋɩ sɩ ba kɩ te o ti tɩn, o laan ma kɛ o vu je sɩm kʋntʋ tɩɩnɩ dɩm wʋnɩ sɩ o taa brɩ nɔɔna, yɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam dɩ ba.

² Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn dɛɛn maa wʋ pɩɩna digǝ nɩ. O ma ni wǝǝnu tɩlʋ Zezi Krisi na kɩ tɩn. O ma tʋŋɩ o karabiǝ badonnǝ sɩ ba vu o te, ³ sɩ ba bwe-o ba nii: «Nmʋ mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ na tagɩ dɩ dɩbam nɩ nń ba tɩn na, naa dɩ́ ta wʋ́ ta cǝgi nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ?»

⁴ Ba na bwe Zezi kʋntʋ tɩn, o ma lǝri-ba o wɩ, ba ve ba ta dɩ Zan kʋlʋ maama ba na niǝ yɩ ba kwǝri ba na tɩn. ⁵ «Á taá brɩ-o nɩ lilwǝ yiǝ puri, kwaarʋ dɩ waɩ tɩ veǝ, nanywaanʋ * yɩra dɩ joori ya kwɛ lanyɩranɩ, zwa-kwarʋ dɩ zwa ni, twa dɩ joori ba bi. Kʋlʋ na wǝli da tɩn, yinigǝ tiinǝ dɩ maa ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. ⁶ Wʋlʋ maama na ba joori amʋ kwaga nɩ tɩn mʋ yɩ yu-yoŋo tu.»

⁷ Zan karabiǝ bam na ma viiri tɩn, Zezi laan ma ta Zan taanɩ o brɩ nɔn-kɔgɔ kʋm o wɩ: «Abam dɛɛn na ve Zan te kagʋa wʋnɩ tɩn, á bʋŋɩ nɩ á wʋ́ na bɛɛ mʋ? Á ve sɩ á nii miu kʋlʋ viu na jɩgɩ kʋ zuuli tɩn mʋ na? ⁸ Aye, kʋ daɩ kʋntʋ. Sɩ bɛɛ mʋ? Á ve sɩ á nii nɔɔnʋ wʋlʋ na zʋ gwar-ŋʋnnʋ tɩn mʋ na? Aye, kʋ daɩ kʋntʋ. Nɔɔna balʋ na zʋ gwar-ŋʋnnʋ tɩn zʋʋrɩ sɔ-ŋʋnnʋ wʋnɩ mʋ, sɩ kʋ daɩ kagʋa wʋnɩ. ⁹ Bɛɛ nan mʋ á ve sɩ á nii? Á ve sɩ á na Wɛ nijoŋnu mʋ na? Ɛɛn, kʋ yɩ kʋntʋ mʋ. Á nan na nɛ wʋlʋ tɩn tiini o dwe faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam na yɩ te tɩn. ¹⁰ Bɛŋwaanɩ Wɛ tɔnɔ kʋm maŋɩ kʋ ta wʋntʋ taanɩ kʋ wɩ:

‹Nii, amʋ Wɛ lagɩ a tʋŋɩ a nijoŋnu mʋ,

sɩ o da nmʋ yigǝ o vu o kwɛ cwǝŋǝ kalʋ nmʋ na wʋ́ ba n tɔgɩ da tɩn.›

¹¹ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nabiinǝ balʋ maama ba na maŋɩ ba lʋ tɩn wʋnɩ nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na dwe Zan. Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, nɔn-nabwǝm wʋlʋ maama na zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ tɩn laan tu o dwe Zan. ¹² Kʋ na zɩgɩ maŋa kalʋ Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn, Wɛ paarɩ dɩm laan jagɩ dɩ vu yigǝ dɩ dam, yɩ nɔn-balwaarʋ dɩ kwaanɩ sɩ ba cɩ-dɩ dɩ dam. ¹³ Faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam dɩ Moyisi * cullu tɩm dɛɛn maŋɩ tɩ brɩ Wɛ paarɩ dɩm cɩga kam, sɩ kʋ ba kʋ yi maŋa kalʋ Zan laan na tu tɩn. ¹⁴ Abam na sɛ á joŋi ba na brɩ cɩga kalʋ tɩn, á wʋ́ lwarɩ nɩ Zan na tu o wʋra tɩn, wʋntʋ mʋ yɩ Eli * wʋlʋ ba dɛɛn na tagɩ o taanɩ nɩ oó ba tɩn.

¹⁵ Abam nan fɔgɩ á cǝgi amʋ taanɩ dɩm.

¹⁶ A ma bɛɛ mʋ a maŋɩ zɩm nɔɔna bam kǝm na yɩ te tɩn? Ba nyɩ dɩ biǝ na je yaga kaporo nɩ ba kwɛɛra te tɩn mʋ. Ba maa tɛ dɩ ba yuu donnǝ ba wɩ:

¹⁷ ‹Dɩ́ magɩ gullu mʋ sɩ á sa,

yɩ á wʋ sagɩ.

Dɩ́ ma daarɩ dɩ́ leeni luǝ le,

yɩ á yigǝ wʋ nywanɩ.›

¹⁸ Bɛŋwaanɩ Zan na tu tɩn, o pɩɩnɩ o kana mʋ yɩ o ba nyɔ sana. Nɔɔna na nɛ-o tɩn, ba maa jɩg-o ba yáala ba wɩ, kʋ yɩ cicirǝ mʋ tɔg-o. ¹⁹ Kʋ daarɩ, amʋ Nabiin-bu * wʋm nan na tu tɩn, a wʋ vɔgɩ ni. Nɔɔna daa ta maa yáalɩ amʋ dɩ, yɩ ba wɩ, a yɩ nɔn-kolo mʋ, yɩ a yɩ sa-nyɔrʋ dɩ. Ba daa ta maa wɩ, a yɩ lampo-joŋnǝ dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ ciloŋ mʋ. ‹Wʋbʋŋa tu tɩtʋŋa mʋ brɩ nɩ o jɩgɩ wʋbʋŋa.› »

Balʋ na vɩn Zezi tɩn na wʋ́ na lɛɛrʋ te tɩn

(Luki 10:13-15)

²⁰ Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o laan maa jɩgɩ balʋ na nɛ o wo-kɩnkagɩla yam yɩ ba ta wʋ sɛ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ tɩn taanɩ o ŋɔɔna. O ma kaanɩ balʋ na zʋʋrɩ tɩɩnɩ dɩlʋ o na kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan da tɩn o wɩ: ²¹ «Abam Korazin tiinǝ, á wʋ́ na lɛɛrʋ! Kʋ wǝli dɩ abam Betisayida tiinǝ dɩ wʋ́ na lɛɛrʋ! Bɛŋwaanɩ, wo-kɩnkagɩla yalʋ maama a na kɩ abam tee nɩ tɩn, yadonnǝ ya na kɩ Tiiri dɩ Sidɔn tiinǝ tee nɩ, bantʋ ya wʋ́ kɩ lɩla ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ, yɩ ba ya wʋ́ zʋ gwar-zɩnzwara ba lo puru ba yuu nɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ ba wʋrʋ mʋ tiini tɩ cɔgɩ zanzan. ²² Taá ye-na nɩ, Wɛ sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, Tiiri dɩ Sidɔn tiinǝ bá tiini ba na lɛɛrʋ nɩ abam na wʋ́ na lɛɛrʋ te tɩn.

²³ Abam Kapɛrnawum tiinǝ, á ga bʋŋɩ nɩ Wɛ lagɩ DƖ zǝŋi abam wɛyuu nɩ mʋ na? Aye. Abam nan lagɩ á tʋ tɩga nɩ mʋ, á tu á kwaarɩ curu goŋ-luŋu kʋm kuri. Bɛŋwaanɩ, wo-kɩnkagɩla yalʋ maama a na kɩ abam tee nɩ tɩn, yadonnǝ ya na kɩ Sodɔm * tiinǝ tee nɩ, ba ya wʋ́ lǝni ba wʋrʋ yɩ Wɛ ya daa bá cɔgɩ ba tɩʋ kʋm. ²⁴ Á taá ye nɩ, Wɛ sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, Sodɔm * tiinǝ bá tiini ba na lɛɛrʋ nɩ abam na wʋ́ na lɛɛrʋ te tɩn.»

Zezi na wʋ́ pa nɔɔna na siun dɩ ba cam te tɩn

(Luki 10:21-22)

²⁵ Maŋa kantʋ nɩ, Zezi laan ma kɩ o Ko Baŋa-Wɛ le yɩ o wɩ: «A Ko, nmʋ yɩ wʋlʋ na te wɛyuu dɩ tɩga baŋa maama tɩn. Nmʋ nan mʋ pɛ n cɩga kam sǝgi swan tiinǝ dɩ yiyiu tiinǝ tee nɩ, yɩ n daarɩ n pa balʋ na nyɩ dɩ bu-balɛ te tɩn lwarɩ ka kuri. ²⁶ A Ko, a kɩ nmʋ le. Nmʋ na kɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ n wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ.»

²⁷ O laan ma ŋɔɔnɩ dɩ nɔɔna bam o wɩ: «A Ko Wɛ nan kwe woŋo maama o kɩ a jɩŋa nɩ. Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lwarɩ Wɛ Bu wʋm, kʋ na daɩ o Ko yɩranɩ. Nɔɔn-nɔɔnʋ dɩ nan bá wanɩ o lwarɩ a Ko Wɛ, kʋ na daɩ amʋ wʋlʋ na yɩ o Bu tɩn yɩranɩ, kʋ wǝli dɩ amʋ na lagɩ sɩ a pa nɔɔnʋ wʋlʋ maama lwar-o tɩn.

²⁸ Á ba-na amʋ te, abam balʋ bam maama á na bwǝni yɩ á zɩŋɩ zɩla yalʋ na dunǝ tɩn, sɩ amʋ wʋ́ pa á na siun. ²⁹ Á sɛ-na sɩ á tʋŋɩ á pa amʋ, sɩ á zaasɩ kʋlʋ a na lagɩ a brɩ abam tɩn. Bɛŋwaanɩ a yɩ wʋ-bono tu mʋ yɩ a yɩ tu-n-tɩtɩ tu. Aá pa á wʋbʋŋa taa tigi jǝgǝ dɩdʋa. ³⁰ Bɛŋwaanɩ amʋ tɩtʋŋa yam ba cana, yɩ a na lagɩ sɩ á kɩ kʋlʋ tɩn yɩ mwalɩ mwalɩ mʋ.»

12

Zezi na brɩ nɩ o dwe siun dɛ cullu tɩm te tɩn

(Marɩkɩ 2:23-28, 3:1-6, Luki 6:1-11)

¹ Da yam kʋntʋ ni nɩ Zezi dɛɛn ma tɔgɩ karɩ wʋ o maa kɛa. Kʋ dɛɛn yɩ Zwifǝ bam siun dɛ nɩ mʋ. O karabiǝ bam dɩ maa tɔgɩ ba wʋra, yɩ kana jɩgɩ-ba. Ba ma bwǝri mɩna ba yu ba dʋna. ² Farizɩan * tiinǝ dɩ ma tɔgɩ ba wʋra. Ba ma na ba na kɩ kʋlʋ tɩn. Ba laan ma ta dɩ Zezi ba wɩ: «Nii nmʋ karabiǝ bam na kɩ kʋlʋ. Ba tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ na cɔgɩ dɩbam siun * dɛ cullu tɩm tɩn mʋ.»

³ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam ta wʋ fɔgɩ á karɩmɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ Pɛ Davidi * taanɩ te tɩn na? Kʋ brɩ sɩ kana dɛɛn mʋ jaanɩ wʋntʋ dɩ o nɔɔna. ⁴ O ma vu o zʋ Wɛ digǝ, yɩ o kwe culu dɩpɛ dɩlʋ na tigi da Wɛ ŋwaanɩ tɩn o pa o dɩ o nɔɔna bam di. Kʋ nan ya culǝ sɩ bantʋ di dɩpɛ dɩm. Kʋ yɩ Wɛ kaanɩm tiinǝ yɩranɩ mʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ ba di-dɩ. ⁵ Naa, abam ta wʋ fɔgɩ á karɩmɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ nɩ, Wɛ kaanɩm tiinǝ bam yǝni ba cɔgɩ siun dɛ culu kʋm dɩ ba na tʋŋɩ DƖ digǝ kam tɩtʋŋa siun dɛ maama wʋnɩ tɩn? Ba nan na yǝni ba tʋŋɩ kʋntʋ tɩn, ba ta jɩgɩ bʋra kʋ wʋnɩ. ⁶ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, wʋlʋ na dwe Wɛ-di-kamunu * kʋm tɩn nan mʋ wʋ yo. ⁷ Wɛ tagɩ DƖ wɩ: ‹Amʋ lagɩ sɩ nabiinǝ taa jɩgɩ da-ŋwaŋa mʋ, sɩ kʋ daɩ nɩ a lagɩ sɩ ba taa maɩ ba wǝǝnu mʋ ba kaanɩ-nɩ.› Abam ya na lwarɩ taanɩ dɩntʋ kuri, á ya bá di balʋ na jɩgɩ bʋra tɩn taanɩ. ⁸ Bɛŋwaanɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm jɩgɩ ni siun dɛ cullu tɩm baŋa nɩ.»

⁹ Zezi laan ma nuŋi jǝgǝ kantʋ nɩ o vu o zʋ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ. ¹⁰ Nɔɔnʋ maa wʋra o jɩŋa dɩdʋa na tɩga. Farizɩan tiinǝ badonnǝ dɩ maa tɔgɩ ba wʋra ba na lagɩ cwǝŋǝ sɩ ba brɩ nɩ Zezi kɩ o tusi. Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nɔɔnʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o pa o doŋ na yazurǝ siun dɛ dɩm nɩ na?»

¹¹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam wʋlʋ na jɩgɩ piǝ, yɩ ka na tʋ vʋl-kɔgɔ wʋnɩ siun dɛ dɩm nɩ, á bá nii ka baŋa nɩ sɩ á lɩ-ka na? ¹² Nabiinu nan tiini o jɩgɩ kuri o dwe piǝ. Kʋntʋ ŋwaanɩ nɔɔnʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o kɩ o doŋ lanyɩranɩ siun dɛ dɩm nɩ.» ¹³ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋlʋ jɩŋa kam na tɩgɩ tɩn o wɩ: «Twɩ n jɩŋa kam.»

Nɔɔnʋ wʋm ma sɩɩnɩ o twɩ-ka. O jɩŋa kam ma joori ka ji lanyɩranɩ nɩ o jɩ-ŋʋŋa kam te. ¹⁴ Farizɩan tiinǝ bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma nuŋi ba vu ba banɩ daanɩ sɩ ba lagɩ cwǝŋǝ ba gʋ Zezi.

¹⁵ Zezi dɛɛn ma lwarɩ ba na lagɩ ba kɩ-o te tɩn. O ma nuŋi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. Nɔn-kɔgɔ zanzan dɛɛn maa tɔg-o. O ma pa ba maama na yazurǝ dɩ ba yawɩɩrʋ. ¹⁶ O ma daarɩ o kaanɩ-ba o wɩ, ba yɩ zaŋɩ ba pa nɔɔna lwarɩ o ni nɩ. ¹⁷ Zezi na kɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ kʋ pa Wɛ nijoŋnu Ezayi * na maŋɩ o ta kʋlʋ faŋa faŋa tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ:

¹⁸ «Nii, wʋntʋ mʋ yɩ amʋ Wɛ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ a na kuri tɩn.

Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ a na so-o yɩ o yǝni o paɩ a wʋ poli zanzan tɩn.

Aá pa a Joro * kʋm taa wʋ o tee nɩ.

O ma wʋ́ pa dwi maama tiinǝ ba ba lwarɩ amʋ cɩga kam na yɩ te tɩn.

¹⁹ Wʋntʋ nan bá ta magɩ kantɔgɔ naa o taa kɩ sɔɔ.

O nan bá ta paɩ o kwǝrǝ zaŋa cwe jeerǝ nɩ.

²⁰ Wʋntʋ bá cɔgɩ nɔɔna balʋ na tiini ba bwǝnǝ tɩn,

oó ta jɩgɩ ba ŋwaŋa,

nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na bá bwǝri miu kʋlʋ na tiiri tɩn,

yɩ o bá dwe kanɩa kalʋ mini na ba dana tɩn.

Oó ta kɩ kʋntʋ mʋ,

sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ o na wʋ́ pa amʋ Wɛ cɩga kam ba ka taa jɩgɩ dam nɔɔna tɩtarɩ nɩ, yɩ lanyɩranɩ wanɩ balɔrɔ.

²¹ Wʋntʋ yɩrɩ ŋwaanɩ mʋ dwi maama wʋ́ ta jɩgɩ tɩɩna amʋ Wɛ tee nɩ.»

Wɔɔ dam mʋ Zezi maɩ o zǝli sʋtaana?

(Marɩkɩ 3:22-30, Luki 11:14-23, 12:10, 6:43-45)

²² Nɔɔna badonnǝ dɛɛn ma ja lilwe, yɩ o kwǝri o yɩ mɩmaa ba ba Zezi te. Bɛŋwaanɩ cicirǝ dɛɛn mʋ jɩg-o ka yaara. Zezi ma pa nɔɔnʋ wʋm na yazurǝ. O yiǝ ma joori ya naɩ, yɩ o daarɩ o waɩ o ŋɔɔna. ²³ Kʋ ma sʋ nɔn-kɔgɔ kʋm maama, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ yɩ Pɛ Davidi * dwi tu wʋlʋ Wɛ na lagɩ DƖ tʋŋɩ tɩn na?»

²⁴ Farizɩan * tiinǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, ba ma ta ba wɩ: «Wʋntʋ na waɩ o zǝli sʋtaana tɩn, kʋ yɩ sʋtaana-pɛ Belizebuli dam mʋ o ma o zǝli-ya.»

²⁵ Zezi na lwarɩ ba wʋbʋŋa na yɩ te tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: «Tɩʋ kʋlʋ paarɩ na pɔɔrɩ kuni bɩle yɩ ba jɩgɩ daanɩ tɩn, kʋ bá daanɩ kʋ cɔgɩ. Tɩʋ kʋlʋ maama naa sɔŋɔ kʋlʋ maama na pɔɔrɩ kʋ tɩtɩ wʋnɩ kuni bɩle tɩn, kʋʋ́ tʋ mʋ. ²⁶ Kʋ ya na sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga nɩ a maɩ sʋtaana-pɛ dam mʋ a ma a zǝli sʋtaana nɔɔna tee nɩ, kʋntʋ ya wʋ́ brɩ nɩ sʋtaana-pɛ dam dɩm pɔɔrɩ kuni bɩle mʋ, yɩ o paarɩ dɩm bá daanɩ dɩ cɔgɩ. ²⁷ Kʋ na sɩɩnɩ kʋ yɩ amʋ jɩgɩ Belizebuli dam mʋ a ma a zǝli sʋtaana, abam nɔɔna bam dɩ nan maɩ dam dɩm kʋntʋ mʋ ba maa zǝli-ya na? Abam tɩtɩ nɔɔna bam na kɩ te tɩn mʋ brɩ nɩ cɩga tǝri á tee nɩ. ²⁸ Kʋ nan yɩ Wɛ Joro * kʋm dam mʋ a ma a zǝli sʋtaana. Kʋntʋ maa brɩ nɩ Wɛ maŋɩ DƖ ba abam te, sɩ DƖ di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ.

²⁹ Sʋtaana-pɛ nan nyɩ dɩ nɔn-dɩdɛɛrʋ na yɩrɩ o sɔŋɔ te tɩn mʋ. Nɔɔnʋ na lagɩ sɩ o vu nɔn-dɩdɛɛrʋ wʋm sɔŋɔ o ŋɔ, o maŋɩ sɩ o da yigǝ o ja nɔn-dɩdɛɛrʋ wʋm o vɔ mʋ. O na vɔg-o o ti tɩn, mʋ o laan wʋ́ wanɩ o wǝǝnu tɩm maama o kwalɩmɩ.

³⁰ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama nan na daɩ a nɔɔnʋ tɩn, o yɩ a dʋm mʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ maama nan na ba tɔgɩ o laɩ amʋ nɔɔna o kɩ jǝgǝ dɩdʋa tɩn, o jagɩ-ba mʋ. ³¹ Á taá ye nɩ, kǝm-balwaarʋ tɩlʋ maama nɔɔna na kɩ tɩn, naa ta-balwaarʋ tɩlʋ maama ba na ŋɔɔnɩ tɩn, Wɛ waɩ DƖ yagɩ-tɩ DƖ ma cɛ-ba. Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ nan na ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ Joro kʋm tɩn, Wɛ bá sɛ sɩ DƖ ma cɛ kʋntʋ tu. ³² Nɔɔnʋ wʋlʋ na ŋɔɔnɩ ta-balwaarʋ o pa amʋ Nabiin-bu * wʋm tɩn, Wɛ wʋ́ sɛ sɩ DƖ ma cɛ kʋ tu. Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ Joro kʋm tɩn, Wɛ bá sɛ sɩ DƖ ma cɛ kʋntʋ tu maŋa dɩ maŋa.

³³ Á na wɩ, tiu yɩ tu-ŋʋŋʋ, kʋ biǝ dɩ yɩ bu-ŋʋna mʋ. Á na wɩ, tiu yɩ tu-balɔrɔ, kʋ biǝ dɩ yɩ bu-balwaarʋ mʋ. Ba lwarɩ tiu kʋ biǝ lǝrim nɩ mʋ. Kʋntʋ tɩn, abam na sɛ nɩ amʋ kǝm dɩm lana, á maŋɩ sɩ á sɛ nɩ amʋ dam dɩm nuŋi Wɛ Joro kʋm te mʋ.

³⁴ Abam nyɩ dɩ bɩsankwɩ-dwǝ mʋ. Abam na yɩ nɔn-balwaarʋ tɩn, á bá wanɩ á ŋɔɔnɩ wo-ŋʋnnʋ. Woŋo kʋlʋ maama na wʋ nɔɔnʋ wʋbʋŋa nɩ tɩn mʋ tɔgɩ o ni kʋ nuŋǝ. ³⁵ Nɔn-ŋʋm ŋɔɔnɩ wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ na wʋ o wʋbʋŋa nɩ tɩn mʋ, yɩ nɔn-balɔrɔ dɩ ŋɔɔnɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ na wʋ o wʋbʋŋa nɩ tɩn. ³⁶ Á taá ye nɩ, Wɛ sarɩya dɛ dɩm nɩ DƖ wʋ́ bwe nɔɔnʋ maama sɩ o ma o ni o ta bɩtar-yɔɔrʋ tɩlʋ maama o na tagɩ tɩn. ³⁷ Bɛŋwaanɩ abam tɩtɩ ni-taanɩ mʋ wʋ́ brɩ nɩ á jɩgɩ bʋra naa á ba jɩgɩ bʋra.»

Balʋ na vɩn Wɛ cɩga kam tɩn wʋ́ na bʋra na?

(Marɩkɩ 8:11-12, Luki 11:29-32)

³⁸ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ dɩ Farizɩan * tiinǝ badonnǝ dɛɛn ma zaŋɩ ba ta dɩ Zezi ba wɩ: «Karanyɩna, dɩbam lagɩ sɩ n kɩ wo-kɩnkagɩlɩ mʋ, sɩ kʋ brɩ dɩbam nɩ n nuŋi Wɛ te mʋ.»

³⁹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Zɩm nɔɔna bantʋ yɩ nɔn-balwaarʋ mʋ, ba ba tɔgɩ Wɛ dɩ cɩga, yɩ ba lagɩ sɩ a kɩ wo-kɩnkagɩlɩ a brɩ-ba. Ba nan bá na, kʋ na daɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ na maŋɩ dɩ kɩ dɩ Wɛ nijoŋnu Zonasɩ * faŋa faŋa tɩn. ⁴⁰ Wʋntʋ dɛɛn kɩ da yatɔ mʋ wɩa dɩ tɩtɩɩ maama kalǝŋ-kamunu wʋnɩ. Kʋ nan maŋɩ sɩ kʋ kɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm kʋntʋ doŋ mʋ, amʋ dɩ wʋ́ kɩ da yatɔ mʋ wɩa dɩ tɩtɩɩ maama yibeeli wʋnɩ. ⁴¹ Zonasɩ dɛɛn na ve Niniivi tiinǝ te o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam dɩ ba tɩn, bantʋ lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ. Wʋlʋ na dwe Zonasɩ tɩn nan wʋ abam tee nɩ yɩ á wʋ sɛ kʋ tu. Kʋntʋ ŋwaanɩ, Wɛ sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, Niniivi tiinǝ laan wʋ́ zaŋɩ ba brɩ nɩ abam ba jɩgɩ bʋra. ⁴² Pa-kana kalʋ dɛɛn na te Saba tɩʋ tɩn dɩ wʋ́ zaŋɩ o di abam sarɩya, yɩ o vɩn abam bʋra. Bɛŋwaanɩ wʋntʋ dɛɛn zaŋɩ o tɩtɩ tɩʋ kʋlʋ na tiini kʋ yɩ yigǝ yigǝ tɩn nɩ, o ba pɛ Salɔmɔn te sɩ o cǝgi o swan taanɩ dɩm. Wʋlʋ nan na dwe Salɔmɔn tɩn mʋ wʋ abam tee nɩ, yɩ á ba lagɩ sɩ á cǝg-o.

Cicirǝ na nuŋi nɔɔnʋ yɩra nɩ yɩ ka joori ka ba, kʋ na yɩ te tɩn

(Luki 11:24-26)

⁴³ Cicirǝ na nuŋi nɔɔnʋ yɩra nɩ, ka laan wʋ́ vu ka beeri kapwǝrǝ yigǝ mʋ sɩ ka lagɩ jǝgǝ ka sin da. Ka na beeri ka ga tɩn, ⁴⁴ ka laan maa wɩ: ‹Aá joori a vu a na nuŋi mɛ tɩn mʋ a taa wʋra.› Ka ma joori ka vu nɔɔnʋ wʋm te, yɩ ka na nɩ ka jǝgǝ kam fɔgɩ ka kwɛ lanyɩranɩ, yɩ kʋlʋkʋlʋ wʋ zʋ da. ⁴⁵ Ka laan ma joori ka vu ka lagɩ ciciri sɩrpɛ sɩlʋ na tiini sɩ yɩ balwaarʋ sɩ dwe ka tɩtɩ tɩn. Sɩ ma tɔgɩ daanɩ sɩ vu sɩ zʋʋrɩ da. Kʋntʋ, nɔɔnʋ wʋm laan wʋ́ tiini o na cam kʋ dwǝni faŋa. Mʋ kʋ na lagɩ kʋ kɩ zɩm nɔn-balwaarʋ tɩm dɩ te.»

Zezi nu dɩ Zezi nyaana na yɩ balʋ tɩn

(Marɩkɩ 3:31-35, Luki 8:19-21)

⁴⁶ Zezi dɛɛn ta na wʋra o ŋɔɔnɩ dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm kʋntʋ tɩn, o nu dɩ o nyaana ma ba ba zɩgɩ sɔŋɔ kʋm mancoŋo nɩ, yɩ ba lagɩ sɩ ba ŋɔɔnɩ dɩd-o. ⁴⁷ Nɔɔnʋ wʋdoŋ ma ta dɩ Zezi o wɩ: «N nu dɩ n nyaana tu ba wʋ cicwǝŋǝ nɩ, yɩ ba lagɩ sɩ ba na-m.»

⁴⁸ Zezi ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «Wɔɔ mʋ yɩ a nu, bran yɩ a nyaana?» ⁴⁹ O laan ma nii o karabiǝ bam seeni yɩ o wɩ: «A nu dɩ a nyaana mʋ tɩntʋ. ⁵⁰ Bɛŋwaanɩ wʋlʋ maama na kɩ a Ko Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ yɩ a nyaanɩ dɩ a nakɔ dɩ a nu.»

13

Zezi na maŋɩ mɩmaŋa o brɩ nɔɔna te tɩn

(Marɩkɩ 4:1-20, Luki 8:4-15, 10:23-24)

¹ Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ Zezi ma nuŋi sɔŋɔ kʋm nɩ o vu nɩnɩʋ kʋm ni. O ma jǝni tɩga nɩ sɩ o brɩ nɔɔna. ² Nɔn-kɔgɔ ma ba kʋ gilim-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ o ma zaŋɩ o vu o zʋ naboro wʋ o je da, yɩ kɔgɔ kʋm laan zɩgɩ na bam ni nɩ sɩ ba taa cǝgi o taanɩ dɩm. ³ O ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba wǝǝnu zanzan o wɩ:

«Valʋ dɛɛn mʋ wʋra. O ma zaŋɩ o vu kara sɩ o du. ⁴ O ma karɩ o dʋlɩ o wo-duuru tɩm. Tɩdonnǝ ma tʋ cwǝŋǝ ni nɩ. Zunǝ ma ba ba twɛ-tɩ ba di. ⁵ Tɩdonnǝ ma tʋ kandwa jǝgǝ nɩ valɩm na ba daga mɛ tɩn. Tɩ ma wʋ daanɩ tɩ puli, valɩm dɩm na ba lirǝ tɩn ŋwaanɩ. ⁶ Wɩa ma ba ka baanɩ tɩ maama. Tɩ bʋnnʋ na wʋ zʋ tɩga tɩn, tɩ ma tɩ. ⁷ Kʋ daarɩ wo-duuru tɩdonnǝ ma tʋ sabarɩ wʋnɩ. Tɩ na puli tɩn, sabarɩ sɩm laan ma zaŋɩ sɩ li-tɩ sɩ gʋ. ⁸ Kʋ daarɩ tɩdonnǝ ma tʋ tɩ-ywǝŋǝ jǝgǝ nɩ. Tɩ ma nuŋi tɩ kɩ biǝ lanyɩranɩ. Tɩdaara kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ bi bi. Tɩdaara ma kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ fusɩrdʋ fusɩrdʋ. Tɩdaara dɩ ma kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ fiintɔ fiintɔ.

⁹ Abam nan fɔgɩ á cǝgi a taanɩ dɩm lanyɩranɩ.»

¹⁰ Zezi na maŋɩ mɩmaŋɩ dɩm kʋntʋ o ti tɩn, o karabiǝ bam laan ma vu o te, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ nmʋ yǝni n maŋɩ mɩmaŋa n brɩ nɔɔna bam?»

¹¹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm kuri ya sǝgi mʋ. Kʋ nan na yɩ abam, Wɛ maŋɩ DƖ pa á lwarɩ DƖ paarɩ dɩm kuri na yɩ te tɩn. Kʋ daarɩ nɔɔna badaara bam, Wɛ wʋ pɛ ba lwarɩ DƖ paarɩ dɩm kuri. ¹² Mɩmaŋa yam na maŋɩ sɩ ya zǝni nɔɔna wʋbʋŋa te tɩn nyɩ dɩ nɔɔnʋ na maŋɩ o jɩgɩ woŋo, o ta wʋ́ joŋi kʋdoŋ o wǝli da sɩ kʋ taa daga. Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na maŋɩ o ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ tɩn laan wʋ́ ba o ga kʋlʋ fɩnfɩɩn o ya na jɩgɩ tɩn mʋ. ¹³ Kʋntʋ, a maɩ mɩmaŋa mʋ a brɩ-ba, bɛŋwaanɩ bantʋ yiǝ mʋ naɩ a na kɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn, yɩ ba ba ni tɩ kuri. Ba ta maa ni a zaasɩm dɩm, yɩ ba ba lwarɩ dɩ kuri. ¹⁴ Kʋntʋ mʋ brɩ nɩ Wɛ nijoŋnu Ezayi * dɛɛn na tagɩ kʋlʋ faŋa faŋa tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ bantʋ tee nɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ:

‹Abam wʋ́ fɔgɩ á cǝgi Wɛ taanɩ dɩm dɩ á zwa,

yɩ á bá ni dɩ kuri.

Abam wʋ́ fɔgɩ á nii dɩ á yiǝ,

yɩ á bá na.

¹⁵ Bɛŋwaanɩ nɔɔna bam kʋntʋ wʋbʋŋa tɩgɩ mʋ.

Ba zwa dɩ ma kwarɩmɩ,

yɩ ba daarɩ ba pu ba yiǝ,

sɩ ba yiǝ yɩ zaŋɩ ya na,

sɩ ba zwa yɩ zaŋɩ ya ni,

sɩ ba wʋbʋŋa yɩ zaŋɩ ya lwarɩ Wɛ taanɩ dɩm kuri.

Kʋ na daɩ kʋntʋ, ba ya wʋ́ pipiri ba sɛ amʋ Wɛ,

yɩ aá pa-ba yazurǝ.› »

¹⁶ Zezi laan ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Kʋ nan na yɩ abam, á jɩgɩ yu-yoŋo, bɛŋwaanɩ abam yiǝ naɩ yɩ á zwa dɩ ni. ¹⁷ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam dɩ nɔn-ŋʋna zanzan dɛɛn jɩgɩ tɩɩna sɩ ba ya na kʋlʋ abam na naɩ lele tɩn, yɩ ba wʋ wanɩ ba na. Ba dɛɛn ta jɩgɩ tɩɩna sɩ ba ya ni Wɛ taanɩ dɩlʋ abam na ni tɩn, yɩ ba wʋ wanɩ ba ni-dɩ.

¹⁸ Nan cǝgi-na, sɩ a maŋɩ valʋ wʋm mɩmaŋɩ dɩm kuri a brɩ abam. ¹⁹ Wo-duuru tɩlʋ na tʋ cwǝŋǝ kam ni nɩ tɩn nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na ni Wɛ paarɩ dɩm taanɩ yɩ ba wʋ lwarɩ dɩ kuri tɩn. Wo-lwaanʋ tu sʋtaanɩ laan ma ba o lɩ-dɩ, yɩ dɩ wʋ zʋ ba wʋbʋŋa. ²⁰ Wo-duuru tɩlʋ na tʋ kandwa jǝgǝ nɩ tɩn dɩ maa nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba joŋi-dɩ lɩla dɩ wʋpolo. ²¹ Taanɩ dɩm ma wʋ tiini dɩ zʋ ba wʋbʋŋa, ba ma wʋ zɩgɩ kǝŋkǝŋ. Yaara na yi-ba yɩ ba na bɛɛsɩ-ba Wɛ taanɩ dɩm ŋwaanɩ, baá da ba kwe ba yagɩ mʋ lɩla. ²² Wo-duuru tɩlʋ na tʋ sabarɩ sɩm wʋnɩ tɩn maa nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba ta jɩgɩ liǝ dɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩn. Sǝbu-lagɩ ma cɔgɩ ba wʋbʋŋa, nɩ sabarɩ sɩm na ligi wo-duuru tɩm te tɩn. Kʋ ma pa ba kwe Wɛ taanɩ dɩm ba yagɩ, yɩ dɩ wʋ jaanɩ kuri dɩ pa-ba. ²³ Kʋ daarɩ wo-duuru tɩlʋ na tʋ tɩ-ywǝŋǝ jǝgǝ kam nɩ tɩn maa nyɩ dɩ balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba pa dɩ tiini dɩ zʋ ba wʋbʋŋa tɩn. Kʋntʋ ma pa Wɛ taanɩ dɩm ja kuri dɩ pa-ba, nɩnɛɛnɩ wo-duuru na kɩ biǝ lanyɩranɩ te tɩn. Tɩdaara kɩ biǝ bi bi, tɩdonnǝ ma kɩ biǝ fusɩrdʋ fusɩrdʋ, tɩtɩm ma kɩ biǝ fiintɔ fiintɔ.»

Mɩn-ŋʋna dɩ mɩn-kayalɩ mɩmaŋa

²⁴ Zezi dɛɛn ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ o brɩ-ba o wɩ: «A lagɩ a brɩ abam Wɛ paarɩ dɩm na wʋ nɔɔna tɩtarɩ nɩ te tɩn mʋ. Kʋ nyɩ dɩ valʋ na kwe mɩn-ŋʋna o ja vu o kara o du. ²⁵ O na dugi-ya kʋntʋ tɩn, o dʋm ma zaŋɩ pǝn-dʋa maŋa nɩ o ja mɩn-puurǝ o vu o du o gwaanɩ valʋ wʋm kara mɩn-ŋʋna yam wʋnɩ, yɩ o daarɩ o joori o vu sɔŋɔ. ²⁶ Mɩn-ŋʋna yam ma ba nuŋi ya ji mɩn-kwɩɩrʋ. O dʋm wʋm na dugi yalʋ tɩn ma nuŋi ya ji mɩn-kayalɩ. ²⁷ Sɔŋɔ tu wʋm tɩntʋŋna laan ma vu ba ta dɩd-o ba wɩ: ‹Dɩbam yuutu, nmʋ na dugi n kara kam tɩn, kʋ daɩ mɩn-ŋʋna yɩranɩ mʋ n dugi na? Bɛɛ mʋ yɩ mɩn-kayalɩ laan nuŋi sɩ gwaanɩ da?› ²⁸ O ma lǝri-ba o wɩ: ‹Kʋ yɩ a dʋm mʋ kɩ kʋntʋ.›

Ba laan ma bwe-o ba wɩ: ‹Dɩ́ nan ve dɩ́ gɔ mɩn-kayalɩ sɩm dɩ́ yagɩ na?› ²⁹ O ma wʋ sɛ, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: ‹Abam na kɩ kʋntʋ, á wʋ́ kɛ á gɔ mɩn-ŋʋna yam dɩ mʋ á wǝli da. ³⁰ Nan yagɩ-na sɩ ya maama taa wʋra sɩ kʋ ba kʋ yi zagɩm maŋa. Kantʋ maŋa kam nɩ, a laan wʋ́ ta dɩ mɩn-zagɩna bam, sɩ ba da yigǝ ba pɔɔrɩ mɩn-kayalɩ sɩm ba zagɩ ba kɩ daanɩ ba zwɛ, sɩ ba daarɩ ba zagɩ mɩn-ŋʋna yam ba pɛ ba kɩ a tulǝ nɩ.› »

Wo-duu na yɩ mɩmɩɩnʋ mɩmaŋa

(Marɩkɩ 4:30-32, Luki 13:18-19)

³¹ Zezi daa ta ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ o brɩ-ba o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ nɔɔnʋ na kwe wo-duu na yɩ mɩmɩɩnʋ o vu o du o kara nɩ. ³² Wo-duu kʋm kʋntʋ mʋ tiini kʋ yɩ mɩmɩɩnʋ wo-dwǝ maama wʋnɩ. Kʋ ma nuŋi, yɩ kʋ ji kamunu kʋ dwǝni dwǝ balʋ maama na wʋ o kara kam nɩ tɩn. Kʋ laan maa ji tu-kamunu, yɩ zunǝ tui ba sɔ ba pwǝru da.»

Dabɩlɩ mɩmaŋa

(Luki 13:20-21)

³³ Zezi daa ta ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ o brɩ-ba o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ kaanɩ na kwe dabɩlɩ o gwaanɩ dɩ dɩpɛ muni zwɩ-zɛ sɩtɔ te tɩn mʋ. Dɩ laan ma pa dɩpɛ muni dɩm maama tiini dɩ fʋlɩ.»

³⁴ Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama Zezi dɛɛn na brɩ nɔn-kɔgɔ kʋm tɩn yɩ mɩmaŋa yɩranɩ mʋ o ma brɩ-ba. O wʋ ŋɔɔnɩ wo-woŋo dɩ ba yɩ kʋ wʋ dɛ dɩ mɩmaŋa. ³⁵ O nan kɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa Wɛ nijoŋnu wʋdoŋ taanɩ mʋ sɩɩnɩ dɩ kɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ:

«Amʋ na lagɩ a ŋɔɔnɩ a brɩ-ba,

aá ta maɩ mɩmaŋa mʋ a ma brɩ-ba.

Aá pa ba lwarɩ Wɛ cɩga kalʋ na sǝgi lʋgʋ pulim maŋa nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn.»

Mɩn-kayalɩ mɩmaŋɩ dɩm kuri na yɩ te tɩn

³⁶ Zezi dɛɛn ma zaŋɩ o yagɩ nɔn-kɔgɔ kʋm, yɩ o daarɩ o joori o vu sɔŋɔ. O karabiǝ bam ma ba o te yɩ ba wɩ: «Brɩ dɩbam mɩn-kayalɩ sɩm mɩmaŋɩ dɩm kuri.»

³⁷ O ma lǝri-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ na dugi mɩn-ŋʋna yam tɩn brɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm na kɩ te tɩn mʋ. ³⁸ Kara kam maa nyɩ dɩ lʋgʋ baŋa. Mɩn-ŋʋna yam maa nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na yɩ Wɛ paarɩ dɩm nɔɔna tɩn. Kʋ daarɩ mɩn-kayalɩ sɩm maa nyɩ dɩ balʋ na yɩ sʋtaanɩ * nɔɔna tɩn. ³⁹ Dʋm wʋlʋ na dugi mɩn-kayalɩ sɩm tɩn maa nyɩ dɩ sʋtaanɩ dɩm tɩtɩ. Zagɩm maŋa kam maa nyɩ dɩ lʋgʋ na wʋ́ ba kʋ ti te tɩn. Mɩn-zagɩna bam maa nyɩ dɩ Wɛ malɛsɩ * sɩm. ⁴⁰ Nɩ mɩn-zagɩna bam na zagɩ mɩn-kayalɩ sɩm ba zwɛ te tɩn, kʋntʋ doŋ mʋ wʋ́ kɩ lʋgʋ tiim maŋa nɩ. ⁴¹ Kʋ na wʋ́ kɩ te tɩn, amʋ Nabiin-bu wʋm wʋ́ tʋŋɩ a malɛsɩ tiinǝ bam sɩ ba vu ba lɩ kʋlʋ maama na paɩ nɔɔna tusi tɩn dɩ wo-lwaan-kǝrǝ bam maama Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. ⁴² Ba laan wʋ́ zǝli-ba ba yagɩ min-lɔŋɔ wʋnɩ sɩ dɩ di-ba. Dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ ta wʋra ba keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa. ⁴³ Kʋ daarɩ balʋ maama na sɛ Wɛ yɩ ba kɩ lanyɩranɩ tɩn laan wʋ́ ta tiini ba nyɩɩna ba Ko Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ, nɩ wɩa na nyɩ te tɩn.

Fɔgɩ-na á cǝgi a taanɩ dɩm lanyɩranɩ.

Wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ na sǝgi tɩn mɩmaŋa

⁴⁴ Wɛ paarɩ dɩm daa ta nyɩ dɩ wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ na yɩ lʋnnɩ nyɩm tɩn na sǝgi kara wʋnɩ. Nɔɔnʋ wʋdoŋ laan ma na-tɩ. O ma joori o fɔgɩ o sǝgi-tɩ. O wʋ na tiini kʋ poli tɩn, o ma vu o kwe o wǝǝnu maama o yǝgi sǝbu, sɩ o vu o yǝgi kara kantʋ, sɩ wo-ŋʋnnʋ tɩm taa yɩ o nyɩm.

Kandwɛ-ŋʋnɩ mɩmaŋa

⁴⁵ Wɛ paarɩ dɩm daa ta nyɩ dɩ pipimpiinu na beeri o lagɩ kandwa-ŋʋna * sɩ o yǝgi te tɩn. ⁴⁶ O ma ba o na kandwɛ dɩlʋ na tiini dɩ jɩgɩ lam yɩ dɩ sǝbu daga tɩn. O laan ma joori o vu o kwe o wǝǝnu maama o yǝgi, o ma yǝgi kandwɛ dɩm kʋntʋ yɩranɩ.

Kalǝŋ-jara dɩ ba bʋra mɩmaŋa

⁴⁷ Wɛ paarɩ dɩm daa ta nyɩ dɩ nɔɔna na kwe bʋra ba dɩ bugǝ nɩ sɩ ba ma ja kale te tɩn. Ba na dɩ-ka da tɩn, ba ma ja kale dwi dwi. ⁴⁸ Ka ma ba ka su lanyɩranɩ. Nɔɔna bam laan ma vaŋɩ-ka ba tuuri ba ja bɛ. Ba laan ma jǝni tɩga nɩ ba kuri kalǝŋ-ŋwɩ sɩm ba kɩ ba tampwarʋ wʋnɩ. Ba ma daarɩ ba kwe sɩlʋ na ba lana tɩn ba dʋlɩ ba yagɩ. ⁴⁹ Kʋ nan wʋ́ ba kɩ kʋntʋ mʋ lʋgʋ tiim maŋa nɩ. Wɛ malɛsɩ wʋ́ ba sɩ pɔɔrɩ nɔn-balwaarʋ dɩ balʋ na sɛ Wɛ yɩ ba kɩ lanyɩranɩ tɩn daanɩ. ⁵⁰ Sɩ laan wʋ́ daarɩ sɩ zǝli nɔn-balwaarʋ tɩm sɩ yagɩ min-lɔŋɔ kʋm wʋnɩ sɩ dɩ di-ba. Dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ ta wʋra ba keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa.»

Zaasɩm-dʋʋrɩ dɩ zaasɩm-doori na wǝli daanɩ te tɩn

⁵¹ Zezi na ŋɔɔnɩ o ti tɩn, o laan ma bwe o karabiǝ bam o wɩ: «Abam ni wǝǝnu tɩm maama kuri na?» Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Ɛɛn, dɩ́ niǝ.» ⁵² O ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋntʋ tɩn, Wɛ cullu karanyɩna wʋlʋ maama na tu o zaasɩ Wɛ paarɩ dɩm cɩga kam tɩn nyɩ dɩ sɔŋɔ tu wʋlʋ na lɩ wo-dʋnnʋ dɩ wo-dwǝǝnu o jɩjɩgɩrʋ wʋnɩ o paɩ nɔɔna te tɩn mʋ. Kʋntʋ tu laan waɩ o lɩ zaasɩm-dʋʋrɩ o wǝli dɩ zaasɩm-doori dɩm sɩ o ma brɩ o nɔɔna bam.»

Zezi tɩtɩ tɩʋ kʋm tiinǝ na vɩ-o te tɩn

(Marɩkɩ 6:1-6, Luki 4:16-30)

⁵³ Zezi dɛɛn na maŋɩ mɩmaŋa yam kʋntʋ o ti tɩn, o laan ma nuŋi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. ⁵⁴ O ma joori o vu o tɩtɩ tɩʋ o na bɩgɩ mɛ tɩn. O ma zʋ Zwifǝ Wɛ-digǝ kam sɩ o brɩ-ba. O na brɩ-ba te tɩn, kʋ dɛɛn sʋ-ba lanyɩranɩ. Ba ma ta ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ kɩ ta mʋ o jɩgɩ swan yam kʋntʋ doŋ? O nan kɩ ta mʋ o na dam o ma kɩ wo-kɩnkagɩla yantʋ? ⁵⁵ Wʋm mʋ daɩ da-lwarʋ wʋm bu wʋm na? O nu mʋ daɩ Mari na? Kʋ daɩ o nyaana mʋ yɩ Zakɩ dɩ Zʋzɛfʋ dɩ Simɔn dɩ Zudasɩ na? ⁵⁶ Kʋ daɩ o nakwa bam maama mʋ wʋra dɩdaanɩ dɩbam tɩn na? Wʋntʋ nan nɛ dam dɩm kʋntʋ maama yǝn mʋ?»

⁵⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ ba dɛɛn wʋ sɛ nɩ Zezi sɩɩnɩ o nuŋi Wɛ te. Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Nɔɔnʋ na yɩ Wɛ nijoŋnu, nɔɔna pa-o zulǝ lanyɩranɩ, kʋ daarɩ o tɩtɩ tɩʋ tiinǝ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ nan bá nɩg-o.»

⁵⁸ Ba dɛɛn na wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa sɩ ba sɛ-o tɩn mʋ pɛ o wʋ tiini o kɩ wo-kɩnkagɩla ba tee nɩ.

14

Pɛ Erɔdɩ na gʋ Zan te tɩn

(Marɩkɩ 6:14-29, Luki 9:7-9)

¹ Kantʋ maŋa kam nɩ, Galile Pɛ Erɔdɩ * dɛɛn ma ba o ni Zezi ŋwa. ² O ma ta dɩ o tɩntʋŋna o wɩ: «Wʋntʋ wʋ́ ta yɩ Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn mʋ. Wʋntʋ mʋ joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ o jɩgɩ dam yɩ o waɩ wo-kɩnkagɩla o kɩa.»

^3-4 Erɔdɩ dɛɛn tagɩ kʋntʋ doŋ, bɛŋwaanɩ o dɛɛn ya wʋ kɩ Zan lanyɩranɩ, yɩ o ta pa ba gʋ-o. O dɛɛn di kaanɩ wʋdoŋ mʋ, o yɩrɩ mʋ Erɔdɩadɩ. Kaanɩ wʋm dɛɛn yɩ o zɩmbaarʋ Filipi kaanɩ mʋ. Zan ma ta o brɩ-o o wɩ, kʋ culǝ sɩ o di o zɩmbaarʋ kaanɩ yɩ o ta ŋwɩ. Zan na kaan-o kʋntʋ tɩn, o ma pa ba ja-o ba vɔ ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ. ⁵ O ya maa bʋŋɩ sɩ o gʋ-o, yɩ o laan kwarɩ tɩʋ kʋm nɔɔna bam, bɛŋwaanɩ ba dɛɛn nii Zan nɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ.

⁶ Erɔdɩ lʋra maŋa laan ma ba ka yi. O ma bǝŋi nɔɔna zanzan sɩ ba ba ba tɔgɩ ba di candiǝ. Erɔdɩadɩ bukɔ ma zaŋɩ o vu vǝrǝ bam yigǝ o sa o brɩ-ba. O sɛ dɩm na lana kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa Erɔdɩ wʋ poli. ⁷ O wʋ na poli tɩn, o ma ta o du o wɩ, woŋo kʋlʋ maama bukɔ wʋm na lagɩ tɩn, oó pa-o. ⁸ Bukɔ wʋm nu ma ta o brɩ-o, o na wʋ́ loori kʋlʋ tɩn. O laan ma vu Erɔdɩ te o wɩ: «Woŋo kʋlʋ a na lagɩ tɩn, kʋ yɩ Zan yuu mʋ. Nmʋ na goni-kʋ, sɩ n kɩ zʋŋ-tanlaŋa wʋnɩ n pa-nɩ.»

⁹ Pɛ Erɔdɩ na ni kʋntʋ tɩn, o wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ. O nan na tagɩ o du yɩ o vǝrǝ bam ni tɩn, o ma pa ni sɩ ba kɩ kʋntʋ ba pa-o. ¹⁰ O ma tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu pɩɩna digǝ kam ba go Zan yuu kʋm. ¹¹ Ba ma sɩɩnɩ ba go o yuu kʋm ba kɩ zʋŋ-tanlaŋa wʋnɩ ba ja nuŋi ba pa bukɔ wʋm. O laan ma kwe-kʋ o ja vu o pa o nu Erɔdɩadɩ.

¹² Zan karabiǝ bam ma zaŋɩ ba vu ba kwe o yɩra yam ba ja vu ba kɩ. Ba laan ma vu ba ta dɩ Zezi kʋlʋ na kɩ tɩn.

Zezi na pɛ baara mʋrr-tɩnu (5.000) dɩ kaana dɩ biǝ di wʋdiu ba su te tɩn

(Marɩkɩ 6:30-44, Luki 9:10-17, Zan 6:1-14)

¹³ Zezi dɛɛn na ni ba na kɩ Zan te tɩn, o ma zaŋɩ o vu o zʋ naboro o nuŋi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. O ya lagɩ sɩ o bɛ nɩnɩʋ kʋm ni o vu jǝgǝ kalʋ na yɩ gaa wʋ tɩn o yɩranɩ. Nɔɔna zanzan ma ba ba lwarɩ o na maa ve jǝgǝ kalʋ tɩn. Ba ma zaŋɩ ba nuŋi ba tɩɩnɩ dɩm nɩ, yɩ ba vu tɩga nɩ ba vu o te. ¹⁴ Zezi ma nuŋi naboro kʋm wʋnɩ. O laan ma na nɔn-kɔgɔ kʋm na tu kʋ wʋra. Ba ŋwaŋa ma zʋ-o lanyɩranɩ, yɩ o pa balʋ na ba jɩgɩ yazurǝ tɩn na yazurǝ.

¹⁵ Tɩga na wʋra ka yi tɩn, o karabiǝ bam laan ma vu ba ta dɩd-o ba wɩ: «Maŋa kam wʋra ka kɛa, yɩ jǝgǝ kalʋ dɩbam na wʋra tɩn yɩ gaa wʋ mʋ. Wʋdiu tǝri yo. Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa nɔɔna bam vu sam wʋ ba yǝgi wʋdiu ba di.»

¹⁶ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Ba wʋ maŋɩ sɩ ba viiri. Abam tɩtɩ pa-ba wʋdiu sɩ ba di.»

¹⁷ Ba ma ta ba wɩ: «Dɩbam na jɩgɩ kʋlʋ tɩn yɩ dɩpwa yanu dɩ kale sɩle yɩranɩ mʋ.» ¹⁸ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ, ba ja ba ba pa-o. ¹⁹ O laan ma ta dɩ nɔɔna bam maama sɩ ba jǝni tɩga nɩ. O ma kwe dɩpwa yanu yam dɩ kale sɩle sɩm, yɩ o kwǝni o yuu wɛɛnɩ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ. O ma fɔ fɔ dɩpwa yam o maŋɩ o pa o karabiǝ bam, yɩ bantʋ dɩ laan joŋi-ya ba pa nɔɔna bam. ²⁰ Nɔɔna bam maama ma di ba su ba daarɩ. Ba ma pɛ cicwǝǝru tɩlʋ na daarɩ tɩn ba su tɩtwarʋ fugǝ-tɩle. ²¹ Nɔɔna balʋ dɛɛn na di kʋntʋ tɩn yɩ nɩnɛɛnɩ baara mʋrr-tɩnu mʋ (5.000), kʋ wǝli dɩ kaana dɩ biǝ dɩ.

Zezi na ve na baŋa nɩ te tɩn

(Marɩkɩ 6:45-56, Zan 6:15-21)

²² Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi ma da o pa o karabiǝ bam vu ba zʋ naboro kʋm, sɩ ba da yigǝ ba bɛ nɩnɩʋ kʋm ni dɩdoŋ dɩm. Ba na maa kɛ tɩn, o ma pa kɔgɔ kʋm viiri. ²³ O na pɛ ba viiri tɩn, o ma vu o di piu yuu o yɩranɩ sɩ o warɩ Wɛ. Tɩga ma ba ka yi, yɩ o ta wʋra o yɩranɩ ²⁴ dɩ o karabiǝ bam maŋɩ ba ja naboro kʋm ba kɛ nɩnɩʋ kʋm tɩtarɩ yigǝ yigǝ. Vu-dɩʋ ma ba kʋ jeeri-ba, yɩ na-ŋʋm tiini sɩ dana kʋ pa na bam pɔgɩlɩ ba magɩ naboro kʋm.

²⁵ Tɩga na wʋra ka pʋʋrɩ tɩn, Zezi laan ma zaŋɩ o ve na bam baŋa nɩ o maa ve o karabiǝ bam te. ²⁶ Ba na nɛ-o tɩn, fʋʋnɩ ma tiini dɩ ja-ba, dɩ o na wʋ na bam baŋa nɩ o ve tɩn. Ba ma ta ba wɩ: «Kʋʋ́ ta yɩ ciru mʋ!» Fʋʋnɩ na zʋ-ba kʋntʋ tɩn, ba ma kaasɩ baŋa baŋa.

²⁷ O laan ma ŋɔɔnɩ dɩ ba o wɩ: «Pa-na á wʋrʋ kɩ dam, sɩ kʋ yɩ amʋ mʋ. Yɩ pa-na fʋʋnɩ taa jɩgɩ abam.»

²⁸ Pɩyɛɛrɩ ma lǝr-o o wɩ: «A Yuutu, kʋ na sɩɩnɩ kʋ yɩ nmʋ, sɩ n pa-nɩ ni sɩ a dɩ vu na bam baŋa nɩ a ba nmʋ te.»

²⁹ Zezi maa wɩ, o ba. Pɩyɛɛrɩ laan ma nuŋi naboro kʋm wʋnɩ o tu na bam baŋa nɩ o ve o maa jeeri Zezi. ³⁰ O na nɛ viu kʋm na tiini kʋ dana te tɩn, fʋʋnɩ ma zʋ-o, yɩ o laan wʋra o miisi na bam kuri nɩ. O na wʋra o miisi tɩn, o ma loori Zezi dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «A Yuutu, vrɩ a ŋwɩa!»

³¹ Zezi laan ma da o twɩ o jɩŋa o ja-o, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ n ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ? Bɛŋwaanɩ mʋ n jɩgɩ bʋbwɛa dɩ amʋ?»

³² Ba laan ma vu ba zʋ naboro kʋm wʋ. Viu kʋm ma da kʋ zɩgɩ. ³³ Nɔɔna balʋ na wʋ naboro kʋm wʋnɩ tɩn ma kuni doonǝ ba zuli Zezi, yɩ ba ta ba wɩ: «N sɩɩnɩ n yɩ Baŋa-Wɛ Bu cɩga cɩga.»

³⁴ Ba ma vu ba bɛ ba yi bubɛ dɩdɩm dɩm. Ba na yi jǝgǝ kalʋ tɩn yɩrɩ mʋ Zenezarɛtɩ. ³⁵ Tɩʋ kʋm kʋntʋ tiinǝ bam ma ba ba lwarɩ Zezi. Ba na lwar-o tɩn, ba ma tʋŋɩ ni ba pa nawurǝ yam maama, yɩ ba ja balʋ na ba jɩgɩ yazurǝ tɩn ba ba o te, sɩ o pa ba na yazurǝ. ³⁶ Ba ma loor-o sɩ o na sɛ, sɩ o yagɩ sɩ yawɩɩna bam dwe o gɔrɔ kʋm ni má. Balʋ maama na dwe o gɔrɔ kʋm kʋntʋ tɩn dɛɛn sɩɩnɩ ba na yazurǝ.

15

Wo-digiru tɩlʋ na cɔgɩ nɔɔna tɩn

(Marɩkɩ 7:1-23)

¹ Farizɩan * tiinǝ badaara dɩ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ badonnǝ dɛɛn ma nuŋi Zeruzalɛm nɩ ba vu Zezi te, ba ma bwe-o ba wɩ: ² «Bɛɛ mʋ yɩ n karabiǝ bam yǝni ba cɔgɩ cullu tɩlʋ dɩ́ nabaara bam na pɛ dɩbam tɩn? Ba na lagɩ ba di wʋdiu, ba yǝni ba ba sanɩ ba jɩa sɩ kʋ tɔgɩ dɩ́ cullu tɩm na brɩ te tɩn.»

³ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ abam yǝni á tɔgɩ á tɩtɩ wʋbʋŋa cullu, yɩ á daarɩ á vɩn Wɛ ni dɩm na brɩ te tɩn? ⁴ Wɛ tagɩ DƖ wɩ: ‹Nɔɔnʋ maŋɩ sɩ o taa zuli o nu dɩ o ko.› Wɛ daa ta brɩ nɩ, nɔɔnʋ na ŋɔɔnɩ ta-balɔrɔ dɩ o ko naa o nu, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ ba gʋ-o mʋ. ⁵ Kʋ daarɩ abam nan yǝni á ja Wɛ taanɩ dɩm á gugwǝli yɩ á wɩ: ‹Nɔɔnʋ na jɩgɩ woŋo kʋlʋ o ya na wʋ́ ma o zǝni o nu dɩ o ko tɩn, yɩ o na wɩ, woŋo kʋntʋ yɩ Wɛ nyɩm, ⁶ wʋntʋ daa wʋ maŋɩ sɩ o kwe-kʋ o ma zǝni o ko.› Á na kɩ te tɩn brɩ nɩ á paɩ Wɛ taanɩ dɩm daa ba jɩgɩ kuri dɩ abam, yɩ á daarɩ á tɔgɩ á tɩtɩ cwe mʋ. ⁷ Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Ezayi * dɛɛn jɩgɩ bʋra dɩ o na maŋɩ o ta abam taanɩ faŋa faŋa te tɩn. ⁸ O dɛɛn tagɩ o wɩ:

‹Nɔɔna bantʋ zuli amʋ Wɛ dɩ ba niǝ mʋ,

yɩ ba wʋbʋŋa baŋwɛ dɩ amʋ.

⁹ Ba na paɩ amʋ zulǝ yalʋ maama tɩn yɩ kafɛ mʋ.

Ba yǝni ba brɩ nabiinǝ wʋbʋŋa cullu,

yɩ ba paɩ tɩ yɩ amʋ zaasɩm dɩm mʋ.› »

¹⁰ Zezi laan ma bǝŋi nɔn-kɔgɔ kʋm o pa ba ba o te, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Cǝgi-na lanyɩranɩ sɩ á ni a taanɩ dɩm kuri. ¹¹ Kʋ daɩ woŋo kʋlʋ na tɔgɩ nɔɔnʋ ni kʋ zʋ o wʋ tɩn mʋ cɔg-o. Kʋ yɩ woŋo kʋlʋ na tɔgɩ nɔɔnʋ ni kʋ nuŋi tɩn mʋ cɔg-o.»

¹² Zezi karabiǝ bam laan ma vu o te, yɩ ba ta dɩd-o ba wɩ: «Nmʋ wʋ lwarɩ nɩ Farizɩan tiinǝ bam wʋrʋ cɔgɩ dɩ nmʋ taanɩ dɩm na?»

¹³ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Á nan yɩ taá nii bantʋ. A Ko Wɛ na wʋ jǝri tiu kʋlʋ maama tɩn maŋɩ sɩ kʋ gɔ kʋ yagɩ mʋ. ¹⁴ Yǝn-na-ba sɩ bantʋ nyɩ dɩ lilwe vaŋɩna balʋ dɩ na ba naɩ tɩn mʋ. Lilwe nan na lagɩ o vaŋɩ o doŋ, ba maama wʋ́ vu ba tʋ goŋo wʋnɩ mʋ.»

¹⁵ Pɩyɛɛrɩ laan ma ta dɩ Zezi, sɩ o brɩ-ba taanɩ dɩm kuri na yɩ te tɩn. ¹⁶ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam dɩ ta ba jɩgɩ wʋbʋŋa na? ¹⁷ Á maŋɩ sɩ á taá ye nɩ, woŋo kʋlʋ maama na yǝni kʋ zʋ nɔɔnʋ ni tɩn mʋ yǝni kʋ tu o kana, yɩ o laan daarɩ o tɔ-kʋ o yagɩ. ¹⁸ Kʋ daarɩ kʋlʋ na nuŋi nɔɔnʋ ni nɩ tɩn yǝni kʋ zɩgɩ o wʋbʋŋa nɩ mʋ kʋ nuŋi. Kʋ nan yɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ mʋ yǝni tɩ cɔgɩ nɔɔna. ¹⁹ Nɔɔnʋ wʋbʋŋa mʋ paɩ o lagɩ wo-balwaarʋ kǝm, tɩ na yɩ nɔn-gʋra dɩ boorim wo-zɔɔna dwi maama, dɩ ŋwɩɩnɩ, vwa-fɔra, bɩbara dɩ nɔn-tʋra. ²⁰ Kʋ nan yɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ mʋ cɔgɩ nɔɔna. Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ na di wʋdiu yɩ o wʋ sanɩ o jɩa, kʋntʋ warɩ kʋ cɔg-o.»

Kaanɩ wʋdoŋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi te tɩn

(Marɩkɩ 7:24-30)

²¹ Zezi dɛɛn ma zaŋɩ o nuŋi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ, yɩ o vu Tiiri dɩ Sidɔn tɩɩnɩ dɩm wʋnɩ. ²² Kaanɩ wʋdoŋ maa zʋʋrɩ je sɩm kʋntʋ nɩ, o yɩ dwi-gɛ * tu mʋ. O ma vu Zezi te, yɩ o kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa o ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ tu, Pɛ Davidi * dwi tu, popo duri a yibwǝnǝ. Cicirǝ mʋ jɩgɩ a bukɔ, yɩ ka tiini ka jɩg-o ka yaara.»

²³ Zezi maa cɩm. O karabiǝ bam ma vu o te, ba loor-o sɩ o zǝni kaanɩ wʋm sɩ o viiri, o na tɔgɩ-ba yɩ o kɩ sɔɔ tɩn ŋwaanɩ. ²⁴ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Wɛ tʋŋɩ amʋ sɩ a ba a zǝni DƖ tɩtɩ nɔɔna Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ bam mʋ, bɛŋwaanɩ bantʋ nyɩ dɩ peeni sɩlʋ na je tɩn mʋ.»

²⁵ Kaanɩ wʋm laan ma vu o kuni doonǝ o yigǝ nɩ, yɩ o loor-o o wɩ: «Amʋ tu, zǝni-nɩ!»

²⁶ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Kʋ wʋ maŋɩ sɩ nɔɔnʋ joŋi o biǝ wʋdiu o dʋlɩ o pa kakuri.»

²⁷ Kaanɩ wʋm ma lǝri o wɩ: «Amʋ tu, n tagɩ cɩga. Kakuri nan waɩ sɩ twɛ wʋdiu kʋlʋ sɩ tu wʋm na di yɩ kʋ siiri tɩga nɩ tɩn sɩ di.»

²⁸ Zezi laan ma lǝr-o o wɩ: «Kaanɩ, n cɩga sɩɩnɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ. Kʋntʋ tɩn, nmʋ na lagɩ kʋlʋ tɩn, Wɛ wʋ́ kɩ DƖ pa-m.» Maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔ́ɔ mʋ o bukɔ wʋm nɛ yazurǝ.

Zezi na pɛ baara mʋrr-tɩna (4.000) dɩ kaana dɩ biǝ di wʋdiu ba su te tɩn

(Marɩkɩ 7:31-37, 8:1-10)

²⁹ Zezi laan ma kɛ o vu o tɔgɩ Galile nɩnɩʋ kʋm ni, yɩ o daarɩ o vu o di piu yuu o jǝni da. ³⁰ O na je da kʋntʋ tɩn, kɔ-fɔrɔ maa tui o te, yɩ ba jaanɩ yawɩɩna zanzan ba wǝli da ba tui. Badaara dɛɛn yɩ gwanɩ, badonnǝ maa yɩ lilwǝ dɩ kwaarʋ dɩ mɩmaarʋ, kʋ wǝli dɩ balʋ yawɩɩrʋ dwi dwi na jɩgɩ-ba tɩn. Ba maa jaanɩ-ba ba ve ba tiŋi Zezi yigǝ nɩ, yɩ o pa ba na yazurǝ. ³¹ Kʋ dɛɛn ma sʋ nɔn-kɔgɔ kʋm dɩ ba na nɛ mɩmaarʋ joori tɩ ŋɔɔna, yɩ gwanɩ dɩ na yazurǝ, yɩ kwaarʋ dɩ waɩ tɩ veǝ, yɩ lilwǝ yiǝ dɩ joori ya naɩ tɩn. Ba na nɛ wo-kɩnkagɩla yam tɩn, kʋ ma pa ba zuli Baŋa-Wɛ dɩlʋ na yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam Yuutu tɩn.

³² Zezi laan ma bǝŋi o karabiǝ bam, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «A jɩgɩ nɔɔna bantʋ ŋwaŋa, dɩ ba na tu ba wʋ a tee nɩ zɩm da yatɔ yɩ ba daa ba jɩgɩ wʋdiu sɩ ba di tɩn. A ba lagɩ sɩ a pa ba viiri yɩ ba wʋ di kʋlʋkʋlʋ. Ba na lagɩ ba viiri kʋntʋ, kana wʋ́ pa ba bǝri cwǝŋǝ nɩ mʋ.»

³³ O karabiǝ bam ma bwe-o ba wɩ: «Dɩbam wʋ́ kɩ ta mʋ dɩ́ na wʋdiu gaa kʋntʋ wʋnɩ dɩ́ pa kɔ-fɔrɔ kʋntʋ di?»

³⁴ O ma bwe-ba o wɩ: «Abam jɩgɩ dɩpwa yagra mʋ?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩpwa yarpɛ mʋ wʋra, dɩ kalǝŋ-balɛ sɩgratʋ.»

³⁵ Zezi laan ma ta dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm sɩ ba maama jǝni tɩga nɩ. ³⁶ O ma daarɩ o kwe dɩpwa yarpɛ yam dɩ kale sɩm, yɩ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ. O ma ja-tɩ o fɔ fɔ o pa o karabiǝ bam, yɩ bantʋ dɩ laan joŋi ba pa nɔɔna bam. ³⁷ Nɔɔna bam maama dɛɛn ma di ba su ba daarɩ. Ba laan ma twɛ cicwǝǝru tɩlʋ na daarɩ tɩn ba su tɩtwarʋ tɩrpɛ. ³⁸ Nɔɔna balʋ dɛɛn na di kʋntʋ tɩn yi nɩ baara mʋrr-tɩna (4.000), kʋ wǝli dɩ kaana dɩ biǝ dɩ.

³⁹ Zezi laan ma banɩ kɔgɔ kʋm o pa kʋ viiri. O ma daarɩ o vu o zʋ naboro o bɛ o vu o yi tɩʋ kʋdoŋ kʋ yɩrɩ mʋ Magadan.

16

Farizɩan tiinǝ dɩ Sadusɩan tiinǝ na yɩ te tɩn

(Marɩkɩ 8:11-21, Luki 12:54-56)

¹ Farizɩan * tiinǝ badaara dɩ Sadusɩan * tiinǝ dɛɛn ma zaŋɩ ba vu Zezi te, sɩ ba maŋ-o ba nii. Ba ma ta dɩd-o ba wɩ, o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ na wʋ́ brɩ-ba nɩ o dam dɩm sɩɩnɩ dɩ nuŋi Wɛ te tɩn. ² Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ na yɩ dɩdaan-ni nɩ yɩ wɛyuu na yɩ nasʋŋʋ, á yǝni á tɛ á wɩ, tɩga wʋ́ pʋʋrɩ lanyɩranɩ. ³ Kʋ nan na yɩ zɩzɩnzɩŋa yɩ wɛyuu na yɩ liirǝ liirǝ, á yǝni á tɛ á wɩ, dʋa mʋ lagɩ ka nɩ. Abam yǝni á waɩ á nii wɛyuu nɩ á lwarɩ tɩga kam yibiyǝ na wʋ́ ta yɩ te tɩn. Bɛɛ nan mʋ yɩ á warɩ á lwarɩ nɩ wǝǝnu tɩlʋ na wʋra tɩ kɩ lele tɩn brɩ Wɛ na lagɩ DƖ kɩ wo-kamunnu tɩlʋ tɩn? ⁴ Zɩm nɔɔna bam yɩ nɔn-balwaarʋ mʋ, ba yigǝ tǝrǝ dɩ Wɛ, yɩ ba laan lagɩ sɩ a kɩ wo-kɩnkagɩlɩ a brɩ-ba. Ba nan bá na, kʋ na daɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ na maŋɩ dɩ kɩ dɩ Wɛ nijoŋnu Zonasɩ * faŋa faŋa tɩn.»

O na tagɩ dɩ ba kʋntʋ tɩn, o laan ma yagɩ-ba yɩ o viiri.

⁵ Zezi karabiǝ bam dɛɛn na ve ba bɛ nɩnɩʋ kʋm ni dɩdoŋ dɩm tɩn, ba ya swe sɩ ba ja dɩpɛ ba wǝli da. ⁶ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Fɔgɩ-na á cɩ á tɩtɩ sɩ á yɩ pa Farizɩan tiinǝ bam dɩ Sadusɩan tiinǝ bam dɩ abam ba dabɩlɩ dɩm.»

⁷ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma banɩ daanɩ ba wɩ: «Dɩbam na wʋ jaanɩ dɩpɛ dɩ́ wǝli da tɩn mʋ te o ŋɔɔnɩ kʋntʋ.»

⁸ Zezi ma lwarɩ ba na jɩgɩ kʋlʋ ba ŋɔɔnɩ tɩn, yɩ o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á ŋɔɔnɩ daanɩ á wɩ, á na ba jɩgɩ dɩpɛ tɩn mʋ te a ŋɔɔnɩ kʋntʋ? Bɛɛ nan yɩ á ba kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ? ⁹ Abam ta wʋ lwarɩ Wɛ na jɩgɩ dam te tɩn na? Á nan swe nɩ a dɛɛn kwe dɩpwa yanu mʋ a fɔ fɔ a pa baara mʋrr-tɩnu di ba su ba daarɩ na? Á wʋ guli tɩtwarʋ tɩm ni á dɛɛn na twɛ wʋdiu kʋlʋ na daarɩ á kɩ da tɩn na? ¹⁰ Á nan wʋ guli nɩ a dɛɛn kwe dɩpwa yarpɛ mʋ a pa baara mʋrr-tɩna di ba su ba daarɩ na? Á wʋ guli tɩtwarʋ tɩm ni á dɛɛn na twɛ á su tɩn na? ¹¹ Bɛɛ mʋ nan yɩ á wʋ lwarɩ nɩ kʋ daɩ dɩpɛ taanɩ mʋ a ya tɛa? Á nan fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á yɩ pa Farizɩan tiinǝ bam dɩ Sadusɩan tiinǝ bam dɩ abam ba dabɩlɩ dɩm.»

¹² O karabiǝ bam laan ma lwarɩ nɩ, kʋ ya daɩ dabɩlɩ dɩlʋ ba na kɩ dɩpɛ nɩ tɩn taanɩ mʋ o ŋɔɔnɩ dɩ ba. Kʋ nan yɩ sɩ ba yɩ pa Farizɩan tiinǝ dɩ Sadusɩan tiinǝ zaasɩm dɩm mʋ cɔgɩ-ba.

Pɩyɛɛrɩ tagɩ o wɩ, Zezi mʋ yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn

(Marɩkɩ 8:27-30, Luki 9:18-21)

¹³ Zezi dɛɛn ma vu o yi Sezaarɩ kʋlʋ na yɩ Filipi tɩʋ tɩn. O ma bwe o karabiǝ bam o wɩ: «Nɔɔna yǝni ba tɛ amʋ Nabiin-bu * wʋm taanɩ ba wɩ amʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

¹⁴ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Badaara tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn mʋ. Badaara dɩ maa tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ Eli * mʋ. Badaara dɩ maa tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ Zeremi naa faŋa faŋa Wɛ nijoŋnu wʋdoŋ mʋ.»

¹⁵ O laan ma bwe-ba o wɩ: «Kʋ nan na yɩ abam, abam bʋŋɩ nɩ amʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

¹⁶ Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ yɩ Krisi * mʋ, Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ Bu wʋlʋ DƖ na tʋŋɩ tɩn.»

¹⁷ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Simɔn, Zonasɩ bu, nmʋ yɩ yu-yoŋo tu. Bɛŋwaanɩ, kʋ daɩ nabiinu yiyiu mʋ pɛ n lwarɩ cɩga kam kʋntʋ, kʋ yɩ a Ko Wɛ mʋ pɛ n lwarɩ-ka. ¹⁸ A nan wʋ́ ta a brɩ-m nɩ nmʋ yɩrɩ mʋ Pɩyɛɛrɩ, kʋ na lagɩ kʋ ta nɩ pulɔrɔ. Pulɔrɔ kʋm kʋntʋ yuu nɩ mʋ a lagɩ a puli a kɔgɔ kʋm kuri da, nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ na cwi sɔŋɔ kuri pulɔrɔ yuu nɩ te tɩn. Yɩ tʋʋnɩ dɩ dɩ dam maama bá wanɩ-kʋ dɩ cɔgɩ. ¹⁹ A nan wʋ́ kwe Wɛ paarɩ dɩm borbiǝ a kɩ nmʋ jɩŋa nɩ, sɩ n wanɩ n ma n pʋrɩ cwǝŋǝ n pa nɔɔna taa tɔgɩ da ba zʋʋrɩ Wɛ paarɩ dɩm wʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ maama nmʋ na pɛ ni sɩ o zʋ tɩn, Wɛ wʋ́ zɩgɩ nmʋ kwaga nɩ dɩ kʋntʋ. Wʋlʋ maama nmʋ nan na wɩ o bá zʋ tɩn, Wɛ daa ta wʋ́ zɩgɩ nmʋ kwaga nɩ dɩ kʋntʋ.»

²⁰ Zezi laan ma kaanɩ o karabiǝ bam, sɩ ba yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ lwarɩ nɩ wʋm mʋ yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn.

Zezi na brɩ o tʋʋnɩ na wʋ́ ta yɩ te tɩn

(Marɩkɩ 8:31-9:1, Luki 9:22-27)

²¹ Kʋ na zɩgɩ kantʋ maŋa kam nɩ tɩn, Zezi ma ŋɔɔnɩ jaja dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «A maŋɩ sɩ a vu Zeruzalɛm a na yaara zanzan Zwifǝ nakwa bam dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam tee nɩ. Baá gʋ-nɩ, yɩ a laan wʋ́ joori a bi a yagɩ tʋʋnɩ da yatɔ dɛ nɩ.» ²² Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Pɩyɛɛrɩ ma ja-o o nuŋi daa, yɩ o kaan-o o wɩ: «A Yuutu, yɩ ta n tɛ kʋntʋ! Wɛ bá sɛ sɩ kʋntʋ woŋo kɩ nmʋ.»

²³ Zezi ma guni o nii Pɩyɛɛrɩ, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Sʋtaanɩ *, ve daa a tee nɩ! Nmʋ lagɩ n pa a tusi mʋ. Nmʋ wʋbʋŋa yam yɩ nabiinǝ nyɩm mʋ, ya ba tɔgɩ Wɛ na lagɩ te tɩn.»

²⁴ Zezi laan ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o taa tɔgɩ amʋ kwaga tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o vɩn o tɩtɩ wʋbʋŋa, sɩ o sɛ yaara nɩ wʋlʋ na zɩŋɩ tʋʋn-dagara * o maa ve o tʋʋnɩ jǝgǝ te tɩn mʋ, sɩ o laan taa tɔgɩ-nɩ. ²⁵ Wʋlʋ maama nan na lagɩ sɩ o yɩrɩ o ŋwɩa tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ga-ka mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama na sɛ sɩ o ga o ŋwɩa amʋ ŋwaanɩ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ²⁶ Nɔɔnʋ nan na nɛ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩm maama, yɩ o laan na gɛ ŋwɩa Wɛ tee nɩ, bɛɛ nyɔɔrɩ mʋ o nɛa? Kʋlʋkʋlʋ nan tǝrǝ nɔɔnʋ na wʋ́ wanɩ o ma lǝni o ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ²⁷ Amʋ Nabiin-bu * wʋm nan wʋ́ ba dɩ paarɩ-zulǝ nɩ a Ko Wɛ na jɩgɩ te tɩn, yɩ DƖ malɛsɩ * sɩm dɩ wʋ́ tɔgɩ-nɩ. Kantʋ maŋa kam nɩ, a laan wʋ́ pa nɔɔnʋ maama joŋi ŋwɩɩrʋ tɩlʋ na maŋɩ dɩ o tɩtʋŋa na yɩ te tɩn. ²⁸ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔna balʋ zɩm na wʋ yo seeni tɩn badaara bá tɩ, yɩ baá na amʋ Nabiin-bu wʋm na maa bɩɩnɩ dɩ a paarɩ dɩm tɩn.»

17

Zezi yibiyǝ na lǝni te tɩn

(Marɩkɩ 9:2-13, Luki 9:28-36)

¹ Da yardʋ na kɛ tɩn, Zezi laan ma ja Pɩyɛɛrɩ dɩ Zakɩ dɩ o nyaanɩ Zan, ba tɔgɩ daanɩ ba vu ba di pu-kamunu yuu, ba wʋra ba yɩranɩ. ² Ba na wʋra kʋntʋ tɩn, Zezi yibiyǝ ma lǝni ba yigǝ nɩ. O yibiyǝ kam maa nyɩ dɩ wɩa na nyɩɩnɩ te tɩn. O gwaarʋ tɩm ma ji napwǝǝnu nɩ pooni te. ³ Yɩ ba laan na Moyisi * dɩ Eli * na wʋ Zezi tee nɩ, yɩ ba ŋɔɔnɩ dɩd-o. ⁴ Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩ Zezi o wɩ: «A Yuutu, dɩ́ na wʋ yo seeni tɩn, kʋ tiini kʋ lana kʋ pa dɩbam. Nmʋ nan na sɛ, sɩ n pa a pu vwǝ yatɔ yo, sɩ nmʋ dɩ Moyisi dɩ Eli taa zʋʋrɩ da.»

⁵ Pɩyɛɛrɩ na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, kunkwǝǝnu tɩlʋ na nyɩɩnɩ tɩn ma ba tɩ kwǝli-ba. Ba laan ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ tɩ wʋnɩ ka wɩ: «Wʋntʋ mʋ yɩ amʋ bu-dʋa a na soe dɩ a wʋ maama, yɩ o yǝni o pa a jɩgɩ wʋpolo. Á nan taá cǝgi o taanɩ lanyɩranɩ.»

⁶ Zezi karabiǝ bam na ni kwǝrǝ kam kʋntʋ tɩn, ba ma vi ba yigǝ tɩga nɩ, fʋʋnɩ na tiini dɩ zʋ-ba tɩn ŋwaanɩ. ⁷ Zezi laan ma vu ba te o dwe-ba yɩ o wɩ: «Zaŋɩ-na, sɩ á yɩ pa fʋʋnɩ taa jɩgɩ abam.»

⁸ Ba laan ma kwǝni ba yum wɛɛnɩ, yɩ ba daa wʋ nɛ nɔɔn-nɔɔnʋ, kʋ na daɩ Zezi yɩranɩ. ⁹ Ba ma zaŋɩ piu kʋm yuu nɩ ba maa tuǝ. Zezi laan ma kaanɩ-ba o wɩ: «Yɩ pa-na nɔɔn-nɔɔnʋ lwarɩ á na nɛ kʋlʋ tɩn, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ amʋ Nabiin-bu * wʋm na wʋ́ ba a bi a yagɩ tʋʋnɩ tɩn.»

¹⁰ O karabiǝ bam laan ma bwe-o ba wɩ: «Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ bam yǝni ba tɛ ba wɩ, Eli mʋ maŋɩ sɩ o da yigǝ o ba, sɩ wʋlʋ Wɛ na tʋŋɩ tɩn laan da kwaga. Kʋ yɩ cɩga naa vwan mʋ?»

¹¹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ yɩ cɩga mʋ. Eli maŋɩ sɩ o da yigǝ o ba o kwɛ woŋo maama, sɩ wʋlʋ Wɛ na tʋŋɩ tɩn laan ba. ¹² Á nan taá ye nɩ, Eli maŋɩ o ba yɩ nɔɔna wʋ lwar-o. Ba ma tiini ba bɛɛs-o nɩ ba na lagɩ te tɩn. Kʋ nan na yɩ amʋ Nabiin-bu wʋm, ba daa ta wʋ́ bɛɛsɩ amʋ dɩ kʋntʋ mʋ.»

¹³ O karabiǝ bam laan ma lwarɩ nɩ, kʋ yɩ Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn taanɩ mʋ o ŋɔɔna.

Zezi na zǝli cicirǝ bu yɩra nɩ te tɩn

(Marɩkɩ 9:14-32, Luki 9:37-45)

¹⁴ Zezi dɩ o karabiǝ batɔ bam laan ma joori ba vu ba yi nɔn-kɔgɔ kʋm te. Nɔɔnʋ wʋdoŋ ma vu o kuni doonǝ Zezi yigǝ nɩ o ta dɩd-o o wɩ: ¹⁵ «Amʋ tu, duri a bu yibwǝnǝ. O saɩ kɔɔrʋ mʋ yɩ kʋ tiini kʋ cana o yɩra nɩ, yɩ o yǝni o tʋɩ mini dɩ na wʋnɩ. ¹⁶ Amʋ nan jaan-o a ba nmʋ karabiǝ bam te mʋ, sɩ ba pa o na yazurǝ, yɩ ba wʋ wanɩ.»

¹⁷ Zezi na ni kʋntʋ tɩn, o ma ta o wɩ: «Abam zɩm nɔɔna bam brɩ á ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, yɩ á ba kɩ lanyɩranɩ. Amʋ wʋ́ daanɩ abam tɩtarɩ nɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kɔɔ? Amʋ wʋ́ kɩ wʋ-zuru dɩ abam sɩ kʋ taa ve maŋa kɔɔ? Ja-na bu wʋm á ba yo seeni.» ¹⁸ Zezi laan ma bagɩ cicirǝ kalʋ na jɩgɩ bu wʋm tɩn, o pa ka nuŋi ka yag-o. O ma da o na yazurǝ maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔ́ɔ.

¹⁹ Nɔn-kɔgɔ kʋm dɛɛn na viiri maama tɩn, Zezi karabiǝ bam laan ma vu o te ba bwe-o ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ dɩbam warɩ cicirǝ kam dɩ́ zǝli?»

²⁰ O ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ yɩ abam na ba tiini á jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, yɩ kʋ na maŋɩ kʋ yɩ fɩnfɩɩn yɩranɩ nɩ nyasaŋ-bu na yɩ mɩmɩɩnʋ te tɩn, á wʋ́ wanɩ á ta dɩ pu-kamunu kʋntʋ sɩ kʋ zaŋɩ kʋ vu kʋ jǝni je-gɛ, yɩ kʋʋ́ sɩɩnɩ kʋ kɩ. Abam na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ á na bá wanɩ á kɩ. (( ²¹ Ciciri sɩntʋ dwi warɩ sɩ zǝli kʋ na daɩ Wɛ-loro dɩ ni-vɔrɩ.))»

²² Zezi karabiǝ bam dɛɛn ma ba ba wʋ daanɩ Galile nɩ. Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Baá ja amʋ Nabiin-bu * wʋm ba kɩ nɔɔna jɩa nɩ, ²³ yɩ ba laan wʋ́ gʋ-nɩ. Da yatɔ dɛ nɩ a nan wʋ́ joori a bi a yagɩ tʋʋnɩ.»

O taanɩ dɩm kʋntʋ ma tiini dɩ cɔgɩ ba wʋrʋ.

Zwifǝ Wɛ-di-kamunu lampoo ŋwɩɩm taanɩ

²⁴ Ba dɛɛn ma vu ba yi Kapɛrnawum. Nɔɔna balʋ na yǝni ba joŋi lampoo Zwifǝ bam Wɛ-di-kamunu * kʋm ŋwaanɩ tɩn ma vu Pɩyɛɛrɩ te, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Abam karanyɩna ba ŋwɩ lampoo na?»

²⁵ Pɩyɛɛrɩ ma lǝri o wɩ: «O ŋwɩa.»

O laan ma joori o vu o zʋ sɔŋɔ kʋlʋ ba na wʋra tɩn. Zezi ma da yigǝ o bwe-o o wɩ: «Simɔn, nmʋ wʋbʋŋa yɩ tɩta mʋ? Lʋgʋ baŋa pwa bam yǝni ba joŋi lampoo nɔɔna bra tee nɩ mʋ? Ba yǝni ba joŋi-kʋ ba tɩtɩ tɩʋ biǝ tee nɩ mʋ naa nɔɔna badonnǝ tee nɩ mʋ?»

²⁶ Pɩyɛɛrɩ ma lǝr-o o wɩ: «Kʋ yɩ nɔɔna badonnǝ tee nɩ mʋ.»

Zezi laan ma ta o wɩ: «Kʋ nan brɩ nɩ, dɩ́ na yɩ Wɛ biǝ tɩn, dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ ŋwɩ. ²⁷ Dɩ́ nan ba lagɩ sɩ dɩ́ pa lampo-joŋnǝ bam wʋbʋŋa cɔgɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, zaŋɩ n vu nɩnɩʋ kʋm ni, sɩ n dɩ gwǝlǝ n ma n ja kalǝŋǝ. Nmʋ na wʋ́ da yigǝ n ja kalǝŋǝ kalʋ tɩn, sɩ n kǝŋi ka ni, sɩ n na sǝbu-dalɩ da. Sǝbu-dalɩ dɩm kʋntʋ wʋ́ wanɩ dɩ yi Wɛ-digǝ kam lampoo kʋm kuni bɩle ŋwɩɩm. N na lɩ-dɩ, sɩ n ja n ba n ma n ŋwɩ n pa amʋ dɩ n tɩtɩ.»

18

Wɔɔ mʋ yɩ nɔn-kamunu o dwe Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ?

(Marɩkɩ 9:33-37, 42-48, Luki 9:46-48, 17:1-2)

¹ Kantʋ maŋa kam nɩ Zezi karabiǝ bam ma vu o te, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Wɔɔ mʋ wʋ́ ta yɩ nɔn-kamunu o dwe maama Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ?»

² Zezi laan ma bǝŋi bu-balaŋa o pa o ba o zɩgɩ ba maama tɩtarɩ nɩ. ³ O ma ta o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam na wʋ lǝni á wʋbʋŋa á ji nɩ bu-balwa te, á bá na cwǝŋǝ sɩ á zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ. ⁴ Wʋlʋ na dwe maama Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ tɩn mʋ yɩ wʋlʋ na tu o tɩtɩ o ji nɩnɛɛnɩ bu-balaŋa kantʋ doŋ te tɩn. ⁵ Kʋlʋ na wǝli da tɩn, wʋlʋ maama na nɩgɩ bu wʋntʋ doŋ lanyɩranɩ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, kʋntʋ tu nɩgɩ amʋ mʋ.

⁶ Balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, ba na maŋɩ ba muri nɩ bu-balwa te dɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na pɛ ba dɩdʋa yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn, ba na lǝgi kandwɛ kamunu mʋ kʋntʋ tu ba nɩ ba dɩ-o nɩnɩʋ wʋnɩ yɩ o tɩ, kʋʋ́ ta garɩ cam dɩlʋ o na wʋ́ ba na Wɛ tee nɩ tɩn. ⁷ Kʋ yɩ lɛɛrʋ lʋgʋ baŋa nɩ dɩ nabiinǝ balʋ na ganɩ nɔɔna sɩ ba yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn. Gana yam kʋntʋ warɩ sɩ ya yɩ ba. Kʋ nan na yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ maama na ganɩ nɔɔna sɩ ba yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn, lɛɛrʋ wʋ o yuu nɩ.

⁸ Nmʋ jɩŋa naa n naga na wʋ́ pa n yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm, kʋ maŋɩ sɩ n go-ka mʋ n yagɩ. N na gɛ n jɩŋa naa n naga, yɩ n daarɩ n na ŋwɩa Wɛ tee nɩ, kʋntʋ garɩ n na jɩgɩ n yɩra yam maama, yɩ ba laan dɩ-m ba yagɩ mini dɩlʋ na bá ti tɩn wʋnɩ. ⁹ Nmʋ yi nan na wʋ́ pa n yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm, kʋ maŋɩ sɩ n lɩ-dɩ n dʋlɩ n yagɩ. N na jɩgɩ yi dɩdʋa yɩ n na Wɛ ŋwɩa kam, kʋ garɩ n na jɩgɩ yiǝ yale, yɩ ba laan dɩ-m ba yagɩ mini dɩlʋ na bá dwe tɩn wʋnɩ.

Pi-jiǝ mɩmaŋa

(Luki 15:3-7)

¹⁰ Á taá ye sɩ á yɩ gooni wʋlʋ maama na muri amʋ nɔɔna bam wʋnɩ tɩn. Nan lwarɩ-na nɩ, Wɛ malɛsɩ * sɩlʋ na nii bantʋ baŋa nɩ tɩn zɩgɩ amʋ Ko Wɛ tee nɩ DƖ sɔŋɔ nɩ mʋ maŋa maama. (( ¹¹ Amʋ Nabiin-bu * wʋm na tu lʋgʋ baŋa tɩn, kʋ yɩ sɩ a beeri balʋ na je tɩn mʋ, sɩ a vrɩ-ba lwarɩm wʋnɩ.))

¹² Kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ na jɩgɩ peeni bi (100), yɩ piǝ dɩdʋa na je, abam bʋŋɩ nɩ oó kɩ ta mʋ? O nan maŋɩ sɩ o yagɩ peeni funʋgʋ nʋgʋ kʋm (99) kaporo nɩ mʋ piu yuu nɩ, sɩ o daarɩ o vu o beeri pi-jiǝ kam. ¹³ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, o nan na beeri o na-ka, o laan wʋ́ na wʋpolo zanzan kantʋ ŋwaanɩ kʋ dwǝni peeni sɩlʋ na daarɩ yɩ sɩ wʋ je tɩn. ¹⁴ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ abam Ko Wɛ na ba lagɩ sɩ DƖ nɔɔna balʋ na muri tɩn dɩdʋa dɩ je.

Nɔɔnʋ dɩ o doŋ na maŋɩ sɩ ba fɔgɩ daanɩ te tɩn

¹⁵ Nmʋ ko-bu na kɩ-m lwarɩm, sɩ n vu n kaan-o dɩ o na kɩ kʋlʋ tɩn, sɩ kʋ taa yɩ abam yɩranɩ taanɩ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ ta tɔgɩ o tǝrǝ. O nan na sɛ nmʋ na tagɩ kʋlʋ tɩn, kʋ brɩ nɩ n joori n dɩ-o Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ mʋ. ¹⁶ O nan na wʋ sɛ sɩ o cǝgi nmʋ taanɩ dɩm, sɩ n lagɩ nɔɔnʋ dɩdʋa naa nɔɔna bale sɩ á tɔgɩ daanɩ á vu o te, sɩ ba bwe-o ba nii, sɩ Wɛ tɔnɔ kʋm tagɩ kʋ wɩ: ‹Nɔɔnʋ na jɩgɩ taanɩ dɩ o doŋ, kʋ maŋɩ sɩ nɔɔna bale naa batɔ mʋ taa yɩ o maana tiinǝ.› ¹⁷ Nɔɔnʋ wʋm nan ta na wʋ sɛ sɩ o cǝgi bantʋ dɩ, sɩ n laan vu n ta dɩ Wɛ-digǝ kɔgɔ kʋm kʋ na yɩ te tɩn. O nan daa ta na wʋ sɛ sɩ o cǝgi á Wɛ-digǝ kɔgɔ kʋm taanɩ dɩm, sɩ n laan ta n nii-o nɩnɛɛnɩ o yɩ nɔn-balɔrɔ kʋlʋ na maŋɩ kʋ yǝri Wɛ tɩn mʋ.

¹⁸ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama abam na pɛ ni sɩ o zʋ Wɛ kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn, Wɛ wʋ́ zɩgɩ abam kwaga nɩ dɩ kʋntʋ. Yɩ abam na wɩ o bá zʋ, Wɛ daa ta wʋ́ zɩgɩ abam kwaga nɩ dɩ kʋntʋ. ¹⁹ Kʋ wǝli da, abam nɔɔna bale na kɩ ni daanɩ lʋgʋ baŋa nɩ, sɩ á loori woŋo kʋlʋ maama amʋ Ko Wɛ tee nɩ, dɩntʋ wʋ́ kɩ DƖ pa abam. ²⁰ Bɛŋwaanɩ, jǝgǝ kalʋ maama nɔɔna bale naa batɔ na lagɩ daanɩ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, amʋ wʋ ba tɩtarɩ nɩ.»

Nɔɔnʋ na maŋɩ sɩ o yagɩ o doŋ lwarɩm o ma cɛ-o te tɩn

²¹ Pɩyɛɛrɩ laan ma vu Zezi te, yɩ o bwe-o o wɩ: «A Yuutu, amʋ ko-bu na kɩ-nɩ lwarɩm, kuni bɩgra mʋ a maŋɩ sɩ a yagɩ a ma cɛ-o? Kʋ maŋɩ sɩ kʋ yi kuni bɩrpɛ mʋ naa?»

²² Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Awo, kʋ daɩ kuni bɩrpɛ yɩranɩ, kʋ maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ fusɩrpɛ kuni bɩrpɛ mʋ. ²³ Bɛŋwaanɩ Wɛ paarɩ dɩm nyɩ nɩnɛɛnɩ pɛ wʋdoŋ na lagɩ o jeeli o sǝbu o tɩntʋŋna tee nɩ o nii te tɩn mʋ. ²⁴ O na puli sɩ o jeeli-kʋ tɩn, ba laan ma ja o tɩntʋŋnʋ wʋdoŋ na jɩgɩ o jɩnɩ zanzan nɩnɛɛnɩ sǝbu-dala mʋrr-fugǝ te tɩn (10.000) ba ba o te. ²⁵ Nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ maa warɩ o ŋwɩ o jɩnɩ dɩm. Pɛ wʋm laan ma pa ni sɩ ba ja nɔɔnʋ wʋm dɩ o kaanɩ dɩ o biǝ ba yǝgi, kʋ wǝli dɩ o wǝǝnu maama, sɩ ba ma sǝbu kʋm kʋntʋ ba ŋwɩ jɩnɩ dɩm. ²⁶ Tɩntʋŋnʋ wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o ma vu o kuni doonǝ pɛ wʋm yigǝ nɩ o loor-o o wɩ: ‹Amʋ tu, popo ja n banɩ dɩ amʋ, sɩ amʋ wʋ́ ŋwɩ n jɩnɩ dɩm maama a pa-m.›

²⁷ Pɛ wʋm ma duri o ŋwaŋa yɩ o yagɩ jɩnɩ dɩm o ma cɛ-o, yɩ o daa wʋ kɩ-o kʋlʋkʋlʋ.

²⁸ Nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ laan ma nuŋi o vu o jeeri tɩntʋŋnʋ wʋdoŋ na jɩgɩ o jɩnɩ fɩnfɩɩn nɩnɛɛnɩ sǝbu-dalɩ dɩdʋa te tɩn. O laan ma sɔ nɔɔnʋ wʋm ba, yɩ o fɩ-o sɩ o ŋwɩ o jɩnɩ dɩm. ²⁹ Nɔɔnʋ wʋm ma kuni doonǝ o doŋ tɩntʋŋnʋ wʋm yigǝ nɩ o loor-o o wɩ: ‹Popo ja n banɩ dɩ amʋ, sɩ amʋ wʋ́ ŋwɩ n jɩnɩ dɩm a pa-m.›

³⁰ O ma wʋ sɛ, yɩ o ja nɔɔnʋ wʋm o vu o kɩ pɩɩna digǝ nɩ, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kam o na wʋ́ ŋwɩ o jɩnɩ dɩm tɩn.

³¹ Pɛ wʋm tɩntʋŋna badonnǝ na nɛ kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa ba wʋrʋ tiini tɩ cɔgɩ. Ba laan ma vu ba ta ba brɩ pɛ wʋm kʋlʋ maama na kɩ tɩn. ³² Pɛ wʋm laan ma bǝŋi o tɩntʋŋnʋ wʋm kʋntʋ o ta dɩd-o o wɩ: ‹Nmʋ yɩ nɔn-balɔrɔ mʋ. Amʋ yagɩ nmʋ jɩ-farɩ dɩm maama mʋ a ma cɛ-m, nmʋ na loori-nɩ tɩn ŋwaanɩ. ³³ Kʋ ya maŋɩ sɩ nmʋ dɩ duri n doŋ wʋm ŋwaŋa, nɩnɛɛnɩ a na duri nmʋ ŋwaŋa te tɩn.›

³⁴ Pɛ wʋm banɩ ma tiini dɩ zaŋɩ zanzan dɩ o tɩntʋŋnʋ wʋm. O ma kɩ-o o tɩntʋŋna bam jɩŋa nɩ, sɩ ba pa o na cam, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ o na wʋ́ ŋwɩ o jɩnɩ dɩm maama tɩn.

³⁵ Kʋntʋ tɩn, abam wʋlʋ maama na wʋ yagɩ o ma cɛ o ko-bu dɩ o wʋ maama tɩn, amʋ Ko Wɛ dɩ wʋ́ pa abam na cam kʋntʋ doŋ mʋ.»

19

Kaanɩ vɩɩm taanɩ

(Marɩkɩ 10:1-12, Luki 16:18)

¹ Zezi dɛɛn na brɩ-ba wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama o ti tɩn, o laan ma zaŋɩ Galile nɩ o vu o yi Zude tɩ-niǝ yam, Zʋrdɛn bugǝ kam ni dɩdoŋ dɩm nɩ. ² Nɔn-kɔgɔ ma tɔg-o kʋ vu, yɩ o pa ba yawɩɩna na yazurǝ je sɩm kʋntʋ nɩ.

³ Farizɩan * tiinǝ badaara dɛɛn ma zaŋɩ ba vu Zezi te. Ba maa lagɩ sɩ ba maŋ-o ba nii, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Nɔɔnʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o vɩn o kaanɩ, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ kʋlʋ maama ŋwaanɩ na?»

⁴ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: ‹Pulim nɩ, Wɛ na kɩ nabiinǝ tɩn, DƖ kɩ-ba sɩ ba taa yɩ baarʋ dɩ kaanɩ mʋ.› Abam nan ta wʋ karɩmɩ kʋntʋ na? ⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nɔɔnʋ na di kaanɩ, o maŋɩ sɩ o pɔɔrɩ o tɩtɩ o nu dɩ o ko tee nɩ, sɩ o daarɩ o pa o dɩ o kaanɩ wʋm jǝni daanɩ. Kʋntʋ wʋ́ pa ba laan ji nɔɔnʋ dɩdʋa. ⁶ Kʋntʋ tɩn, ba daa daɩ nɔɔna bale, ba laan yɩ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ. Wɛ na kɩ nɔɔna balʋ daanɩ tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ daa wʋ maŋɩ sɩ o pɔɔrɩ-ba daanɩ.»

⁷ Farizɩan tiinǝ bam daa ma bwe-o ba wɩ: «Bɛɛ nan mʋ yɩ Moyisi * dɛɛn pa ni, nɩ nɔɔnʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o pʋpʋnɩ tɔnɔ o pa o kaanɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ o vɩ-o?»

⁸ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam wʋrʋ na dana tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ Moyisi dɩ sɛ sɩ á vɩn á kaana. Kʋ na zɩgɩ pulim maŋa nɩ tɩn, kʋ ya wʋ maŋɩ sɩ nɔɔna vɩn ba kaana. ⁹ A nan lagɩ a ta abam sɩ, nɔɔnʋ na vɩn o kaanɩ, yɩ kʋ na daɩ nɩ o cɔgɩ dɩ baara, yɩ o daarɩ o di kaanɩ wʋdoŋ, kʋntʋ tu kǝm dɩm yɩ balɔrɔ nɩnɛɛnɩ o na pǝni dɩ o doŋ kaanɩ te tɩn mʋ.»

¹⁰ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o karabiǝ bam ma ta dɩd-o ba wɩ: «Kʋ na sɩɩnɩ kʋ yɩ kʋntʋ mʋ baarʋ dɩ o kaanɩ laŋa nɩ, kʋ ya lamma dɩ nɔɔnʋ na maŋɩ o wʋ di kaanɩ.»

¹¹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ nan daɩ nɔɔna maama mʋ wʋ́ wanɩ ba ni taanɩ dɩntʋ kuri, kʋ yɩ balʋ yɩranɩ Wɛ na zǝni-ba sɩ ba wanɩ ba joŋi-dɩ tɩn mʋ. ¹² Nɔɔna badaara wʋra ba na ba bʋŋɩ sɩ ba di kaana, bɛŋwaanɩ ba maŋɩ ba lʋ bantʋ bakanɩ mʋ. Badaara dɩ maa wʋra ba na ba bʋŋɩ sɩ ba di kaana, yɩ kʋ yɩ nɔɔna mʋ jaanɩ-ba ba lwɩ. Kʋ daarɩ badaara wʋra ba tɩtɩ na vɩn sɩ ba di kaana, yɩ kʋ yɩ ba na lagɩ sɩ ba tʋŋɩ Wɛ paarɩ dɩm tɩtʋŋa yam tɩn ŋwaanɩ mʋ.

Nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ́ wanɩ o ni zaasɩm dɩntʋ kuri tɩn, sɩ o sɛ.»

Zezi na warɩ Wɛ o pa bu-balwa te tɩn

(Marɩkɩ 10:13-16, Luki 18:15-17)

¹³ Nɔɔna badonnǝ dɛɛn ma ja bu-balwa ba vu Zezi te, sɩ o daŋɩ o jɩa ba yuu nɩ sɩ o warɩ Wɛ o pa-ba. O karabiǝ bam ma zaŋɩ ba kaanɩ-ba sɩ ba yɩ taa kɩ kʋntʋ. ¹⁴ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Yagɩ-na sɩ biǝ bam taa tui a te, sɩ á yɩ zaŋɩ á cɩ-ba. Bɛŋwaanɩ balʋ na nyɩ nɩ bu-balwa te tɩn mʋ maŋɩ sɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ.»

¹⁵ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma daŋɩ o jɩa ba yuu nɩ o warɩ Wɛ o pa-ba, yɩ o daarɩ o viiri.

Nadunǝ wʋ́ wanɩ ba na ŋwɩa Wɛ tee nɩ na?

(Marɩkɩ 10:17-31, Luki 18:18-30)

¹⁶ Dɛ dɩdwɩ nɔn-dʋŋʋ kʋdoŋ dɛɛn ma zaŋɩ o vu Zezi te. O ma bwe-o o wɩ: «Karanyɩna, kǝm-laa kɔɔ mʋ a maŋɩ sɩ a kɩ, sɩ a ma na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ?»

¹⁷ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Kʋ yɩ ta mʋ yɩ n bwe amʋ sɩ n lwarɩ woŋo kʋlʋ na lana tɩn sɩ n kɩ? Wɛ yɩranɩ mʋ lana. Nmʋ na lagɩ sɩ n na ŋwɩa DƖ tee nɩ, kʋ maŋɩ sɩ n ta n tɔgɩ DƖ cullu tɩm mʋ.»

¹⁸ Nɔɔnʋ wʋm ma bwe-o o wɩ: «DƖ cullu tɔɔ mʋ kʋntʋ?»

Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Yɩ zaŋɩ n gʋ nɔɔnʋ. Yɩ zaŋɩ n pǝni dɩ n doŋ kaanɩ. Yɩ zaŋɩ n ŋɔ. Yɩ fɔ vwan n pa n doŋ. ¹⁹ Ta n zuli n nu dɩ n ko. Ta n soe n doŋ nɩ n tɩtɩ te.»

²⁰ Nɔn-dʋŋʋ kʋm laan ma ta o wɩ: «A maŋɩ a tɔgɩ cullu tɩntʋ maama. Kʋ nan ta gɛ bɛɛ mʋ sɩ a kɩ?»

²¹ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Nmʋ na lagɩ sɩ n maŋɩ dɩ Wɛ cwǝŋǝ kam fasɩ, kʋ maŋɩ sɩ n kwe kʋlʋ maama n na jɩgɩ tɩn n yǝgi, sɩ n laan ma tɩ sǝbu kʋm n ma n zǝni yinigǝ tiinǝ. Kʋntʋ wʋ́ pa n ta n jɩgɩ jɩjɩgɩrʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ. Nmʋ na kɩ kʋntʋ, sɩ n laan ba n ta n tɔgɩ-nɩ.»

²² Nɔn-dʋŋʋ kʋm na ni kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa o wʋ cɔgɩ zanzan, o jɩjɩgɩrʋ tɩm na tiini tɩ daga tɩn ŋwaanɩ. O ma viiri Zezi tee nɩ.

²³ Zezi laan ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nadum na lagɩ sɩ o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ, kʋʋ́ ta tiini kʋ cana kʋ pa-o. ²⁴ A nan ta lagɩ a ta dɩ abam nɩ, kʋʋ́ ta yɩ mwalɩ sɩ yogondi da gar-lwe bɔɔnɩ dɩ nuŋi kʋ dwe nadum na lagɩ sɩ o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ.»

²⁵ O karabiǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, kʋ ma tiini kʋ sʋ-ba. Ba maa tɛ ba wɩ: «Kʋ nan na yɩ kʋntʋ, wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o na ŋwɩa Wɛ tee nɩ?»

²⁶ Zezi ma nii-ba yɩ o wɩ: «Nabiinǝ mʋ bá wanɩ ba kɩ, sɩ Wɛ waɩ woŋo maama DƖ kɩa.»

²⁷ Pɩyɛɛrɩ laan ma ta o wɩ: «Nii. Dɩbam yagɩ dɩ́ woŋo maama mʋ, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ tɔgɩ nmʋ. Bɛɛ mʋ dɩbam lagɩ dɩ́ na Wɛ tee nɩ?»

²⁸ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam balʋ na tɔgɩ amʋ tɩn wʋ́ ba á tɔgɩ á di paarɩ, maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ kɩ wǝǝnu maama sɩ tɩ taa yɩ nadʋnnʋ tɩn. Maŋa kam kʋntʋ nɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm wʋ́ ba a jǝni a paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ, yɩ abam dɩ wʋ́ jǝni paarɩ jangwaanʋ fugǝ-tɩle baŋa nɩ, sɩ á tɔgɩ á di Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ kuri fugǝ-bɩle dɩm taanɩ. ²⁹ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na yagɩ o sɔŋɔ dɩ o nu-biǝ dɩ o nu dɩ o ko dɩ o biǝ dɩ o karɩ amʋ yɩrɩ dɩm ŋwaanɩ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ba o na kʋlʋ maama o na yagɩ tɩn kuni bi mʋ, yɩ o daarɩ o na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. ³⁰ Balʋ na maŋɩ ba yɩ yigǝ tiinǝ tɩn zanzan wʋ́ joori ba ji kwaga tiinǝ. Kʋ daarɩ balʋ dɩ na maŋɩ ba yɩ kwaga tiinǝ tɩn zanzan wʋ́ ba ba ji yigǝ tiinǝ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ.»

20

‹Sɔŋɔ tu na ŋwɩ o kara tɩntʋŋna te tɩn› mɩmaŋa

¹ Zezi daa ma daarɩ o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ na jɩgɩ o kara. O ma zaŋɩ o nuŋi zɩzɩŋa nɩ o vu sɩ o lagɩ nɔɔna balʋ na varɩ ba joŋi sǝbu tɩn, sɩ ba vu ba tʋŋɩ o kara kam nɩ. ² O ma sɛ sɩ o ŋwɩ-ba sǝbu kʋlʋ ba na maŋɩ sɩ ba joŋi dɛ wʋnɩ tɩn. Kʋ yɩ sǝbu-dalɩ dɩdʋa mʋ. Ba na ŋɔɔnɩ ba maŋɩ daanɩ kʋntʋ tɩn, o ma tʋŋɩ-ba sɩ ba vu o kara kam ba taa tʋŋa.

³ Wɩa na bɩgɩ fɩnfɩɩn nɩnɛɛnɩ luu nʋgʋ maŋa nɩ te tɩn, o daa ma vu yaga o na nɔɔna badonnǝ na wʋra, yɩ ba ba jɩgɩ tɩtʋŋa. ⁴ O ma ta dɩ ba o wɩ: ‹Abam dɩ ba á tɔgɩ á tʋŋɩ a kara kam nɩ, sɩ amʋ wʋ́ ŋwɩ abam te na maŋɩ tɩn.› ⁵ Ba ma sɛ ba vu. Wɩa tɩtarɩ nɩ o daa ma joori o vu o lagɩ nɔɔna badonnǝ o wǝli da. Wɛ-gunim maŋa nɩ o daa ta ma vu o lagɩ nɔɔna badonnǝ dɩ o wǝli da. ⁶ Dɩdaan-ni nɩ o daa ma vu yaga o na nɔɔna badonnǝ ta na zɩgɩ da. O ma bwe-ba o wɩ: ‹Bɛɛ mʋ yɩ abam zɩgɩ yo seeni dɛ dɩm wʋnɩ maama, yɩ á ba kɩ kʋlʋkʋlʋ?› ⁷ Ba ma lǝr-o ba wɩ: ‹Nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ kwe dɩbam sɩ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ pa-o.› O ma ta dɩ bantʋ dɩ, sɩ ba vu ba tɔgɩ ba tʋŋɩ o kara kam nɩ.

⁸ Tɩga na lagɩ ka yi tɩn, o laan ma ta dɩ o tɩtʋŋa yigǝ tu wʋm sɩ o ta dɩ tɩntʋŋna bam, sɩ ba zaŋɩ ba ba ba joŋi ba ŋwɩɩrʋ. O ma ta dɩd-o sɩ o puli o ŋwɩ tɩntʋŋna balʋ na tu ba kweeli tɩn. ⁹ Nɔɔna balʋ na tu ba sɩŋɩ tɩtʋŋa dɩdaan-ni nɩ tɩn ma ba sɩ ba joŋi ba ŋwɩɩrʋ. Ba ma ŋwɩ-ba sǝbu-dalɩ dɩdʋa dɩdʋa. ¹⁰ Kʋ daarɩ balʋ na puli ba tʋŋɩ tɩtɩɩtɩ tɩn dɩ laan ma ba sɩ ba joŋi ba ŋwɩɩrʋ. Ba maa bʋŋɩ nɩ baá joŋi ŋwɩɩrʋ kʋ dwe bantʋ nyɩm tɩm. Ba dɩ nan joŋi sǝbu-dalɩ dɩdʋa dɩdʋa mʋ. ¹¹ Ba ma joŋi ba sǝbu, yɩ ba daarɩ ba pʋʋna dɩ kara kam tu wʋm ba wɩ: ¹² ‹Balʋ na tu kwaga tɩn tʋŋɩ fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ, nɩnɛɛnɩ luu dɩdʋa te. Dɩbam nan tu dɩ́ tʋŋɩ tɩtɩɩtɩ mʋ, kʋ cɛ dɩ́ yɩra wɩa yigǝ nɩ dɛ dɩm maama wʋnɩ, yɩ nmʋ pa bantʋ ŋwɩʋ maɩ dɩ dɩbam na joŋi te tɩn.›

¹³ Kara kam tu wʋm ma lǝri ba dɩdʋa o wɩ: ‹A ciloŋ, nii yo. A wʋ kɩ nmʋ kampinǝ, bɛŋwaanɩ nmʋ sɛ sɩ n tʋŋɩ n joŋi sǝbu-dalɩ dɩdʋa mʋ dɛ wʋnɩ. ¹⁴ Nan ja n sǝbu kʋm n viiri, sɩ taanɩ tǝrǝ. Amʋ laga, yɩ a ŋwɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na tu kwaga o tʋŋɩ tɩn, sɩ kʋ maŋɩ dɩ nmʋ na joŋi te tɩn. ¹⁵ A nan ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ a ma a sǝbu kʋm a kɩ kʋlʋ a na lagɩ tɩn na? Nmʋ nan jɩgɩ wʋ-gʋʋ dɩ a na jɩgɩ wʋ-yoŋo tɩn mʋ na?›

¹⁶ Mʋ kʋ kuri, balʋ na wʋ kwaga nɩ tɩn wʋ́ ba ba ji yigǝ tiinǝ, yɩ balʋ na wʋ yigǝ nɩ tɩn wʋ́ joori ba ji kwaga tiinǝ.»

Zezi daa na ŋɔɔnɩ o tʋʋnɩ taanɩ te tɩn

(Marɩkɩ 10:32-34, Luki 18:31-34)

¹⁷ Zezi dɩ o karabiǝ dɛɛn ma zaŋɩ ba maa kɛ Zeruzalɛm. Ba na wʋ cwǝŋǝ nɩ tɩn, o ma pɔɔrɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam kɔgɔ kʋm wʋnɩ o pa ba tɔgɩ dɩd-o ba veǝ. ¹⁸ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Taá ye-na, dɩ́ na maa ve Zeruzalɛm tɩn, dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ ja amʋ Nabiin-bu * wʋm ba kɩ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam jɩŋa nɩ. Nɔɔna bam kʋntʋ wʋ́ di a taanɩ sɩ kʋ brɩ nɩ a maŋɩ sɩ a tɩ mʋ. ¹⁹ Ba laan wʋ́ daarɩ ba kɩ-nɩ dwi-gɛ * tiinǝ bam jɩŋa nɩ. Bantʋ dɩ wʋ́ mwanɩ amʋ, yɩ ba daarɩ ba magɩ-nɩ dɩ balaara. Ba laan wʋ́ ja-nɩ ba pa tʋʋn-dagara * baŋa nɩ ba gʋ. Da yatɔ dɛ nɩ, a laan wʋ́ joori a bi a yagɩ tʋʋnɩ.»

Zezi cwǝŋǝ kam na jɩgɩ yaara te tɩn

(Marɩkɩ 10:35-45, Luki 22:24-27)

²⁰ Zebede biǝ bam nu dɛɛn ma vu Zezi te dɩ o biǝ bale bam. O ma kuni doonǝ o yigǝ nɩ sɩ o loor-o. ²¹ Zezi ma bwe-o o wɩ: «Bɛɛ mʋ n laga?»

O ma lǝr-o o wɩ: «Popo, pa ni sɩ n na tu n di n paarɩ dɩm, sɩ n pa a biǝ bale bantʋ jǝni nmʋ tee nɩ, n jazɩm nɩ dɩ n jagwiǝ nɩ.»

²² Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam tɩtɩ yǝri á na loori kʋlʋ tɩn. Abam wʋ́ wanɩ á tɔgɩ á yaarɩ nɩ a na lagɩ a ba a na yaara yalʋ tɩn na?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Ɛɛn, dɩ́ wʋ́ wanɩ.»

²³ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam wʋ́ sɩɩnɩ á tɔgɩ á yaarɩ amʋ yaara yam doŋ. Kʋ daarɩ wʋlʋ na wʋ́ jǝni a jazɩm nɩ naa a jagwiǝ nɩ amʋ paarɩ dɩm wʋnɩ tɩn, a ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ a kuri nɔɔna sɩ ba jǝni da. A Ko Wɛ mʋ maŋɩ o tiŋi je sɩm kʋntʋ, sɩ o pa balʋ na wʋ́ ba ba jǝni da tɩn.»

²⁴ O karabiǝ fugǝ kam na lwarɩ ba donnǝ bale bam na loori kʋlʋ Zezi tee nɩ tɩn, ba bana ma tiini ya zaŋɩ dɩ ba. ²⁵ Zezi laan ma bǝŋi ba maama, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Abam maŋɩ á ye lʋgʋ baŋa pwa na yǝni ba jɩgɩ ba nɔɔna ba bɛɛsɩ te tɩn, yɩ ba dɩdɛɛra mʋ di dam ba baŋa nɩ. ²⁶ Kʋ nan na yɩ abam, kʋ wʋ maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ doŋ abam tɩtarɩ nɩ. Bɛŋwaanɩ, abam wʋlʋ na lagɩ sɩ o ji nɔn-kamunu á wʋnɩ tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o ji abam maama tɩntʋŋnʋ mʋ. ²⁷ Wʋlʋ na lagɩ sɩ o ji abam yigǝ tu tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o ji á gambaa mʋ. ²⁸ Kʋ yɩ kʋntʋ doŋ mʋ, amʋ Nabiin-bu * wʋm wʋ tu sɩ nɔɔna tʋŋɩ ba pa-nɩ. Amʋ nan tu sɩ a tʋŋɩ a pa nabiinǝ mʋ, sɩ a daarɩ a kwe a ŋwɩa a ma lǝni nɔɔna zanzan ŋwɩa Wɛ tee nɩ.»

Zezi na puri lilwǝ bale yiǝ te tɩn

(Marɩkɩ 10:46-52, Luki 18:35-43)

²⁹ Zezi dɩ o karabiǝ bam dɛɛn ma nuŋi Zeriko nɩ ba maa kɛa. Ba na maa kɛ tɩn, nɔn-kɔgɔ maa tɔgɩ-ba. ³⁰ Lilwǝ bale dɛɛn ma je cwǝŋǝ kam ni nɩ. Ba na lwarɩ nɩ Zezi mʋ tɔgɩ dáanɩ o maa kɛ tɩn, ba laan ma kaasɩ baŋa baŋa dɩ kwǝr-dɩa ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu! Pɛ Davidi * dwi tu! Duri dɩbam yibwǝnǝ!»

³¹ Nɔn-kɔgɔ kʋm ma kaanɩ-ba sɩ ba pu ba niǝ. Ba laan ma tiini ba kaasɩ ba wɩ: «Dɩbam Yuutu! Pɛ Davidi dwi tu! Duri dɩbam yibwǝnǝ!»

³² Zezi na ni kʋntʋ tɩn, o ma zɩgɩ yɩ o bǝŋi-ba o bwe o wɩ: «Abam lagɩ sɩ a kɩ bɛɛ mʋ a pa abam?»

³³ Ba ma lǝri ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, dɩbam lagɩ sɩ n pa dɩ́ yiǝ mʋ joori ya taa naɩ.»

³⁴ Zezi ma duri ba ŋwaŋa. O ma twɩ o jɩŋa o dwe ba yiǝ yam, yɩ ya joori ya naɩ bɩdwɩ baŋa nɩ. Ba laan ma zaŋɩ ba tɔgɩ o kwaga.

21

Zezi na zʋ Zeruzalɛm yɩ nɔɔna zul-o te tɩn

(Marɩkɩ 11:1-11, 15-19, Luki 19:28-40, 45-48, Zan 12:12-19, 2:13-17)

¹ Zezi dɩ o karabiǝ bam dɛɛn ma vu ba twɛ Zeruzalɛm. Ba ma vu ba yi tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Betifaazɩ. Kʋ wʋ Olivi piu kʋm saŋa nɩ mʋ. ² Zezi laan ma lɩ o karabiǝ bale yɩ o wɩ: «Ve-na á vu á zʋ tɩʋ kʋlʋ na wʋ abam yigǝ nɩ tɩn. Á na yi da, á wʋ́ na bɩnaga na lǝgi da, yɩ bɩna-pɔla dɩ tɔgɩ ka wʋra. Á na nɛa, sɩ á bwǝli-sɩ á ja ba á pa-nɩ. ³ Nɔɔnʋ na bwe abam sɩ woŋo, sɩ á ta dɩd-o nɩ, kʋ yɩ dɩ́ Yuutu wʋm mʋ lagɩ-sɩ. Kʋ tu wʋ́ sɛ o yagɩ o pa abam, yɩ á ja á ba.»

⁴ Kʋ kɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa Wɛ nijoŋnu wʋdoŋ dɛɛn na tagɩ kʋlʋ faŋa faŋa tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ:

⁵ «Ve-na á ta dɩ Siyɔn * tiinǝ bam nɩ:

‹Nii-na á pɛ wʋm,

o maa bɩɩnɩ á te.

Wʋntʋ tu o tɩtɩ mʋ,

yɩ o di bɩnaga o maa bɩɩna.

Ka yɩ bɩna-pɔla mʋ o diinǝ,

yɩ ka nu mɩ zɩla zɩŋɩm.› »

⁶ Zezi karabiǝ bale bam ma sɩɩnɩ ba tɔgɩ yigǝ, ba vu ba kɩ kʋlʋ o na tagɩ sɩ ba kɩ tɩn. ⁷ Ba ma ja bɩna-kwɩʋn kʋm dɩ bɩna-pɔla kam ba ba, yɩ ba lɩ ba gwaarʋ ba daŋɩ sɩ baŋa nɩ. Zezi laan ma di bɩna-pɔla kam, yɩ ba ve ba maa kɛa. ⁸ Ba na maa kɛ tɩn, kɔ-fɔrɔ maa tɔgɩ-ba, yɩ ba zanzan lɩ ba gwaarʋ ba lwarɩ cwǝŋǝ kam yuu nɩ, sɩ Zezi tɔgɩ tɩ baŋa o kɛ. Badaara dɩ ma goni vɔɔrʋ ba dɩ cwǝŋǝ kam yuu nɩ, sɩ o tɔgɩ tɩ baŋa o kɛ. ⁹ Nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na wʋ o yigǝ nɩ dɩ o kwaga nɩ ba ve tɩn maa kaasa, yɩ ba tɛ ba wɩ:

«Ozaana! Zulǝ taa wʋ Pɛ Davidi * dwi tu wʋm tee nɩ!

Zuli-na wʋlʋ na tu dɩ́ Yuutu Wɛ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn.

Ozaana! Zulǝ taa wʋ Baŋa-Wɛ tee nɩ!»

¹⁰ Ba dɛɛn ma vu ba maa yi Zeruzalɛm tɩʋ kʋm ni. Tɩʋ kʋm tiinǝ bam maama ma zaŋɩ ba yɩ zulimaa ba sirigi je sɩm maama. Ba maa bwe ba wɩ: «Nɔɔnʋ wɔɔ mʋ tɩntʋ?»

¹¹ Nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na tɔgɩ Zezi tɩn maa tɛ ba wɩ: «Wʋntʋ yɩ Wɛ nijoŋnu Zezi mʋ, o na nuŋi Galile tɩʋ Nazarɛtɩ tɩn.»

¹² Zezi dɛɛn ma vu o zʋ Wɛ-di-kamunu * kʋm wʋ. O ma na nɔɔna na wʋ ka kʋnkɔlɔ kʋm nɩ ba pipiǝ. O ma zǝli-ba o pa ba nuŋi. O ma vu o ja sǝbu-lǝnnǝ bam taabʋllʋ tɩm o pipiri o pu tɩga nɩ, o pa ba sǝbiǝ bam jagɩ. O ma daarɩ o yigi yitunnu tɩlʋ nɔɔna badonnǝ na je da ba yǝgi kunkwǝn-pulǝ tɩn o dɩ tɩga nɩ. ¹³ O na wʋra o zǝli-ba kʋntʋ tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ, nɩ Wɛ mʋ wɩ: ‹Amʋ digǝ kantʋ maŋɩ sɩ ka taa yɩ jǝgǝ kalʋ nɔɔna na wʋ́ ta tui ba warɩ amʋ da tɩn mʋ.› Abam nan pɛ kʋ ji ŋwɩɩna joro je.»

¹⁴ Lilwǝ dɩ kwaarʋ dɛɛn ma ba Zezi te Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, yɩ o pa ba na yazurǝ. ¹⁵ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam ma na wo-kɩnkagɩla yalʋ o na kɩ tɩn, yɩ ba daarɩ ba na biǝ na zɩgɩ Wɛ-digǝ kam kʋnkɔlɔ kʋm nɩ ba kaasɩ ba wɩ: «Ozaana! Zulǝ taa wʋ Pɛ Davidi dwi tu wʋm tee nɩ!»

Ba na nɛ kʋntʋ tɩn, ba bana ma zaŋɩ zanzan. ¹⁶ Ba ma ta dɩ Zezi ba wɩ: «Nmʋ ba ni biǝ bam na tɛ nmʋ taanɩ te? N bá cɩ-ba sɩ ba yɩ taa tɛ kʋntʋ na?»

Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «A ye ba na tɛ kʋlʋ tɩn. Kʋ nan pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: ‹Nmʋ Wɛ mʋ pɛ biǝ dɩ bu-sɩsɩn zuli nmʋ dɩ ba niǝ.› Abam maŋɩ á wʋ karɩmɩ kʋntʋ na?»

¹⁷ O laan ma zaŋɩ ba tee nɩ o viiri. O ma nuŋi tɩʋ kʋm nɩ o vu Betani, yɩ o pǝni dáanɩ.

Zezi na sɔɔlɩ kapʋrʋ yɩ kʋ tɩ te tɩn

(Marɩkɩ 11:12-14, 20-24)

¹⁸ Tɩga na pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ tɩn, o ma zaŋɩ sɩ o joori o vu Zeruzalɛm. O na wʋ cwǝŋǝ nɩ tɩn, o kana maa wɔɛ. ¹⁹ O ma na kapʋrʋ na zɩgɩ cwǝŋǝ kam daa nɩ. O ma vu sɩ o nii, yɩ o piini dɩ vɔɔrʋ yɩranɩ mʋ wʋra, yɩ mɔɔla tǝrǝ sɩ o di. O ma ta dɩ kapʋrʋ kʋm o wɩ: «N daa n bá joori n lǝ biǝ maŋa dɩ maŋa.» O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kapʋrʋ kʋm ma da kʋ kwaarɩ bɩdwɩ baŋa nɩ.

²⁰ Zezi karabiǝ bam na nɛ kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-ba. Ba ma bwɛ ba wɩ: «Kʋ kɩ ta mʋ yɩ kapʋrʋ kʋm da kʋ kwaarɩ lɩla kʋntʋ?»

²¹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ yɩ á ba jɩgɩ bʋbwɛa, abam dɩ wʋ́ wanɩ á kɩ kʋlʋ na kɩ kapʋrʋ kʋm tɩn doŋ. Kʋ nan daɩ kʋntʋ yɩranɩ má. Á wʋ́ wanɩ á ta dɩ pu-kamunu kʋntʋ nɩ, kʋ gɔ kʋ na wʋ mɛ tɩn kʋ vu kʋ tʋ nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ, yɩ Wɛ nan wʋ́ pa kʋ kɩ. ²² Kʋlʋ na wǝli da tɩn, abam na loori woŋo kʋlʋ maama Wɛ tee nɩ, yɩ á na kɩ wʋ-dɩdʋa nɩ á wʋ́ na, Wɛ wʋ́ pa á sɩɩnɩ á na-kʋ.»

Nɔɔna na bwe Zezi dam dɩm na nuŋi mɛ tɩn

(Marɩkɩ 11:27-33, Luki 20:1-8)

²³ Zezi dɛɛn ma joori o vu o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ. O maa wʋra o brɩ nɔɔna bam. Zwifǝ nakwa bam dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam ma vu o te ba bwe-o ba wɩ: «Wɔɔ dam mʋ n ma n kɩ wǝǝnu tɩlʋ maama n na kɩ tɩn? Wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni sɩ n ta n kɩ kʋntʋ?»

²⁴ O ma lǝri-ba o wɩ: «A dɩ jɩgɩ bwiǝ a lagɩ a bwe abam. Á na lǝri á pa-nɩ, sɩ a laan brɩ abam wʋlʋ na pɛ amʋ ni sɩ a tʋŋɩ tɩn. ²⁵ A lagɩ a bwe abam a nii, Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn, kʋ yɩ Wɛ mʋ pɛ-o cwǝŋǝ naa nabiinǝ mʋ?»

O na bwe-ba kʋntʋ tɩn, ba maa wʋra ba bwɛ daanɩ sɩ ba nii, ba na wʋ́ lǝr-o te tɩn. Ba maa wɩ: «Dɩbam na lǝri dɩ́ wɩ, kʋ yɩ Wɛ mʋ, o laan wʋ́ bwe dɩbam o nii, bɛɛ mʋ yɩ dɩ́ nan wʋ sɛ Zan taanɩ dɩm? ²⁶ Kʋ daarɩ, dɩ́ na wɩ kʋ yɩ nabiinǝ mʋ pɛ-o cwǝŋǝ, nɔn-kɔgɔ kʋm wʋ́ ja dɩ dɩbam, dɩ ba maama na paɩ Zan yɩ Wɛ nijoŋnu tɩn ŋwaanɩ.» ²⁷ Ba na banɩ daanɩ ba ga kʋlʋ ba na wʋ́ ta tɩn, ba ma lǝri Zezi ba wɩ: «Dɩ́ yǝri wʋlʋ na pɛ Zan cwǝŋǝ tɩn.»

Zezi dɩ ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ na yɩ kʋntʋ, amʋ dɩ nan bá ta wʋlʋ na pɛ amʋ ni sɩ a taa tʋŋɩ tɩn.»

Nɔɔnʋ dɩ o biǝ bale mɩmaŋa

²⁸ Zezi laan ma ta o wɩ: «A lagɩ a maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ a brɩ abam, sɩ á bʋŋɩ á nii. Nɔɔnʋ mʋ wʋra dɩ o biǝ bale. O ma ta dɩ bu-kwɩan kam o wɩ: ‹Ve n tʋŋɩ a kara nɩ zɩm dɛ dɩm nɩ.› ²⁹ Bu wʋm ma lǝr-o o wɩ: ‹A bá vu.› Kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, o ma joori o lǝni o wʋbʋŋa yɩ o vu o tʋŋɩ.

³⁰ Nɔɔnʋ wʋm daa ma ta dɩ o bu wʋdoŋ wʋm sɩ o dɩ vu o kara kam o tʋŋɩ. Wʋntʋ ma lǝri o wɩ: ‹A ko, aá vu.› Yɩ o laan daarɩ o wʋ ve.

³¹ Kʋntʋ tɩn, biǝ bam kʋntʋ bale wʋnɩ, wɔɔ mʋ sɩɩnɩ o kɩ ba ko wʋm na lagɩ kʋlʋ tɩn?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Kʋ yɩ bu nakwɩ wʋm mʋ.» Ba na lǝri kʋntʋ tɩn, Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔn-cɩcɔgɩrʋ, kʋ na yɩ lampo-joŋnǝ dɩ ka-bwǝǝru, wʋ́ zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ ba daarɩ abam. ³² Bɛŋwaanɩ, Zan na tu abam te tɩn, o dɛɛn brɩ abam cwǝŋǝ kalʋ á na wʋ́ da sɩ á na cɩga Wɛ tee nɩ tɩn, yɩ á wʋ sɛ o taanɩ dɩm. Nɔn-cɩcɔgɩrʋ tɩm nan sɛ-o yɩ tɩ lǝni tɩ wʋrʋ tɩ yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm. Abam nan nɛ bantʋ na kɩ te tɩn, yɩ á daa ta wʋ sɛ sɩ á lǝni á wʋbʋŋa sɩ á sɛ o taanɩ dɩm.»

Nɔɔnʋ dɩ o gaarɩ mɩmaŋa

(Marɩkɩ 12:1-12, Luki 20:9-19)

³³ Zezi daa ma ta dɩ ba o wɩ: «Cǝgi-na, sɩ a daa maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ a brɩ abam. Sɔŋɔ tu wʋdoŋ mʋ wʋra. O ma zaŋɩ o cɩ gaarɩ, yɩ o daarɩ o jǝri tweeru tɩlʋ yɩrɩ na yɩ vinyǝ * tɩn dɩ wʋnɩ. O ma daarɩ o kʋ goŋo tɩ-dɩa je nɩ, sɩ o na gwǝri tweeru tɩm biǝ bam, sɩ o kɩ dáanɩ o nɔ o ka tɩ na bam. O ma daarɩ o cwi dapala sɩ nɔɔnʋ taa je da o yɩrɩ gaarɩ dɩm. O na fɔgɩ o cɩ-dɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma kwe nɔɔna o yagɩ da sɩ ba taa tʋŋa, yɩ o daarɩ o beeri o vu tɩʋ kʋdoŋ.

³⁴ Kʋ na yi tweeru tɩm biǝ bam gwǝrim maŋa tɩn, o ma tʋŋɩ o tɩntʋŋna, sɩ ba vu nɔɔna balʋ na nii o gaarɩ dɩm baŋa nɩ tɩn te, sɩ ba joŋi tweeru tɩm biǝ bam ba ja ba ba pa-o. ³⁵ O tɩntʋŋna bam na tu tɩn, nɔɔna bam ma ja-ba, ba magɩ dɩdʋa lanyɩranɩ, ba gʋ wʋdoŋ, yɩ ba daarɩ ba dʋlɩ dɩdʋa dɩ kandwa ba gʋ.

³⁶ Gaarɩ dɩm tu wʋm ta ma joori o tʋŋɩ o tɩntʋŋna badonnǝ nɔɔna bam tee nɩ. Bantʋ kɔgɔ dwe dayigǝ nɔɔna bam. Nɔɔna bam daa ta ma kɩ bantʋ dɩ kʋntʋ doŋ. ³⁷ Kʋ kweelim nɩ tɩn, o laan ma tʋŋɩ o tɩtɩ bu nɔɔna bam tee nɩ, yɩ o bʋŋɩ nɩ, baá nɩgɩ wʋntʋ. ³⁸ O bu wʋm na maa ve yɩ nɔɔna bam na-o tɩn, ba maa ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: ‹Mʋ gaarɩ dɩm tu bu, wʋntʋ mʋ lagɩ o ba o taa te o ko wʋm wǝǝnu tɩm. Nan pa-na dɩ́ gʋ-o, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taa te o wǝǝnu tɩm.› ³⁹ Ba laan ma ja-o ba vaŋɩ ba ja nuŋi gaarɩ dɩm wʋnɩ, ba mag-o ba gʋ.

⁴⁰ Kʋntʋ tɩn, gaarɩ dɩm tu wʋm laan na tuǝ, oó kɩ nɔɔna bam kʋntʋ tɩta mʋ?»

⁴¹ Zezi na bwe-ba kʋntʋ tɩn, ba laan ma lǝri ba wɩ: «O maŋɩ sɩ o gʋ nɔn-balwaarʋ tɩm kʋntʋ mʋ, sɩ o daarɩ o kwe gaarɩ dɩm o pa nɔɔna badonnǝ sɩ ba taa nii-dɩ, sɩ tweeru tɩm biǝ bam gwǝrim maŋa na yiǝ, sɩ ba taa pa-o o tweeru tɩm biǝ bam.»

⁴² Zezi daa ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Kandwɛ dɩlʋ lwara na vɩn tɩn laan mʋ joori dɩ ba dɩ ji kandwɛ dɩlʋ na paɩ sɔŋɔ kʋm dana tɩn.

Kʋntʋ yɩ Baŋa-Wɛ mʋ kɩa,

yɩ kʋ yɩ wo-kamunu kʋ pa dɩbam.›

Abam maŋɩ á wʋ karɩmɩ kʋntʋ na? ⁴³ Kʋ brɩ nɩ Wɛ laan wʋ́ joŋi DƖ paarɩ dɩm abam tee nɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa balʋ na sɛ DƖ ni tɩn na cwǝŋǝ ba zʋ DƖ paarɩ dɩm wʋ. (( ⁴⁴ Kʋ na yɩ kandwɛ dɩlʋ Wɛ na kuri tɩn, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tʋ dɩntʋ baŋa nɩ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ tiini o cʋcʋgɩ o tɩtɩ mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama kandwɛ dɩm na tʋ o baŋa nɩ tɩn, dɩ wʋ́ mɩɩrɩ kʋntʋ tu mʋ.))»

⁴⁵ Zezi dɛɛn na maŋɩ mɩmaŋa yam kʋntʋ maama tɩn, kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ Farizɩan * tiinǝ bam ma lwarɩ nɩ kʋ yɩ bantʋ taanɩ mʋ o tɛa. ⁴⁶ Ba maa kwaanɩ ba lagɩ cwǝŋǝ sɩ ba ja-o, yɩ ba kwarɩ fʋʋnɩ dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm, bantʋ na pɛ o yɩ Wɛ nijoŋnu tɩn ŋwaanɩ.

22

Pɛ bu kadiri candiǝ mɩmaŋa

(Luki 14:15-24)

¹ Zezi dɛɛn ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ o brɩ nɔɔna bam o wɩ: ² «Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ pɛ wʋdoŋ na lagɩ sɩ o kɩ kadiri candiǝ o pa o bu te tɩn. ³ Pɛ wʋm ya tagɩ dɩ nɔɔna badonnǝ mʋ sɩ ba ba ba tɔgɩ ba di kadiri candiǝ kam. Dɛ dɩm na tu dɩ yi tɩn, o ma tʋŋɩ o tɩntʋŋna sɩ ba vu ba bǝŋi nɔɔna bam kʋntʋ sɩ ba ba. Ba ma wʋ sɛ sɩ ba ba. ⁴ O laan ma joori o tʋŋɩ o tɩntʋŋna badonnǝ, sɩ ba vu nɔɔna bam te ba ta dɩ ba nɩ: ‹Ba-na, sɩ amʋ ti woŋo maama yɩ a pa ba gʋ na-paala dɩ varɩ-nunuguru. Nan ba-na sɩ dɩ́ di candiǝ kam.›

⁵ Nɔɔna balʋ ba na bǝŋi kʋntʋ tɩn ma zaŋɩ ba vu ba wʋbʋŋa je, ba na ba nɩgɩ o beeri dɩm tɩn ŋwaanɩ. Ba dɩdʋa ve o kara mʋ. Dɩdʋa ma vu sɩ o kɩ o pipiu. ⁶ Nɔɔna balʋ na daarɩ tɩn ma ja pɛ wʋm tɩntʋŋna bam, ba bɛɛsɩ-ba ba gʋ.

⁷ Pɛ wʋm banɩ ma tiini dɩ zaŋɩ. O ma tʋŋɩ o pamaŋna sɩ ba vu ba gʋ nɔn-gʋra bam kʋntʋ, sɩ ba daarɩ ba zwɛ ba tɩʋ kʋm maama. ⁸ O laan ma ta dɩ o tɩntʋŋna bam o wɩ: ‹Kadiri dɩm woŋo maama ti kʋ yigǝ sɩ dɩ́ di. A nan na bǝŋi balʋ sɩ dɩ́ di candiǝ kam tɩn ya wʋ maŋɩ dɩ ka. ⁹ Nan nuŋi-na á vu tɩʋ kʋm je sɩm maama nɩ, á nii cwe sɩm niǝ nɩ. Á na nɛ nɔɔnʋ wʋlʋ maama tɩn, sɩ á bǝŋ-o sɩ o ba o tɔgɩ o di.› ¹⁰ O tɩntʋŋna bam ma nuŋi ba beeri tɩʋ kʋm maama, ba la nɔɔna balʋ maama ba na nɛ tɩn, kʋ na yɩ nɔn-ŋʋna dɩ nɔn-balwaarʋ dɩ. Pɛ wʋm sɔŋɔ kʋm ma tiini kʋ su dɩ nɔɔna.

¹¹ Pɛ wʋm laan ma nuŋi sɩ o zaanɩ nɔɔna bam. O ma na nɔɔnʋ dɩdʋa na wʋra o na wʋ zʋ gwar-ŋʋŋʋ kʋlʋ na maŋɩ dɩ kadiri dim tɩn. ¹² Pɛ wʋm ma bwe-o o wɩ: ‹A ciloŋ, nmʋ kɩ ta mʋ n tɔgɩ n zʋ yo seeni, yɩ nmʋ wʋ zʋ gɔrɔ kʋlʋ na lana tɩn?› Nɔɔnʋ wʋm ma ga ka lǝrǝ je. ¹³ Pɛ wʋm laan ma ta dɩ o tɩntʋŋna bam o wɩ: ‹Ja-na nɔɔnʋ wʋntʋ á vɔ o jɩa dɩ o nɛ, sɩ á ja-o á nuŋi á dɩ lim wʋnɩ, yaara na wʋ mɛ yɩ nɔɔna keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa tɩn.›

¹⁴ Kʋntʋ brɩ nɩ, Wɛ bǝŋi nɔɔna zanzan mʋ, yɩ DƖ daarɩ DƖ kuri ba fɩnfɩɩn yɩranɩ.»

Lampoo ŋwɩɩm taanɩ

(Marɩkɩ 12:13-17, Luki 20:20-26)

¹⁵ Farizɩan * tiinǝ bam laan ma zaŋɩ ba vu sɩ ba banɩ ba nii, ba na wʋ́ kɩ te ba pa Zezi ŋɔɔnɩ o tusi sɩ ba ja-o tɩn. ¹⁶ Ba ma lɩ ba karabiǝ badonnǝ, sɩ ba tɔgɩ dɩ Pɛ Erɔdɩ * kwaga nɔɔna badonnǝ ba vu Zezi te. Ba ma vu ba ta dɩd-o ba wɩ: «Karanyɩna, dɩbam ye nɩ nmʋ yɩ cɩga tu mʋ, yɩ n yǝni n brɩ nɔɔna Wɛ cwǝŋǝ kam cɩga. Nmʋ yigǝ tǝrǝ dɩ nɔɔna na bʋŋɩ kʋlʋ ba pa nmʋ tɩn, nmʋ nan ba kuri nɔɔna daanɩ. ¹⁷ Dɩ́ nan lagɩ sɩ dɩ́ bwe nmʋ dɩ́ nii, nmʋ wʋbʋŋa yɩ tɩta mʋ? Dɩbam Zwifǝ bam cullu pɛ ni sɩ dɩ́ ŋwɩ lampoo dɩ́ pa lʋgʋ kʋm pa-farʋ wʋm na? Mʋ na kʋ wʋ maŋɩ?»

¹⁸ Zezi na lwarɩ ba na jɩgɩ wʋbʋŋ-balwaarʋ tɩlʋ tɩn, o ma lǝri-ba o wɩ: «Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Bɛɛ nan mʋ yɩ á lagɩ sɩ á maŋɩ-nɩ á nii? ¹⁹ Nan brɩ-na-nɩ sǝbu-dalɩ dɩlʋ dɩ́ na yǝni dɩ́ ma ŋwɩ lampoo tɩn.»

Ba ma lɩ sǝbu-dalɩ dɩm ba brɩ-o. ²⁰ O ma bwe-ba o wɩ: «Wɔɔ nyɩnyʋgʋ dɩ o yɩrɩ mʋ pʋpʋnɩ dɩ baŋa nɩ?»

²¹ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Kʋ yɩ pa-farʋ wʋm mʋ.»

O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ lamma. Nan taá ŋwɩ-na kʋlʋ na yɩ pa-farʋ wʋm nyɩm tɩn á pa-o, sɩ á daarɩ á taá paɩ Wɛ kʋlʋ dɩ na yɩ DƖ nyɩm tɩn.»

²² O na lǝri-ba kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-ba zanzan. Ba laan ma yag-o yɩ ba viiri.

Twa biim taanɩ

(Marɩkɩ 12:18-27, Luki 20:27-40)

²³ Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ, Sadusɩan * tiinǝ badonnǝ dɛɛn ma zaŋɩ ba vu Zezi te. Bantʋ mʋ brɩ nɩ, nɔɔnʋ na tɩga o daa bá joori o bi tɩn. ²⁴ Ba ma vu ba ta dɩ Zezi ba wɩ: «Karanyɩna, Moyisi * dɛɛn brɩ nɩ, nɔɔnʋ na tɩga, yɩ o dɩ o kaanɩ na ba jɩgɩ biǝ daanɩ, o nu-bu mʋ maŋɩ sɩ o di kadǝm wʋm sɩ ba lʋ biǝ o cʋrʋ kʋlʋ na tɩgɩ tɩn ŋwaanɩ. ²⁵ Kʋntʋ, nu-pugǝ-biǝ barpɛ mʋ ya wʋ dɩbam tɩtarɩ nɩ. Ba dɩdʋa ma di kaanɩ yɩ o tɩ o daar-o, yɩ o wʋ lʋgɩ bu dɩd-o. Wʋlʋ na saŋɩ tɩn dɩ daa ma lǝri o di kaanɩ wʋm. ²⁶ O dɩ ma tɩ o daar-o. Batɔ tu wʋm dɩ daa ma di-o. Kʋ kɩ kʋntʋ doŋ mʋ dɩ ba maama barpɛ, yɩ ba wʋ lʋgɩ bu dɩ kaanɩ wʋm. ²⁷ Ba maama na tɩgɩ tɩn, kaanɩ wʋm dɩ laan ma tɩ. ²⁸ Dɩ́ nan lagɩ dɩ́ bwe dɩ́ nii, ba maama na di kaanɩ wʋm tɩn, ba laan na tu ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ, bantʋ wɔɔ mʋ wʋ́ ta te kaanɩ wʋm?»

²⁹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam tiini á tusi mʋ. Abam nan wʋ ni Wɛ tɔnɔ kʋm zaasɩm dɩm kuri dɩ, yɩ á yǝri Wɛ dam dɩm na yɩ te tɩn. ³⁰ Bɛŋwaanɩ, nɔɔna na tu ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ, baá ta nyɩ dɩ Wɛ malɛsɩ * sɩm na yɩ te tɩn mʋ, baara daa bá di kaana, kaana dɩ nan daa bá zʋ banna dɩ. ³¹ Kʋ nan na yɩ twa biim dɩm dɩ, abam maŋɩ á wʋ karɩmɩ kʋlʋ Wɛ na tagɩ DƖ brɩ abam yɩ kʋ pʋpʋnɩ DƖ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn na? ³² DƖ tagɩ DƖ wɩ: ‹Amʋ yɩ Abraham * Wɛ, dɩ Yizakɩ Wɛ, dɩ Zakɔbɩ Wɛ mʋ.› Kʋ brɩ nɩ bantʋ daa ta jɩgɩ ŋwɩa mʋ DƖ tee nɩ, bɛŋwaanɩ Baŋa-Wɛ yɩ naŋʋna Wɛ mʋ sɩ DƖ daɩ twa Wɛ.»

³³ Nɔn-kɔgɔ kʋm na ni Zezi zaasɩm dɩm na yɩ te tɩn, kʋ ma tiini kʋ sʋ-ba.

Wɛ niǝ yam wʋnɩ dɔɔ mʋ yɩ kamunu dɩ dwe?

(Marɩkɩ 12:28-34, Luki 10:25-28)

³⁴ Farizɩan * tiinǝ bam dɛɛn ma lwarɩ Zezi na lǝri Sadusɩan * tiinǝ bam te tɩn, kʋ pa ba daa warɩ taanɩ ba ta. Ba laan ma kikili daanɩ sɩ ba lagɩ cwǝŋǝ ba ma ja-o. ³⁵ Ba wʋ dɩdʋa na yɩ Wɛ cullu tɩm karanyɩna tɩn ma zaŋɩ sɩ o maŋ-o o nii o swan na yɩ te tɩn, o ma bwe-o o wɩ: ³⁶ «Karanyɩna, Wɛ niǝ yam maama wʋnɩ dɔɔ mʋ yɩ kamunu dɩ dwe?»

³⁷ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Ta n soe n Yuutu Baŋa-Wɛ dɩ n bɩcarɩ maama, dɩ n wʋ maama, dɩ n wʋbʋŋa maama. ³⁸ Dɩntʋ nan mʋ yɩ Wɛ dayigǝ ni yɩ dɩ yɩ kamunu. ³⁹ Dɩlʋ na saŋɩ tɩn dɩ nyɩ dɩ dɩntʋ mʋ, dɩ tagɩ dɩ wɩ, ta n soe n doŋ nɩ n tɩtɩ te. ⁴⁰ Moyisi * zaasɩm dɩm dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam zaasɩm dɩm maama yɔɔrɩ dɩ puli niǝ yantʋ yale baŋa nɩ mʋ.»

Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn yɩ Davidi Yuutu mʋ

(Marɩkɩ 12:35-37, Luki 20:41-44)

⁴¹ Farizɩan * tiinǝ badonnǝ dɛɛn ma ba ba kikili daanɩ. Zezi ma zaŋɩ o bwe-ba o wɩ: ⁴² «Kʋ na yɩ Krisi * wʋm Wɛ na lagɩ DƖ tʋŋɩ tɩn, abam bʋŋɩ nɩ oó ta yɩ wɔɔ dwi tu mʋ?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Oó ta yɩ Pɛ Davidi * dwi tu mʋ.»

⁴³ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ nan wʋ́ kɩ ta mʋ kʋ taa yɩ kʋntʋ? Wɛ Joro * kʋm dɛɛn pɛ Davidi ŋɔɔnɩ o woŋo, yɩ o bǝŋ-o nɩ o Yuutu. Faŋa faŋa tɩn Davidi tagɩ o wɩ:

⁴⁴ ‹Yuutu Baŋa-Wɛ tagɩ dɩ a Yuutu DƖ wɩ:

Ba n jǝni a jazɩm nɩ,

sɩ aá kɩ nmʋ dʋna maama n nɛ kuri nɩ.›

⁴⁵ Davidi nan na sɩɩnɩ o bǝŋi Krisi wʋm o wɩ o Yuutu tɩn, o nan daa wʋ́ kɩ ta mʋ o taa yɩ Davidi naa daga?»

⁴⁶ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ daa maa warɩ sɩ o lǝri kʋlʋkʋlʋ. Kʋ na zɩgɩ dɛ dɩm kʋntʋ nɩ tɩn, nɔɔna bam maama maa kwarɩ sɩ ba daa bwe-o taanɩ.

23

Pipiri-nyɩna na wʋ́ ba na lɛɛrʋ te tɩn

(Marɩkɩ 12:38-40, Luki 20:45-47, 11:37-54)

¹ Zezi laan ma ŋɔɔnɩ dɩ o karabiǝ bam dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm maama. ² O ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ na yɩ Farizɩan * tiinǝ bam dɩ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ bam, bantʋ mʋ tu ba lǝni Moyisi * yuu nɩ, sɩ ba pa nɔɔna lwarɩ o zaasɩm dɩm na yɩ te tɩn. ³ Kʋntʋ ŋwaanɩ á maŋɩ sɩ á taá tɔgɩ kʋlʋ maama ba na brɩ abam tɩn. Á nan yɩ zaŋɩ á lwǝni ba na kɩ kʋlʋ maama tɩn, bɛŋwaanɩ ba tɩtɩ ba tɔgɩ kʋlʋ ba na brɩ nɔɔna tɩn. ⁴ Ba na kɩ te tɩn, ba yǝni ba yaarɩ nɔɔna mʋ dɩ cul-dɛɛrʋ sɩ ba taa tɔgɩ-tɩ. Kʋ maa nyɩ dɩ ba na fɩ-ba sɩ ba zɩŋɩ zɩla yalʋ duuni na dwe ba zɩŋɩm tɩn, yɩ ba tɩtɩ yigǝ tǝrǝ sɩ ba twǝri zɩla yam fɩnfɩɩn dɩ ba zɩŋɩ. ⁵ Kʋlʋ na wǝli da tɩn, ba yǝni ba brɩ ba kǝm-laarʋ tɩm jaja mʋ sɩ nɔɔna maama taa naɩ. Ba yǝni ba brɩ ba tɩtɩ nɔɔna yigǝ nɩ, nɩ ba jɩgɩ Wɛ tɔnɔ kʋm sono, dɩ ba na tiini ba vɔ-tɩ ba yɩra nɩ jaja tɩn. Ba ma kɩ zala zanzan ba gwaarʋ yɩra nɩ, sɩ kʋ pa nɔɔna taa zuli-ba. ⁶ Ba na yǝni ba vu nɔɔnʋ sɔŋɔ sɩ ba di candiǝ, kʋ yɩ je-ŋʋŋa je nɩ mʋ ba lagɩ sɩ ba taa je da. Ba na zʋ ba Wɛ-di sɩm, ba daa ta lagɩ je-kamunnu mʋ sɩ ba taa je yigǝ nɩ. ⁷ Ba na ve yaga, ba lagɩ sɩ nɔɔna maama taa tui ba zuli-ba mʋ, yɩ ba ta lagɩ sɩ nɔɔna taa bǝ-ba nɩ ‹Karanyɩna›.

⁸ Kʋ nan na yɩ abam, á yɩ taá lagɩ sɩ ba taa bǝ abam nɩ ‹Karanyɩna›, bɛŋwaanɩ á maama yɩ nu-biǝ mʋ daanɩ, yɩ á jɩgɩ Karanyɩna dɩdʋa mʋ. ⁹ Á yɩ zaŋɩ á ma nɔɔn-nɔɔnʋ á ma bǝŋi nɩ á ‹Ko› lʋgʋ baŋa yo, Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm ŋwaanɩ. Bɛŋwaanɩ abam maama jɩgɩ Ko dɩdʋa mʋ, wʋntʋ mʋ yɩ Baŋa-Wɛ. ¹⁰ Kʋlʋ na wǝli da tɩn, á nan yɩ taá lagɩ sɩ nɔɔna taa bǝ abam nɩ ‹Yigǝ tiinǝ›, bɛŋwaanɩ á Yigǝ Tu yɩ dɩdʋa mʋ. Wʋntʋ mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn.

¹¹ Abam nɔn-kamunu mʋ yɩ wʋlʋ na yɩ tɩntʋŋnʋ á wʋnɩ tɩn. ¹² Bɛŋwaanɩ, wʋlʋ na zǝŋi o tɩtɩ tɩn, Wɛ wʋ́ tu kʋntʋ tu. Wʋlʋ nan na tu o tɩtɩ tɩn, Wɛ wʋ́ zǝŋi kʋntʋ tu.

¹³ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ-ba dɩ Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Á yǝni á cɩ cwǝŋǝ á pa nɔɔna warɩ sɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. Abam tɩtɩ ba lagɩ sɩ á zʋ, yɩ á daarɩ á cɩ balʋ maama na lagɩ sɩ ba zʋ tɩn cwǝŋǝ.

(( ¹⁴ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ-ba dɩ Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Á yǝni á ganɩ kadǝnǝ á joŋi ba wǝǝnu. Á kwǝri á kɩ Wɛ-lor-dɩdwaarʋ sɩ kʋ taa nyɩ nɩ á yɩ nɔn-ŋʋna mʋ te. Kʋntʋ ŋwaanɩ Wɛ wʋ́ tiini DƖ pa abam na cam kʋ ja gaalɩ.))

¹⁵ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ-ba dɩ Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Á yǝni á beeri lʋgʋ baŋa je maama mʋ sɩ á nii, á wʋ́ wanɩ á pa dwi-gɛ tu dɩdʋa ba o tɔgɩ cullu tɩlʋ Wɛ na pɛ dɩbam Zwifǝ bam tɩn na. Bantʋ dɩdʋa nan na tu o sɛ Wɛ, á laan wʋ́ brɩ-o á tɩtɩ cullu mʋ, sɩ á pa o tiini o ji min-tɩʋ * nɔɔnʋ kʋ dwǝni abam tɩtɩ na yɩ te tɩn.

¹⁶ Lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Abam nyɩ dɩ lilwǝ na vaŋɩ ba donnǝ lilwǝ te tɩn mʋ. Abam yǝni á brɩ nɔɔna á wɩ, nɔɔnʋ na dugi durǝ dɩ Wɛ-di-kamunu * kʋm, kʋntʋ daɩ kʋlʋkʋlʋ. Á ma daarɩ á brɩ á wɩ, nɔɔnʋ nan na dugi dɩ sǝbu-sɩŋa kalʋ na wʋ Wɛ-digǝ kam wʋnɩ tɩn, kʋ yɩ fɩfɩʋn mʋ sɩ kʋntʋ tu kɩ kʋlʋ o na dugi dɩ kʋ tɩn. ¹⁷ Abam yɩ jwǝǝru yɩ á kwǝri á nyɩ dɩ lilwǝ mʋ. Kʋ yɩ digǝ kam na yɩ Wɛ nyɩm tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ sǝbu-sɩŋa kam dɩ yɩ Wɛ nyɩm. Kʋntʋ tɩn, tɩntʋ wʋnɩ kɔɔ mʋ jɩgɩ kuri kʋ dwe kʋdoŋ? ¹⁸ Abam daa ta brɩ nɩ, nɔɔnʋ na dugi dɩ Wɛ kaanɩm bimbim dɩm, kʋntʋ daɩ kʋlʋkʋlʋ. Á ma daarɩ á brɩ nɩ, nɔɔnʋ na dugi dɩ kaanɩm wǝǝnu tɩlʋ maama na tigi bimbim dɩm baŋa nɩ tɩn, kʋ yɩ fɩfɩʋn mʋ sɩ kʋntʋ tu kɩ kʋlʋ o na dugi dɩ kʋ tɩn. ¹⁹ Abam nyɩ dɩ lilwǝ mʋ yɩ á ba naɩ kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn. Kʋ yɩ bimbim dɩm na yɩ Wɛ nyɩm tɩn mʋ pɛ kaanɩm wǝǝnu tɩm dɩ yɩ Wɛ nyɩm. Kʋntʋ tɩn, tɩntʋ wʋnɩ kɔɔ mʋ jɩgɩ kuri kʋ dwe kʋdoŋ? ²⁰ Kʋntʋ, nɔɔnʋ wʋlʋ na dugi dɩ kaanɩm bimbim dɩm tɩn, kʋ brɩ nɩ kʋntʋ tu dugi dɩ bimbim dɩm tɩtɩ kʋ wǝli dɩ woŋo kʋlʋ maama na tigi dɩ baŋa nɩ tɩn mʋ. ²¹ Wʋlʋ dɩ na dugi dɩ Wɛ-digǝ kam tɩn, kʋ brɩ nɩ kʋntʋ tu dugi dɩ Wɛ mʋ, Wɛ na wʋ ka wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. ²² Nɔɔnʋ wʋlʋ dɩ nan na dugi dɩ Wɛ-sɔŋɔ kʋm tɩn, kʋ brɩ nɩ kʋntʋ tu dugi dɩ Wɛ paarɩ jangɔŋɔ kʋm mʋ, kʋ brɩ nɩ kʋntʋ tu dugi dɩ Baŋa-Wɛ mʋ.

²³ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ-ba dɩ Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Kʋ na maŋɩ kʋ yɩ dwǝ dwi maama, ba zɩ ba daga dɩ, á yǝni á lɩ Wɛ tǝri á pa-DƖ. Kʋ lana. Kʋ daarɩ á yigǝ tǝrǝ dɩ Wɛ niǝ yadaara yalʋ na tiini ya yɩ kamunǝ tɩn, nɩnɛɛnɩ cɩga tɔgɩm dɩ yibwǝn-durǝ dɩ wʋ-dɩdʋa kǝm. Kʋ ya maŋɩ sɩ á taá kɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ mʋ sɩ á yɩ yagɩ Wɛ niǝ yadaara yam. ²⁴ Abam sɩɩnɩ á nyɩ dɩ lilwǝ balʋ na vaɩ ba donnǝ lilwǝ tɩn mʋ. Abam nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na lagɩ ba nyɔ na, yɩ ba yǝni ba leeri-ba, sɩ kalisi na wʋra sɩ ba lɩ-dɩ ba yagɩ, yɩ ba yigǝ nan tǝrǝ dɩ wo-kamunu kʋlʋ ba na liri tɩn, kʋ na maŋɩ kʋ ma dɩ yogondi dɩ.

²⁵ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ-ba dɩ Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Abam ŋwɩa kam nyɩ dɩ ba na sɩn zwɩ dɩ kabǝli kwɛ sɩ kʋ tɔgɩ cullu na brɩ te yɩ sɩ wʋ su dɩ digiru te tɩn mʋ. Abam wʋrʋ su dɩ kampinǝ dɩ pu-sɩŋa mʋ. ²⁶ Farizɩan tu, nmʋ nyɩ dɩ lilwe mʋ te. Nmʋ maŋɩ sɩ n da yigǝ n sɩn n zwɩ wʋ mʋ, sɩ sɩ kwɛ dɩ daa yɩ taa jɩgɩ digiru.

²⁷ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ-ba dɩ Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Abam nyɩ dɩ yibeelǝ yalʋ ba na fɔgɩ ya kwaga sɩ ya taa lana nɔɔna yibiyǝ nɩ tɩn mʋ. Yibeelǝ yam kʋntʋ wʋ ma su dɩ twa kwi, yɩ ya tiini ya yɩ digiru yɩranɩ. ²⁸ Abam dɩ nan yɩ kʋntʋ mʋ. Á paɩ á jɩgɩ cɩga mʋ nɔɔna yibiyǝ nɩ, yɩ á wʋrʋ laan su dɩ lwarɩm yɩranɩ, dɩdaanɩ pipirǝ kikiǝ.

²⁹ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ-ba dɩ Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Abam yǝni á fɔgɩ á kɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam yibeelǝ, yɩ á daarɩ á kwɛ Wɛ nɔn-ŋʋna bam yibeelǝ lanyɩranɩ. ³⁰ Á ma daarɩ á tɛ á wɩ, abam dɛɛn ya na wʋra á kwǝ nakwa bam maŋa kam nɩ, á ya bá sɛ á wǝli dɩ ba á gʋ Wɛ nijoŋnǝ bam. ³¹ Abam tɩtɩ ni-taanɩ nan mʋ brɩ nɩ á yɩ balʋ na gʋ Wɛ nijoŋnǝ bam tɩn biǝ. ³² Kʋntʋ, nan kwaanɩ-na á tʋŋɩ á kwǝ nakwa bam na kɩ wo-lwaanʋ tɩlʋ ba daarɩ tɩn sɩ kʋ vu kʋ ti. ³³ Abam dɩ á kwǝ bam maama nyɩ dɩ bɩsankwɩ-dwǝ mʋ. Á brɩ á bá lu min-tɩʋ * cam dɩm wʋnɩ. ³⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ a lagɩ a tʋŋɩ a nijoŋnǝ abam tee nɩ, dɩ yiyiu tiinǝ dɩ Wɛ tɔnɔ karanyɩna tiinǝ dɩ. Abam wʋ́ ja badaara á gʋ, yɩ á daarɩ á pa badaara tʋʋn-dagara baŋa nɩ á gʋ. Á ma wʋ́ ja badaara á Wɛ-di sɩm wʋnɩ á magɩ, yɩ á daarɩ á taá tɔgɩ ba nɛ tɩʋ dɩ tɩʋ á bɛɛsɩ-ba. ³⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ Wɛ wʋ́ pa abam na cam nɩnɛɛnɩ kʋ yɩ abam tɩtɩ mʋ gʋ nɔn-ŋʋna balʋ maama ba na maŋɩ ba gʋ lʋgʋ pulim nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn. Kʋ na puli dɩ Abɛlɩ * wʋlʋ na yɩ nɔn-ŋʋm tɩn, sɩ kʋ ba kʋ kweeli dɩ Barasɩ bu Zakari wʋlʋ abam kwǝ na gʋ Wɛ di-laa kʋm dɩ Wɛ kaanɩm bimbim dɩm tɩtarɩ nɩ tɩn. ³⁶ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔna bantʋ maama caa wʋ́ ta tɔgɩ zɩm nɔɔna bam.

Zezi wʋ na cɔgɩ Zeruzalɛm tiinǝ ŋwaanɩ te tɩn

(Luki 13:34-35)

³⁷ Hǝii! Zeruzalɛm tiinǝ-ba, á yǝni á gʋɩ Wɛ nijoŋnǝ, yɩ á dʋlɩ nɔɔna balʋ Wɛ na tʋŋɩ abam tee nɩ tɩn dɩ kandwa. Kuni zanzan mʋ a ya lagɩ sɩ a la abam nɔn-biǝ a kɩ daanɩ, sɩ a taa nii á baŋa nɩ, nɩnɛɛnɩ coro na kukwǝri kʋ biǝ kʋ kɩ kʋ vwana kuri nɩ te tɩn. Abam maa ba sɛa. ³⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ abam tɩʋ kʋm laan wʋ́ ba kʋ ji di-dwǝǝnu. ³⁹ Nan taá ye-na nɩ, á daa bá na-nɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ á na wʋ́ ta á wɩ: ‹Zuli-na wʋlʋ na bɩɩnɩ dɩ́ Yuutu Wɛ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn.› »

24

Lɛɛrʋ na wʋ́ ba lʋgʋ baŋa te tɩn

(Marɩkɩ 13:1-23, Luki 21:5-24)

¹ Zezi laan ma nuŋi Wɛ-di-kamunu * kʋm nɩ sɩ o viiri. O na maa kɛ tɩn, o karabiǝ bam ma ba o te, sɩ ba pa o maanɩ Wɛ-digǝ kam lɔɔm dɩm na lana te. ² O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam wʋ nɛ ka na yɩ te tɩn na? A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, ka maama wʋ́ ba ka tʋ tɩga nɩ ka cɔgɩ maama. Kandwɛ daa bá daŋɩ dɩ doŋ baŋa nɩ.»

³ Zezi dɛɛn ma vu o jǝni Olivi piu kʋm yuu nɩ. O karabiǝ bam yɩranɩ ma vu o te, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Maŋa kɔɔ mʋ Wɛ-digǝ kam wʋ́ ba ka tʋ kʋntʋ? Bɛɛ mʋ lagɩ kʋ kɩ maana kʋ brɩ dɩbam nɩ maŋa kam yi sɩ nmʋ joori n ba lʋgʋ baŋa, sɩ lʋgʋ tiim mɩmaŋa laan yi?»

⁴ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ ganɩ abam. ⁵ Bɛŋwaanɩ nɔɔna zanzan wʋ́ ba abam te, yɩ baá ma amʋ yɩrɩ ba ma ganɩ abam ba wɩ, bam dɩdʋa dɩdʋa mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn. Kʋntʋ doŋ mʋ baá ganɩ nɔɔna zanzan. ⁶ Á wʋ́ ba á na tigurǝ na wʋ abam je sɩm nɩ, yɩ á kwǝri á ni ka ŋwa tɩɩnɩ dɩlʋ na baŋwɛ tɩn nɩ. Nan yɩ pa-na fʋʋnɩ zʋ abam, bɛŋwaanɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama maŋɩ sɩ tɩ kɩ mʋ, yɩ kʋ ta daɩ lʋgʋ tiim maŋa. ⁷ Dwi wʋ́ zaŋɩ dɩ kɩ jara dɩ dwi dɩdoŋ, yɩ tɩʋ dɩ kʋ doŋ wʋ́ zaŋɩ tɩ magɩ jara. Kana dɩ wʋ́ ba ka taa wʋ je zanzan nɩ, yɩ tɩga dɩ wʋ́ sisiŋi je sɩdonnǝ nɩ. ⁸ Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama nan nyɩ dɩ kaanɩ na sɩŋɩ o vri pugǝ yɩ ka wɔɛ te tɩn mʋ, yɩ cam daa ta wʋ kwaga nɩ.

⁹ Kantʋ maŋa kam nɩ nɔɔna wʋ́ ja abam ba kɩ dɩdɛɛra jɩa nɩ sɩ ba bɛɛsɩ abam, yɩ ba daarɩ ba gʋ abam. Abam na yɩ amʋ nɔɔna tɩn ŋwaanɩ, lʋgʋ baŋa nɔɔna maama wʋ́ ta culi abam. ¹⁰ Kantʋ maŋa nɩ nɔɔna zanzan wʋ́ ba ba yagɩ amʋ kwaga tɔgɩm. Nɔɔna badaara wʋ́ kʋ da-kurǝ ba brɩ daanɩ, yɩ badonnǝ dɩ wʋ́ ta culi daanɩ. ¹¹ Nɔɔna zanzan wʋ́ ba ba brɩ nɩ ba yɩ Wɛ nijoŋnǝ mʋ yɩ ba daɩ, yɩ baá ganɩ nɔɔna zanzan. ¹² Wo-balwaarʋ tɩm na wʋ́ ba tɩ tiini tɩ gaalɩ tɩn, kʋʋ́ pa nɔɔna zanzan sono ti. ¹³ Wʋlʋ maama nan na kɩ pu-dɩa o zɩgɩ kǝŋkǝŋ sɩ kʋ vu kʋ yi kweelim tɩn, Wɛ wʋ́ vrɩ kʋntʋ tu ŋwɩa. ¹⁴ Nɔɔna dɩ wʋ́ beeri lʋgʋ baŋa je maama ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam nɩ Wɛ lagɩ DƖ di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ, sɩ kʋ taa yɩ maana nabiinǝ maama tee nɩ, sɩ lʋgʋ tiim laan yi.

¹⁵ Abam nan wʋ́ ba á na wo-lɔŋɔ kʋlʋ na yɩ cɔgɩnʋ tɩn na wʋ́ ba kʋ zʋ kʋ zɩgɩ Wɛ tɩtɩ di-kamunu kʋm wʋnɩ kʋ cɔgɩ-ka. Wɛ nijoŋnu Daniyɛlɩ maŋɩ o ta wo-lɔŋɔ kʋm kʋntʋ taanɩ. (A lagɩ a ta dɩ abam sɩ wʋlʋ na karɩmɩ tɩn, sɩ o kwaanɩ o ni kʋ kuri lanyɩranɩ.)

¹⁶ Abam na nɛ wo-lɔŋɔ kʋm kʋntʋ, sɩ abam balʋ na zʋʋrɩ Zude nɩ tɩn kɩ lɩla á nuŋi á duri á vu pweeru yuu á sǝgi da. ¹⁷ Nɔɔnʋ nan na wʋ nayuu nɩ, o daa yɩ tu o zʋ digǝ sɩ o kwe kʋlʋkʋlʋ. ¹⁸ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na wʋ kara nɩ tɩn, o dɩ yɩ joori sɔŋɔ sɩ o kwe o gɔrɔ o zʋ. ¹⁹ Kantʋ maŋa kam nɩ kʋʋ́ tiini kʋ taa yɩ lɛɛrʋ dɩ kaana balʋ na jɩgɩ pwi tɩn, dɩ balʋ na jɩgɩ biǝ yɩ ba ŋɔgɩ yɩlɩ tɩn. ²⁰ Nan taá loori-na Wɛ, sɩ cam durim dɩm kʋntʋ yɩ zaŋɩ dɩ ba taa yɩ waarʋ mɩmaŋa nɩ naa siun dɛ dɩm nɩ. ²¹ Bɛŋwaanɩ yaara yalʋ na lagɩ ya ba maŋa kam kʋntʋ nɩ tɩn wʋ́ ta tiini ya camma ya dwe yalʋ na maŋɩ ya kɩ lʋgʋ pulim maŋa nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn. Yaara yantʋ nan na kɛ, yaara yadonnǝ daa bá ba nɩnɛɛnɩ yantʋ te. ²² Baŋa-Wɛ na wʋ pɛ yaara yam da yam tri, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wǝri. Kʋ nan yɩ Wɛ tɩtɩ nɔɔna bam DƖ na kuri tɩn ŋwaanɩ mʋ DƖ wʋ́ pa yaara yam da yam tri.

²³ Kantʋ maŋa kam nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tagɩ dɩ abam o wɩ: ‹Nii-na Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn wʋ yo seeni› naa: ‹O wʋ jǝgǝ kadoŋ nɩ›, sɩ á yɩ sɛ kʋntʋ tu. ²⁴ Nɔɔna badaara wʋ́ zaŋɩ ba brɩ nɩ bam dɩdʋa dɩdʋa yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ, yɩ ba yagɩ ba daɩ. Badonnǝ dɩ wʋ́ brɩ nɩ bantʋ yɩ Wɛ nijoŋnǝ mʋ, yɩ ba yagɩ ba daɩ. Ba ma wʋ́ kɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ na wʋ́ sʋ nɔɔna tɩn, sɩ ba ya na waɩ, sɩ ba sʋgɩ Wɛ tɩtɩ nɔɔna balʋ DƖ na kuri tɩn. ²⁵ Nii-na, amʋ nan wuuri a ta a brɩ abam mʋ, yɩ ka maŋa kam ta wʋ yi.

²⁶ Woŋo kʋlʋ na wǝli da tɩn, nɔɔna na tagɩ dɩ abam ba wɩ: ‹Nii-na Krisi tu o wʋ kagʋa wʋnɩ›, sɩ á yɩ zaŋɩ á vu da. Naa ba na tagɩ ba wɩ: ‹Nii-na, sɩ o wʋ sɔŋɔ kʋntʋ nɩ›, sɩ á yɩ sɛ. ²⁷ Bɛŋwaanɩ, dɛ dɩm amʋ Nabiin-bu * wʋm na lagɩ a ba lʋgʋ baŋa tɩn na yiǝ, kʋʋ́ ta nyɩ dɩ dʋa na pɩpɩlɩ wɛyuu nɩ ka zɩgɩ bri-kwaga nɩ ka vu ka yi mancoŋo te tɩn mʋ, ²⁸ nɩ bɩtar-dɩndɩa na tagɩ ka wɩ: ‹Wo-tʋʋ na wʋ mɛ tɩn, duurǝ dɩ gilimi da mʋ.›

Nabiin-bu wʋm na wʋ́ ba lʋgʋ baŋa te tɩn

(Marɩkɩ 13:24-27, Luki 21:25-28)

²⁹ Yaara yam kʋntʋ maŋa kam na tu ka kɛ,

kʋ bá daanɩ, yɩ wɩa kam laan ji nazono tim tim.

Cana dɩ daa bá fuŋi sɩ pooni taa wʋra.

Wɛyuu wʋ́ sisiŋi yɩ calɩcwɩ sɩm wʋ́ kwǝri sɩ tʋ tɩga nɩ,

yɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ wɛyuu nɩ tɩn wʋ́ vugimi daanɩ.

³⁰ Nɔɔna laan wʋ́ na wo-kɩnkagɩlɩ wɛyuu nɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ Nabiin-bu *f5 * wʋm maa bɩɩna. Lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama wʋ́ ta keerǝ, dɩ ba na nɛ Nabiin-bu wʋm na maa bɩɩnɩ tɩn. Oó ta wʋ wɛyuu nɩ kunkwǝǝnu baŋa nɩ o bɩɩna dɩ dam, yɩ Wɛ paarɩ-zulǝ zanzan wʋ o tee nɩ. ³¹ Nabɔn-zɔŋɔ wʋ́ tiini kʋ taa wu wɛyuu nɩ, yɩ Nabiin-bu wʋm laan wʋ́ pa o malɛsɩ * sɩm nuŋi sɩ jagɩ sɩ vu lʋgʋ baŋa je maama, kʋ na yɩ wa-puli dɩ wa-zʋʋrɩ, jazɩm dɩ jagwiǝ, sɩ la o nɔɔna balʋ Wɛ na kuri tɩn je maama sɩ kɩ daanɩ.

Kapʋrʋ nyɩnyʋgʋ na zaasɩ dɩbam kʋlʋ tɩn

(Marɩkɩ 13:28-31, Luki 21:29-33)

³² Nan maanɩ-na á nii kapʋrʋ na yɩ te tɩn. Kʋntʋ na yǝni kʋ wʋra kʋ kwi vɔɔrʋ, á yǝni á lwarɩ nɩ kʋ twɛ yadɛ. ³³ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ á na nɛ wǝǝnu tɩlʋ maama a na tagɩ a brɩ abam tɩn na wʋra tɩ kɩa, sɩ á lwarɩ nɩ Nabiin-bu * wʋm tum dɩm laan twɛ dɩ ti mʋ. ³⁴ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama wʋ́ ba tɩ wʋra tɩ kɩa, yɩ zɩm nɔɔna bam ta wʋ tɩgɩ ba ti. ³⁵ Wɛyuu dɩ tɩga baŋa maama wʋ́ ba tɩ kɛ, yɩ amʋ taanɩ dɩm bá kɛ maŋa dɩ maŋa.

Wɛ yɩranɩ mʋ ye lʋgʋ tiim dɛ

(Marɩkɩ 13:32-37, Luki 17:26-30, 34-36)

³⁶ Nɔɔn-nɔɔnʋ yǝri dɛ dɩlʋ Nabiin-bu * wʋm na lagɩ o joori o ba tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ yǝri dɛ dɩm wʋnɩ maŋa kam o na wʋ́ ba tɩn, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ Wɛ malɛsɩ * sɩm dɩ DƖ Bu wʋm tɩtɩ dɩ. Kʋ nan yɩ a Ko Baŋa-Wɛ yɩranɩ mʋ ye. ³⁷ Nabiin-bu wʋm na wʋ́ joori o ba maŋa kalʋ tɩn, kʋʋ́ ta nyɩ nɩnɛɛnɩ kʋ dɛɛn na kɩ Nowe * maŋa kam nɩ te tɩn. ³⁸ Kʋ na wʋ́ loori dʋ-fara kam nɩnɩm tɩn, nɔɔna dɛɛn di ba wʋdiiru, yɩ ba daarɩ ba di kaana, yɩ kaana dɩ zʋʋrɩ banna, sɩ kʋ vu kʋ yi dɛ dɩm Nowe na zʋ naboro kamunu kʋm wʋ tɩn. ³⁹ Ba dɛɛn wʋ lwarɩ woŋo kʋlʋ na lagɩ kʋ ba kʋ kɩ tɩn, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ dʋ-fara kam na bam na tu ba li nɔɔna bam maama tɩn. Nabiin-bu wʋm dɩ lagɩ o ba kʋntʋ doŋ mʋ. ⁴⁰ Kantʋ maŋa kam nɩ, nɔɔna bale na wʋ kara nɩ ba tʋŋa, Wɛ wʋ́ lɩ ba dɩdʋa DƖ daarɩ wʋdoŋ wʋm. ⁴¹ Kaana bale dɩ na wʋra ba cʋɩ muni nɔŋɔ nɩ, Wɛ wʋ́ lɩ ba dɩdʋa DƖ daarɩ wʋdoŋ wʋm.

⁴² Kʋntʋ ŋwaanɩ, á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á yǝri dɛ dɩm á Yuutu wʋm na wʋ́ joori o ba tɩn. ⁴³ Lwarɩ-na sɩ, sɔŋɔ tu ya na lwarɩ maŋa kalʋ ŋwɩɩnʋ na lagɩ o ba tɩtɩɩ nɩ o ŋɔ tɩn, o ya wʋ́ yɩrɩ o sɔŋɔ kʋm, sɩ ŋwɩɩnʋ wʋm yɩ na cwǝŋǝ o zʋ o ŋɔ. ⁴⁴ Kʋntʋ tɩn, abam maŋɩ sɩ á cɩ á tɩtɩ mʋ, bɛŋwaanɩ amʋ Nabiin-bu wʋm lagɩ a ba maŋa kalʋ abam na ba bʋŋɩ nɩ aá ba tɩn mʋ.

Tɩntʋŋ-ŋʋm dɩ tɩntʋŋ-balɔrɔ mɩmaŋa

(Luki 12:41-48)

⁴⁵ Wɔɔ mʋ yɩ tɩntʋŋ-ŋʋm wʋlʋ na jɩgɩ wʋbʋŋa tɩn? O nyɩ nɩnɛɛnɩ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ o yuutu na yagɩ o tɩtʋŋa o pa-o yɩ o daarɩ o vu cwǝŋǝ tɩn. O yuutu wʋm ma lɩ-o sɩ o taa nii o donnǝ tɩntʋŋna bam baŋa nɩ, sɩ o daarɩ o taa pa-ba ba ni-wʋdiu maŋa maama. ⁴⁶ O yuutu wʋm na joori o ba, yɩ o piini dɩ o kɩ kʋlʋ maama o na wɩ o kɩ tɩn, tɩntʋŋnʋ wʋm kʋntʋ laan wʋ́ na yu-yoŋo. ⁴⁷ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, o yuutu wʋm laan wʋ́ pa o taa nii o jɩjɩgɩrʋ tɩm maama baŋa nɩ.

⁴⁸ O nan na yɩ tɩntʋŋ-balɔrɔ yɩ o bʋŋɩ nɩ, o yuutu wʋm daanɩ zanzan yɩ o ba tui, ⁴⁹ yɩ o na jɩgɩ o donnǝ tɩntʋŋna bam o maga, yɩ o daarɩ o tɔgɩ dɩ sa-nyɔra o di yɩ o nyɔ sana dɩ ba, ⁵⁰ tɩntʋŋnʋ wʋm kʋntʋ yuutu wʋm laan wʋ́ joori o ba dɛ dɩm tɩntʋŋnʋ wʋm na ba bʋŋɩ nɩ oó ba tɩn, dɩ maŋa kalʋ o na wʋ́ ba o zʋ tɩn. ⁵¹ O yuutu wʋm nan na tu o pɩɩr-o kʋntʋ, o laan wʋ́ pa o na cam, yɩ o daarɩ o pa o tɔgɩ dɩ pipiri-nyɩna o na yaara zanzan, jǝgǝ kalʋ nɩ ba na wʋ́ ta keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa tɩn.

25

Bukwa fugǝ mɩmaŋa

¹ Kantʋ maŋa kam nɩ Wɛ paarɩ dɩm wʋ́ ta nyɩ dɩ bukwa fugǝ na zaŋɩ ba vu sɩ ba jeeri kan-bar-dʋʋrʋ te tɩn. Ba ma kwe ba min-zwǝǝnu ba ja wǝli da ba vu. ² Bukwa bam banu maa yɩ jwǝǝru, yɩ banu bam yɩ swan tiinǝ. ³ Balʋ na ba jɩgɩ swan tɩn ma wʋ kɩ nugǝ ba wǝli da, sɩ ba taa kɩ ba min-zwǝǝnu tɩm nɩ. ⁴ Kʋ daarɩ swan tiinǝ bam ma kɩ nugǝ wǝǝnu wʋnɩ ba ziǝ. ⁵ Kan-barʋ wʋm na tiini o daanɩ yɩ o ba tui tɩn, kʋ ma pa ba maama tigi ba dɔa.

⁶ Tɩga na tu ka kwɩɩrɩ tɩn, nɔɔna maa tɔɔlɩ ba wɩ: ‹Kan-barʋ wʋm maa bɩɩna! Zaŋɩ-na á nuŋi á jeer-o.›

⁷ Bukwa bam ma zaŋɩ ba tarɩgɩ ba min-zwǝǝnu tɩm. ⁸ Bukwa balʋ na ba jɩgɩ swan tɩn min-zwǝǝnu tɩm maa lagɩ tɩ dwe. Ba ma ta dɩ ba donnǝ swan tiinǝ bam sɩ ba kɩ nugǝ ba pa-ba, sɩ ba min-zwǝǝnu tɩm lagɩ tɩ dwe. ⁹ Swan tiinǝ bam ma lǝri ba wɩ: ‹Aye, nugǝ kam ba daga sɩ ka yi dɩbam maama. Kʋntʋ ŋwaanɩ, abam dɩ ve balʋ na jɩgɩ nugǝ ba yǝgi tɩn te á yǝgi.›

¹⁰ Ba laan ma kɛ sɩ ba yǝgi. Ba na kɛ ba daarɩ tɩn, mʋ kan-barʋ wʋm yiǝ. Badaara bam na maŋɩ ba ti ba yigǝ tɩn, ba ma tɔgɩ dɩ kan-barʋ wʋm ba vu ba zʋ kadiri dim sɔŋɔ kʋm. Ba ma pɩ mancoŋo kʋm ni. ¹¹ Kʋ na kɩ fɩnfɩɩn tɩn, mʋ bukwa banu balʋ na ba jɩgɩ swan tɩn laan tuǝ, yɩ ba bǝŋi kan-barʋ wʋm ba wɩ: ‹Dɩ́ yuutu, dɩ́ yuutu, pʋrɩ sɩ dɩ́ zʋ!› ¹² O ma lǝri-ba o wɩ: ‹A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, a yǝri abam.›

¹³ Kʋntʋ ŋwaanɩ á maŋɩ sɩ á taá cʋ á tɩtɩ, bɛŋwaanɩ á yǝri dɛ dɩlʋ naa maŋa kalʋ amʋ Nabiin-bu * wʋm na wʋ́ joori a ba tɩn.

Tɩntʋŋna batɔ mɩmaŋa

(Luki 19:11-27)

¹⁴ Wɛ paarɩ dɩm daa ta nyɩ dɩ sɔŋɔ tu wʋdoŋ na lagɩ o nuŋi o vu cwǝŋǝ. O ma bǝŋi o tɩntʋŋna, yɩ o kwe o wǝǝnu o pa-ba sɩ ba taa niǝ. ¹⁵ O ma cɛ sǝbu-dala mʋrr-tɩnu (5.000) o pa ba dɩdʋa, yɩ o daarɩ o pa dɩdʋa sǝbu-dala mʋrr-tɩle (2.000). O ma pa dɩdʋa kam dɩ sǝbu-dala mʋrʋ dɩdʋa (1.000). O nan pɛ-ba sǝbu kʋm, sɩ kʋ maŋɩ ba dɩdʋa dɩdʋa dam na maɩ te tɩn mʋ. O laan ma daarɩ o viiri. ¹⁶ Tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na joŋi sǝbu-dala mʋrr-tɩnu tɩm tɩn ma kɩ lɩla o kwe sǝbu kʋm o ma kɩ pipiu, yɩ o na sǝbu-dala mʋrr-tɩnu nyɔɔrɩ o wǝli da. ¹⁷ Sǝbu-dala mʋrr-tɩle tu wʋm dɩ ma na sǝbu-dala mʋrr-tɩle nyɔɔrɩ o wǝli da. ¹⁸ Kʋ daarɩ sǝbu-dala mʋrʋ dɩdʋa kam tu wʋm ma kwe sǝbu kʋlʋ o tu wʋm na pɛ-o tɩn o kʋ goŋo o suli da.

¹⁹ Kʋ na daanɩ tɩn, sɔŋɔ tu wʋm laan ma joori. O ma bǝŋi o tɩntʋŋna bam sɩ ba ba ba jeeli o sǝbu kʋm ba nii. ²⁰ Sǝbu-dala mʋrr-tɩnu tɩm tu wʋm ma ja sǝbu-dala mʋrr-tɩnu nyɔɔrɩ dɩlʋ o na nɛ tɩn o wǝli da o vu o pa-o. O ma ta dɩ o tu wʋm o wɩ: ‹Amʋ yuutu, nii. Nmʋ ya n pɛ-nɩ sǝbu-dala mʋrr-tɩnu mʋ, yɩ a laan kɩ pipiu a na sǝbu-dala mʋrr-tɩnu nyɔɔrɩ a wǝli da.› ²¹ O tu wʋm ma lǝr-o o wɩ: ‹Nmʋ kɩ cɩga, n jɩgɩ yawala, n yɩ tɩntʋŋ-ŋʋm. Nmʋ sɩɩnɩ n kɩ cɩga dɩ n na nii kʋlʋ fɩnfɩɩn a na kɩ n jɩŋa nɩ tɩn baŋa nɩ. Kʋntʋ, a laan wʋ́ pa n ta n nii a wǝǝnu zanzan baŋa nɩ. Nan ba sɩ dɩ́ kɩ wʋpolo daanɩ.›

²² Sǝbu-dala mʋrr-tɩle tu wʋm dɩ ma vu o te, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: ‹A yuutu, nmʋ ya n pɛ-nɩ sǝbu-dala mʋrr-tɩle mʋ, yɩ a laan kɩ pipiu a na sǝbu-dala mʋrr-tɩle a wǝli da.› ²³ O tu wʋm ma lǝr-o o wɩ: ‹Nmʋ kɩ cɩga, n jɩgɩ yawala, n yɩ tɩntʋŋ-ŋʋm. Nmʋ sɩɩnɩ n kɩ cɩga dɩ n na nii kʋlʋ fɩnfɩɩn a na kɩ n jɩŋa nɩ tɩn baŋa nɩ. Kʋntʋ, a laan wʋ́ pa n ta n nii a wǝǝnu zanzan baŋa nɩ. Nan ba sɩ dɩ́ kɩ wʋpolo daanɩ.›

²⁴ Sǝbu-dala mʋrʋ dɩdʋa kam tu wʋm laan ma vu o ta dɩ o tu wʋm o wɩ: ‹Amʋ yuutu, a ye nɩ nmʋ laŋa dana. N yǝni n zagɩ mɩna yalʋ n tɩtɩ na wʋ dugi tɩn, yɩ n daarɩ n joŋi nyɔɔrɩ dɩlʋ na daɩ nmʋ tɩtʋŋa nyɩm tɩn. ²⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ a kwarɩ fʋʋnɩ dɩ nmʋ, yɩ a kwe nmʋ sǝbu kʋm a vu a suli tɩga nɩ. Nan joori n joŋi n sǝbu kʋm.›

²⁶ O tu wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: ‹Nmʋ yɩ tɩntʋŋ-balɔrɔ mʋ, yɩ n jɩgɩ yawɔrɔ zanzan. Nmʋ na ye nɩ amʋ laŋa dana, yɩ a yǝni a zagɩ mɩna yalʋ a tɩtɩ na wʋ dugi tɩn, yɩ a lagɩ nyɔɔrɩ dɩlʋ na daɩ a tɩtʋŋa nyɩm tɩn, ²⁷ kʋ ya maŋɩ sɩ nmʋ kwe a sǝbu kʋm n tiŋi bankɩ nɩ. Nmʋ ya na kɩ kʋntʋ, a ya wʋ́ ba a joŋi-kʋ dɩ nyɔɔrɩ. ²⁸ Kʋntʋ tɩn, joŋi-na sǝbu-dala mʋrʋ dɩdʋa kam o tee nɩ á pa wʋlʋ na jɩgɩ sǝbu-dala mʋrr-fugǝ kam tɩn. ²⁹ Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ na maŋɩ o jɩgɩ woŋo, o ta wʋ́ joŋi kʋdoŋ o wǝli da sɩ kʋ tiini kʋ taa daga. Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na maŋɩ o ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ tɩn laan wʋ́ ba o ga kʋlʋ fɩnfɩɩn o ya na jɩgɩ tɩn dɩ mʋ. ³⁰ Kʋ nan na yɩ tɩntʋŋ-kayaa kantʋ, ja-o-na á nuŋi á dɩ á yagɩ lim jǝgǝ nɩ, mɛ yaara na tiini ya wʋra yɩ nɔɔna keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa tɩn.›

Nabiin-bu wʋm na wʋ́ ba o di paarɩ yɩ o pɔɔrɩ nɔɔna daanɩ te tɩn

³¹ Nabiin-bu * wʋm nan na joori o ba dɩ o paarɩ-zulǝ yam, yɩ Wɛ malɛsɩ * sɩm maama tɔgɩ sɩ wʋ o tee nɩ, o laan wʋ́ ba o jǝni o paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ. ³² Lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama wʋ́ ba ba la daanɩ o yigǝ nɩ. O laan wʋ́ pɔɔrɩ-ba kuni bɩle, nɩ nayɩrʋ na pɔɔrɩ o peeni dɩ o bʋnɩ daanɩ te tɩn. ³³ Oó pɔɔrɩ peeni sɩm o pa sɩ taa wʋ o jazɩm nɩ, yɩ o daarɩ o yagɩ bʋnɩ dɩm o jagwiǝ nɩ. ³⁴ Nabiin-bu wʋm na yɩ pɛ kʋntʋ tɩn, o laan wʋ́ ta dɩ balʋ na wʋ o jazɩm nɩ tɩn o wɩ: ‹Abam balʋ a Ko Wɛ na kɩ lanyɩranɩ tɩn, á ba-na á tɔgɩ á di paarɩ dɩlʋ DƖ na maŋɩ DƖ tiŋi DƖ pa abam, kʋ na sɩŋɩ lʋgʋ pulim nɩ tɩn. ³⁵ Bɛŋwaanɩ, kana dɛɛn jaanɩ amʋ, yɩ á pa-nɩ wʋdiu yɩ a di. Na-nyɔm dɛɛn jaanɩ-nɩ, yɩ á pa-nɩ na yɩ a nyɔ. A dɛɛn tu abam sam, yɩ á kɩ-nɩ voro lanyɩranɩ. ³⁶ A dɛɛn ba jɩgɩ gɔrɔ sɩ a zʋ, yɩ á pa-nɩ gɔrɔ. A dɛɛn ba jɩgɩ yazurǝ, yɩ á ba á nii-nɩ. Ba dɛɛn kɩ-nɩ pɩɩna digǝ nɩ, yɩ á ba á nii-nɩ.›

³⁷ Wɛ nɔn-ŋʋna bam laan wʋ́ zaŋɩ ba bwe-o ba nii: ‹Dɩ́ Yuutu, maŋa kɔɔ mʋ dɩbam nɛ kana jɩgɩ nmʋ yɩ dɩ́ pa-m wʋdiu yɩ n di, naa na-nyɔm jɩgɩ-m yɩ dɩ́ pa-m na yɩ n nyɔ? ³⁸ Maŋa kɔɔ mʋ nmʋ tu dɩbam sam yɩ dɩ́ kɩ nmʋ voro, naa maŋa kɔɔ mʋ n ba jɩgɩ gɔrɔ yɩ dɩ́ pa-m gɔrɔ, ³⁹ naa maŋa kɔɔ mʋ nmʋ ba jɩgɩ yazurǝ naa n wʋ pɩɩna digǝ nɩ yɩ dɩ́ ba dɩ́ nii-m?›

⁴⁰ Pɛ wʋm laan wʋ́ lǝri o ta dɩ ba o wɩ: ‹A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam nan na kɩ kʋntʋ doŋ á ma á wǝli a nɔɔna bam tɩn, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ wʋlʋ na tiini o muri ba maama wʋnɩ tɩn dɩ, kʋ yɩ amʋ mʋ á kɩ kʋntʋ.›

⁴¹ O laan ma wʋ́ daarɩ o ta dɩ balʋ na wʋ o jagwiǝ nɩ tɩn o wɩ: ‹Á ve daa a tee nɩ, sɩ abam mʋ yɩ balʋ Wɛ sɔɔla na wʋ á yuu nɩ tɩn. Kɛ-na á vu á zʋ mini dɩlʋ na ba dwe tɩn wʋ, Wɛ na maŋɩ DƖ tiŋi sɩ DƖ pa sʋtaanɩ * dɩ dɩ malɛsɩ sɩm tɩn. ⁴² Bɛŋwaanɩ, kana dɛɛn jaanɩ amʋ, yɩ á wʋ pɛ-nɩ wʋdiu sɩ a di. Na-nyɔm dɩ ma ja-nɩ, yɩ á wʋ pɛ-nɩ na sɩ a nyɔ. ⁴³ A dɛɛn tu abam sam, yɩ á wʋ kɩ-nɩ voro. A dɛɛn ba jɩgɩ gɔrɔ, yɩ á wʋ pɛ-nɩ gɔrɔ sɩ a zʋ. A dɛɛn ba jɩgɩ yazurǝ, yɩ ba ta kwǝri ba kɩ-nɩ pɩɩna digǝ nɩ, yɩ á wʋ tu sɩ á nii-nɩ.›

⁴⁴ Ba ma wʋ́ lǝri ba bwe-o ba wɩ: ‹Dɩ́ Yuutu, maŋa kɔɔ mʋ dɩbam kɩ nmʋ kʋntʋ? Maŋa kɔɔ mʋ dɩ́ nɛ kana dɩ na-nyɔm na jɩgɩ nmʋ, naa n na yɩ vǝru, naa n ba jɩgɩ gɔrɔ, naa n ba jɩgɩ yazurǝ, naa ba kɩ-m pɩɩna digǝ nɩ, yɩ dɩbam wʋ zǝni-m?› ⁴⁵ O ma wʋ́ ta dɩ ba o wɩ: ‹A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam na vɩn sɩ á wǝli amʋ nɔɔna bam tɩn, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ wʋlʋ na tiini o muri ba maama wʋnɩ tɩn dɩ, kʋ yɩ amʋ mʋ á vɩn sɩ á wǝli.›

⁴⁶ Bantʋ laan wʋ́ kɛ ba vu cam dɩlʋ na bá fɔgɩ dɩ ti tɩn wʋnɩ. Kʋ daarɩ Wɛ nɔn-ŋʋna bam ma wʋ́ zʋ DƖ te ba na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn.»

26

Zwifǝ bam yigǝ tiinǝ na kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Zezi te tɩn

(Marɩkɩ 14:1-2, Luki 22:1-2, Zan 11:45-53)

¹ Zezi dɛɛn na tagɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama o ti tɩn, o laan ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: ² «Abam ye sɩ kʋ daarɩ da yale mʋ sɩ Pakɩ * candiǝ kam yi, yɩ ba laan wʋ́ ja amʋ Nabiin-bu * wʋm ba kɩ dɩdɛɛra jɩa nɩ, sɩ ba pa-nɩ tʋʋn-dagara * baŋa nɩ ba gʋ.»

³ Zwifǝ nakwa bam dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam ma kikili daanɩ Kayifu sɔŋɔ nɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ ba kaanɩm * yuutu. ⁴ Ba ma banɩ daanɩ sɩ ba nii, ba na wʋ́ kɩ swan yalʋ ba ma ja Zezi ba gʋ tɩn. ⁵ Ba na wʋra ba bwɛ kʋntʋ tɩn, ba ma ta ba wɩ: «Dɩ́ nan wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ ja-o candiǝ kam maŋa nɩ, sɩ kʋʋ́ pa vuvugǝ jǝni nɔɔna bam tɩtarɩ nɩ.»

Kaanɩ wʋdoŋ na kɩ te o zuli Zezi tɩn

(Marɩkɩ 14:3-9, Zan 12:1-8)

⁶ Zezi dɛɛn maa wʋ Betani nɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ sɔŋɔ nɩ, o yɩrɩ mʋ Simɔn. Wʋntʋ dɛɛn ya yɩ nanyɔŋɔ mʋ. ⁷ Zezi na wʋra o di wʋdiu maŋa kalʋ tɩn, mʋ kaanɩ wʋdoŋ tu o te. O maa jɩgɩ kunkwǝlǝ ka na su dɩ tralɩ nugǝ kalʋ sǝbu na daga tɩn. O ma vu o lo nugǝ kam Zezi yuu nɩ sɩ o ma zul-o. ⁸ Zezi karabiǝ bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba maa ba jɩgɩ wʋpolo. Ba maa tɛ ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ o ja nugǝ kam o cɔgɩ tɩntʋ? ⁹ Dɩ́ ya wʋ́ wanɩ dɩ́ kwe-ka dɩ́ yǝgi sǝbu zanzan dɩ́ ma wǝli yinigǝ tiinǝ.»

¹⁰ Zezi ma lwarɩ ba na tɛ kʋlʋ tɩn, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á jɩgɩ kaanɩ wʋm á yaara? O na kɩ-nɩ zulǝ yalʋ tɩn yɩ kǝm-laa mʋ o kɩ-nɩ. ¹¹ Kʋ nan na yɩ yinigǝ tiinǝ, bantʋ wʋra mʋ dɩ abam maŋa maama sɩ á taá zǝni-ba. Kʋ daarɩ amʋ nan bá ta wʋra dɩ abam maŋa maama. ¹² Kaanɩ wʋm na logi nugǝ kam a yɩra nɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ o wuuri o turi a yɩra yam mʋ, sɩ ba laan kwe-nɩ ba kɩ. ¹³ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, ba na wʋ́ tɔɔlɩ amʋ kwǝr-ywǝŋǝ kam lʋgʋ baŋa je maama nɩ tɩn, baá ta kaanɩ wʋm kʋntʋ dɩ taanɩ sɩ ba taa guli o gulǝ.»

Zudasɩ na kɩ ni dɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam sɩ ba ja Zezi te tɩn

(Marɩkɩ 14:10-11, Luki 22:3-6)

¹⁴ Kʋntʋ kwaga nɩ, Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na yɩ Zezi karabiǝ fugǝ-bale bam wʋ dɩdʋa tɩn laan ma zaŋɩ o vu Zwifǝ bam kaanɩm yigǝ tiinǝ bam te. ¹⁵ O ma bwe-ba o wɩ: «Abam wʋ́ pa amʋ bɛɛ mʋ, sɩ a brɩ abam cwǝŋǝ sɩ á ja Zezi?» Ba na ni kʋntʋ tɩn, ba ma sɛ sɩ ba pa-o sǝbu-dala fiintɔ. *f6 * ¹⁶ Kʋ na puli maŋa kam kʋntʋ nɩ tɩn, o laan ma kwaanɩ o beeri cwǝŋǝ sɩ o ja Zezi o kɩ ba jɩa nɩ.

Zezi na di Pakɩ candiǝ wʋdiu dɩ o karabiǝ bam te tɩn

(Marɩkɩ 14:12-26, Luki 22:7-23, Zan 13:21-30, 1 Korɛntɩ 11:23-25)

¹⁷ Kʋ ma ba kʋ yi dɛ dɩlʋ ba na puli sɩ ba di dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ dɩ wʋnɩ tɩn. Zezi karabiǝ bam ma vu ba bwe-o ba wɩ: «Nmʋ lagɩ sɩ dɩ́ di Pakɩ * candiǝ kam jǝgǝ kɔɔ nɩ mʋ, sɩ dɩ́ vu dɩ́ ti woŋo maama yigǝ dɩ́ pa-m?»

¹⁸ O ma lǝri-ba o wɩ: «Zaŋɩ-na á vu tɩʋ kʋm wʋ nɔɔnʋ doŋ te, sɩ á ta dɩd-o nɩ: ‹Karanyɩna mʋ wɩ, o maŋa kam yiǝ. O nan lagɩ o tɔgɩ dɩ o karabiǝ bam o ba nmʋ sɔŋɔ mʋ, sɩ ba di Pakɩ candiǝ kam wʋdiu da.› »

¹⁹ O karabiǝ bam ma vu ba kɩ o na tagɩ kʋlʋ tɩn, yɩ ba kwɛ candiǝ kam wǝǝnu tɩm ba ti.

²⁰ Tɩga ma ba ka yi. Zezi dɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam laan ma jǝni sɩ ba di wʋdiu kʋm. ²¹ Ba na wʋra ba di tɩn, Zezi laan ma ta o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ lagɩ o yǝgi amʋ o pa nɔɔna.»

²² Ba na ni kʋntʋ tɩn, ba wʋrʋ ma tiini tɩ cɔgɩ zanzan, yɩ ba puli sɩ ba taa bwe-o dɩdʋa dɩdʋa ba wɩ: «Amʋ Yuutu, kʋ yɩ amʋ mʋ na?»

²³ O ma lǝri-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ na tɔgɩ dɩ amʋ o lu zʋŋa dɩdʋa wʋnɩ tɩn mʋ lagɩ o yǝgi amʋ o pa nɔɔna. ²⁴ Kʋ nan maŋɩ sɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm vu a tɩ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ brɩ a taanɩ te tɩn. Kʋ nan za wʋ́ ta yɩ lɛɛrʋ mʋ kʋ pa nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ́ yǝgi amʋ Nabiin-bu wʋm o pa tɩn. Ba ya na maŋɩ ba wʋ lʋgɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ, kʋ ya wʋ́ ta gara.»

²⁵ Zudasɩ wʋlʋ na lagɩ o yǝg-o o pa tɩn laan ma bwe-o o wɩ: «Karanyɩna, kʋ yɩ amʋ mʋ na?»

Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Mʋ ka da n taga.»

²⁶ Ba na wʋra ba di maŋa kalʋ tɩn, Zezi ma kwe dɩpɛ yɩ o kɩ Wɛ le dɩ ŋwaanɩ. O ma daarɩ o fɔ-dɩ o pa o karabiǝ bam yɩ o wɩ: «Joŋi-na á di, sɩ dɩntʋ yɩ a yɩra mʋ.»

²⁷ O daa ma kwe tweeru biǝ sana dɩ zʋŋa, yɩ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ. O ma kwe o pa-ba yɩ o wɩ: «Abam maama joŋi-na á nyɔ. ²⁸ Wo-nyɔɔrʋ tɩntʋ mʋ yɩ a jana kalʋ na lagɩ ka nuŋi ka duri sɩ ka ma vrɩ nɔɔna zanzan ba lwarɩm wʋnɩ tɩn. Kʋ maa brɩ nɩ Wɛ goni ni sɩ DƖ yagɩ nɔɔna lwarɩm DƖ ma cɛ-ba amʋ jana kam ŋwaanɩ. ²⁹ Taá ye-na nɩ, a daa bá nyɔ wo-nyɔɔrʋ tɩntʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kam abam na wʋ́ tɔgɩ dɩ amʋ á jǝni amʋ Ko Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ, sɩ dɩ́ daa nyɔ daanɩ.»

³⁰ Ba laan ma leeni ba zuli Wɛ, yɩ ba daarɩ ba nuŋi ba vu Olivi piu yuu.

Zezi na wuuri o brɩ Pɩyɛɛrɩ na wʋ́ vɩ-o te tɩn

(Marɩkɩ 14:27-31, Luki 22:31-34, Zan 13:36-38)

³¹ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Tɩtɩɩ dɩntʋ tɩtɩ nɔ́ɔ mʋ abam maama wʋ́ joori amʋ kwaga nɩ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ brɩ te tɩn. Wɛ dɛɛn tagɩ DƖ wɩ:

‹Aá pa ba gʋ nayɩrʋ wʋm,

yɩ o peeni sɩm maama jagɩ.›

³² Kʋ daarɩ, Wɛ na joori DƖ bi-nɩ, aá da yigǝ a vu a taa cǝgi abam Galile nɩ.»

³³ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩd-o o wɩ: «Nɔɔna bam maama na maŋɩ ba joori nmʋ kwaga nɩ, amʋ bá fɔgɩ a joori nmʋ kwaga nɩ.»

³⁴ Zezi ma ta lǝr-o o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ nmʋ sɩ, tɩtɩɩ dɩntʋ tɩtɩ nɔ́ɔ mʋ, kʋ na wʋ́ loori sɩ cɩbwɩʋ keeri tɩn, nmʋ wʋ́ fʋ kuni bɩtɔ nɩ n yǝri amʋ.»

³⁵ Pɩyɛɛrɩ laan ma ta dɩd-o o wɩ: «A brɩ a bá fʋ nɩ a yǝri nmʋ, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ ba na lagɩ ba gʋ amʋ dɩ nmʋ maama dɩ.»

Zezi karabiǝ bam maama dɩ ma ta kʋntʋ doŋ.

Zezi na cɛ dɩ Wɛ-loro te tɩn

(Marɩkɩ 14:32-42, Luki 22:39-46)

³⁶ Zezi laan ma zaŋɩ o tɔgɩ dɩ o karabiǝ bam o vu jǝgǝ kadoŋ, gaarɩ na wʋra yɩ ba bǝ-ka nɩ Jesemanɩ tɩn. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Á taá je yo, sɩ a vu daa a warɩ Wɛ sɩ a ba.» ³⁷ O ma pa Pɩyɛɛrɩ dɩ Zebede biǝ bale bam tɔg-o ba vu. O wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ yɩ o bɩcarɩ di. ³⁸ O ma ta dɩ ba o wɩ: «A wʋ mʋ tiini kʋ cɔgɩ sɩ kʋ yi a tʋʋnɩ. Á nan zɩgɩ-na yo, á taá kogili-nɩ sɩ á warɩ Wɛ, sɩ á yɩ zaŋɩ á dɔ.»

³⁹ O laan ma fʋfɔ o vu daa. O ma vi o yigǝ tɩga nɩ o wʋra o loori Wɛ yɩ o wɩ: «Amʋ Ko, kʋ na waɩ, sɩ n pa cam dɩlʋ na lagɩ dɩ ba amʋ baŋa nɩ tɩn kɛ. Nmʋ nan kɩ te na yi nmʋ wʋbʋŋa tɩn, sɩ n yɩ kɩ amʋ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn.»

⁴⁰ O na loori Wɛ o ti tɩn, o ma joori o vu o karabiǝ batɔ bam te. O ma na nɩ ba tigi ba dɔa. O ma zaŋɩ-ba, yɩ o ta dɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ abam warɩ sɩ á kogili amʋ, sɩ á yɩ zaŋɩ á dɔ sɩ kʋ yi mɩmaŋa fɩnfɩɩn dɩ? ⁴¹ Fɔgɩ-na á yɩrɩ á tɩtɩ sɩ á taá loori Wɛ, sɩ á yɩ tʋ maŋɩm dɩm maŋa nɩ. Bɛŋwaanɩ nanzwǝnǝ wʋbʋŋa lagɩ sɩ ya sɛ Baŋa-Wɛ, yɩ o yɩra laan bwǝnǝ.»

⁴² Zezi daa ma joori o vu daa, yɩ o loori Wɛ o wɩ: «Amʋ Ko, cam dɩntʋ na bá wanɩ dɩ lɩ amʋ baŋa nɩ dɩ yagɩ, yɩ a na maŋɩ sɩ a zʋ dɩ wʋ mʋ, amʋ ta sɛ sɩ kʋ kɩ nmʋ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn.» ⁴³ O daa ma joori o vu o na nɩ ba ta tigi ba dɔa, dɔɔm na tiini dɩ waɩ-ba tɩn ŋwaanɩ. ⁴⁴ O ma yagɩ-ba, yɩ o joori o vu daa o daa ta loori Wɛ o kɩ kuni bɩtɔ, nɩ o ya na maŋɩ o ta kʋlʋ tɩn. ⁴⁵ O daa ma joori o vu o karabiǝ bam te, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Á ta tigi á dɔ mʋ na? Nii-na! Maŋa kam yiǝ, sɩ ba ja amʋ Nabiin-bu * wʋm ba kɩ nɔn-balwaarʋ jɩa nɩ. ⁴⁶ Zaŋɩ-na sɩ dɩ́ vu. Nɔɔnʋ wʋlʋ na lagɩ o yǝgi-nɩ o pa tɩn maa bɩɩna.»

Ba na jaanɩ Zezi te tɩn

(Marɩkɩ 14:43-50, Luki 22:47-53, Zan 18:3-12)

⁴⁷ Zezi ta na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, mʋ Zudasɩ wʋlʋ na yɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam wʋ dɩdʋa tɩn tu o yi o te, yɩ nɔn-kɔgɔ zanzan tɔgɩ dɩd-o kʋ ba, yɩ ba ze sʋ-lwaanʋ dɩ da-lwaanʋ. Kʋ yɩ Zwifǝ nakwa bam dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam mʋ tʋŋɩ-ba. ⁴⁸ Zudasɩ ya maŋɩ o pa kɔgɔ kʋm lwarɩ nɩ, o na ve o kukwǝri nɔɔnʋ wʋlʋ tɩn, sɩ ba ja kʋntʋ tu.

⁴⁹ O laan ma yɔɔrɩ o yi Zezi te o jɔɔn-o yɩ o wɩ: «Karanyɩna, dɩnle», yɩ o daarɩ o kukwǝr-o. ⁵⁰ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ ciloŋ, nmʋ na tu sɩ n kɩ kʋlʋ tɩn, kɩ-kʋ lɩla.»

Nɔɔna bam laan ma yi ba ja Zezi. ⁵¹ Nɔɔna balʋ na maŋɩ ba wʋ Zezi tee nɩ tɩn dɩdʋa ma lɩ o sʋgʋ o ma zagɩ kaanɩm yuutu wʋm tɩntʋŋnʋ zwɛ o go. ⁵² Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Joori n sɩn n sʋgʋ kʋm kʋ polo nɩ, sɩ nɔɔnʋ wʋlʋ maama na soe jara dɩ sʋgʋ tɩn, sʋgʋ mʋ wʋ́ gʋ kʋ tu. ⁵³ Nmʋ yǝri nɩ, a ya na lagɩ zǝnǝ, a ya wʋ́ ta dɩ a Ko Wɛ, yɩ o da o tʋŋɩ malɛsɩ * kɔgɔ kuni fugǝ-bɩle, sɩ sɩ ba sɩ wǝli-nɩ na? ⁵⁴ Amʋ nan ya na kɩ kʋntʋ, Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ nɩ kʋ maŋɩ sɩ kʋ kɩ amʋ te tɩn daa wʋ́ wanɩ kʋ kɩ na?»

⁵⁵ Zezi laan ma bwe kɔgɔ kʋm o wɩ: «Abam na kwe sʋ-lwaanʋ dɩ da-lwaanʋ á ba sɩ á ja amʋ tɩn, a yɩ ŋwɩɩnʋ mʋ na? Dɛ maama a yǝni a je Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ a brɩ nɔɔna, yɩ á wʋ jaanɩ-nɩ. ⁵⁶ Kʋntʋ maama nan kɩ, sɩ kʋ pa faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam na pʋpʋnɩ kʋlʋ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ ba kʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ.»

Zezi karabiǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, ba ma duri ba viiri ba daar-o.

Ba na di Zezi taanɩ te tɩn

(Marɩkɩ 14:53-65, Luki 22:54-55, 63-71, Zan 18:13-14, 19-24)

⁵⁷ Nɔɔna balʋ na tu ba ja Zezi tɩn ma ja-o ba vu ba kaanɩm * yuutu Kayifu sɔŋɔ, mɛ Zwifǝ cullu karanyɩna tiinǝ dɩ ba nakwa bam na maŋɩ ba kikili da tɩn. ⁵⁸ Pɩyɛɛrɩ ma dalɩ o tɔgɩ ba kwaga, o da o vu o yi kaanɩm yuutu wʋm sɔŋɔ. O ma zʋ o jǝni sɔŋɔ kʋm tɩntʋŋna bam tee nɩ, sɩ o nii kʋlʋ na lagɩ kʋ kɩ Zezi tɩn. ⁵⁹ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba sarɩya-dirǝ nakwa bam maama maa kwaanɩ sɩ ba na nɔɔna balʋ na wʋ́ fɔ vwan ba pa Zezi tɩn, sɩ kʋ brɩ nɩ kʋ maŋɩ sɩ ba gʋ-o. ⁶⁰ Nɔɔna zanzan ma zaŋɩ ba fɔ vwan ba pa-o, yɩ ba daa ta wʋ wanɩ ba na kʋlʋ na brɩ nɩ kʋ maŋɩ sɩ ba gʋ-o tɩn. Kʋ kwaga seeni mʋ nɔɔna bale zaŋɩ ba ba, yɩ ba ta ba wɩ: ⁶¹ «Nɔɔnʋ wʋntʋ tagɩ o wɩ, wʋm wʋ́ wanɩ o magɩ dɩbam Wɛ-di-kamunu * kʋm maama o dɩ tɩga nɩ, yɩ o joori o ma da yatɔ o lɔ-ka.»

⁶² Kaanɩm yuutu wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o laan ma zaŋɩ o bwe Zezi o wɩ: «Nɔɔna bantʋ na tagɩ kʋlʋ ba pa nmʋ tɩn, nmʋ ba jɩgɩ taanɩ sɩ n lǝri na?» ⁶³ Zezi maa cɩm. Kaanɩm yuutu wʋm laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Kwarɩ Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ fʋʋnɩ, sɩ n ta n brɩ dɩbam, nmʋ yɩ Wɛ Bu Krisi * wʋm DƖ na tʋŋɩ tɩn mʋ na?»

⁶⁴ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Mʋ ka da n taga. Amʋ nan lagɩ a ta dɩ abam nɩ, abam wʋ́ ba á na Nabiin-bu * wʋm o na je Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ, yɩ á ta wʋ́ daarɩ á na-o o na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ o maa bɩɩnɩ kunkwǝǝnu wʋnɩ.»

⁶⁵ Kaanɩm yuutu wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o ma zaŋɩ o kaarɩ o tɩtɩ gɔrɔ, sɩ kʋ brɩ nɩ o wʋ tiini kʋ cɔgɩ dɩ Zezi taanɩ dɩm. O ma ta o wɩ: «Nii-na, o ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ mʋ, o paɩ o dɩ Wɛ ma daanɩ mʋ. Dɩ́ daa ba lagɩ maana tiinǝ sɩ ba ŋɔɔnɩ o taanɩ dɩm. Abam maama maŋɩ á ni, o na ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ te. ⁶⁶ Kʋntʋ tɩn, abam wɩ bɛɛ mʋ?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «O maŋɩ sɩ ba gʋ-o mʋ.»

⁶⁷ Ba laan ma twɩ lileeru ba yagɩ o yiǝ nɩ, yɩ ba mag-o lanyɩranɩ. Badaara ma lɔ o pʋpwaanʋ, ⁶⁸ yɩ ba wɩ: «Nmʋ na yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, sɩ n lwarɩ n brɩ dɩbam wʋlʋ na magɩ-m tɩn.»

Pɩyɛɛrɩ na sɩɩnɩ o vɩn Zezi te tɩn

(Marɩkɩ 14:66-72, Luki 22:56-62, Zan 18:15-18, 25-27)

⁶⁹ Kantʋ maŋa kam nɩ Pɩyɛɛrɩ maa je kʋnkɔlɔ kʋm wʋnɩ. Kaanɩm yuutu wʋm sɔŋɔ tɩntʋŋ-kana ma vu o te, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Nmʋ dɩ tɔgɩ dɩ Zezi, Galile tu wʋm mʋ.»

⁷⁰ Pɩyɛɛrɩ ma fʋ ba maama yigǝ nɩ o wɩ: «A yǝri woŋo kʋlʋ nmʋ na tɛ tɩn.» ⁷¹ O ma zaŋɩ o nuŋi mancoŋo ni. Tɩntʋŋ-kana kadoŋ dɩ daa ma na-o, yɩ o ta dɩ nɔɔna balʋ na wʋra tɩn o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ tɔgɩ dɩ Nazarɛtɩ tu Zezi mʋ.»

⁷² Pɩyɛɛrɩ ma du durǝ, yɩ o ta fʋ o wɩ: «A brɩ a yǝri nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ.»

⁷³ Kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, nɔɔna badonnǝ ma vu ba ta dɩ Pɩyɛɛrɩ ba wɩ: «Nmʋ sɩɩnɩ n yɩ ba kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ. Nmʋ ŋwaŋa kam mʋ brɩ nɩ n sɩɩnɩ n nuŋi dáanɩ mʋ.»

⁷⁴ O laan ma sɔɔlɩ o pa o tɩtɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ o taanɩ dɩm yɩ cɩga, yɩ o wɩ: «A brɩ a yǝri nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ.»

O na tagɩ kʋntʋ tɩn, cɩbwɩʋ laan ma da kʋ keeri. ⁷⁵ Pɩyɛɛrɩ laan ma guli Zezi ya na tagɩ kʋlʋ dɩd-o o wɩ: «Kʋ na wʋ́ loori sɩ cɩbwɩʋ keeri tɩn, nmʋ wʋ́ fʋ kuni bɩtɔ nɩ n yǝri amʋ.» O na guli kʋntʋ tɩn, o laan ma nuŋi, yɩ o tiini o keeri zanzan.

27

Ba na jaanɩ Zezi ba vu Pilatɩ te te tɩn

(Marɩkɩ 15:1, Luki 23:1-2, Zan 18:28-32)

¹ Tɩga na tu ka pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ tɩn, Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba tɩʋ kʋm nakwa bam maama ma kɩ ni daanɩ, sɩ ba pa ba gʋ Zezi. ² Ba ma ja-o ba vɔ, yɩ ba ja-o ba vu ba kɩ gʋvɩrma tu Pilatɩ jɩŋa nɩ.

Zudasɩ na gʋ o tɩtɩ te tɩn

(Tɩtʋŋa Tɔnɔ 1:18-19)

³ Zudasɩ wʋlʋ na yǝgi Zezi o pa nɔɔna bam tɩn na lwarɩ nɩ ba di o sarɩya yɩ ba lagɩ ba gʋ-o tɩn, o wʋ laan ma cɔgɩ dɩ o na kɩ kʋlʋ tɩn, yɩ o joori o kwe sǝbu-dala fiintɔ kʋm, sɩ o pa kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ nakwa bam. ⁴ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ kɩ wo-balɔrɔ, dɩ a na yǝgi nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ kɩ kʋlʋkʋlʋ tɩn a pa abam yɩ ba lagɩ ba gʋ-o tɩn.»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩbam yigǝ tǝrǝ, kʋ tɔgɩ dɩ n tɩtɩ.»

⁵ O laan ma kwe sǝbu kʋm o vu o dɩ o yagɩ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, yɩ o daarɩ o vu o kuuri ŋʋna o tɩ.

⁶ Kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɛɛn ma kwe sǝbu kʋm yɩ ba wɩ: «Sǝbu kʋntʋ yɩ jana nyɩm mʋ, kʋ culǝ sɩ dɩ́ gwaanɩ-kʋ Wɛ-digǝ sǝbiǝ bam wʋnɩ.»

⁷ Ba ma bwɛ daanɩ, yɩ ba ma-kʋ ba yǝgi tɩga kadoŋ, ka yɩrɩ mʋ ‹Kamɔ-mɔrʋ tɩga›, yɩ ba ma kɩ vǝrǝ yibeelǝ jǝgǝ. ⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ nɔɔna jɩgɩ jǝgǝ kam kʋntʋ ba ma bǝ nɩ ‹Jana tɩga›, sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm.

^9-10 Kʋntʋ ma pa Wɛ nijoŋnu Zeremi dɛɛn na tagɩ kʋlʋ faŋa faŋa tɩn ba sɩɩnɩ kʋ kɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ: «Ba kwe sǝbu-dala fiintɔ mʋ, ba ma yǝgi kamɔ-mɔrʋ tɩga kam, nɩ Baŋa-Wɛ dɛɛn na pɛ-nɩ ni, sɩ a ta te tɩn. Kʋ maa yɩ sǝbu kʋlʋ Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ bam na sɛ sɩ ba ma yǝgi nɔɔnʋ wʋm tɩn mʋ.»

Pilatɩ na bwe Zezi taanɩ te tɩn

(Marɩkɩ 15:2-15, Luki 23:3-5, 13-25, Zan 18:33-19:16)

¹¹ Zezi ma zaŋɩ o zɩgɩ gʋvɩrma tu Pilatɩ yigǝ nɩ. Gʋvɩrma tu wʋm ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ mʋ yɩ Zwifǝ bam pɛ wʋm na?»

Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Mʋ ka da n taga.»

¹² Kʋ daarɩ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba nakwa bam na ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ maama ba pa-o tɩn, o wʋ lǝri kʋlʋkʋlʋ. ¹³ Pilatɩ ma ta dɩd-o o wɩ: «Nmʋ wʋ ni ba na ŋɔɔnɩ kʋlʋ maama ba pa nmʋ tɩn na?»

¹⁴ Zezi ma wʋ sɛ sɩ o lǝri ba taanɩ dɩm dɩlʋdɩlʋ. Kʋ ma pa gʋvɩrma tu wʋm tiini o yɩ yǝǝu dɩd-o.

¹⁵ Bɩm maama Pakɩ candiǝ kam maŋa na yǝni ka yi, gʋvɩrma tu wʋm yǝni o lɩ pɩɩnʋ dɩdʋa mʋ o pa nɔn-kɔgɔ kʋm, nɩnɛɛnɩ bantʋ na lagɩ wʋlʋ tɩn. ¹⁶ Kantʋ maŋa kam nɩ pɩɩnʋ wʋdoŋ maa wʋra, o yɩrɩ mʋ Barabasɩ. Nɔɔna maama dɛɛn ye o kǝm-balwaarʋ tɩm ni nɩ. ¹⁷ Nɔɔna bam na tu ba la daanɩ tɩn, Pilatɩ ma bwe-ba o wɩ: «Abam lagɩ sɩ a yagɩ bantʋ wɔɔ mʋ a pa abam? Kʋ yɩ Barabasɩ mʋ naa Zezi wʋlʋ ba na bǝ-o nɩ Krisi tɩn mʋ?» ¹⁸ O dɛɛn bwe-ba kʋntʋ, bɛŋwaanɩ o ye nɩ, kʋ yɩ wʋ-gʋrʋ ŋwaanɩ mʋ ba jaanɩ Zezi ba kɩ o jɩŋa nɩ.

¹⁹ Pilatɩ na je sarɩya dim jǝgǝ kam nɩ tɩn, o kaanɩ ma tʋŋɩ ni o pa-o o wɩ: «Yɩ zaŋɩ n kɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ kʋlʋkʋlʋ, o na jɩgɩ cɩga tɩn ŋwaanɩ. Bɛŋwaanɩ tɩtɩɩ dɩntʋ nɩ amʋ tiini a na yaara zanzan dɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ dɩndwɩa wʋnɩ.»

²⁰ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba nakwa bam ma sʋgɩ nɔn-kɔgɔ kʋm, sɩ ba ta dɩ Pilatɩ nɩ, o yagɩ Barabasɩ o pa-ba, sɩ o daarɩ o pa ba gʋ Zezi. ²¹ Pilatɩ daa ma joori o bwe-ba o wɩ: «Nɔɔna bantʋ bale wʋnɩ, abam lagɩ sɩ a yagɩ wɔɔ mʋ a pa abam?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Barabasɩ.»

²² Pilatɩ laan ma bwe-ba o wɩ: «Sɩ kʋ na yɩ Zezi wʋlʋ ba na bǝ-o nɩ Krisi tɩn, abam wɩ a kɩ-o ta mʋ?»

Ba maama ma ta dɩd-o ba wɩ: «Pa-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ n gʋ.»

²³ O ma joori o bwe-ba o wɩ: «Wʋntʋ kɩ bɛɛ mʋ o cɔgɩ?»

Ba laan ma tiini ba kaasɩ baŋa baŋa ba wɩ: «Pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ n gʋ.»

²⁴ Pilatɩ ma lwarɩ nɩ kʋ ba jɩgɩ kuri sɩ o taa ŋɔɔnɩ taan taan, kʋ na lagɩ kʋ ja bʋbwaka kʋ ba tɩn ŋwaanɩ. O ma joŋi na o ma san o jɩa nɔn-kɔgɔ kʋm maama yigǝ nɩ, yɩ o wɩ: «A yigǝ tɔgɩ ka tǝri nɔɔnʋ wʋntʋ tʋʋnɩ dɩm wʋnɩ. Kʋ yɩ abam yigǝ mʋ.»

²⁵ Nɔn-kɔgɔ kʋm maama ma lǝr-o ba wɩ: «Yagɩ sɩ o tʋʋnɩ dɩm caa taa tɔgɩ dɩbam dɩ dɩ́ biǝ.»

²⁶ O laan ma yagɩ Barabasɩ o pa-ba. O ma daarɩ o pa ba magɩ Zezi, yɩ o pa-ba cwǝŋǝ sɩ ba ja-o ba vu ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ.

Ba na jaanɩ Zezi ba vu ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ te tɩn

(Marɩkɩ 15:16-41, Luki 23:26-49, Zan 19:2-3, 17-30)

²⁷ Gʋvɩrma tu wʋm pamaŋna bam laan ma ja Zezi ba vu ba zʋ o sɔŋɔ kʋm kʋnkɔlɔ. Pamaŋna kɔgɔ kʋm maama ma gilim-o da. ²⁸ Ba ma lɩ o gwaarʋ tɩm, yɩ ba daarɩ ba zʋ-o gwar-sʋŋʋ. ²⁹ Ba ma sɔ sabarɩ yipugǝ ba pu o yuu nɩ. Ba ma kwe miu ba ma ji nacǝgǝ ba kɩ o jazɩm nɩ. Ba laan ma yáal-o ba mwana, yɩ ba ve ba kuni doonǝ o yigǝ nɩ, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Zwifǝ bam pɛ, dɩnle.» ³⁰ Ba ma daarɩ ba twɩ lileeru ba yagɩ o yɩra nɩ, yɩ ba jɩgɩ miu kʋm ba lɔɛ o yuu nɩ.

³¹ Ba na mwan-o ba ti tɩn, ba laan ma lɩ gwar-sʋŋʋ kʋm, yɩ ba daarɩ ba joori ba zʋ-o o tɩtɩ gwaarʋ tɩm. Ba laan ma ja-o ba nuŋi ba vu sɩ ba pa-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ.

³² Ba na jɩg-o ba maa kɛ tɩn, ba ma jeeri nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Simɔn o nuŋi Sirɛɛnɩ mʋ. Pamaŋna bam ma fɩ-o ba pa o joŋi tʋʋn-dagara kam o zɩŋɩ sɩ ba vu. ³³ Ba maama ma vu ba yi jǝgǝ kadoŋ ba na bǝ sɩ ‹Goligota› tɩn. Yɩrɩ dɩm kʋntʋ kuri mʋ ‹Yukol-pʋa piu›. ³⁴ Ba na yi da tɩn, ba ma kɩ sana ba gwaanɩ dɩ liri sɩlʋ ni na cana tɩn ba pa Zezi sɩ o nyɔ. O ma laŋɩ o nii, yɩ o wʋ sɛ sɩ o nyɔ.

³⁵ Ba laan ma ja-o ba pa tʋʋn-dagara kam baŋa nɩ. Ba na pag-o kʋntʋ tɩn, ba ma kwe o gwaarʋ tɩm sɩ ba maŋɩ-tɩ ba pa daanɩ. Ba ma ta jɔrɔ sɩ ba nii, wɔɔ mʋ wʋ́ twǝri kʋlʋ o na lagɩ tɩn. ³⁶ Ba laan ma je da ba yɩr-o.

³⁷ Ba dɛɛn ma tanɩ tɔnɔ dagara kam yɩra nɩ Zezi yuu baŋa nɩ, sɩ kʋ brɩ kʋlʋ o na kɩ o cɔgɩ yɩ ba gʋ-o tɩn. Ba dɛɛn pʋpʋnɩ ba wɩ:

«Wʋntʋ yɩ Zezi wʋlʋ na yɩ Zwifǝ bam pɛ tɩn mʋ.»

³⁸ Ba ma daarɩ ba ja ŋwɩɩna bale ba pa dagarɩ sɩdonnǝ baŋa nɩ. Ba ma cwi dɩdʋa Zezi jazɩm nɩ. Wʋwʋm maa wʋ o jagwiǝ nɩ. ³⁹ Nɔɔna balʋ na tɔgɩ da ba kɛ tɩn maa niǝ, yɩ ba gɔgɩsɩ ba yuni yɩ ba twɩ-o. Ba maa yáal-o, ⁴⁰ yɩ ba wɩ: «Nmʋ ya na bʋŋɩ sɩ n cɔgɩ Wɛ-di-kamunu * kʋm n dɩ tɩga nɩ sɩ n daarɩ n ma da yatɔ n joori n fɔgɩ n lɔ-ka tɩn, nmʋ na sɩɩnɩ n yɩ Baŋa-Wɛ Bu, sɩ n laan vrɩ n tɩtɩ, n tu dagara kam yuu nɩ sɩ dɩ́ nii.»

⁴¹ Zwifǝ nakwa bam dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ maa twɩ-o ba mwana, yɩ ba tɛ daanɩ ba wɩ: ⁴² «O yǝni o vrɩ nɔɔna badonnǝ ŋwɩa, yɩ o laan warɩ o tɩtɩ ŋwɩa o vrɩ. O maa brɩ nɩ o yɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ pɛ mʋ. O laan nan tu dagara kam yuu nɩ lele sɩ dɩ́ nii, sɩ dɩ́ wʋ́ ba dɩ́ sɩɩnɩ dɩ́ sɛ-o. ⁴³ O ta brɩ nɩ o tɩɩgɩ Wɛ, yɩ o tɛ sɩ o yɩ Wɛ Bu mʋ. Kʋntʋ, Wɛ na sɩɩnɩ DƖ lag-o, sɩ DƖ laan joŋ-o DƖ yagɩ.»

⁴⁴ Ŋwɩɩna balʋ ba na pagɩ dagarɩ sɩm baŋa nɩ ba wǝli da tɩn dɩ maa jɩg-o ba twɩ kʋntʋ doŋ.

⁴⁵ Kʋ ma vu kʋ yi maŋa kam wɛ na tu dɩ yi yuparɩ baŋa nɩ tɩn. Lʋgʋ kʋm maama ma ba kʋ ji lim kʋ vu kʋ yi wɛ-gunim maŋa nɩ, ⁴⁶ kʋ kɩ nɩnɛɛnɩ luu batɔ mʋ te. Maŋa kam kʋntʋ nɩ Zezi laan ma kaasɩ baŋa baŋa dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Eli, Eli, lɛma sabakɩtani?» Taanɩ dɩntʋ kuri mʋ: «Amʋ Wɛ, amʋ Wɛ, bɛɛ mʋ kɩ yɩ n yagɩ amʋ?»

⁴⁷ Nɔɔna balʋ na zɩgɩ da yɩ ba ni taanɩ dɩm tɩn ma bʋŋɩ nɩ, o bǝ Eli * mʋ sɩ o ba. ⁴⁸ Ba dɩdʋa ma kɩ lɩla o duri o vu o kwe sɩpɔɔ. O ma dɩ-kʋ sa-nywana wʋnɩ, yɩ o daarɩ o kɩ-kʋ miu ni nɩ, o vu o te o pa Zezi sɩ o nyɔ. ⁴⁹ Nɔɔna badaara bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba maa wɩ: «Yagɩ sɩ dɩ́ cǝgi dɩ́ nii, Eli wʋ́ ba o joŋ-o o yagɩ na?»

⁵⁰ Zezi daa ma joori o kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa baŋa baŋa. O laan ma pa o siun ti.

⁵¹ Zezi na tɩgɩ kʋntʋ tɩn, gɔrɔ kʋlʋ ba na lǝgi ba ma cɩ Wɛ-di-laa * kʋm tɩn ma kaarɩ bɩle, kʋ zɩgɩ baŋa nɩ kʋ tu kʋ kwaarɩ kʋ kuri. Tɩga kam maa sisiŋǝ, yɩ pulwaarʋ bagɩ tɩ yarɩ. ⁵² Yibeelǝ yam ma puri. Kʋ daarɩ Wɛ nɔn-ŋʋna balʋ ya na tɩgɩ tɩn zanzan ma joori ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ, ⁵³ yɩ ba nuŋi ba yibeelǝ wʋnɩ, maŋa kalʋ Zezi tɩtɩ na tu o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn kwaga nɩ. Bantʋ laan ma vu ba zʋ Wɛ tɩtɩ tɩʋ Zeruzalɛm wʋ ba pa nɔɔna zanzan na-ba.

⁵⁴ Pamaŋna bam yigǝ tu wʋm dɩ o nɔɔna balʋ na wʋra ba yɩrɩ Zezi tɩn ma na tɩga kam sisiŋim dɩm, dɩ kʋlʋ maama na kɩ tɩn. Fʋʋnɩ ma tiini dɩ zʋ-ba, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ ya sɩɩnɩ o yɩ Baŋa-Wɛ Bu mʋ.»

⁵⁵ Kaana zanzan dɩ tɔgɩ ba wʋra, ba ma zɩgɩ yigǝ yigǝ yɩ ba niǝ. Bantʋ dɛɛn ya tɔgɩ dɩ Zezi mʋ ba nuŋi Galile ba ba, yɩ ba yǝni ba tɔgɩ ba zǝn-o. ⁵⁶ Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn dɛɛn tɔgɩ o wʋ kaana bam kʋntʋ wʋnɩ, dɩdaanɩ Mari wʋlʋ na yɩ Zakɩ dɩ Zʋzɛfʋ nu tɩn, kʋ wǝli dɩ Zebede biǝ bam nu.

Ba na kɩ Zezi bɔɔnɩ wʋnɩ te tɩn

(Marɩkɩ 15:42-47, Luki 23:50-56, Zan 19:38-42)

⁵⁷ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Zʋzɛfʋ, o na nuŋi Arimatɩ, yɩ o kwǝri o yɩ nadum. Wʋntʋ dɩ dɛɛn yɩ Zezi karabu mʋ. Tɩga dɛɛn na lagɩ ka yi tɩn, ⁵⁸ o ma zaŋɩ o vu Pilatɩ te, sɩ o loor-o cwǝŋǝ sɩ o vu o kwe Zezi yɩra yam o kɩ. Pilatɩ ma sɛ, yɩ o pa ni sɩ ba kwe Zezi yɩra yam ba pa-o. ⁵⁹ Zʋzɛfʋ laan ma vu o kwe Zezi yɩra yam o pipiri-ya dɩ gar-jalɩ dɩlʋ na lana tɩn. ⁶⁰ Ba ma daarɩ ba kwe-ya ba ja vu ba tiŋi piu bɔɔnɩ wʋnɩ. Dɩntʋ maŋɩ dɩ yɩ o tɩtɩ nyɩm mʋ, ba dɛɛn lugi-dɩ piu yɩra nɩ mʋ. Dɩ yɩ bɔn-dʋʋrɩ mʋ. Ba na tiŋi Zezi yɩra yam da tɩn, ba laan ma bibili kandwɛ-pulɔgɔ kamunu ba ma pɩ bɔɔnɩ dɩm ni, yɩ ba daarɩ ba viiri. ⁶¹ Ba na wʋra ba kɩ-o kʋntʋ tɩn, Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn dɩ Mari wʋdoŋ wʋm maa je yibeeli dɩm yigǝ nɩ ba niǝ.

Ba na pɛ pamaŋna yɩrɩ yibeeli dɩm te tɩn

⁶² Dɛ dɩm Zwifǝ bam na yǝni ba ti ba yigǝ sɩ ba siun dɛ dɩm laan yi tɩn ma kɛ. Tɩga na pʋʋrɩ yɩ kʋ yɩ ba siun dɛ dɩm tɩn, Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ Farizɩan tiinǝ bam laan ma zaŋɩ ba vu Pilatɩ te. ⁶³ Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «Dɩbam tu, dɩ́ guli nɩ, vwan nyɩm wʋm ya na wʋra maŋa kalʋ tɩn, o dɛɛn tagɩ o wɩ, wʋm wʋ́ joori o bi da yatɔ dɛ nɩ. ⁶⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nan pa ni sɩ nɔɔna wuuri ba vu ba fǝri yibeeli dɩm ni, sɩ ba fɔgɩ ba taa yɩrɩ-dɩ sɩ kʋ vu kʋ yi da yatɔ yam. Kʋ na daɩ kʋntʋ, o karabiǝ bam wʋ́ wanɩ ba vu ba kwe-o ba ja viiri, yɩ ba daarɩ ba ta dɩ nɔɔna ba wɩ, o bi o yagɩ tʋʋnɩ mʋ. Kʋntʋ ma wʋ́ pa ba vwan yam laan tiini ya ji cɩga kʋ dwǝni pulim dɩm nɩ.»

⁶⁵ Pilatɩ ma sɛ yɩ o wɩ: «Abam jɩgɩ nɔɔna. Nan pa-na ba vu sɩ ba kwaanɩ ba taa yɩrɩ-dɩ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ abam na lagɩ te tɩn.»

⁶⁶ Ba ma zaŋɩ ba vu yibeeli dɩm jǝgǝ kam, ba fǝri dɩ ni kandwɛ kamunu kʋm na pɩ tɩn. Ba ma daarɩ ba yagɩ nɔɔna da sɩ ba taa yɩrɩ-dɩ.

28

Zezi na bi o yagɩ tʋʋnɩ te tɩn

(Marɩkɩ 16:1-8, Luki 24:1-12, Zan 20:1-10)

¹ Ba siun dɛ dɩm na kɛ tɩn, tɩ-bra-pʋra nɩ *f7 * Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn dɩ Mari wʋdoŋ wʋm ma zaŋɩ ba vu yibeeli dɩm jǝgǝ kam sɩ ba nii. ² Tɩga ma da ka sisiŋi zanzan. Baŋa-Wɛ malɛka * ma nuŋi wɛyuu nɩ, ka tu ka ba ka bibili kandwɛ kamunu kʋm ka yagɩ daa nɩ, yɩ ka daarɩ ka jǝni dɩ baŋa nɩ. ³ Ka yibiyǝ maa tiini ka nyɩɩna nɩ dʋa na pɩpɩlɩ te tɩn, yɩ ka gwaarʋ tɩm dɩ tiini tɩ pɩɩrɩ parɩ parɩ. ⁴ Nɔɔna balʋ na wʋra ba yɩrɩ yibeeli dɩm tɩn ma bǝri dɩ fʋʋnɩ nɩnɛɛnɩ ba tɩgɩ mʋ te.

⁵ Malɛka kam laan ma ta dɩ kaana bam ka wɩ: «Á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ. Amʋ ye nɩ abam lagɩ sɩ á na Zezi wʋlʋ ba na jaanɩ ba pa tʋʋn-dagara kam baŋa nɩ ba gʋ tɩn mʋ. ⁶ O nan tǝri yo. O joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ, nɩnɛɛnɩ o ya na maŋɩ o ta kʋlʋ dɩ abam tɩn. Nan ba-na á nii o yɩra yam ya na tigi mɛ tɩn. ⁷ Abam nan kɩ lɩla á vu á ta dɩ o karabiǝ bam nɩ, Wɛ pɛ o joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ, yɩ o laan wʋ́ da yigǝ o vu o taa cǝgi abam Galile nɩ. Dáanɩ mʋ á wʋ́ vu á na-o. Mʋ kʋlʋ a na lagɩ a ta a brɩ abam tɩn.»

⁸ Malɛka kam na tagɩ kʋntʋ tɩn, kaana bam ma kɩ lɩla ba nuŋi yibeeli dɩm jǝgǝ kam nɩ ba maa kɛa, yɩ fʋʋnɩ dɩ wʋpolo kamunu jɩgɩ-ba. Ba ma duri ba vu sɩ ba ta dɩ Zezi karabiǝ bam kʋlʋ na kɩ tɩn.

⁹ Ba na maa kɛ tɩn, Zezi ma da o jeeri-ba, yɩ o kɩ-ba le. Ba ma vu ba yi o te, ba kuni doonǝ ba ja o nɛ yɩ ba zul-o. ¹⁰ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ. Ve-na a ko-biǝ bam te, sɩ á ta dɩ ba sɩ ba vu Galile, sɩ dáanɩ mʋ baá na amʋ.»

¹¹ Kaana bam na nuŋi yibeeli dɩm jǝgǝ kam nɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔna balʋ na wʋra ba yɩrɩ-dɩ tɩn badaara ma zaŋɩ ba joori ba vu tɩʋ kʋm wʋ, yɩ ba ta kʋlʋ maama na kɩ tɩn ba brɩ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam. ¹² Kaanɩm yigǝ tiinǝ bam laan ma vu ba ŋɔɔnɩ dɩ tɩʋ kʋm nakwa bam. Ba ma kɩ ni daanɩ yɩ ba kwe sǝbu-fɔrɔ ba pa pamaŋna bam, ¹³ yɩ ba wɩ: «Abam maŋɩ sɩ á ta nɩ, Zezi karabiǝ bam mʋ tu tɩtɩɩ nɩ, ba ŋɔ o yɩra yam ba kwe ba ja viiri, yɩ abam tigi á dɔa. ¹⁴ Gʋvɩrma tu wʋm nan na tu o lwarɩ kʋ ni nɩ, yɩ kʋ na jɩgɩ taanɩ, dɩbam wʋ́ ŋɔɔnɩ dɩ́ joŋi abam dɩ́ yagɩ, sɩ liǝ yɩ taa jɩgɩ abam.»

¹⁵ Pamaŋna bam ma joŋi sǝbu kʋm, yɩ ba sɩɩnɩ ba kɩ kʋlʋ ba na tagɩ-ba sɩ ba kɩ tɩn. Mʋ taanɩ dɩntʋ mʋ Zwifǝ bam jɩgɩ ba tɛa, kʋ ba kʋ yi zɩm maama.

Zezi na ŋɔɔnɩ kʋlʋ dɩ o karabiǝ bam o kweeli tɩn

(Marɩkɩ 16:14-18, Luki 24:36-49, Zan 20:19-23, Tɩtʋŋa Tɔnɔ 1:6-8)

¹⁶ Zezi karabiǝ fugǝ-dɩdʋa kam laan ma zaŋɩ ba vu Galile, piu kʋlʋ yuu nɩ o na maŋɩ o ta dɩ ba sɩ ba vu tɩn. ¹⁷ Ba ma sɩɩnɩ ba vu ba na-o, yɩ ba kuni doonǝ ba zul-o. Badaara maa ta jɩgɩ bʋbwɛa dɩd-o. ¹⁸ Zezi laan ma vu o yi ba te, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Wɛ pɛ-nɩ dam sɩ a taa te wɛyuu dɩ tɩga baŋa wǝǝnu maama. ¹⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nan ve-na lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama te, sɩ á pa ba ji amʋ karabiǝ, sɩ á daarɩ á miisi-ba na wʋnɩ dɩ amʋ Ko Wɛ yɩrɩ, dɩ amʋ na yɩ DƖ Bu tɩn yɩrɩ, dɩ DƖ Joro * kʋm yɩrɩ ŋwaanɩ, ²⁰ sɩ á daarɩ á brɩ-ba sɩ ba sɛ woŋo kʋlʋ maama amʋ na pɛ abam ni sɩ á kɩ tɩn. Nan taá ye-na nɩ, amʋ wʋ́ ta wʋra dɩ abam maŋa maama, sɩ kʋ vu kʋ yi lʋgʋ tiim maŋa.» ^4:12\f3 9:17 Zwifǝ bam dɛɛn yǝni ba kɩ sana lɔɔrʋ wʋnɩ mʋ, sɩ ka keeri.

MRK

Marɩkɩ

Wɛ taanɩ dɩlʋ Marɩkɩ na pʋpʋnɩ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Marɩkɩ yɩ wʋlʋ dɛɛn na tɔgɩ o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa o zǝni Pooli dɩ Pɩyɛɛrɩ tɩn mʋ. (Nii-na Tɩtʋŋa Tɔnɔ 13:5, Kolɔsɩ 4:10, 1 Pɩyɛɛrɩ 5:13.)

Marɩkɩ tɔnɔ kʋm brɩ nɩ Zezi yɩ Wɛ Bu mʋ, o jɩgɩ ni woŋo maama baŋa nɩ (Marɩkɩ 1:1 dɩ 15:39).

Marɩkɩ dɛ yigǝ o pʋpʋnɩ Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn na tu o kwɛ cwǝŋǝ o pa Zezi te tɩn. O ta brɩ Zezi dɩ dɛɛn na pɛ Zan miis-o na wʋnɩ te dɩ sʋtaanɩ na maŋ-o te tɩn (Marɩkɩ 1:1-13).

O brɩ Zezi na bǝŋi nɔɔna sɩ ba taa tɔg-o te, dɩ o na zaasɩ nɔɔna te, dɩ o na pɛ yawɩɩna na yazurǝ yɩ o zǝli ciciri nɔɔna yɩra nɩ, yɩ o yagɩ nɔɔna lwarɩm o ma cɛ-ba te tɩn (Marɩkɩ 1:14-10:52).

Zezi wuuri o ta dɩ o karabiǝ bam nɩ, o na ve Zeruzalɛm, oó na yaara yɩ o tɩ, sɩ o laan joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ. Ba nan wʋ ni o taanɩ dɩm kuri (Marɩkɩ 8:31-32 dɩ 9:30-32 dɩ 10:32-34).

Zezi dɛɛn na maa zʋʋrɩ Zeruzalɛm tɩn, nɔn-kɔgɔ zul-o zanzan. Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam maa cul-o. O laan ma zaasɩ nɔn-kɔgɔ kʋm dɩ o karabiǝ bam dɩ o dʋna dɩ o maa guri (pɔɔrɩm 11-13).

Tɔnɔ kʋm tiim jǝgǝ nɩ Marɩkɩ brɩ Zezi na tɩgɩ tʋʋn-dagara baŋa nɩ yɩ o joori o bi te tɩn (pɔɔrɩm 14-16).

Wɛ taanɩ dɩlʋ

MARƖKƖ

na pʋpʋnɩ tɩn

1

Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ yɩ o brɩ-ba te tɩn

(Matiyu 3:1-12, Luki 3:1-17, Zan 1:19-28)

¹ Baŋa-Wɛ Bu Zezi Krisi * kwǝr-ywǝŋǝ kam na puli te tɩn mʋ tɩntʋ: ² Kʋ kɩ nɩ Wɛ nijoŋnu Ezayi * na maŋɩ o pʋpʋnɩ kʋlʋ faŋa faŋa yɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ o wɩ:

«Nii, amʋ Wɛ lagɩ a tʋŋɩ a nɔɔnʋ mʋ,

sɩ o da nmʋ yigǝ o vu o kwɛ cwǝŋǝ kalʋ nmʋ na wʋ́ ba n tɔgɩ da tɩn.»

³ «Nɔɔnʋ mʋ wʋ kagʋa wʋnɩ o tɔɔlɩ kwǝrǝ o wɩ:

‹Zaŋɩ-na á fɔgɩ á kwɛ dɩ́ Yuutu wʋm cwǝŋǝ kam,

o na lagɩ o ba o tɔgɩ da tɩn.

Pa-na cwe sɩlʋ o na lagɩ o ba o tɔgɩ tɩn fɔgɩ sɩ yɔɔrɩ lanyɩranɩ.› »

⁴ Kʋ dɛɛn sɩɩnɩ kʋ kɩ kʋntʋ doŋ mʋ. Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Zan. O maa wʋ kagʋa wʋnɩ, yɩ o miisi nɔɔna na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ. O maa yǝni o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ, o brɩ nɔɔna nɩ ba maŋɩ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ, sɩ ba daarɩ ba pa o miisi-ba na wʋnɩ, sɩ Wɛ laan wʋ́ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba. ⁵ Nɔɔna zanzan maa yǝni ba nuŋi Zude tɩ-biǝ bam maama dɩ Zeruzalɛm ba ve o te. Ba na ve o te kʋntʋ tɩn, ba maa tɛ ba brɩ kʋlʋ ba na kɩ ba cɔgɩ tɩn. O laan maa paɩ ba tu Zʋrdɛn bugǝ kam wʋnɩ, yɩ o miisi-ba na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ.

⁶ Zan dɛɛn zʋʋrɩ gɔrɔ kʋlʋ ba na sɔgɩ dɩ yogondi kʋrʋ tɩn mʋ. O maa maɩ kilǝ o ja o tǝŋǝ. O wʋdiu mʋ yɩ kayɩra dɩ tʋʋrʋ. ⁷ O maa tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ dɩ nɔɔna bam o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋdoŋ wʋ́ saŋɩ amʋ kwaga o ba, wʋntʋ tiini o dwe amʋ. A wʋ maŋɩ sɩ a tiiri a lɩ o nɛ natra a pa-o. ⁸ Amʋ miisi abam na wʋnɩ mʋ. Wʋntʋ nan na tuǝ, oó miisi abam Wɛ Joro * kʋm wʋnɩ.»

Zan na miisi Zezi Krisi na wʋnɩ te tɩn

(Matiyu 3:13-4:11, Luki 3:21-22, 4:1-13)

⁹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ, Zezi dɛɛn ma nuŋi Galile tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Nazarɛtɩ. O ma vu o yi Zan te, yɩ o tu Zʋrdɛn bugǝ kam wʋ yɩ Zan miis-o na wʋnɩ. ¹⁰ Zezi na maa nuŋi na bam wʋnɩ tɩn, o ma na wɛyuu na pʋrɩ yɩ Wɛ Joro * kʋm tɔgɩ da kʋ tu o baŋa, yɩ kʋ nyɩ dɩ kunkwǝŋǝ te. ¹¹ O ma ni kwǝrǝ laan na ŋɔɔnɩ wɛyuu nɩ ka wɩ:

«Nmʋ mʋ yɩ amʋ bu-dʋa a na soe dɩ a wʋ maama.

A tiini a jɩgɩ wʋpolo zanzan dɩ nmʋ.»

¹² Kʋ na-niǝ da mʋ Wɛ Joro kʋm dɛ kʋ pa o vu kagʋa wʋ. ¹³ O maa wʋ kagʋa kam wʋnɩ taan da fiinna. O na wʋra tɩn, sʋtaanɩ * laan ma tui o te, sɩ dɩ gan-o sɩ o ya kɩ o cɔgɩ. O maa zʋʋrɩ dɩ kagʋ-vara, yɩ Wɛ malɛsɩ * dɩ tui o te sɩ zǝn-o.

Zezi na bǝŋi nɔɔna bana sɩ ba taa tɔg-o te tɩn

(Matiyu 4:12-22, Luki 4:14-15, 5:1-11)

¹⁴ Ba dɛɛn ma ja Zan ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ. Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi ma joori o vu Galile. O maa wʋra o tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam o brɩ nɔɔna, ¹⁵ yɩ o wɩ: «Maŋa kam laan yiǝ, Wɛ paarɩ dɩm na lagɩ dɩ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ, lǝni-na á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm, sɩ á daarɩ á sɛ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam.»

¹⁶ Zezi dɛɛn maa wʋ Galile nɩnɩʋ kʋm ni nɩ o veǝ. O ma na nɔɔna bale, ba na yɩ cʋrʋ. Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Simɔn. O nyaanɩ yɩrɩ mʋ Andre. Ba yɩ kalǝŋ-jara mʋ. Ba maa wʋ na bam wʋnɩ ba dʋlɩ bʋrɩ sɩ ba ma ja kale. ¹⁷ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Zaŋɩ-na á ba á taá tɔgɩ amʋ. Aá pa á taá beeri nɔɔna mʋ á pa-nɩ, sɩ ba taa tɔgɩ-nɩ, nɩ á na yǝni á jaanɩ kale te tɩn.» ¹⁸ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma zaŋɩ lɩla ba yagɩ ba bʋrɩ sɩm, yɩ ba vu ba tɔgɩ o kwaga.

¹⁹ Zezi na ve yigǝ fɩnfɩɩn tɩn, o daa ma na nɔɔna bale. Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Zakɩ. O nyaanɩ dɩ maa wʋra, o yɩrɩ mʋ Zan. Ba ko yɩrɩ mʋ Zebede. Ba maa wʋ naboro wʋnɩ ba kwɛ ba bʋrɩ. ²⁰ O laan ma bǝŋi-ba. O na bǝŋi-ba kʋntʋ tɩn, ba ma zaŋɩ lɩla ba yagɩ ba ko wʋm dɩ o tɩntʋŋna bam naboro kʋm wʋnɩ, yɩ ba vu ba tɔg-o.

Zezi na zǝli cicirǝ nɔɔnʋ yɩra nɩ te tɩn

(Luki 4:31-37)

²¹ Zezi dɩ o karabiǝ ma tɔgɩ daanɩ ba vu ba zʋ tɩʋ kʋdoŋ wʋ, kʋ yɩrɩ mʋ Kapɛrnawum. Zwifǝ bam siun dɛ na yi tɩn, Zezi ma vu o zʋ ba Wɛ-digǝ kam sɩ o brɩ-ba. ²² O na brɩ-ba tɩn, nɔɔna balʋ na wʋra tɩn maa tiini ba yɩ yǝǝu dɩ o zaasɩm dɩm, bɛŋwaanɩ o ni-taanɩ dɩm jɩgɩ dam dɩ dwe ba tɩtɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam taanɩ dɩm.

²³ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn maa wʋ ba Wɛ-digǝ kam wʋnɩ, yɩ cicirǝ jɩg-o. O ma kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: ²⁴ «Zezi, Nazarɛtɩ tu, bɛɛ mʋ n lagɩ dɩbam tee nɩ? Nmʋ tu sɩ n cɔgɩ dɩbam dwi mʋ na? A ye nmʋ na yɩ wʋlʋ. Nmʋ yɩ Wʋ-poŋo Tu wʋlʋ Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ.»

²⁵ Zezi ma kaanɩ cicirǝ kam o wɩ: «Cǝgi sɔɔ, sɩ n nuŋi n daarɩ baarʋ wʋm.»

²⁶ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, cicirǝ kam ma tiini ka ja nɔɔnʋ wʋm ka su. Ka ma kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa yɩ ka nuŋi ka daarɩ nɔɔnʋ wʋm.

²⁷ Nɔɔna bam na nɛ kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ ba maama lanyɩranɩ, yɩ ba bwe daanɩ ba wɩ: «Bɛɛ mʋ kʋntʋ? O brɩ cwǝ-dʋŋa mʋ yɩ o zaasɩm dɩm jɩgɩ dam. Nii, o na tɛ ciciri nɩ sɩ viiri, yɩ sɩ sɛ o ni.»

²⁸ Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Galile je sɩm nɩ tɩn dɛɛn ma ni Zezi ŋwa lɩla.

Zezi na pɛ yawɩɩna zanzan na yazurǝ te tɩn

(Matiyu 8:14-17, Luki 4:38-44)

²⁹ Zezi dɩ o nɔɔna bam ma nuŋi Wɛ-digǝ kam nɩ, ba tɔgɩ dɩ Zakɩ dɩ Zan ba vu ba yi Simɔn dɩ Andre-ba sɔŋɔ. ³⁰ Paa maa jɩgɩ Simɔn tɩnkaanɩ yɩ o tigǝ. Ba ma ta dɩ Zezi kʋ na kɩ-o te tɩn. ³¹ O ma vu kaanɩ wʋm te, o ja o jɩŋa o pa o zaŋɩ wɛɛnɩ. Paa kam ma da ka yag-o. O ma zaŋɩ o kɩ wʋdiu o pa-ba.

³² Wɛ na zʋ yɩ tɩga wʋra ka yi tɩn, nɔɔna maa jaanɩ balʋ maama na yɩ yawɩɩna dɩ ciciri na jɩgɩ balʋ maama tɩn ba tui Zezi te. ³³ Tɩʋ kʋm nɔɔna bam maama ma vu ba gilimi Simɔn-ba sɔŋɔ ni nɩ. ³⁴ Zezi ma pa nɔɔna zanzan na yazurǝ dɩ ba yawɩɩrʋ dwi dwi, yɩ o daarɩ o zǝli ciciri zanzan nɔɔna yɩra nɩ. O ma wʋ sɛ sɩ ciciri sɩm ŋɔɔnɩ kʋlʋkʋlʋ, sɩ na maŋɩ sɩ ye o na yɩ wʋlʋ tɩn ŋwaanɩ.

³⁵ Tɩga na pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ yɩ wɛ daa ta wʋ puli tɩn, Zezi ma zaŋɩ o nuŋi o vu jǝgǝ kalʋ nɔɔn-nɔɔnʋ na tǝrǝ tɩn. O wʋra o warɩ Wɛ o yɩranɩ. ³⁶ Simɔn-ba laan ma zaŋɩ ba nuŋi sɩ ba beeri o jǝgǝ. ³⁷ Ba na nɛ-o tɩn, ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «Nɔɔna bam maama lagɩ sɩ ba na nmʋ.»

³⁸ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Zaŋɩ-na sɩ dɩ́ kɛ dɩ́ vu je sɩdonnǝ. A maŋɩ sɩ a vu tɩ-balwa balʋ na wʋ yoba seeni tɩn a tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam. Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a nuŋi Wɛ te a ba.»

³⁹ O laan ma beeri o tɔgɩ Galile wʋ maama. O maa yǝni o zʋʋrɩ Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm. O maa brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam, yɩ o zǝli ciciri nɔɔna yɩra nɩ.

Zezi na pɛ nanyɔŋɔ na yazurǝ te tɩn

(Matiyu 8:1-4, Luki 5:12-16)

⁴⁰ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o na yɩ nanyɔŋɔ. * O ma zaŋɩ o vu Zezi te, o kuni doonǝ o yigǝ nɩ o loor-o o wɩ: «Nmʋ na laga, nń wanɩ n pa a na yazurǝ a ji lanyɩranɩ.»

⁴¹ O ŋwaŋa ma zʋ Zezi. O ma twɩ o jɩŋa o dwe-o, yɩ o wɩ: «Ɛɛn. A laga. Zaŋɩ dɩ yazurǝ sɩ n ji lanyɩranɩ.» ⁴² O na tagɩ kʋntʋ bɩdwɩ baŋa nɩ tɩn, mʋ yawɩʋ kʋm yagɩ nɔɔnʋ wʋm, yɩ o yɩra yam ji lanyɩranɩ. ⁴³ Zezi ma daa ta dɩd-o o wɩ, o ve, yɩ o daarɩ o kaan-o o wɩ: ⁴⁴ «Yɩ zaŋɩ n ta kʋlʋ na kɩ tɩn n brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ. Nan yɔɔrɩ n vu Wɛ kaanɩm tu wʋm te, sɩ n pa o nii n yɩra yam, sɩ n daarɩ n kwe wǝǝnu tɩlʋ Moyisi * cullu tɩm na brɩ nɩ tɩ maŋɩ tɩn n pa-o, sɩ o ma o kaanɩ Baŋa-Wɛ. Kʋntʋ wʋ́ brɩ nɔɔna maama nɩ n yawɩʋ kʋm sɩɩnɩ kʋ je.»

⁴⁵ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋm ma nuŋi yɩ o karɩ o ŋɔɔnɩ kʋlʋ na kɩ tɩn o pa nɔɔna maama lwarɩ kʋ ni nɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ Zezi daa warɩ o zʋ tɩʋ dɩ tɩʋ wʋ yɩ o wʋ sǝgi o tɩtɩ. O ma lɛɛrɩ o maŋɩ gaa wʋnɩ nɔɔna na tǝrǝ mɛ tɩn. Nɔɔna maa yǝni ba nuŋi je maama ba ve o te.

2

Zezi na brɩ nɩ o jɩgɩ dam sɩ o yagɩ nɔɔna lwarɩm o ma cɛ-ba te tɩn

(Matiyu 9:1-8, Luki 5:17-26)

¹ Da fɩnfɩɩn na kɛ tɩn, Zezi ma joori o vu Kapɛrnawum. Tɩʋ kʋm nɔɔna bam ma lwarɩ nɩ o tu o wʋ sɔŋɔ nɩ. ² Ba zanzan ma ba ba la daanɩ sɔŋɔ kʋm nɩ, yɩ laŋa daa tǝrǝ kʋ ni nɩ dɩ fɩnfɩɩn dɩ. O maa wʋra o ŋɔɔnɩ Wɛ taanɩ o brɩ-ba. ³ O na wʋra o brɩ-ba kʋntʋ tɩn, nɔɔna badonnǝ ya jɩgɩ kɔrɔ ba bɩɩnɩ o te, yɩ nɔɔna bana zɩŋ-o dɩ gungolo. ⁴ Ba na yi jǝgǝ kam tɩn, ba maa warɩ ba ja-o ba yi Zezi te, kɔgɔ kʋm na daga tɩn ŋwaanɩ. Ba ma ja-o ba di digǝ kalʋ Zezi na wʋ ka wʋnɩ tɩn nayuu, ba zagɩ ba puri bɔɔnɩ ba maŋɩ dɩ Zezi na wʋ mɛ tɩn. Ba ma daarɩ ba pa gungolo kʋm kɔrɔ kʋm na tigi kʋ baŋa nɩ tɩn tɔgɩ da kʋ tu digǝ kam wʋ. ⁵ Zezi ma lwarɩ nɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o. O ma ta dɩ kɔrɔ kʋm o wɩ: «A bu, nmʋ lwarɩm dɩm ti.»

⁶ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ badaara ya tɔgɩ ba wʋra. Ba maa je ba bwɛ ba wʋnɩ ba wɩ: ⁷ «Bɛɛ mʋ yɩ o ŋɔɔnɩ kʋntʋ doŋ? O paɩ o dɩ Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ. O ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ mʋ. Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o yagɩ nɔɔnʋ lwarɩm o ma cɛ-o, kʋ na daɩ Wɛ DƖ yɩranɩ.»

⁸ Zezi ma lwarɩ ba na jɩgɩ wʋbʋŋa yalʋ ba wʋnɩ tɩn. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ á bʋŋɩ kʋntʋ doŋ? ⁹ Kɔɔ mʋ yɩ mwalɩ kʋ dwe, a na tagɩ dɩ kɔrɔ kʋm a wɩ: ‹Nmʋ lwarɩm dɩm ti› mʋ yɩ mwalɩ, naa a na tagɩ a wɩ: ‹Zaŋɩ wɛɛnɩ n kwe n gungolo kʋm n ta n veǝ› mʋ yɩ mwalɩ? ¹⁰ A nan wʋ́ pa abam lwarɩ nɩ, amʋ wʋlʋ na yɩ Nabiin-bu * wʋm tɩn jɩgɩ dam lʋgʋ baŋa nɩ, sɩ a yagɩ nɔɔna lwarɩm a ma cɛ-ba.»

O laan ma ta dɩ kɔrɔ kʋm o wɩ: ¹¹ «A lagɩ a ta dɩ nmʋ, zaŋɩ wɛɛnɩ sɩ n kwe n gungolo kʋm n ja n vu sɔŋɔ.»

¹² Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, bɩdwɩ baŋa nɩ mʋ nɔɔnʋ wʋm zaŋɩ ba maama yigǝ nɩ o kwe o gungolo kʋm o nuŋi o viiri. Ba na nɛ kʋntʋ tɩn, kʋ ma kɩ ba maama yǝǝu. Ba ma zuli Wɛ yɩ ba wɩ: «Dɩ́ daa ta wʋ fɔgɩ dɩ́ na kǝm dɩntʋ doŋ.»

Zezi na bǝŋi Leevi sɩ o taa tɔg-o te tɩn

(Matiyu 9:9-13, Luki 5:27-32)

¹³ Zezi daa ma nuŋi o vu o wʋ Galile nɩnɩʋ kʋm ni nɩ. Kɔgɔ zanzan ma ba o te kʋ gilim-o. O maa wʋra o brɩ-ba Wɛ cɩga kam. ¹⁴ O daa ma zaŋɩ o maa kɛa. O na maa kɛ tɩn, o ma na nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Leevi. *f1 * O ko yɩrɩ mʋ Alɩfɩ. O dɛɛn je mɛ seeni o na yǝni o je o joŋi lampoo tɩn mʋ. Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Zaŋɩ n ta n tɔgɩ-nɩ.» O ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o tɔgɩ o kwaga.

¹⁵ Zezi dɛɛn ma vu Leevi sɔŋɔ sɩ o di wʋdiu dɩ o karabiǝ bam. Lampo-joŋnǝ dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ zanzan dɩ maa tɔgɩ ba wʋra ba di wʋdiu kʋm dɩ ba, bɛŋwaanɩ balʋ dɛɛn na tɔg-o tɩn daga. ¹⁶ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ badaara na nuŋi Farizɩan * tiinǝ kɔgɔ kʋm wʋ tɩn maa tɔgɩ ba wʋra. Ba na nɛ Zezi na je o di wʋdiu dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ dɩ lampo-joŋnǝ kʋntʋ tɩn, ba ma bwe o karabiǝ bam ba wɩ: «Bɛɛ mʋ kɩ yɩ o di wʋdiu dɩdaanɩ lampo-joŋnǝ dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ tɩm kʋntʋ?»

¹⁷ Zezi ma ni ba na tagɩ kʋlʋ tɩn. O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ na yɩ balʋ na jɩgɩ yazurǝ tɩn, bantʋ wʋ maŋɩ sɩ ba vu dɔgɩta tu te sɩ o sooni-ba. Kʋ daarɩ balʋ na ba jɩgɩ yazurǝ tɩn mʋ maŋɩ sɩ ba vu sɩ ba na soonim. A na tu lʋgʋ baŋa tɩn, kʋ daɩ sɩ a bǝŋi balʋ na maŋɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna tɩn, amʋ nan tuǝ, sɩ a bǝŋi nɔn-balwaarʋ mʋ sɩ ba ba amʋ te.»

Zezi zaasɩm dɩm na yɩ zaasɩm-dʋʋrɩ te tɩn

(Matiyu 9:14-17, Luki 5:33-39)

¹⁸ Zan karabiǝ bam dɩ Farizɩan * tiinǝ bam dɛɛn yǝni ba vɔ ni. Nɔɔna badonnǝ ma vu Zezi te ba bwe-o ba wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ Zan karabiǝ bam dɩ Farizɩan tiinǝ bam yǝni ba vɔ ni, yɩ nmʋ karabiǝ bam ba vɔa?»

¹⁹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ na di kaanɩ yɩ o kɩ candiǝ, yɩ o cilonnǝ na wʋra sɩ ba tɔgɩ ba di, bantʋ wʋ́ wanɩ ba vɔ ni yɩ kan-barʋ wʋm ta wʋ ba tee nɩ na? Ba bá sɛ ba vɔ ni maŋa kalʋ kan-barʋ wʋm ta na wʋ ba tee nɩ tɩn. ²⁰ Kʋ nan wʋ́ ba kʋ yi maŋa kam ba na wʋ́ ja kan-barʋ wʋm ba viiri tɩn. Maŋa kam kʋntʋ nɩ o daa na tǝri ba tee nɩ tɩn, mʋ ba laan wʋ́ vɔ ni.

²¹ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá sɛ o kwe garyi-dʋʋrɩ o ma fǝri gwar-doŋo kʋlʋ na kaarɩ tɩn. O nan na kɩ kʋntʋ, garyi-dʋʋrɩ dɩm laan wʋ́ vuuri gwar-doŋo kʋm dɩ pa kʋ tiini kʋ cɔgɩ zanzan. ²² Nɔɔn-nɔɔnʋ dɩ nan bá sɛ o kwe sa-dʋŋa o lo o kɩ lɔ-doŋo *f2 * wʋnɩ. O na kɩ kʋntʋ, yɩ sana kam na keeri, kaá pa lɔɔ kʋm bagɩ mʋ. Lɔɔ kʋm wʋ́ cɔgɩ yɩ sana kam dɩ lo. Kʋntʋ ŋwaanɩ nɔɔnʋ maŋɩ sɩ o kwe sa-dʋŋa o kɩ lɔ-dʋŋʋ wʋnɩ mʋ.»

Zezi Krisi na dwe siun dɛ cullu tɩm te tɩn

(Matiyu 12:1-8, Luki 6:1-5)

²³ Zwifǝ bam siun dɛ dɩdoŋ na yi tɩn, Zezi dɛɛn ma tɔgɩ karɩ wʋ o maa kɛa. O karabiǝ bam dɩ maa tɔgɩ ba veǝ, yɩ ba bwǝri mɩna ba yu ba dʋna. ²⁴ Farizɩan tiinǝ bam na nɛ ba na kɩ te tɩn, ba ma ta dɩ Zezi ba wɩ: «Nii ba na kɩ te tɩn. Bɛɛ mʋ yɩ ba tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ na cɔgɩ siun * dɛ cullu tɩm tɩn?»

²⁵ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam ta wʋ fɔgɩ á karɩmɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ Pɛ Davidi * taanɩ te tɩn na? Kʋ brɩ nɩ maŋa kalʋ Abɩata dɛɛn na yɩ Wɛ kaanɩm yuutu tɩn, kana dɛɛn jɩgɩ Davidi dɩ o nɔɔna bam, yɩ ba ba jɩgɩ wʋdiu sɩ ba di. ²⁶ O ma vu o zʋ Wɛ digǝ, yɩ o kwe dɩpwa yalʋ na tigi da Wɛ ŋwaanɩ tɩn o di. Dɩpɛ dɩm kʋntʋ culǝ sɩ nɔn-gaa di-dɩ, kʋ na daɩ Wɛ kaanɩm tiinǝ yɩranɩ. Davidi dɛɛn di dɩpɛ dɩm, yɩ o daarɩ o pa o nɔɔna bam dɩ tɔgɩ ba di.»

²⁷ O daa ma ta dɩ ba o wɩ: «Wɛ na kɩ nabiinǝ DƖ yagɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, DƖ tiŋi siun dɛ da yarpɛ maama wʋnɩ, sɩ kʋ taa jɩgɩ zǝnǝ mʋ kʋ pa-ba, sɩ kʋ daɩ nɩ Wɛ kɩ nabiinǝ siun dɛ cullu tɩm tɔgɩm ŋwaanɩ mʋ. ²⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm jɩgɩ ni siun dɛ cullu tɩm baŋa nɩ.»

3

Zezi na pɛ nɔɔnʋ na yazurǝ siun dɛ nɩ te tɩn

(Matiyu 12:9-14, Luki 6:6-11)

¹ Zezi daa ma joori o vu o zʋ ba Wɛ-digǝ kam. Nɔɔnʋ maa wʋra o jɩŋa dɩdʋa na tɩga. ² Farizɩan * tiinǝ badonnǝ maa lagɩ cwǝŋǝ sɩ ba brɩ nɩ Zezi kɩ o cɔgɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba ma je ba yɩrɩ Zezi sɩ ba nii, oó sɛ o pa nɔɔnʋ wʋm na yazurǝ siun * dɛ dɩm nɩ naa o bá sɛ. ³ Zezi ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «Zaŋɩ n zɩgɩ nɔɔna bam maama tɩtarɩ nɩ.»

⁴ O laan ma bwe ba maama o wɩ: «Culu brɩ bɛɛ mʋ? Kɔɔ mʋ maŋɩ dɩ culu kʋm, nɔɔnʋ na kɩ o doŋ lanyɩranɩ siun dɛ nɩ mʋ maŋɩ naa o na kɩ-o lwarɩm mʋ gara? Nɔɔnʋ na vrɩ o doŋ ŋwɩa siun dɛ nɩ mʋ maŋɩ naa o na gʋ-o mʋ gara?»

O na bwe-ba kʋntʋ tɩn, ba maa cɩm. ⁵ O ma nii ba maama yɩ o banɩ zaŋɩ. O wʋ ma cɔgɩ zanzan ba wʋbʋŋa na tɩgɩ tɩn ŋwaanɩ. O laan ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «Twɩ n jɩŋa kam.» O ma twɩ-ka, yɩ ka joori ka ji lanyɩranɩ.

⁶ Farizɩan tiinǝ bam na nɛ o na kɩ te tɩn, ba ma nuŋi ba vu ba banɩ dɩ Pɛ Erɔdɩ * kwaga nɔɔna bam, sɩ ba lagɩ cwǝŋǝ ba gʋ Zezi.

Nɔn-kɔgɔ na tu Zezi te te tɩn

⁷ Zezi dɩ o karabiǝ bam ma zaŋɩ ba kɛ. Ba ma vu ba yi nɩnɩʋ kʋm ni. Kɔgɔ zanzan ma nuŋi Galile je sɩm nɩ ba tɔgɩ o kwaga. ⁸ Nɔɔna badonnǝ dɩ ma nuŋi Zeruzalɛm dɩ Zude maama, dɩ Yidume je sɩm nɩ. Badaara dɩ ma nuŋi je sɩlʋ na wʋ Zʋrdɛn bugǝ kam bubɛ dɩdoŋ dɩm nɩ tɩn, dɩ Tiiri dɩ Sidɔn tɩ-niǝ yam maama wʋnɩ. Kɔ-fɔrɔ zanzan ma vu Zezi te, ba na lwarɩ o na kɩ kʋlʋ maama tɩn ŋwaanɩ. ⁹ Ba kɔgɔ kʋm na daga yɩ ba tiini ba pɩɩn-o zanzan tɩn, o ma ta dɩ o karabiǝ bam sɩ ba ja naboro ba ba ba zɩgɩ da, sɩ o wanɩ o zʋ kʋ wʋ. ¹⁰ O na maŋɩ o pa nɔɔna zanzan na yazurǝ tɩn, kʋ ma pa yawɩɩna bam maama yigi ba pɩɩn-o, yɩ ba kwaanɩ sɩ ba dwe o yɩra. ¹¹ Maŋa kalʋ maama ciciri sɩm na yǝni sɩ na-o, sɩ wʋ́ tʋ o yigǝ nɩ mʋ, yɩ sɩ kaasɩ sɩ wɩ: «Nmʋ mʋ yɩ Wɛ Bu wʋm.» ¹² Ciciri sɩm na yǝni sɩ tɛ kʋntʋ doŋ, o yǝni o kaanɩ-sɩ mʋ, sɩ sɩ yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ lwarɩ o na yɩ wʋlʋ tɩn.

Zezi na kuri o tɩntʋŋna fugǝ-bale bam te tɩn

(Matiyu 10:1-4, Luki 6:12-16)

¹³ Zezi laan ma zaŋɩ o vu o di piu kʋdoŋ yuu. O ma bǝŋi balʋ o na lagɩ tɩn sɩ ba ba o te. ¹⁴ Ba na tu tɩn, o ma kuri nɔɔna fugǝ-bale sɩ ba taa wʋ o tee nɩ, sɩ o taa tʋŋɩ-ba sɩ ba taa ve ba tɔɔla Wɛ kwǝrǝ kam dɩ nɔɔna. ¹⁵ O ma daarɩ o pa-ba dam sɩ ba wanɩ ciciri ba zǝli nɔɔna yɩra nɩ.

¹⁶ Nɔɔna fugǝ-bale bam o na kuri tɩn yɩra mʋ tɩntʋ:

Simɔn wʋlʋ Zezi na pɛ o yɩrɩ nɩ Pɩyɛɛrɩ tɩn,

¹⁷ dɩ Zakɩ wʋlʋ na yɩ Zebede bu tɩn, dɩ o nyaanɩ Zan.

Zezi ma pa bantʋ yɩrɩ nɩ Bʋanɛrgɛsɩ, kʋ kuri mʋ ‹Dʋ-baka biǝ›.

¹⁸ Dɩ Andre, dɩ Filipi, dɩ Batelemi, dɩ Matiyu, dɩ Toma,

dɩ Zakɩ wʋlʋ na yɩ Alɩfɩ bu tɩn, dɩ Tadɩ,

dɩ Simɔn wʋlʋ na yɩ Zelɔtɩ * nɔɔna bam wʋ nɔɔnʋ tɩn,

¹⁹ dɩdaanɩ Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na wʋ́ ba o yǝgi Zezi o pa nɔɔna tɩn.

Wɔɔ dam mʋ Zezi maɩ o zǝli ciciri sɩm?

(Matiyu 12:22-32, Luki 11:14-23, 12:10)

²⁰ Zezi ma joori o vu sɔŋɔ. Kɔgɔ zanzan daa ta ma ba kʋ gilimi sɔŋɔ kʋm. Kʋ ma pa Zezi dɩ o karabiǝ bam daa warɩ ba na laŋa sɩ ba di wʋdiu dɩ. ²¹ O sɔŋɔ tiinǝ na ni kʋntʋ tɩn, ba ma zaŋɩ ba nuŋi sɩ ba vu ba ja-o ba viiri, bɛŋwaanɩ nɔɔna tɛ ba wɩ, o co mʋ.

²² Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ ya nuŋi Zeruzalɛm ba ba sɩ ba nii-o. Ba maa tɛ ba wɩ: «Sʋtaana-pɛ Belizebuli mʋ jɩg-o. Kʋ yɩ wʋntʋ dam mʋ o ma o zǝli sʋtaana.»

²³ Zezi laan ma bǝŋi-ba sɩ ba ba o te, yɩ o daarɩ o maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋ́ wanɩ o ma sʋtaana-pɛ dam o ma zǝli sʋtaana na? ²⁴ Tɩʋ kʋlʋ paarɩ na pɔɔrɩ kuni bɩle yɩ ba jɩgɩ daanɩ tɩn, kʋʋ́ tʋ mʋ. ²⁵ Sɔŋɔ kʋlʋ maama na pɔɔrɩ kʋ tɩtɩ wʋnɩ tɩn, kʋ dɩ wʋ́ tʋ mʋ. ²⁶ Sʋtaana-pɛ na joori o jɩgɩ dɩ o tɩtɩ, kʋ brɩ nɩ o paarɩ dɩm pɔɔrɩ bɩle mʋ yɩ o dam ti. Oó tʋ mʋ. ²⁷ Kʋ nan na yɩ te tɩn, sʋtaana-pɛ nyɩ dɩ nɔn-dɩdɛɛrʋ na yɩrɩ o sɔŋɔ te tɩn mʋ. Nɔɔnʋ na lagɩ sɩ o zʋ dɩdɛɛrʋ wʋm sɔŋɔ o ŋɔ, o maŋɩ sɩ o da yigǝ o ja dɩdɛɛrʋ wʋm o vɔ mʋ. O na dɛ yigǝ o vɔ-o, o laan wʋ́ wanɩ o zʋ o kwalɩmɩ o jɩjɩgɩrʋ tɩm maama o ja viiri.

²⁸ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, kǝm-balwaarʋ tɩlʋ maama nɔɔna na kɩ tɩn, naa ta-balwaarʋ tɩlʋ ba na ŋɔɔnɩ tɩn, Wɛ waɩ DƖ yagɩ-tɩ DƖ ma cɛ-ba. ²⁹ Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama na ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ Joro * kʋm tɩn, Wɛ bá sɛ sɩ DƖ ma cɛ kʋntʋ tu maŋa dɩ maŋa. Lwarɩm dɩm kʋntʋ wʋ́ ta tɔgɩ kʋntʋ tu sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.» ³⁰ Ba na tagɩ ba wɩ, cicirǝ mʋ jɩg-o tɩn, mʋ o tagɩ kʋntʋ dɩ ba.

Zezi nu dɩ Zezi nyaana na yɩ balʋ tɩn

(Matiyu 12:46-50, Luki 8:19-21)

³¹ Zezi nu dɩ o nyaana ma ba o na wʋ mɛ tɩn, ba zɩgɩ sɔŋɔ kʋm mancoŋo nɩ, yɩ ba pa ni sɩ ba bǝŋ-o. ³² Kɔgɔ zanzan maa je ba gilim-o. Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «N nu dɩ n nyaana tu ba wʋ mancoŋo nɩ, yɩ ba lagɩ-m.»

³³ O ma lǝri-ba o wɩ: «Wɔɔ mʋ yɩ a nu, bran yɩ a nyaana?» ³⁴ O laan ma nii balʋ na je ba gilim-o tɩn seeni yɩ o wɩ: «Amʋ nu dɩ a nyaana mʋ tɩntʋ. ³⁵ Bɛŋwaanɩ wʋlʋ maama na kɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ yɩ a nyaanɩ dɩ a nakɔ dɩ a nu.»

4

Zezi na maŋɩ mɩmaŋa o brɩ nɔɔna te tɩn

(Matiyu 13:1-23, Luki 8:4-15)

¹ Zezi dɛɛn maa wʋ nɩnɩʋ kʋm ni nɩ o brɩ nɔɔna bam. Nɔɔna zanzan ma ba ba gilim-o. Ba kɔgɔ kʋm na daga tɩn, o ma zaŋɩ o di naboro kʋ na wʋ na bam wʋnɩ tɩn, yɩ o jǝni sɩ o brɩ-ba. Nɔɔna bam maama ma maŋɩ na bam ni nɩ, sɩ ba taa cǝgi o taanɩ dɩm. ² O maa maɩ mɩmaŋa o brɩ-ba wǝǝnu zanzan, yɩ o zaasɩ-ba o wɩ:

³ «Cǝgi-na. Valʋ dɛɛn mʋ wʋra. O ma zaŋɩ o vu o kara sɩ o du. ⁴ O ma karɩ o dʋlɩ o wo-duuru tɩm. Tɩdonnǝ ma tʋ cwǝŋǝ ni nɩ. Zunǝ ma ba ba twɛ-tɩ ba di. ⁵ Tɩdonnǝ ma tʋ kandwa jǝgǝ nɩ valɩm na ba daga mɛ tɩn. Tɩ ma wʋ daanɩ tɩ puli, valɩm dɩm na ba lirǝ tɩn ŋwaanɩ. ⁶ Wɩa ma ba ka baanɩ tɩ maama. Tɩ bʋnnʋ na wʋ zʋ tɩga tɩn, tɩ ma tɩ. ⁷ Kʋ daarɩ wo-duuru tɩdonnǝ ma tʋ sabarɩ wʋnɩ. Tɩ na puli tɩn, sabarɩ sɩm laan ma zaŋɩ sɩ li-tɩ sɩ gʋ, yɩ tɩ daa wʋ kɩ biǝ. ⁸ Kʋ daarɩ tɩdonnǝ ma tʋ tɩ-ywǝŋǝ jǝgǝ nɩ, tɩ ma puli tɩ nuŋi tɩ kɩ biǝ lanyɩranɩ. Tɩdonnǝ kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ fiintɔ fiintɔ. Tɩdaara kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ fusɩrdʋ fusɩrdʋ. Tɩtɩm dɩ maa kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ bi bi.»

⁹ Zezi laan ma ta o wɩ: «Á nan fɔgɩ á cǝgi a taanɩ dɩm lanyɩranɩ.»

¹⁰ Kɔgɔ kʋm na viiri kʋ daarɩ Zezi o yɩranɩ tɩn, nɔɔna balʋ ya na wʋ o tee nɩ tɩn badaara ma tɔgɩ dɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam, ba vu ba bwe-o mɩmaŋa yam kuri. ¹¹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ na yɩ abam, Wɛ maŋɩ DƖ pa á lwarɩ DƖ paarɩ dɩm kuri na yɩ te tɩn, yɩ cɩga kam kʋntʋ ya maŋɩ ka sǝgi mʋ. Kʋ daarɩ, balʋ na daɩ amʋ kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna tɩn, a maɩ mɩmaŋa yɩranɩ mʋ a brɩ-ba Wɛ cɩga kam, ¹² sɩ

‹ba na niǝ, sɩ ba yɩ taa naɩ lanyɩranɩ,

ba na cǝgǝ, sɩ ba yɩ taa ni ka kuri.

Kʋ na daɩ kʋntʋ, ba ya wʋ́ pipiri ba sɛ Wɛ,

yɩ DƖ wʋ́ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba.› »

¹³ Zezi laan ma bwe-ba o wɩ: «Á wʋ ni mɩmaŋɩ dɩntʋ kuri na? Kʋntʋ tɩn, á nan wʋ́ kɩ ta mʋ á ni mɩmaŋa yadonnǝ yam kuri? ¹⁴ Mɩmaŋɩ dɩm kuri mʋ tɩntʋ:

Wo-duuru tɩlʋ valʋ wʋm na jɩgɩ o du tɩn mʋ brɩ Wɛ taanɩ dɩm na yɩ te tɩn. ¹⁵ Nɔɔna badonnǝ nyɩ dɩ cwǝŋǝ kam ni wo-duuru tɩm na tʋ mɛ tɩn mʋ. Bantʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm tɩn, sʋtaanɩ * ma da dɩ ba dɩ lɩ-dɩ, yɩ dɩ wʋ zʋ ba wʋbʋŋa. ¹⁶ Nɔɔna badonnǝ nyɩ dɩ kandwa jǝgǝ kalʋ wo-duuru tɩm na tʋ da tɩn mʋ. Bantʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm tɩn, ba joŋi-dɩ lɩla dɩ wʋpolo. ¹⁷ Taanɩ dɩm ma wʋ tiini dɩ zʋ ba wʋbʋŋa. Yaara na yi-ba, yɩ ba na bɛɛsɩ-ba Wɛ taanɩ dɩm ŋwaanɩ, baá da ba kwe-dɩ ba yagɩ mʋ lɩla. ¹⁸ Nɔɔna badaara nyɩ dɩ sabarɩ sɩm jǝgǝ kam wo-duuru tɩm na tʋ da tɩn mʋ. Bantʋ mʋ yɩ balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm, ¹⁹ yɩ ba ta jɩgɩ liǝ dɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩm. Sǝbu-lagɩ ma cɔgɩ ba wʋbʋŋa yɩ wo-yɔɔrʋ fra jɩgɩ-ba, kʋ pa ba kwe Wɛ taanɩ dɩm ba yagɩ, yɩ dɩ wʋ jaanɩ kuri dɩ pa-ba. ²⁰ Kʋ daarɩ nɔɔna badaara nyɩ dɩ tɩ-ywǝŋǝ jǝgǝ kam wo-duuru tɩm na tʋ da tɩn mʋ. Bantʋ mʋ yɩ balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba sɛ-dɩ lanyɩranɩ tɩn. Kʋntʋ ma pa Wɛ taanɩ dɩm ja kuri dɩ pa-ba, nɩnɛɛnɩ wo-duuru na kɩ biǝ lanyɩranɩ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ biǝ fiintɔ fiintɔ, yɩ tɩdaara dɩ kɩ biǝ fusɩrdʋ fusɩrdʋ, yɩ tɩdonnǝ dɩ kɩ biǝ bi bi tɩn.»

Kanɩa mɩmaŋa

(Luki 8:16-18)

²¹ Zezi daa ma maŋɩ o brɩ-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ na tarɩgɩ kanɩa, oó sɛ o kwe-ka o pu tɩtɔgɔ kuri nɩ, naa o zɩgɩ-ka gadogo kuri nɩ na? Aye. Oó kwe-ka o palɩ wɛɛnɩ mʋ. ²² Kʋlʋ maama na sǝgi zɩm nɔɔna tee nɩ tɩn wʋ́ ba kʋ kwɩn. Kʋlʋ maama na pugi zɩm tɩn wʋ́ ba kʋ puri sɩ nɔɔna maama lwarɩ-kʋ. ²³ Á nan fɔgɩ á cǝgi a taanɩ dɩm lanyɩranɩ.»

²⁴ O daa ma ta o wɩ: «Kwaanɩ-na á pa á na ni kʋlʋ tɩn zʋ á wʋbʋŋa. Abam na maɩ bwaŋa kalʋ á maŋɩ á pa á donnǝ tɩn, Wɛ dɩ wʋ́ ma bwaŋa kantʋ mʋ DƖ maŋɩ DƖ pɛɛlɩ DƖ pa abam. ²⁵ Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na maŋɩ o jɩgɩ woŋo tɩn, o ta wʋ́ joŋi kʋdoŋ o wǝli da, yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ nan na maŋɩ o ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ tɩn wʋ́ ba o ga kʋlʋ fɩnfɩɩn o ya na jɩgɩ tɩn dɩ.»

Wo-vaalʋ bɩrʋ mɩmaŋa

²⁶ Zezi daa ma ta o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ nɔɔnʋ na kwe wo-duuru o du o kara wʋnɩ te tɩn mʋ. ²⁷ Tɩtɩɩ nɩ o maa tigi o dɔa. Wɩa nɩ o maa yǝni o zaŋɩ. Wɩa dɩ tɩtɩɩ maama wo-vaalʋ tɩm maa pulǝ yɩ tɩ bɩra, yɩ valʋ wʋm yǝri tɩ na kɩ te tɩ puli. ²⁸ Tɩga kam nɩ mʋ wǝǝnu tɩm tɩtɩ yǝni tɩ puli tɩ nuŋi tɩ da yigǝ tɩ kɩ vɔɔrʋ. Tɩ laan ja pugǝ yɩ tɩ daarɩ tɩ kɩ biǝ. ²⁹ Wo-vaalʋ tɩm na bɩgɩ tɩ ti, valʋ wʋm laan wʋ́ kwe o sʋgʋ o vu o zagɩ-tɩ, faa maŋa kam na yi tɩn ŋwaanɩ.»

Wɛ paarɩ dɩm na yɩ te tɩn

(Matiyu 13:31-32, Luki 13:18-19)

³⁰ Zezi daa ta ma ta o wɩ: «Amʋ wʋ́ ma bɛɛ mʋ a maa maŋɩ a brɩ abam Wɛ paarɩ dɩm na nyɩ te tɩn? Aá ma mɩmaŋa mʋ a brɩ abam sɩ á lwarɩ lanyɩranɩ. ³¹ Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ nɔɔnʋ na kwe wo-duu na yɩ mɩmɩɩnʋ o du tɩga nɩ, yɩ wo-duu kʋm kʋntʋ mʋ tiini kʋ yɩ mɩmɩɩnʋ wo-dwǝ maama wʋnɩ. ³² O na dugi-kʋ tɩn, kʋ laan ma nuŋi kʋ ji kamunu kʋ dwǝni dwǝ balʋ maama na wʋ o kara kam nɩ tɩn. Kʋ ma ta nɛ kamunǝ kamunǝ, yɩ zunǝ tui ba sɔ ba pwǝru kʋ yuu nɩ, kʋ na jɩgɩ woro tɩn ŋwaanɩ.»

³³ Zezi maa maɩ mɩmaŋa yantʋ dwi zanzan mʋ o maŋɩ Wɛ taanɩ dɩm o brɩ nɔɔna bam. O maa yǝni o brɩ-ba nɩnɛɛnɩ ba na wʋ́ wanɩ ba ni dɩ kuri te tɩn. ³⁴ O maa maɩ mɩmaŋa yɩranɩ mʋ o brɩ nɔɔna bam. Kʋ na yǝni kʋ yɩ wʋntʋ dɩ o karabiǝ bam yɩranɩ, o yǝni o tɛ wǝǝnu tɩm maama kuri o brɩ-ba.

Zezi na jɩgɩ dam vu-fɔrɔ dɩ na baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 8:23-27, Luki 8:22-25)

³⁵ Dɛ dɩm kʋntʋ wa-zʋʋrɩ maŋa nɩ, Zezi ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Pa-na dɩ́ kwe naboro dɩ́ vu dɩ́ bɛ bubɛ dɩdoŋ dɩm.» ³⁶ O na je naboro kʋm wʋnɩ kʋntʋ tɩn, ba ma kwe-o ba ja viiri yɩ ba daarɩ kɔgɔ kʋm. Nabwǝǝru tɩdonnǝ dɩ maa tɔgɩ-ba tɩ veǝ. ³⁷ Vu-fɔrɔ laan ma zaŋɩ kʋ magɩ boro kʋm. Na bam ma pɔgɩlɩ zanzan ba wʋra ba sui boro kʋm, yɩ kʋ lagɩ kʋ miisi na bam kuri nɩ. ³⁸ Zezi maa wʋ naboro kʋm kwaga kam nɩ o tigi pɔlɔ baŋa nɩ o dɔa. O karabiǝ bam ma vu ba zaŋ-o, yɩ ba ta dɩd-o ba wɩ: «Karanyɩna, dɩ́ na lagɩ dɩ́ tɩ tɩn, kʋ daɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ nmʋ na?»

³⁹ O laan ma zaŋɩ wɛɛnɩ, yɩ o bagɩ vu-fɔrɔ kʋm o wɩ, kʋ kwǝri, yɩ o daarɩ o ta dɩ na bam o wɩ, ba yagɩ sɔɔ! O na tagɩ kʋntʋ tɩn, viu kʋm ma sɩɩnɩ kʋ ja, yɩ na bam dɩ maŋɩ da cɩmm. ⁴⁰ O ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á fʋmma kʋntʋ? Abam ta wʋ kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ na?»

⁴¹ Fʋʋnɩ ma tiini dɩ ja-ba. Ba ma bwe daanɩ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ yɩ wɔɔ mʋ, yɩ viu dɩ na dɩ ta sɛ o ni?»

5

Zezi na zǝli ciciri nɔɔnʋ yɩra nɩ te tɩn

(Matiyu 8:28-34, Luki 8:26-39)

¹ Ba ma vu ba bɛ nɩnɩʋ kʋm ni dɩdoŋ dɩm mɛ Zeraaza tiinǝ na zʋʋrɩ da tɩn. ² Zezi ma nuŋi naboro kʋm wʋnɩ. Nɔɔnʋ wʋdoŋ ma da o nuŋi yibeelǝ je nɩ o ba o jeer-o. Cicirǝ mʋ jɩg-o ka yaara. ^3-4 O dɛɛn tigi yibeelǝ je nɩ mʋ. Kuni zanzan ba yǝni ba maɩ capʋnnʋ mʋ ba ma vɔ o jɩa dɩ o nɛ. O maa yǝni o vaŋɩ capʋnnʋ tɩlʋ na wʋ o jɩa nɩ tɩn o kɔ. O ma daarɩ o magɩ luguru tɩlʋ ba na kɩ o nɛ sɩm nɩ tɩn o cɔgɩ. O na tiini o dana tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ daa warɩ o ja-o o vɔ, naa o ja-o o pa o jǝni cɩm. ⁵ Maŋa maama wɩa dɩ tɩtɩɩ o beeri yibeelǝ je sɩm nɩ dɩ pweeru yuu nɩ mʋ, yɩ o kaasa. O maa yǝni o magɩ o tɩtɩ dɩ kandwa o fwǝlǝ.

⁶ O na tʋlɩ o na Zezi yigǝ yigǝ tɩn, o ma nuŋi yibeelǝ yam wʋnɩ o duri o vu o jeer-o. O na yi o te tɩn, o ma kuni doonǝ o yigǝ nɩ, ⁷ yɩ o kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Zezi, Yuutu Baŋa-Wɛ Bu, n tu amʋ te sɩ n kɩ bɛɛ mʋ? A loori-m dɩ Wɛ yɩrɩ, sɩ n yɩ zaŋɩ n yaarɩ-nɩ.» ⁸ O tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ Zezi maŋɩ o wʋra o tɛ dɩ cicirǝ kam sɩ ka nuŋi o yɩra nɩ.

⁹ Zezi laan ma bwe-o o wɩ: «N yɩrɩ mʋ bɛɛ?»

O ma lǝri o wɩ: «A yɩrɩ mʋ Kɔgɔ, bɛŋwaanɩ dɩ́ yɩ ciciri zanzan mʋ.» ¹⁰ Ciciri sɩm ma pa nɔɔnʋ wʋm tiini o loori Zezi, sɩ o yɩ pa sɩ nuŋi je sɩntʋ nɩ sɩ viiri.

¹¹ Tǝrǝ zanzan dɛɛn ma wʋ je sɩm kʋntʋ nɩ ba beeri piu kʋm tǝŋǝ nɩ ba di. ¹² Ciciri sɩm ma loori Zezi sɩ wɩ: «Pa dɩbam cwǝŋǝ sɩ dɩ́ vu dɩ́ zʋ tǝrǝ bam.» ¹³ O ma sɛ. Ciciri sɩm laan ma yagɩ nɔɔnʋ wʋm yɩra yɩ sɩ zʋ tǝrǝ bam. Tǝrǝ bam kɔgɔ kʋm maama laan ma duri ba tu ba tʋ bugǝ kam wʋnɩ ba li na ba tɩ. Ba dɛɛn yɩ nɩnɛɛnɩ tǝrǝ mʋrr-tɩle (2.000) mʋ te.

¹⁴ Nɔɔna balʋ ya na nii tǝrǝ bam baŋa nɩ tɩn ma duri ba vu tɩʋ kʋm wʋ dɩ dɛ sɩm maama nɩ, ba ta dɩ nɔɔna bam kʋlʋ na kɩ tɩn. Nɔɔna bam ma nuŋi ba vu sɩ ba nii kʋ na kɩ te tɩn. ¹⁵ Ba ma vu ba yi Zezi te. Ba ma na nɔɔnʋ wʋlʋ ciciri kɔgɔ kʋm ya na jɩg-o tɩn. O maa je yɩ o wʋbʋŋa joori ya ba o tɩtɩ yɩ o zʋ gwaarʋ. Ba na nɛ-o kʋntʋ tɩn, fʋʋnɩ ma zʋ-ba. ¹⁶ Balʋ yiǝ na nɛ kǝm dɩm tɩn ma ta ba brɩ nɔɔna bam kʋ na kɩ nɔɔnʋ wʋm te tɩn, dɩ kʋlʋ na kɩ tǝrǝ bam dɩ tɩn. ¹⁷ Tɩʋ kʋm nɔɔna bam laan ma loori Zezi sɩ o nuŋi ba tɩʋ kʋm nɩ o viiri.

¹⁸ Zezi ma vu sɩ o joori o zʋ naboro kʋm wʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ ciciri sɩm ya na jɩgɩ sɩ yaarɩ tɩn ma loor-o, sɩ o na sɛ, sɩ o taa tɔg-o.

¹⁹ O ma wʋ sɛ. O ma ta dɩd-o o wɩ: «Ve sɔŋɔ, sɩ n ta dɩ n sɔŋɔ tiinǝ n Yuutu Baŋa-Wɛ na duri nmʋ ŋwaŋa dɩ DƖ na kɩ woŋo kʋlʋ maama DƖ pa-m tɩn.»

²⁰ Nɔɔnʋ wʋm laan ma kɛ o vu je sɩlʋ ba na bǝ nɩ ‹Tɩɩnɩ Fugǝ› tɩn, yɩ o tɛ o brɩ nɔɔna bam Zezi na kɩ kʋlʋ o pa-o tɩn. Balʋ maama na ni o taanɩ dɩm tɩn, kʋ ma sʋ-ba.

Zezi na bi Zayirusi bukɔ yɩ o pa kaanɩ wʋdoŋ na yazurǝ te tɩn

(Matiyu 9:18-26, Luki 8:40-56)

²¹ Zezi dɛɛn ma joori o da nɩnɩʋ kʋm wʋ dɩ naboro o bɛ bubɛ dɩdoŋ dɩm. O na zɩgɩ nɩnɩʋ kʋm ni nɩ tɩn, nɔn-kɔgɔ ma ba o te ba gilim-o. ²² Nɔɔnʋ wʋdoŋ maa tɔgɩ o wʋra, o yɩrɩ mʋ Zayirusi. O yɩ Wɛ-digǝ kam yigǝ tiinǝ wʋ dɩdʋa mʋ. O na nɛ Zezi tɩn, o ma kuni doonǝ o yigǝ nɩ, ²³ yɩ o tiini o loor-o o wɩ: «Amʋ bukɔ balaŋa mʋ lagɩ o tɩ. Popo, a loori-m sɩ n ba n daŋɩ n jɩa o baŋa nɩ, sɩ kʋʋ́ pa o yawɩʋ kʋm je sɩ o joori o na ŋwɩa.»

²⁴ Zezi ma sɛ yɩ o tɔgɩ dɩd-o o ma ve. Kɔ-fɔrɔ dɩ maa tɔg-o, yɩ ba pɩɩn-o zanzan.

²⁵ Kaanɩ wʋdoŋ maa tɔgɩ o wʋra, o na wɔɛ ka-wʋ taan bɩna fugǝ-yale. ²⁶ O dɛɛn tiini o yaarɩ dɔgɩta tiinǝ zanzan tee nɩ. O dɛɛn cɔgɩ o sǝbu maama o yawɩʋ kʋm baŋa nɩ, yɩ kʋ ta ba garɩ kʋ pa-o, kʋ fɔgɩ kʋ jiri lɛɛrʋ mʋ o yɩra nɩ. ²⁷ O laan na ni Zezi ŋwa tɩn, o ma tɔgɩ kɔgɔ kʋm wʋ o kɛ o kwaga o vu o dwe o gɔrɔ. ²⁸ O maa bʋŋɩ o wɩ: «A na maŋɩ a dwe o gɔrɔ kʋm má dɩ, aá na yazurǝ.»

²⁹ O na dwe-o kʋntʋ tɩn, jana kam ma da ka kɔ. O ma lwarɩ nɩ o yawɩʋ kʋm sɩɩnɩ kʋ je o yɩra nɩ. ³⁰ Bɩdwɩ baŋa nɩ mʋ Zezi maanɩ nɩ dam nuŋi o yɩra nɩ. O maa zɩgɩ kɔgɔ kʋm wʋnɩ o pipiri o nii, yɩ o bwe o wɩ: «Wɔɔ mʋ dwe a gɔrɔ?»

³¹ O karabiǝ bam ma ta dɩd-o ba wɩ: «Nmʋ wʋ nɛ nɔɔna bam maama na yigi ba pɩɩnɩ nmʋ te tɩn na? Bɛɛ mʋ yɩ n bwe nɩ, wɔɔ mʋ dwe-m?»

³² O daa ta maa fɔgɩ o nii kɔgɔ kʋm wʋnɩ sɩ o lwarɩ wʋlʋ na dwe-o tɩn. ³³ Fʋʋnɩ laan maa jɩgɩ kaanɩ wʋm yɩ o yɩra saɩ, o na ye kʋlʋ na kɩ-o yɩ o na yazurǝ tɩn ŋwaanɩ. O ma vu Zezi te o kuni doonǝ o yigǝ nɩ, yɩ o ta o cɩga maama dɩd-o. ³⁴ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «A bukɔ, nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ te tɩn mʋ pɛ n na yazurǝ. Ve sɩ Wɛ wʋ́ wǝli-m, sɩ n sin dɩ n yawɩʋ kʋm.»

³⁵ Zezi ta na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔna badonnǝ ma nuŋi Zayirusi sɔŋɔ ba ba, ba ta dɩd-o ba wɩ: «N bukɔ wʋm tɩga. Daa n yɩ ta n jɩgɩ karanyɩna kam n yaara.»

³⁶ Zezi maa cɩm, yɩ o ta dɩ Zayirusi o wɩ: «Yɩ pa fʋʋnɩ ja-m. Za n weeni n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ.»

³⁷ Zezi ma wʋ sɛ sɩ nɔɔna tɔgɩ dɩd-o ba vu Zayirusi sɔŋɔ kʋm, kʋ na daɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zakɩ dɩ o nyaanɩ Zan yɩranɩ. ³⁸ Ba ma vu ba yi sɔŋɔ kʋm. Zezi ma ni nɩ sɔɔ yɩranɩ mʋ wʋra bɔgɩ bɔgɩ, yɩ nɔɔna keerǝ yɩ ba coosǝ. ³⁹ O ma zʋ sɔŋɔ kʋm, yɩ o ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ á kɩ sɔɔ yɩ á keerǝ? Bu wʋm wʋ tɩgɩ, o dɔ mʋ.»

⁴⁰ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma mwan-o. O ma pa ba maama nuŋi. O ma daarɩ o ja bu wʋm nu dɩ o ko dɩ o tɩtɩ karabiǝ batɔ bam o vu o zʋ digǝ kalʋ bu wʋm na tigi da tɩn. ⁴¹ O ma ja bu wʋm jɩŋa, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Talita kumi.» Taanɩ dɩntʋ kuri mʋ: «Bɩsankana, a lagɩ a ta nmʋ, zaŋɩ wɛɛnɩ.»

⁴² O na tagɩ kʋntʋ tɩn, bɩsankana kam ma da ka zaŋɩ wɛɛnɩ ka veǝ. O bɩna dɛɛn yɩ fugǝ-yale mʋ. Ba na nɛ kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-ba lanyɩranɩ. ⁴³ Zezi laan ma kaanɩ-ba o wɩ, ba yɩ zaŋɩ ba pa nɔɔn-nɔɔnʋ lwarɩ kʋlʋ na kɩ tɩn. O ma daarɩ o ta dɩ ba o wɩ, ba kɩ wʋdiu ba pa bu wʋm sɩ o di.

6

Zezi tɩtɩ tɩʋ kʋm tiinǝ na vɩ-o te tɩn

(Matiyu 13:53-58, Luki 4:16-30)

¹ Zezi dɛɛn ma nuŋi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ, yɩ o joori o vu o tɩtɩ tɩʋ. O karabiǝ bam dɩ tɔg-o ba vu. ² Zwifǝ bam siun dɛ na yi tɩn, o ma vu o zʋ ba Wɛ-digǝ kam yɩ o puli sɩ o brɩ-ba Wɛ taanɩ. Nɔɔna zanzan maa wʋra yɩ ba cǝgi o zaasɩm dɩm. Ba na ni tɩn, kʋ ma sʋ-ba lanyɩranɩ. Ba maa tɛ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ kɩ ta mʋ o lwarɩ wǝǝnu tɩntʋ doŋ? O kɩ ta mʋ o jɩgɩ swan tɩntʋ, yɩ o jɩgɩ dam o ma kɩ wo-kɩnkagɩla yantʋ? ³ Kʋ daɩ wʋm mʋ yɩ da-lwarʋ wʋm na? Wʋm mʋ daɩ Mari bu wʋm na? Kʋ daɩ wʋm nyaana mʋ yɩ Zakɩ dɩ Zʋzɛfʋ dɩ Zudasɩ dɩ Simɔn na? Kʋ daɩ wʋm nakwa mʋ wʋ dɩbam tɩtarɩ nɩ tɩn na?»

Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba dɛɛn wʋ sɛ nɩ Zezi sɩɩnɩ o nuŋi Wɛ te. ⁴ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Nɔɔnʋ na yɩ Wɛ nijoŋnu, nɔɔna yǝni ba pa-o zulǝ lanyɩranɩ, kʋ daarɩ o tɩtɩ tɩʋ tiinǝ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ dɩ o cʋrrʋ nan bá nɩg-o.»

⁵ O dɛɛn ma wʋ kɩ wo-kɩnkagɩla ba tee nɩ. Kʋ na daɩ o na kwe o jɩŋa o daŋɩ yawɩɩna fɩnfɩɩn baŋa nɩ o pa ba na yazurǝ tɩn. ⁶ Kʋ ma sʋ Zezi dɩ ba na wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn.

Zezi na tʋŋɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam te tɩn

(Matiyu 10:5-15, Luki 9:1-6)

Zezi dɛɛn maa tʋlɩ tɩ-balwa bam o karɩ o brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam. ⁷ O laan ma bǝŋi o karabiǝ fugǝ-bale bam sɩ ba ba o te. O ma lɩ-ba bale bale sɩ o tʋŋɩ-ba, yɩ o pa-ba dam sɩ ba wanɩ ba zǝli ciciri nɔɔna yɩra nɩ. ⁸ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Á na maa ve, á yɩ zaŋɩ á kwe kʋlʋkʋlʋ á wǝli da á ja á vu, kʋ na daɩ nacǝgǝ yɩranɩ. Á nan yɩ kwe wʋdiu naa tampɔgɔ. Á yɩ kwe sǝbu á kɩ gwar-fwɛɛla nɩ á wǝli da. ⁹ Zʋ-na natra, sɩ á yɩ kwe gwaarʋ tɩle tɩle. ¹⁰ Á na ve á zʋ sɔŋɔ kʋlʋ á pǝni da, sɩ á taá zʋʋrɩ daanɩ sɩ kʋ ba kʋ yi á viirim maŋa. ¹¹ Kʋ daarɩ, á na yi tɩʋ kʋlʋ yɩ ba na wʋ sɛ sɩ ba jeeri abam lanyɩranɩ, naa ba na wʋ cǝgi abam taanɩ, sɩ á nuŋi tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ. Á na maa viirǝ, sɩ á pɩɩsɩ á nɛ fogo á yagɩ da, sɩ kʋ pa nɔɔna bam lwarɩ nɩ ba wʋ kɩ lanyɩranɩ.»

¹² O na tagɩ kʋntʋ dɩ ba o ti tɩn, ba laan ma nuŋi ba vu ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ, ba brɩ nɔɔna nɩ ba maŋɩ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm. ¹³ Ba ma zǝli ciciri zanzan nɔɔna yɩra nɩ. Ba ma kwǝri ba kwe nugǝ ba ma dwe yawɩɩna zanzan, yɩ ba na yazurǝ.

Pɛ Erɔdɩ na pɛ ba gʋ Zan te tɩn

(Matiyu 14:1-12, Luki 9:7-9)

¹⁴ Pɛ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Erɔdɩ. * O ma ba o ni Zezi ŋwa, nɔɔna zanzan na jɩgɩ o taanɩ ba ŋɔɔnɩ tɩn ŋwaanɩ. Nɔɔna badonnǝ maa tɛ ba wɩ: «Kʋ yɩ Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn mʋ joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ o jɩgɩ dam yɩ o waɩ wo-kɩnkagɩla o kɩa.»

¹⁵ Nɔɔna badaara maa wɩ: «Kʋ yɩ Wɛ nijoŋnu Eli * mʋ tuǝ.» Badaara dɩ ta maa wɩ: «O yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ, nɩnɛɛnɩ balʋ na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ faŋa faŋa tɩn.»

¹⁶ Kʋ daarɩ, Pɛ Erɔdɩ na ni Zezi ŋwa tɩn, o ma ta o wɩ: «Kʋʋ́ ta yɩ Zan wʋlʋ amʋ na pɛ ba go o yuu tɩn mʋ joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ.»

¹⁷ O dɛɛn tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ o ya wʋ kɩ Zan lanyɩranɩ. O pɛ ba ja Zan ba vɔ ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ. Kʋ dɛɛn kɩ tɩntʋ doŋ mʋ: Erɔdɩ ya di kaanɩ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Erɔdɩadɩ. Kaanɩ wʋm dɛɛn yɩ o zɩmbaarʋ Filipi kaanɩ mʋ. ¹⁸ Zan dɛɛn ma ta dɩd-o nɩ, kʋ culǝ sɩ o di o zɩmbaarʋ kaanɩ yɩ o ta ŋwɩ. ¹⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Erɔdɩadɩ culi Zan. O maa lagɩ sɩ ba gʋ-o, yɩ o wʋ nɛ cwǝŋǝ, ²⁰ bɛŋwaanɩ Erɔdɩ dɛɛn kwarɩ Zan. O maa ye nɩ Zan yɩ wʋ-poŋo tu yɩ o tɛ cɩga. Kʋntʋ ŋwaanɩ Erɔdɩ ma fɔg-o o nii lanyɩranɩ, sɩ kʋlʋkʋlʋ yɩ kɩ-o. O maa yǝni o cǝgi o taanɩ dɩ wʋpolo, yɩ kʋ pa o wʋbʋŋa vugimi.

²¹ Erɔdɩadɩ dɛɛn laan ma ba o na cwǝŋǝ sɩ ba gʋ Zan. Pɛ Erɔdɩ lʋra maŋa na tu ka yi tɩn, o ma kɩ candiǝ yɩ o bǝŋi o tɩʋ kʋm dɩdɛɛra bam dɩ pamaŋna yigǝ tiinǝ, dɩ nadunǝ balʋ na zʋʋrɩ Galile nɩ tɩn, sɩ ba tɔgɩ ba di candiǝ kam. ²² Ba na wʋra ba di candiǝ kʋntʋ tɩn, Erɔdɩadɩ bukɔ laan ma zaŋɩ o zʋ o sa o brɩ vǝrǝ bam. Kʋ ma pa pɛ wʋm dɩ o vǝrǝ bam wʋ poli lanyɩranɩ. Pɛ wʋm ma ta dɩ bukɔ wʋm o wɩ: «Woŋo kʋlʋ maama nmʋ na lagɩ tɩn, amʋ wʋ́ pa-m.» ²³ O ta ma ta o du o wɩ: «Aá pa-m woŋo kʋlʋ maama n na wʋ́ loori a tee nɩ tɩn. Kʋ na maŋɩ kʋ yɩ a tɩʋ kʋm cicoro dɩ, a ta wʋ́ pa-m.»

²⁴ Bukɔ wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o ma nuŋi o vu o nu te o bwe-o o wɩ: «Bɛɛ woŋo mʋ amʋ wʋ́ loori?» O ma lǝri o wɩ: «Ve n ta nɩ n lagɩ sɩ o go Zan yuu mʋ o pa-m.»

²⁵ Bukɔ wʋm ma kɩ lɩla o joori o zʋ pɛ wʋm te, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «A lagɩ sɩ n go Zan yuu mʋ n kɩ zʋŋ-tanlaŋa wʋnɩ n pa-nɩ lele.»

²⁶ Pɛ Erɔdɩ na ni kʋntʋ tɩn, o wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ zanzan. O nan na tagɩ o du vǝrǝ bam yigǝ nɩ tɩn, o maa ba lagɩ sɩ o vɩn. ²⁷ O ma kɩ lɩla o tʋŋɩ o pamaŋnʋ dɩdʋa sɩ o vu o go Zan yuu kʋm o ja ba. Nɔɔnʋ wʋm ma vu pɩɩna digǝ kam o go Zan yuu kʋm. ²⁸ O ma kwe-kʋ o kɩ zʋŋ-tanlaŋa wʋnɩ o ja ba o pa bukɔ wʋm. O ma joŋi o ja vu o pa o nu.

²⁹ Zan karabiǝ bam na lwarɩ kʋlʋ na kɩ tɩn, ba ma zaŋɩ ba vu ba kwe o yɩra yam ba ja vu ba kɩ.

Zezi na pɛ kɔ-fɔrɔ di wʋdiu ba su te tɩn

(Matiyu 14:13-21, Luki 9:10-17, Zan 6:1-14)

³⁰ Zezi karabiǝ fugǝ-bale bam ma joori ba ba o te. Ba ma ta ba brɩ-o kʋlʋ maama ba na kɩa, dɩ ba na brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam te tɩn. ³¹ Nɔɔna zanzan maa yǝni ba tui Zezi te, yɩ ba joori ba viirǝ. Ba na daga kʋntʋ tɩn, Zezi dɩ o karabiǝ bam daa warɩ ba na pwǝlǝ sɩ ba di wʋdiu dɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ o ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam nan ba á yɩranɩ, sɩ dɩ́ vu gaa wʋ sɩ á wanɩ á sin fɩnfɩɩn.»

³² Ba laan ma vu ba zʋ naboro, sɩ ba vu je sɩlʋ na yɩ gaa wʋ tɩn ba yɩranɩ. ³³ Ba na maa kɛ tɩn, nɔɔna zanzan ma na-ba yɩ ba lwarɩ-ba. Ba ma zaŋɩ ba nuŋi ba tɩɩnɩ dɩm maama nɩ, ba duri dɩ nɛ ba vu ba loori-ba jǝgǝ kalʋ ba na maa ve tɩn nɩ. ³⁴ Zezi ma nuŋi naboro kʋm wʋnɩ. O laan ma na nɔn-kɔgɔ kʋm na tu kʋ wʋra. Ba ŋwaŋa ma zʋ-o lanyɩranɩ, bɛŋwaanɩ ba nyɩ dɩ peeni sɩlʋ na ba jɩgɩ nayɩrʋ sɩ o taa nii sɩ baŋa nɩ tɩn. O laan ma puli o wʋra o brɩ-ba wǝǝnu zanzan.

³⁵ Kʋ na tiini kʋ daanɩ yɩ wɛ ba wʋra dɩ zʋʋrɩ tɩn, o karabiǝ bam ma vu ba ta dɩd-o ba wɩ: «Maŋa kam wʋra ka kɛa, yɩ jǝgǝ kalʋ dɩbam na wʋra tɩn yɩ gaa wʋ mʋ. Wʋdiu tǝri yo. ³⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa nɔɔna bam vu sam wʋnɩ ba yǝgi wʋdiu ba di.»

³⁷ O ma lǝri-ba o wɩ: «Abam tɩtɩ pa-ba wʋdiu sɩ ba di.»

Ba ma ta ba wɩ: «Dɩ́ na lagɩ dɩ́ yǝgi dɩpɛ sɩ dɩ yi ba maama dim, kʋʋ́ yi nɩnɛɛnɩ sǝbu-dala biǝ yale mʋ (200). *f3 * Dɩ́ wʋ́ wanɩ dɩ́ yǝgi kʋntʋ na?»

³⁸ O laan ma bwe-ba o wɩ: «Abam jɩgɩ dɩpwa yagra mʋ? Ve-na á nii.»

Ba na ve ba nii tɩn, ba ma joori ba ba, ba ta dɩd-o ba wɩ: «Ya yɩ dɩpwa yanu dɩ kale sɩle yɩranɩ mʋ.»

³⁹ Zezi laan ma pa o karabiǝ bam ni, sɩ ba pa nɔɔna bam pɔɔrɩ kɔgɔ kɔgɔ ba jǝni tɩga nɩ ga-lɩʋ kʋm baŋa nɩ. ⁴⁰ Ba maama ma pɔɔrɩ yɩ ba jǝni, badaara kɔgɔ bi bi, badaara kɔgɔ fiinnu fiinnu. ⁴¹ Zezi laan ma kwe dɩpwa yanu yam dɩ kale sɩle sɩm, yɩ o kwǝni o yuu wɛɛnɩ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ. O ma fɔ fɔ dɩpwa yam o maŋɩ o pa o karabiǝ bam, sɩ ba laan joŋi-ya ba ja vu ba maŋɩ ba pa nɔɔna bam. O ma daarɩ o maŋɩ kale sɩle sɩm dɩ o pa ba maama sɩ ba di. ⁴² Nɔɔna bam maama ma di ba su ba daarɩ. ⁴³ Zezi karabiǝ bam ma pɛ dɩpwa dɩ kale cicwǝǝru tɩlʋ na daarɩ tɩn ba su tɩtwarʋ fugǝ-tɩle. ⁴⁴ Nɔɔna balʋ dɛɛn na di kʋntʋ tɩn yɩ baara mʋrr-tɩnu mʋ (5.000), kʋ wǝli dɩ kaana dɩ biǝ dɩ.

Zezi na ve na baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 14:22-36, Zan 6:16-21)

⁴⁵ Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi ma da o pa o karabiǝ bam vu ba zʋ naboro kʋm, sɩ ba da yigǝ ba bɛ nɩnɩʋ kʋm ba vu ba yi Betisayida. Ba na maa kɛ tɩn, o ma pa kɔgɔ kʋm viiri. ⁴⁶ O na pɛ ba viiri tɩn, o ma vu o di piu yuu sɩ o warɩ Wɛ.

⁴⁷ Tɩga ma ba ka yi. Naboro kʋm maa wʋ nɩnɩʋ kʋm tɩtarɩ nɩ, yɩ Zezi ta wʋ buburu kʋm nɩ o yɩranɩ. ⁴⁸ O ma na o karabiǝ bam na tiini ba kwaanɩ ba yɛ yɩ kʋ cɛ ba yɩra nɩ, vu-fɔrɔ na zaŋɩ kʋ jeeri-ba tɩn ŋwaanɩ. Tɩga na wʋra ka pʋʋrɩ tɩn, Zezi ma zaŋɩ o ve na bam baŋa nɩ o maa ve ba te. O ma vu o lagɩ o gaalɩ-ba o kɛ. ⁴⁹ Ba na nɛ-o o ve na bam baŋa nɩ tɩn, ba ya bʋŋɩ nɩ kʋ yɩ ciru mʋ. Ba ma kaasɩ baŋa baŋa, ⁵⁰ bɛŋwaanɩ ba maama nɛ-o yɩ fʋʋnɩ zʋ-ba zanzan.

Zezi laan ma ŋɔɔnɩ dɩ ba o wɩ: «Pa-na á wʋrʋ kɩ dam, sɩ kʋ yɩ amʋ mʋ. Á yɩ pa fʋʋnɩ taa jɩgɩ abam.»

⁵¹ O laan ma vu o zʋ naboro kʋm wʋ. O na yi ba te kʋntʋ tɩn, viu kʋm ma da kʋ kwǝri. Kʋ ma tiini kʋ sʋ-ba, ⁵² bɛŋwaanɩ Zezi na maŋɩ dɩpɛ dɩm o pa nɔn-kɔgɔ kʋm yɩ ba di tɩn, ba wʋ ni wo-kɩnkagɩlɩ dɩm kʋntʋ kuri, Wɛ cɩga kam na wʋ wanɩ ka zʋ ba wʋbʋŋa tɩn ŋwaanɩ.

⁵³ Ba ma vu ba bɛ ba yi bubɛ dɩdɩm dɩm. Ba ma ja naboro kʋm ba ja nuŋi ba zɩgɩ da. Ba na yi je sɩlʋ tɩn yɩrɩ mʋ Zenezarɛtɩ. ⁵⁴ Ba na nuŋi naboro kʋm wʋnɩ tɩn, nɔɔna bam ma lwarɩ Zezi. ⁵⁵ Ba laan ma duri je sɩm kʋntʋ maama nɩ, ba vu ba ta ba pa nɔɔna lwarɩ. Mɛ maama ba na lwarɩ nɩ o tu da tɩn, ba ma kwe balʋ na ba jɩgɩ yazurǝ tɩn ba zɩŋɩ gungwǝǝlu wʋnɩ ba ja vu o te. ⁵⁶ O na yǝni o ve je sɩlʋ maama tɩn, kʋ na yɩ tɩ-balɛ naa tɩ-kamunǝ, nɔɔna yǝni ba ja yawɩɩna mʋ ba nuŋi ba jeer-o yaga ni nɩ, yɩ ba loor-o sɩ o pa-ba cwǝŋǝ sɩ ba dwe o gɔrɔ kʋm ni má. Balʋ maama na dwe o gɔrɔ kʋm kʋntʋ tɩn dɛɛn nɛ yazurǝ.

7

Wo-digiru tɩlʋ na cɔgɩ nɔɔna tɩn

(Matiyu 15:1-20)

¹ Farizɩan * tiinǝ badaara dɩ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ badonnǝ dɛɛn ya nuŋi Zeruzalɛm ba ba, ba gilimi Zezi tee nɩ. ² Ba ma na o karabiǝ badonnǝ na je ba di wʋdiu, yɩ ba wʋ sanɩ ba jɩa sɩ kʋ tɔgɩ bantʋ cullu tɩm cwǝŋǝ. ³ Bɛŋwaanɩ Farizɩan tiinǝ bam dɩ Zwifǝ bam maama ba fɔgɩ ba di wʋdiu, yɩ ba wʋ sanɩ ba jɩa sɩ kʋ tɔgɩ cullu tɩlʋ ba nabaara bam na pɛ-ba tɩn. ⁴ Ba na yǝni ba zɩgɩ yaga nɩ ba ba sɔŋɔ, baá kɩ na mʋ ba ma zarɩ ba tɩtɩ sɩ ba ji lanyɩranɩ, yɩ ba laan daarɩ ba di wʋdiu. Ba ta jɩgɩ cullu tɩdonnǝ zanzan ba na tɔgɩ-tɩ ba wǝli da. Ba yǝni ba fɔgɩ ba sɩn ba zwɩ dɩ ba kɔɔra dɩ ba luu-kambi, yɩ ba laan daarɩ ba kɩ wʋdiu da.

⁵ Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Farizɩan tiinǝ bam dɩ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ bam dɛɛn bwe Zezi ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ n karabiǝ bam yǝni ba di wʋdiu, yɩ ba wʋ sanɩ ba jɩa nɩ dɩbam nabaara bam na pɛ dɩbam cullu tɩlʋ tɩn?»

⁶ O ma lǝri-ba o wɩ: «Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Wɛ nijoŋnu Ezayi * dɛɛn jɩgɩ bʋra dɩ o na maŋɩ o ta abam taanɩ faŋa faŋa te tɩn. Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Nɔɔna bantʋ zuli amʋ Wɛ dɩ ba niǝ mʋ,

yɩ ba wʋbʋŋa baŋwɛ dɩ amʋ.

⁷ Ba na paɩ amʋ zulǝ yalʋ maama tɩn yɩ kafɛ mʋ.

Ba yǝni ba brɩ nabiinǝ wʋbʋŋa cullu,

yɩ ba paɩ tɩ yɩ amʋ zaasɩm dɩm mʋ.›

⁸ Kʋntʋ, abam kwe Wɛ niǝ yam na brɩ te tɩn á yagɩ mʋ, yɩ á daarɩ á tɔgɩ nabiinǝ cullu.»

⁹ O daa ta ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam yǝni á vɩn Wɛ niǝ yam, yɩ á daarɩ á jɩgɩ á tɩtɩ wʋbʋŋa cullu mʋ á tɔga. ¹⁰ Faŋa faŋa tɩn, Moyisi * dɛɛn brɩ Wɛ ni dɩm o wɩ, nɔɔnʋ maŋɩ sɩ o taa zuli o nu dɩ o ko. O daa ta brɩ nɩ, nɔɔnʋ na ŋɔɔnɩ ta-balɔrɔ dɩ o nu naa o ko, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ ba gʋ-o mʋ. ¹¹ Kʋ daarɩ abam nan yǝni á ja Wɛ taanɩ dɩm á gugwǝli mʋ yɩ á wɩ, nɔɔnʋ na jɩgɩ woŋo kʋlʋ o ya na wʋ́ ma o zǝni o nu dɩ o ko tɩn, yɩ o na tagɩ dɩ ba o wɩ, woŋo kʋm kʋntʋ yɩ ‹Kɔrɩban› mʋ (kʋ kuri mʋ kʋ yɩ Wɛ nyɩm), ¹² kʋ brɩ nɩ kʋntʋ tu daa wʋ maŋɩ sɩ o kwe woŋo kʋm o ma zǝni o nu dɩ o ko. ¹³ Abam na brɩ nɔɔna sɩ ba taa tɔgɩ á tɩtɩ cullu tɩn paɩ Wɛ taanɩ dɩm daa ba jɩgɩ kuri abam tee nɩ. Abam nan ta yǝni á kɩ wo-balwaarʋ tɩntʋ donnǝ zanzan á wǝli da.»

¹⁴ Zezi daa ta ma bǝŋi nɔn-kɔgɔ kʋm sɩ ba ba o te, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Abam maama cǝgi lanyɩranɩ sɩ á ni a taanɩ dɩm kuri. ¹⁵ Kʋ daɩ woŋo kʋlʋ na tɔgɩ nɔɔnʋ ni kʋ zʋ o wʋ tɩn mʋ wʋ́ wanɩ kʋ cɔg-o. Kʋ yɩ woŋo kʋlʋ na tɔgɩ nɔɔnʋ ni kʋ nuŋi tɩn mʋ wʋ́ cɔg-o. (( ¹⁶ Á nan fɔgɩ á cǝgi a taanɩ dɩm lanyɩranɩ.))»

¹⁷ O laan ma vu o zʋ sɔŋɔ o daarɩ nɔn-kɔgɔ kʋm pooni nɩ. O karabiǝ bam ma bwe-o taanɩ dɩm kuri. ¹⁸ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam dɩ ba jɩgɩ wʋbʋŋa na? Á maŋɩ sɩ á taá ye nɩ, woŋo kʋlʋ maama nɔɔnʋ na wʋ́ kwe o pa kʋ tɔgɩ o ni kʋ zʋ o wʋ tɩn bá wanɩ kʋ cɔg-o. ¹⁹ Bɛŋwaanɩ kʋ bá wanɩ kʋ zʋ o wʋbʋŋa. Kʋ nan wʋ́ tu o kana yɩranɩ mʋ, yɩ o laan daarɩ o tɔ-kʋ o yagɩ.»

Zezi dɛɛn na tagɩ cɩga kam kʋntʋ tɩn, o brɩ nɩ wʋdiiru maama maŋɩ sɩ nɔɔna taa di-tɩ.

²⁰ O daa ta ma ta o wɩ: «Kʋ yɩ kʋlʋ na maŋɩ kʋ wʋ nɔɔnʋ wʋnɩ yɩ kʋ laan nuŋi tɩn mʋ cɔg-o. ²¹ Bɛŋwaanɩ kʋ yɩ nɔɔnʋ wʋbʋŋa mʋ paɩ o lagɩ wo-balwaarʋ kǝm, kʋ na yɩ boorim wo-zɔɔna dwi maama, dɩ ŋwɩɩnɩ, dɩ nɔn-gʋra, ²² dɩ wo-swǝnǝ zanzan, dɩ pu-sɩŋa, dɩ kampinǝ, dɩ wo-digiru kikiǝ, dɩ wʋ-gʋrʋ, dɩ bɩbara dɩ nɔn-tʋra, dɩ kamunni, dɩ jwǝrim. ²³ Wo-balwaarʋ tɩntʋ maama nuŋi nɔɔnʋ wʋnɩ mʋ yɩ tɩ cɔg-o.»

Kaanɩ wʋdoŋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi te tɩn

(Matiyu 15:21-28)

²⁴ Zezi dɛɛn ma nuŋi je sɩm kʋntʋ nɩ o vu Tiiri nawurǝ yam seeni. O maa vu o zʋ sɔŋɔ kʋdoŋ. O ma ba lagɩ sɩ nɔɔna lwarɩ nɩ o wʋra, yɩ o wʋ wanɩ o sǝgi o tɩtɩ dɩ nɔɔna bam. ^25-26 Kaanɩ wʋdoŋ maa wʋra, o na yɩ dwi-gɛ * tu. Ba ya lʋg-o Siiri nɩ mʋ, je sɩlʋ yɩrɩ na yɩ Fenisi tɩn. Cicirǝ maa jɩgɩ o bukɔ ka yaara. O maa na ni Zezi ŋwa tɩn, o ma kɩ lɩla o vu o te, yɩ o kuni doonǝ o yigǝ nɩ o loor-o, sɩ o zǝli cicirǝ kam o pa ka yagɩ o bukɔ wʋm yɩra. ²⁷ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Biǝ bam mʋ maŋɩ sɩ ba da yigǝ ba di ba daarɩ. Kʋ wʋ maŋɩ sɩ nɔɔnʋ joŋi o biǝ wʋdiu o dɩ kakuri yigǝ nɩ.»

²⁸ Kaanɩ wʋm maa lǝri o wɩ: «Amʋ tu, n tagɩ cɩga. Kakuri sɩlʋ nan na tigi taabʋlʋ kuri nɩ tɩn waɩ sɩ twɛ wʋdiu kʋlʋ biǝ bam na di yɩ kʋ siiri tɩga nɩ tɩn sɩ di.»

²⁹ O laan ma ta dɩ kaanɩ wʋm o wɩ: «Nmʋ lǝrǝ yam na lana tɩn ŋwaanɩ, a sɛ n loro kʋm. Joori n vu sɔŋɔ. Cicirǝ kam maŋɩ ka yagɩ n bukɔ wʋm yɩra.»

³⁰ Kaanɩ wʋm ma sɩɩnɩ o joori o vu sɔŋɔ. O ma na o bukɔ wʋm o tigi o tigǝ je nɩ, dɩ cicirǝ kam nuŋi ka daar-o.

Zezi na pɛ zwa-kɔgɔ na yɩ bibǝku na yazurǝ te tɩn

³¹ Zezi laan ma zaŋɩ o nuŋi Tiiri nawurǝ yam nɩ o da Sidɔn o kɛ. O laan ma tɔgɩ je sɩlʋ ba na bǝ nɩ ‹Tɩɩnɩ Fugǝ› tɩn o vu o yi Galile nɩnɩʋ kʋm je sɩm. ³² Nɔɔnʋ ma wʋra o na yɩ zwa-kɔgɔ yɩ o warɩ o ŋɔɔnɩ lanyɩranɩ. Ba ma ja-o ba vu Zezi te. Ba ma loor-o sɩ o kwe o jɩŋa o daŋɩ nɔɔnʋ wʋm baŋa nɩ sɩ o pa o na yazurǝ. ³³ Zezi ma ja-o o vu daa o yɩranɩ o daarɩ kɔgɔ kʋm. O ma kwe o nwa o tʋrɩ nɔɔnʋ wʋm zwa nɩ, yɩ o daarɩ o twɩ lileeru o kɩ o nʋa nɩ o ma dwe o dindǝlimi. ³⁴ O ma kwǝni o yuu o nii wɛɛnɩ, yɩ o suuri. O ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «Efata», kʋ kuri mʋ ‹Pʋrɩ!›. ³⁵ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o zwa yam ma sɩɩnɩ ya pʋrɩ, yɩ o dindǝlimi dɩ waɩ dɩ pipirǝ. O maa waɩ o ŋɔɔnɩ lanyɩranɩ.

³⁶ Zezi ma kaanɩ nɔɔna bam maama, sɩ ba yɩ ta kʋlʋ na kɩ tɩn ba brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ. O na kaanɩ-ba kʋntʋ tɩn, mʋ ba laan fɔgɩ ba tɛ dɩ nɔɔna bam. ³⁷ Kʋ ma tiini kʋ sʋ balʋ maama na ni tɩn zanzan. Ba maa wɩ: «Woŋo kʋlʋ maama o na kɩ tɩn yɩ lanyɩranɩ mʋ. O paɩ zwa-kwarʋ joori tɩ ni, yɩ mɩmaarʋ dɩ waɩ tɩ ŋɔɔna.»

8

Zezi na pɛ kɔ-fɔrɔ di wʋdiu kʋ su te tɩn

(Matiyu 15:32-39)

¹ Kantʋ maŋa kam nɩ kɔgɔ zanzan daa ma joori kʋ gilimi daanɩ Zezi tee nɩ. Ba maa ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ sɩ ba di. Zezi ma bǝŋi o karabiǝ bam yɩ ba ba o te. O ma ta dɩ ba o wɩ: ² «Nɔɔna bantʋ ŋwaŋa jɩgɩ-nɩ, dɩ ba na tu ba wʋ a tee nɩ zɩm da yatɔ yɩ ba daa ba jɩgɩ wʋdiu sɩ ba di tɩn. ³ A na pɛ ba viiri yɩ ba wʋ di kʋlʋkʋlʋ, kana wʋ́ pa ba bǝri cwǝŋǝ nɩ, bɛŋwaanɩ ba badaara nuŋi yigǝ yigǝ mʋ ba ba amʋ te.»

⁴ O karabiǝ bam ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩ́ nan wʋ́ kɩ ta mʋ dɩ́ na wʋdiu gaa kʋntʋ wʋnɩ sɩ kʋ yi ba maama dim?»

⁵ O ma bwe-ba o wɩ: «Abam jɩgɩ dɩpwa yagra mʋ?»

Ba ma lǝri ba wɩ: «Ya yɩ yarpɛ mʋ.»

⁶ Zezi laan ma ta dɩ kɔgɔ kʋm sɩ ba maama jǝni tɩga nɩ. O ma kwe dɩpwa yarpɛ yam yɩ o kɩ Wɛ le ya ŋwaanɩ. O ma ja-ya o fɔ fɔ o pa o karabiǝ bam, yɩ bantʋ dɩ laan joŋi ba ja vu ba pa nɔɔna bam. ⁷ Ba dɛɛn jɩgɩ kalǝŋ-balɛ fɩnfɩɩn ba wǝli da. Zezi ma kwe-sɩ o kɩ Wɛ le, yɩ o daarɩ o ta dɩ o karabiǝ bam sɩ ba kwe sɩntʋ dɩ ba maŋɩ ba pa nɔɔna bam maama. ⁸ Ba maama ma di ba su ba daarɩ. Ba laan ma twɛ cicwǝǝru tɩlʋ na daarɩ tɩn ba su tɩtwarʋ tɩrpɛ. ⁹ Balʋ dɛɛn na di kʋntʋ tɩn yɩ baara mʋrr-tɩna mʋ (4.000), kʋ wǝli dɩ kaana dɩ biǝ dɩ.

Zezi laan ma pa kɔgɔ kʋm viiri. ¹⁰ O ma daarɩ o vu o zʋ naboro dɩ o karabiǝ bam. Ba ma vu ba yi jǝgǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ Dalɩmanuta tɩn.

Farizɩan tiinǝ na yɩ te tɩn

(Matiyu 16:1-12)

¹¹ Farizɩan * tiinǝ badonnǝ dɛɛn ma ba Zezi te ba ma puli ba magɩ kantɔgɔ dɩd-o, yɩ ba lagɩ sɩ ba maŋ-o ba nii. Ba ma ta dɩd-o, sɩ o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ na wʋ́ brɩ-ba nɩ o dam dɩm nuŋi Wɛ tee nɩ tɩn. ¹² O ma tiini o suuri o wʋnɩ, yɩ o ta o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ zɩm nɔɔna bam lagɩ sɩ a kɩ wo-kɩnkagɩlɩ a brɩ-ba? A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, a bá kɩ wo-kɩnkagɩlɩ a brɩ-ba.»

¹³ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma yagɩ ba te, yɩ o joori o vu o zʋ naboro kʋm sɩ ba vu ba bɛ bubɛ dɩdɩm dɩm.

¹⁴ Ba dɛɛn na wʋ naboro kʋm wʋnɩ ba maa ve ba bɛ tɩn, Zezi karabiǝ bam ya swe sɩ ba ja dɩpɛ ba wǝli da, dɩpɛ dɩdʋa yɩranɩ mʋ ba ya jɩga. ¹⁵ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Fɔgɩ-na á cɩ á tɩtɩ sɩ á yɩ pa Farizɩan tiinǝ bam dɩ Pɛ Erɔdɩ * dɩ abam ba dabɩlɩ dɩm.»

¹⁶ O na tagɩ dɩ ba kʋntʋ tɩn, ba ma ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: «Kʋ yɩ dɩpɛ taanɩ mʋ o tɛa, dɩ́ na ba jɩgɩ tɩn ŋwaanɩ.»

¹⁷ Zezi ma lwarɩ ba na jɩgɩ kʋlʋ ba ŋɔɔnɩ tɩn, yɩ o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á ŋɔɔnɩ daanɩ á wɩ, á na ba jɩgɩ dɩpɛ tɩn mʋ te a ŋɔɔnɩ kʋntʋ? Abam ta wʋ lwarɩ Wɛ na jɩgɩ dam te tɩn na? Á wʋbʋŋa tɩgɩ mʋ na? ¹⁸ Abam jɩgɩ yiǝ yɩ ya ba naɩ Wɛ cɩga kam. Á jɩgɩ zwa yɩ á ba ni Wɛ taanɩ dɩm kuri. ¹⁹ Abam maŋɩ á swe a dɛɛn na kwe dɩpwa yanu mʋ a fɔ fɔ a pa baara mʋrr-tɩnu tɩm yɩ ba di na? Ba na di ba ti tɩn, abam twɛ cicwǝǝru tɩm á su tɩtwarʋ tɩgra mʋ?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Tɩtwarʋ fugǝ-tɩle.»

²⁰ O daa ma bwe-ba o wɩ: «A daa ta na kwe dɩpwa yarpɛ yam a fɔ fɔ a pa baara mʋrr-tɩna tɩm yɩ ba di tɩn, á twɛ cicwǝǝru tɩm á su tɩtwarʋ tɩgra mʋ?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Tɩtwarʋ tɩrpɛ.»

²¹ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam nan daa ta ba ni kʋ kuri mʋ na?»

Zezi na puri lilwe yiǝ te tɩn

²² Ba dɛɛn ma vu ba yi Betisayida. Nɔɔna badonnǝ ma ja lilwe ba ja vu Zezi te, yɩ ba loor-o sɩ o ma o jɩŋa o dwe-o, sɩ o na yazurǝ. ²³ O ma ja lilwe wʋm jɩŋa o vaŋɩ o ja nuŋi tɩʋ kʋm daa. O ma twɩ lileeru o kɩ o yiǝ nɩ, yɩ o daŋɩ o jɩa lilwe wʋm baŋa nɩ. O laan ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ naɩ woŋo na?»

²⁴ Lilwe wʋm ma puri o yiǝ o nii, yɩ o wɩ: «A naɩ nɔɔna mʋ. Ba nan nyɩ dɩ tweeru mʋ te yɩ ba veǝ.»

²⁵ Zezi daa ma daŋɩ o jɩa nɔɔnʋ wʋm yiǝ nɩ. O laan ma fin o yiǝ yam, yɩ ya joori ya naɩ. O maa waɩ o naɩ woŋo maama lanyɩranɩ. ²⁶ Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ, o yɔɔrɩ o vu sɔŋɔ, sɩ o daa yɩ joori o zʋ tɩʋ kʋm wʋ.

Pɩyɛɛrɩ tagɩ sɩ Zezi yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ

(Matiyu 16:13-20, Luki 9:18-21)

²⁷ Zezi dɩ o karabiǝ bam daa ma kɛ, ba vu ba yi Sezaarɩ kʋlʋ na yɩ Filipi tɩʋ tɩn. Ba na maa ve tɩn, o ma bwe-ba o wɩ: «Nɔɔna yǝni ba tɛ ba wɩ, amʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

²⁸ Ba ma lǝri ba wɩ: «Badaara tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ Zan wʋlʋ dɛɛn na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn mʋ. Babam dɩ maa tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ Wɛ nijoŋnu Eli * mʋ. Badonnǝ dɩ maa tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam dɩdʋa mʋ.»

²⁹ O laan ma bwe-ba o wɩ: «Kʋ nan na yɩ abam, abam bʋŋɩ sɩ amʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

Pɩyɛɛrɩ ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ.»

³⁰ Zezi laan ma kaanɩ-ba sɩ ba yɩ ta kʋntʋ ba brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ.

Zezi na brɩ o tʋʋnɩ na wʋ́ ta yɩ te tɩn

(Matiyu 16:21-28, Luki 9:22-27)

³¹ Kʋ na zɩgɩ kantʋ maŋa kam nɩ, Zezi ma ŋɔɔnɩ o brɩ-ba o wɩ: «Amʋ Nabiin-bu * wʋm maŋɩ sɩ a na yaara zanzan. Zwifǝ nakwa bam dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam mʋ wʋ́ culi amʋ. Baá gʋ-nɩ, yɩ da yatɔ dɛ nɩ a laan wʋ́ joori a bi.» ³² O maa ŋɔɔnɩ kʋntʋ jaja o brɩ-ba. Pɩyɛɛrɩ ma ja-o o vu daa, yɩ o kaan-o o wɩ, o yɩ taa ŋɔɔnɩ kʋntʋ doŋ.

³³ Zezi ma guni o nii o karabiǝ bam seeni, yɩ o bagɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: «Sʋtaanɩ *, ve daa a tee nɩ! Nmʋ wʋbʋŋa yam yɩ nabiinǝ nyɩm mʋ, sɩ ya ba tɔgɩ Wɛ na lagɩ te tɩn.»

³⁴ Zezi laan ma bǝŋi nɔn-kɔgɔ kʋm maama dɩ o karabiǝ bam sɩ ba ba o te. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o taa tɔgɩ amʋ kwaga tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o vɩn o tɩtɩ wʋbʋŋa sɩ o sɛ yaara nɩ wʋlʋ na zɩŋɩ tʋʋn-dagara * o maa ve o tʋʋnɩ jǝgǝ te tɩn, sɩ o laan taa tɔgɩ-nɩ. ³⁵ Wʋlʋ maama nan na lagɩ sɩ o yɩrɩ o ŋwɩa tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ga-ka mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama na sɛ sɩ o ga o ŋwɩa amʋ ŋwaanɩ dɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ŋwaanɩ, kʋntʋ tu wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ³⁶ Nɔɔnʋ nan na nɛ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩm maama, yɩ o laan na gɛ ŋwɩa Wɛ tee nɩ, bɛɛ nyɔɔrɩ mʋ o nɛa? ³⁷ Kʋlʋkʋlʋ nan tǝrǝ nɔɔnʋ na wʋ́ wanɩ o ma lǝni o ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ³⁸ Kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kwarɩ cavɩɩra amʋ ŋwaanɩ dɩ amʋ taanɩ dɩm ŋwaanɩ zɩm nɔɔna bam tɩtarɩ nɩ, ba na yɩ nɔn-balwaarʋ yɩ ba yigǝ tǝrǝ dɩ Wɛ tɩn, amʋ Nabiin-bu wʋm dɩ wʋ́ kwarɩ kʋntʋ tu cavɩɩra, maŋa kam a na wʋ́ joori a ba lʋgʋ baŋa dɩ a Ko Wɛ paarɩ-zulǝ dɩ DƖ malɛsɩ * sɩm tɩn.»

9

¹ O daa ta ma ta dɩ ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔna balʋ zɩm na wʋ yo seeni tɩn badaara bá tɩ, yɩ baá na Wɛ paarɩ dɩm na wʋ́ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ dɩ dam te tɩn.»

Zezi yibiyǝ na lǝni te tɩn

(Matiyu 17:1-13, Luki 9:28-36)

² Da yardʋ dɛɛn na kɛ tɩn, Zezi laan ma ja Pɩyɛɛrɩ dɩ Zakɩ dɩ Zan o pa ba tɔgɩ daanɩ ba vu ba di pu-kamunu yuu. Ba wʋra ba yɩranɩ. Ba na wʋra kʋntʋ tɩn, Zezi yibiyǝ ma lǝni ba yigǝ nɩ. ³ O gwaarʋ tɩm ma tiini tɩ pɩɩrɩ parɩ parɩ yɩ tɩ nyɩɩna. Tɩ pɩɩrɩ tɩ gaalɩ nabiinu na wʋ́ wanɩ o zarɩ o gwaarʋ o pa tɩ pɩɩrɩ te tɩn. ⁴ Eli * dɩ Moyisi * ma da ba nuŋi ba yigǝ nɩ, yɩ ba ŋɔɔnɩ dɩ Zezi.

⁵ Pɩyɛɛrɩ laan ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Karanyɩna, dɩ́ na wʋ yo seeni tɩn, kʋ tiini kʋ lana kʋ pa dɩbam. Nan pa dɩ́ pu vwǝ yatɔ yo seeni, sɩ nmʋ dɩ Moyisi dɩ Eli taa zʋʋrɩ da.» ⁶ Fʋʋnɩ dɛɛn zʋ-ba zanzan. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ o garɩ o ŋɔɔnɩ kʋntʋ doŋ.

⁷ Kunkwǝǝnu laan ma ba tɩ kwǝli-ba. Ba ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ tɩ wʋnɩ ka wɩ: «Wʋntʋ mʋ yɩ amʋ bu-dʋa a na so-o dɩ a wʋ maama. Á nan taá cǝgi o taanɩ lanyɩranɩ.»

⁸ Ba ma da kwǝni ba nii jǝgǝ maama, yɩ ba daa wʋ nɛ nɔɔn-nɔɔnʋ, kʋ na daɩ Zezi yɩranɩ. ⁹ Ba ma zaŋɩ piu kʋm yuu nɩ ba maa tuǝ. Zezi laan ma kaanɩ-ba o wɩ: «Yɩ pa-na nɔɔn-nɔɔnʋ lwarɩ á na nɛ kʋlʋ tɩn, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ amʋ Nabiin-bu * wʋm na wʋ́ ba a bi a yagɩ tʋʋnɩ tɩn.» ¹⁰ Ba ma sɛ yɩ ba ŋɔɔnɩ ba yɩranɩ ba bwɛ ba nii, ka bi ka yagɩ tʋʋnɩ taanɩ dɩm kuri mʋ bɛɛ.

¹¹ Ba laan ma bwe-o ba wɩ: «Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ bam yǝni ba tɛ ba wɩ: Eli mʋ maŋɩ sɩ o da yigǝ o ba, sɩ Krisi * wʋm laan da kwaga. Kʋ yɩ cɩga mʋ naa vwan mʋ?»

¹² Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ yɩ cɩga mʋ. Eli maŋɩ sɩ o da yigǝ o ba o kwɛ woŋo maama, sɩ Krisi wʋm laan ba. Bɛɛ nan mʋ yɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ, Nabiin-bu wʋm maŋɩ sɩ o yaarɩ zanzan sɩ nɔɔna cul-o? ¹³ Á nan taá ye-na nɩ, Eli maŋɩ o ba, yɩ nɔɔna tiini ba bɛɛs-o nɩ ba wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn, nɩ kʋ na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ o woŋo Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ te tɩn.»

Zezi na zǝli cicirǝ bu wʋdoŋ yɩra nɩ te tɩn

(Matiyu 17:14-23, Luki 9:37-45)

¹⁴ Zezi dɩ o karabiǝ batɔ bam laan ma joori ba vu ba yi o karabiǝ babam bam te. Ba ma na kɔgɔ zanzan na gilimi-ba. Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ badonnǝ maa wʋra ba magɩ kantɔgɔ dɩdaanɩ ba. ¹⁵ Kɔgɔ kʋm na nɛ Zezi tɩn, ba ma tiini ba yɩ yǝǝu, yɩ ba duri ba vu o te ba jɔɔn-o. ¹⁶ O ma bwe-ba o wɩ: «Bɛɛ ŋwaanɩ mʋ á zɩgɩ á magɩ kantɔgɔ dɩ ba?»

¹⁷ Nɔɔnʋ wʋdoŋ maa wʋ kɔgɔ kʋm wʋnɩ, o ma lǝr-o o wɩ: «Karanyɩna, a ya jaanɩ a bu mʋ a ba nmʋ te, sɩ n pa o na yazurǝ. Cicirǝ mʋ jɩg-o ka yaara, ka pa o warɩ o ŋɔɔnɩ. ¹⁸ Maŋa kalʋ ka na yǝni ka ja-o tɩn, ka yǝni ka dʋl-o ka dɩ tɩga nɩ mʋ. Lile-puŋǝ ma nuŋi o ni nɩ yɩ o dʋnɩ o yǝlǝ. O yɩra yam maama maa yǝni ya kʋ. A ma loori nmʋ karabiǝ bam sɩ ba zǝli cicirǝ kam sɩ ka yag-o, yɩ ba wʋ wanɩ.»

¹⁹ Zezi na ni kʋntʋ tɩn, o ma ta o wɩ: «Abam zɩm nɔɔna bam brɩ á ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ. Amʋ wʋ́ daanɩ abam tɩtarɩ nɩ a kɩ wʋ-zuru dɩ abam sɩ kʋ taa ve maŋa kɔɔ? Ja-na bu wʋm á ba.» ²⁰ Ba ma ja-o ba vu o te.

Cicirǝ kam na nɛ Zezi tɩn, ka ma su bu wʋm ka pa o yɩra saɩ pɔgɩ pɔgɩ. O ma tʋ tɩga nɩ o bibilǝ. Lile-puŋǝ maa nuŋi o ni nɩ. ²¹ Zezi ma bwe bu wʋm ko o wɩ: «Maŋa kɔɔ mʋ kʋ puli kʋ kɩ-o kʋntʋ?»

O ma lǝr-o o wɩ: «O biini nɩ. ²² Kuni zanzan cicirǝ kam yǝni ka dʋl-o ka dɩ mini wʋnɩ dɩ na wʋnɩ mʋ, sɩ ka gʋ-o. Nmʋ nan na wʋ́ wanɩ, sɩ n duri dɩbam yibwǝnǝ n zǝni dɩbam.»

²³ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ tagɩ n wɩ, amʋ na wʋ́ wanɩ mʋ. Wʋlʋ maama nan na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ Wɛ na bá wanɩ DƖ kɩ DƖ pa kʋntʋ tu.»

²⁴ Bu wʋm ko laan ma kaasɩ o wɩ: «A sɩɩnɩ a jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ nmʋ. Nan wǝli-nɩ sɩ a taa fɔgɩ a jɩga.»

²⁵ Zezi ma na nɔn-kɔgɔ zanzan na durǝ kʋ maa bɩɩnɩ ba te. O laan ma bagɩ cicirǝ kam, yɩ o ta dɩ ka o wɩ: «Nmʋ wʋlʋ na paɩ nɔɔna jiri mɩmaarʋ dɩ zwa-kwarʋ tɩn, a tɛ dɩ nmʋ sɩ n nuŋi bu wʋm yɩra nɩ n viiri, sɩ n daa yɩ joori n yaar-o.»

²⁶ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, cicirǝ kam ma kaasɩ, yɩ ka tiini ka su bu wʋm ka pa o yɩra saɩ pɔgɩ pɔgɩ, yɩ ka nuŋi ka daar-o. Ka na yag-o tɩn, o ma bǝri. Nɔɔna zanzan maa tɛ ba wɩ: «O tɩgɩ mʋ.» ²⁷ Zezi laan ma ja o jɩŋa o pa o zaŋɩ wɛɛnɩ o zɩgɩ.

²⁸ Zezi na joori o zʋ digǝ tɩn, o karabiǝ bam ma vu o te ba yɩranɩ, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ dɩbam wʋ wanɩ dɩ́ zǝli cicirǝ kam?»

²⁹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Cicirǝ kantʋ doŋ zǝlim cana. Cicirǝ kantʋ dwi warɩ ka zǝli kʋ na daɩ dɩ Wɛ-loro dam.»

³⁰ Ba dɛɛn ma nuŋi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ ba vu ba tɔgɩ Galile wʋ ba kɛ. Zezi maa ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ lwarɩ ba je, ³¹ o na jɩgɩ o karabiǝ bam o brɩ tɩn ŋwaanɩ. O maa brɩ-ba o wɩ: «Baá ja amʋ Nabiin-bu * wʋm ba kɩ nɔɔna jɩŋa nɩ yɩ ba gʋ-nɩ. Ba nan na gʋ-nɩ, da yatɔ dɛ nɩ a laan wʋ́ joori a bi a yagɩ tʋʋnɩ.»

³² O karabiǝ bam ma wʋ ni o taanɩ dɩm kuri, yɩ ba kwarɩ sɩ ba bwe-o ba nii.

Wɔɔ mʋ yɩ kamunu o dwe maama?

(Matiyu 18:1-9, Luki 9:46-50, 17:1-2)

³³ Ba ma vu ba yi Kapɛrnawum. Ba ma zʋ sɔŋɔ. Zezi ma bwe o karabiǝ bam o wɩ: «Dɩ́ na wʋ cwǝŋǝ nɩ dɩ́ maa bɩɩnɩ tɩn, á ya magɩ kantɔgɔ bɛɛ ŋwaanɩ mʋ?»

³⁴ Ba maa cɩm. Bɛŋwaanɩ, ba ya na maa bɩɩnɩ tɩn, ba ya magɩ kantɔgɔ daanɩ sɩ ba nii, bantʋ wʋnɩ wɔɔ mʋ yɩ kamunu o dwe ba maama. ³⁵ Zezi ma jǝni tɩga nɩ. O ma bǝŋi o karabiǝ fugǝ-bale bam sɩ ba ba o te. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Wʋlʋ na lagɩ sɩ o taa yɩ yigǝ tu tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o ji ba maama kwaga tu mʋ, sɩ o taa tʋŋɩ o pa ba maama.»

³⁶ O ma ja bu balaŋa o pa o zɩgɩ ba maama tɩtarɩ nɩ. O ma kwe-o o kɩ o ja-kukoro nɩ, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: ³⁷ «Wʋlʋ maama na nɩgɩ bu balaŋa kantʋ doŋ lanyɩranɩ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, kʋntʋ tu nɩgɩ amʋ mʋ. Wʋlʋ maama nan na nɩgɩ amʋ tɩn, kʋ daɩ amʋ yɩranɩ mʋ o nɩga, kʋ yɩ o nɩgɩ Baŋa-Wɛ dɩlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn dɩ mʋ.»

³⁸ Zan ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Karanyɩna, dɩ́ ya nɛ nɔɔnʋ wʋdoŋ na zǝli ciciri nɔɔna yɩra nɩ dɩ nmʋ yɩrɩ. O nan na daɩ dɩbam kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔnʋ tɩn, dɩ́ ma kwaanɩ sɩ dɩ́ cɩ-o, sɩ o daa yɩ taa kɩ kʋntʋ.»

³⁹ Zezi ma lǝri o wɩ: «Á ya wʋ maŋɩ sɩ á cɩ-o. Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tɔgɩ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ tɩn bá wanɩ o pipiri lɩla o ŋɔɔnɩ ta-balɔrɔ o pa-nɩ. ⁴⁰ Bɛŋwaanɩ wʋlʋ maama na ba culi dɩbam tɩn yɩ dɩbam nɔɔnʋ mʋ. ⁴¹ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na kwe na o pa abam sɩ á nyɔ, á na yɩ amʋ Zezi Krisi nɔɔna tɩn ŋwaanɩ, kʋntʋ tu wʋ́ na pɛɛrɩ Wɛ tee nɩ.

⁴² Kʋ na yɩ balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, ba na maŋɩ ba muri nɩ bu-balwa te dɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na pɛ ba dɩdʋa yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn, ba na lǝgi kandwɛ kamunu mʋ kʋntʋ tu ba nɩ ba dɩ-o nɩnɩʋ wʋnɩ yɩ o tɩ, kʋʋ́ ta garɩ cam dɩlʋ o na wʋ́ ba o na Wɛ tee nɩ tɩn. ⁴³ Nmʋ jɩŋa na lagɩ ka pa n kɩ lwarɩm, kʋ maŋɩ sɩ n go-ka mʋ n yagɩ. N na gɛ n jɩŋa, yɩ n daarɩ n na ŋwɩa Wɛ tee nɩ, kʋntʋ garɩ nmʋ na jɩgɩ n jɩa maama yɩ n vu min-tɩʋ *, mɛ na yɩ mini dɩlʋ na bá dwe maŋa dɩ maŋa tɩn. (( ⁴⁴ Jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ,

‹kanzwa wʋ́ ta di ba yɩra,

yɩ ya ba fɔgɩ ya tʋa.

Mini wʋ́ ta di-ba,

yɩ dɩ ba fɔgɩ dɩ dweǝ.›))

⁴⁵ Nmʋ naga na lagɩ ka pa n kɩ lwarɩm, kʋ maŋɩ sɩ n go-ka mʋ n yagɩ. Nmʋ na yɩ na-dʋa yɩ n na ŋwɩa Wɛ tee nɩ, kʋntʋ garɩ nmʋ na jɩgɩ n nɛ sɩm maama, yɩ ba laan dɩ-m ba yagɩ min-tɩʋ nɩ. (( ⁴⁶ Jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ,

‹kanzwa wʋ́ ta di ba yɩra,

yɩ ya ba fɔgɩ ya tʋa.

Mini wʋ́ ta di-ba,

yɩ dɩ ba fɔgɩ dɩ dweǝ.›))

⁴⁷ Nmʋ yi nan na lagɩ dɩ pa n kɩ lwarɩm, kʋ maŋɩ sɩ n lɩ-dɩ n dʋlɩ n yagɩ mʋ. N na jɩgɩ yi dɩdʋa yɩ n zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ, kʋntʋ garɩ nmʋ na jɩgɩ yiǝ yale, yɩ ba laan dɩ-m ba yagɩ min-tɩʋ nɩ. ⁴⁸ Jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ,

‹kanzwa wʋ́ ta di ba yɩra,

yɩ ya ba fɔgɩ ya tʋa.

Mini wʋ́ ta di-ba,

yɩ dɩ ba fɔgɩ dɩ dweǝ.›

⁴⁹ Nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ Wɛ kwe mini mʋ DƖ ma maŋ-o DƖ nii, sɩ DƖ pa o bɩcarɩ fɔgɩ dɩ kwɛ, nɩ yɛ na kwɛ wʋdiu te tɩn. ⁵⁰ Yɛ ywǝnǝ yɩ dɩ waɩ dɩ kwɛ wʋdiu. Yɛ ywǝǝni nan na ti, n daa n bá wanɩ n pa dɩ joori dɩ ja ywǝǝni. Pa-na á wʋrʋ taa ywǝmmǝ da-ŋwaanɩ, sɩ á jǝni dɩ yazurǝ, nɩ yɛ na paɩ wʋdiu ywǝmmǝ te tɩn.»

10

Kaanɩ vɩɩm taanɩ

(Matiyu 19:1-12, Luki 16:18)

¹ Zezi laan ma zaŋɩ o nuŋi je sɩm kʋntʋ nɩ o vu o da Zude tɩ-niǝ yam. O ma vu o bɛ Zʋrdɛn bugǝ kam ni dɩdoŋ dɩm nɩ. Nɔn-kɔgɔ zanzan daa ma ba ba gilim-o. O ma ta brɩ-ba Wɛ cɩga kam, nɩ o na yǝni o kɩ te tɩn.

² Farizɩan * tiinǝ badaara dɛɛn ma zaŋɩ ba vu o te sɩ ba maŋ-o ba nii. Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nɔɔnʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o vɩn o kaanɩ na?»

³ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Moyisi * dɛɛn pɛ abam culu kʋm o wɩ bɛɛ?»

⁴ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Moyisi pɛ ni, nɩ nɔɔnʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o pʋpʋnɩ tɔnɔ o pa o kaanɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ o vɩ-o mʋ.»

⁵ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Moyisi dɛɛn pʋpʋnɩ kʋntʋ o pa abam, á wʋrʋ na dana tɩn ŋwaanɩ mʋ. ⁶ Kʋ daarɩ, pulim nɩ Wɛ na kɩ nabiinǝ tɩn, DƖ kɩ-ba sɩ ba taa yɩ baarʋ dɩ kaanɩ mʋ. ⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nɔɔnʋ na di kaanɩ, o maŋɩ sɩ o pɔɔrɩ o tɩtɩ o nu dɩ o ko tee nɩ, sɩ o daarɩ o pa o dɩ o kaanɩ wʋm jǝni daanɩ. ⁸ Kʋntʋ wʋ́ pa ba laan ji nɔɔnʋ dɩdʋa. Ba daa daɩ nɔɔna bale, ba laan yɩ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ. ⁹ Wɛ na kɩ nɔɔna balʋ daanɩ tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ daa wʋ maŋɩ sɩ o pɔɔrɩ-ba daanɩ.»

¹⁰ Zezi dɩ o karabiǝ bam laan ma joori ba vu sɔŋɔ. Ba na zʋ tɩn, ba ma bwe-o o taanɩ dɩm kuri. ¹¹ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Nɔɔnʋ na vɩn o kaanɩ yɩ o daarɩ o di kaanɩ wʋdoŋ, kʋntʋ tu kǝm dɩm dɩ ka-bwǝŋǝ yɩ bɩdwɩ mʋ. ¹² Kaanɩ dɩ na vɩn o barʋ yɩ o vu o zʋ barʋ wʋdoŋ, o dɩ kǝm dɩm dɩ bwǝŋǝ yɩ bɩdwɩ mʋ.»

Bu-balwa na maŋɩ dɩ Wɛ paarɩ dɩm te tɩn

(Matiyu 19:13-15, Luki 18:15-17)

¹³ Nɔɔna badonnǝ maa jaanɩ biǝ ba tui Zezi te sɩ o daŋɩ o jɩa ba baŋa nɩ. O karabiǝ bam ma zaŋɩ ba bagɩ-ba sɩ ba yɩ taa kɩ kʋntʋ. ¹⁴ Zezi na nɛ ba na kɩ te tɩn, o banɩ ma zaŋɩ yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Yagɩ-na sɩ biǝ bam taa tui amʋ te, sɩ á yɩ zaŋɩ á taá cʋ-ba. Bɛŋwaanɩ balʋ na nyɩ nɩ bu-balwa te tɩn mʋ maŋɩ sɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ. ¹⁵ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ na wʋ sɛ sɩ Wɛ taa te-o nɩ bu-balaŋa te, o bá na cwǝŋǝ o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ.»

¹⁶ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma ja ja biǝ bam o kɩ o ja-kukoro nɩ. O ma daŋɩ o jɩa ba baŋa nɩ o warɩ Wɛ o pa-ba.

Nadunǝ wʋ́ wanɩ ba na ŋwɩa Wɛ tee nɩ na?

(Matiyu 19:16-30, Luki 18:18-30)

¹⁷ Zezi ma zaŋɩ o maa kɛa. Nɔɔnʋ wʋdoŋ ma duri o vu o yi o te. O ma kuni doonǝ o yigǝ nɩ yɩ o wɩ: «Karanyɩna, n yɩ nɔn-ŋʋm. Nan brɩ-nɩ kʋlʋ a na wʋ́ kɩ, sɩ a wanɩ a na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ.»

¹⁸ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ n bǝŋi-nɩ nɩ nɔn-ŋʋm? Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na yɩ nɔn-ŋʋm, kʋ na daɩ Wɛ DƖ yɩranɩ. ¹⁹ Nmʋ maŋɩ n ye Wɛ cullu tɩm na brɩ kʋlʋ tɩn. Yɩ zaŋɩ n gʋ nɔɔnʋ. Yɩ zaŋɩ n pǝni dɩ n doŋ kaanɩ. Yɩ ŋɔnɩ. Yɩ zaŋɩ n fɔ vwan n pa n doŋ. Yɩ pini n doŋ. Ta n zuli n nu dɩ n ko.»

²⁰ Nɔɔnʋ wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: «Karanyɩna, kʋ na sɩŋɩ a biini nɩ tɩn, a maŋɩ a sɛ cullu tɩntʋ maama.»

²¹ Zezi ma nii-o dɩ sono, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Kʋ nan ta gɛ woŋo dɩdʋa mʋ sɩ n kɩ. Ve sɔŋɔ n kwe woŋo kʋlʋ maama n na jɩgɩ tɩn n yǝgi, sɩ n laan kwe tɩ sǝbu kʋm n ma n wǝli yinigǝ tiinǝ. Kʋntʋ wʋ́ pa n ta n jɩgɩ jɩjɩgɩrʋ zanzan Wɛ-sɔŋɔ nɩ. Nmʋ na kɩ kʋntʋ, sɩ n laan ba n ta n tɔgɩ-nɩ.»

²² Nɔɔnʋ wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o wʋ ma cɔgɩ zanzan yɩ o yigǝ nywanɩ, o jɩjɩgɩrʋ tɩm na tiini tɩ daga tɩn ŋwaanɩ. O ma yagɩ Zezi yɩ o viiri.

²³ Zezi laan ma pipiri o nii o karabiǝ bam seeni, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Nadunǝ na lagɩ sɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ, kʋʋ́ ta tiini kʋ cana kʋ pa-ba.»

²⁴ O karabiǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-ba. Zezi daa ta ma ta dɩ ba o wɩ: «A biǝ-ba, nɔɔna na lagɩ sɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ, kʋʋ́ ta tiini kʋ cana kʋ pa-ba. ²⁵ Kʋʋ́ ta yɩ mwalɩ sɩ yogondi da gar-lwe bɔɔnɩ dɩ nuŋi kʋ dwe nadum na lagɩ sɩ o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ.»

²⁶ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ ma tiini kʋ sʋ o karabiǝ bam zanzan, yɩ ba tɛ daanɩ ba wɩ: «Kʋ nan na yɩ kʋntʋ, wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o na ŋwɩa Wɛ tee nɩ?»

²⁷ Zezi ma nii-ba yɩ o wɩ: «Nabiinǝ mʋ bá wanɩ ba kɩ, sɩ Wɛ waɩ DƖ kɩa. Bɛŋwaanɩ Wɛ waɩ woŋo maama DƖ kɩa.»

²⁸ Pɩyɛɛrɩ laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Nii. Dɩbam yagɩ dɩ́ woŋo maama mʋ, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ tɔgɩ nmʋ.»

²⁹ Zezi ma lǝri o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tagɩ amʋ ŋwaanɩ dɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ŋwaanɩ, o yagɩ o sɔŋɔ naa o nu-biǝ naa o nu dɩ o ko naa o biǝ naa o karɩ dɩ tɩn, ³⁰ kʋntʋ tu wʋ́ ba o na kʋlʋ maama o na yagɩ tɩn kuni bi mʋ lʋgʋ kʋntʋ baŋa nɩ. Oó na sam dɩ nu-biǝ dɩ niinǝ dɩ biǝ dɩ karɩ, yɩ oó na yaara dɩ o wǝli da. Kʋ daarɩ maŋa kalʋ na wʋ́ ba tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. ³¹ Balʋ na maŋɩ ba yɩ yigǝ tiinǝ tɩn zanzan wʋ́ joori ba ji kwaga tiinǝ. Kʋ daarɩ balʋ dɩ na maŋɩ ba yɩ kwaga tiinǝ tɩn zanzan wʋ́ ba ba ji yigǝ tiinǝ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ.»

Zezi daa na ŋɔɔnɩ o tʋʋnɩ taanɩ te tɩn

(Matiyu 20:17-19, Luki 18:31-34)

³² Zezi dɩ nɔɔna zanzan maa zaŋɩ ba wʋ cwǝŋǝ nɩ ba maa ve Zeruzalɛm. Zezi maa wʋ ba yigǝ nɩ o veǝ. O karabiǝ bam maa yɩ yǝǝu. Nɔɔna balʋ dɩ na tɔgɩ ba kwaga tɩn maa fʋmma. Zezi ma bǝŋi o karabiǝ fugǝ-bale bam daa nɩ, yɩ o ta o brɩ-ba kʋlʋ na lagɩ kʋ kɩ-o Zeruzalɛm nɩ tɩn. ³³ O maa ta dɩ ba o wɩ: «Taá ye-na, dɩ́ na maa ve Zeruzalɛm tɩn, dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ ja amʋ Nabiin-bu * wʋm ba kɩ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam jɩŋa nɩ. Nɔɔna bam kʋntʋ wʋ́ di a taanɩ ba wɩ, kʋ maŋɩ sɩ a tɩ mʋ, yɩ ba daarɩ ba kɩ-nɩ dwi-gɛ * tiinǝ bam jɩŋa nɩ. ³⁴ Baá yáalɩ-nɩ ba mwanɩ, yɩ ba daarɩ ba twɩ lileeru ba yagɩ a yɩra nɩ. Baá magɩ-nɩ dɩ balaara, yɩ ba laan daarɩ ba gʋ-nɩ. Da yatɔ dɛ nɩ a nan wʋ́ joori a bi a yagɩ tʋʋnɩ.»

Zezi cwǝŋǝ kam na jɩgɩ yaara te tɩn

(Matiyu 20:20-28)

³⁵ Zakɩ dɩ Zan balʋ na yɩ Zebede biǝ tɩn dɛɛn ma vu Zezi te ba ta dɩd-o ba wɩ: «Karanyɩna, popo, kɩ woŋo kʋlʋ dɩ́ na lagɩ tɩn n pa dɩbam.»

³⁶ Zezi ma bwe-ba o wɩ: «Á lagɩ sɩ a kɩ bɛɛ mʋ a pa abam?»

³⁷ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Nmʋ na tu n ba n di n paarɩ dɩm, sɩ n pa dɩbam dɩdʋa jǝni n jazɩm nɩ sɩ dɩdʋa jǝni n jagwiǝ nɩ.»

³⁸ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam tɩtɩ yǝri á na loori kʋlʋ tɩn. Abam wʋ́ wanɩ á tɔgɩ á yaarɩ, nɩ amʋ na lagɩ a ba a na yaara yalʋ tɩn na? Á wʋ́ wanɩ á yaarɩ á tɩ, nɩ a na lagɩ a yaarɩ a tɩ te tɩn na?»

³⁹ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Ɛɛn, dɩ́ wʋ́ wanɩ.»

Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ yɩ cɩga, abam nan wʋ́ sɩɩnɩ á tɔgɩ á yaarɩ amʋ yaara yam doŋ. ⁴⁰ Kʋ nan daɩ amʋ mʋ maŋɩ sɩ a kuri wʋlʋ na wʋ́ jǝni a jazɩm nɩ naa a jagwiǝ nɩ tɩn. Kʋ yɩ Baŋa-Wɛ mʋ maŋɩ DƖ tiŋi je sɩm kʋntʋ, sɩ DƖ pa balʋ na wʋ́ jǝni da tɩn.»

⁴¹ O karabiǝ fugǝ kam na tu ba lwarɩ ba donnǝ bale bam na loori kʋlʋ Zezi tee nɩ tɩn, ba bana ma tiini ya zaŋɩ dɩ Zakɩ dɩ Zan. ⁴² Zezi laan ma bǝŋi ba maama, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Abam nan maŋɩ á ye nɩ lʋgʋ baŋa pwa kɩ dam mʋ dɩ ba nɔɔna, yɩ ba dɩdɛɛra di dam ba baŋa nɩ. ⁴³ Kʋ nan na yɩ abam, kʋ wʋ maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ doŋ abam tɩtarɩ nɩ. Bɛŋwaanɩ, abam wʋlʋ na lagɩ sɩ o ji nɔn-kamunu á wʋnɩ tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o ji abam maama tɩntʋŋnʋ mʋ. ⁴⁴ Wʋlʋ na lagɩ sɩ o ji abam yigǝ tu tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o ji abam maama gambaa. ⁴⁵ Bɛŋwaanɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm wʋ tu sɩ nɔɔna tʋŋɩ ba pa-nɩ. Amʋ nan tu sɩ a tʋŋɩ a pa nɔɔna mʋ, sɩ a daarɩ a kwe a ŋwɩa a ma lǝni nɔɔna zanzan ŋwɩa Wɛ tee nɩ.»

Zezi na pɛ lilwe yiǝ puri te tɩn

(Matiyu 20:29-34, Luki 18:35-43)

⁴⁶ Zezi dɩ o karabiǝ bam ma vu ba yi tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Zeriko. Ba ma tɔgɩ da ba nuŋi ba maa kɛa. Ba na maa kɛ tɩn, nɔn-kɔgɔ maa tɔgɩ-ba. Nɔɔnʋ wʋdoŋ maa wʋra o na yɩ lilwe. O yɩrɩ mʋ Batime, o ko mʋ yɩ Time. O maa je cwǝŋǝ kam ni nɩ yɩ o loorǝ. ⁴⁷ O ma lwarɩ nɩ kʋ yɩ Nazarɛtɩ tu Zezi mʋ tɔgɩ dáanɩ o maa kɛa. O laan ma puli o kaasɩ baŋa baŋa o wɩ: «Zezi, Pɛ Davidi * dwi tu, duri a yibwǝnǝ!»

⁴⁸ Nɔɔna zanzan ma bag-o sɩ o pu o ni. O laan ma tiini o kaasɩ zanzan yɩ o wɩ: «Pɛ Davidi dwi tu, duri a yibwǝnǝ!»

⁴⁹ Zezi laan ma zɩgɩ yɩ o ta o wɩ, ba bǝŋ-o sɩ o ba. Ba ma bǝŋ-o, yɩ ba ta dɩd-o ba wɩ: «Kɩ wʋpolo, sɩ n zaŋɩ wɛɛnɩ, sɩ o bǝ-m o wɩ n ba.»

⁵⁰ Lilwe wʋm ma da pɩɩsɩ o gɔrɔ o yagɩ, yɩ o zaŋɩ lɩla o vu o yi Zezi te. ⁵¹ Zezi ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ lagɩ sɩ a kɩ bɛɛ mʋ a pa-m?»

O ma lǝri o wɩ: «Karanyɩna, a lagɩ sɩ a joori a taa naɩ mʋ.»

⁵² Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Nan ve, nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ te tɩn mʋ pɛ n na yazurǝ.»

Zezi na tagɩ kʋntʋ bɩdwɩ baŋa nɩ tɩn, mʋ lilwe wʋm yiǝ joori ya naɩ. O maa tɔgɩ Zezi kwaga cwǝŋǝ kam nɩ.

11

Zezi na zʋ Zeruzalɛm yɩ nɔɔna zul-o te tɩn

(Matiyu 21:1-11, Luki 19:28-40, Zan 12:12-19)

¹ Zezi dɩ o karabiǝ bam dɛɛn ma vu ba twɛ Zeruzalɛm. Ba ma vu ba yi tɩ-balwa bale, ba yɩrɩ mʋ Betifaazɩ dɩ Betani. Je sɩm kʋntʋ wʋ Olivi piu kʋm saŋa nɩ mʋ. Zezi ma lɩ o karabiǝ bam bale o tʋŋɩ, ² yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Ve-na á vu á zʋ tɩʋ kʋlʋ na wʋ abam yigǝ nɩ tɩn. Á na zʋ tɩʋ kʋm wʋnɩ, á wʋ́ na bɩna-pɔla na lǝgi da, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa ta wʋ diini ka baŋa. Ve-na á bwǝli-ka á ja ba á pa-nɩ. ³ Nɔɔnʋ na bwe abam nɩ: ‹Bɛɛ mʋ yɩ á bwǝli-ka?›, sɩ á ta dɩd-o nɩ: ‹Kʋ yɩ dɩ́ Yuutu wʋm mʋ laga. Oó joori o pa ka ba lele.› »

⁴ Ba ma zaŋɩ ba vu sɩ ba nii. Ba na yi tɩʋ kʋm wʋ tɩn, ba ma sɩɩnɩ ba na bɩna-pɔla cwǝŋǝ ni nɩ. Ka lǝgi sɔŋɔ kʋdoŋ ni nɩ. Ba ma vu ba bwǝli-ka. ⁵ Nɔɔna badonnǝ maa zɩgɩ da. Ba ma bwe Zezi karabiǝ bam ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á lagɩ á bwǝli bɩna-pɔla kam?»

⁶ Ba ma lǝri-ba nɩ Zezi na maŋɩ o ta te tɩn. Nɔɔna bam ma sɛ. ⁷ Ba ma ja bɩna-pɔla kam ba ja vu ba yi Zezi te. Ba laan ma kwe ba gwaarʋ ba daŋɩ ka baŋa nɩ. Zezi ma di ka baŋa, yɩ ba ve ba maa kɛa. ⁸ Ba na maa kɛ tɩn, nɔɔna zanzan ma zul-o ba kwe ba gwaarʋ ba lwarɩ cwǝŋǝ kam yuu nɩ, sɩ Zezi ba o tɔgɩ tɩ baŋa o kɛ. Nɔɔna badaara ma vu ba go tweeru nɛ dɩ vɔɔrʋ ba dɩ cwǝŋǝ yuu nɩ, sɩ o tɔgɩ tɩ baŋa o kɛ. ⁹ Nɔɔna balʋ na wʋ o yigǝ nɩ dɩ o kwaga nɩ ba ve tɩn maa tɔɔlɩ ba wɩ:

«Ozaana! Zulǝ taa wʋ Wɛ tee nɩ!

Zuli-na wʋlʋ na tu dɩ́ Yuutu Wɛ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn.

¹⁰ Zuli-na wʋlʋ na wʋ́ ta te o nɔɔna,

nɩnɛɛnɩ dɩbam ko Davidi * dɛɛn na jɩgɩ paarɩ te tɩn.

Ozaana! Zulǝ taa wʋ Baŋa-Wɛ tee nɩ!»

¹¹ Zezi ma vu o zʋ Zeruzalɛm tɩʋ kʋm wʋ. O ma vu o yi Wɛ-di-kamunu kʋm o zʋ kʋ wʋ. O ma kaagɩ o nii wǝǝnu tɩm maama na yɩ te. Wɛ na lagɩ dɩ zʋ tɩn, o ma joori o nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ, o tɔgɩ dɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam o vu Betani.

Zezi na sɔɔlɩ kapʋrʋ te tɩn

(Matiyu 21:18-19)

¹² Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, ba ma zaŋɩ Betani nɩ sɩ ba joori Zeruzalɛm. Kana maa jɩgɩ Zezi. ¹³ Ba na maa ve tɩn, o ma tʋlɩ o na kapʋrʋ. Kʋ dɛɛn li dɩ vɔɔrʋ mʋ. O ma vu sɩ o nii mɔɔla wʋra na sɩ o di. O na yi da tɩn, o ma wʋ nɛ kʋlʋkʋlʋ, kʋ na wʋ yi kʋ lǝrim maŋa tɩn ŋwaanɩ. ¹⁴ O laan ma ta dɩ kapʋrʋ kʋm o wɩ: «Nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá na mɔɔla nmʋ yuu nɩ o di.»

O karabiǝ bam ma ni o na tagɩ kʋlʋ tɩn.

Zezi na zǝli pipimpiinǝ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ te tɩn

(Matiyu 21:12-17, Luki 19,45-48, Zan 2:13-22)

¹⁵ Ba ma vu ba yi Zeruzalɛm. Zezi ma vu o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ. O ma na nɔɔna na wʋ ka kʋnkɔlɔ kʋm nɩ ba pipiǝ. O ma zǝli-ba o pa ba nuŋi. O ma vu o ja sǝbu-lǝnnǝ bam taabʋllʋ tɩm o pipiri o pu tɩga nɩ, o pa ba sǝbiǝ bam jagɩ. O ma daarɩ o yigi yitunnu tɩlʋ nɔɔna badonnǝ na je da ba yǝgi kunkwǝn-pulǝ tɩn o dɩ tɩga nɩ. ¹⁶ O ma wʋ sɛ sɩ nɔɔna taa zɩŋɩ ba zɩla ba tɔgɩ kʋnkɔlɔ kʋm wʋ ba kɛa. ¹⁷ O ma brɩ nɔɔna bam o wɩ: «Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ nɩ, Wɛ mʋ wɩ: ‹Amʋ digǝ kantʋ maŋɩ sɩ ka taa yɩ jǝgǝ kalʋ lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama na wʋ́ ta tui ba warɩ amʋ da tɩn mʋ.› Abam nan pɛ ka ji ŋwɩɩna joro jǝgǝ.»

¹⁸ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam ma ni Zezi na tagɩ kʋlʋ tɩn. Ba laan ma beeri cwǝŋǝ sɩ ba gʋ-o. Ba ma kwarɩ fʋʋnɩ dɩd-o, o zaasɩm dɩm na sʋ nɔn-kɔgɔ kʋm maama tɩn ŋwaanɩ.

¹⁹ Tɩga na lagɩ ka yi tɩn, Zezi dɩ o karabiǝ bam ma nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ.

Zezi ŋɔɔnɩ kapʋrʋ kʋlʋ na kʋgɩ tɩn taanɩ

(Matiyu 21:20-22)

²⁰ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, ba ma daa zaŋɩ ba maa kɛa. Ba ma na kapʋrʋ kʋm na kʋga, dɩ kʋ bʋnnʋ maama. ²¹ Pɩyɛɛrɩ ma guli Zezi ya na tagɩ te tɩn. O ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Karanyɩna, nii kapʋrʋ kʋm nmʋ diin na sɔɔlɩ tɩn, kʋ kʋga.»

²² Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Fɔgɩ-na á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ. ²³ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam wʋlʋ na tagɩ dɩ piu kamunu kʋntʋ nɩ, kʋ gɔ kʋ na zɩgɩ mɛ tɩn kʋ vu kʋ tʋ nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ, Wɛ wʋ́ pa kʋ kɩ. Nmʋ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa nɩ nmʋ na tagɩ kʋlʋ tɩn wʋ́ sɩɩnɩ kʋ kɩ, yɩ n ba jɩgɩ bʋbwɛa, Wɛ wʋ́ pa kʋ kɩ. ²⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ a lagɩ a ta dɩ abam nɩ, woŋo kʋlʋ maama á na wʋ́ loori Wɛ tee nɩ tɩn, sɩ á taá jɩgɩ wʋ-dɩdʋa nɩ á wʋ́ sɩɩnɩ á na-kʋ, yɩ Wɛ wʋ́ pa á na-kʋ. ²⁵ Maŋa maama abam na wʋra á warɩ Wɛ, yɩ taanɩ na wʋ abam dɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ laŋa nɩ, sɩ á yagɩ á ma cɛ-o. Á Ko Wɛ laan wʋ́ yagɩ abam dɩ lwarɩm DƖ ma cɛ abam. (( ²⁶ Kʋ daarɩ, abam na wʋ sɛ sɩ á yagɩ nɔɔna lwarɩm á ma cɛ-ba, á Ko Wɛ bá yagɩ abam dɩ lwarɩm DƖ ma cɛ abam.))»

Zezi dam dɩm nuŋi yǝn mʋ?

(Matiyu 21:23-27, Luki 20:1-8)

²⁷ Ba daa ma vu ba yi Zeruzalɛm. Zezi ma vu o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ, o karɩ ka wʋnɩ o beerǝ. Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ ba nakwa bam ma vu o te, ²⁸ ba bwe-o ba wɩ: «Wɔɔ dam mʋ n ma n kɩ wǝǝnu tɩlʋ maama n na kɩ tɩn? Wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni sɩ n ta n kɩ kʋntʋ?»

²⁹ O ma lǝri-ba o wɩ: «A dɩ jɩgɩ bwiǝ a lagɩ a bwe abam, sɩ á na lǝri-ya á pa-nɩ, sɩ a laan brɩ abam wʋlʋ na pɛ amʋ ni sɩ a tʋŋɩ tɩn. ³⁰ A lagɩ a bwe abam a nii, Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn, kʋ yɩ Wɛ mʋ pɛ-o cwǝŋǝ naa nabiinǝ mʋ pɛ-o?»

³¹ O na bwe-ba kʋntʋ tɩn, ba maa wʋra ba bwɛ daanɩ sɩ ba nii ba na wʋ́ lǝri te tɩn. Ba maa wɩ: «Dɩbam na lǝri dɩ́ wɩ, kʋ yɩ Wɛ mʋ, o laan wʋ́ bwe dɩbam nɩ, bɛɛ mʋ yɩ dɩ́ nan wʋ sɛ Zan taanɩ dɩm? ³² Kʋ daarɩ, dɩ́ bá wanɩ dɩ́ ta nɩ kʋ yɩ nabiinǝ mʋ pɛ-o cwǝŋǝ.» Ba tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ ba kwarɩ fʋʋnɩ dɩ nɔɔna bam, dɩ ba maama na sɛ nɩ Zan sɩɩnɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu tɩn. ³³ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba lǝri Zezi ba wɩ: «Dɩ́ yǝri wʋlʋ na pɛ Zan cwǝŋǝ tɩn.»

Zezi dɩ ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ na yɩ kʋntʋ, amʋ dɩ nan bá ta wʋlʋ na pɛ amʋ ni sɩ a taa tʋŋɩ tɩn.»

12

Nɔɔnʋ dɩ o gaarɩ mɩmaŋa

(Matiyu 21:33-46, Luki 20:9-19)

¹ Zezi ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ nɔɔna bam o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ wʋra. O ma zaŋɩ o cɩ gaarɩ, yɩ o daarɩ o jǝri tweeru tɩlʋ yɩrɩ na yɩ vinyǝ * tɩn dɩ wʋnɩ. O ma daarɩ o kʋ goŋo tɩ-dɩa je nɩ, sɩ o na gwǝri tweeru biǝ bam, sɩ o kɩ dáanɩ o nɔ o kan tɩ na bam. O ma daarɩ o cwi dapala sɩ nɔɔnʋ taa je da o yɩrɩ gaarɩ dɩm. O na fɔgɩ o cɩ-dɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma kwe nɔɔna o yagɩ da sɩ ba taa tʋŋa, yɩ o daarɩ o nuŋi o vu cwǝŋǝ. ² Tweeru biǝ bam gwǝrim maŋa na yi tɩn, o ma tʋŋɩ o tɩntʋŋnʋ sɩ o vu nɔɔna balʋ na nii o gaarɩ dɩm baŋa nɩ tɩn te, sɩ ba cɛ o tǝri ba pa-o. ³ Tɩntʋŋnʋ wʋm na yi ba te tɩn, ba ma ja-o ba magɩ, yɩ ba daarɩ ba pa o viiri dɩ jɩ-kʋrɩ. ⁴ Nɔɔnʋ wʋm daa ma tʋŋɩ o tɩntʋŋnʋ wʋdoŋ. O na yi ba te tɩn, ba ma magɩ o yuu ba kaarɩ yɩ ba twɩ-o. ⁵ O daa ta ma tʋŋɩ o tɩntʋŋnʋ wʋdoŋ o wǝli da. Wʋntʋ na yi ba te tɩn, ba ma mag-o ba gʋ. Nɔɔnʋ wʋm ta ma tʋŋɩ o tɩntʋŋna zanzan nɔɔna bam tee nɩ, yɩ ba magɩ ba badonnǝ, ba daarɩ ba gʋ ba badaara.

⁶ Kʋ laan ma daarɩ o tɩtɩ bu wʋlʋ o na so-o zanzan tɩn yɩranɩ. O ma tʋŋ-o ba tee nɩ o ma kweeli, yɩ o bʋŋɩ sɩ, baá nɩgɩ wʋntʋ. ⁷ Nɔɔna bam na nɛ-o tɩn, ba maa ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: ‹Mʋ gaarɩ dɩm tu bu, wʋntʋ mʋ lagɩ o ba o taa te o ko wʋm wǝǝnu tɩm. Nan pa-na dɩ́ gʋ-o, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá te o wǝǝnu tɩm.› ⁸ Ba laan ma gʋ-o, yɩ ba daarɩ ba vaŋ-o ba ja nuŋi gaarɩ dɩm wʋnɩ ba yagɩ.

⁹ Kʋntʋ tɩn, gaarɩ dɩm tu wʋm laan wʋ́ kɩ nɔɔna bam kʋntʋ tɩta mʋ? O maŋɩ sɩ o ba o gʋ-ba mʋ, sɩ o daarɩ gaarɩ dɩm o pa nɔɔna badonnǝ sɩ ba taa niǝ. ^10-11 Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Kandwɛ dɩlʋ lwara na vɩn tɩn laan mʋ joori dɩ ba dɩ ji kandwɛ dɩlʋ na paɩ sɔŋɔ kʋm dana tɩn.

Baŋa-Wɛ na kɩ te tɩn mʋ kʋntʋ,

yɩ kʋ yɩ wo-kamunu kʋ pa dɩbam.›

Abam maŋɩ á wʋ karɩmɩ kʋntʋ na?»

¹² Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, ba ma lwarɩ nɩ o maŋɩ mɩmaŋɩ dɩm bantʋ ŋwaanɩ mʋ. Ba laan maa beeri cwǝŋǝ sɩ ba ja-o. Ba maa warɩ, ba na kwarɩ fʋʋnɩ dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm tɩn ŋwaanɩ. Ba ma yag-o, yɩ ba daarɩ ba viiri.

Zwifǝ bam na bwe Zezi lampoo ŋwɩɩm woŋo te tɩn

(Matiyu 22:15-22, Luki 20:20-26)

¹³ Zwifǝ bam dɛɛn ma lɩ Farizɩan tiinǝ badonnǝ dɩ Pɛ Erɔdɩ * kwaga nɔɔna badonnǝ sɩ ba vu Zezi te. Ba maa lagɩ sɩ ba pa o ŋɔɔnɩ o tusi, sɩ ba wanɩ ba ja-o. ¹⁴ Ba ma yi o te, yɩ ba ta dɩd-o ba wɩ: «Karanyɩna, dɩ́ ye nɩ nmʋ yɩ cɩga tu mʋ. Nmʋ yigǝ tǝrǝ dɩ nɔɔna na bʋŋɩ kʋlʋ ba pa nmʋ tɩn, nmʋ nan ba kuri nɔɔna daanɩ. Nmʋ nan yǝni n brɩ nɔɔna Wɛ cwǝŋǝ dɩ cɩga mʋ. Dɩ́ lagɩ dɩ́ bwe dɩ́ nii, dɩbam Zwifǝ bam culu pɛ ni sɩ dɩ́ ŋwɩ lampoo dɩ́ pa lʋgʋ kʋm pa-farʋ wʋm naa kʋ wʋ maŋɩ? Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ ŋwɩ naa dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ ŋwɩ?»

¹⁵ Zezi nan maŋɩ o ye ba na yɩ pipiri-nyɩna te tɩn. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Bɛɛ nan mʋ yɩ á lagɩ sɩ á maŋɩ-nɩ á nii? Ja-na sǝbu-dalɩ dɩdʋa á ba sɩ a nii.»

¹⁶ Ba ma lɩ sǝbu-dalɩ dɩm ba brɩ-o. O ma nii yɩ o bwe-ba o wɩ: «Wɔɔ nyɩnyʋgʋ dɩ o yɩrɩ mʋ pʋpʋnɩ dɩ baŋa nɩ?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Kʋ yɩ pa-farʋ wʋm mʋ.» ¹⁷ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ lamma. Á nan taá ŋwɩ kʋlʋ na yɩ pa-farʋ wʋm nyɩm tɩn á pa-o, sɩ á daarɩ á taá paɩ Wɛ kʋlʋ dɩ na yɩ DƖ nyɩm tɩn.»

O na lǝri-ba kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-ba zanzan.

Ba na bwe Zezi twa biim woŋo te tɩn

(Matiyu 22:23-33, Luki 20:27-40)

¹⁸ Sadusɩan * tiinǝ badonnǝ dɛɛn ma zaŋɩ ba vu Zezi te. Bantʋ mʋ brɩ ba wɩ, nɔɔnʋ na tɩga, o daa bá joori o bi. ¹⁹ Ba ma vu ba ta dɩ Zezi ba wɩ: «Karanyɩna, Moyisi * dɛɛn na pʋpʋnɩ kʋlʋ o tiŋi o pa dɩbam tɩn, kʋ brɩ nɩ, nɔɔnʋ nu-bu na tɩga yɩ o daarɩ o kaanɩ, ba na wʋ lʋgɩ biǝ daanɩ, tʋ wʋm cʋrʋ mʋ maŋɩ sɩ o di kaanɩ wʋm sɩ ba wanɩ ba lʋ biǝ o nu-bu wʋlʋ na tɩgɩ tɩn ŋwaanɩ. ²⁰ Kʋntʋ, nu-biǝ barpɛ ya mʋ wʋra. Ba dɩdʋa ma di kaanɩ, yɩ o tɩ o daar-o, yɩ o wʋ lʋgɩ bu. ²¹ Wʋlʋ na saŋɩ tɩn laan ma di kadǝm wʋm. O dɩ ma tɩ o daarɩ kaanɩ wʋm, yɩ ba dɩ wʋ lʋgɩ bu. Batɔ tu wʋm dɩ daa ma di-o. ²² Ba maama barpɛ di kaanɩ wʋm, yɩ ba wʋ lʋgɩ bu dɩd-o. Ba maama na tɩgɩ tɩn, kaanɩ wʋm dɩ laan ma tɩ. ²³ Ba maama barpɛ na di kaanɩ wʋm tɩn, ba laan na tu ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ, bantʋ wɔɔ mʋ wʋ́ ta te kaanɩ wʋm?»

²⁴ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam tiini á tusi mʋ. Abam wʋ lwarɩ Wɛ tɔnɔ kʋm zaasɩm dɩm kuri, yɩ á ta yǝri Wɛ dam dɩm na yɩ te tɩn. Á wʋ tusi cɩga na? ²⁵ Nɔɔna na tu ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ, ba lagɩ ba taa nyɩ dɩ Wɛ malɛsɩ * sɩm na yɩ te tɩn mʋ, ba ba di kaana, kaana dɩ nan ba zʋʋrɩ banna dɩ. ²⁶ Kʋ nan na yɩ twa biim dɩm dɩ, Moyisi na pʋpʋnɩ kʋlʋ tɩn brɩ nɩ nɔɔna wʋ́ sɩɩnɩ ba bi. Abam maŋɩ á wʋ karɩmɩ kʋlʋ Wɛ na tagɩ dɩ Moyisi DƖ na brɩ DƖ tɩtɩ dɩd-o sabarɩ puŋu kʋm wʋnɩ maŋa kalʋ tɩn na? Wɛ dɛɛn tagɩ DƖ wɩ: ‹Amʋ yɩ Abraham * Wɛ, dɩ Yizakɩ Wɛ, dɩ Zakɔbɩ Wɛ mʋ.› ²⁷ Kʋ brɩ nɩ bantʋ daa ta jɩgɩ ŋwɩa mʋ Wɛ tee nɩ, bɛŋwaanɩ Baŋa-Wɛ yɩ naŋʋna Wɛ mʋ, sɩ DƖ daɩ twa Wɛ. Mʋ kʋ kuri á tiini á tusi dɩ á na bʋŋɩ te tɩn.»

Wɛ niǝ yam wʋnɩ dɔɔ mʋ yɩ kamunu dɩ dwe?

(Matiyu 22:34-40, Luki 10:25-28)

²⁸ Ba na wʋra ba ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, Wɛ cullu karanyɩna tu wʋdoŋ ma yi ba te, yɩ o ni ba taanɩ dɩm. O ma lwarɩ nɩ Zezi tiini o kwaanɩ dɩ o na lǝri Sadusɩan * tiinǝ bam te tɩn. O laan ma twɛ Zezi te, yɩ o bwe o wɩ: «Wɛ niǝ yam maama wʋnɩ dɔɔ mʋ yɩ kamunu dɩ dwe?»

²⁹ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Wɛ ni dɩlʋ na yɩ kamunu dɩ dwe ya maama tɩn mʋ tɩntʋ: ‹Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ-ba, cǝgi-na. Yuutu Baŋa-Wɛ mʋ yɩ dɩbam Yuutu dɩdʋa má. ³⁰ Ta n soe n Yuutu Baŋa-Wɛ dɩ n bɩcarɩ maama, dɩ n wʋ maama, dɩ n wʋbʋŋa maama, dɩ n dam maama.› ³¹ Wɛ ni dɩlʋ na saŋɩ tɩn mʋ tɩntʋ: ‹Ta n soe n doŋ nɩ n tɩtɩ te.› Wɛ ni dɩdoŋ daa tǝrǝ dɩ na yɩ kamunu dɩ dwe niǝ yantʋ yale.»

³² Wɛ cullu karanyɩna tu wʋm ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Karanyɩna, n tagɩ cɩga. Nmʋ na tagɩ n wɩ, Wɛ dɩdʋa yɩranɩ mʋ wʋra yɩ DƖ doŋ daa tǝrǝ tɩn, kʋ yɩ cɩga mʋ. ³³ Kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ taá soe Wɛ dɩ dɩ́ wʋ maama, dɩ dɩ́ wʋbʋŋa maama, dɩ dɩ́ dam maama, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá soe dɩ́ donnǝ nɩ dɩ́ tɩtɩ te. Dɩ́ na kɩ kʋntʋ, dɩ́ kɩ lanyɩranɩ kʋ dwe dɩ́ na mɛ vara naa woŋo kʋlʋ maama dɩ́ ma kaanɩ-DƖ.»

³⁴ Zezi na nɛ nɩ o lǝri taanɩ dɩm lanyɩranɩ dɩ wʋbʋŋ-ŋʋna tɩn, o ma ta dɩd-o o wɩ: «Nmʋ batwarɩ dɩ Wɛ paarɩ dɩm.»

Kʋ na zɩgɩ maŋa kam kʋntʋ nɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ daa maa kwarɩ sɩ o bwe-o taanɩ.

Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn yɩ Davidi Yuutu mʋ

(Matiyu 22:41-46, Luki 20:41-44)

³⁵ Zezi dɛɛn maa wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm nɩ o brɩ nɔɔna, yɩ o ta o wɩ: «Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ bam yǝni ba brɩ nɩ, Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn yɩ Pɛ Davidi * dwi tu mʋ. Kʋ nan wʋ́ wanɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ na? ³⁶ Wɛ Joro * kʋm dɛɛn pɛ Davidi tɩtɩ ta o wɩ:

‹Yuutu Baŋa-Wɛ tagɩ dɩ a Yuutu DƖ wɩ:

Ba n jǝni amʋ jazɩm nɩ,

sɩ a laan kɩ nmʋ dʋna maama n nɛ kuri nɩ.›

³⁷ Davidi tɩtɩ nan na sɩɩnɩ o bǝŋi Krisi wʋm o wɩ o Yuutu tɩn, dɩbam nan daa wʋ́ kɩ ta mʋ dɩ́ bǝŋ-o nɩ Davidi naa daga?»

Zezi na brɩ Wɛ cɩga kam kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na je kʋ cǝgi tɩn wʋ poli zanzan.

Zezi kaanɩ nɔɔna, sɩ ba yɩ lwǝni cullu karanyɩna tiinǝ bam

(Matiyu 23:1-36, Luki 20:45-47)

³⁸ O daa ta ma brɩ-ba yɩ o wɩ: «Taá yɩrɩ-na á tɩtɩ dɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam. Bantʋ soe sɩ ba taa zʋʋrɩ gwar-dɩdwaarʋ, sɩ ba taa beerǝ yɩ nɔɔna nii-ba. Ba na ve yaga, ba lagɩ sɩ nɔɔna maama taa tui ba zuli-ba mʋ. ³⁹ Ba na yǝni ba zʋ ba Wɛ-di sɩm, ba lagɩ je-kamunnu mʋ sɩ ba taa je yigǝ nɩ. Ba na ve nɔɔnʋ sɔŋɔ sɩ ba di candiǝ, kʋ yɩ je-ŋʋŋa jǝgǝ nɩ mʋ ba lagɩ sɩ ba taa je da. ⁴⁰ Ba maa yǝni ba ganɩ kadǝnǝ ba joŋi kʋlʋ maama ba na jɩgɩ tɩn, yɩ ba kwǝri ba loori Wɛ dɩ bɩtar-dɩdwaarʋ, sɩ kʋ taa nyɩ nɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna mʋ te. Wɛ wʋ́ tiini DƖ pa bantʋ na cam kʋ ja gaalɩ.»

Kadǝm na pɛ Wɛ pɛɛrɩ te tɩn

(Luki 21:1-4)

⁴¹ Zezi ma vu o jǝni Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, jǝgǝ kalʋ daka na zɩgɩ da yɩ nɔɔna dɩ Wɛ pɛɛra ka wʋnɩ tɩn tɩkǝri nɩ. O maa je o nii nɔɔna bam na ve ba dɩ ba sǝbiǝ ka wʋnɩ te tɩn. Nadunǝ zanzan ma ba ba dɩ sǝbu zanzan ka wʋnɩ. ⁴² Kadǝm wʋdoŋ na yɩ yinigǝ tu tɩn ma ja sǝbu-dal-balwa bale, o ja vu o dɩ da. ⁴³ Zezi na nɛ kʋntʋ tɩn, o ma bǝŋi o karabiǝ bam, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, kadǝm wʋntʋ na yɩ yinigǝ tu tɩn, o dɩ sǝbu kʋ dwǝni nɔɔna balʋ maama na dɩ da tɩn. ⁴⁴ Bantʋ maama lɩ ba daarɩ sǝbiǝ mʋ tata. Kadǝm wʋm nan yɩ yinigǝ tu mʋ, yɩ o kwe woŋo kʋlʋ maama o na jɩgɩ sɩ o ma yǝgi o ni-wʋdiu tɩn o dɩ da.»

13

Lɛɛrʋ na wʋ́ ba lʋgʋ baŋa te tɩn

(Matiyu 24:1-28, Luki 21:5-24)

¹ Zezi laan ma zaŋɩ o nuŋi Wɛ-di-kamunu * kʋm wʋnɩ. O na maa kɛ tɩn, o karabiǝ bam dɩdʋa ma ta dɩd-o o wɩ: «Karanyɩna, nii kandwa yantʋ ba na mɛ ba lɔ digǝ kam tɩn na lana te. Nii ka lɔɔm dɩm na dana te.»

² Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ wʋ nɛ ka na daga te tɩn na? Ka maama nan wʋ́ ba ka tʋ tɩga nɩ ka cɔgɩ. Kandwɛ daa bá daŋɩ dɩ doŋ baŋa nɩ.»

³ Zezi dɛɛn ma vu o jǝni Olivi piu kʋm yuu nɩ, yɩ o tʋlɩ o na Wɛ-di-kamunu kʋm o yigǝ nɩ. O na je kʋntʋ tɩn, Pɩyɛɛrɩ dɩ Zakɩ dɩ Zan dɩ Andre yɩranɩ ma vu o te, yɩ ba bwe-o ba wɩ: ⁴ «Maŋa kɔɔ mʋ Wɛ-digǝ kam wʋ́ ba ka cɔgɩ kʋntʋ? Bɛɛ mʋ lagɩ kʋ kɩ maana kʋ brɩ dɩbam, sɩ dɩ́ lwarɩ nɩ wǝǝnu tɩntʋ maama lagɩ tɩ kɩ?»

⁵ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ ganɩ abam. ⁶ Bɛŋwaanɩ nɔɔna zanzan wʋ́ ba abam te, yɩ baá ma amʋ yɩrɩ ba ma ganɩ abam ba wɩ, bantʋ dɩdʋa dɩdʋa mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, yɩ baá ganɩ nɔɔna zanzan. ⁷ Á wʋ́ ba á na tigurǝ na wʋ abam tɩɩnɩ dɩm nɩ, yɩ á kwǝri á ni ka ŋwa tɩɩnɩ dɩlʋ na baŋwɛ tɩn nɩ. Á nan na ni kʋntʋ, sɩ á yɩ pa fʋʋnɩ zʋ abam. Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maŋɩ sɩ tɩ kɩ mʋ, yɩ kʋ ta daɩ lʋgʋ tiim maŋa. ⁸ Dwi wʋ́ zaŋɩ dɩ kɩ jara dɩ dwi dɩdoŋ, yɩ tɩʋ dɩ kʋ doŋ wʋ́ zaŋɩ tɩ magɩ jara. Tɩga dɩ wʋ́ sisiŋi je sɩdonnǝ nɩ, yɩ kana dɩ wʋ́ ba ka taa wʋ je zanzan nɩ. Yaara yam kʋntʋ maama nan nyɩ dɩ kaanɩ na sɩŋɩ o vri pugǝ yɩ ka wɔɛ yɩ cam daa ta wʋ kwaga nɩ te tɩn mʋ.

⁹ Á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ nɔɔna wʋ́ ja abam ba vu ba saŋɩ sarɩya-dirǝ nakwa tee nɩ. Ba ta wʋ́ ja abam ba magɩ ba Wɛ-di *f4 * sɩm wʋnɩ. Baá ja abam ba vu ba saŋɩ dɩdɛɛra dɩ pwa tee nɩ, abam na tɔgɩ amʋ tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa á wanɩ á brɩ-ba Wɛ cɩga kam. ¹⁰ Kʋ nan fɩn mʋ sɩ ba da yigǝ ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ba brɩ dwi maama tiinǝ, sɩ woŋo maama tiim laan yi. ¹¹ Ba na jaanɩ abam ba vu ba saŋɩ, sɩ á yɩ taá liǝ dɩ á na wʋ́ ta kʋlʋ tɩn. Á na wʋ́ taá zɩgɩ ba yigǝ nɩ maŋa kalʋ tɩn, sɩ á laan ŋɔɔnɩ kʋlʋ Wɛ na wʋ́ pa abam tɩn. Kʋ daɩ abam tɩtɩ mʋ wʋ́ ŋɔɔnɩ, kʋ yɩ Wɛ Joro * kʋm mʋ wʋ́ pa abam kʋlʋ á na wʋ́ ŋɔɔnɩ tɩn. ¹² Nɔɔna badonnǝ wʋ́ ja ba tɩtɩ cʋrrʋ ba kɩ nɔɔna jɩa nɩ sɩ ba gʋ-ba. Kwǝ dɩ wʋ́ kɩ ba biǝ kʋntʋ doŋ. Biǝ dɩ wʋ́ zaŋɩ ba pa ba ja ba niinǝ dɩ ba kwǝ ba gʋ. ¹³ Nɔɔna maama wʋ́ ta culi abam, á na yɩ a nɔɔna tɩn ŋwaanɩ. Wʋlʋ maama nan na kɩ pu-dɩa o zɩgɩ kǝŋkǝŋ sɩ kʋ vu kʋ yi kweelim tɩn, Wɛ wʋ́ vrɩ kʋntʋ tu ŋwɩa.

¹⁴ Abam nan wʋ́ ba á na wo-lɔŋɔ kʋlʋ na yɩ cɔgɩnʋ tɩn na wʋ́ ba kʋ zɩgɩ jǝgǝ kalʋ na wʋ maŋɩ sɩ kʋ taa zɩgɩ da tɩn.» (A tɛ abam sɩ wʋlʋ na karɩmɩ tɩn, sɩ o kwaanɩ o ni kʋ kuri lanyɩranɩ.)

«Abam na nɛ wo-lɔŋɔ kʋm kʋntʋ, sɩ abam balʋ na zʋʋrɩ Zude nɩ tɩn kɩ lɩla á nuŋi á duri á vu pweeru yum á sǝgi da. ¹⁵ Nɔɔnʋ nan na wʋ nayuu nɩ, o daa yɩ tu o zʋ digǝ sɩ o kwe kʋlʋkʋlʋ. ¹⁶ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na wʋ kara nɩ tɩn, o daa yɩ joori sɔŋɔ sɩ o kwe o gɔrɔ o zʋ. ¹⁷ Kantʋ maŋa kam nɩ kʋʋ́ ta tiini kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ kaana balʋ na jɩgɩ pwi tɩn, dɩ balʋ na jɩgɩ biǝ yɩ ba ŋɔgɩ yɩlɩ tɩn. ¹⁸ Nan taá loori-na Wɛ, sɩ cam dɩm kʋntʋ yɩ ba waarʋ mɩmaŋa nɩ. ¹⁹ Bɛŋwaanɩ yaara yalʋ na lagɩ ya ba da yam kʋntʋ nɩ tɩn wʋ́ ta tiini ya camma ya dwe yalʋ na maŋɩ ya kɩ pulim nɩ Wɛ na kɩ lʋgʋ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn. Yaara yantʋ nan na kɛ, yadonnǝ daa bá ba nɩnɛɛnɩ yantʋ te. ²⁰ Baŋa-Wɛ nan na wʋ pɛ yaara yam da yam tri, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wǝri. Kʋ nan yɩ Wɛ tɩtɩ nɔɔna balʋ DƖ na kuri tɩn ŋwaanɩ mʋ, DƖ wʋ́ pa yaara yam da yam tri.

²¹ Kantʋ maŋa kam nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tagɩ dɩ abam o wɩ: ‹Nii Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, o wʋ yo seeni› naa ‹o wʋ jǝgǝ kantʋ nɩ›, sɩ á yɩ sɛ kʋntʋ tu. ²² Nɔɔna badaara wʋ́ zaŋɩ ba brɩ nɩ bantʋ dɩdʋa dɩdʋa mʋ yɩ Krisi wʋm, yɩ ba yagɩ ba daɩ. Badonnǝ dɩ wʋ́ brɩ nɩ bantʋ mʋ yɩ Wɛ nijoŋnǝ, yɩ ba yagɩ ba daɩ. Baá kɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ na wʋ́ sʋ nɔɔna tɩn, sɩ ba ya na waɩ, sɩ ba sʋgɩ Wɛ tɩtɩ nɔɔna balʋ DƖ na kuri tɩn. ²³ Á taá cʋ á tɩtɩ, sɩ a wuuri a ta a brɩ abam mʋ yɩ wǝǝnu tɩm maŋa daa ta wʋ yi.

Nabiin-bu wʋm na wʋ́ ba lʋgʋ baŋa te tɩn

(Matiyu 24:29-44, Luki 21:25-36)

²⁴ Yaara yam kʋntʋ maŋa na tu ka kɛ, da yantʋ wʋnɩ

‹wɩa kam laan wʋ́ ji nazono tim tim,

cana dɩ daa bá fuŋi sɩ pooni taa wʋra.

²⁵ Wɛyuu wʋ́ sisiŋi yɩ calɩcwɩ sɩm kwǝri sɩ tʋ tɩga nɩ,

yɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ wɛyuu nɩ tɩn wʋ́ vugimi daanɩ.›

²⁶ Maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔɔna wʋ́ na Nabiin-bu *f5 * wʋm na maa bɩɩnɩ lʋgʋ baŋa. Oó ta wʋ kunkwǝǝnu wʋnɩ o bɩɩnɩ dɩ dam, yɩ Wɛ paarɩ-zulǝ wʋ o tee nɩ zanzan. ²⁷ O laan wʋ́ pa o malɛsɩ * sɩm nuŋi sɩ jagɩ sɩ vu lʋgʋ baŋa je maama, kʋ na yɩ wa-puli dɩ wa-zʋʋrɩ, jazɩm dɩ jagwiǝ, sɩ la o nɔɔna balʋ Wɛ na kuri tɩn je maama sɩ kɩ daanɩ.

²⁸ Nan maanɩ-na á nii kapʋrʋ na yɩ te tɩn. Kʋntʋ na yǝni kʋ wʋra kʋ kwi vɔɔrʋ, á yǝni á lwarɩ nɩ kʋ twɛ yadɛ. ²⁹ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ á na tu á na wǝǝnu tɩlʋ a na tagɩ a brɩ abam tɩn na wʋra tɩ kɩa, sɩ á lwarɩ nɩ maŋa kam laan twɛ ka ti. ³⁰ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama wʋ́ ba tɩ wʋra tɩ kɩa, yɩ zɩm nɔɔna bam ta wʋ tɩgɩ ba ti. ³¹ Wɛyuu dɩ tɩga baŋa maama wʋ́ ba tɩ kɛ, yɩ amʋ taanɩ dɩm bá kɛ maŋa dɩ maŋa.

³² Nɔɔn-nɔɔnʋ nan yǝri dɛ dɩlʋ Nabiin-bu wʋm na lagɩ o joori o ba tɩn, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yǝri dɛ dɩm wʋnɩ maŋa kam o na wʋ́ ba tɩn, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ Wɛ malɛsɩ sɩm naa DƖ Bu wʋm tɩtɩ dɩ. Kʋ yɩ a Ko Baŋa-Wɛ yɩranɩ mʋ ye. ³³ Á taá fɔgɩ á cʋ á tɩtɩ, sɩ á yǝri maŋa kam o na wʋ́ joori o ba tɩn. ³⁴ Kʋʋ́ ta nyɩ dɩ sɔŋɔ tu na nuŋi sɩ o beeri o vu yigǝ yigǝ te tɩn. O ma pa o tɩntʋŋna bam ni sɩ ba taa nii o sɔŋɔ kʋm baŋa nɩ. O ma pa ba nɔɔnʋ maama o tɩtʋŋɩ. O ma ta dɩ ba dɩdʋa, sɩ o taa yɩrɩ o mancoŋo kʋm lanyɩranɩ. ³⁵ Abam dɩ maŋɩ sɩ á fɔgɩ á taá yɩrɩ kʋntʋ doŋ mʋ. Bɛŋwaanɩ á yǝri maŋa kalʋ sɔŋɔ tu wʋm na wʋ́ joori o ba tɩn. O waɩ o tui dɩdaan-ni nɩ naa tɩtɩɩ kʋnkʋrʋ nɩ, naa tɩ-bra-pʋra nɩ naa wa-puli maŋa nɩ. ³⁶ Kʋntʋ tɩn, o na tu bɩdwɩ baŋa nɩ, sɩ o yɩ darɩ abam dɩ á tigi á dɔa. ³⁷ A lagɩ a ta dɩ abam dɩ nɔɔna bam maama nɩ, á maŋɩ sɩ á taá cʋ á tɩtɩ mʋ.»

14

Zwifǝ bam yigǝ tiinǝ na kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Zezi te tɩn

(Matiyu 26:1-5, Luki 22:1-2, Zan 11:45-53)

¹ Kʋ dɛɛn daarɩ da yale mʋ sɩ Pakɩ * candiǝ kam yi. Candiǝ kam kʋntʋ nɩ mʋ Zwifǝ bam yǝni ba di dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ tɩn. Zwifǝ bam kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam maa kwaanɩ ba lagɩ cwǝŋǝ, sɩ ba kɩ swan ba ma ja Zezi ba gʋ. ² Ba ma ta ba wɩ: «Dɩ́ nan wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ ja-o candiǝ kam maŋa nɩ, sɩ kʋʋ́ pa vuvugǝ jǝni nɔɔna bam tɩtarɩ nɩ.»

Kaanɩ wʋdoŋ na zuli Zezi te tɩn

(Matiyu 26:6-16, Zan 12:1-8)

³ Zezi dɛɛn maa wʋ Betani nɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ sɔŋɔ nɩ, o yɩrɩ mʋ Simɔn. Wʋntʋ dɛɛn ya yɩ nanyɔŋɔ mʋ. Zezi na wʋra o di wʋdiu maŋa kalʋ tɩn, mʋ kaanɩ wʋdoŋ tu o te. O maa jɩgɩ kunkwǝlǝ ka na su dɩ tralɩ nugǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ ‹naadɩ› tɩn. Nugǝ kam lana yɩ ka yǝlo cana zanzan. O ma puri kunkwǝlǝ kam ni, o lo nugǝ kam Zezi yuu nɩ o ma kɩ-o zulǝ. ⁴ Balʋ na tɔgɩ ba wʋra yɩ ba na tɩn badonnǝ maa ba jɩgɩ wʋpolo, yɩ ba tɛ daanɩ ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ o cɔgɩ nugǝ kam kʋntʋ? ⁵ Dɩ́ ya waɩ dɩ́ yǝgi-ka dɩ́ na sǝbu zanzan, kʋ dwe sǝbu-dala biǝ yatɔ, *f6 * yɩ dɩ́ ma wǝli yinigǝ tiinǝ.» Ba ma tiini ba jɩgɩ kaanɩ wʋm ba ŋɔɔna dɩ o kǝm dɩm.

⁶ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Á yag-o. Bɛɛ mʋ yɩ á jɩg-o á yaara? O na kɩ amʋ zulǝ yalʋ tɩn yɩ kǝm-laa mʋ o kɩ-nɩ. ⁷ Kʋ nan na yɩ yinigǝ tiinǝ, bantʋ wʋra mʋ dɩ abam maŋa maama, yɩ á wʋ́ wanɩ á zǝni-ba maŋa kalʋ á na lagɩ tɩn. Kʋ daarɩ amʋ nan bá ta wʋra dɩ abam maŋa maama. ⁸ Kaanɩ wʋntʋ kɩ kʋlʋ o na waɩ tɩn mʋ. O na logi nugǝ kam a yɩra nɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ o wuuri o turi a yɩra yam mʋ, sɩ ba laan kwe-nɩ ba kɩ. ⁹ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, ba na wʋ́ tɔɔlɩ amʋ kwǝr-ywǝŋǝ kam lʋgʋ baŋa je sɩm maama nɩ tɩn, baá ta kaanɩ wʋm kʋntʋ dɩ taanɩ sɩ ba taa guli o gulǝ.»

¹⁰ Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na yɩ Zezi karabiǝ fugǝ-bale bam wʋ dɩdʋa tɩn laan ma zaŋɩ o nuŋi. O ma vu Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam te, sɩ o brɩ-ba cwǝŋǝ sɩ ba wanɩ ba ja Zezi. ¹¹ Ba na ni o na tagɩ kʋlʋ tɩn, ba wʋ ma poli zanzan. Ba ma go ni nɩ baá pa-o sǝbu. O laan maa kwaanɩ o beeri cwǝŋǝ sɩ o ja Zezi o kɩ ba jɩŋa nɩ.

Zezi na di Pakɩ candiǝ wʋdiu dɩ o karabiǝ bam te tɩn

(Matiyu 26:17-30, Luki 22:7-23, Zan 13: 21-30, 1 Korɛntɩ 11:23-25)

¹² Kʋ ma ba kʋ yi dɛ dɩlʋ ba na puli sɩ ba di dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ dɩ wʋnɩ tɩn. Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ Zwifǝ bam yǝni ba gʋɩ pibalɩ mʋ, ba ma di Pakɩ * candiǝ kam. Zezi karabiǝ bam ma vu ba bwe-o ba wɩ: «Nmʋ lagɩ sɩ dɩ́ di Pakɩ candiǝ kam jǝgǝ kɔɔ nɩ mʋ, sɩ dɩ́ vu dɩ́ ti woŋo maama yigǝ dɩ́ pa-m?»

¹³ O ma tʋŋɩ o karabiǝ bam bale, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Zaŋɩ-na á vu tɩʋ kʋm wʋ. Á na yi da, nɔɔnʋ wʋdoŋ wʋ́ jeeri abam o na zɩŋɩ kɔɔrʋ dɩ na. Sɩ á da-na o kwaga á vu. ¹⁴ O na zʋ sɔŋɔ kʋlʋ tɩn, sɩ á dɩ zʋ á ta dɩ kʋ tu nɩ: ‹Dɩ́ Karanyɩna mʋ wɩ, dɩ́ ba dɩ́ bwe dɩ́ nii, digǝ kalʋ wʋm na wʋ́ jǝni da dɩ o karabiǝ bam sɩ ba di Pakɩ candiǝ kam wʋdiu tɩn wʋ yǝn mʋ?› ¹⁵ Á na bwe-o kʋntʋ, o laan wʋ́ brɩ abam wɛyuu digǝ. Kaá ta daga lanyɩranɩ, yɩ ka jɩgɩ woŋo kʋlʋ maama dɩ́ na lagɩ tɩn ka wʋnɩ. Ve-na á kwɛ candiǝ kam wǝǝnu tɩm á ti, sɩ dɩ́ laan ba.»

¹⁶ O karabiǝ bale bam ma zaŋɩ ba vu tɩʋ kʋm wʋ. Ba ma sɩɩnɩ ba na woŋo maama nɩ Zezi na maŋɩ o ta te tɩn. Ba ma kwɛ Pakɩ candiǝ kam wʋdiu kʋm ba ti.

¹⁷ Tɩga ma ba ka yi. Zezi ma ba o zʋ digǝ kam dɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam. ¹⁸ Ba ma jǝni sɩ ba di wʋdiu kʋm. Ba na wʋra ba di tɩn, Zezi laan ma ta o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam balʋ na je á tɔgɩ á di dɩ amʋ tɩn wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ lagɩ o yǝgi amʋ o pa nɔɔna.»

¹⁹ Ba na ni kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa ba wʋ cɔgɩ zanzan. Ba maa bwe-o dɩdʋa dɩdʋa ba wɩ: «Kʋ yɩ amʋ mʋ na?»

²⁰ O ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ yɩ abam fugǝ-bale bam wʋ dɩdʋa mʋ. Kʋ yɩ wʋlʋ na tɔgɩ dɩ amʋ o lu zʋŋa dɩdʋa wʋnɩ tɩn mʋ. ²¹ Kʋ nan maŋɩ sɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm vu a tɩ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ brɩ a taanɩ te tɩn mʋ. Kʋ nan za wʋ́ ta yɩ lɛɛrʋ mʋ kʋ pa nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ́ yǝgi amʋ Nabiin-bu wʋm o pa tɩn. Ba ya na maŋɩ ba wʋ lʋgɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ, kʋ ya wʋ́ ta gara.»

²² Ba na wʋra ba di maŋa kalʋ tɩn, Zezi ma kwe dɩpɛ yɩ o kɩ Wɛ le dɩ ŋwaanɩ. O ma daarɩ o fɔ-dɩ o pa o karabiǝ bam yɩ o wɩ: «Joŋi-na, sɩ dɩntʋ yɩ a yɩra mʋ.»

²³ O daa ma kwe tweeru biǝ sana dɩ zʋŋa, yɩ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ. O ma kwe o pa-ba, yɩ ba maama nyɔ. ²⁴ O maa wɩ: «Wo-nyɔɔrʋ tɩntʋ mʋ yɩ a jana kalʋ na lagɩ ka nuŋi ka duri sɩ ka ma vrɩ nɔɔna zanzan ba lwarɩm wʋnɩ tɩn. ²⁵ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, a daa bá nyɔ wo-nyɔɔrʋ tɩntʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kam a na wʋ́ jǝni Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ a daa nyɔ tɩn.»

²⁶ Ba laan ma leeni ba zuli Wɛ, yɩ ba daarɩ ba nuŋi ba vu Olivi piu kʋm yuu.

Zezi na wuuri o brɩ Pɩyɛɛrɩ na wʋ́ vɩ-o te tɩn

(Matiyu 26:31-35, Luki 22:31-34, Zan 13:36-38)

²⁷ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam maama wʋ́ ba á joori amʋ kwaga nɩ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ brɩ te tɩn. Wɛ dɛɛn tagɩ DƖ wɩ:

‹Aá pa ba gʋ nayɩrʋ wʋm,

yɩ o peeni sɩm maama jagɩ.›

²⁸ Kʋ daarɩ, Wɛ na joori DƖ bi-nɩ, aá da yigǝ a vu a taa cǝgi abam Galile nɩ.»

²⁹ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Pɩyɛɛrɩ ma ta o wɩ: «Nɔɔna bam maama na maŋɩ ba joori nmʋ kwaga nɩ, amʋ bá fɔgɩ a joori nmʋ kwaga nɩ.»

³⁰ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ nmʋ sɩ, zɩm tɩtɩɩ dɩntʋ kʋ na wʋ́ loori sɩ cɩbwɩʋ keeri kuni bɩle tɩn, nmʋ wʋ́ fʋ kuni bɩtɔ nɩ n yǝri amʋ.»

³¹ Pɩyɛɛrɩ laan ma fɔgɩ o ta dɩ baarɩ o wɩ: «A brɩ a bá fʋ nɩ a yǝri nmʋ, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ ba na lagɩ ba gʋ amʋ dɩ nmʋ maama mʋ dɩ.»

Zezi karabiǝ bam maama dɩ ma ta kʋntʋ doŋ.

Zezi na cɛ dɩ Wɛ-loro te tɩn

(Matiyu 26:36-46, Luki 22:39-46)

³² Ba laan ma zaŋɩ ba vu jǝgǝ kadoŋ gaarɩ na wʋra yɩ ba bǝ-ka nɩ Jesemanɩ tɩn. Zezi ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Á taá je yo, sɩ a vu a warɩ Wɛ sɩ a ba.» ³³ O ma pa Pɩyɛɛrɩ dɩ Zakɩ dɩ Zan tɔgɩ dɩd-o ba vu. O wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ zanzan, yɩ o bɩcarɩ di. ³⁴ O ma ta dɩ ba o wɩ: «A wʋ mʋ tiini kʋ cɔgɩ sɩ kʋ yi a tʋʋnɩ. Á nan taá zɩgɩ yo, sɩ á warɩ Wɛ sɩ á yɩ zaŋɩ á dɔ.»

³⁵ O laan ma fʋfɔ o vu daa. O ma vi o yigǝ tɩga nɩ o loori Wɛ o wɩ, kʋ na waɩ sɩ cam dɩm kɛ dɩ daar-o. ³⁶ O ma loori Wɛ o wɩ: «Amʋ Ko Baba, nmʋ waɩ woŋo maama n kɩa. Nan pa cam dɩlʋ na lagɩ dɩ ba amʋ baŋa tɩn kɛ. Nan kɩ te na yi nmʋ wʋbʋŋa tɩn, sɩ n yɩ kɩ amʋ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn.»

³⁷ O na loori Wɛ o ti tɩn, o ma joori o vu o karabiǝ batɔ bam te. O piini ba tigi ba dɔa. O ma ta dɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: «Simɔn, n tigi n dɔ mʋ na? Bɛɛ mʋ yɩ n warɩ n ta n niǝ, sɩ n yɩ zaŋɩ n dɔ, sɩ kʋ yi maŋa fɩnfɩɩn dɩ? ³⁸ Fɔgɩ-na á yɩrɩ á tɩtɩ sɩ á taá loori Wɛ, sɩ á yɩ tʋ maŋɩm dɩm maŋa nɩ. Bɛŋwaanɩ nanzwǝnǝ wʋbʋŋa lagɩ sɩ ya sɛ Baŋa-Wɛ, yɩ o yɩra laan bwǝnǝ.»

³⁹ O ma yagɩ-ba, yɩ o joori o vu o loori Wɛ, nɩ o ya na maŋɩ o loori te tɩn. ⁴⁰ O daa ta ma joori o vu o piini ba tigi ba dɔa, dɔɔm na tiini dɩ waɩ-ba tɩn ŋwaanɩ. Ba maa yǝri ba daa na wʋ́ ta kʋlʋ dɩd-o tɩn. ⁴¹ O daa ma vu o loori Wɛ o kɩ kuni bɩtɔ, yɩ o joori o ba ba te. O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Á ta tigi á dɔa mʋ na? Kʋ maŋɩ. Nii-na! Maŋa kam yiǝ, sɩ ba ja amʋ Nabiin-bu * wʋm ba kɩ nɔn-balwaarʋ jɩa nɩ. ⁴² Zaŋɩ-na sɩ dɩ́ vu. Nɔɔnʋ wʋlʋ na lagɩ o yǝgi-nɩ o pa tɩn maa bɩɩna.»

Ba na jaanɩ Zezi te tɩn

(Matiyu 26:47-56, Luki 22:47-53, Zan 18:3-12)

⁴³ Zezi ta na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, mʋ Zudasɩ wʋlʋ na yɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam wʋ dɩdʋa tɩn tu o yi o te, yɩ nɔn-kɔgɔ zanzan tɔgɩ dɩd-o kʋ ba, yɩ ba ze sʋ-lwaanʋ dɩ da-lwaanʋ. Kʋ yɩ Zwifǝ bam kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ ba nakwa bam mʋ tʋŋɩ-ba. ⁴⁴ Zudasɩ ya maŋɩ o pa kɔgɔ kʋm lwarɩ nɩ, o na ve o kukwǝri nɔɔnʋ wʋlʋ tɩn, sɩ ba vu ba ja kʋntʋ tu, sɩ ba fɔgɩ ba ja-o lanyɩranɩ ba ja viiri.

⁴⁵ O laan ma yɔɔrɩ o vu o yi Zezi te yɩ o wɩ: «Karanyɩna.» O ma daarɩ o kukwǝr-o. ⁴⁶ Nɔɔna bam laan ma yi ba ja Zezi. ⁴⁷ Nɔɔna balʋ na tɔgɩ ba wʋ Zezi tee nɩ tɩn dɩdʋa ma lɩ o sʋgʋ o ma zagɩ kaanɩm yuutu wʋm tɩntʋŋnʋ zwɛ o go. ⁴⁸ Zezi laan ma bwe kɔgɔ kʋm o wɩ: «Abam na kwe sʋ-lwaanʋ dɩ da-lwaanʋ á ba sɩ á ja amʋ tɩn, a yɩ ŋwɩɩnʋ mʋ na? ⁴⁹ Dɛ maama a yǝni a wʋ abam tee nɩ a brɩ nɔɔna Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, yɩ á ba jaanɩ-nɩ. Kʋ nan maŋɩ sɩ kʋ kɩ kʋntʋ mʋ, sɩ kʋ pa kʋlʋ na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ.»

⁵⁰ O karabiǝ bam maama na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma duri ba viiri ba daar-o.

⁵¹ Nɔn-dʋŋʋ kʋdoŋ ya wʋra, o na tɔgɩ Zezi. O ya kukwǝri gar-jalɩ yɩranɩ mʋ. Ba ma kwaanɩ sɩ ba ja-o. ⁵² O ma vrɩ o tɩtɩ o daarɩ o gɔrɔ kʋm o yagɩ o pa-ba, yɩ o duri kalambolo o viiri.

Ba na di Zezi taanɩ te tɩn

(Matiyu 26:57-68, Luki 22:54-55, 63-71, Zan 18:12-14, 19-24)

⁵³ Ba ma ja Zezi ba vu kaanɩm * yuutu wʋm sɔŋɔ. Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ dɩ ba tɩʋ kʋm nakwa bam maama ma gilimi daanɩ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. ⁵⁴ Pɩyɛɛrɩ ma dalɩ o tɔgɩ ba kwaga o da o vu o yi kaanɩm yuutu wʋm sɔŋɔ. O ma zʋ o jǝni dɩ sɔŋɔ kʋm tɩntʋŋna bam o tɔgɩ o weeri mini.

⁵⁵ Zwifǝ bam kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba sarɩya-dirǝ nakwa kɔgɔ kʋm maama maa kwaanɩ sɩ ba na cwǝŋǝ kalʋ ba na wʋ́ da da ba ma saŋɩ Zezi sɩ ba laan pa ba gʋ-o tɩn. Ba ma kwaanɩ taan ba ga. ⁵⁶ Nɔɔna zanzan ma zaŋɩ ba fɔ vwan ba pa-o, yɩ ba na tɛ ba wɩ o kɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn ba tɔgɩ daanɩ. ⁵⁷ Nɔɔna badonnǝ dɩ daa ma zaŋɩ ba fɔ vwan ba pa Zezi ba wɩ: ⁵⁸ «Dɩbam ni nɔɔnʋ wʋntʋ na tagɩ o wɩ, oó magɩ Wɛ-di-kamunu kʋntʋ nabiinǝ na lɔgɩ tɩn o dɩ tɩga nɩ, yɩ o joori o ma da yatɔ o lɔ kadoŋ, yɩ kʋ daɩ nabiinǝ mʋ wʋ́ lɔ-ka.» ⁵⁹ Nan dɩ nɔɔna bam na maŋɩ ba tɛ kʋntʋ dɩ tɩn, ba niǝ daa ta ba tɔgɩ daanɩ.

⁶⁰ Kaanɩm yuutu wʋm laan ma zaŋɩ ba maama tɩtarɩ nɩ, yɩ o bwe Zezi o wɩ: «Nɔɔna bantʋ na tagɩ kʋlʋ ba pa nmʋ tɩn, nmʋ ba jɩgɩ taanɩ sɩ n lǝri na?»

⁶¹ Zezi maa cɩm yɩ o wʋ lǝri kʋlʋkʋlʋ. Kaanɩm yuutu wʋm ma joori o bwe-o o wɩ: «Nmʋ mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn na? Nmʋ mʋ yɩ Baŋa-Wɛ dɩlʋ dɩbam na zuli tɩn Bu wʋm na?»

⁶² Zezi ma lǝri o wɩ: «Ɛɛn, amʋ mʋ kʋntʋ. Nan taá ye-na nɩ, á wʋ́ ba á na Nabiin-bu * wʋm na je Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ, yɩ á ta wʋ́ na-o o na nuŋi wɛyuu nɩ o maa bɩɩnɩ kunkwǝǝnu wʋnɩ.»

⁶³ Kaanɩm yuutu wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o ma zaŋɩ o kaarɩ o tɩtɩ gɔrɔ, sɩ kʋ brɩ nɩ o wʋ tiini kʋ cɔgɩ dɩ Zezi taanɩ dɩm. O ma ta o wɩ: «Dɩ́ daa ba lagɩ maana tiinǝ sɩ ba ŋɔɔnɩ o taanɩ dɩm. ⁶⁴ Abam maama maŋɩ á ni o na ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ, o paɩ o dɩ Wɛ ma daanɩ mʋ. Kʋntʋ tɩn, abam wɩ bɛɛ mʋ?»

Ba maama ma lǝri ba wɩ, o maŋɩ sɩ o tɩ mʋ. ⁶⁵ Ba badaara ma twɩ lileeru ba yagɩ o yɩra nɩ. Ba ma kwe gɔrɔ ba ma pu o yiǝ, yɩ ba daarɩ ba mag-o dɩ jagulǝ yɩ ba wɩ: «Lwarɩ n brɩ dɩbam wʋlʋ na magɩ-m tɩn.» Pamaŋna bam ma jɩg-o ba maga.

Pɩyɛɛrɩ na sɩɩnɩ o vɩn Zezi te tɩn

(Matiyu 26:69-75, Luki 22:56-62, Zan 18:15-18, 25-27)

⁶⁶ Pɩyɛɛrɩ ya daa ta tɔgɩ o je kʋnkɔlɔ kʋm nɩ. Kaanɩm yuutu wʋm sɔŋɔ tɩntʋŋ-kana ma ba ka tɔgɩ da ka maa kɛa. ⁶⁷ O ma na Pɩyɛɛrɩ na je o weeri mini. O ma fɔgɩ o nii-o lanyɩranɩ, yɩ o wɩ: «Nmʋ dɩ tɔgɩ dɩ Nazarɛtɩ tu Zezi mʋ.»

⁶⁸ O ma fʋ o wɩ: «A yǝri woŋo kʋlʋ n na tɛ tɩn. A ba ni kʋ kuri.» O ma zaŋɩ o nuŋi o vu mancoŋo ni. Cɩbwɩʋ ma da kʋ keeri.

⁶⁹ Tɩntʋŋ-kana kam daa ma na-o. O daa ta ma ta dɩ nɔɔna balʋ na zɩgɩ da tɩn o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ tɔgɩ o yɩ Zezi kɔgɔ kʋm wʋ dɩdʋa mʋ.» ⁷⁰ O daa ma fʋ o wɩ, o daɩ ba wʋ nɔɔnʋ.

Kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, nɔɔna balʋ na zɩgɩ da tɩn ma ta dɩ Pɩyɛɛrɩ ba wɩ: «Nmʋ sɩɩnɩ n yɩ ba wʋ dɩdʋa mʋ. Nmʋ dɩ yɩ Galile tu mʋ.»

⁷¹ O laan ma sɔɔlɩ o pa o tɩtɩ, sɩ kʋ taa yɩ nɩ cɩga mʋ o taga, yɩ o wɩ: «A brɩ a yǝri nɔɔnʋ wʋlʋ á na tɛ o taanɩ tɩn.»

⁷² O na tagɩ kʋntʋ tɩn, cɩbwɩʋ laan ma da kʋ keeri kʋ kɩ kuni bɩle. Pɩyɛɛrɩ laan ma guli Zezi ya na tagɩ kʋlʋ dɩd-o o wɩ: «Kʋ na wʋ́ loori sɩ cɩbwɩʋ keeri kuni bɩle tɩn, nmʋ wʋ́ fʋ kuni bɩtɔ nɩ n yǝri amʋ.» O na guli kʋntʋ tɩn, o wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ zanzan, o ma zaŋɩ o nuŋi yɩ o keerǝ.

15

Pilatɩ na bwe Zezi taanɩ te tɩn

(Matiyu 27:1-2, 11-26, Luki 23:1-5, 13-25, Zan 18:28-19:16)

¹ Tɩga na tu ka pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ tɩn, Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba tɩʋ kʋm nakwa bam, dɩ ba karanyɩna tiinǝ bam dɩ ba sarɩya-dirǝ nakwa kɔgɔ kʋm maama ma ba ba kɩ ni daanɩ. Ba ma pa ba ja Zezi ba vɔ, yɩ ba ja-o ba vu ba kɩ gʋvɩrma tu Pilatɩ jɩŋa nɩ. ² Pilatɩ ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ mʋ yɩ Zwifǝ bam pɛ wʋm na?»

Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Mʋ ka da n taga.»

³ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam ma tiini ba maŋɩ wǝǝnu zanzan ba pa-o. ⁴ Pilatɩ ta ma joori o bwe-o o wɩ: «Nmʋ ba lagɩ n lǝri ba taanɩ dɩm na? Nmʋ wʋ ni ba na ŋɔɔnɩ kʋlʋ maama ba pa nmʋ tɩn na?»

⁵ Zezi daa ta ma wʋ lǝri ba taanɩ dɩm dɩlʋdɩlʋ. Kʋ ma pa Pilatɩ tiini o yɩ yǝǝu dɩd-o.

⁶ Bɩnɩ maama Pakɩ candiǝ kam maŋa na yǝni ka yi, gʋvɩrma tu yǝni o lɩ pɩɩnʋ dɩdʋa mʋ o pa nɔɔna bam, nɩnɛɛnɩ bantʋ na lagɩ wʋlʋ tɩn. ⁷ Pɩɩnʋ wʋdoŋ dɛɛn maa wʋra, o yɩrɩ mʋ Barabasɩ. Ba dɛɛn ya pɩ-o dɩ balʋ na wǝli daanɩ ba kɩ jara dɩ ba tɩʋ kʋm yigǝ tiinǝ yɩ ba gʋ nɔɔnʋ tɩn mʋ. ⁸ Nɔɔna bam ma ba ba la kɔgɔ, yɩ ba ta dɩ Pilatɩ sɩ o lɩ pɩɩnʋ dɩdʋa o pa-ba, nɩ o na yǝni o kɩ te tɩn. ⁹ Pilatɩ ma bwe-ba o wɩ: «Á lagɩ sɩ a lɩ Zwifǝ bam pɛ wʋm mʋ a pa abam na?» ¹⁰ O dɛɛn bwe-ba kʋntʋ, bɛŋwaanɩ o ye nɩ kʋ yɩ wʋ-gʋrʋ ŋwaanɩ mʋ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam ya jaanɩ Zezi ba kɩ o jɩŋa nɩ.

¹¹ Kaanɩm yigǝ tiinǝ bam ma sʋgɩ nɔn-kɔgɔ kʋm, ba pa ba ta dɩ Pilatɩ nɩ ba lagɩ sɩ o yagɩ Barabasɩ mʋ o pa-ba. ¹² Pilatɩ laan ma bwe-ba o wɩ: «Sɩ wʋlʋ á na bǝ-o nɩ Zwifǝ bam pɛ tɩn, abam lagɩ sɩ a kɩ-o ta mʋ?»

¹³ Ba ma kaasɩ baŋa baŋa ba wɩ: «Pa-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ n gʋ.»

¹⁴ O ma joori o bwe-ba o wɩ: «Wʋntʋ cɔgɩ bɛɛ mʋ?»

Ba laan ma tiini ba kaasɩ baŋa baŋa ba wɩ: «Pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ n gʋ.»

¹⁵ Pilatɩ maa lagɩ sɩ o pa kɔgɔ kʋm wʋ poli. Kʋntʋ ŋwaanɩ o ma pa ba pʋrɩ Barabasɩ ba yagɩ. O daarɩ o pa ba magɩ Zezi dɩ balaara, yɩ o pa-ba cwǝŋǝ sɩ ba ja-o ba vu ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ.

Ba na jaanɩ Zezi ba vu ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 27:27-56, Luki 23:26-49, Zan 19:2-3, 17-30)

¹⁶ Pamaŋna bam laan ma ja Zezi ba vu ba zʋ gʋvɩrma tu Pilatɩ sɔŋɔ kʋm kʋnkɔlɔ. Ba ma pa pamaŋna bam kɔgɔ kʋm maama gilimi da, ¹⁷ yɩ ba pa o zʋ gwar-sʋŋʋ. Ba ma daarɩ ba kwe sabarɩ ba ma sɔ yipugǝ ba pu o yuu nɩ. ¹⁸ Ba laan maa kɩ nɩ ba zul-o mʋ te yɩ ba wɩ: «Zwifǝ bam pɛ, dɩnle.» ¹⁹ Ba maa jɩgɩ miu ba lɔɛ o yuu nɩ, yɩ ba twɩ lileeru ba yagɩ o yɩra nɩ. Ba ma kuni doonǝ o yigǝ nɩ, yɩ ba kɩ nɩ ba zul-o mʋ te. ²⁰ Ba na yaalɩ yaal-o ba ti tɩn, ba ma lɩ gwar-sʋŋʋ kʋm, yɩ ba joori ba zʋ-o o tɩtɩ gɔrɔ kʋm. Ba laan ma ja-o ba nuŋi ba vu sɩ ba pa tʋʋn-dagara * baŋa nɩ ba gʋ.

²¹ Ba na maa kɛ tɩn, ba ma na nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Simɔn. O nuŋi Sirɛɛnɩ mʋ. Wʋntʋ mʋ yɩ Alɛsandrɩ dɩ Rufusi ko. O dɛɛn ya nuŋi kara mʋ o ba o yi tɩʋ wʋ o maa kɛa. Pamaŋna bam na nɛ-o tɩn, ba ma fɩ-o sɩ o kwe tʋʋn-dagara kam o zɩŋɩ sɩ ba vu. ²² Ba ma ja Zezi ba vu ba yi jǝgǝ kalʋ ba na bǝ nɩ ‹Goligota› tɩn. Yɩrɩ dɩm kʋntʋ kuri mʋ ‹Yukol-pʋa piu›. ²³ Ba na yi da tɩn, ba ma kɩ sana kalʋ na gwaanɩ dɩ liri sɩlʋ yɩrɩ na yɩ Miiri tɩn, ba pa Zezi sɩ o nyɔ. O ma wʋ sɛ o nyɔ.

²⁴ Ba laan ma ja-o ba pa dagara kam baŋa nɩ. Ba ma kwe o gwaarʋ tɩm sɩ ba maŋɩ ba pa daanɩ. Ba ma ta jɔrɔ sɩ ba nii, wɔɔ mʋ wʋ́ twǝri kʋlʋ o na lagɩ tɩn. ²⁵ Ba na pag-o maŋa kalʋ tɩn yɩ tɩtɩɩtɩ luu nʋgʋ maŋa nɩ mʋ.

²⁶ Ba ma pʋpʋnɩ tɔnɔ, sɩ kʋ brɩ kʋlʋ o na cɔgɩ yɩ ba gʋ-o tɩn, ba tanɩ tʋʋn-dagara kam yuu nɩ. Ba pʋpʋnɩ ba wɩ:

«Wʋntʋ yɩ Zwifǝ bam pɛ mʋ.»

²⁷ Ba ma ja ŋwɩɩna bale dɩ ba pa dagarɩ sɩdonnǝ baŋa nɩ. Ba ma cwi dɩdʋa Zezi jazɩm nɩ. Wʋwʋm maa wʋ o jagwiǝ nɩ. (( ²⁸ Kʋntʋ ma pa kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ, nɩ kʋ na wɩ: «Ba wǝl-o dɩ nɔn-balwaarʋ mʋ, kʋ ma pa nɔɔna nii-o nɩ nɔn-balɔrɔ te.»))

²⁹ Nɔɔna balʋ na tɔgɩ da ba kɛ tɩn maa niǝ, yɩ ba gɔgɩsɩ ba yuni ba twɩ-o. Ba ma yáal-o yɩ ba wɩ: «Nii. Nmʋ ya na bʋŋɩ sɩ n cɩcʋgɩ Wɛ-di-kamunu * kʋm mʋ n dɩ tɩga nɩ, sɩ n daarɩ n ma da yatɔ n joori n fɔgɩ n lɔ-ka tɩn, ³⁰ laan nan vrɩ n tɩtɩ n tu dagara kam yuu nɩ sɩ dɩ́ nii.»

³¹ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ maa twɩ-o ba brɩ daanɩ ba mwana. Ba maa tɛ daanɩ ba wɩ: «O yǝni o vrɩ nɔɔna badonnǝ ŋwɩa, yɩ o laan warɩ o tɩtɩ ŋwɩa o vrɩ. ³² O brɩ o tɩtɩ nɩ o yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, dɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ pɛ. O nan tu dagara kam yuu nɩ lele sɩ dɩ́ nii. Dɩ́ na nɛ kʋntʋ, dɩ́ laan wʋ́ sɛ-o.»

Nɔɔna balʋ ba na pagɩ dagarɩ sɩm baŋa nɩ ba wǝli da tɩn dɩ maa jɩg-o ba twɩa.

³³ Kʋ ma vu kʋ yi maŋa kam wɛ na tu dɩ yi yuparɩ baŋa nɩ tɩn. Lʋgʋ kʋm maama ma ba kʋ ji lim kʋ vu kʋ yi wɛ-guni maŋa nɩ. ³⁴ Kʋ na kɩ nɩnɛɛnɩ luu batɔ te tɩn, Zezi laan ma kaasɩ baŋa baŋa dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Eli, Eli, lɛma sabakɩtani?» Taanɩ dɩntʋ kuri mʋ: «Amʋ Wɛ, amʋ Wɛ, bɛɛ mʋ kɩ yɩ n yagɩ amʋ?»

³⁵ Nɔɔna balʋ na zɩgɩ da yɩ ba ni taanɩ dɩm tɩn badaara maa wɩ: «Cǝgi-na. O lagɩ o bǝŋi Eli * mʋ sɩ o ba.» ³⁶ Ba dɩdʋa laan ma duri o vu o kwe sɩpɔɔ o dɩ sa-nywana wʋnɩ, o kɩ-kʋ miu ni nɩ o vu o te o pa Zezi sɩ o nyɔ. O daarɩ o wɩ: «Yagɩ sɩ dɩ́ cǝgi dɩ́ nii, Eli wʋ́ ba o pa o tu dagara kam yuu nɩ na?»

³⁷ Zezi laan ma kaasɩ baŋa baŋa, yɩ o daarɩ o pa o siun ti.

³⁸ Zezi na tɩgɩ kʋntʋ tɩn, gɔrɔ kʋlʋ ba na lǝgi ba ma cɩ Wɛ-di-laa kʋm tɩn ma kaarɩ bɩle, kʋ zɩgɩ baŋa nɩ kʋ tu kʋ kwaarɩ tɩga. ³⁹ Pamaŋna bam yigǝ tu wʋlʋ na zɩgɩ Zezi yigǝ nɩ tɩn ma na o na kaasɩ yɩ o daarɩ o tɩ te tɩn. O na nɛ kʋntʋ tɩn, o maa wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ ya sɩɩnɩ o yɩ Baŋa-Wɛ Bu mʋ.»

⁴⁰ Kaana badonnǝ maa tɔgɩ ba wʋra, ba ma zɩgɩ yigǝ yigǝ ba niǝ. Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn maa wʋ ba wʋnɩ, dɩdaanɩ Mari wʋlʋ na yɩ Zakɩ kukulǝ dɩ Zʋzɛsɩ nu tɩn. Salomɩ dɩ maa tɔgɩ o wʋra. ⁴¹ Kaana bantʋ dɛɛn ya tɔgɩ dɩ Zezi Galile nɩ mʋ, yɩ ba yǝni ba tʋŋɩ ba zǝn-o. Kaana badaara zanzan dɩ maa wʋra, ba ya na tɔgɩ dɩd-o ba ba Zeruzalɛm.

Ba na kɩ Zezi bɔɔnɩ wʋnɩ te tɩn

(Matiyu 27:57-61, Luki 23:50-56, Zan 19:38-42)

^42-43 Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Zʋzɛfʋ, o na nuŋi Arimatɩ. O yɩ Zwifǝ bam nakwa kɔgɔ kʋm yigǝ tu dɩdʋa, yɩ nɔɔna pa-o zulǝ. O maa jɩgɩ tɩɩna nɩ Wɛ paarɩ dɩm wʋ́ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ. Dɛ dɩm ba na gʋ Zezi tɩn maa yɩ dɛ dɩlʋ Zwifǝ bam na maŋɩ sɩ ba ti ba yigǝ ba siun dɛ dɩm ŋwaanɩ tɩn. Tɩga na yi, mʋ ba siun dɛ dɩm pulim. Kʋntʋ ŋwaanɩ Zʋzɛfʋ ma kɩ pu-dɩa, yɩ o zaŋɩ o vu Pilatɩ te o loor-o cwǝŋǝ, sɩ o kwe Zezi yɩra yam o kɩ. ⁴⁴ Pilatɩ na lwarɩ nɩ Zezi maŋɩ o tɩ tɩn, mʋ kʋ sʋ-o lanyɩranɩ. O ma tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu ba bǝŋi pamaŋna bam yigǝ tu wʋm sɩ o ba. O na tu tɩn, o ma bwe-o sɩ o nii, Zezi sɩɩnɩ o tɩ mʋ na. ⁴⁵ O na lwarɩ nɩ o tɩgɩ tɩn, o ma sɛ sɩ Zʋzɛfʋ vu o kwe o yɩra yam o kɩ. ⁴⁶ Zʋzɛfʋ ma nuŋi o vu o yǝgi gar-jalɩ dɩlʋ na lana tɩn. O ma vu o parɩ Zezi yɩra yam dagara kam yuu nɩ. O ma kwe gɔrɔ kʋm o ma pipir-o, yɩ o daarɩ o ja vu o tiŋi piu bɔɔnɩ wʋnɩ. Dɩntʋ yɩ yibeeli dɩlʋ ba dɛɛn na lugi-dɩ piu yɩra nɩ tɩn mʋ. O laan ma bibili kandwɛ-pulɔgɔ o ma pɩ bɔɔnɩ dɩm ni. ⁴⁷ Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala dɩ Mari wʋlʋ na yɩ Zʋzɛsɩ nu tɩn maa zɩgɩ ba nii o na tiŋi Zezi yɩra yam mɛ tɩn.

16

Zezi na bi o yagɩ tʋʋnɩ te tɩn

(Matiyu 28:1-8, Luki 24:1-12, Zan 20:1-10)

¹ Ba siun dɛ dɩm ma ba dɩ kɛ. Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala dɩ Mari wʋlʋ na yɩ Zakɩ nu tɩn dɩ Salomɩ ma zaŋɩ ba nuŋi ba vu ba yǝgi tralɩ nugǝ, sɩ ba ma turi Zezi yɩra yam. ² Dɛ dɩlʋ na saŋɩ siun dɛ dɩm tɩn, *f7 * ba maa zaŋɩ ba go tɩga dɩ wɛ wʋra dɩ pulǝ, ba vu yibeeli dɩm jǝgǝ kam. ³ Ba na maa ve tɩn, ba ma bwɛ daanɩ ba wɩ: «Wɔɔ mʋ wʋ́ bibili kandwɛ dɩlʋ na pɩ yibeeli dɩm ni tɩn o yagɩ daa nɩ o pa dɩbam?» ⁴ Kandwɛ dɩm na yɩ kamunu tɩn mʋ te ba ŋɔɔnɩ kʋntʋ. Ba na yi jǝgǝ kam tɩn, ba ma fɔgɩ ba nii ba na dɩdaanɩ kandwɛ dɩm bibili dɩ tigi daa nɩ. ⁵ Ba ma vu ba zʋ bɔɔnɩ dɩm wʋ. Ba na zʋ tɩn, ba ma na nɔn-dʋŋʋ, kʋ na je ba jazɩm seeni. O zʋ gwar-poŋo dɩdɔrɔ mʋ. Ba na nɛ-o tɩn, kʋ ma pa ba yɩra sɔɔrɩ. ⁶ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ. Abam lagɩ sɩ á na Nazarɛtɩ tu Zezi wʋlʋ ba na jaanɩ ba pa tʋʋn-dagara kam baŋa nɩ ba gʋ tɩn mʋ. O nan tǝri yo. O joori o bi. Nii-na ba ya na tiŋi o yɩra yam mɛ tɩn. ⁷ Nan ve-na á ta dɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zezi karabiǝ bam maama nɩ, o lagɩ o da yigǝ o vu o taa cǝgi abam Galile nɩ. Dáanɩ mʋ abam wʋ́ vu á na-o. Kʋʋ́ kɩ nɩ o na maŋɩ o ta kʋlʋ o brɩ abam tɩn.»

⁸ Kaana bam na ni kʋntʋ tɩn, fʋʋnɩ maa pa ba yɩra saɩ, yɩ ba wʋbʋŋa vugimi. Ba ma nuŋi bɔɔnɩ dɩm wʋnɩ ba duri ba kɛ. Fʋʋnɩ na jɩgɩ-ba kʋntʋ yɩ ba maa ve tɩn, ba ma wʋ tagɩ kʋlʋ na kɩ tɩn ba brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ.

Zezi na brɩ o tɩtɩ nɔɔna badonnǝ te tɩn

(Matiyu 28:9-10, 16-20, Luki 24:13-53, Zan 20:11-23, Tɩtʋŋa Tɔnɔ 1:6-11)

(( ⁹ Dɛ dɩm Zezi na bi tɩtɩɩtɩ tɩn maa yɩ dɛ dɩlʋ na saŋɩ Zwifǝ bam siun dɛ dɩm tɩn. O na bi tɩn, o ma puli o brɩ o tɩtɩ Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn tee nɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ kaanɩ wʋlʋ o ya na zǝli ciciri sɩrpɛ o yɩra nɩ tɩn. ¹⁰ Mari laan ma vu o ta o brɩ balʋ ya na tɔgɩ dɩ Zezi tɩn. O yi ba te dɩ ba wʋrʋ cɔgɩ zanzan yɩ ba keerǝ. ¹¹ Ba na ni nɩ Mari wɩ, Zezi joori o bi o ŋwɩ yɩ wʋm na-o tɩn, ba wʋ sɛ o taanɩ dɩm.

¹² Kʋ kwaga seeni, Zezi ma lǝni o yibiyǝ yɩ o brɩ o tɩtɩ o karabiǝ bale. Ba ya nuŋi Zeruzalɛm mʋ ba maa ve tɩ-balaŋa kadoŋ. ¹³ Ba na nɛ-o tɩn, ba ma joori ba vu Zeruzalɛm ba ta ba brɩ ba donnǝ karabiǝ bam. Ba maa daa ta wʋ sɛ nɩ kʋ yɩ cɩga.

¹⁴ Kʋntʋ kwaga nɩ, Zezi laan ma ba o brɩ o tɩtɩ o karabiǝ fugǝ-dɩdʋa kam, ba na wʋra ba di wʋdiu maŋa kalʋ tɩn. O ma kaanɩ-ba dɩ ba wʋbʋŋa na muri yɩ ba wʋ sɛ Wɛ cɩga kam tɩn, bɛŋwaanɩ ba vɩn sɩ ba sɛ balʋ na tagɩ ba brɩ-ba nɩ wʋntʋ joori o bi yɩ ba na-o tɩn.

¹⁵ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Zaŋɩ-na á vu lʋgʋ baŋa je maama, sɩ á tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam á brɩ nabiinǝ maama. ¹⁶ Wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ yɩ o daarɩ o pa ba miis-o na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ tɩn, Wɛ wʋ́ vrɩ kʋntʋ tu ŋwɩa. Kʋ daarɩ balʋ maama na wʋ sɛ tɩn wʋ́ ga bʋra yɩ ba na cam Wɛ tee nɩ. ¹⁷ Balʋ na sɛ amʋ tɩn wʋ́ wanɩ ba taa kɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ na brɩ Wɛ dam tɩn. Baá da amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ ba zǝli ciciri nɔɔna yɩra nɩ. Baá ta ŋɔɔnɩ ta-gɛ. ¹⁸ Ba na jaanɩ bɩsankwɩ dɩ ba jɩa, sɩ bá kɩ-ba kʋlʋkʋlʋ. Ba na nyɔgɩ coŋo, kʋ bá kɩ-ba kʋlʋkʋlʋ. Ba na daŋɩ ba jɩa yawɩɩna baŋa nɩ, baá na yazurǝ.»

¹⁹ Dɩ́ Yuutu Zezi na ŋɔɔnɩ o brɩ-ba kʋntʋ tɩn, Wɛ laan ma pa o zaŋɩ o di DƖ sɔŋɔ. O ma vu o jǝni Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ. ²⁰ O na diini Wɛ-sɔŋɔ kʋntʋ tɩn, o karabiǝ bam ma nuŋi ba vu ba beeri je maama nɩ ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam ba brɩ nɔɔna. Dɩ́ Yuutu wʋm maa wʋ ba tee nɩ o tʋŋa. O ma pa-ba dam sɩ ba taa kɩ wo-kɩnkagɩla, sɩ kʋ brɩ nɩ o taanɩ dɩlʋ ba na brɩ tɩn sɩɩnɩ dɩ yɩ cɩga.)) ^2:14\f3 6:37 Sǝbu-dalɩ dɩdʋa yɩ nɔɔnʋ dɛ wʋnɩ ŋwɩɩrʋ mʋ.

LUK

Luki

Wɛ taanɩ dɩlʋ Luki na pʋpʋnɩ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Luki yɩ wʋlʋ dɛɛn na tɔgɩ dɩ Pooli o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa tɩn mʋ (Filimɔn 24). O dɛɛn yɩ dɔgɩta tu mʋ. Wʋntʋ mʋ daa ta pʋpʋnɩ Tɩtʋŋa Tɔnɔ kʋm dɩ. O daɩ Zwifu. O nan tiini o kwaanɩ o pʋpʋnɩ Zezi woŋo maama lanyɩranɩ mʋ o ma brɩ dwi-gɛ tiinǝ dɩ, sɩ ba lwarɩ tɩ kuri cɩga cɩga (Luki 1:1-4).

Luki brɩ dɩbam nɩ Zezi yɩ Zwifǝ tiinǝ dɩ lʋgʋ baŋa dwi maama tiinǝ vɩrnʋ mʋ. O yɩ wʋlʋ na jɩgɩ yinigǝ tiinǝ dɩ yawɩɩna dɩ nɔɔna na culi balʋ tɩn ŋwaŋa zanzan. O brɩ nɩ Zezi tʋŋɩ dɩ Wɛ Joro dam mʋ, yɩ o ta brɩ nɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam jɩgɩ wʋpolo zanzan (Luki 2:10 dɩ 24:52).

Luki dɩ pʋpʋnɩ Zezi ŋwɩa kam na dɛ te tɩn, nɩ Matiyu dɩ Marɩkɩ dɩ na pʋpʋnɩ te tɩn. O brɩ Zezi na puli o tɩtʋŋa yam te, dɩ o na zaasɩ nɔɔna yɩ o pa ba na yazurǝ te tɩn, dɩ o na ve Zeruzalɛm yɩ ba ja-o ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ yɩ o joori o bi te tɩn. Luki ta brɩ Zezi na diini Wɛ sɔŋɔ te tɩn.

Luki tɔnɔ kʋm jɩgɩ wǝǝnu zanzan tɩ na wʋ pʋpʋnɩ twaanʋ tɩdonnǝ tɩm wʋnɩ. O tagɩ Wɛ na tʋŋɩ malɛka yɩ ka ba ka ŋɔɔnɩ dɩ Mari Zezi lʋra kam woŋo te tɩn, dɩ Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn dɩ lʋra kam woŋo (pɔɔrɩm 1). Luki ta brɩ Zezi lʋra kam na dɛ te tɩn, dɩ malɛsɩ na brɩ nayɩra yɩ ba vu ba zul-o te tɩn. O ta brɩ ba na kwe Zezi ba pa Wɛ yɩ Simeyon dɩ Annɩ ŋɔɔnɩ o woŋo te tɩn, dɩ Zezi na kɩ te o bɩna fugǝ-yale maŋa nɩ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ tɩn (pɔɔrɩm 2). O ta tagɩ Zezi na maŋɩ mɩmaŋa o brɩ Samari tu na sooni nɔɔnʋ te tɩn (Luki 10:30-35), dɩ bu wʋlʋ na nuŋi o yagɩ o ko sɔŋɔ yɩ o joori o ba tɩn (Luki 15:11-32).

Wɛ taanɩ dɩlʋ

LUKI

na pʋpʋnɩ tɩn

1

^1-3 A ciloŋ Teofili, a bʋŋɩ sɩ kʋ lana sɩ a pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa nmʋ, sɩ n wanɩ n lwarɩ kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn. Nmʋ maŋɩ n ye wo-kamunnu tɩlʋ na kɩ dɩbam tee nɩ tɩn ni nɩ. Nɔɔna badonnǝ dɛɛn mʋ wʋra wo-kamunnu tɩntʋ pulim nɩ. Ba nɛ kʋlʋ maama na kɩ tɩn, yɩ ba brɩ Wɛ kwǝrǝ kam. Ba ma daarɩ ba pa dɩbam lwarɩ kʋlʋ na kɩ tɩn. Nɔɔna zanzan ma kwaanɩ sɩ ba pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩntʋ ba tiŋi. Mʋ kʋ kuri a bʋŋɩ sɩ kʋʋ́ ta lamma sɩ a dɩ pʋpʋnɩ-tɩ lanyɩranɩ a pa nmʋ. A kwaanɩ a zaasɩ wǝǝnu tɩm tɩ pulim nɩ mʋ, yɩ a lwarɩ tɩ kuri cɩga cɩga. ⁴ Kʋntʋ tɩn, aá wanɩ a pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩntʋ na kɩ te tɩn, sɩ n wanɩ n lwarɩ lanyɩranɩ nɩ, wǝǝnu tɩlʋ ba na tagɩ ba brɩ nmʋ tɩn sɩɩnɩ tɩ yɩ cɩga.

Zakari bu Zan lʋra kam taanɩ

⁵ Maŋa kam Erɔdɩ * dɛɛn na yɩ Zude pɛ tɩn, nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Zakari. Wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ kaanɩm tu. O nuŋi Abɩa dwi tiinǝ wʋnɩ mʋ. O kaanɩ yɩrɩ mʋ Elizabɛtɩ. Wʋntʋ dɩ dɛɛn nuŋi kaanɩm tu Aarɔn * dwi dɩm wʋnɩ mʋ. ⁶ Bantʋ maama kɩ lanyɩranɩ Wɛ yigǝ nɩ, yɩ ba sɛ Wɛ niǝ yam dɩ DƖ cullu tɩm maama. ⁷ Elizabɛtɩ dɛɛn yɩ ka-dʋgʋ mʋ yɩ o ba jɩgɩ bu. Ba maama dɛɛn kwɩn mʋ. ⁸ Maŋa ma ba yi sɩ Abɩa dwi tiinǝ bam zʋ Wɛ-di-kamunu * kʋm ba taa tʋŋɩ ba pa Wɛ. Zakari maa tɔgɩ o wʋra o tʋŋa.

⁹ Wɛ kaanɩm tiinǝ bam yǝni ba ta jɔrɔ mʋ sɩ ba nii, ba wʋnɩ wɔɔ mʋ wʋ́ zʋ Wɛ-di-laa kʋm wʋnɩ o zwɛ wǝǝnu tɩlʋ lwǝm na ywǝmmǝ tɩn o pa Wɛ. Ba ma ta jɔrɔ yɩ Zakari di. ¹⁰ O ma sɩɩnɩ o zʋ sɩ o zwɛ wǝǝnu tɩm o pa Wɛ. Maŋa kam o na wʋ digǝ kam wʋnɩ tɩn, nɔn-kɔgɔ zanzan dɛɛn ma wʋ kʋnkɔlɔ kʋm nɩ ba zɩgɩ ba warɩ Wɛ.

¹¹ Baŋa-Wɛ malɛka * laan ma da ka ba o te, ka zɩgɩ wǝǝnu zwɛɛm bimbim dɩm jazɩm nɩ. ¹² Zakari na nɛ-ka tɩn, o maa yɩ yǝǝu yɩ fʋʋnɩ zʋ-o lanyɩranɩ. ¹³ Malɛka kam ma ta dɩd-o ka wɩ: «Zakari, yɩ ta n kwarɩ fʋʋnɩ, sɩ Wɛ ni nmʋ na loori-DƖ kʋlʋ tɩn. Nmʋ kaanɩ wʋm laan wʋ́ ja pugǝ o lʋ bu o pa-m, sɩ n pa o yɩrɩ nɩ Zan. ¹⁴ O lʋra kam wʋ́ pa n na wʋpolo zanzan. Nɔɔna zanzan dɩ wʋ́ tiini ba taa jɩgɩ wʋpolo dɩ o lʋra kam. ¹⁵ Oó ta yɩ nɔn-kamunu Baŋa-Wɛ tee nɩ. O nan yɩ zaŋɩ o nyɔ sana naa woŋo kʋlʋ na kɩkarɩ yiǝ tɩn. Wɛ Joro * kʋm wʋ́ ta wʋ o tee nɩ maŋa maama, kʋ na wʋ́ sɩŋɩ o lʋra kam maŋa nɩ tɩn. ¹⁶ O nan wʋ́ pa Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ zanzan wʋbʋŋa joori ya taa tɔgɩ ba Yuutu Baŋa-Wɛ. ¹⁷ Oó tɔgɩ dɩ́ Yuutu wʋm yigǝ, yɩ Wɛ Joro kʋm dam wʋ́ ta wʋ o tee nɩ, nɩnɛɛnɩ Wɛ nijoŋnu Eli * dɛɛn na yɩ te tɩn. Oó pa kwǝ joori ba taa soe ba biǝ, yɩ o kwǝri o pa vɩnvɩɩna joori ba taa jɩgɩ nɔn-ŋʋna wʋbʋŋa, sɩ o fɔgɩ o kwɛ dɩ́ Yuutu wʋm nɔɔna bam yigǝ o pa-o.»

¹⁸ Zakari laan ma bwe malɛka kam o wɩ: «A yɩ nankwɩan mʋ, yɩ a kaanɩ dɩ kwɩn. Bɛɛ mʋ wʋ́ pa a lwarɩ nɩ nmʋ taanɩ dɩm yɩ cɩga?»

¹⁹ Malɛka kam ma lǝr-o ka wɩ: «Amʋ nan yɩ Gabrɩyɛlɩ mʋ, wʋlʋ na zɩgɩ Wɛ tee nɩ tɩn. DƖ tʋŋɩ-nɩ sɩ a ba a ŋɔɔnɩ dɩ nmʋ, sɩ a ta ta-ŋʋm dɩm a brɩ-m. ²⁰ Nmʋ nan na wʋ sɛ a taanɩ dɩm tɩn, Wɛ wʋ́ pa n ni mǝǝri. Maŋa kam na yiǝ, wǝǝnu tɩlʋ a na tagɩ a brɩ-m tɩn wʋ́ sɩɩnɩ tɩ kɩ. Nan ta n ye sɩ nmʋ bá wanɩ n ŋɔɔnɩ, sɩ kʋ taa ve maŋa kam wǝǝnu tɩm na wʋ́ kɩ tɩn.»

²¹ Kʋntʋ maama na wʋra kʋ kɩ tɩn, nɔn-kɔgɔ kʋm maa zɩgɩ ba cǝgi Zakari sɩ o nuŋi Wɛ-di-laa kʋm wʋnɩ. Ba ma cǝg-o taan ba ga. Kʋ ma kɩ-ba yǝǝu dɩ o na daanɩ te tɩn. ²² O laan ma ba nuŋi, yɩ o warɩ o ŋɔɔnɩ dɩ ba. O ni na mǝǝri tɩn, o maa maɩ o jɩa o maŋɩ o brɩ-ba. Ba ma maanɩ sɩ o nɛ wo-kɩnkagɩlɩ mʋ Wɛ-di-laa kʋm wʋnɩ.

²³ Da yalʋ o na maŋɩ sɩ o taa tʋŋɩ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ tɩn ma ba ya ti. O ma joori o vu sɔŋɔ. ²⁴ Da yantʋ na kɛ tɩn, o kaanɩ wʋm laan ma ja pugǝ. O maa wʋ sɔŋɔ nɩ taan, canɩ sɩnu. ²⁵ O na wʋra kʋntʋ tɩn, o maa wɩ: «Mʋ woŋo kʋlʋ Yuutu Baŋa-Wɛ na kɩ DƖ pa-nɩ tɩn. DƖ lɩ woŋo kʋlʋ ya na yɩ a cavɩɩra nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn.»

Zezi lʋra kam taanɩ

(Matiyu 1:18-25)

^26-27 Bɩsankana kadoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Mari. O ta yǝri baarʋ. O sɔŋɔ tiinǝ wʋbʋŋa dɛɛn ya yɩ sɩ o zʋ nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ, yɩ o daa ta wʋ zʋ-o. Nɔɔnʋ wʋm yɩrɩ mʋ Zʋzɛfʋ. O yɩ faŋa faŋa Pɛ Davidi * dwi tu mʋ. Mari dɛɛn zʋʋrɩ Galile tɩʋ kʋdoŋ nɩ mʋ, kʋ yɩrɩ mʋ Nazarɛtɩ. Maŋa kam Zakari kaanɩ Elizabɛtɩ pugǝ kam na yi nɩnɛɛnɩ canɩ sɩrdʋ tɩn, Baŋa-Wɛ daa ma tʋŋɩ malɛka * Gabrɩyɛlɩ sɩ ka vu Mari te. ²⁸ Ka ma zʋ o te ka jɔɔn-o yɩ ka wɩ: «Kɩ wʋpolo, n Yuutu Baŋa-Wɛ wʋ nmʋ tee nɩ sɩ DƖ zǝni-m lanyɩranɩ.»

²⁹ Mari na ni ka na tagɩ kʋlʋ tɩn, o bɩcarɩ ma di. O ma bʋŋɩ o wɩ: «Taanɩ dɩntʋ kuri mʋ bɛɛ?» ³⁰ Malɛka kam laan ma ta ka wɩ: «Mari, yɩ ta n kwarɩ fʋʋnɩ, sɩ Baŋa-Wɛ kɩ nmʋ yu-yoŋo. ³¹ Nmʋ wʋ́ ba n ja pugǝ n lʋ bǝkǝrǝ, sɩ n pa o yɩrɩ nɩ Zezi. ³² Wʋntʋ wʋ́ ta yɩ nɔn-kamunu. Baá ta bǝ-o ba wɩ, Baŋa-Wɛ Bu. Dɩ́ Yuutu Wɛ wʋ́ pa o di paarɩ nɩ o ko-nakwɩ Davidi dɛɛn na di paarɩ faŋa faŋa te tɩn. ³³ O ma wʋ́ ta yɩ Zakɔbɩ * dwi tiinǝ bam pɛ maŋa maama. O paarɩ dɩm daa bá ti maŋa dɩ maŋa.»

³⁴ Mari ma lǝri malɛka kam o wɩ: «Kʋntʋ wʋ́ kɩ tɩta mʋ kʋ kɩ, yɩ a ta wʋ zʋ barʋ?»

³⁵ Malɛka kam ma lǝri ka wɩ: «Kʋ na wʋ́ kɩ te tɩn, Wɛ Joro * kʋm wʋ́ ba nmʋ te, yɩ Baŋa-Wɛ tɩtɩ dam-fɔrɔ kʋm wʋ́ ba kʋ kwǝli nmʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ bu wʋlʋ n na wʋ́ lʋ tɩn wʋ́ ta yɩ Wɛ tɩtɩ nyɩm, yɩ ba taa bǝ-o nɩ Baŋa-Wɛ Bu. ³⁶ Maanɩ n nii nmʋ cʋrʋ Elizabɛtɩ na yɩ te. Wʋntʋ jaanɩ pugǝ mʋ sɩ o lʋ bu, yɩ o maŋɩ o kwɩn. Nɔɔna ya bʋŋɩ sɩ o yɩ ka-dʋgʋ mʋ, yɩ o laan jɩgɩ pugǝ ka yi nɩnɛɛnɩ canɩ sɩrdʋ. ³⁷ Kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ Baŋa-Wɛ na bá wanɩ DƖ kɩ.»

³⁸ Mari ma ta o wɩ: «Amʋ yɩ dɩ́ Yuutu Wɛ tɩntʋŋ-kana mʋ. Wɛ nan pa kʋ kɩ nɩ n na tagɩ te dɩ amʋ tɩn.» Malɛka kam laan ma viiri.

Mari na zaŋɩ o vu o na Elizabɛtɩ te tɩn

³⁹ Da yam kʋntʋ ni nɩ Mari ma zaŋɩ o kɩ lɩla o maa diini Zude tɩʋ kʋdoŋ na wʋ pweeru tɩtarɩ nɩ. ⁴⁰ O ma vu o yi Zakari sɔŋɔ. O ma zʋ o na o kaanɩ Elizabɛtɩ. O ma kɩ o pwǝgǝ. ⁴¹ Maŋa kam Elizabɛtɩ na ni Mari na jɔɔn-o tɩn, o bu wʋm na tigi o wʋnɩ tɩn ma pipiri. Wɛ Joro * kʋm ma ba Elizabɛtɩ te, ⁴² yɩ o ŋɔɔnɩ baŋa baŋa dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Wɛ tiini DƖ kɩ nmʋ yu-yoŋo DƖ dwǝni kaana maama. Kʋ na yɩ bu wʋlʋ na wʋ n wʋnɩ tɩn, Wɛ kɩ-o yu-yoŋo lanyɩranɩ. ⁴³ Amʋ yɩ wɔɔ mʋ sɩ a Yuutu nu ba amʋ te? ⁴⁴ N jɔɔnɩm dɩm na tu dɩ tʋ a zwɛ nɩ tɩn, bu wʋm na wʋ a wʋnɩ tɩn tigi o pipiri mʋ, o na jɩgɩ wʋpolo tɩn ŋwaanɩ. ⁴⁵ Nmʋ na sɛ nɩ Baŋa-Wɛ jɩgɩ cɩga tɩn, nmʋ yɩ yu-yoŋo tu. Kʋlʋ maama Wɛ na tagɩ DƖ brɩ-m tɩn wʋ́ sɩɩnɩ kʋ kɩ.»

Mari na tee Baŋa-Wɛ te tɩn

⁴⁶ Mari laan ma ta o wɩ:

«Aá pa a Yuutu Baŋa-Wɛ zulǝ dɩ a bɩcarɩ maama.

⁴⁷ Wʋntʋ na yɩ a Vɩrnʋ tɩn mʋ pɛ a na wʋpolo dɩ a wʋ maama.

⁴⁸ Bɛŋwaanɩ amʋ yɩ Wɛ tɩntʋŋ-kana balaŋa mʋ, yɩ DƖ nii amʋ baŋa nɩ.

Kʋ na zɩgɩ zɩm kʋ ta maa ve, nɔɔna maama wʋ́ ta wɩ, a yɩ yu-yoŋo tu,

⁴⁹ dɩdaanɩ Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ na kɩ kʋlʋ DƖ pa-nɩ tɩn ŋwaanɩ.

Dɩntʋ mʋ yɩ wʋ-poŋo tu cɩga.

⁵⁰ Balʋ maama na kwarɩ-DƖ tɩn,

DƖ jɩgɩ ba ŋwaŋa lanyɩranɩ maŋa maama.

⁵¹ Wɛ kwe DƖ jɩŋa mʋ DƖ ma kɩ wo-kɩnkagɩla.

DƖ ma pa banɩ-nyɩna jagɩ da-yigǝ nɩ dɩ ba wʋbʋŋ-yɔɔrʋ tɩm.

⁵² DƖ joŋi balʋ na yɩ pwa tɩn paarɩ,

yɩ DƖ paɩ balʋ na yɩ nabwǝnǝ tɩn na zulǝ.

⁵³ DƖ maa paɩ balʋ yinigǝ na jɩgɩ-ba tɩn wo-laarʋ zanzan,

yɩ DƖ daarɩ DƖ pa nadunǝ viiri dɩ jɩ-kʋrɩ.

⁵⁴ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ yɩ DƖ tɩtɩ nɔɔna mʋ.

DƖ guli ba gulǝ, DƖ duri ba ŋwaŋa yɩ DƖ zǝni-ba,

⁵⁵ nɩ DƖ na goni ni dɩdaanɩ dɩbam kwǝ-nakwa tɩn,

dɩdaanɩ Abraham * dɩ o dwi tiinǝ bam maama,

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

⁵⁶ Mari dɛɛn ma maŋɩ Elizabɛtɩ tee nɩ nɩnɛɛnɩ canɩ sɩtɔ. O laan ma joori sɔŋɔ.

Zan lʋra kam na dɛ te tɩn

⁵⁷ Maŋa kam dɛɛn ma yi sɩ Elizabɛtɩ lʋ. O ma sɩɩnɩ o lʋ bǝkǝrǝ. ⁵⁸ O tɩʋ kʋm tiinǝ dɩ o cʋrrʋ dɩ ma ni, Baŋa-Wɛ na tiini DƖ duri o ŋwaŋa yɩ DƖ kɩ kʋlʋ DƖ pa-o tɩn. Ba maama dɩ ma jɩgɩ wʋpolo zanzan.

⁵⁹ Bu wʋm da na yi nana tɩn, ba ma pa ba go-o, nɩ Moyisi cullu tɩm na brɩ sɩ ba taa goni ba bǝkǝri * te tɩn. Ba ma lagɩ sɩ ba pa o yɩrɩ nɩ Zakari, nɩ o ko yɩrɩ na yɩ te tɩn. ⁶⁰ O nu wʋm ma wʋ sɛ yɩ o wɩ: «Awo, á pa o yɩrɩ nɩ Zan.»

⁶¹ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ n ta kʋntʋ? Nɔɔnʋ maŋɩ o tǝri á sɔŋɔ nɩ o yɩrɩ na yɩ Zan.»

⁶² Ba ma daarɩ ba ma ba jɩa ba maŋɩ ba brɩ o ko wʋm sɩ ba nii, o na lagɩ sɩ ba pa o bu wʋm yɩrɩ te tɩn. ⁶³ O ma pa ba kwe tɔnɔ ba pa-o, sɩ o pʋpʋnɩ o brɩ-ba. O ma pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm wʋnɩ o wɩ, o yɩrɩ mʋ Zan. Kʋ ma sʋ-ba dɩ o na pʋpʋnɩ te tɩn. ⁶⁴ O na pʋpʋnɩ kʋntʋ tɩn, o ni ma puri bɩdwɩ baŋa nɩ, yɩ o dindǝlimi joori dɩ pipiri. O maa ŋɔɔnɩ o zuli Wɛ.

⁶⁵ Fʋʋnɩ dɛɛn ma ja ba tɩʋ kʋm nɔɔna bam maama. Balʋ maama dɛɛn na zʋʋrɩ Zude pweeru tɩm je sɩm nɩ tɩn dɩ dɛɛn ma ni wǝǝnu tɩlʋ na kɩ tɩn, yɩ ba jɩgɩ tɩ taanɩ ba ŋɔɔna. ⁶⁶ Ba maa jɩgɩ kʋlʋ ba na ni tɩn ba wʋrʋ nɩ, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Bu wʋntʋ nan lagɩ o ji wɔɔ mʋ?» Bɛŋwaanɩ Baŋa-Wɛ dam dɛɛn wʋ bu wʋm tee nɩ.

Zakari na brɩ Wɛ kwǝrǝ te tɩn

⁶⁷ Wɛ Joro * kʋm dɛɛn ma ba bu wʋm ko Zakari te, yɩ kʋ pa o ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ o wɩ:

⁶⁸ «Pa-na dɩ́ zuli Baŋa-Wɛ dɩlʋ na te Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ tɩn,

bɛŋwaanɩ DƖ tu DƖ nɔɔna bam te,

sɩ DƖ vrɩ-ba lwarɩm wʋnɩ DƖ yagɩ.

⁶⁹ DƖ ma pa wʋlʋ na yɩ faŋa faŋa Wɛ tɩntʋŋnʋ Davidi * dwi tu tɩn zaŋɩ dɩ́ wʋnɩ,

sɩ o ba o ji dɩbam vɩrnʋ.

⁷⁰ Kʋ ma sɩɩnɩ kʋ kɩ nɩ Baŋa-Wɛ na pɛ DƖ nijoŋnǝ bam maŋɩ ba ta kʋlʋ faŋa faŋa tɩn.

⁷¹ Ba dɛɛn tagɩ ba wɩ,

Wɛ wʋ́ vrɩ dɩbam dɩ́ dʋna jɩa nɩ,

dɩ balʋ maama na culi dɩbam tɩn jɩa nɩ.

⁷² DƖ daa ta duri dɩbam kwǝ-nakwa yibwǝnǝ,

⁷³ yɩ DƖ guli DƖ ni-ŋʋm dɩlʋ DƖ dɛɛn na goni dɩ dɩbam ko-nakwɩ Abraham * tɩn woŋo.

⁷⁴ Wɛ dɛɛn wɩ, DƖ wʋ́ joŋi dɩbam dɩ́ dʋna jɩa nɩ DƖ yagɩ,

yɩ dɩ́ daa bá kwarɩ fʋʋnɩ,

sɩ dɩ́ taá tʋŋa nɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn.

⁷⁵ DƖ maa wɩ, dɩ́ wʋ́ ta tɔgɩ-DƖ dɩ wʋ-poŋo,

sɩ dɩ́ taá kɩ lanyɩranɩ DƖ yigǝ nɩ dɩbam ŋwɩa maama wʋnɩ.

⁷⁶ A bu, kʋ na yɩ nmʋ, baá bǝŋi nmʋ nɩ Baŋa-Wɛ nijoŋnu,

bɛŋwaanɩ nmʋ wʋ́ da dɩ́ Yuutu wʋm yigǝ,

sɩ n fɔgɩ n kwɛ o cwǝŋǝ kam,

o na lagɩ o ba o da da tɩn.

⁷⁷ Nmʋ ta wʋ́ pa Wɛ nɔɔna bam lwarɩ sɩ DƖ wʋ́ vrɩ-ba,

dɩ DƖ na wʋ́ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba tɩn.

⁷⁸ Wɛ maa jɩgɩ dɩbam ŋwaŋa lanyɩranɩ.

DƖ ma wʋ́ pa pooni nuŋi wɛyuu dɩ ba dɩbam te dɩ nyɩɩna,

nɩ wɩa na puli tɩtɩɩtɩ te tɩn,

⁷⁹ sɩ dɩ pa nɔɔna balʋ na wʋ lim wʋnɩ tɩn dɩ balʋ na kwarɩ tʋʋnɩ tɩn na pooni,

sɩ dɩ pa dɩ́ da yazurǝ cwǝŋǝ.»

⁸⁰ Zakari bu Zan dɛɛn ma kɩ nɔɔnʋ yɩ o wʋbʋŋa bɩ lanyɩranɩ. O dɛɛn ma zʋʋrɩ kagʋa nɩ taan, sɩ kʋ vu kʋ yi dɛ dɩm o na wʋ́ nuŋi Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam tɩtarɩ nɩ o brɩ-ba Wɛ kwǝrǝ kam tɩn.

2

Zezi lʋra kam na dɛ te tɩn

(Matiyu 1:18-25)

¹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ lʋgʋ kʋm pa-farʋ wʋlʋ yɩrɩ na yɩ Ogusi tɩn dɛɛn ma pa ni, sɩ ba ga o tɩʋ kʋm maama nɔn-biǝ bam sɩ o lwarɩ ba ni. ² Garɩm dɩntʋ maa yɩ pulim garɩm, yɩ dɩ kɩ maŋa kalʋ Kwirini dɩ dɛɛn na yɩ Siiri tɩɩnɩ dɩm yuutu tɩn. ³ Garɩm dɩm maŋa na yi tɩn, nɔɔnʋ maama ma vu o tɩtɩ tɩʋ sɩ ba ga-o.

⁴ Zʋzɛfʋ dɩ dɛɛn ma zaŋɩ o nuŋi Nazarɛtɩ kʋ na yɩ Galile tɩʋ tɩn. O ma vu Zude tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Betelɩhɛm, ba na lʋgɩ faŋa faŋa Pɛ Davidi * mɛ tɩn. O dɛɛn ve daanɩ, o na yɩ Davidi dwi tu tɩn ŋwaanɩ mʋ. ⁵ Mari wʋlʋ ba na sɛ sɩ o taa yɩ Zʋzɛfʋ kaanɩ tɩn dɩ ma tɔgɩ dɩd-o o vu sɩ ba ga-ba. O dɛɛn jɩgɩ pugǝ mʋ. ⁶ Ba na wʋ Betelɩhɛm nɩ kʋntʋ tɩn, kʋ ma yi sɩ o lʋ bu wʋm. ⁷ O ma lʋ bǝkǝrǝ. Mʋ o dayigǝ bu. O ma kwe bu wʋm o ma gwaarʋ o kukwǝr-o o tiŋi vara wʋdiu dim jǝgǝ nɩ. Ba dɛɛn tigi vara digǝ nɩ mʋ, bɛŋwaanɩ vǝrǝ mʋ su tɩʋ kʋm maama, yɩ ba wʋ nɛ digǝ sɩ ba zʋ.

Nayɩra na ni Zezi lʋra kam taanɩ te tɩn

⁸ Nayɩra dɩ dɛɛn mʋ wʋ je sɩm kʋntʋ nɩ, gaa kʋm wʋnɩ, ba yɩrɩ ba vara tɩtɩɩ nɩ. ⁹ Baŋa-Wɛ malɛka * ma nuŋi ba yigǝ nɩ, yɩ Wɛ zǝŋi DƖ paarɩ-zulǝ yam pooni ba baŋa nɩ, yɩ dɩ nyɩɩnɩ dɩ gilimi-ba. Fʋʋnɩ ma tiini dɩ zʋ-ba zanzan. ¹⁰ Malɛka kam laan ma ta dɩ ba ka wɩ: «Á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ. Kʋ yɩ wʋpolo taanɩ mʋ a tu sɩ a ta a brɩ abam, yɩ dɩ lagɩ dɩ pa nɔɔna maama wʋ mʋ poli zanzan. ¹¹ Bɛŋwaanɩ zɩm dɛ dɩm nɩ ba lʋgɩ abam Vɩrnʋ wʋm Davidi * tɩʋ Betelɩhɛm nɩ. Wʋntʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ. Wʋm mʋ yɩ abam Yuutu. ¹² Á na ve á nii, á wʋ́ na bu-sɩsɩŋa ba na kukwǝri dɩ gwaarʋ ba tiŋi vara wʋdiu dim jǝgǝ nɩ. Mʋ kʋlʋ na wʋ́ brɩ abam nɩ kʋ yɩ cɩga mʋ a taga.»

¹³ Malɛka kam na tagɩ kʋntʋ tɩn, Wɛ malɛsɩ kɔgɔ zanzan ma da sɩ nuŋi sɩ wǝli dɩ ka. Sɩ maama ma tee Wɛ sɩ wɩ:

¹⁴ «Wɛ maŋɩ dɩ zulǝ wɛyuu nɩ.

Kʋ daarɩ tɩga baŋa nɩ,

balʋ na tigi Wɛ bɩcarɩ nɩ tɩn wʋ́ ta zʋʋrɩ lanyɩranɩ dɩ wʋ-zuru.»

¹⁵ Malɛsɩ sɩm laan ma joori Wɛ-sɔŋɔ. Sɩ na kɛ tɩn, nayɩra bam ma ta daanɩ ba wɩ: «Ba-na dɩ́ vu Betelɩhɛm dɩ́ nii kʋlʋ na kɩ da yɩ Wɛ pa dɩ́ lwarɩ tɩn.»

Nayɩra na ve sɩ ba na Zezi te tɩn

¹⁶ Ba ma zaŋɩ lɩla ba kɛ tɩʋ kʋm wʋ. Ba ma vu ba na Mari dɩdaanɩ Zʋzɛfʋ. Ba ma na bu wʋm na tigi vara wʋdiu dim jǝgǝ nɩ. ¹⁷ Ba na nɛ-o kʋntʋ tɩn, ba laan ma ta malɛka kam na maŋɩ ka ta bu wʋm taanɩ te tɩn. ¹⁸ Balʋ maama na ni nayɩra bam na tagɩ kʋlʋ tɩn, kʋ ma sʋ-ba. ¹⁹ Mari dɩ na ni wǝǝnu tɩlʋ na kɩ tɩn, o maa bʋŋɩ-tɩ o wʋ nɩ.

²⁰ Nayɩra bam ma joori ba viiri yɩ ba zuli Wɛ, yɩ ba tee-DƖ dɩ kʋlʋ ba na ni yɩ ba ta kwǝri ba na tɩn. Kʋ dɛɛn sɩɩnɩ kʋ kɩ nɩnɛɛnɩ malɛka kam na tagɩ ka brɩ-ba te tɩn.

Ba na pɛ bu wʋm yɩrɩ te tɩn

²¹ Bu wʋm na yi da nana tɩn, ba ma pa sɩ ba go-o, nɩ Moyisi cullu tɩm na brɩ sɩ ba taa goni ba bǝkǝri * te tɩn. Ba ma pa o yɩrɩ ba wɩ Zezi. * Mʋ yɩrɩ dɩlʋ malɛka kam na maŋɩ ka pa-o, yɩ ba ta wʋ jaanɩ o pugǝ tɩn.

Ba na pɛ Zezi Wɛ te tɩn

²² Maŋa kam laan ma yi sɩ Mari zarɩ o digiru tɩm sɩ o kwɛ o tɩtɩ dɩ Wɛ, sɩ kʋ tɔgɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na kɩ Moyisi * jɩŋa nɩ na brɩ te tɩn. Zʋzɛfʋ dɩ Mari ma zaŋɩ ba ja bu wʋm ba vu Zeruzalɛm, sɩ ba vu ba zʋ Wɛ-di-kamunu * kʋm wʋ, sɩ ba pa-o ba Yuutu Baŋa-Wɛ. ²³ Ba kɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ Wɛ ni dɩm na brɩ te tɩn mʋ kʋntʋ: «Bǝkǝrǝ kalʋ maama na yɩ o nu dayigǝ bu tɩn maŋɩ sɩ o taa yɩ Baŋa-Wɛ nyɩm mʋ.» ²⁴ Ba ma vu sɩ ba kaanɩ Baŋa-Wɛ, nɩ DƖ ni dɩm na brɩ te tɩn. Ba maŋɩ sɩ ba kwe kunkwǝnǝ bale mʋ ba ma kaanɩ-DƖ, naa kunkwǝn-puli sɩle ba ma kaanɩ-DƖ.

²⁵ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn maa zʋʋrɩ Zeruzalɛm tɩʋ kʋm wʋnɩ, o yɩrɩ mʋ Simeyon. O yɩ nɔn-ŋʋm mʋ, yɩ o kwarɩ Wɛ lanyɩranɩ. O maa yɔɔrɩ o cǝgi dɛ dɩm Wɛ na wʋ́ ba DƖ joŋi Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ bam tɩn. Wɛ Joro kʋm maa wʋ o tee nɩ. ²⁶ Kʋ dɛɛn ya pɛ o lwarɩ sɩ o bá tɩ, yɩ oó na Krisi wʋm dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ na lagɩ DƖ tʋŋɩ tɩn.

²⁷ Wɛ Joro kʋm dɛɛn ma pa Simeyon zaŋɩ o vu o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ. O na wʋra kʋntʋ tɩn, Zezi nu dɩ o ko ma ja-o ba vu ba zʋ, sɩ ba kɩ kʋlʋ Wɛ ni dɩm na brɩ sɩ ba kɩ o ŋwaanɩ tɩn. ²⁸ Ba na jaanɩ bu wʋm ba vu ba zʋ kʋntʋ tɩn, Simeyon ma vu o kwe-o o ziǝ, yɩ o daarɩ o zuli Wɛ o wɩ:

²⁹ «A Yuutu Baŋa-Wɛ,

lele kʋntʋ a nɛ kʋlʋ nmʋ dɛɛn na tagɩ nɩ aá na tɩn.

A laan jɩgɩ wʋ-zuru.

Kʋntʋ ŋwaanɩ nmʋ laan waɩ n paɩ amʋ na yɩ nmʋ tɩntʋŋnʋ tɩn na cwǝŋǝ,

sɩ a yagɩ lʋgʋ baŋa sɩ a ba nmʋ te.

³⁰ Amʋ yi nɛ Vɩrnʋ wʋm nmʋ na tʋŋɩ sɩ o vrɩ nɔɔna lwarɩm wʋnɩ tɩn.

³¹ Nabiinǝ maama lʋgʋ baŋa nɩ wʋ́ lwarɩ nmʋ vrɩm dɩm na yɩ te tɩn.

³² Kʋʋ́ ta nyɩ nɩ wɩa pooni mʋ te,

sɩ kʋ pa dwi maama lwarɩ nmʋ cwǝŋǝ kam.

Kʋʋ́ pa nmʋ tɩtɩ nɔɔna Yisɩrayɛlɩ dwi dɩm na zulǝ.»

³³ Simeyon na tagɩ bu wʋm taanɩ kʋntʋ tɩn, o nu dɩ o ko maa yɩ yǝǝu dɩ o taanɩ dɩm. ³⁴ Simeyon daa ta ma ta dɩ ba o wɩ, Wɛ wʋ́ kɩ-ba lanyɩranɩ. O ma daarɩ o ta dɩ bu wʋm nu Mari o wɩ: «Nii, Wɛ sɩɩnɩ DƖ tʋŋɩ bu wʋm sɩ o ba o pa Yisɩrayɛlɩ tiinǝ zanzan mʋ tʋ tɩga nɩ, ba na tusi tɩn ŋwaanɩ. O nan daa ta wʋ́ pa ba zanzan zaŋɩ wɛɛnɩ. Wɛ wʋ́ pa o brɩ nɔɔna cɩga, yɩ ba zanzan ta wʋ́ vɩ-o. ³⁵ Mʋ kʋ kuri nɔɔna zanzan wʋbʋŋa ya na sǝgi tɩn wʋ́ ba ya lwarɩ jaja. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ nmʋ tɩtɩ, n wʋ wʋ́ di nɩ sʋ-zɔɔ na zɔgɩ nɔɔnʋ bɩcɔŋɔ nɩ te tɩn.»

^36-37 Kaanɩ wʋdoŋ dɩ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Annɩ. O ko yɩrɩ mʋ Fanuyɛlɩ, o yɩ Asɛɛrɩ dwi tu mʋ. Annɩ dɛɛn ya zʋ barʋ. Ba maa wʋra daanɩ bɩna yarpɛ, yɩ o barʋ wʋm tɩ o daar-o. O daa ma wʋ zʋ barʋ. O kwɩn zanzan yɩ o jɩgɩ bɩna funɔnɔ-yana (84). O ma yɩ Wɛ nijoŋnu. O maa zʋʋrɩ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ maŋa maama. Wɩa dɩ tɩtɩɩ maama o ma zuli Wɛ dɩ ni-vɔɔm dɩ Wɛ-loro. ³⁸ Maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔ́ɔ, mʋ o ve o yi bu wʋm na wʋ mɛ tɩn. O ma kɩ Wɛ le, yɩ o wʋra o ŋɔɔnɩ bu wʋm woŋo o brɩ balʋ maama na wʋra yɩ ba cǝgi maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ ba DƖ vrɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam lwarɩm wʋnɩ DƖ yagɩ tɩn.

³⁹ Zezi nu dɩ o ko dɛɛn ma kɩ kʋlʋ maama Baŋa-Wɛ cullu tɩm na brɩ sɩ ba kɩ tɩn. Ba na kɩ ba ti tɩn, ba ma joori ba vu Nazarɛtɩ na yɩ ba tɩtɩ tɩʋ yɩ kʋ wʋ Galile nɩ tɩn. ⁴⁰ Ba na joori ba vu ba wʋra tɩn, bu wʋm ma kɩ nɔɔnʋ dɩ ya-dɛɛra. O yiǝ ma pʋʋrɩ, Wɛ na kɩ-o yu-yoŋo tɩn ŋwaanɩ.

Zezi na kɩ te o bɩna fugǝ-yale maŋa nɩ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ tɩn

⁴¹ Zwifǝ bam candiǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ Pakɩ * tɩn ma yi. Bɩnɩ maama wuu, Zezi nu dɩ o ko dɛɛn yǝni ba vu Zeruzalɛm mʋ, sɩ ba di candiǝ kam kʋntʋ. ⁴² Zezi dɛɛn na yi bɩna fugǝ-yale tɩn, o ma da dɩ ba o vu candiǝ kam, nɩnɛɛnɩ ba na yǝni ba ve ba di-ka te tɩn. ⁴³ Ba na di candiǝ kam ba ti tɩn, ba ma zaŋɩ ba maa joori sɔŋɔ. Zezi ma maŋɩ Zeruzalɛm nɩ, yɩ o nu dɩ o ko yǝri kʋ ni nɩ. ⁴⁴ Ba ma vu taan dɛ dɩdwɩ, yɩ ba bʋŋɩ sɩ oó ta wʋ ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ. Ba na wʋ nɛ-o ba tee nɩ tɩn, ba laan ma puli sɩ ba beeri o je ba nu-biǝ bam dɩ ba badonnǝ bam tee nɩ. ⁴⁵ Ba ma wʋ nɛ-o. Ba ma joori ba vu Zeruzalɛm tɩʋ kʋm wʋ sɩ ba beer-o. ⁴⁶ Ba ma beer-o taan da yatɔ, yɩ ba laan vu ba na-o Wɛ-di-kamunu * kʋm wʋnɩ, o je karanyɩna tiinǝ bam tɩtarɩ nɩ. O na je da kʋntʋ tɩn, o maa cǝgi ba na brɩ te tɩn, yɩ o bwe-ba wǝǝnu zanzan. ⁴⁷ Balʋ maama na je ba cǝgi o taanɩ dɩm tɩn maa yɩ yǝǝu, dɩ o na jɩgɩ yǝno dɩ taanɩ dɩm lǝrim te tɩn. ⁴⁸ Zezi nu dɩ o ko na nɛ-o kʋntʋ tɩn, kʋ ma sɔɔrɩ-ba. O nu wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: «A bu, bɛɛ mʋ yɩ n kɩ kʋntʋ dɩdaanɩ dɩbam? Ta n nii, amʋ dɩ nmʋ ko na tiini dɩ́ beeri nmʋ taan, yɩ liǝ dɩ wʋ-cɔgɔ jɩgɩ dɩbam.»

⁴⁹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ abam karɩ á beeri amʋ je? Amʋ maŋɩ sɩ a taa wʋ a Ko sɔŋɔ kʋm nɩ mʋ. Abam yǝri kʋntʋ na?» ⁵⁰ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma wʋ ni o taanɩ dɩm kuri.

⁵¹ Zezi dɛɛn ma tɔgɩ dɩ ba o joori Nazarɛtɩ, yɩ o sɛ ba ni. O nu wʋm maa jɩgɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama o wʋ nɩ. ⁵² Zezi dɛɛn bɩra o yɩra wʋnɩ, yɩ o yǝno dɩ bɩra kʋ wǝli da, yɩ Baŋa-Wɛ dɩ nabiinǝ dɛɛn so-o.

3

Zakari bu Zan na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ te tɩn

(Matiyu 3:1-12, Marɩkɩ 1:1-8, Zan 1:19-28)

^1-2 Kʋ dɛɛn na kɛ yɩ Tibɛɛrɩ yɩ lʋgʋ kʋm pa-farʋ kʋ maŋɩ dɩ bɩna fugǝ-yanu tɩn, mʋ Wɛ kwǝrǝ dɛɛn tu Zakari bu Zan te. Kantʋ maŋa kam nɩ Pɔnsɩ Pilatɩ mʋ yɩ Zude tɩɩnɩ dɩm gʋvɩrma tu. Erɔdɩ * maa yɩ Galile tɩʋ kʋm yuutu, yɩ o zɩmbaarʋ Filipi dɩ yɩ Yituri dɩ Tɩrakoni tɩɩnɩ dɩm yuutu. Lizanɩa dɩ maa yɩ Abɩlɛnɩ tɩʋ yuutu. Kʋ daarɩ Annɩ dɩ Kayifu dɛɛn maa yɩ Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ. Maŋa kam Wɛ kwǝrǝ kam na tu Zan te kʋntʋ tɩn, o wʋ kagʋa wʋnɩ mʋ. ³ O ma zaŋɩ o tʋlɩ Zʋrdɛn bugǝ ni tɩɩnɩ dɩm maama nɩ, yɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam o brɩ nɔɔna o wɩ, ba maŋɩ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ, sɩ ba daarɩ ba pa o miisi-ba na wʋnɩ, sɩ Wɛ laan wʋ́ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba. ⁴ Zan na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam kʋntʋ tɩn, kʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ nɩnɛɛnɩ Wɛ nijoŋnu Ezayi * dɛɛn na pʋpʋnɩ o tɔnɔ kʋm nɩ o ta te tɩn. Faŋa faŋa tɩn, o dɛɛn tagɩ o wɩ:

«Nɔɔnʋ mʋ wʋ kagʋa wʋnɩ o tɔɔlɩ kwǝrǝ o wɩ:

‹Zaŋɩ-na á fɔgɩ á kwɛ dɩ́ Yuutu wʋm cwǝŋǝ kam,

o na lagɩ o ba o tɔgɩ da tɩn.

Pa-na cwe sɩlʋ o na lagɩ o da tɩn fɔgɩ sɩ yɔɔrɩ lanyɩranɩ.

⁵ Je sɩlʋ maama na jɩgɩ gwǝǝnu tɩn maŋɩ sɩ tɩ suuri mʋ,

dɩ je sɩlʋ maama na jɩgɩ zwǝǝnu dɩ pweeru tɩn maŋɩ sɩ tɩ guri mʋ tɩ daarɩ cwǝŋǝ kam.

Cwe sɩlʋ maama na gugwǝli tɩn maŋɩ sɩ sɩ fɔgɩ sɩ yɔɔrɩ mʋ.

Cwe sɩlʋ maama na ba lana tɩn maŋɩ sɩ sɩ fɔgɩ sɩ kwɛ mʋ.

⁶ Nabiinǝ maama laan wʋ́ na Wɛ na wʋ́ vrɩ nɔɔna lwarɩm wʋnɩ te tɩn.› »

Mʋ Ezayi na ŋɔɔnɩ Zan taanɩ faŋa faŋa te tɩn.

⁷ Nɔɔna zanzan dɛɛn ma zaŋɩ ba vu Zan te ba pa o miisi-ba na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ. Ba na tu o te kʋntʋ tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam nyɩ dɩ bɩsankwɩ-dwǝ. Wɔɔ mʋ brɩ abam sɩ á kwaanɩ á lu cam dɩlʋ Wɛ na lagɩ DƖ pa nabiinǝ na tɩn wʋnɩ? ⁸ Abam nan maŋɩ sɩ á kɩ kǝnǝ yalʋ na wʋ́ brɩ nɩ á lǝni á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩn mʋ. Abam nan yɩ garɩ á bʋŋɩ á pa á tɩtɩ nɩ, abam na yɩ Abraham * dwi tiinǝ tɩn, á daa wʋ maŋɩ sɩ á lǝni á wʋrʋ. Wɛ na laga, DƖ wʋ́ wanɩ DƖ pa kandwa yantʋ lǝni ya ji Abraham dwi tiinǝ. ⁹ Nɔɔnʋ nan maŋɩ o jɩgɩ dooru o jɩŋa nɩ, sɩ o ta maa goni tweeru tɩm o dɩ tɩga nɩ. Tiu kʋlʋ maama na ba lǝri bu-ŋʋna tɩn, o maŋɩ sɩ o go-kʋ mʋ o dɩ mini nɩ sɩ kʋ di. Mʋ Wɛ dɩ na lagɩ DƖ kɩ nɔn-balwaarʋ te tɩn.»

¹⁰ Zan na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔn-kɔgɔ kʋm ma bwe-o ba wɩ: «Dɩ́ nan wʋ́ kɩ bɛɛ mʋ?»

¹¹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Abam balʋ na jɩgɩ gwaarʋ tɩle tɩle tɩn, á maŋɩ sɩ á kwe dɩdʋa mʋ á pa balʋ na ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ tɩn. Kʋ daarɩ, abam balʋ na jɩgɩ wʋdiiru tɩn, á dɩ maŋɩ sɩ á kwe-tɩ á maŋɩ á pa nɔɔna balʋ na ba jɩgɩ ba di tɩn.»

¹² Lampo-joŋnǝ dɩ dɛɛn ma ba sɩ Zan miisi-ba na wʋnɩ. Ba ma bwe-o ba wɩ: «Karanyɩna, bɛɛ mʋ dɩbam nan wʋ́ kɩ?»

¹³ O ma lǝri-ba o wɩ: «Á wʋ maŋɩ sɩ á la nɔɔnʋ yuu, sɩ kʋ dwǝni á na wʋ́ joŋ-o te tɩn.»

¹⁴ Pamaŋna dɩ daa ma ba ba bwe-o ba wɩ: «Dɩbam nan wʋ́ kɩ bɛɛ mʋ?»

O ma lǝri-ba o wɩ: «Abam wʋ maŋɩ sɩ á vrɩ nɔɔn-nɔɔnʋ sǝbu dɩ dam naa á ganɩ-ba á joŋi. Kʋ daarɩ, á taá jɩgɩ wʋpolo dɩ á ŋwɩɩrʋ tɩm na maŋɩ tɩ yɩ te dɩ.»

¹⁵ Nɔɔna dɛɛn maa jɩgɩ tɩɩna dɩ Wɛ lanyɩranɩ, yɩ ba maama ma bwɛ ba wʋnɩ sɩ ba lwarɩ Zan na yɩ wʋlʋ tɩn. Ba maa wɩ: «Wʋntʋ mʋ wʋ́ ta yɩ Krisi * wʋm Wɛ na lagɩ DƖ tʋŋ-o sɩ o ba tɩn na?»

¹⁶ Ba maama na bʋŋɩ kʋntʋ tɩn, Zan ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ na yɩ amʋ, a miisi abam na wʋnɩ mʋ. Kʋ daarɩ wʋlʋ na tiini o dwe amʋ tɩn lagɩ o saŋɩ amʋ kwaga o ba. A wʋ maŋɩ sɩ a bwǝli o nɛ natra a pa-o. Wʋntʋ nan wʋ́ miisi abam Wɛ Joro * dɩ mini wʋnɩ. ¹⁷ Wʋntʋ nan ze zʋŋ-kɔgɔ mʋ sɩ o ma caarɩ o mɩna o pɛ o kɩ o tulǝ nɩ, sɩ o daarɩ mɩn-swaanʋ tɩm o zwɛ dɩ mini dɩlʋ na ba di dɩ dwe tɩn. Mʋ o na lagɩ o pɔɔrɩ nɔɔna daanɩ o kɩ-ba te tɩn.»

¹⁸ Mʋ tɩntʋ wǝǝnu tɩm dɩ wǝǝnu dwi tǝri tǝri mʋ Zan dɛɛn ma o brɩ nɔn-kɔgɔ kʋm Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. ¹⁹ O dɛɛn ma ta dɩ Erɔdɩ wʋlʋ na yɩ Galile yuutu tɩn, nɩ o kɩ kʋlʋ na wʋ maŋɩ tɩn dɩ o zɩmbaarʋ kaanɩ Erɔdɩadɩ. O daa ta ma kaan-o dɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ maama o na maŋɩ o kɩ tɩn. ²⁰ Erɔdɩ ma ja Zan o kɩ pɩɩna digǝ nɩ. Kʋntʋ tɩn, o daa ta kɩ wo-balɔrɔ mʋ o wǝli da.

Zan na miisi Zezi na wʋnɩ te tɩn

(Matiyu 3:13-17, Marɩkɩ 1:9-11)

²¹ Nɔn-kɔgɔ kʋm dɛɛn na tu Zan te sɩ o miisi-ba na wʋnɩ tɩn, Zezi dɩ dɛɛn ma ba o te, sɩ o pa Zan miis-o dɩ. Zezi na miisi na kʋntʋ tɩn, o maa wʋra o warɩ Wɛ. ²² Wɛyuu laan ma puri, yɩ Wɛ Joro * kʋm tɔgɩ da kʋ tu o baŋa, yɩ kʋ nyɩ dɩ kunkwǝŋǝ te. Kwǝrǝ laan ma ŋɔɔnɩ wɛyuu nɩ ka wɩ:

«Nmʋ mʋ yɩ amʋ bu-dʋa a na soe dɩ a wʋ maama.

Amʋ tiini a jɩgɩ wʋpolo dɩ nmʋ.»

Zezi dwi dɩm na toŋi te tɩn

(Matiyu 1:1-17)

²³ Maŋa kam Zezi na puli sɩ o brɩ nɔɔna Wɛ cwǝŋǝ kam tɩn, o dɛɛn yɩ nɩnɛɛnɩ bɩna fiintɔ mʋ te. Nɔɔna dɛɛn bʋŋɩ ba wɩ, o yɩ Zʋzɛfʋ bu mʋ.

Zʋzɛfʋ ko dɛɛn mʋ yɩ Eli.

²⁴ Eli ko dɛɛn mʋ yɩ Matatɩ.

Matatɩ ko dɛɛn maa yɩ Leevi.

Leevi ko dɛɛn maa yɩ Meliki.

Meliki ko dɛɛn maa yɩ Zanayi.

Zanayi ko dɛɛn maa yɩ Zʋzɛfʋ.

²⁵ Zʋzɛfʋ ko dɛɛn maa yɩ Matatɩa.

Matatɩa ko dɛɛn maa yɩ Amɔsɩ.

Amɔsɩ ko dɛɛn maa yɩ Nawum.

Nawum ko dɛɛn maa yɩ Esili.

Esili ko dɛɛn maa yɩ Nagayi.

²⁶ Nagayi ko dɛɛn maa yɩ Maatɩ.

Maatɩ ko dɛɛn maa yɩ Matatɩa.

Matatɩa ko dɛɛn maa yɩ Semeyi.

Semeyi ko dɛɛn maa yɩ Zozeki.

Zozeki ko dɛɛn maa yɩ Zoda.

²⁷ Zoda ko dɛɛn maa yɩ Zʋanan.

Zʋanan ko dɛɛn maa yɩ Risa.

Risa ko dɛɛn maa yɩ Zorobabɛlɩ.

Zorobabɛlɩ ko dɛɛn maa yɩ Salatɩyɛlɩ.

Salatɩyɛlɩ ko dɛɛn maa yɩ Neri.

²⁸ Neri ko dɛɛn maa yɩ Meliki.

Meliki ko dɛɛn maa yɩ Adi.

Adi ko dɛɛn maa yɩ Kosam.

Kosam ko dɛɛn maa yɩ Elimadam.

Elimadam ko dɛɛn maa yɩ Eri.

²⁹ Eri ko dɛɛn maa yɩ Zozwe.

Zozwe ko dɛɛn maa yɩ Elizɛɛrɩ.

Elizɛɛrɩ ko dɛɛn maa yɩ Zorim.

Zorim ko dɛɛn maa yɩ Matatɩ.

Matatɩ ko dɛɛn maa yɩ Leevi.

³⁰ Leevi ko dɛɛn maa yɩ Simeyon.

Simeyon ko dɛɛn maa yɩ Zuda.

Zuda ko dɛɛn maa yɩ Zʋzɛfʋ.

Zʋzɛfʋ ko dɛɛn maa yɩ Zʋnam.

Zʋnam ko dɛɛn maa yɩ Eliyakɩm.

³¹ Eliyakɩm ko dɛɛn maa yɩ Mɩlɩa.

Mɩlɩa ko dɛɛn maa yɩ Mɩnna.

Mɩnna ko dɛɛn maa yɩ Matata.

Matata ko dɛɛn maa yɩ Natan.

Natan ko dɛɛn maa yɩ Davidi. *

³² Davidi ko dɛɛn maa yɩ Zese.

Zese ko dɛɛn maa yɩ Zʋbɛdɩ.

Zʋbɛdɩ ko dɛɛn maa yɩ Bʋazɩ.

Bʋazɩ ko dɛɛn maa yɩ Sala.

Sala ko dɛɛn maa yɩ Naasɔn.

³³ Naasɔn ko dɛɛn maa yɩ Amɩnadabɩ.

Amɩnadabɩ ko dɛɛn maa yɩ Adɩmɩnɩ.

Adɩmɩnɩ ko dɛɛn maa yɩ Arnɩ.

Arnɩ ko dɛɛn maa yɩ Esrɔm.

Esrɔm ko dɛɛn maa yɩ Farɛsɩ.

Farɛsɩ ko dɛɛn maa yɩ Zuda.

³⁴ Zuda ko dɛɛn maa yɩ Zakɔbɩ.

Zakɔbɩ ko dɛɛn maa yɩ Yizakɩ.

Yizakɩ ko dɛɛn maa yɩ Abraham. *

Abraham ko dɛɛn maa yɩ Tara.

Tara ko dɛɛn maa yɩ Nakɔɔrɩ.

³⁵ Nakɔɔrɩ ko dɛɛn maa yɩ Seruki.

Seruki ko dɛɛn maa yɩ Rago.

Rago ko dɛɛn maa yɩ Falɛkɩ.

Falɛkɩ ko dɛɛn maa yɩ Ebɛɛrɩ.

Ebɛɛrɩ ko dɛɛn maa yɩ Sala.

³⁶ Sala ko dɛɛn maa yɩ Kayɩnam.

Kayɩnam ko dɛɛn maa yɩ Arɩfasadɩ.

Arɩfasadɩ ko dɛɛn maa yɩ Sɛm.

Sɛm ko dɛɛn maa yɩ Nowe.

Nowe ko dɛɛn maa yɩ Lamɛkɩ.

³⁷ Lamɛkɩ ko dɛɛn maa yɩ Matusala.

Matusala ko dɛɛn maa yɩ Enɔkɩ.

Enɔkɩ ko dɛɛn maa yɩ Zarɛdɩ.

Zarɛdɩ ko dɛɛn maa yɩ Malɩlɩyɛlɩ.

Malɩlɩyɛlɩ ko dɛɛn maa yɩ Kayɩnan.

³⁸ Kayɩnan ko dɛɛn maa yɩ Enɔsɩ.

Enɔsɩ ko dɛɛn maa yɩ Sɛtɩ.

Sɛtɩ ko dɛɛn maa yɩ Adam.

Adam * maa yɩ wʋlʋ Wɛ na mɔɔnɩ tɩn.

4

Sʋtaanɩ na maŋɩ Zezi te tɩn

(Matiyu 4:1-11, Marɩkɩ 1:12-13)

¹ Zezi dɛɛn ma nuŋi Zʋrdɛn bugǝ kam ni nɩ o maa kɛa. Wɛ Joro * kʋm maa tɔg-o dɩ dam. Kʋ ma ja-o kʋ vu kagʋa wʋnɩ. ² O maa wʋra taan da fiinna. O na wʋra tɩn mʋ sʋtaanɩ * tu o te, sɩ dɩ sʋg-o sɩ o ya kɩ o cɔgɩ. Maŋa kam kʋntʋ nɩ o ya ba di kʋlʋkʋlʋ. Da fiinna yam na kɛ tɩn, kana maa jɩg-o lanyɩranɩ. ³ Sʋtaanɩ laan ma ba dɩ ta dɩd-o dɩ wɩ: «Nmʋ na sɩɩnɩ n yɩ Baŋa-Wɛ Bu, sɩ n ta dɩ kandwɛ dɩntʋ sɩ dɩ ji wʋdiu sɩ n di.»

⁴ Zezi ma lǝri-dɩ o wɩ: «Kʋ nan pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Kʋ daɩ wʋdiu yɩranɩ mʋ paɩ nabiinu ŋwɩ.› »

⁵ Sʋtaanɩ daa ma ja-o dɩ ja vu dɩ di piu kʋlʋ na dwara tɩn yuu. Dɩ laan ma brɩ-o lʋgʋ baŋa tɩɩnɩ dɩm maama yibʋgɩsa wʋnɩ. ⁶ Dɩ daa ma ta dɩ wɩ: «Wo-laarʋ tɩntʋ maama yɩ amʋ nyɩm mʋ. A nan wʋ́ wanɩ a kwe-tɩ a pa wʋlʋ maama a na lagɩ tɩn. Amʋ wʋ́ pa n di dam tɩ maama baŋa nɩ, sɩ n ta n te zulǝ nɔɔna maama tee nɩ. ⁷ Nmʋ na sɛ n kuni doonǝ n zuli-nɩ, wǝǝnu tɩntʋ maama wʋ́ ta yɩ nmʋ nyɩm.»

⁸ Zezi ma lǝri-dɩ o wɩ: «Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Kʋ yɩ n Yuutu Baŋa-Wɛ yɩranɩ mʋ n maŋɩ sɩ n kuni doonǝ n zuli,

sɩ n kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn.› »

⁹ Sʋtaanɩ daa ma kwe-o dɩ ja vu Zeruzalɛm. Dɩ ma ja-o dɩ ja vu dɩ di Wɛ-di-kamunu * kʋm yuu mɛ na dwara tɩn dɩ zɩg-o da, yɩ dɩ wɩ: «Nmʋ na yɩ Baŋa-Wɛ Bu, sɩ n faŋɩ n cu tɩga nɩ sɩ dɩ́ nii, ¹⁰ sɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Wɛ wʋ́ ta DƖ malɛsɩ *,

sɩ sɩ taa nii nmʋ baŋa nɩ.

¹¹ DƖ wʋ́ pa sɩ ba sɩ ma sɩ jɩa sɩ lwǝri-m,

sɩ n yɩ tʋ tɩga nɩ n magɩ n naga dɩ kandwɛ.› »

¹² Zezi laan ma lǝri o wɩ: «Kʋ ta pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Yɩ zaŋɩ n maŋɩ n Yuutu Baŋa-Wɛ n nii.› »

¹³ Sʋtaanɩ laan na maŋɩ Zezi wǝǝnu maama wʋnɩ dɩ ga tɩn, dɩ ma yag-o sɩ dɩ daa beeri maŋa kadoŋ.

Zezi na sɩŋɩ o tɩtʋŋa Galile nɩ te tɩn

(Matiyu 4:12-17, Marɩkɩ 1:14-15)

¹⁴ Zezi laan ma joori o vu Galile, yɩ Wɛ Joro * kʋm dam wʋ o tee nɩ. Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ je sɩm kʋntʋ nɩ tɩn ma ni o ŋwa. ¹⁵ O maa yǝni o zʋ Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm o brɩ-ba Wɛ taanɩ. Nɔɔna maama ma zul-o lanyɩranɩ.

Zezi tɩtɩ tɩʋ kʋm tiinǝ na vɩ-o te tɩn

(Matiyu 13:53-58, Marɩkɩ 6:1-6)

¹⁶ Zezi dɛɛn ma vu o yi Nazarɛtɩ, mʋ tɩʋ kʋlʋ o na kɩ nɔɔnʋ da tɩn. Zwifǝ bam siun dɛ maama, o dɛɛn maa zʋʋrɩ ba Wɛ-digǝ kam. Ba siun dɛ dɩdʋa na yi tɩn, o ma vu da. O na zʋ da tɩn, o ma zaŋɩ wɛɛnɩ sɩ o karɩmɩ Wɛ tɔnɔ o brɩ-ba. ¹⁷ Ba ma kwe tɔnɔ kʋlʋ Wɛ nijoŋnu Ezayi * na pʋpʋnɩ faŋa faŋa tɩn ba pa-o. O ma puri-kʋ o karɩma, yɩ o na mɛ seeni kʋ na pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

¹⁸ «Yuutu Baŋa-Wɛ Joro * kʋm wʋ amʋ tee nɩ.

DƖ ma kuri-nɩ yɩ DƖ pa-nɩ dam,

sɩ a tɔɔlɩ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ yinigǝ tiinǝ.

((DƖ tʋŋɩ amʋ sɩ a ganɩ nɔɔna balʋ wʋrʋ na cɔgɩ tɩn,))

sɩ a tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ kam dɩ balʋ na wʋ gambɛɛm wʋnɩ tɩn, sɩ ba na vrɩm,

sɩ a daarɩ a brɩ lilwǝ nɩ ba yiǝ wʋ́ ba ya puri.

DƖ daa ta ma tʋŋɩ-nɩ sɩ a vrɩ nɔɔna balʋ ba na bɛɛsɩ tɩn, sɩ ba na siun,

¹⁹ sɩ a daarɩ a pa nɔɔna lwarɩ sɩ maŋa kam yiǝ,

sɩ Baŋa-Wɛ laan ba DƖ vrɩ DƖ nɔɔna bam lwarɩm wʋnɩ.»

²⁰ Zezi na karɩmɩ o ti tɩn, o laan ma pu tɔnɔ kʋm, yɩ o kwe o pa ba Wɛ-digǝ kam tɩntʋŋnʋ. O ma jǝni sɩ o brɩ-ba. Nɔɔna bam maama ma lo yiǝ o baŋa nɩ yɩ ba cǝg-o. ²¹ O ma ta o wɩ: «Zɩm dɛ dɩm nɩ abam na ni Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ kʋlʋ tɩn kɩ á yibiyǝ nɩ.»

²² Ba maama ma zul-o yɩ ba wɩ: «O taanɩ dɩm lamma.» O kwǝrǝ kam na ywǝmmǝ tɩn, kʋ kɩ-ba yǝǝu. Ba daa ta ma wɩ: «Kʋ daɩ Zʋzɛfʋ bu mʋ tɩntʋ na?»

²³ O ma ta dɩ ba o wɩ: «A nan maŋɩ a ye nɩ abam wʋ́ ŋɔɔnɩ sɩsɩɩna dɩ amʋ nɩnɛɛnɩ: ‹Nmʋ wʋlʋ na pɛ nɔɔna na yazurǝ tɩn, sɩ n zǝni n tɩtɩ!› Abam daa ta wʋ́ ta á wɩ: ‹Dɩ́ ni wǝǝnu tɩlʋ nmʋ na kɩ Kapɛrnawum nɩ tɩn ŋwa. Nan daa n kɩ kʋntʋ doŋ n tɩtɩ tɩʋ kʋm nɩ.› »

²⁴ O daa ta ma ta o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, Baŋa-Wɛ nijoŋnu bá na zulǝ o tɩtɩ tɩʋ nɩ. ²⁵ Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ, sɩ maŋa kalʋ Wɛ nijoŋnu Eli * dɛɛn na wʋra tɩn, dʋa dɛɛn tu ka zɩgɩ ka wʋ nɩgɩ taan bɩna yatɔ dɩ canɩ sɩrdʋ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ kana dɛɛn maa jɩgɩ lʋgʋ kʋm maama. Kadǝnǝ maa daga zanzan Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam wʋnɩ, ²⁶ yɩ Wɛ nan wʋ tʋŋɩ Eli sɩ o vu ba wʋlʋwʋlʋ te. Wɛ dɛɛn tʋŋ-o kadǝm wʋdoŋ tee nɩ mʋ, o na zʋʋrɩ Sarɛpɩta tɩʋ wʋnɩ, kʋ na yɩ Sidɔn tɩʋ nɩ. ²⁷ Woŋo kʋlʋ ta na wǝli da tɩn, maŋa kalʋ Wɛ nijoŋnu Elize dɛɛn na wʋra tɩn, nanywaanʋ zanzan dɛɛn wʋ Yisɩrayɛlɩ tɩʋ kʋm nɩ. Ba wʋlʋwʋlʋ dɩ dɛɛn nan wʋ nɛ yazurǝ ba wʋnɩ. Elize dɛɛn pɛ Naaman yɩranɩ mʋ na yazurǝ, yɩ wʋntʋ nuŋi Siiri tɩʋ mʋ.»

²⁸ Nɔɔna balʋ maama na wʋ Wɛ-digǝ kam nɩ tɩn na ni Zezi na tagɩ-ba te tɩn, ba bana ma zaŋɩ zanzan. ²⁹ Ba ma zaŋɩ ba zǝl-o ba pa o nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ. Tɩʋ kʋm wʋ piu yuu nɩ mʋ. Ba ma ja-o ba vu jǝgǝ kalʋ na luunǝ dɩ tɩga tɩn, sɩ ba yig-o ba dɩ tɩga nɩ ba gʋ. ³⁰ Ba maa warɩ. Zezi ma pipiri o vu o tɔgɩ ba tɩtarɩ o nuŋi o maa kɛa.

Zezi na zǝli cicirǝ nɔɔnʋ yɩra nɩ te tɩn

(Marɩkɩ 1:21-28)

³¹ Zezi dɛɛn ma vu Galile tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Kapɛrnawum. Zwifǝ bam siun * dɛ ma yi. O ma vu o zʋ ba Wɛ-digǝ kam sɩ o brɩ nɔɔna bam Wɛ taanɩ da. ³² O na brɩ-ba tɩn, ba maa tiini ba yɩ yǝǝu dɩ o zaasɩm dɩm, o ni-taanɩ dɩm na jɩgɩ dam tɩn ŋwaanɩ. ³³ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn maa wʋ ba Wɛ-digǝ kam wʋnɩ yɩ cicirǝ jɩg-o. ³⁴ O ma kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa yɩ o wɩ: «Aa, Zezi, Nazarɛtɩ tu, bɛɛ mʋ n lagɩ dɩbam tee nɩ? Nmʋ tu sɩ n cɔgɩ dɩbam dwi mʋ na? A ye nmʋ na yɩ wʋlʋ. Nmʋ yɩ Wʋ-poŋo Tu wʋlʋ Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ.»

³⁵ Zezi ma kaanɩ cicirǝ kam o wɩ: «Cǝgi sɔɔ, sɩ n nuŋi n daarɩ baarʋ wʋm.» Cicirǝ kam na ni kʋntʋ tɩn, ka ma yigi nɔɔnʋ wʋm ka dɩ tɩga nɩ. Ka laan ma yag-o yɩ ka wʋ kɩ-o kʋlʋkʋlʋ. Kʋntʋ kɩ nɔɔna bam maama yiǝ nɩ mʋ. ³⁶ Kʋ ma sʋ-ba lanyɩranɩ. Ba maama ma ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: «Bɩtara kantʋ yɩ bɩtarɩ dwi dɔɔ mʋ? Nii o na maɩ o dam o tɛ dɩ ciciri sɩm, yɩ sɩ sɛ o ni yɩ sɩ viirǝ.»

³⁷ Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ je sɩm kʋntʋ nɩ tɩn laan ma ni Zezi ŋwa.

Zezi na pɛ yawɩɩna zanzan na yazurǝ te tɩn

(Matiyu 8:14-17, Marɩkɩ 1:29-34)

³⁸ Zezi dɛɛn ma nuŋi Wɛ-digǝ kam wʋnɩ. O ma vu Simɔn-ba sɔŋɔ. O na yi da tɩn dɩ paa magɩ Simɔn tɩnkaanɩ kʋ cana. Ba ma loori Zezi sɩ o zǝni kaanɩ wʋm sɩ o na yazurǝ. ³⁹ O ma vu o tiiri kaanɩ wʋm baŋa nɩ. O ma ta dɩ paa kam o wɩ, ka yag-o. Ka ma sɩɩnɩ ka yag-o. O laan ma zaŋɩ lɩla, yɩ o kɩ wʋdiu o pa-ba.

⁴⁰ Kʋ na tu kʋ yi wa-zʋʋrɩ maŋa nɩ tɩn, ba ma ja nɔɔna dɩ ba yawɩɩrʋ dwi tǝri tǝri ba ba Zezi te, sɩ o pa ba na yazurǝ. O ma daŋɩ o jɩa ba dɩdʋa dɩdʋa baŋa nɩ o pa ba maama na yazurǝ. ⁴¹ Kʋlʋ na wǝli da tɩn, ciciri dɩ ma nuŋi sɩ yagɩ nɔɔna zanzan sɩ ya na jɩgɩ sɩ yaara tɩn yɩra. Sɩ maa yǝni sɩ kaasa sɩ wɩ: «Nmʋ yɩ Baŋa-Wɛ Bu mʋ.» Sɩ na ye nɩ o sɩɩnɩ o yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, o ma kaanɩ-sɩ, sɩ sɩ yɩ taa ŋɔɔnɩ o taanɩ.

Zezi na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ Zwifǝ Wɛ-di sɩm maama wʋnɩ te tɩn

(Marɩkɩ 1:35-39)

⁴² Tɩga na pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ tɩn, Zezi daa ma nuŋi o vu je sɩlʋ nɔɔn-nɔɔnʋ na tǝrǝ tɩn. Tɩʋ kʋm nɔɔna bam ma zaŋɩ ba nuŋi sɩ ba beeri o je. Ba laan ma na-o yɩ ba vu o te. Ba ma kwaanɩ sɩ ba ja-o, sɩ o yɩ viiri o yagɩ-ba. ⁴³ O ma ta dɩ ba o wɩ: «A nan maŋɩ sɩ a vu a tʋlɩ tɩɩnɩ dɩdɩm dɩm mʋ, a tɔɔlɩ kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ-ba Wɛ na lagɩ DƖ di paarɩ tɩte nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn. Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ tʋŋɩ-nɩ nabiinǝ tee nɩ.» ⁴⁴ O laan ma tʋlɩ Zwifǝ bam tɩɩnɩ dɩm nɩ. O maa yǝni o zʋ ba Wɛ-di sɩm sɩ o taa tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam.

5

Zezi na bǝŋi o dayigǝ karabiǝ bam sɩ ba taa tɔg-o te tɩn

(Matiyu 4:18-22, Marɩkɩ 1:16-20)

¹ Dɛ dɩdwɩ mʋ Zezi dɛɛn ve o zɩgɩ nɩnɩʋ kʋdoŋ ni nɩ, kʋ yɩrɩ mʋ Zenezarɛtɩ. *f1 * O na zɩgɩ da kʋntʋ tɩn, nɔɔna ma ba o te sɩ ba taa cǝgi Wɛ kwǝrǝ kam. Ba ma yigi daanɩ sɩ ba twɛ Zezi. ² O ma na nabwǝǝru tɩle tɩ tigi nɩnɩʋ kʋm ni nɩ, kalǝŋ-jara na yagɩ-tɩ yɩ ba wʋra ba zarɩ ba bʋrɩ. ³ Naboro dɩdʋ kʋm yɩ Simɔn nyɩm mʋ. Zezi ma zʋ kʋ wʋnɩ. O ma ta dɩdaanɩ Simɔn o wɩ: «Co boro kʋm n ja n vu yigǝ fɩnfɩɩn n pa-nɩ.» O na cogǝ o ja o yi yigǝ tɩn, Zezi laan ma je naboro kʋm wʋnɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ o brɩ nɔn-kɔgɔ kʋm.

⁴ O na brɩ-ba o ti tɩn, o ma ta dɩ Simɔn o wɩ: «Co boro kʋm n ja n vu na-luŋǝ kam je, sɩ abam dɩ á bʋrɩ sɩm na bam kuri nɩ á ma ja kale.»

⁵ O ma lǝr-o o wɩ: «A Yuutu, dɩbam maŋɩ dɩ́ dɩ bʋrɩ sɩm taan dɩ́ pʋʋrɩ tɩga, yɩ dɩ́ wʋ nɛ kʋlʋkʋlʋ. Nmʋ nan na wɩ, dɩ́ daa joori dɩ́ dɩ tɩn, dɩ́ wʋ́ dɩ-sɩ sɩ dɩ́ nii.»

⁶ Ba ma vu ba yi na bam tɩtarɩ, yɩ ba dɩ bʋrɩ sɩm da ba ja kale zanzan. Kale sɩm maa tiini sɩ daga zanzan, yɩ kʋ pa bʋrɩ sɩm lagɩ sɩ kaarɩ. ⁷ Ba ma yɩgɩsɩ jɩa ba bǝŋi ba donnǝ bam naboro kʋkʋm kʋm wʋnɩ, sɩ ba ba ba wǝli-ba. Bantʋ dɩ ma ja ba boro kʋm ba vu ba zǝni-ba. Bwǝǝru tɩm tɩle maama ma su dɩ kale. Tɩ ma ga fɩnfɩɩn sɩ tɩ miisi na bam wʋnɩ. ⁸ Simɔn wʋlʋ yɩrɩ dɩdoŋ na yɩ Pɩyɛɛrɩ tɩn na nɛ kʋlʋ na kɩ tɩn, o ma vu o kuni doonǝ Zezi yigǝ nɩ yɩ o wɩ: «A Yuutu, fɔɔrɩ a tee nɩ, sɩ a yɩ lwarɩm tu mʋ.» ⁹ Ba na jaanɩ kale zanzan tɩn ŋwaanɩ mʋ fʋʋnɩ zʋ Simɔn dɩdaanɩ nɔɔna balʋ na wʋ o tee nɩ tɩn. Kʋntʋ mʋ te Simɔn tagɩ kʋntʋ. ¹⁰ Fʋʋnɩ dɩm dɩ dɛɛn zʋ Zebede biǝ balʋ na tɔgɩ ba wʋra tɩn. Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Zakɩ, o nyaanɩ yɩrɩ mʋ Zan. Bantʋ dɛɛn yǝni ba tɔgɩ dɩ Simɔn mʋ ba tʋŋa. Zezi daa ma ta dɩ Simɔn o wɩ: «Yɩ ta n kwarɩ fʋʋnɩ. Kʋ na zɩgɩ zɩm dɛ dɩm nɩ sɩ kʋ taa ve tɩn, nmʋ laan wʋ́ ta n beeri nɔɔna mʋ n pa-nɩ sɩ ba da amʋ kwaga, nɩ nmʋ ya na yǝni n jaanɩ kale te tɩn.»

¹¹ Ba ma joori ba ja nabwǝǝru tɩm ba nuŋi ba tiŋi buburu kʋm ni nɩ. Ba na kɩ kʋntʋ ba ti tɩn, ba yagɩ ba wǝǝnu maama, yɩ ba laan daarɩ ba tɔgɩ Zezi.

Zezi na pɛ nanyɔŋɔ na yazurǝ te tɩn

(Matiyu 8:1-4, Marɩkɩ 1:40-45)

¹² Dɛ dɩdwɩ mʋ Zezi ve tɩʋ kʋdoŋ. Baarʋ wʋdoŋ mʋ wʋra o na yɩ nanyɔŋɔ. * O yawɩʋ kʋm dɛɛn zʋ o yɩra zanzan. O na nɛ Zezi tɩn, o ma vu o te o tʋ o yigǝ nɩ, yɩ o loor-o o wɩ: «Amʋ tu, nmʋ na laga, nmʋ wʋ́ wanɩ n pa a na yazurǝ a ji lanyɩranɩ.»

¹³ Zezi ma sɛ. O ma twɩ o jɩŋa o dwe-o o wɩ: «Ɛɛn, a laga. Zaŋɩ dɩ yazurǝ sɩ n ji lanyɩranɩ.» O na tagɩ kʋntʋ bɩdwɩ baŋa nɩ tɩn, mʋ yawɩʋ kʋm je nɔɔnʋ wʋm yɩra nɩ. ¹⁴ Zezi ma kaan-o o wɩ: «Yɩ zaŋɩ n ta kʋlʋ na kɩ tɩn n brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ. Nan yɔɔrɩ n vu kaanɩm tu wʋm te, sɩ n pa o nii n yɩra yam, sɩ n daarɩ n kwe wǝǝnu tɩlʋ Moyisi * cullu tɩm na brɩ nɩ tɩ maŋɩ tɩn n pa-o, sɩ o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ brɩ nɔɔna nɩ n yawɩʋ kʋm sɩɩnɩ kʋ je.»

¹⁵ Nan dɩ kʋ dɩ, nɔɔna zanzan dɛɛn ni Zezi ŋwa je maama. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ nɔn-kɔgɔ zanzan maa ve o te sɩ ba taa cǝgi o ni-taanɩ dɩm, sɩ ba daarɩ ba na yazurǝ. ¹⁶ O dɛɛn yǝni o ve mɛ seeni nɔɔn-nɔɔnʋ na tǝrǝ tɩn mʋ o warɩ Wɛ.

Zezi na pɛ kɔrɔ zaŋɩ kʋ vu te tɩn

(Matiyu 9:1-8, Marɩkɩ 2:1-12)

¹⁷ Dɛ dɩdʋa mʋ Zezi dɛɛn wʋra o brɩ nɔɔna Wɛ taanɩ. Ba badaara yɩ Farizɩan * tiinǝ mʋ dɩdaanɩ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ. Ba dɛɛn nuŋi tɩɩnɩ dwi tǝri tǝri mʋ ba ba. Kʋ na yɩ Zeruzalɛm dɩ tɩɩnɩ dɩlʋ maama na wʋ Galile nɩ dɩ Zude nɩ tɩn. Ba jǝni ba kaagɩ Zezi, yɩ o jɩgɩ Wɛ dam o ma pa yawɩɩna na yazurǝ. ¹⁸ O na wʋra o brɩ-ba kʋntʋ tɩn, nɔɔna badonnǝ ya zɩŋɩ kɔrɔ dɩ gungolo ba jɩgɩ ba bɩɩna. Ba na yi da tɩn, mʋ ba kwaanɩ sɩ ba ja-o ba ja zʋ digǝ kam wʋ ba zʋʋrɩ ba tiŋi Zezi yigǝ nɩ. ¹⁹ Ba maa warɩ, kɔgɔ kʋm na daga tɩn ŋwaanɩ. Ba ma wʋ nɛ cwǝŋǝ sɩ ba zʋ. Ba ma ja-o ba di nayuu. Ba ma puri bɔɔnɩ yɩ ba daarɩ ba pa gungolo kʋm tɔgɩ da kʋ tu digǝ kam wʋnɩ. Kʋ pǝni nɔɔna bam tɩtarɩ nɩ Zezi yigǝ nɩ. ²⁰ Zezi ma lwarɩ nɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o. O ma ta o wɩ: «A badoŋ, nmʋ lwarɩm dɩm ti.»

²¹ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ Farizɩan tiinǝ bam ma bwɛ ba wʋnɩ ba wɩ: «O brɩ o tɩtɩ nɩ o yɩ wɔɔ mʋ, yɩ o paɩ o dɩ Wɛ yɩ bɩdwɩ? O ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ mʋ. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o yagɩ nɔɔna lwarɩm o ma cɛ-ba, kʋ na daɩ Wɛ DƖ yɩranɩ.»

²² Zezi ma lwarɩ ba na bwɛ te tɩn, yɩ o ta-ba o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ á bʋŋɩ kʋntʋ á wʋnɩ? ²³ Kɔɔ mʋ yɩ mwalɩ kʋ dwe, amʋ na tagɩ dɩ kɔrɔ kʋm a wɩ: ‹Nmʋ lwarɩm dɩm ti› mʋ yɩ mwalɩ, naa a na tagɩ a wɩ: ‹Zaŋɩ n ta n veǝ› mʋ yɩ mwalɩ? ²⁴ Amʋ nan wʋ́ pa abam lwarɩ sɩ a na yɩ Nabiin-bu * wʋm tɩn jɩgɩ dam lʋgʋ baŋa nɩ, sɩ a yagɩ nɔɔna lwarɩm a ma cɛ-ba.» O laan ma ta dɩ kɔrɔ kʋm o wɩ: «A lagɩ a ta nmʋ, zaŋɩ wɛɛnɩ sɩ n kwe n gungolo kʋm n ja n vu sɔŋɔ.»

²⁵ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, bɩdwɩ baŋa nɩ mʋ nɔɔnʋ wʋm zaŋɩ ba maama yigǝ nɩ, yɩ o kwe o gungolo kʋm o ya na tigi kʋ baŋa nɩ tɩn o zɩŋɩ o maa ve sɔŋɔ, yɩ o zuli Wɛ.

²⁶ Nɔɔna bam maama na nɛ kʋlʋ na kɩ tɩn, mʋ kʋ kɩ-ba yǝǝu. Fʋʋnɩ ma ja-ba. Ba ma zuli Wɛ, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Dɩ́ zɩm nɛ wo-kɩnkagɩla!»

Zezi na bǝŋi Leevi sɩ o taa tɔg-o te tɩn

(Matiyu 9:9-13, Marɩkɩ 2:13-17)

²⁷ Kʋntʋ maama na kɛ tɩn, Zezi ma zaŋɩ o nuŋi o maa kɛa. O na maa kɛ tɩn mʋ o nɛ lampo-joŋnu wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Leevi. *f2 * O dɛɛn je mɛ seeni o na yǝni o jǝni o joŋi lampoo tɩn. Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Zaŋɩ n ta n tɔgɩ amʋ.» ²⁸ Leevi ma zaŋɩ o yagɩ o woŋo maama yɩ o tɔgɩ o kwaga. ²⁹ O ma vu sɔŋɔ o kɩ wʋdiiru zanzan o ma kɩ candiǝ o pa Zezi. Lampo-joŋnǝ zanzan dɩ nɔɔna badonnǝ ma ba ba tɔgɩ ba di.

³⁰ Farizɩan * tiinǝ dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma vu Zezi karabiǝ bam te ba ŋɔɔna yɩ ba pʋʋna ba wɩ: «Bɛɛ mʋ kɩ yɩ abam di wʋdiu dɩdaanɩ lampo-joŋnǝ dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ tɩm kʋntʋ?»

³¹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ na yɩ balʋ na jɩgɩ yazurǝ tɩn, bantʋ wʋ maŋɩ sɩ ba vu dɔgɩta tu te sɩ o sooni-ba. Kʋ daarɩ balʋ na ba jɩgɩ yazurǝ tɩn mʋ maŋɩ sɩ ba vu ba na soonim. ³² Amʋ na tu lʋgʋ baŋa tɩn, kʋ daɩ sɩ a bǝŋi balʋ na maŋɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna tɩn, a nan tu sɩ a bǝŋi nɔn-balwaarʋ mʋ, sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ.»

Zezi zaasɩm dɩm na yɩ zaasɩm-dʋʋrɩ te tɩn

(Matiyu 9:14-17, Marɩkɩ 2:18-22)

³³ Ba daa ta ma ta dɩ Zezi ba wɩ: «Zan karabiǝ bam yǝni ba vɔ ni mʋ maŋa zanzan yɩ ba daarɩ ba warɩ Wɛ. Farizɩan * karabiǝ bam dɩ yǝni ba kɩ kʋntʋ doŋ mʋ. Bɛɛ mʋ yɩ nmʋ karabiǝ bam ba vɔ ni kʋntʋ?»

³⁴ O ma lǝri-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ na di kaanɩ yɩ o kɩ candiǝ, yɩ o cilonnǝ na wʋra sɩ ba tɔgɩ ba di, n sɛ n pa ba vɔ ni yɩ kan-barʋ wʋm ta wʋ ba tee nɩ na? ³⁵ Maŋa nan wʋ́ ba yi, yɩ ba ja kan-barʋ wʋm ba viiri. Maŋa kam kʋntʋ nɩ yɩ o daa na ba ta wʋ ba tee nɩ tɩn, mʋ ba laan wʋ́ vɔ ni.»

³⁶ Zezi daa ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ o brɩ-ba o wɩ: «Nɔɔn-nɔɔnʋ bá sɛ o kwe gwar-dʋŋʋ o kaarɩ sɩ o ma fǝri gwar-doŋo. O nan na kɩ kʋntʋ oó kaarɩ gwar-dʋŋʋ kʋm o cɔgɩ mʋ, yɩ kʋ bá wanɩ kʋ maŋɩ dɩ gwar-doŋo kʋm. ³⁷ Nɔɔn-nɔɔnʋ dɩ nan bá sɛ o kwe sa-dʋŋa o lo o kɩ lɔ-doŋo *f3 * wʋnɩ. O na kɩ kʋntʋ, yɩ sana kam na keeri, kaá pa lɔɔ kʋm bagɩ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ sana kam wʋ́ lo, yɩ lɔɔ kʋm dɩ cɔgɩ. ³⁸ Sa-dʋŋa nan maŋɩ sɩ n lo n kɩ lɔ-dʋŋʋ wʋnɩ mʋ. ³⁹ Nɔɔnʋ nan na nyɔgɩ sa-doŋǝ o mɩ, o daa bá lagɩ sɩ o nyɔ sa-dʋŋa. Oó ta wɩ: ‹Sa-doŋǝ kam tiini ka lamma›.»

6

Zezi Krisi na brɩ nɩ o dwe siun dɛ cullu tɩm te tɩn

(Matiyu 12:1-14, Marɩkɩ 2:23-3:6)

¹ Zwifǝ bam siun dɛ dɩdoŋ daa ma yi. Zezi dɩ o karabiǝ bam dɛɛn ma tɔgɩ daanɩ ba da karɩ wʋ ba maa kɛa. Ba na maa kɛ tɩn, o karabiǝ bam maa bwǝri mɩna ba yu ba dʋna. ² Farizɩan * tiinǝ badonnǝ na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma bwe ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ abam tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ na cɔgɩ dɩbam siun * dɛ cullu tɩm tɩn?» ³ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam ta wʋ fɔgɩ á karɩmɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ Pɛ Davidi * taanɩ te tɩn na? Kʋ brɩ sɩ kana dɛɛn jaan-o dɩ o nɔɔna bam. ⁴ O ma vu o zʋ Wɛ digǝ, yɩ o kwe culu dɩpɛ dɩlʋ na tigi da Wɛ ŋwaanɩ tɩn. Dɩpɛ dɩntʋ ya culǝ sɩ nɔn-gaa di-dɩ, kʋ na daɩ Wɛ kaanɩm tiinǝ bam yɩranɩ. Yɩ Davidi dɛɛn di dɩpɛ dɩm, yɩ o daarɩ o pa o nɔɔna bam dɩ tɔgɩ ba di».

⁵ Zezi daa ta ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋntʋ tɩn, amʋ Nabiin-bu * wʋm jɩgɩ ni siun dɛ cullu tɩm baŋa nɩ.»

⁶ Kʋntʋ na kɛ tɩn, siun dɛ dɩdɩm daa ma yi. Zezi ma vu o zʋ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ. O maa wʋra o brɩ-ba Wɛ taanɩ. Nɔɔnʋ wʋdoŋ maa tɔgɩ o wʋra, o jazɩm jɩŋa na tɩga. ⁷ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ dɩ Farizɩan tiinǝ dɩ maa wʋra. Bantʋ maa kwaanɩ ba lagɩ cwǝŋǝ sɩ ba brɩ nɩ Zezi kɩ o tusi. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba dɛɛn je ba yɩr-o sɩ ba nii, oó sɛ o pa nɔɔnʋ na yazurǝ siun dɛ dɩm nɩ naa o bá sɛ. ⁸ Zezi ma lwarɩ ba na bʋŋɩ te tɩn. O ma ta dɩ jɩ-tɩga kam tu o wɩ: «Zaŋɩ wɛɛnɩ n ba n zɩgɩ nɔɔna bam maama tɩtarɩ nɩ.» O ma zaŋɩ o nuŋi o zɩgɩ da.

⁹ Zezi ma bwe-ba o wɩ: «Cullu brɩ sɩ bɛɛ mʋ? Kɔɔ mʋ maŋɩ dɩ culu kʋm, nɔɔnʋ na kɩ o doŋ lanyɩranɩ siun dɛ nɩ mʋ maŋɩ naa o na kɩ-o lwarɩm mʋ gara? Nɔɔnʋ na vrɩ o doŋ ŋwɩa siun dɛ nɩ mʋ maŋɩ naa o na gʋ-o mʋ gara?»

¹⁰ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma nii ba maama, yɩ o daarɩ o ŋɔɔnɩ dɩ jɩ-tɩga kam tu o wɩ: «Twɩ n jɩŋa kam!» O na twɩ o jɩŋa kam tɩn, ka ma joori ka ji lanyɩranɩ. ¹¹ Ba na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma fʋlɩ dɩdaanɩ Zezi, yɩ ba banɩ daanɩ sɩ ba nii ba na wʋ́ wanɩ ba kɩ-o te tɩn.

Zezi na kuri o karabiǝ fugǝ-bale te tɩn

(Matiyu 10:1-4, Marɩkɩ 3:13-19)

¹² Da yantʋ ni nɩ, Zezi ma vu o di piu kʋdoŋ yuu sɩ o warɩ Wɛ. Tɩtɩɩ dɩm kʋntʋ maama o warɩ Wɛ taan, sɩ kʋ yi tɩ-pʋra. ¹³ Tɩga na pʋʋrɩ ka ti tɩn, o ma bǝŋi o karabiǝ bam sɩ ba ba o te. O laan ma lɩ nɔɔna fugǝ-bale ba wʋnɩ, sɩ ba taa yɩ nɔɔna balʋ o na wʋ́ tʋŋɩ tɩn. ¹⁴ Ba yɩra mʋ tɩntʋ:

Simɔn wʋlʋ Zezi na pɛ o yɩrɩ o wɩ Pɩyɛɛrɩ tɩn,

Andre wʋlʋ na yɩ Simɔn nyaanɩ tɩn,

Zakɩ, Zan, Filipi, Batelemi,

¹⁵ Matiyu, Toma,

Zakɩ wʋlʋ na yɩ Alɩfɩ bu tɩn,

Simɔn wʋlʋ na yɩ Zelɔtɩ * nɔɔna bam wʋ nɔɔnʋ tɩn,

¹⁶ Zudasɩ wʋlʋ na yɩ Zakɩ bu tɩn,

dɩdaanɩ Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na wʋ́ ba o yǝgi Zezi o pa nɔɔna tɩn.

¹⁷ Zezi dɛ dɩ ba o zɩgɩ piu kʋm yuu nɩ o tu pɔgɔ-tɩga. O ma zɩgɩ da dɩdaanɩ o karabiǝ zanzan, dɩ nɔn-kɔgɔ zanzan maŋɩ kʋ gilimi kʋ su jǝgǝ kam maama. Bantʋ dɛɛn nuŋi je dwi tǝri tǝri mʋ Zwifǝ bam tɩɩnɩ dɩm maama wʋnɩ. Badonnǝ nuŋi Zeruzalɛm. Badonnǝ dɩ ma nuŋi Tiiri dɩ Sidɔn je sɩlʋ na wʋ nɩnɩʋ kʋm ni nɩ tɩn. ¹⁸ Ba dɛɛn tu Zezi te sɩ ba cǝgi o taanɩ dɩm, sɩ ba kwǝri ba na yazurǝ dɩ ba yawɩɩrʋ. Nɔɔna badaara wʋra ciciri na jɩgɩ-ba sɩ yaara, yɩ ba na yazurǝ. ¹⁹ Nɔɔna bam maama maa kwaanɩ sɩ ba dwe-o, bɛŋwaanɩ dam nuŋi o yɩra nɩ dɩ pa ba na yazurǝ.

Wʋpolo dɩ lɛɛrʋ taanɩ

(Matiyu 5:1-12)

²⁰ Zezi ma kwǝni o yiǝ o nii o karabiǝ bam seeni yɩ o wɩ:

«Yinigǝ na jɩgɩ abam balʋ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

á na wʋ́ da á di Wɛ paarɩ dɩm tɩn ŋwaanɩ.

²¹ Kana na jɩgɩ abam balʋ lele tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

Wɛ na wʋ́ pa abam kʋ daga tɩn ŋwaanɩ.

Abam balʋ wʋrʋ na cɔgɩ lele tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo,

Wɛ na wʋ́ pa abam wʋpolo tɩn ŋwaanɩ.

²² Nɔɔna na culi abam, yɩ ba na vaɩ abam, naa ba na twɩ abam, naa ba na jɩgɩ abam ba goonǝ, á na tɔgɩ amʋ na yɩ Nabiin-bu * wʋm tɩn ŋwaanɩ, á jɩgɩ yu-yoŋo mʋ. ²³ Maŋa kalʋ ba na kɩ abam kʋntʋ tɩn, taá faŋɩ-na á caka dɩ wʋpolo, á ŋwɩɩrʋ na yɩ zanzan Wɛ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ. Taá ye-na sɩ ba kwǝ-nakwa dɩ dɛɛn kɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam kʋntʋ mʋ.

²⁴ Kʋ daarɩ abam balʋ na yɩ nadunǝ tɩn,

kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ abam,

á na maŋɩ á na wo-laarʋ tɩm yɩ á daa bá na-tɩ tɩn ŋwaanɩ.

²⁵ Abam balʋ na jɩgɩ wʋ-fwaarʋ á di lele tɩn,

kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ abam,

á na wʋ́ ba á yaarɩ dɩ kana tɩn ŋwaanɩ.

Abam balʋ na jɩgɩ wʋpolo lele tɩn,

kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ abam,

á na wʋ́ ba á keeri yɩ á yi-na lu tɩn ŋwaanɩ.

²⁶ Nɔɔna maama na jɩgɩ abam ba zulǝ, kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ abam. Á taá ye-na sɩ ba kwǝ-nakwa dɩ dɛɛn zuli balʋ na paɩ ba yɩ Wɛ nijoŋnǝ yɩ ba yagɩ ba daɩ tɩn.»

Sono taanɩ

(Matiyu 5:38-48, 7:12)

²⁷ Zezi daa ma ta o wɩ: «Abam balʋ na cǝgi a taanɩ tɩn nan cǝgi-na lanyɩranɩ. Taá soe á dʋna. Taá kɩ balʋ na culi abam tɩn lanyɩranɩ. ²⁸ Kʋ na yɩ balʋ na sɔɔlɩ sɩ kʋ cɔgɩ abam tɩn, sɩ á loori-na Wɛ sɩ DƖ kɩ-ba lanyɩranɩ. Loori-na Wɛ á pa balʋ na jɩgɩ abam ba bɛɛsɩ tɩn. ²⁹ Nɔɔnʋ na lɔgɩ n pʋpɔŋɔ, sɩ n guni kʋdoŋ kʋm sɩ o lɔ o wǝli da. Nɔɔnʋ na vrɩ n gwar-bwǝrǝ, yɩ cʋ-o sɩ o vrɩ n gwar-bu dɩ. ³⁰ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na loori woŋo nmʋ tee nɩ tɩn, sɩ n pa-o. Nɔɔnʋ na kwe nmʋ woŋo o ja viiri, yɩ bwe kʋ bwiǝ sɩ n joŋi. ³¹ Nan taá kɩ-na á donnǝ lanyɩranɩ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ abam na lagɩ sɩ bantʋ taa kɩ abam te tɩn.

³² Abam nan na soe balʋ dɩ na soe abam tɩn yɩranɩ, á wʋ́ na pɛɛrɩ na? Nɔɔna balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn dɩ soe balʋ na soe-ba tɩn mʋ. ³³ Abam na kɩ lanyɩranɩ dɩ balʋ na kɩ abam lanyɩranɩ tɩn yɩranɩ, á wʋ́ na pɛɛrɩ na? Nɔɔna balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn dɩ maŋɩ ba kɩ kʋntʋ doŋ mʋ. ³⁴ Abam na jɩnɩ balʋ abam na bʋŋɩ sɩ baá wanɩ ba joori ba ŋwɩ abam tɩn yɩranɩ, á wʋ́ na pɛɛrɩ na? Nɔɔna balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn dɩ yǝni ba paɩ ba donnǝ jɩna, sɩ ba joori ba joŋi kʋ ni nɩ mʋ. ³⁵ Abam nan maŋɩ sɩ á taá soe á dʋna sɩ á taá kɩ-ba lanyɩranɩ. Pa-na jɩna, nan yɩ taá tɩɩna sɩ á joori á joŋi. Á na kɩ kʋntʋ doŋ, á wʋ́ na pɛɛrɩ zanzan Wɛ tee nɩ, yɩ kʋʋ́ brɩ sɩ á yɩ Yuutu Baŋa-Wɛ biǝ mʋ, bɛŋwaanɩ Wɛ yǝni DƖ zǝni banɩ-nyɩna dɩ nɔn-balwaarʋ dɩ. ³⁶ Á taá jɩgɩ nɔɔna ŋwaŋa, nɩ á Ko Wɛ na jɩgɩ nɔɔna ŋwaŋa te tɩn.

Yɩ ŋɔɔnɩ n doŋ wǝǝnu

(Matiyu 7:1-5)

³⁷ Abam yɩ taá ŋɔɔna á donnǝ wǝǝnu, sɩ Wɛ yɩ ŋɔɔnɩ abam dɩ wǝǝnu. Yɩ taá lwɛ-na nɔɔna, sɩ Wɛ yɩ zaŋɩ DƖ ba DƖ lwɛ abam dɩ. Nan yagɩ-na á donnǝ lwarɩm á ma cɛ-ba, sɩ Wɛ wʋ́ yagɩ abam lwarɩm DƖ ma cɛ abam dɩ. ³⁸ Pa-na á donnǝ woŋo kʋlʋ na maŋɩ sɩ á pa-ba tɩn, sɩ Wɛ dɩ wʋ́ pa abam woŋo kʋlʋ na maŋɩ sɩ DƖ pa abam tɩn. Wɛ wʋ́ pa abam lanyɩranɩ nɩnɛɛnɩ ba na kwe bwaŋ-kamunu ba maŋɩ ba vuuri ka ni yɩ kʋ siiri te tɩn. Bwaŋa kalʋ abam na ma á maŋɩ á pa nɔɔna tɩn, Wɛ dɩ wʋ́ ma kantʋ mʋ DƖ maŋɩ DƖ pa abam dɩ.»

³⁹ Zezi laan ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ: «Lilwe wʋ́ wanɩ o vaŋɩ o doŋ lilwe na? Ba na vaŋɩ daanɩ, ba maama bá tʋ goŋo wʋnɩ na? ⁴⁰ Karabu bá wanɩ o dwǝni o karanyɩna. Karabu nan na zaasɩ o ti maama, o dɩ o karanyɩna kam maɩ daanɩ mʋ.

⁴¹ Abam nyɩ dɩ nɔɔnʋ na nii o doŋ yi nɩ o na gaa balaŋa da, yɩ o ba lagɩ sɩ o lwarɩ nɩ o tɩtɩ yi jɩgɩ daa tɩn. Kʋ maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ doŋ na? ⁴² Nmʋ na wʋ nɛ daa na wʋ nmʋ yi nɩ tɩn, nmʋ wʋ́ kɩ ta n ta n doŋ nɩ o ba sɩ n lɩ gaa o yi nɩ? Nmʋ yɩ pipiri-nyɩm dɩ nmʋ na kɩ n doŋ te tɩn. Nmʋ nan maŋɩ sɩ n lɩ n tɩtɩ yi daa kam mʋ, sɩ n laan wanɩ n nii lanyɩranɩ sɩ n lɩ n doŋ yi gaa kam.

Nɔɔnʋ kǝm mʋ pa ba lwarɩ o na yɩ te tɩn

(Matiyu 7:16-20, 12:33-35)

⁴³ Tu-ŋʋŋʋ bá wanɩ kʋ lǝ bu-balwaarʋ. Tu-balɔrɔ dɩ nan bá wanɩ kʋ lǝ bu-ŋʋna. ⁴⁴ Abam na lagɩ sɩ á lwarɩ tiu maama na yɩ kʋlʋ tɩn, á wʋ́ ma kʋ biǝ mʋ á lwarɩ. Nmʋ bá na mɔɔla sabara yuu nɩ, asawɛ n na swan kaligoŋo kuri nɩ n twɛ. ⁴⁵ Nɔn-ŋʋm ŋɔɔnɩ wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ na wʋ o wʋbʋŋa nɩ tɩn mʋ. Nɔn-balɔrɔ dɩ ma ŋɔɔnɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ na wʋ o wʋbʋŋa nɩ tɩn. Woŋo kʋlʋ maama na wʋ nɔɔnʋ wʋbʋŋa nɩ tɩn mʋ tɔgɩ o ni kʋ nuŋǝ.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ sɛ Wɛ taanɩ te tɩn

(Matiyu 7:24-27)

⁴⁶ Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ á bǝ amʋ sɩ ‹Yuutu, Yuutu›, yɩ á ba kɩ a na wɩ á kɩ te tɩn? ⁴⁷ Wʋlʋ maama na tu amʋ te o cǝgi a taanɩ dɩm yɩ o kɩ a na wɩ te tɩn, amʋ wʋ́ brɩ abam kʋntʋ tu na nyɩ te tɩn. ⁴⁸ Wʋntʋ nyɩ dɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na lagɩ o lɔ o sɔŋɔ yɩ o kʋ goŋo o yi pulɔrɔ yɩ o laan cwi sɔŋɔ kʋm kuri pulɔrɔ kʋm baŋa nɩ tɩn mʋ. Dʋ-na na daga yɩ ba magɩ sɔŋɔ kʋm, ba bá wanɩ ba coori-kʋ, o na lɔgɩ-kʋ lanyɩranɩ yɩ kʋ dana tɩn ŋwaanɩ. ⁴⁹ Kʋ daarɩ wʋlʋ maama nan na cǝgi amʋ taanɩ dɩm yɩ o ba kɩ a na wɩ te tɩn, kʋntʋ tu nyɩ dɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na lɔgɩ o sɔŋɔ kasʋlʋ baŋa nɩ yɩ o wʋ kʋgɩ goŋo sɩ o ma cwi-kʋ tɩn mʋ. Dʋ-na na daga, baá magɩ sɔŋɔ kʋm ba guri yɩ ba coori kʋ maama.»

7

Zezi na pɛ pamaŋnʋ tɩntʋŋnʋ na yazurǝ te tɩn

(Matiyu 8:5-13)

¹ Zezi dɛɛn na brɩ nɔn-kɔgɔ kʋm o zaasɩm dɩm o ti tɩn, o ma vu Kapɛrnawum. ² Pamaŋna yigǝ tu wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o na jɩgɩ tɩntʋŋnʋ. O maa so-o lanyɩranɩ. O tɩntʋŋnʋ wʋm dɛɛn ba jɩgɩ yazurǝ, kʋ gɛ fɩɩn sɩ o tɩ. ³ Pamaŋnʋ wʋm ma ba o ni Zezi ŋwa. O ma tʋŋɩ Zwifǝ bam nakwa o tee nɩ sɩ ba vu ba loor-o, sɩ o ba o pa o tɩntʋŋnʋ wʋm na yazurǝ. ⁴ Ba ma vu Zezi te ba tiini ba loor-o, sɩ o ba o pa ba dɩdɛɛrʋ wʋm tɩntʋŋnʋ wʋm na yazurǝ. Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «O yɩ nɔn-ŋʋm. ⁵ O soe dɩbam balʋ na yɩ Zwifǝ tɩn zanzan, yɩ o lɔ Wɛ-digǝ o pa dɩbam. Kʋntʋ ŋwaanɩ, kwaanɩ sɩ n duri o yibwǝnǝ.» ⁶ Zezi ma sɛ. O ma tɔgɩ dɩdaanɩ ba o maa ve pamaŋnʋ wʋm sɔŋɔ. O na ma twɛ sɔŋɔ kʋm tɩn, dɩdaanɩ pamaŋnʋ wʋm daa tʋŋɩ o cilonnǝ o tee nɩ o wɩ: «Amʋ tu, yɩ yaarɩ n tɩtɩ n ba. A wʋ maŋɩ sɩ n ba n zʋ amʋ sɔŋɔ. ⁷ Kʋntʋ mʋ pɛ a bʋŋɩ sɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ a tɩtɩ ba nmʋ te. Nan weeni n ta dɩ n ni nɩ a tɩntʋŋnʋ wʋm zaŋɩ. N na tagɩ kʋntʋ, oó na yazurǝ. ⁸ Bɛŋwaanɩ, amʋ dɩ yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ nɔɔna badonnǝ na jɩgɩ dam a baŋa nɩ tɩn, yɩ amʋ dɩ ta jɩgɩ dam pamaŋna badaara baŋa nɩ. A na tagɩ a wɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ ve, o maŋɩ sɩ o vu mʋ. A nan daa na wɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ ba, o dɩ wʋ́ ba mʋ. Kʋ daa zɩ yɩ a tɩntʋŋnʋ, a na wɩ o kɩ woŋo, oó kɩ mʋ.»

⁹ Zezi na ni kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-o. O ma pipiri o nii kɔgɔ kʋlʋ na tɔg-o tɩn, yɩ o ta o wɩ: «A lagɩ a ta abam sɩ, amʋ wʋ nɛ nɔɔn-nɔɔnʋ o na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ nɩnɛɛnɩ wʋntʋ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa te tɩn, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ bam wʋnɩ dɩ.»

¹⁰ Pamaŋnʋ wʋm cilonnǝ bam o na tʋŋɩ tɩn laan ma joori sɔŋɔ. Ba na yi da tɩn, ba nɛ dɩ o tɩntʋŋnʋ wʋm jɩgɩ yazurǝ.

Zezi na bi kadǝm bu te tɩn

¹¹ Kʋntʋ na kɛ tɩn, Zezi daa ma zaŋɩ o vu tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Nayim. O na maa ve tɩn, o karabiǝ bam dɩdaanɩ kɔ-fɔrɔ mʋ tɔg-o ba veǝ. ¹² O na yi tɩʋ kʋm ni tɩn, o ma jeeri nɔɔna na zɩŋɩ tʋ dɩ gandwa ba ma nuŋǝ. Tʋ wʋm nu yɩ kadǝm mʋ. Mʋ o bu dɩdʋa. Tɩʋ kʋm kɔ-fɔrɔ dɩ maa tɔgɩ tʋ wʋm kwaga. ¹³ Dɩ́ Yuutu Zezi na nɛ kadǝm wʋm tɩn, o ŋwaŋa ma zʋ-o. O ma ta dɩd-o o wɩ: «Yɩ ta n keerǝ.»

¹⁴ O ma vu o dwe gandwa yam. O na dwe-ya tɩn, balʋ na zɩŋɩ tʋ wʋm tɩn ma zɩgɩ. Zezi ma ta dɩ tʋ wʋm o wɩ: «Bu-dʋŋʋ, a tɛ dɩ nmʋ: Zaŋɩ wɛɛnɩ!» ¹⁵ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, tʋ wʋm ma sɩɩnɩ o zaŋɩ yɩ o sɩŋɩ o ŋɔɔna. Zezi ma joŋ-o o pa o nu wʋm.

¹⁶ Nɔɔna bam maama na nɛ kʋntʋ tɩn, fʋʋnɩ jaanɩ-ba lanyɩranɩ. Ba ma tee Wɛ ba wɩ: «Wɛ nijoŋnu kamunu mʋ tu dɩbam tɩtarɩ nɩ. Wɛ tu sɩ DƖ zǝni DƖ nɔɔna bam.»

¹⁷ Ba laan ma ni Zezi ŋwa Zude tɩɩnɩ dɩm maama wʋnɩ dɩ je sɩm maama nɩ.

Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn mʋ tʋŋɩ nɔɔna Zezi tee nɩ

(Matiyu 11:2-19)

¹⁸ Zan dɩ dɛɛn ma ni Zezi ŋwa. O karabiǝ bam ma ta ba brɩ-o Zezi na kɩ kʋlʋ maama tɩn. O laan ma lɩ o karabiǝ bam bale, ¹⁹ yɩ o tʋŋɩ-ba dɩ́ Yuutu Zezi tee nɩ, sɩ ba vu ba bwe-o ba nii, wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ na brɩ-ba sɩ oó ba tɩn naa ba ta wʋ́ ta cǝgi nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ?

²⁰ Nɔɔna bam ma vu Zezi te ba ta dɩd-o ba wɩ: «Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn mʋ tʋŋɩ dɩbam nmʋ tee nɩ, sɩ dɩ́ ba dɩ́ bwe dɩ́ nii, nmʋ mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ na brɩ dɩbam sɩ n ba tɩn naa dɩ́ ta wʋ́ ta cǝgi nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ?»

²¹ Kantʋ maŋa kam nɩ nɔ́ɔ, mʋ Zezi dɛɛn pɛ nɔɔna zanzan na yazurǝ dɩ ba yawɩɩrʋ dwi dwi. O ma zǝli ciciri sɩlʋ na yaarɩ nɔɔna tɩn, yɩ o daarɩ o pa lilwǝ zanzan yiǝ puri. ²² O laan ma lǝri Zan karabiǝ bam o wɩ: «Ve-na á ta dɩ Zan kʋlʋ maama á na nɛ tɩn yɩ á kwǝri á ni tɩn. Á ta á brɩ-o nɩ lilwǝ yiǝ puri, kwaarʋ dɩ waɩ tɩ veǝ, nanywaanʋ * yɩra dɩ kwɛ lanyɩranɩ, zwa-kwarʋ dɩ zwa ni, twa dɩ joori ba bi. Kʋlʋ na wǝli da tɩn, yinigǝ tiinǝ dɩ maa ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. ²³ Wʋlʋ maama na ba joori amʋ kwaga nɩ tɩn mʋ yɩ yu-yoŋo tu.»

²⁴ Zan karabiǝ bam ma joori ba viiri. Zezi laan ma ta Zan taanɩ o brɩ nɔn-kɔgɔ kʋm o wɩ: «Abam dɛɛn na ve Zan te kagʋa kam wʋnɩ tɩn, á bʋŋɩ sɩ á wʋ́ na bɛɛ mʋ? Á ve sɩ á nii miu kʋlʋ viu na jɩgɩ kʋ zuuli tɩn mʋ na? Aye, kʋ daɩ kʋntʋ. ²⁵ Sɩ bɛɛ mʋ? Á ve sɩ á nii nɔɔnʋ wʋlʋ na zʋ gwar-ŋʋnnʋ tɩn mʋ na? Aye, kʋ daɩ kʋntʋ. Nɔɔna balʋ na zʋ gwar-ŋʋnnʋ yɩ ba ŋwɩa ywǝnǝ tɩn zʋʋrɩ sɔ-ŋʋnnʋ wʋnɩ mʋ, sɩ kʋ daɩ kagʋa wʋnɩ. ²⁶ Bɛɛ nan mʋ á ve sɩ á nii? Á ve sɩ á na Wɛ nijoŋnu mʋ na? Ɛɛn, kʋ yɩ kʋntʋ mʋ. Á nan na nɛ wʋlʋ tɩn tiini o dwe faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam na yɩ te tɩn. ²⁷ Wɛ tɔnɔ kʋm nan maŋɩ kʋ ta wʋntʋ taanɩ kʋ wɩ:

‹Nii, amʋ Wɛ lagɩ a tʋŋɩ a tɩntʋŋnʋ mʋ,

sɩ o da nmʋ yigǝ o vu o kwɛ cwǝŋǝ kalʋ nmʋ na wʋ́ ba n tɔgɩ da tɩn.›

²⁸ A lagɩ a ta abam sɩ, nabiinǝ balʋ maama ba na maŋɩ ba lʋ tɩn wʋnɩ nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na dwe Zan na yɩ te tɩn. Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, nɔn-nabwǝm wʋlʋ maama na zʋ Baŋa-Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ tɩn laan tu o dwe Zan.

²⁹ Nɔɔna bam maama dɩdaanɩ lampo-joŋnǝ bam dɛɛn dɩ na ni Zan taanɩ tɩn, ba ma sɛ sɩ Wɛ jɩgɩ cɩga dɩ ba na maŋɩ ba pa Zan miisi-ba na wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. ³⁰ Kʋ daarɩ Farizɩan * tiinǝ bam dɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam dɛɛn wʋ sɛ sɩ Zan miisi-ba na wʋnɩ, yɩ ba vɩn Wɛ na bʋŋɩ kʋlʋ sɩ DƖ kɩ DƖ pa-ba tɩn.»

³¹ Zezi daa ma ta o wɩ: «Amʋ nan wʋ́ kɩ ta mʋ a maŋɩ zɩm nɔɔna bam kǝm na yɩ te tɩn? Ba nyɩ dɩ bɛɛ mʋ? ³² Zɩm nɔɔna bam nyɩ nɩnɛɛnɩ biǝ na je yaga kaporo nɩ ba kwɛɛrɩ te tɩn mʋ. Ba maa tɛ daanɩ ba wɩ:

‹Dɩ́ magɩ gullu mʋ sɩ á sa,

yɩ á wʋ sagɩ.

Dɩ́ ma daarɩ dɩ́ leeni luǝ le,

yɩ á yigǝ wʋ nywanɩ.›

³³ Zɩm nɔɔna bam dɩ yɩ kʋntʋ mʋ. Bɛŋwaanɩ, Zan na tu tɩn, o dɛɛn pɩɩnɩ o kana mʋ yɩ o kwǝri o ba nyɔ sana. Abam na nɛ-o tɩn, á maa jɩg-o á yáala sɩ kʋ yɩ cicirǝ mʋ tɔg-o. ³⁴ Kʋ daarɩ, amʋ Nabiin-bu * wʋm nan na tu tɩn, a wʋ vɔgɩ ni. Abam daa ta ma yáalɩ amʋ dɩ á wɩ, a yɩ nɔn-kolo mʋ, yɩ a yɩ sa-nyɔrʋ dɩ. Á daa ta maa wɩ, a yɩ lampo-joŋnǝ dɩ nɔn-balwaarʋ ciloŋ mʋ. ³⁵ Balʋ maama nan na tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ tɩn mʋ lwarɩ nɩ Wɛ jɩgɩ cɩga.»

Zezi na kɩ te Farizɩan tu Simɔn sɔŋɔ nɩ tɩn

³⁶ Farizɩan * tu dɩdʋa dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Simɔn. O ma bǝŋi Zezi sɩ o ba o vu o sɔŋɔ o di wʋdiu. Zezi ma vu o zʋ o sɔŋɔ kʋm o jǝni sɩ o di. ³⁷ Ka-cɩcwaka dɛɛn mʋ wʋ tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ. O ma lwarɩ sɩ Zezi wʋ Farizɩan tu wʋm sɔŋɔ nɩ o di wʋdiu. O ma kwe kunkwǝlǝ na su dɩ tralɩ nugǝ tɩn o ja vu Zezi te. ³⁸ O ma vu o zɩgɩ Zezi nɛ ni nɩ, yɩ o keerǝ. O yi-na maa lurǝ ba bugi Zezi nɛ. O ma tiiri o ma o yuuywe o guguni o yi-na bam Zezi nɛ nɩ, yɩ o kukwǝri Zezi nɛ sɩm. O ma daarɩ o pwǝri tralɩ nugǝ kam o ma turi o nɛ sɩm.

³⁹ Farizɩan tu wʋlʋ na bǝŋi Zezi o sɔŋɔ nɩ tɩn na nɛ kʋntʋ tɩn, o laan ma bʋŋɩ o wʋnɩ o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ ya na yɩ Wɛ nijoŋnu, o ya wʋ́ lwarɩ kaanɩ wʋntʋ kǝm na yɩ te tɩn, yɩ o ya wʋ́ lwarɩ nɩ kaanɩ wʋlʋ na dwe-o tɩn yɩ ka-cɩcwaka mʋ.»

⁴⁰ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Simɔn a lagɩ a bwe nmʋ woŋo.» O maa wɩ: «Karanyɩna, nan bwe.»

⁴¹ Zezi laan ma maŋɩ mɩmaŋa o wɩ: «Nɔɔna bale mʋ jɩnɩ sǝbu nɔɔnʋ tee nɩ, dɩdʋa jɩnɩ mʋrr-fiinnu, wʋdoŋ wʋm ma jɩnɩ mʋrr-tɩnu. ⁴² Ba maa warɩ ba ŋwɩ jɩnɩ dɩm, yɩ o yagɩ o ma cɛ ba maama. Kʋntʋ tɩn, bantʋ wʋnɩ wɔɔ mʋ wʋ́ ta so-o o dwe?»

⁴³ Simɔn ma lǝr-o o wɩ: «A bʋŋɩ sɩ wʋlʋ jɩnɩ na daga yɩ o yagɩ o ma cɛ-o tɩn mʋ wʋ́ taa so-o o dwe.»

Zezi maa wɩ: «N sɩɩnɩ n ta cɩga.»

⁴⁴ O laan ma pipiri kaanɩ wʋm seeni, yɩ o ta dɩ Simɔn o wɩ: «Nmʋ nɛ kaanɩ wʋntʋ na kɩ te tɩn na? A na tu a zʋ n sɔŋɔ kʋm tɩn, nmʋ wʋ pɛ-nɩ na sɩ a ma sɩn a nɛ. Kaanɩ wʋntʋ nan bugi a nɛ dɩdaanɩ o yi-na mʋ, yɩ o daarɩ o guguni-sɩ dɩdaanɩ o yuuywe. ⁴⁵ A na tu tɩn, nmʋ wʋ kukwǝri-nɩ sɩ kʋ brɩ nɩ n jeeri-nɩ lanyɩranɩ. Kaanɩ wʋntʋ nan kukwǝri a nɛ mʋ taan, kʋ na puli dɩ maŋa kam a na tu nmʋ sɔŋɔ tɩn. ⁴⁶ A na tu nmʋ te tɩn, nmʋ wʋ kɩ nugǝ a yuu nɩ sɩ kʋ pa-nɩ zulǝ. Kaanɩ wʋntʋ nan kwe tralɩ nugǝ mʋ o lo o ma turi a nɛ. ⁴⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ a lagɩ a ta nmʋ sɩ, o sono kamunu kʋm mʋ brɩ nɩ Wɛ yagɩ o lwarma yam zanzan DƖ ma cɛ-o. Kʋ daarɩ wʋlʋ Wɛ na yagɩ o lwarɩm fɩnfɩɩn DƖ ma cɛ-o tɩn jɩgɩ sono fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ.»

⁴⁸ Zezi laan ma daarɩ o ta dɩ kaanɩ wʋm o wɩ: «N lwarɩm dɩm ti.»

⁴⁹ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔna balʋ dɩ na tɔgɩ ba wʋra tɩn ma ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: «Wʋntʋ nan brɩ o tɩtɩ nɩ o yɩ wɔɔ mʋ, yɩ o yagɩ nɔɔnʋ lwarɩm o ma cɛ-o?»

⁵⁰ O laan ma ta dɩ kaanɩ wʋm o wɩ: «Nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn mʋ pɛ n na vrɩm. Ve dɩ yazurǝ.»

8

Kaana badonnǝ na zǝni Zezi te tɩn

¹ Kʋntʋ kwaga nɩ, Zezi dɛɛn ma beeri o tʋlɩ tɩ-kamunnu dɩ tɩ-balwa bam maama, yɩ o tɔɔlɩ kwǝr-ywǝŋǝ kam o brɩ Wɛ na lagɩ DƖ di paarɩ tɩte nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn. O karabiǝ fugǝ-bale bam dɩ dɛɛn maa tɔgɩ dɩd-o ba beerǝ. ² Kaana badonnǝ dɩ tɔgɩ ba wʋ o tee nɩ. Bantʋ yɩ balʋ ciciri dɩ yawɩɩrʋ dwi dwi dɛɛn na yaarɩ-ba yɩ Zezi pa ba na yazurǝ tɩn. Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn. Wʋntʋ mʋ Zezi ya zǝli ciciri sɩrpɛ yɩ sɩ nuŋi sɩ daar-o. ³ Wʋdoŋ yɩrɩ mʋ Zannɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ Zuuza wʋlʋ na nii Erɔdɩ * sɔŋɔ baŋa nɩ tɩn kaanɩ. Wʋdoŋ dɩ yɩrɩ mʋ Suzaanɩ. Kaana zanzan dɩ tɔgɩ ba wʋra. Kaana bantʋ maama dɛɛn yǝni ba lɩ ba jɩjɩgɩrʋ ba ma zǝni Zezi dɩ o karabiǝ bam.

Nɔɔna na joŋi Wɛ taanɩ te tɩn

(Matiyu 13:1-23, Marɩkɩ 4:1-20)

⁴ Nɔɔna zanzan dɛɛn nuŋi tɩɩnɩ tǝri tǝri ba ba Zezi te. Kɔ-fɔrɔ na gilim-o kʋntʋ tɩn, o laan ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ:

⁵ «Valʋ dɛɛn mʋ wʋra. O ma zaŋɩ o vu o kara duum maŋa nɩ. O ma karɩ o dʋlɩ o wo-duuru tɩm kara kam wʋnɩ. Wo-duuru tɩdonnǝ ma tʋ cwǝŋǝ ni nɩ. Nɔɔna ma nɔna tɩ baŋa nɩ ba kɛa. Zunǝ ma na-tɩ ba twɛ ba di. ⁶ Tɩdaara ma tʋ kandwa jǝgǝ nɩ. Tɩ ma nuŋi yɩ tɩ kwaarɩ tɩ tɩ lɩla, tɩga kam na ba zurǝ tɩn ŋwaanɩ. ⁷ Tɩdaara ma tʋ sabarɩ jǝgǝ nɩ. Tɩ na puli tɩ zaŋɩ tɩn, sabarɩ sɩm ma tɔgɩ sɩ zaŋɩ sɩ li-tɩ sɩ gʋ. ⁸ Kʋ daarɩ tɩdaara ma tʋ tɩ-ywǝŋǝ jǝgǝ nɩ. Tɩ ma nuŋi tɩ kɩ biǝ lanyɩranɩ nɩnɛɛnɩ biǝ bi bi te.»

Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o laan ma ta dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Abam nan fɔgɩ á cǝgi a taanɩ dɩm lanyɩranɩ.»

⁹ Zezi karabiǝ bam laan ma bwe-o ba wɩ: «Mɩmaŋɩ dɩntʋ kuri mʋ bɛɛ?»

¹⁰ O ma lǝri-ba o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm kuri ya sǝgi mʋ. Kʋ nan na yɩ abam, Wɛ maŋɩ DƖ pa á lwarɩ DƖ paarɩ dɩm kuri na yɩ te tɩn. Kʋ na yɩ nɔɔna badaara, a yǝni a maŋɩ mɩmaŋa mʋ a brɩ-ba, sɩ

‹ba na niǝ, sɩ ba yɩ taa naɩ,

ba na cǝgǝ, sɩ ba yɩ taa ni kʋ kuri.›

¹¹ Mɩmaŋɩ dɩm kuri mʋ tɩntʋ: Wo-duuru tɩm brɩ Wɛ taanɩ dɩm na yɩ te tɩn mʋ. ¹² Cwǝŋǝ kam wo-duuru tɩm na tʋ da tɩn maa maŋɩ nɔɔna balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ sʋtaanɩ * laan ba dɩ lɩ-dɩ yɩ dɩ wʋ zʋ ba wʋbʋŋa tɩn mʋ. Dɩ kɩ kʋntʋ sɩ ba yɩ kɩ ba wʋ-dɩdʋa mʋ dɩ Wɛ, sɩ Wɛ yɩ vrɩ-ba lwarɩm wʋnɩ. ¹³ Kandwa yam jǝgǝ kam maa maŋɩ balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba joŋi-dɩ dɩ wʋpolo tɩn mʋ. Taanɩ dɩm ma wʋ tiini dɩ zʋ ba wʋbʋŋa, yɩ kʋ na kɩ fɩnfɩɩn, ba daa ba sɛa. Cam maŋa na yiǝ, baá da kwe ba yagɩ mʋ. ¹⁴ Sabarɩ sɩm jǝgǝ kam wo-duuru tɩm na tʋ da tɩn maa maŋɩ balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba zaŋɩ ba ta jɩgɩ liǝ dɩ ba ŋwɩa wǝǝnu, yɩ sǝbu-laga dɩ lʋgʋ baŋa ywǝǝni cɔgɩ ba wʋbʋŋa nɩ sabarɩ sɩm na ligi wo-duuru tɩm te tɩn. Bantʋ wʋbʋŋa daa bá bɩ dɩ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm. ¹⁵ Tɩ-ywǝŋǝ jǝgǝ kam wo-duuru tɩm na tʋ da tɩn maa maŋɩ balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba joŋi-dɩ lanyɩranɩ ba kɩ ba bɩcarɩ nɩ tɩn mʋ. Bantʋ mʋ jɩgɩ wʋbʋŋ-ŋʋna, yɩ ba vɔ ba wʋ dɩ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm. Wɛ taanɩ dɩm ma ja kuri dɩ pa-ba nɩ wo-duuru tɩlʋ na kɩ biǝ zanzan tɩn.»

Kanɩa mɩmaŋa

(Marɩkɩ 4:21-25)

¹⁶ Zezi daa ma ta o wɩ: «Nɔɔnʋ na jɩgɩ kanɩa, o bá sɛ sɩ o tarɩgɩ-ka o pu tɩtɔgɔ kuri nɩ, naa o zɩgɩ-ka gadogo kuri nɩ. Oó kwe-ka o palɩ wɛɛnɩ mʋ, sɩ ka taa jɩgɩ pooni ka paɩ balʋ na lagɩ ba zʋ digǝ kam wʋnɩ tɩn. ¹⁷ Kʋlʋ maama zɩm na sǝgi nɔɔna tee nɩ tɩn wʋ́ ba kwɩn. Kʋlʋ maama na pugi tɩn wʋ́ ba kʋ puri mʋ, sɩ nɔɔna lwarɩ kʋ kuri na yɩ te.

¹⁸ Kwaanɩ-na á pa á na ni kʋlʋ tɩn zʋ á wʋbʋŋa. Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na maŋɩ o jɩgɩ woŋo tɩn, o ta wʋ́ joŋi kʋdoŋ o wǝli da, yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na maŋɩ o ba jɩgɩ tɩn wʋ́ ba ga kʋlʋ fɩnfɩɩn o na bʋŋɩ sɩ o jɩgɩ tɩn.»

Zezi nu dɩ Zezi nyaana na yɩ balʋ tɩn

(Matiyu 12:46-50, Marɩkɩ 3:31-35)

¹⁹ Zezi nu dɩ o nyaana ma ba o te sɩ ba na-o. Ba ma warɩ ba yi o te, kɔgɔ kʋm na daga tɩn ŋwaanɩ. ²⁰ Nɔɔnʋ wʋdoŋ ma ta dɩ Zezi o wɩ: «N nu dɩ n nyaana mʋ tu ba zɩgɩ cicwǝŋǝ nɩ, yɩ ba lagɩ sɩ ba na-m.» ²¹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Balʋ maama na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba sɛ-dɩ tɩn mʋ yɩ a nu dɩ a nyaana.»

Zezi na jɩgɩ dam vu-fɔrɔ baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 8:23-27, Marɩkɩ 4:35-41)

²² Dɛ dɩdwɩ Zezi dɩ o karabiǝ bam ma zʋ naboro. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Pa-na dɩ́ bɛ nɩnɩʋ kʋm ni dɩdoŋ dɩm.» Ba ma sɩŋɩ ba yɛ ba maa kɛa. ²³ Ba na maa kɛ tɩn, Zezi ma tʋ dɔɔm nɩ. Vu-fɔrɔ ma da kʋ zaŋɩ nɩnɩʋ kʋm baŋa nɩ, kʋ magɩ boro kʋm kʋ pa kʋ wʋra kʋ miisǝ na bam kuri nɩ. Ba dɛɛn maa wʋ cam wʋnɩ ba lagɩ ba tɩ. ²⁴ Ba ma vu ba zaŋɩ Zezi dɔɔm nɩ, yɩ ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, zaŋɩ sɩ dɩ́ lagɩ dɩ́ li na dɩ́ tɩ.»

O laan ma zaŋɩ wɛɛnɩ. O ma bagɩ viu kʋm dɩ na bam sɩ tɩ yagɩ. Viu kʋm laan ma yagɩ, yɩ na bam dɩ maŋɩ da cɩmm. ²⁵ O ma bwe o karabiǝ bam o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ?»

Fʋʋnɩ ma ja-ba, yɩ kʋ kɩ-ba yǝǝu. Ba ma bwe daanɩ ba wɩ: «Wʋntʋ yɩ wɔɔ mʋ, yɩ o ta wanɩ o bagɩ viu dɩdaanɩ na, yɩ tɩ sɛ o ni?»

Zezi na zǝli ciciri nɔɔnʋ yɩra nɩ te tɩn

(Matiyu 8:28-34, Marɩkɩ 5:1-20)

²⁶ Ba ma yɛ ba vu ba bɛ nɩnɩʋ kʋm. Ba ma yi Zeraaza tiinǝ na zʋʋrɩ mɛ tɩn. Nɩnɩʋ kʋm tigi je sɩm kʋntʋ dɩ Galile laŋa nɩ mʋ. ²⁷ Zezi ma nuŋi naboro kʋm wʋnɩ. Tɩʋ kʋm nɔɔnʋ dɩdʋa ma ba o jeer-o. Ciciri mʋ jɩg-o sɩ yaara. Kʋ tiini kʋ daanɩ o na wʋ zʋ kʋlʋkʋlʋ yɩ o ba zʋʋrɩ sɔŋɔ nɩ. O yǝni o tigi yibeelǝ je nɩ mʋ. ²⁸ O na nɛ Zezi tɩn, o ma sɩŋɩ o kaasɩ wɛwɛ. O ma vu o tʋ Zezi yigǝ nɩ, yɩ o kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Zezi, Yuutu Baŋa-Wɛ Bu, nmʋ tu amʋ tee nɩ sɩ n kɩ bɛɛ mʋ? Popo, yɩ zaŋɩ n yaarɩ-nɩ.» ²⁹ O tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ Zezi maŋɩ o pa cicirǝ kam ni sɩ ka nuŋi ka yagɩ nɔɔnʋ wʋm. Kʋ daanɩ cicirǝ kam na maŋɩ ka jɩg-o. Kʋntʋ mʋ paɩ ba yǝni ba kwe capʋnnʋ ba ma vɔ o jɩa dɩ o nɛ, sɩ ba taa yɩr-o. Ba na yǝni ba vɔ-o kʋntʋ, o yǝni o kɔ-tɩ mʋ. Cicirǝ kam laan ma zǝl-o ka pa o duri o vu kagʋa wʋ.

³⁰ Zezi laan ma bwe-o o wɩ: «N yɩrɩ mʋ bɛɛ?»

O ma lǝri o wɩ: «A yɩrɩ mʋ Kɔgɔ», bɛŋwaanɩ ciciri zanzan mʋ tɔg-o. ³¹ Ciciri sɩm ma loori Zezi, sɩ o yɩ zǝli-sɩ o pa sɩ zʋ curu goŋ-luŋu kʋm wʋ.

³² Tǝrǝ kɔgɔ zanzan dɛɛn ma wʋ je sɩm nɩ ba beeri piu yuu nɩ ba di. Ciciri sɩm ma loori Zezi, sɩ o pa-sɩ cwǝŋǝ sɩ sɩ vu sɩ zʋ tǝrǝ bam wʋ. O ma sɛ. ³³ Ciciri sɩm laan ma yagɩ nɔɔnʋ wʋm yɩra, yɩ sɩ vu sɩ zʋ tǝrǝ bam. Tǝrǝ bam maama ma duri ba tu ba tʋ nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ ba li na ba tɩ.

³⁴ Nɔɔna balʋ ya na nii tǝrǝ bam baŋa nɩ tɩn na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma duri ba vu ba ta kʋlʋ na kɩ tɩn tɩʋ wʋnɩ dɩdaanɩ dɛ sɩm maama ba brɩ nɔɔna bam. ³⁵ Nɔɔna bam ma nuŋi ba vu sɩ ba nii kʋ na kɩ te tɩn. Ba ma vu ba yi Zezi te. Ba ma na nɔɔnʋ wʋlʋ cicirǝ kam na yag-o tɩn. O maa je Zezi tee nɩ dɩdaanɩ o swan joori ya ba, yɩ o zʋ gwaarʋ. Ba na nɛ-o kʋntʋ tɩn, fʋʋnɩ ma zʋ-ba. ³⁶ Balʋ yiǝ na nɛ kʋ maama tɩn ma ta ba brɩ nɔɔna bam kʋ na kɩ te yɩ ciciri sɩm nuŋi sɩ yagɩ nɔɔnʋ wʋm tɩn.

³⁷ Zeraaza tɩʋ kʋm dɩ kʋ nawurǝ yam maama nɔɔna bam ma loori Zezi sɩ o viiri, bɛŋwaanɩ fʋʋnɩ tiini dɩ jɩgɩ-ba. Zezi laan ma joori o vu o zʋ naboro kʋm sɩ o viiri.

³⁸ O na maa viiri tɩn, nɔɔnʋ wʋlʋ ciciri sɩm na yag-o tɩn ma loor-o sɩ o pa o da o vu. Zezi ma wʋ sɛ. ³⁹ O ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «Joori n vu n sɔŋɔ tiinǝ te, sɩ n ta kʋlʋ Wɛ na kɩ DƖ pa nmʋ tɩn n brɩ-ba.»

Nɔɔnʋ wʋm ma vu o tʋlɩ tɩʋ kʋm maama wʋnɩ o tɔɔlɩ kʋlʋ maama Zezi na kɩ o pa-o tɩn.

Zezi na pɛ Zayirusi bukɔ dɩ kaanɩ wʋdoŋ na yazurǝ te tɩn

(Matiyu 9:18-26, Marɩkɩ 5:21-43)

⁴⁰ Zezi dɛɛn ma joori o bɛ nɩnɩʋ kʋm ni dɩdoŋ dɩm dɩdaanɩ kɔgɔ zanzan mʋ maŋɩ kʋ gilimi daanɩ kʋ cǝg-o. Ba na nɛ-o tɩn, ba ma jeer-o lanyɩranɩ. ^41-42 Nɔɔnʋ wʋdoŋ maa tɔgɩ o wʋra, o yɩrɩ mʋ Zayirusi. O yɩ Zwifǝ Wɛ-digǝ kam yigǝ tu. O ma vu Zezi te, o kuni doonǝ o yigǝ nɩ o loor-o o wɩ: «Popo, ba dɩbam sɔŋɔ n joŋi a bu n yagɩ, sɩ o wɔɛ o lagɩ o tɩ.» Mʋ o bu dɩdʋa yɩranɩ, o yɩ bɩsankana mʋ, o yi nɩ bɩna fugǝ-yale te. Zezi ma sɛ sɩ o vu.

O na maa kɛ tɩn, kɔgɔ kʋm tiini kʋ pɩɩn-o. ⁴³ Kaanɩ wʋdoŋ dɩ maa wʋra o na wɔɛ ka-wʋ taan bɩna fugǝ-yale. O ya kwe o jɩjɩgɩrʋ maama o pa liri tiinǝ sɩ ba soon-o, yɩ nɔɔnʋ dɩ dɩdʋa wʋ wanɩ o soon-o. ⁴⁴ O ma kɛ Zezi kwaga o vu o laarɩ o dwe o gɔrɔ kʋm ni. O na dwe-o kʋntʋ tɩn, jana bam ma kɔ bɩdwɩ baŋa nɩ.

⁴⁵ Zezi ma bwe o wɩ: «Wɔɔ mʋ dwe amʋ?» Ba maama ma fʋ ba wɩ, ba wʋ dwe-o. Pɩyɛɛrɩ dɩ balʋ na wʋ o tee nɩ tɩn ma ta ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, nmʋ wʋ nɛ nɔɔna bam na tiini ba daga yɩ ba pɩɩnɩ nmʋ te tɩn na?»

⁴⁶ Zezi ma lǝri o wɩ: «Kʋ yɩ nɔɔnʋ mʋ dwe-nɩ. Amʋ ye sɩ dam nuŋi a yɩra nɩ.» ⁴⁷ Kaanɩ wʋm ma lwarɩ sɩ o bá wanɩ o sǝgi dɩ kʋlʋ na kɩ tɩn. Fʋʋnɩ maa jɩg-o yɩ o yɩra saɩ. O ma vu o tʋ Zezi yigǝ nɩ. O ma ta dɩd-o kʋlʋ maama na pɛ o dwe-o kʋntʋ tɩn, dɩ o na nɛ yazurǝ bɩdwɩ baŋa nɩ te tɩn. Kɔgɔ kʋm maama ma ni o na tagɩ kʋlʋ tɩn. ⁴⁸ Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: «A bukɔ, nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ te tɩn mʋ pɛ n na yazurǝ. Ve sɩ Wɛ wʋ́ wǝli-m.»

⁴⁹ Zezi ta na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋdoŋ ma nuŋi Zayirusi sɔŋɔ o ba o ta dɩd-o o wɩ: «N bukɔ wʋm tɩga. Daa yɩ ta n yaarɩ karanyɩna kam.» ⁵⁰ Zezi na ni kʋntʋ tɩn, o ma ta dɩ Zayirusi o wɩ: «Yɩ ta n fʋna. Za n weeni n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, sɩ oó na yazurǝ.»

⁵¹ Ba ma vu ba yi sɔŋɔ kʋm. Zezi ma zʋ. O ma wʋ sɛ sɩ nɔɔna da-o ba zʋ, kʋ na daɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan dɩ Zakɩ, dɩ bu wʋm nu dɩ o ko yɩranɩ. ⁵² Balʋ maama na maŋɩ ba wʋ sɔŋɔ kʋm wʋnɩ tɩn maa keerǝ ba coosǝ bɩsankana kam ŋwaanɩ. Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Á yɩ taá keerǝ, sɩ o wʋ tɩgɩ, o dɔ mʋ.»

⁵³ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba maama ma mwan-o, bɛŋwaanɩ ba ye nɩ bu wʋm sɩɩnɩ o tɩ mʋ. ⁵⁴ Zezi laan ma vu o ja bɩsankana kam jɩŋa, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «A bu, zaŋɩ wɛɛnɩ.» ⁵⁵ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ŋwɩa ma joori. O ma zaŋɩ wɛɛnɩ bɩdwɩ baŋa nɩ. Zezi ma ta dɩ ba sɩ ba kɩ wʋdiu ba pa bu wʋm sɩ o di. ⁵⁶ Kʋ ma sʋ bu wʋm nu dɩ o ko lanyɩranɩ. Zezi ma kaanɩ-ba o wɩ, ba yɩ zaŋɩ ba ta ba brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ woŋo kʋlʋ na kɩ tɩn.

9

Zezi na tʋŋɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam te tɩn

(Matiyu 10:5-15, Marɩkɩ 6:7-13)

¹ Zezi dɛɛn ma bǝŋi o karabiǝ fugǝ-bale bam sɩ ba la daanɩ jǝgǝ dɩdʋa. O ma pa-ba dam sɩ ba wanɩ ciciri maama ba zǝli nɔɔna yɩra nɩ, sɩ ba daarɩ ba pa nɔɔna na yazurǝ ba yawɩɩrʋ wʋnɩ. ² O ma tʋŋɩ-ba sɩ ba vu ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam ba brɩ DƖ na lagɩ DƖ di paarɩ tɩte nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn, sɩ ba daarɩ ba pa yawɩɩna na yazurǝ. ³ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Á na maa ve, á yɩ zaŋɩ á kwe kʋlʋkʋlʋ á wǝli da á ja vu. Á yɩ kwe nacǝgǝ naa tampɔgɔ naa wʋdiu naa sǝbu. Á yɩ kwe gwaarʋ tɩle tɩle á wǝli da. ⁴ Á na ve á zʋ sɔŋɔ kʋlʋ maama á pǝni da, sɩ á taá zʋʋrɩ dáanɩ sɩ kʋ ba kʋ yi á viirim mɩmaŋa. ⁵ Ba nan daa na wʋ sɛ sɩ ba jeeri abam lanyɩranɩ, sɩ á nuŋi tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ. Á na maa viirǝ, sɩ á pɩɩsɩ á nɛ fogo kʋm á yagɩ da, sɩ kʋ pa nɔɔna bam lwarɩ nɩ ba wʋ kɩ lanyɩranɩ.»

⁶ Zezi na tagɩ kʋntʋ dɩ ba o ti tɩn, ba laan ma nuŋi ba tʋlɩ tɩ-balɛ sɩm maama. Je sɩlʋ maama ba na ve tɩn, ba ma tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, yɩ ba pa nɔɔna yawɩɩrʋ je.

Erɔdɩ bwɛ Zezi na yɩ wʋlʋ tɩn

(Matiyu 14:1-12, Marɩkɩ 6:14-29)

⁷ Galile Pɛ Erɔdɩ * dɛɛn ni kʋlʋ maama Zezi dɩ o karabiǝ bam na wʋra ba kɩ tɩn. Kʋ ma pa o wʋbʋŋa vugimi daanɩ, bɛŋwaanɩ nɔɔna badaara tɛ Zezi woŋo ba wɩ, Zan mʋ joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ. ⁸ Babam maa tɛ ba wɩ, Wɛ nijoŋnu Eli * mʋ joori o ba lʋgʋ baŋa. Badonnǝ dɩ maa tɛ ba wɩ, kʋ yɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam dɩdʋa mʋ joori o bi. ⁹ Erɔdɩ ma ta o wɩ: «Kʋ nan na yɩ Zan, a maŋɩ a pa ba go o yuu. Nɔɔnʋ wʋntʋ nan yɩ nɔɔnʋ wɔɔ mʋ, yɩ o kɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ maama a na ni ya ŋwa tɩn?» O maa tiini o kwaana, sɩ o na wʋlʋ na kɩ wǝǝnu tɩntʋ maama tɩn.

Zezi na pɛ kɔ-fɔrɔ di wʋdiu kʋ su te tɩn

(Matiyu 14:13-21, Marɩkɩ 6:30-44, Zan 6:1-14)

¹⁰ Zezi karabiǝ bam dɛɛn ma joori ba vu o te. Ba ma ta ba brɩ-o ba na kɩ kʋlʋ maama tɩn. O ma pa ba tɔgɩ dɩd-o ba vu jǝgǝ kadoŋ ba yɩranɩ, yɩ ba daarɩ nɔn-kɔgɔ kʋm. Jǝgǝ kam ba na ve tɩn batwarɩ dɩ tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Betisayida. ¹¹ Nɔn-kɔgɔ kʋm ma lwarɩ Zezi dɩ o karabiǝ bam na ve mɛ tɩn. Ba laan ma tɔgɩ ba kwaga. Ba ma vu ba yi Zezi te. O ma jeeri-ba lanyɩranɩ. O ma ŋɔɔnɩ o brɩ-ba Wɛ paarɩ dɩm na yɩ te tɩn, yɩ o daarɩ o pa balʋ maama na lagɩ yazurǝ tɩn na yazurǝ.

¹² Maŋa kalʋ wɛ na wʋra dɩ zʋʋrɩ tɩn, Zezi karabiǝ fugǝ-bale bam ma ba o te ba wɩ: «Pa nɔɔna bam vu sam wʋnɩ ba lagɩ wʋdiu ba di, dɩ pwǝgǝ je ba pǝni, bɛŋwaanɩ jǝgǝ kalʋ dɩbam na wʋra tɩn yɩ gaa wʋ mʋ. Wʋdiu tǝri yo.»

¹³ O ma lǝri-ba o wɩ: «Abam tɩtɩ mʋ wʋ́ pa-ba wʋdiu sɩ ba di.»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩ́ jɩgɩ dɩpwa yanu dɩ kale sɩle má má mʋ, kʋ na daɩ sɩ dɩ́ vu dɩ́ yǝgi wʋdiu dɩ́ ja ba dɩ́ pa nɔn-kɔgɔ kʋntʋ maama.»

¹⁴ Kɔgɔ kʋm dɛɛn yɩ nɩnɛɛnɩ baara mʋrr-tɩnu mʋ (5.000), kʋ wǝli dɩ kaana dɩ biǝ dɩ. Zezi ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ, ba pa nɔɔna bam pɔɔrɩ fiinnu fiinnu ba jǝni tɩga nɩ. ¹⁵ Ba ma kɩ kʋntʋ. Nɔɔna bam maama ma jǝni tɩga nɩ. ¹⁶ Zezi laan ma kwe dɩpwa yanu yam dɩ kale sɩle sɩm, yɩ o kwǝni o yuu wɛɛnɩ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ. O ma fɔ fɔ wʋdiiru tɩm o maŋɩ o pa o karabiǝ bam, sɩ ba ja vu ba pa nɔɔna bam. ¹⁷ Nɔɔna bam maama ma di ba su ba daarɩ. Ba na di ba daarɩ kʋlʋ tɩn, ba ma pɛ cicwǝǝru tɩlʋ na daarɩ tɩn ba su tɩtwarʋ fugǝ-tɩle.

Pɩyɛɛrɩ tagɩ sɩ Zezi yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ

(Matiyu 16:13-21, Marɩkɩ 8:27-31)

¹⁸ Dɛ dɩdwɩ mʋ Zezi dɛɛn wʋra o warɩ Wɛ o yɩranɩ. O karabiǝ bam dɩ maa wʋ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. O ma bwe-ba o wɩ: «Nɔɔna yǝni ba tɛ ba wɩ, amʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

¹⁹ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Badaara tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ Zan wʋlʋ dɛɛn na miisi nɔɔna na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ tɩn mʋ. Babam dɩ maa tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ Wɛ nijoŋnu Eli * mʋ. Badonnǝ dɩ maa tɛ ba wɩ, nmʋ yɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam dɩdʋa mʋ n joori n bi n yagɩ tʋʋnɩ.»

²⁰ O laan ma bwe-ba o wɩ: «Kʋ nan na yɩ abam, á bʋŋɩ sɩ amʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

Pɩyɛɛrɩ ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ.»

²¹ Zezi laan ma tiini o kaanɩ-ba, sɩ ba yɩ ta woŋo kʋntʋ ba brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ. ²² O daa ma ta o wɩ: «Kʋ fɩn mʋ sɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm na yaara zanzan. Zwifǝ nakwa bam dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam mʋ wʋ́ culi amʋ. Baá gʋ-nɩ, yɩ a laan wʋ́ joori a bi da yatɔ dɛ nɩ.»

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ tɔgɩ Zezi te tɩn

(Matiyu 16:24-28, Marɩkɩ 6:34-9:1)

²³ Zezi laan ma ta dɩ nɔɔna bam maama o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o taa tɔgɩ amʋ kwaga tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o vɩn o tɩtɩ wʋbʋŋa, sɩ o sɛ yaara dɛ maama, nɩ wʋlʋ na zɩŋɩ dagara o maa ve o tʋʋnɩ jǝgǝ te tɩn, sɩ o laan taa tɔgɩ-nɩ. ²⁴ Wʋlʋ maama nan na lagɩ sɩ o yɩrɩ o ŋwɩa tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ga-ka mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama na sɛ sɩ o ga o ŋwɩa amʋ ŋwaanɩ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ²⁵ Nɔɔnʋ nan na nɛ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩm maama, yɩ o laan na gɛ ŋwɩa Wɛ tee nɩ, kʋ jɩgɩ bɛɛ nyɔɔrɩ mʋ kʋ pa-o? ²⁶ Wʋlʋ maama na kwarɩ cavɩɩra amʋ ŋwaanɩ dɩ a taanɩ dɩm ŋwaanɩ tɩn, cavɩɩra wʋ́ ta jɩgɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm kʋntʋ tu ŋwaanɩ, maŋa kam a na wʋ́ joori a ba lʋgʋ baŋa dɩ paarɩ-zulǝ, nɩ a Ko Wɛ dɩ DƖ malɛsɩ * sɩm na jɩgɩ paarɩ-zulǝ te tɩn. ²⁷ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔna balʋ zɩm na wʋ yo seeni tɩn badaara bá tɩ, yɩ baá na nɩ Wɛ paarɩ dɩm tu nɔɔna tɩtarɩ nɩ.»

Zezi yibiyǝ na lǝni te tɩn

(Matiyu 17:1-8, Marɩkɩ 9:2-8)

²⁸ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ maŋɩ dɩ da nana na kɛ tɩn, o laan ma ja Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan dɩ Zakɩ o vu o di piu yuu sɩ o warɩ Wɛ. ²⁹ Maŋa kam o na wʋra o warɩ Wɛ tɩn, o yibiyǝ ma lǝni. O gwaarʋ tɩm dɩ maa pɩɩrɩ parɩ parɩ, yɩ tɩ nyɩɩna. ^30-31 Nɔɔna bale ma da ba nuŋi ba yigǝ nɩ, ba na tiini ba jɩgɩ Wɛ paarɩ-zulǝ pooni lanyɩranɩ. Bantʋ yɩ Moyisi * dɩ Eli * mʋ. Ba ma zɩgɩ ba ŋɔɔnɩ dɩ Zezi. Ba maa wʋra ba tɛ o na wʋ́ vu o tɩ Zeruzalɛm nɩ, sɩ o ma ti kʋlʋ o na tu sɩ o tʋŋɩ tɩn. ³² Pɩyɛɛrɩ dɩ o donnǝ bam ma cɛ dɩ dɔɔnɩ. Ba laan na dɔ ba zaŋɩ tɩn, mʋ ba nɛ Zezi na jɩgɩ Wɛ paarɩ-zulǝ pooni kʋ gaalɩ te. Ba ma daarɩ ba na nɔɔna bale bam na zɩgɩ o tee nɩ. ³³ Maŋa kam nɔɔna bale bam na lagɩ ba viiri tɩn, Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Dɩ́ Yuutu, dɩ́ na wʋ yo seeni tɩn, kʋ tiini kʋ lana kʋ pa dɩbam. Nan pa dɩ́ pu vwǝ yatɔ yo seeni, sɩ nmʋ dɩ Moyisi dɩ Eli taa zʋʋrɩ da.» O dɛɛn garɩ o ŋɔɔnɩ mʋ, sɩ o yǝri kʋlʋ o na jɩgɩ o tɛ tɩn.

³⁴ O na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn mʋ kunkwǝǝnu tu tɩ ba tɩ kwǝli-ba. Tɩ na kwǝli-ba tɩn, fʋʋnɩ ma ja Zezi karabiǝ bam lanyɩranɩ. ³⁵ Ba ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ kunkwǝǝnu tɩm wʋnɩ ka wɩ: «Wʋntʋ mʋ yɩ amʋ Bu wʋm a na kuri tɩn. Á nan taá cǝgi o taanɩ lanyɩranɩ.»

³⁶ Kwǝrǝ kam na ŋɔɔnɩ ka ti tɩn, ba ma daa wʋ nɛ nɔɔn-nɔɔnʋ ba wǝli Zezi nɩ.

Da yam kʋntʋ ni nɩ ba ma cɩm, yɩ ba wʋ tagɩ kʋlʋ ba na nɛ tɩn ba brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ.

Zezi na zǝli cicirǝ bu wʋdoŋ yɩra nɩ te tɩn

(Matiyu 17:14-21, Marɩkɩ 9:14-29)

³⁷ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Zezi ma tu piu kʋm yuu nɩ dɩ o karabiǝ bam. Nɔn-kɔgɔ zanzan ma jeer-o. ³⁸ Nɔɔnʋ wʋdoŋ maa tɔgɩ o wʋ kɔgɔ kʋm wʋnɩ. O ma ta dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Karanyɩna, popo, ba n nii a bu baŋa nɩ. Mʋ amʋ bu dɩdʋa, yɩ cicirǝ laan jɩg-o. ³⁹ Maŋa kam cicirǝ kam na yǝni ka zaŋ-o tɩn, o da o kaasɩ mʋ, yɩ o yɩra saɩ pɔgɩ pɔgɩ, yɩ lile-puŋǝ tɔgɩ o ni ka nuŋǝ. Ka ma tiini ka yaar-o maŋa maama, yɩ ka na yǝni ka zaŋ-o, ka ba nuŋi o yɩra nɩ mwalɩ mwalɩ. ⁴⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a loori nmʋ karabiǝ bam sɩ ba zǝli-ka o yɩra nɩ, yɩ ba wʋ wanɩ.»

⁴¹ Zezi ma lǝri o wɩ: «Abam zɩm nɔɔna bam brɩ á ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, yɩ á ba kɩ lanyɩranɩ. Amʋ wʋ́ daanɩ abam tɩtarɩ nɩ a kɩ wʋ-zuru dɩ abam sɩ kʋ taa ve maŋa kɔɔ?» O laan ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «Ja n bu wʋm n ba.»

⁴² Bu wʋm na maa ve o te kʋntʋ tɩn, cicirǝ kam daa ta ma dʋl-o ka dɩ tɩga nɩ, yɩ ka paɩ o yɩra saɩ pɔgɩ pɔgɩ. Zezi ma bagɩ cicirǝ kam o pa ka yag-o. O ma pa bu wʋm na yazurǝ. O laan ma joori o kɩ-o o ko wʋm jɩŋa nɩ. ⁴³ Nɔɔna bam maama ma na Wɛ dam dɩm na gaalɩ te, yɩ kʋ sʋ-ba zanzan.

Zezi daa na ŋɔɔnɩ o tʋʋnɩ taanɩ te tɩn

(Matiyu 17:22-23, Marɩkɩ 9:30-32)

Nɔɔna maama dɛɛn yɩ yǝǝu dɩ kʋlʋ maama Zezi na kɩ tɩn. O laan ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: ⁴⁴ «Cǝgi-na taanɩ dɩlʋ a na lagɩ a ta dɩ abam tɩn, sɩ á joŋi-dɩ lanyɩranɩ. Baá ja amʋ Nabiin-bu * wʋm ba kɩ nɔɔna jɩŋa nɩ.» ⁴⁵ Ba ma wʋ ni o taanɩ dɩm kuri. Dɩ kuri dɩm sǝgi mʋ dɩ ba, yɩ ba wʋ wanɩ ba joŋi-dɩ. Ba ma kwarɩ sɩ ba bwe-o ba nii.

Wɔɔ mʋ yɩ nɔn-kamunu Wɛ tee nɩ?

(Matiyu 18:1-5, Marɩkɩ 9:33-40)

⁴⁶ Kantɔgɔ dɛɛn ma ba Zezi karabiǝ bam wʋ. Ba dɛɛn lagɩ sɩ ba lwarɩ, bantʋ wʋnɩ wɔɔ mʋ wʋ́ ta yɩ nɔn-kamunu o dwe ba maama. ⁴⁷ Zezi ma lwarɩ ba na jɩgɩ kʋlʋ ba wʋbʋŋa nɩ tɩn. O ma ja bu balaŋa o pa o zɩgɩ o tee nɩ. ⁴⁸ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Wʋlʋ maama na nɩgɩ bu wʋntʋ doŋ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, kʋntʋ tu nɩgɩ amʋ mʋ. Wʋlʋ maama nan na nɩgɩ amʋ tɩn, kʋ yɩ o nɩgɩ Baŋa-Wɛ dɩlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn dɩ mʋ. Wʋlʋ nan na yɩ balaŋa abam maama wʋnɩ tɩn mʋ yɩ nɔn-kamunu cɩga cɩga.»

⁴⁹ Zan ma ta o wɩ: «Dɩ́ Yuutu, dɩ́ ya nɛ nɔɔnʋ na zǝli ciciri nɔɔna yɩra nɩ dɩ nmʋ yɩrɩ. O nan na daɩ dɩbam kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔnʋ tɩn, dɩ́ ma kwaanɩ sɩ dɩ́ cɩ-o, sɩ o daa yɩ taa kɩ kʋntʋ.»

⁵⁰ Zezi ma lǝri o wɩ: «Á ya wʋ maŋɩ sɩ á cɩ-o. Wʋlʋ maama na ba culi abam tɩn yɩ abam nɔɔnʋ mʋ.»

Samari tɩʋ kʋdoŋ nɔɔna wʋ sɛ sɩ ba jeeri Zezi

⁵¹ Maŋa kam dɛɛn ma ba ka twɛ sɩ Wɛ kwe Zezi DƖ ja di DƖ sɔŋɔ. Zezi ma lɩ bʋŋa sɩ o yɔɔrɩ o kwe cwǝŋǝ o vu Zeruzalɛm. ⁵² O ma tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba da o yigǝ ba vu. Ba ma vu ba yi Samari * tiinǝ tɩʋ kʋdoŋ, sɩ ba ti wǝǝnu maama yigǝ sɩ o laan ba. ⁵³ Tɩʋ kʋm nɔɔna bam ma wʋ sɛ sɩ ba jeer-o, ba na lwarɩ dɩ o maa ve Zeruzalɛm tɩn ŋwaanɩ. ⁵⁴ O karabiǝ bam bale Zakɩ dɩ Zan na ni kʋntʋ tɩn, ba ma ta ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, n lagɩ sɩ dɩ́ pa mini nuŋi wɛyuu nɩ dɩ ba dɩ cɔgɩ-ba na?»

⁵⁵ Zezi ma pipiri o nii-ba, yɩ o bagɩ-ba ((o wɩ: «Abam yǝri joro kʋlʋ na jɩgɩ abam tɩn. ⁵⁶ Amʋ Nabiin-bu * wʋm wʋ tu sɩ a cɔgɩ nɔɔna ŋwɩa, a tu sɩ a vrɩ-ba lwarɩm wʋnɩ mʋ.»)) Ba daa ma yɔɔrɩ tɩʋ kʋdoŋ ba vu.

Balʋ na lagɩ sɩ ba tɔgɩ Zezi tɩn na maŋɩ sɩ ba kɩ te tɩn

(Matiyu 8:19-22)

⁵⁷ Dɛ dɩdwɩ ba na wʋ cwǝŋǝ nɩ ba maa kɛ tɩn, nɔɔnʋ wʋdoŋ ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Nmʋ na lagɩ n vu je sɩlʋ maama tɩn, aá da a vu.»

⁵⁸ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Kʋ na yɩ yirǝ, bantʋ jɩgɩ bɔɔna ba tigi da. Zunǝ dɩ jɩgɩ pwǝru ba tigi da. Kʋ daarɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm ba jɩgɩ jǝgǝ sɩ a pǝni da a sin.»

⁵⁹ Zezi daa ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ o wɩ: «Zaŋɩ n ta n tɔgɩ-nɩ.» Nɔɔnʋ wʋm ma ta o wɩ: «A Yuutu, yagɩ sɩ a vu a kɩ a ko luǝ, sɩ a laan ba a tɔgɩ nmʋ.»

⁶⁰ Zezi ma lǝri o wɩ: «Nan yagɩ, sɩ balʋ na ba jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn taa kɩ ba lwi, sɩ nmʋ daarɩ n vu n tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam n brɩ DƖ na lagɩ DƖ di paarɩ tɩte nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn.»

⁶¹ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ ma ta dɩd-o o wɩ: «A Yuutu, aá ba a taa tɔgɩ nmʋ. Nan pa-nɩ cwǝŋǝ sɩ a vu a banɩ a sɔŋɔ tiinǝ, sɩ a laan joori a ba.»

⁶² Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ na jɩgɩ naan-vɔrɔ o maa vara yɩ o pipiri o nii o kwaga nɩ tɩn, kʋ brɩ sɩ kʋntʋ tu wʋbʋŋa pɔɔrɩ bɩle mʋ. Nɔɔnʋ wʋntʋ doŋ bá wanɩ Wɛ paarɩ dɩm tɩtʋŋa o tʋŋɩ.»

10

Zezi na tʋŋɩ o karabiǝ fusɩrpɛ (70) te tɩn

¹ Kʋntʋ kwaga nɩ dɩ́ Yuutu Zezi daa ta ma lɩ nɔɔna fusɩrpɛ (70), sɩ o tʋŋɩ-ba bale bale, sɩ ba da yigǝ ba vu mɛ maama o na lagɩ o vu tɩn. ² O na lagɩ o tʋŋɩ-ba kʋntʋ tɩn, mʋ o tagɩ dɩ ba o wɩ: «Kʋ nyɩ dɩ faa na kɩ lanyɩranɩ, yɩ tɩntʋŋna fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ wʋra sɩ ba kɩ-kʋ te tɩn. Nan loori-na faa kʋm tu, sɩ o tʋŋɩ nɔɔna zanzan, sɩ ba vu ba kɩ o faa kʋm ba pa-o.»

³ O ma daarɩ o wɩ: «Ve-na! A na tʋŋɩ abam je sɩm kʋntʋ nɩ tɩn, abam nyɩ dɩ pǝlbiǝ na maa ve sɩ ba gwaanɩ nywǝnkuri wʋnɩ te tɩn mʋ. ⁴ Á na maa ve, yɩ kwe-na sǝbiǝ gan-lɔgɔdɩ, nan yɩ kwe-na tampɔgɔ, naa á taá jɩgɩ natra á wǝli da. Yɩ zɩgɩ-na cwǝŋǝ nɩ á daanɩ nɔɔn-nɔɔnʋ pwǝgǝ. ⁵ Á nan na yi sɔŋɔ kʋlʋ maama á na lagɩ á zʋ tɩn, sɩ á ta dɩ sɔŋɔ kʋm tiinǝ nɩ: ‹Wɛ wʋ́ pa abam yazurǝ.› ⁶ Nɔɔnʋ na wʋra yɩ o soe wʋ-zuru, á yazurǝ yam wʋ́ ta wʋra dɩd-o. Wʋ-zuru-nyɩm nan na tǝrǝ, á yazurǝ yam wʋ́ joori ya ba á tɩtɩ te mʋ. ⁷ Taá zʋʋrɩ-na sɔŋɔ kʋm kʋntʋ wʋnɩ. Wʋdiu kʋlʋ maama ba na kɩ ba pa abam tɩn, sɩ á taá di kʋntʋ. Tɩntʋŋnʋ maŋɩ sɩ o taa joŋi o ŋwɩɩrʋ mʋ. Á yɩ zaŋɩ á tʋlɩ sam dɩdonnǝ. Á taá zʋʋrɩ dáanɩ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ á na wʋ́ ba á viiri tɩn. ⁸ Á na zʋ tɩʋ kʋlʋ maama, yɩ ba na jeeri abam lanyɩranɩ, sɩ á taá di wʋdiu kʋlʋ maama ba na kɩ ba pa abam tɩn, ⁹ sɩ á pa yawɩɩna na yazurǝ, á daarɩ á ta dɩ ba nɩ: ‹Maŋa twɛ sɩ Baŋa-Wɛ di paarɩ á tɩtarɩ nɩ.› ¹⁰ Kʋ daarɩ, á na zʋ tɩʋ kʋlʋ maama yɩ ba na wʋ sɛ sɩ ba jeeri abam, sɩ á nuŋi tɩʋ kʋm cwe wʋnɩ á ta dɩ ba nɩ: ¹¹ ‹Abam tɩʋ kʋm fogo na taagɩ dɩbam nɛ sɩm tɩn, nii-na dɩ́ pɩɩsɩ-kʋ dɩ́ joori dɩ́ yagɩ da, sɩ kʋ brɩ nɩ abam wʋ kɩ lanyɩranɩ. Nan taá ye-na sɩ maŋa twɛ sɩ Baŋa-Wɛ di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ.› ¹² A nan lagɩ a ta abam sɩ, Wɛ sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, Sodɔm * tiinǝ bá tiini ba na lɛɛrʋ nɩ tɩʋ kʋntʋ tiinǝ na wʋ́ na lɛɛrʋ te tɩn.

¹³ Abam Korazin tiinǝ, á wʋ́ na lɛɛrʋ! Kʋ wǝli dɩ abam Betisayida tiinǝ dɩ wʋ́ na lɛɛrʋ! Bɛŋwaanɩ, wo-kɩnkagɩla yalʋ maama a na kɩ abam tee nɩ tɩn, yadonnǝ ya na kɩ Tiiri dɩ Sidɔn tiinǝ tee nɩ, bantʋ ya wʋ́ kɩ lɩla ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ, yɩ ba ya wʋ́ zʋ gwar-zɩnzwara ba lo puru ba yuu nɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ ba wʋrʋ tiini tɩ cɔgɩ zanzan. ¹⁴ Wɛ sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, Tiiri dɩ Sidɔn tiinǝ bá tiini ba na lɛɛrʋ nɩ abam na wʋ́ na lɛɛrʋ te tɩn.

¹⁵ Abam Kapɛrnawum tiinǝ, á ga bʋŋɩ nɩ Wɛ lagɩ DƖ zǝŋi abam wɛyuu nɩ mʋ na? Aye. Abam nan lagɩ á tʋ tɩga nɩ mʋ á tu á kwaarɩ curu.»

¹⁶ Zezi daa ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Wʋlʋ maama na joŋi abam taanɩ tɩn, kʋntʋ tu joŋi amʋ taanɩ mʋ. Wʋlʋ maama nan na wʋ joŋi abam taanɩ tɩn, kʋ tu wʋ joŋi amʋ taanɩ mʋ. Wʋlʋ maama na wʋ joŋi amʋ taanɩ tɩn wʋ joŋi Baŋa-Wɛ dɩlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn taanɩ mʋ.»

(Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma tʋŋɩ-ba yɩ ba vu.)

¹⁷ Kʋ na kɩ fɩɩn tɩn nɔɔna fusɩrpɛ bam ma joori ba ba Zezi te dɩ wʋpolo. Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, ciciri tɩtɩ dɩ dɛ nmʋ yɩrɩ kɔrɔ ŋwaanɩ sɩ sɛ dɩbam ni.»

¹⁸ O ma lǝri-ba o wɩ: «A nɛ sʋtaanɩ * na zɩgɩ wɛyuu nɩ dɩ tʋ tɩga nɩ, nɩ dʋa na pɩpɩla ka baga ka tu ka kwaarɩ tɩga te tɩn. ¹⁹ Nii-na, a pɛ abam dam sɩ á nɔ bɩsankwɩ dɩ nwaanʋ baŋa nɩ, sɩ á wanɩ sʋtaanɩ dɩ dɩ dam maama, yɩ tɩ tɩlʋtɩlʋ bá wanɩ abam woŋo tɩ kɩ. ²⁰ Á nan yɩ kɩ wʋpolo dɩ ciciri na sɛ abam ni tɩn ŋwaanɩ. Nan za á kɩ-na wʋpolo dɩ á yɩra na pʋpʋnɩ Wɛ-sɔŋɔ ŋwɩa tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ.»

Zezi na kɩ wʋpolo te tɩn

(Matiyu 11:25-27, 13:16-17)

²¹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ, Wɛ Joro * kʋm dɛɛn pɛ Zezi na wʋpolo lanyɩranɩ. O laan ma kɩ o Ko Baŋa-Wɛ le o wɩ: «A Ko, nmʋ yɩ wʋlʋ na te wɛyuu dɩ tɩga baŋa maama tɩn. Nmʋ nan mʋ pɛ n cɩga kam sǝgi swan tiinǝ dɩ yiyiu tiinǝ tee nɩ, yɩ n daarɩ n pa balʋ na nyɩ dɩ bu-balɛ te tɩn lwarɩ ka kuri. A Ko, a kɩ nmʋ le. Nmʋ na kɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ n wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ.»

²² «A Ko nan pɛ-nɩ dam wǝǝnu maama baŋa nɩ. Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lwarɩ Wɛ Bu wʋm na yɩ wʋlʋ, kʋ na daɩ o Ko yɩranɩ. Nɔɔn-nɔɔnʋ dɩ nan bá wanɩ o lwarɩ a Ko Wɛ na yɩ wʋlʋ, kʋ na daɩ amʋ wʋlʋ na yɩ DƖ Bu wʋm tɩn yɩranɩ, kʋ wǝli dɩ amʋ na lagɩ sɩ a pa nɔɔnʋ wʋlʋ maama lwarɩ DƖ na yɩ wʋlʋ tɩn.»

²³ O laan ma pipiri o nii o karabiǝ bam seeni, yɩ o ŋɔɔnɩ dɩ bantʋ ba yɩranɩ o wɩ: «Á jɩgɩ yu-yoŋo dɩ á yiǝ na naɩ wo-kamunnu tɩlʋ tɩn. ²⁴ Lwarɩ-na sɩ, faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ zanzan dɩ pwa zanzan dɛɛn jɩgɩ tɩɩna sɩ ba ya na kʋlʋ maama abam na naɩ lele tɩn, yɩ ba wʋ wanɩ ba na. Ba dɛɛn jɩgɩ tɩɩna sɩ ba ya ni Wɛ taanɩ dɩlʋ abam na ni tɩn, yɩ ba wʋ wanɩ ba ni-dɩ.»

‹Wɔɔ mʋ yɩ a doŋ?› mɩmaŋa

²⁵ Wɛ cullu karanyɩna dɩdʋa dɛɛn tu Zezi te, sɩ o maŋ-o o nii o swan na yɩ te tɩn. O ma zaŋɩ o bwe-o o wɩ: «Karanyɩna, amʋ nan wʋ́ kɩ ta mʋ sɩ a joŋi ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ?»

²⁶ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Bɛɛ mʋ pʋpʋnɩ Wɛ cullu tɔnɔ kʋm wʋnɩ? Bɛɛ mʋ n yǝni n karɩmɩ da?»

²⁷ Nɔɔnʋ wʋm ma lǝri o wɩ: «Kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ, ta n soe n Yuutu Baŋa-Wɛ dɩ n bɩcarɩ maama, dɩ n wʋ maama, dɩ n dam maama, dɩ n wʋbʋŋa maama, sɩ n kwǝri n ta n soe n doŋ nɩ n tɩtɩ te.»

²⁸ Zezi ma lǝri o wɩ: «N tagɩ cɩga. Nan ta n kɩ kʋntʋ, sɩ nń na ŋwɩa Wɛ tee nɩ.»

²⁹ Nɔɔnʋ wʋm ma lagɩ sɩ o pa o tɩtɩ bʋra. O ma daa bwe Zezi o wɩ: «Amʋ doŋ mʋ wɔɔ?»

³⁰ Zezi dɛɛn ma maŋɩ mɩmaŋa o ma lǝr-o o wɩ:

«Nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ zɩgɩ Zeruzalɛm nɩ o nuŋi o maa ve tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Zeriko. O ma vu o maŋɩ dɩ nɔn-vɩrna. Nɔn-vɩrna bam ma zi-o ba vrɩ o gwaarʋ dɩ o wǝǝnu maama. Ba ma mag-o ba bǝri, yɩ ba daarɩ ba duri ba viiri. ³¹ O na tigi da kʋntʋ tɩn, Wɛ kaanɩm tu dɩdʋa dɩ ya wʋ cwǝŋǝ kam kʋntʋ nɩ o maa ve. O na maa ve tɩn, o ma na nɔɔnʋ wʋm na tigi o yigǝ nɩ. O ma ywǝri o tɔgɩ daa o kɛ. ³² Wɛ-digǝ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na yɩ Leviti * tu tɩn dɩ maa tɔgɩ da o maa kɛa. O na yi jǝgǝ kam tɩn, o ma na nɔɔnʋ wʋm na tigǝ. O dɩ daa ma ywǝri o tɔgɩ daa o kɛ. ³³ Samari * tu wʋdoŋ dɩ dɛɛn maa wʋ bǝrǝ nɩ. O ma vu o yi nɔɔnʋ wʋm na tigi mɛ tɩn. O na nɛ-o tɩn, o ŋwaŋa ma zʋ-o. ³⁴ O ma vu o te. O ma kwe nugǝ dɩ sana o ma zarɩ o fufwǝlǝ yam, yɩ o daarɩ o vɔ-ya. O laan ma kwe-o o daŋɩ o tɩtɩ bɩnaga baŋa nɩ o ja vu nɔɔnʋ wʋdoŋ vǝrǝ-digǝ. Ba na yi da tɩn, o maa jɩg-o o nii lanyɩranɩ. ³⁵ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Samari tu wʋm ma zaŋɩ sɩ o kɛ. O ma lɩ sǝbu-dala yale o pa wʋlʋ na te vǝrǝ-digǝ kam tɩn. O ma ta dɩd-o o wɩ: ‹Ta n nii nɔɔnʋ wʋm baŋa nɩ n pa-nɩ. Sǝbu kʋm na wʋ yi, maŋa kalʋ a na wʋ́ joori a ba tɩn, aá ŋwɩ kʋlʋ maama n na wʋ́ kɩ n wǝli da tɩn.› »

³⁶ Zezi laan ma bwe-o o wɩ: «Kʋntʋ tɩn, bantʋ batɔ wʋnɩ, wɔɔ mʋ yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ nɔn-vɩrna bam na vrɩ tɩn doŋ cɩga cɩga?»

³⁷ Karanyɩna kam ma lǝri o wɩ: «Wʋlʋ wʋm na jaanɩ o ŋwaŋa tɩn.»

Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Nan ve sɩ n dɩ ta n kɩ kʋntʋ.»

Zezi wʋ Marɩtɩ dɩ Mari-ba sɔŋɔ nɩ

³⁸ Zezi dɩ o karabiǝ bam daa maa wʋ cwǝŋǝ nɩ ba veǝ. O ma vu o yi tɩʋ kʋdoŋ. Kaanɩ wʋdoŋ maa wʋra, o yɩrɩ mʋ Marɩtɩ. O ma jeeri Zezi lanyɩranɩ ba sɔŋɔ nɩ. ³⁹ Marɩtɩ nyaanɩ dɩ maa wʋra, o yɩrɩ mʋ Mari. O ma jǝni tɩga nɩ Zezi tee nɩ, yɩ o cǝgi o taanɩ dɩm maama. ⁴⁰ Mari na je kʋntʋ tɩn, Marɩtɩ ma tiini o cɛ tɩtʋŋa nɩ yɩ o liǝ. O ma vu Zezi te o wɩ: «A Yuutu, nii amʋ na zɩgɩ a tʋŋa a yɩranɩ, yɩ a nyaanɩ wʋm cɩm. Nmʋ yigǝ tǝrǝ na? Ta dɩd-o sɩ o zaŋɩ o wǝli-nɩ.»

⁴¹ Dɩ́ Yuutu Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Marɩtɩ, Marɩtɩ, nmʋ na li zanzan tɩn mʋ jɩgɩ-m kʋ yaara. ⁴² Woŋo kʋdoŋ yɩranɩ mʋ daarɩ. Mari mʋ lɩ kʋlʋ na lana tɩn sɩ o kɩ, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o cɩ-kʋ.»

11

Zezi na brɩ o karabiǝ Wɛ-loro te tɩn

(Matiyu 6:9-13, 7:7-11)

¹ Dɛ dɩdwɩ mʋ Zezi dɛɛn ve jǝgǝ kadoŋ sɩ o warɩ Wɛ. O na warɩ Wɛ o ti tɩn, o karabiǝ bam dɩdʋa ma ta dɩd-o o wɩ: «Dɩ́ Yuutu, brɩ dɩbam dɩ́ na wʋ́ ta warɩ Wɛ te tɩn, nɩ Zan dɩ na brɩ o karabiǝ bam sɩ ba taa warɩ Wɛ te tɩn.»

² Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam na lagɩ á warɩ Wɛ, sɩ á taá warɩ tɩntʋ doŋ:

‹Dɩbam Ko,

sɩ nmʋ yɩrɩ na tiǝ dɩ zulǝ,

sɩ n paarɩ ba.

³ Ta n pa dɩbam wʋdiu dɛ maama sɩ kʋ maŋɩ dɩbam.

⁴ Yagɩ dɩ́ lwarɩm n ma n cɛ dɩbam,

nɩ dɩbam dɩ na yagɩ dɩ́ cɛ balʋ na kɩ dɩbam lwarɩm tɩn.

Yɩ pa dɩ́ na maŋɩm dɩlʋ na wʋ́ pa dɩ́ tʋ tɩn.› »

⁵ Zezi daa ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Wɛ-loro nyɩ dɩ nmʋ na jɩgɩ n ciloŋ yɩ n zaŋɩ n vu o te tɩtɩɩ kʋrʋ nɩ n ta dɩd-o n wɩ: ‹A ciloŋ, popo a loori-m sɩ n pa-nɩ dɩpwa yatɔ, ⁶ sɩ vǝru mʋ nuŋi yigǝ yigǝ o ba a te, yɩ a ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ sɩ a pa-o sɩ o di.›

⁷ Nmʋ ciloŋ wʋm maa zɩgɩ digǝ kam wʋnɩ o ta dɩ nmʋ o wɩ: ‹Yɩ ta n jɩgɩ-nɩ n yaara, sɩ mancoŋo pɩ yɩ amʋ dɩ a biǝ maama nan tigi dɩ́ dɔ mʋ. A bá wanɩ a zaŋɩ a wǝli-m.›

⁸ N ciloŋ wʋm wʋ́ wanɩ o ta kʋntʋ doŋ na? A nan lagɩ a ta abam sɩ, o ya zɩ wʋ zaŋɩ o pa nmʋ wʋdiu kʋm á ciloŋo kʋm ŋwaanɩ dɩ, nmʋ na zɩgɩ da taan n loor-o dɩ baarɩ tɩn, o laan wʋ́ sɛ o zaŋɩ o pa-m kʋlʋ maama n na lagɩ tɩn.

⁹ A nan lagɩ a ta abam sɩ á loori-na Wɛ, sɩ DƖ wʋ́ pa abam kʋlʋ á na lagɩ tɩn. Beeri-na kʋlʋ á na lagɩ tɩn, sɩ á wʋ́ na. Magɩ-na boro, sɩ baá pʋrɩ ba pa abam. ¹⁰ Bɛŋwaanɩ wʋlʋ maama na loori Wɛ sɩ DƖ pa-o woŋo tɩn wʋ́ joŋi. Wʋlʋ maama na beeri woŋo Wɛ tee nɩ tɩn wʋ́ na-kʋ. Baá pʋrɩ ba pa wʋlʋ maama na magɩ boro tɩn.

¹¹ Abam wʋlʋ na jɩgɩ bu yɩ o na loori-m kalǝŋǝ, nmʋ wʋ́ sɛ n pa-o bɩsankwɩa na? ¹² O na loori cɩcarɩ, nń sɛ n kwe nɔŋɔ n pa-o na? ¹³ Aye. Abam wʋrʋ na ba lana yɩ á ta ye sɩ á pa á biǝ wo-laarʋ tɩlʋ ba na lagɩ tɩn, dɩ́ Ko Wɛ dɩlʋ na wʋ wɛyuu nɩ yɩ DƖ lana DƖ dwe abam tɩn bá pa nɔɔna balʋ na loori-DƖ DƖ Joro * kʋm tɩn na?»

Wɔɔ dam mʋ Zezi maɩ o zǝli sʋtaana?

(Matiyu 12:22-30, Marɩkɩ 3:22-27)

¹⁴ Dɛ dɩdʋa mʋ Zezi dɛɛn zǝli cicirǝ nɔɔnʋ wʋdoŋ yɩra nɩ. Cicirǝ kam ya pɛ nɔɔnʋ wʋm ji mɩmaa mʋ. Ka na yagɩ o yɩra tɩn, o laan maa ŋɔɔna. Kʋ ma sʋ nɔn-kɔgɔ kʋm lanyɩranɩ. ¹⁵ Nɔɔna badaara na nɛ tɩn ba maa wɩ: «O na waɩ o zǝli sʋtaana tɩn, kʋ yɩ sʋtaana-pɛ Belizebuli dam ŋwaanɩ mʋ.»

¹⁶ Ba badaara maa kwaanɩ sɩ ba maŋɩ o dam dɩm ba nii, yɩ ba wɩ, o maŋɩ sɩ o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ na wʋ́ brɩ-ba nɩ o dam dɩm sɩɩnɩ dɩ nuŋi Wɛ te tɩn mʋ.

¹⁷ Zezi ma lwarɩ ba wʋbʋŋa na yɩ te tɩn. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Tɩʋ kʋlʋ paarɩ na pɔɔrɩ kuni bɩle yɩ ba jɩgɩ daanɩ tɩn, kʋ bá daanɩ kʋ cɔgɩ. Kampwara na zʋ sɔŋɔ kʋlʋ wʋ tɩn, kʋʋ́ tʋ mʋ. ¹⁸ Sʋtaana-pɛ dam dɩm na sɩɩnɩ dɩ pɔɔrɩ bɩle, dɩ paarɩ dɩm bá daanɩ dɩ cɔgɩ. Abam na tɛ á wɩ, kʋ yɩ Belizebuli dam ŋwaanɩ mʋ a waɩ a zǝli sʋtaana tɩn, mʋ pɛ a ta kʋntʋ doŋ. ¹⁹ Kʋ na sɩɩnɩ kʋ yɩ amʋ jɩgɩ Belizebuli dam mʋ a maa zǝli sʋtaana, abam nɔɔna bam dɩ nan maɩ dam dɩm kʋntʋ mʋ ba maa zǝli-ya na? Abam tɩtɩ nɔɔna bam na kɩ te tɩn mʋ brɩ sɩ cɩga tǝri á tee nɩ. ²⁰ Kʋ nan yɩ Wɛ tɩtɩ dam mʋ a maɩ a zǝli sʋtaana. Kʋ maa brɩ nɩ Wɛ maŋɩ DƖ ba abam te DƖ di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ.

²¹ Sʋtaana-pɛ nan nyɩ dɩ nɔn-dɩdɛɛrʋ na jɩgɩ taŋa dɩ cɩna o maa yɩrɩ o sɔŋɔ te tɩn. O na yɩrɩ-kʋ tɩn, o jɩjɩgɩrʋ tɩm bá je. ²² Nɔɔnʋ wʋdoŋ nan na tuǝ, yɩ o dam na dwe nɔn-dɩdɛɛrʋ wʋm, kʋntʋ tu wʋ́ wanɩ nɔn-dɩdɛɛrʋ wʋm. O laan wʋ́ vrɩ o taŋa dɩ o cɩna yalʋ o na tɩɩgɩ tɩn maama. O daarɩ o kwalɩmɩ o jɩjɩgɩrʋ tɩm maama o maŋɩ o pa nɔɔna.

²³ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama nan na daɩ a nɔɔnʋ tɩn yɩ a dʋm mʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ maama nan na ba tɔgɩ o laɩ a nɔɔna o kɩ jǝgǝ dɩdʋa tɩn, o jagɩ-ba mʋ.»

Zezi na ŋɔɔnɩ o brɩ cicirǝ na joori ka ba nɔɔnʋ tee nɩ te tɩn

(Matiyu 12:43-45)

²⁴ «Cicirǝ na nuŋi nɔɔnʋ yɩra nɩ, ka laan wʋ́ vu ka beeri kapwǝrǝ yigǝ mʋ, sɩ ka lagɩ je ka sin da. Ka nan na beeri ka ga, ka laan wʋ́ ta ka wɩ: ‹Aá joori a vu a na nuŋi mɛ tɩn mʋ, a taa wʋra.› ²⁵ Ka na joori ka vu nɔɔnʋ wʋm te yɩ ka na sɩ jǝgǝ kam fɔgɩ ka kwɛ lanyɩranɩ, ²⁶ ka laan wʋ́ joori ka vu ka lagɩ ciciri sɩrpɛ sɩlʋ na tiini sɩ yɩ balwaarʋ sɩ dwe ka tɩtɩ tɩn. Sɩ ma tɔgɩ daanɩ sɩ vu sɩ zʋʋrɩ da. Kʋntʋ, nɔɔnʋ wʋm laan wʋ́ tiini o na cam kʋ dwǝni faŋa.»

Balʋ na sɛ Wɛ taanɩ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo

²⁷ Zezi na zɩgɩ o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, kaanɩ wʋdoŋ tɔgɩ o wʋ kɔgɔ kʋm wʋnɩ, o ma ta dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Kaanɩ wʋlʋ na lʋgɩ-m yɩ n ŋɔgɩ o yɩlɩ tɩn mʋ yɩ yu-yoŋo tu.»

²⁸ Zezi ma lǝri o wɩ: «Balʋ na ni Wɛ kwǝrǝ yɩ ba sɛ tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo ba dwe dɩdɩ.»

Balʋ na vɩn Wɛ cɩga kam tɩn wʋ́ na bʋra na?

(Matiyu 12:38-42)

²⁹ Nɔn-kɔgɔ kʋm ma tiini kʋ pɩɩnɩ daanɩ. Zezi daa ma ta o wɩ: «Zɩm nɔɔna yɩ nɔn-balwaarʋ mʋ. Ba lagɩ sɩ a kɩ wo-kɩnkagɩlɩ mʋ a brɩ-ba, sɩ kʋ taa yɩ maana kʋ pa-ba. Ba nan bá na, kʋ na daɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ na maŋɩ dɩ kɩ Wɛ nijoŋnu Zonasɩ * tee nɩ faŋa faŋa tɩn. ³⁰ Wʋntʋ dɛɛn brɩ Wɛ dam Niniivi tiinǝ tee nɩ, sɩ kʋ taa yɩ maana kʋ pa-ba. Amʋ Nabiin-bu * wʋm dɩ wʋ́ ji maana zɩm nɔɔna bam ŋwaanɩ, nɩ kʋ dɛɛn na kɩ Zonasɩ te tɩn. ³¹ Wɛ sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, pa-kana kalʋ dɛɛn na te Saba tɩʋ faŋa faŋa tɩn wʋ́ zaŋɩ o di zɩm nɔɔna bantʋ sarɩya, yɩ o vɩ-ba bʋra. Wʋntʋ dɛɛn zaŋɩ o tɩtɩ tɩʋ kʋlʋ na tiini kʋ yɩ yigǝ yigǝ nɩ tɩn o ba Pɛ Salɔmɔn te, sɩ o cǝgi o swan taanɩ dɩm. Wʋlʋ nan na dwe Salɔmɔn tɩn wʋ abam tee nɩ, yɩ á ba lagɩ sɩ á cǝg-o. ³² Niniivi tiinǝ dɩ wʋ́ zaŋɩ dɛ dɩm kʋntʋ nɩ ba di zɩm nɔɔna bantʋ sarɩya, bɛŋwaanɩ Zonasɩ na ve ba te o tɔɔlɩ-ba Wɛ kwǝrǝ kam tɩn, ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ. Wʋlʋ na dwe Zonasɩ tɩn nan wʋ abam tee nɩ, yɩ á wʋ sɛ-o.

Wɛ cɩga kam na paɩ dɩbam pooni te tɩn

(Matiyu 5:15, 6:22-23)

³³ Nɔɔnʋ na jɩgɩ kanɩa, o bá sɛ o tarɩgɩ-ka o zɩgɩ gugoro nɩ, naa o pu-ka tɩtɔgɔ kuri nɩ. O nan wʋ́ kwe-ka o palɩ wɛɛnɩ mʋ, sɩ balʋ na zʋ digǝ kam wʋ tɩn taa naɩ pooni dɩm. ³⁴ Nmʋ yiǝ mʋ nyɩ nɩnɛɛnɩ kanɩa kalʋ na paɩ n yɩra jɩgɩ pooni te tɩn. Kʋntʋ tɩn, n yiǝ na lana, kʋ paɩ n yɩra maama wʋ pooni wʋnɩ mʋ. N yiǝ nan na ba lana, kʋ paɩ n yɩra maama wʋ lim wʋnɩ mʋ. ³⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ, ta n yɩrɩ n tɩtɩ sɩ pooni dɩlʋ na wʋ nmʋ wʋnɩ tɩn daa yɩ zaŋɩ dɩ ji lim. ³⁶ Nmʋ yɩra maama na jɩgɩ pooni yɩ lim dɩ fɩnfɩɩn tǝrǝ, kʋʋ́ pa n yɩra maama wʋ pooni wʋnɩ mʋ, nɩnɛɛnɩ kanɩa na paɩ pooni wʋra te tɩn.»

Lɛɛrʋ na wʋ́ ba Farizɩan tiinǝ dɩ cullu karanyɩna tiinǝ baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 23:1-36, Marɩkɩ 12:38-40, Luki 20:45-47)

³⁷ Zezi dɛɛn na ŋɔɔnɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ o ti tɩn, Farizɩan * tu dɩdʋa ma bǝŋ-o, sɩ o da o vu o sɔŋɔ o di wʋdiu. O ma vu o zʋ sɔŋɔ kʋm o jǝni sɩ o di. ³⁸ Farizɩan tu wʋm ma na sɩ Zezi wʋ sanɩ o jɩa sɩ kʋ tɔgɩ ba cullu tɩm cwǝŋǝ. Kʋ ma sʋ-o. ³⁹ Dɩ́ Yuutu Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Ei! Abam Farizɩan tiinǝ na lagɩ á di wʋdiu, á yǝni á fɔgɩ á sɩn á zwɩ dɩ á kabǝli kwɛ lanyɩranɩ. Kʋ daarɩ abam tɩtɩ nan su dɩ digiru mʋ. Á wʋrʋ su dɩ ŋwɩɩnɩ dɩ wo-balwaarʋ kǝm. ⁴⁰ Abam yɩ jwǝǝru mʋ. Wɛ nan mʋ wʋ kɩ wǝǝnu maama wʋrʋ dɩ tɩ kwɛ na? ⁴¹ Á nan maŋɩ sɩ á kwe á na jɩgɩ kʋlʋ tɩn á pa yinigǝ tiinǝ dɩ á wʋrʋ maama. Á na kɩ kʋntʋ, á kʋlʋkʋlʋ daa bá ta jɩgɩ digiru.

⁴² Abam Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Bɛŋwaanɩ, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ dwǝ dwi maama ba zɩ ba daga dɩ, á yǝni á lɩ kʋlʋ na yɩ Wɛ nyɩm tɩn á pa-DƖ. Kʋ lana. Kʋ daarɩ abam yigǝ tǝrǝ dɩ cɩga tɔgɩm dɩ Wɛ sono. Kʋ ya maŋɩ sɩ á taá kɩ tɩntʋ wǝǝnu tɩm mʋ, sɩ á yɩ yagɩ Wɛ niǝ yadaara yam.

⁴³ Abam Farizɩan tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Bɛŋwaanɩ, á na zʋ á Wɛ-di sɩm, á lagɩ je-kamunnu mʋ sɩ á taá je yigǝ nɩ. Á na ve yaga, á lagɩ sɩ nɔɔna maama taa tui ba zuli abam.

⁴⁴ Lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Bɛŋwaanɩ á nyɩ dɩ yibeelǝ yalʋ na saarɩ ya daarɩ tɩga yɩ nɔɔna tɔgɩ ya baŋa ba kɛa yɩ ba yǝri ya ni nɩ tɩn mʋ.»

⁴⁵ Wɛ cullu karanyɩna dɩdʋa ma lǝri Zezi taanɩ dɩm o wɩ: «Karanyɩna, nmʋ na jɩgɩ wǝǝnu tɩlʋ n ŋɔɔnɩ tɩn, n twɩ dɩbam dɩ mʋ.»

⁴⁶ Zezi ma lǝri o wɩ: «Abam balʋ na yɩ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ tɩn, lɛɛrʋ wʋ á dɩ yuu nɩ. Bɛŋwaanɩ abam yǝni á yaarɩ nɔɔna dɩ wo-dɛɛrʋ sɩ ba taa tɔga. Kʋ maa nyɩ dɩ á na pa ba zɩŋɩ zɩla yalʋ na dunǝ ya dwe ba zɩŋɩm tɩn, yɩ abam tɩtɩ ba sɛ sɩ á twǝri zɩla yam fɩnfɩɩn dɩ á zǝŋi.

⁴⁷ Lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Bɛŋwaanɩ abam yǝni á fɔgɩ á kɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam yibeelǝ. Kʋ nan yɩ á kwǝ-nakwa mʋ gʋ-ba. ⁴⁸ Á kǝm dɩm brɩ nɩ á sɛ kǝm-balwaarʋ tɩlʋ á kwǝ-nakwa bam na kɩ tɩn. Bantʋ dɛɛn gʋ Wɛ nijoŋnǝ bam, yɩ abam tɩtɩ laan fɔgɩ á kwɛ ba yibeelǝ yam. ⁴⁹ Abam na tɔgɩ á kwǝ kǝnǝ kʋntʋ tɩn, Wɛ dɩlʋ na maŋɩ DƖ ye wǝǝnu maama tɩn tagɩ abam ŋwaanɩ DƖ wɩ: ‹Aá tʋŋɩ a nijoŋnǝ dɩ a tɩntʋŋna ba tee nɩ. Ba ma wʋ́ ja ba badaara ba gʋ, yɩ baá yaarɩ badaara.› ⁵⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ Wɛ wʋ́ pa á na cam zanzan, nɩ kʋ yɩ abam tɩtɩ mʋ gʋ Wɛ nijoŋnǝ balʋ maama ba na gʋ lʋgʋ pulim nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn, ⁵¹ kʋ na puli Abɛlɩ * nɩ sɩ kʋ ba kʋ kweeli dɩ Zakari wʋlʋ ba na gʋ Wɛ kaanɩm bimbim dɩm dɩ DƖ di-laa kʋm tɩtarɩ nɩ tɩn. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, kǝm-balwaarʋ tɩm kʋntʋ maama caa wʋ́ ta wʋ zɩm nɔɔna bam yuu nɩ.

⁵² Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ-ba, lɛɛrʋ wʋ á yuu nɩ. Bɛŋwaanɩ á yǝni á cɩ nɔɔna sɩ ba yɩ lwarɩ Wɛ cɩga kam. Abam tɩtɩ wʋ sɛ sɩ á joŋi-ka, yɩ á daarɩ á wʋ pɛ balʋ na lagɩ ba joŋi-ka tɩn cwǝŋǝ sɩ ba joŋi.»

⁵³ Zezi laan ma nuŋi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ o viiri. Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ Farizɩan tiinǝ bam maa ba lagɩ o taanɩ dɩ fɩnfɩɩn dɩ. Ba ma yaar-o dɩ bwiǝ zanzan. ⁵⁴ Ba maa lagɩ sɩ ba pa o ŋɔɔnɩ o tusi, sɩ ba wanɩ ba ja-o.

12

Dɩ́ na wʋ́ ta jɩgɩ dɩ́ tɩtɩ te tɩn

(Matiyu 10:26-33, 12:32, 10:17-20)

¹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ kɔ-fɔrɔ zanzan ya lagɩ daanɩ Zezi tee nɩ. Ba dɛɛn yi nɔɔna mʋrrʋ mʋrrʋ mʋ. Ba tiini ba pɩɩnɩ daanɩ yɩ ba nɔnɩ daanɩ. Zezi ma puli o ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á yɩ pa Farizɩan * tiinǝ bam dɩ abam ba dabɩlɩ dɩm, dɩ ba na yɩ pipiri-nyɩna yɩ ba sǝgi ba kɩ wo-balwaarʋ te tɩn. ² Kʋlʋ maama na sǝgi nɔɔna tee nɩ tɩn, kʋ jwa wʋ́ ba kʋ lwarɩ jaja. ³ Kʋntʋ tɩn, abam na sǝgi á ta kʋlʋ maama tɩn wʋ́ nuŋi pooni mʋ sɩ nɔɔna maama ni. Abam na waasɩ woŋo kʋlʋ digǝ wʋnɩ tɩn, nɔɔna wʋ́ di nayuu ba tɔɔlɩ-kʋ.

⁴ A cilonnǝ-ba, a lagɩ a ta abam sɩ á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ dɩ balʋ na waɩ ba gʋɩ á yɩra yam yɩ ba daa warɩ ba kɩ abam kʋlʋkʋlʋ ba wǝli da tɩn. ⁵ A nan wʋ́ brɩ abam á na maŋɩ sɩ á taá kwarɩ wʋlʋ tɩn. Á maŋɩ sɩ á taá kwarɩ Wɛ mʋ, bɛŋwaanɩ dɩntʋ jɩgɩ dam sɩ DƖ gʋ abam sɩ DƖ daarɩ DƖ dɩ abam min-tɩʋ * nɩ. A lagɩ a ta abam sɩ dɩntʋ mʋ á maŋɩ sɩ á taá kwarɩ.

⁶ Kʋ na yɩ kabǝmbǝli, ba yǝni ba yǝgi sɩntʋ mwalɩ mwalɩ mʋ. Wɛ nan ba swe sɩ dɩdʋa dɩdʋa ni nɩ. ⁷ Wɛ maŋɩ DƖ ye abam yuuywe sɩm ni na maɩ te tɩn. Á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ, sɩ abam dɩdʋa dɩdʋa jɩgɩ kuri á dwe kabǝmbǝli zanzan.

⁸ A lagɩ a ta abam sɩ nɔɔnʋ wʋlʋ maama na zɩgɩ nabiinǝ yigǝ nɩ o brɩ jaja sɩ o yɩ a nɔɔnʋ tɩn, amʋ Nabiin-bu * wʋm dɩ wʋ́ zɩgɩ kʋntʋ tu kwaga nɩ a brɩ nɩ o yɩ a nɔɔnʋ Wɛ malɛsɩ * sɩm yigǝ nɩ. ⁹ Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama na vɩn amʋ nabiinǝ yigǝ nɩ tɩn, amʋ dɩ wʋ́ vɩn kʋntʋ tu Wɛ malɛsɩ sɩm yigǝ nɩ. ¹⁰ Wʋlʋ maama na ŋɔɔnɩ wo-balwaarʋ o pa amʋ Nabiin-bu wʋm tɩn, Wɛ wʋ́ sɛ sɩ DƖ ma cɛ kʋntʋ tu. Wʋlʋ nan na ŋɔɔnɩ o twɩ Wɛ Joro * kʋm tɩn, Wɛ bá sɛ sɩ DƖ ma cɛ-o.

¹¹ Nɔɔna wʋ́ ja abam ba vu ba saŋɩ Zwifǝ nakwa tee nɩ dɩ tɩʋ kʋm yigǝ tiinǝ tee nɩ dɩ dɩdɛɛra tee nɩ. Ba na kɩ abam kʋntʋ, sɩ á yɩ taá liǝ dɩ á na wʋ́ ŋɔɔnɩ kʋlʋ sɩ á ma vrɩ á tɩtɩ, naa á na wʋ́ tʋlɩ taanɩ dɩm te tɩn. ¹² Kantʋ maŋa kam nɩ Wɛ Joro kʋm wʋ́ pa á lwarɩ á na maŋɩ sɩ á ta kʋlʋ tɩn.»

Jɩjɩgɩrʋ na bá wanɩ tɩ pa ŋwɩa te tɩn taanɩ

¹³ Nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ tɔgɩ o wʋ kɔgɔ kʋm wʋnɩ, o ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Karanyɩna, a loori-m sɩ n ta a zɩmbaarʋ wʋm, sɩ o kwe wǝǝnu tɩlʋ dɩbam ko na tɩgɩ o daarɩ tɩn o maŋɩ amʋ nyɩm o pa-nɩ.»

¹⁴ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «A ciloŋ. Wɔɔ mʋ tiŋi amʋ sɩ a di abam taanɩ naa sɩ a maŋɩ á jɩjɩgɩrʋ a pa abam?» ¹⁵ O laan ma ta dɩ ba maama o wɩ: «Á taá yɩrɩ á tɩtɩ dɩ wo-swǝnǝ zanzan. Nɔɔnʋ jɩjɩgɩrʋ na daga te, tɩ bá wanɩ o ŋwɩa tɩ yɩrɩ, o na maŋɩ o yɩ nadum te dɩ.»

¹⁶ Zezi laan ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ: «Nadum wʋdoŋ mʋ wʋra. O maa jɩgɩ karɩ sɩ na kɩ wʋdiiru zanzan sɩ pa-o. ¹⁷ O ma bʋŋɩ o wɩ: ‹A nan wʋ́ kɩ ta mʋ? Je daa tǝrǝ sɩ a kɩ a wʋdiiru tɩm maama da›.

¹⁸ O laan ma bʋŋɩ o wɩ: ‹A na wʋ́ kɩ te tɩn, aá magɩ a tuli sɩm maama mʋ a dɩ tɩga nɩ, sɩ a daarɩ a lɔ tuli-zɛ, sɩ a wanɩ a pɛ a wo-vaalʋ tɩm dɩ a wǝǝnu tɩm maama a kɩ da. ¹⁹ A laan wʋ́ ta a wʋnɩ a wɩ: «A jɩgɩ wǝǝnu tɩlʋ maama a na lagɩ tɩn sɩ kʋ taa ve bɩna kɔgɔ kɔgɔ. Liǝ daa bá ja-nɩ. Aá ta kɩ a wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn, a di yɩ a nyɔa yɩ a kɩ wʋpolo.» › ²⁰ Wɛ ma ta dɩd-o DƖ wɩ: ‹Nmʋ yɩ joro mʋ. Tɩtɩɩ dɩntʋ wʋnɩ aá joŋi n ŋwɩa. Kʋntʋ tɩn, wɔɔ mʋ wʋ́ ta te wǝǝnu tɩlʋ maama n ya na jɩgɩ tɩn?› ²¹ Kʋ yɩ kʋntʋ doŋ mʋ dɩ wʋlʋ maama na tiŋi jɩjɩgɩrʋ zanzan o pa o tɩtɩ yɩ o ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ Wɛ tee nɩ tɩn.»

Baŋa-Wɛ na nii dɩbam baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 6:25-34, 19-21)

²² Zezi ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a lagɩ a ta abam sɩ á yɩ taá jɩgɩ liǝ dɩ lʋgʋ baŋa kʋlʋkʋlʋ, kʋ na yɩ á ni-wʋdiu, naa á na wʋ́ zʋ gwaarʋ tɩlʋ tɩn. ²³ Bɛŋwaanɩ á ŋwɩa garɩ wʋdiiru. Yɩra yalʋ Wɛ na pɛ abam tɩn dɩ maa garɩ gwaarʋ. ²⁴ Nan maanɩ-na á nii bacangaarʋ na yɩ te tɩn. Tɩ ba duǝ, yɩ tɩ ba zagɩ mɩna. Tɩ ba jɩgɩ tuli dɩ tikǝri sɩ tɩ kɩ wʋdiiru da. Kʋ nan yɩ Wɛ mʋ nii tɩ baŋa nɩ dɩ tɩ ni-wʋdiu. Abam nan tiini á jɩgɩ kuri á dwe zunǝ bam. ²⁵ Abam wʋlʋwʋlʋ bá wanɩ o toŋi o ŋwɩa dɩ fɩnfɩɩn dɩ, o na maŋɩ o li te dɩ. ²⁶ Á bá wanɩ kʋ fɩnfɩɩn dɩ á kɩ, bɛɛ nan mʋ yɩ á jɩgɩ liǝ dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na daarɩ tɩn? ²⁷ Maanɩ-na á nii ga-punnu tɩm lam na yɩ te tɩn. Tɩntʋ nan warɩ tɩ tʋŋɩ, yɩ tɩ warɩ gwaarʋ tɩ sɔ. Nan taá ye-na nɩ, tɩntʋ jɩgɩ lam tɩ dwe Pɛ Salɔmɔn dɛɛn na maŋɩ o zʋʋrɩ gwar-ŋʋnnʋ tɩlʋ tɩn. ²⁸ Kʋ nan na yɩ gaarʋ tɩm kʋntʋ, tɩntʋ ba jɩgɩ dɛ dɩ nɔɔna na zwɛ-tɩ. Dɩ kʋntʋ dɩ, Wɛ ta mʋ paɩ tɩ jɩgɩ lam kʋntʋ doŋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, kʋ na yɩ abam, Wɛ tiini DƖ nii abam baŋa nɩ. Bɛɛ mʋ yɩ á ba kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ?

²⁹ Á yɩ taá jɩgɩ wʋbʋŋ-fara dɩ á na wʋ́ kɩ te sɩ á na wʋdiu á di tɩn. Á yɩ taá kɩ liǝ dɩ kʋntʋ woŋo. ³⁰ Lʋgʋ baŋa nɔɔna balʋ na yǝri Wɛ tɩn mʋ tiini ba bʋŋɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama wʋbʋŋa. Abam Ko Wɛ nan maŋɩ DƖ ye nɩ abam maŋɩ sɩ á taá jɩgɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ. ³¹ Abam maŋɩ sɩ á pa á wʋbʋŋa taa tɔgɩ Wɛ paarɩ dɩm mʋ. Á na kɩ kʋntʋ, Wɛ laan wʋ́ wǝli abam woŋo kʋlʋ na daarɩ tɩn.

³² A nɔɔna bam á na ba daga tɩn, yɩ pa-na fʋʋnɩ taa jɩgɩ abam. Abam Ko Wɛ wʋbʋŋa mʋ lagɩ sɩ DƖ pa abam tɔgɩ á di DƖ paarɩ dɩm. ³³ Kwe-na á jɩjɩgɩrʋ tɩm á yǝgi, sɩ á daarɩ á maŋɩ tɩ sǝbu kʋm á ma wǝli yinigǝ tiinǝ. Kʋntʋ mʋ á kwe á jɩjɩgɩrʋ á tiŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ, sǝbiǝ gan-lɔgɔdɩ na bá cɔgɩ mɛ tɩn. Á na tiŋi jɩjɩgɩrʋ Wɛ tee nɩ, tɩ daa bá je. Ŋwɩɩna daa bá wanɩ ba ŋɔ-tɩ, yɩ tʋa bá wanɩ ka mu-tɩ ka cɔgɩ. ³⁴ Bɛŋwaanɩ, abam jɩjɩgɩrʋ na tigi mɛ tɩn, á bɩcara dɩ tigi dáanɩ mʋ.»

Dɩ́ na wʋ́ ta jɩgɩ dɩ́ tɩtɩ te sɩ dɩ́ Yuutu joori o ba tɩn

(Matiyu 24:42-51, 10:34-36, 16:2-3, 5:25-26, Marɩkɩ 13:32-37)

^35-36 Zezi ta ma ta o wɩ: «Á taá fɔgɩ á cʋ á tɩtɩ, nɩ nɔɔna balʋ yuutu na nuŋi o vu sɩ o di kadiri candiǝ yɩ ba jɩgɩ tɩɩna sɩ o joori o ba tɩn. Ba ma fɔgɩ ba vɔ ba gwaarʋ dɩ vwɩ, yɩ ba tarɩgɩ ba min-zwǝǝnu ba zɩgɩ ba tee nɩ. Ba yuutu wʋm na tu o yi manco-pɩɩna o magɩ boro, ba laan wʋ́ wanɩ ba zaŋɩ lɩla ba pʋrɩ ba pa-o. ³⁷ Ba yuutu wʋm na joori o ba, yɩ tɩntʋŋna balʋ na zɩgɩ ba niǝ yɩ ba ba dɔ tɩn, kʋʋ́ ji wʋpolo dɩ ba. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, ba yuutu wʋm laan wʋ́ pa ba jǝni ba di wʋdiu. O ma wʋ́ vɔ o gɔrɔ dɩ vʋa, sɩ o kwe wʋdiu kʋm o vu o zɩgɩ sɩ ba di. ³⁸ O nan na joori o ba tɩtɩɩ kʋrʋ nɩ dɩ, yɩ o tɩntʋŋna bam ta na zɩgɩ ba niǝ yɩ ba ba dɔa, kʋʋ́ ji wʋpolo dɩ ba.

³⁹ Á taá ye sɩ, sɔŋɔ tu ya na lwarɩ maŋa kalʋ ŋwɩɩnʋ na lagɩ o ba tɩn, o ya bá pa ŋwɩɩnʋ wʋm na cwǝŋǝ o zʋ o ŋɔ. ⁴⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ abam maŋɩ sɩ á cɩ á tɩtɩ mʋ, sɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm lagɩ a ba maŋa kalʋ abam na ba tɩɩna nɩ aá ba tɩn mʋ.»

⁴¹ Pɩyɛɛrɩ ma bwe Zezi o wɩ: «Dɩ́ Yuutu, nmʋ na maŋɩ mɩmaŋa yantʋ tɩn, kʋ yɩ dɩbam yɩranɩ ŋwaanɩ mʋ naa nɔɔna maama ŋwaanɩ mʋ?»

⁴² Dɩ́ Yuutu Zezi ma lǝri o wɩ: «Wɔɔ mʋ yɩ tɩntʋŋ-ŋʋm wʋlʋ na jɩgɩ wʋbʋŋa tɩn? O nyɩ nɩnɛɛnɩ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ o yuutu na yagɩ o tɩtʋŋa o pa-o yɩ o daarɩ o vu cwǝŋǝ tɩn. O yuutu wʋm ma lɩ-o sɩ o taa nii o donnǝ tɩntʋŋna bam baŋa nɩ, sɩ o daarɩ o taa pa-ba ba ni-wʋdiu dɛ maama. ⁴³ O sɔŋɔ tu wʋm na joori o ba, yɩ o na piini dɩ o kɩ kʋlʋ maama o na pɛ-o sɩ o kɩ tɩn, tɩntʋŋnʋ wʋm kʋntʋ laan wʋ́ na wʋpolo. ⁴⁴ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, o yuutu wʋm laan wʋ́ pa o taa nii o jɩjɩgɩrʋ maama baŋa nɩ mʋ.

⁴⁵ Tɩntʋŋnʋ wʋm nan na bʋŋɩ o wɩ, o yuutu wʋm daanɩ zanzan yɩ o ba tui, yɩ o na jɩgɩ o donnǝ tɩntʋŋ-baara dɩ tɩntʋŋ-kaana bam o maga, o di o gaala, yɩ o nyɔ sana o bugǝ, ⁴⁶ tɩntʋŋnʋ wʋm kʋntʋ yuutu wʋm laan wʋ́ joori o ba, dɛ dɩm tɩntʋŋnʋ wʋm na ba jɩgɩ tɩɩna dɩ maŋa kalʋ o na wʋ́ ba tɩn. O yuutu wʋm na tu o pɩɩr-o kʋntʋ, o laan wʋ́ pa o na cam, yɩ o daarɩ o pa o da dɩ balʋ na vɩn Wɛ cɩga kam tɩn o na yaara zanzan.

⁴⁷ Tɩntʋŋnʋ wʋlʋ maama na lwarɩ o yuutu wʋbʋŋa na lagɩ sɩ o kɩ kʋlʋ tɩn, yɩ o na wʋ sɛ sɩ o ja o tɩtɩ o kɩ-kʋ, kʋntʋ tu wʋ́ na magɩrʋ zanzan. ⁴⁸ Kʋ daarɩ, wʋlʋ na yǝri o yuutu na lagɩ sɩ o kɩ kʋlʋ tɩn, yɩ o na kɩ kʋlʋ na maŋɩ sɩ ba mag-o tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ na magɩrʋ fɩnfɩɩn mʋ. Wʋlʋ maama ba na pɛ wǝǝnu zanzan tɩn, baá bwe-o wǝǝnu zanzan bwiǝ. Nɔɔnʋ wʋlʋ na joŋi wǝǝnu zanzan sɩ o taa nii-tɩ tɩn, Wɛ wʋ́ bwe-o wǝǝnu zanzan kʋ ja gaalɩ.»

⁴⁹ Zezi daa ta ma ta o wɩ: «Amʋ tu lʋgʋ baŋa sɩ a tarɩgɩ mini mʋ a ma zwɛ-kʋ. A nan ya lagɩ dɩ a wʋ maama sɩ mini dɩm na maŋɩ dɩ ya tarɩgɩ mʋ. ⁵⁰ Amʋ nan maŋɩ sɩ a zʋ yaara wʋ, nɩnɛɛnɩ a na wʋ́ miisi na wʋnɩ te tɩn mʋ. A nan wʋ wʋ-cɔgɔ wʋnɩ mʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kam kʋ na wʋ́ kɩ kʋ ti tɩn. ⁵¹ Amʋ na tu lʋgʋ baŋa tɩn, á bʋŋɩ sɩ kʋ yɩ sɩ a pa nɔɔna fɔgɩ daanɩ mʋ na? Aye. A tu sɩ a pa nɔɔna pɔɔrɩ daanɩ mʋ. ⁵² Kʋ na puli zɩm kʋ maa ve, sɔŋɔ dɩdʋa wʋnɩ nɔɔna banu na wʋra, baá pɔɔrɩ daanɩ batɔ dɩ bale. ⁵³ Ko dɩ o bu wʋ́ pɔɔrɩ daanɩ. Nu dɩ o bukɔ dɩ wʋ́ pɔɔrɩ daanɩ. Kaanɩ dɩ o barʋ nu dɩ wʋ́ pɔɔrɩ daanɩ.»

⁵⁴ Zezi laan ma ta dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm o wɩ: «Á na nɛ kunkwǝǝnu na wʋra tɩ zaŋa mɛ seeni dʋa na zɩgɩ da ka nɩ tɩn, á yǝni á ta lɩla sɩ dʋa lagɩ ka nɩ, yɩ kaá sɩɩnɩ ka nɩ mʋ. ⁵⁵ Kʋ daarɩ gungun-kʋrrʋ viu na wʋra kʋ fulǝ, á yǝni á wɩ lʋn-wɩa maa bɩɩna, yɩ kʋʋ́ sɩɩnɩ kʋ kɩ kʋntʋ mʋ. ⁵⁶ Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Abam waɩ á nii wɛyuu dɩ tɩga baŋa á ma lwarɩ tɩga kam yibiyǝ na wʋ́ ta yɩ te tɩn. Bɛɛ nan mʋ yɩ á warɩ á lwarɩ wǝǝnu tɩlʋ na wʋra tɩ kɩ lele tɩn kuri?

⁵⁷ Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ abam ba bʋŋa, sɩ á lwarɩ kʋlʋ na lana tɩn sɩ á taá kɩa? ⁵⁸ Kʋ nyɩ dɩ nɔɔnʋ na jaanɩ-m o vu o saŋɩ sarɩya jǝgǝ nɩ te tɩn. Abam ta na wʋ cwǝŋǝ nɩ á maa ve tɩn, sɩ n kwaanɩ n pa á fɔgɩ daanɩ. Kʋ na daɩ kʋntʋ, o laan wʋ́ ja nmʋ o kɩ sarɩya-diru wʋm jɩŋa nɩ. Wʋntʋ dɩ laan ma wʋ́ kɩ nmʋ o tɩntʋŋnʋ jɩŋa nɩ, sɩ o kɩ nmʋ pɩɩna digǝ nɩ. ⁵⁹ A lagɩ a ta nmʋ sɩ nń ta n wʋra taan. N na wʋ ŋwɩ jɩnɩ dɩm maama n ti, ba bá yagɩ-m.»

13

Dɩ́ na wʋ lǝni dɩ́ wʋrʋ, dɩ́ wʋ́ na cɔgɩm

¹ Kantʋ maŋa kam nɩ nɔɔna badonnǝ maa ba Zezi te, yɩ ba ta dɩd-o Galile tiinǝ badonnǝ taanɩ. Gʋvɩrma tu Pilatɩ dɛɛn jaanɩ bantʋ o gʋ maŋa kalʋ ba na wʋra ba kaanɩ Baŋa-Wɛ tɩn, o pa ba jana nuŋi ka gwaanɩ dɩ vara jana. ² Zezi ma lǝri nɔɔna bam o wɩ: «Galile tiinǝ bantʋ na tiini ba na cam kʋntʋ doŋ tɩn, á bʋŋɩ sɩ kʋ yɩ ba na tiini ba yɩ nɔn-balwaarʋ ba dwe ba donnǝ bam tɩn ŋwaanɩ mʋ na? ³ Aye, kʋ daɩ kʋntʋ. Abam tɩtɩ dɩ na wʋ lǝni á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm, abam maama dɩ wʋ́ cɔgɩ kʋntʋ doŋ mʋ. ⁴ Kʋ ta na yɩ nɔɔna fugǝ-nana balʋ ya na tɩgɩ Silʋa nɩ maŋa kam wɛyuu digǝ na tʋ ba baŋa nɩ tɩn, á bʋŋɩ nɩ kʋ yɩ ba na maŋɩ sɩ ba na cɔgɩm kʋ dwǝni Zeruzalɛm tiinǝ badonnǝ bam tɩn ŋwaanɩ mʋ na? ⁵ Aye, kʋ daɩ kʋntʋ. Abam tɩtɩ na wʋ lǝni á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm, abam maama dɩ wʋ́ cɔgɩ kʋntʋ doŋ mʋ.»

Kapʋrʋ kʋlʋ na ba jaanɩ tɩn mɩmaŋa

⁶ Zezi laan ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ mʋ wʋra. O ma jǝri kapʋrʋ o kara wʋnɩ. O ma vu sɩ o nii, oó na kʋ biǝ o gwǝri na. O ma wʋ nɛ. ⁷ Kʋ na ba lǝri biǝ tɩn, o ma ta dɩ o tɩntʋŋnʋ wʋm o wɩ: ‹Nii, dɔɔn jɩgɩ bɩna yatɔ mʋ a na tui a laga kʋ biǝ yɩ a ba naɩ kʋlʋkʋlʋ. Nan goni-kʋ n dɩ tɩga nɩ, sɩ kʋ zɩgɩ da kafɛ mʋ›.

⁸ Tɩntʋŋnʋ wʋm ma lǝr-o o wɩ: ‹A yuutu, yagɩ sɩ kʋ daa kɩ bɩnɩ dɩdʋa kʋ wǝli da. Aá kʋ goŋo a kaagɩ kʋ maama yɩ a kɩ pʋpɔnɔ da. ⁹ Bɩnɩ daa na yiǝ yɩ kʋ na lǝgi biǝ, kʋ lana. Kʋ nan daa ta na wʋ lǝgi, dɩ́ laan wʋ́ go-kʋ dɩ́ dɩ tɩga nɩ.› »

Zezi na pɛ kaanɩ wʋdoŋ na yazurǝ ba siun dɛ nɩ te tɩn

¹⁰ Zwifǝ bam siun * dɛ dɩdoŋ dɛɛn ma yi. Zezi maa wʋ ba Wɛ-digǝ kam nɩ o brɩ-ba Wɛ taanɩ. ¹¹ Kaanɩ wʋdoŋ maa tɔgɩ o wʋra, cicirǝ na jɩg-o ka yaara dɩ yawɩʋ taan bɩna fugǝ-nana, ka pa o tii mʋ, o warɩ o kwǝni wɛɛnɩ. ¹² Zezi na nɛ-o tɩn, o ma ta dɩd-o sɩ o ba o te. O laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Kaanɩ, n nɛ bwǝlim, n sin dɩ n yaara yam.» ¹³ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma zi o jɩa o baŋa nɩ. Bɩdwɩ baŋa nɩ mʋ kaanɩ wʋm kwǝni wɛɛnɩ. O na kwǝni wɛɛnɩ tɩn, o ma tee Baŋa-Wɛ.

¹⁴ Zwifǝ Wɛ-digǝ kam yuutu wʋm na nɛ Zezi na kɩ te ba siun dɛ dɩm nɩ yɩ o pa kaanɩ wʋm na yazurǝ tɩn, o bam ma zaŋɩ. O ma ta dɩ kɔgɔ kʋm o wɩ: «Wɛ pɛ dɩbam da yardʋ mʋ sɩ dɩ́ ta maa tʋŋɩ dɩ́ tɩtʋŋa. Kʋntʋ tɩn, á maŋɩ sɩ á taá tui da yam kʋntʋ nɩ mʋ sɩ á na yazurǝ, sɩ kʋ daɩ siun dɛ dɩm nɩ.»

¹⁵ Dɩ́ Yuutu Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Abam yɩ pipiri-nyɩna mʋ. Abam wɔɔ mʋ wʋ́ ta jɩgɩ o nabɩa naa o bɩnaga yɩ o ba bwǝli-ka o ja vu sɩ ka nyɔ na siun dɛ dɩm nɩ? ¹⁶ Kʋntʋ tɩn, kaanɩ wʋntʋ na yɩ Abraham dwi tu yɩ sʋtaanɩ * ya vɔ-o dɩ yawɩʋ bɩna fugǝ-nana tɩn, kʋ culi sɩ a bwǝl-o a yagɩ siun dɛ dɩm nɩ sɩ o sin dɩ o yawɩʋ kʋm na?»

¹⁷ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa balʋ na vɩ-o tɩn na cavɩɩra. Kʋ daarɩ nɔn-kɔgɔ kʋm maama maa jɩgɩ wʋpolo zanzan dɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ maama o na kɩ tɩn.

Wɛ paarɩ dɩm na yɩ te tɩn

(Matiyu 13:31-33, Marɩkɩ 4:30-32)

¹⁸ Zezi daa ma ta o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ bɛɛ? A ma bɛɛ mʋ a maŋɩ-dɩ a brɩ abam? ¹⁹ Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ nɔɔnʋ na kwe wo-duu na yɩ mɩmɩɩnʋ o vu o du o kadugǝ nɩ. Wo-duu kʋm kʋntʋ ma nuŋi, yɩ kʋ tiini kʋ ji tu-kamunu. Zunǝ laan ma ba ba sɔ ba pwǝru tiu kʋm yuu nɩ.»

²⁰ Zezi daa ma ta o wɩ: «A ta wʋ́ ma bɛɛ mʋ a maŋɩ Wɛ paarɩ dɩm na nyɩ te tɩn a brɩ abam? ²¹ Dɩ nyɩ dɩ kaanɩ na kwe dabɩlɩ o gwaanɩ dɩ dɩpɛ muni zwɩ-zɛ sɩtɔ te tɩn. Dɩ laan ma pa dɩpɛ muni dɩm maama fʋlɩ.»

Dɩ́ na wʋ́ zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ te tɩn

(Matiyu 7:13-14, 21-23)

²² Zezi dɛɛn wʋ cwǝŋǝ nɩ o maa ve Zeruzalɛm. O na maa ve tɩn, o tʋlɩ tɩɩnɩ dɩm maama yɩ o brɩ-ba Wɛ taanɩ. ²³ Nɔɔnʋ wʋdoŋ ma bwe-o o wɩ: «A Yuutu, nɔɔna fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ wʋ́ na vrɩm na?»

Zezi ma ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: ²⁴ «Á taá cʋ á tɩtɩ sɩ á kwaanɩ á da ni dɩlʋ na pɩɩnɩ tɩn á zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ. A lagɩ a ta abam sɩ nɔɔna zanzan wʋ́ ba ba beeri sɩ ba zʋ, yɩ ba bá wanɩ ba na cwǝŋǝ. ²⁵ Maŋa kam na yiǝ, yɩ sɔŋɔ tu zaŋɩ o pɩ o mancoŋo, abam laan wʋ́ ba á zɩgɩ pooni nɩ á magɩ boro, yɩ á loori á wɩ: ‹Dɩ́ Yuutu, popo, pʋrɩ sɩ dɩ́ zʋ.› O laan wʋ́ lǝri o wɩ: ‹A yǝri abam na nuŋi mɛ.› ²⁶ Abam laan wʋ́ ta wɩ: ‹Dɩbam ya tɔgɩ dɩ nmʋ dɩ́ jǝni dɩ́ di wʋdiu. Kʋ yɩ dɩbam tɩʋ kʋm cwe sɩm wʋnɩ mʋ n zɩgɩ da n brɩ Wɛ taanɩ.› ²⁷ O nan ta wʋ́ lǝri abam o wɩ: ‹A yǝri abam. Joori-na daa nɩ, abam kǝm-balwaarʋ tiinǝ bam.›

²⁸ Kʋ na kɩ abam kʋntʋ, á wʋ́ na Abraham * dɩ Yizakɩ dɩ Zakɔbɩ na je Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ, kʋ wǝli dɩ Wɛ nijoŋnǝ bam maama. Abam tɩtɩ nan bá na cwǝŋǝ sɩ á zʋ. Abam wʋ́ maŋɩ mɛ yaara na wʋra yɩ nɔɔna keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa tɩn. ²⁹ Nɔɔna wʋ́ nuŋi lʋgʋ baŋa je maama nɩ ba ba ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ, yɩ ba jǝni ba di ywǝǝni daanɩ. ³⁰ Á taá ye nɩ, nɔɔna badaara zɩm na yɩ kwaga tiinǝ tɩn wʋ́ ba ba ji yigǝ tiinǝ. Badaara dɩ na maŋɩ ba yɩ yigǝ tiinǝ tɩn wʋ́ joori ba ji kwaga tiinǝ.»

Zezi wʋ na cɔgɩ Zeruzalɛm tiinǝ ŋwaanɩ te tɩn

(Matiyu 23:37-39)

³¹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ mʋ Farizɩan * badonnǝ tu Zezi te, yɩ ba ta dɩd-o ba wɩ: «Yagɩ yo seeni sɩ n vu jǝgǝ kadoŋ. Bɛŋwaanɩ Pɛ Erɔdɩ * lagɩ sɩ o pa ba gʋ nmʋ.»

³² O ma lǝri-ba o wɩ: «Ve-na á ta á brɩ nasɩa kam nɩ, zɩm da yantʋ nɩ a maŋɩ sɩ a taa zǝli sʋtaana, sɩ a kwǝri a pa nɔɔna na yazurǝ. Da yatɔ dɛ nɩ, a laan wʋ́ yi a kweelim jǝgǝ. ³³ A nan maŋɩ sɩ a daa kwe a cwǝŋǝ a taa kɛa zɩm dɩ jwaanɩ dɩ jwa yigǝ nɩ, bɛŋwaanɩ kʋ bá wanɩ sɩ wʋlʋ na yɩ Wɛ nijoŋnu tɩn ga o ŋwɩa yɩ kʋ daɩ Zeruzalɛm nɩ.

³⁴ Hǝii! Zeruzalɛm tiinǝ-ba, á yǝni á gʋ Wɛ nijoŋnǝ yɩ á dʋlɩ nɔɔna balʋ Wɛ na tʋŋɩ abam tee nɩ tɩn dɩ kandwa. Kuni zanzan mʋ a ya lagɩ sɩ a la abam nɔn-biǝ a kɩ daanɩ sɩ a taa nii á baŋa nɩ, nɩnɛɛnɩ coro na kukwǝri kʋ biǝ kʋ kɩ kʋ vwana kuri nɩ te tɩn, yɩ abam wʋ sɛ. ³⁵ Kʋntʋ tɩn, Wɛ laan wʋ́ dwanɩ DƖ jɩa abam tɩʋ kʋm baŋa nɩ sɩ kʋ ji di-dwǝǝnu. Á taá ye nɩ, á daa bá na-nɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ á na wʋ́ ta wɩ: ‹Zuli-na wʋlʋ na tu dɩ́ Yuutu Wɛ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn.› »

14

Zezi na pɛ ya-fʋla tu na yazurǝ te tɩn

¹ Siun dɛ dɩdoŋ dɛɛn ma yi. Zezi ma vu Farizɩan * yigǝ tu dɩdʋa sɔŋɔ o zʋ sɩ o di wʋdiu. O na wʋra tɩn, ba maa kwaanɩ ba yɩr-o, sɩ ba nii o na wʋ́ kɩ te tɩn. ² Ya-fʋla tu ma ba o zɩgɩ Zezi yigǝ nɩ. ³ Zezi na nɛ-o tɩn, o ma bwe Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ dɩ Farizɩan tiinǝ bam o wɩ: «Dɩbam cullu paɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ pa nɔɔnʋ na yazurǝ siun * dɛ dɩm nɩ naa kʋ culǝ?» ⁴ Ba maa cɩm. O ma dwe nɔɔnʋ wʋm o pa o na yazurǝ, yɩ o yag-o o wɩ, o ve.

⁵ O laan ma bwe-ba o wɩ: «Abam wʋlʋ bu na tʋ vʋlɩ wʋnɩ siun dɛ nɩ, n bá kɩ lɩla n vu n vaŋ-o n lɩ na? Kʋ na yɩ n nabɩa dɩ, n bá vu n lɩ-ka na?»

⁶ Ba maa warɩ ba lǝr-o kʋlʋkʋlʋ.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ tu dɩ́ tɩtɩ dɩ́ kɩ te tɩn

⁷ Nɔɔna balʋ na tu sɩ ba tɔgɩ ba di wʋdiu Farizɩan * tu wʋm sɔŋɔ nɩ tɩn maa lagɩ jǝŋǝ je sɩ ba jǝni. Zezi ma na nɩ ba lagɩ je-laarʋ je mʋ sɩ ba jǝni da. O na nɛ kʋntʋ tɩn, o ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ: ⁸ «Nɔɔnʋ na kɩ kadiri candiǝ yɩ o bǝŋi-m sɩ n ba n di, yɩ kwaanɩ sɩ n jǝni nɔn-kamunu jǝŋǝ je nɩ. Nmʋ na kɩ kʋntʋ, yɩ nɔn-kɔrɔ na tuǝ, ⁹ sɔŋɔ tu wʋlʋ na bǝŋi abam tɩn wʋ́ ba o ta dɩ nmʋ o wɩ: ‹Zaŋɩ sɩ n daarɩ jǝgǝ kam n pa nɔɔnʋ wʋntʋ.› Nmʋ laan wʋ́ zaŋɩ n vu n jǝni kwaga kwaga mʋ dɩ cavɩɩra.

¹⁰ Kʋ daarɩ, ba na bǝŋi-m sɩ n vu n tɔgɩ n di candiǝ, ve n jǝni kwaga kwaga. Nmʋ na kɩ kʋntʋ, yɩ sɔŋɔ tu wʋm na tu o na-m, o laan wʋ́ ta o wɩ: ‹A ciloŋ, zaŋɩ n ba yigǝ n jǝni.› Kʋntʋ wʋ́ pa n na zulǝ nɔɔna bam maama yigǝ nɩ.

¹¹ Bɛŋwaanɩ, wʋlʋ na zǝŋi o tɩtɩ tɩn, Wɛ wʋ́ tu kʋntʋ tu. Wʋlʋ nan na tu o tɩtɩ tɩn, Wɛ wʋ́ zǝŋi kʋntʋ tu.»

¹² Zezi laan ma ta dɩ sɔŋɔ tu wʋm o wɩ: «Nmʋ na lagɩ n kɩ wʋdi-fɔrɔ n pa nɔɔna, kʋ na yɩ wɩa nɩ naa dɩdaanɩ, sɩ n yɩ bǝŋi n cilonnǝ dɩ n cʋrrʋ dɩ n donnǝ nadunǝ. Nmʋ na kɩ kʋntʋ, bantʋ wʋ́ wanɩ ba joori ba dɩ kɩ-m kʋntʋ doŋ ba ma ŋwɩ jɩnɩ dɩm. ¹³ Nmʋ nan na lagɩ n kɩ candiǝ, sɩ n bǝŋi balʋ na yɩ yinigǝ tiinǝ dɩ kwaarʋ dɩ gwanɩ dɩ lilwǝ tɩn, sɩ ba ba ba di. ¹⁴ Nmʋ na kɩ kʋntʋ, nmʋ wʋ́ ta n jɩgɩ yu-yoŋo. Nɔɔna bantʋ doŋ bá wanɩ ba joori ba ŋwɩ jɩnɩ dɩm. Maŋa kam Wɛ na wʋ́ pa nɔn-ŋʋna bi ba yagɩ tʋʋnɩ tɩn, nmʋ laan wʋ́ joŋi n kǝm dɩm kwǝrǝ.»

Candi-fara mɩmaŋa

(Matiyu 22:1-14)

¹⁵ Nɔɔnʋ wʋdoŋ wʋlʋ na tɔgɩ o je Zezi tee nɩ o di wʋdiu tɩn ma ni o na tagɩ kʋlʋ tɩn. O ma ta dɩd-o o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ o jǝni o di ywǝǝni dáanɩ tɩn mʋ yɩ yu-yoŋo tu.»

¹⁶ Zezi ma maŋɩ mɩmaŋa o ma lǝri o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ ya wʋra o ma lagɩ o kɩ wʋdi-fɔrɔ sɩ o pa nɔɔna. O ma bǝŋi nɔɔna zanzan sɩ ba ba ba di. ¹⁷ Candiǝ kam maŋa na yi tɩn, o ma tʋŋɩ o tɩntʋŋnʋ sɩ o vu o ta dɩ balʋ o na bǝŋi tɩn nɩ, ba ba sɩ woŋo maama ti kʋ yigǝ. ¹⁸ Nɔɔna bam na ni kʋntʋ tɩn, ba maama ma wʋra ba loori cwǝŋǝ o tee nɩ. Ba dɩdʋa ma wɩ: ‹Popo, pa-nɩ cwǝŋǝ, sɩ a joŋi kar-dʋŋa mʋ, kʋ yɩ fɩfɩʋn sɩ a vu a nii ka baŋa nɩ.› ¹⁹ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ ma wɩ: ‹Popo, pa-nɩ cwǝŋǝ, sɩ a yǝgi nabɛ fugǝ mʋ lele kʋntʋ sɩ a ma va. A maa ve sɩ a kɩ a nii, sɩ wʋ́ sɛ sɩ va na?› ²⁰ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ ma ta o wɩ: ‹A di kaanɩ mʋ lele kʋntʋ. Amʋ daa bá wanɩ a ba.›

²¹ Tɩntʋŋnʋ wʋm laan ma joori sɔŋɔ o vu o ta dɩ o tu wʋm ba na lǝri te tɩn. Sɔŋɔ tu wʋm na ni tɩn, o bam ma zaŋɩ. O ma ta dɩ tɩntʋŋnʋ wʋm o wɩ: ‹Nuŋi lɩla n vu tɩʋ kʋm cwe sɩm yum maama n la yinigǝ tiinǝ dɩ kwaarʋ dɩ lilwǝ dɩ gwanɩ n pa ba ba ba di.› ²² Tɩntʋŋnʋ wʋm ma kɩ kʋntʋ, yɩ o daa ta o wɩ: ‹Amʋ tu, a kɩ tɩte maama nmʋ na tagɩ tɩn, yɩ jǝgǝ daa ta daarɩ sɩ nɔɔna jǝni da.› ²³ Sɔŋɔ tu wʋm daa ma ta dɩd-o o wɩ: ‹Nuŋi tɩʋ kʋm wʋ n vu n beeri cwǝ-bim sɩm maama niǝ nɩ, sɩ n pa balʋ na wʋra tɩn ba ba zʋ a sɔŋɔ kʋm sɩ kʋ su.›

²⁴ A lagɩ a ta abam sɩ, kʋ na yɩ nɔɔna balʋ a ya na bǝŋi yɩ ba vɩn tɩn, bantʋ wʋlʋwʋlʋ daa ba jɩgɩ ni sɩ ba tɔgɩ ba di a wʋdiu kʋm.»

Dɩ́ na wʋ́ kwaanɩ dɩ dɩ́ dam maama te sɩ dɩ́ taá tɔgɩ Zezi tɩn

(Matiyu 10:37-38, 5:13, Marɩkɩ 9:50)

²⁵ Zezi na wʋ cwǝŋǝ nɩ o maa ve tɩn, nɔn-kɔgɔ zanzan maa tɔgɩ o kwaga. O ma pipiri o nii ba seeni yɩ o wɩ: ²⁶ «Nɔɔnʋ wʋlʋ na tu amʋ te yɩ o wʋ vɩn o ko dɩ o nu, dɩ o kaanɩ dɩ o biǝ, dɩ o zɩmbaara dɩ o nyaana dɩ o nakwa, yɩ o na wʋ vɩn o tɩtɩ ŋwɩa dɩ, kʋntʋ tu bá wanɩ o ji amʋ karabu. ²⁷ Wʋlʋ maama na wʋ sɛ sɩ o tɔgɩ amʋ kwaga, sɩ o na yaara nɩ wʋlʋ na zɩŋɩ dagara o maa ve o tʋʋnɩ je te tɩn, kʋntʋ tu bá wanɩ o ji a karabu.

²⁸ Abam wʋlʋ na bʋŋɩ sɩ o lɔ wɛyuu di-kamunu, n maŋɩ sɩ n da yigǝ n jǝni n jeeli n nii, sǝbu kʋm wʋ́ wanɩ digǝ kam kʋ lɔ kʋ ti naa kʋ bá wanɩ. Kʋ daɩ kʋntʋ na? ²⁹ N na wʋ kɩ kʋntʋ, yɩ n na cwi digǝ kam kuri yɩ ka daa warɩ ka guri, balʋ maama na lwarɩ tɩn wʋ́ ta mwanɩ nmʋ, ³⁰ yɩ ba wɩ: ‹Nɔɔnʋ wʋntʋ puli digǝ lɔɔm, yɩ o daa warɩ-ka o guri.›

³¹ Asawɛ, pɛ na lagɩ o kɩ jara dɩ pɛ wʋdoŋ, o maŋɩ sɩ o da yigǝ o jǝni o bwɛ o nii, nɔɔna mʋrr-fugǝ (10.000) kalʋ na wʋ o kwaga nɩ tɩn wʋ́ wanɩ ba jeeri nɔɔna mʋrr-fiinle (20.000) kalʋ na wʋ pɛ wʋdoŋ wʋm kwaga nɩ tɩn naa ba bá wanɩ. Kʋ daɩ cɩga na? ³² O nan na bá wanɩ, pɛ wʋdoŋ wʋm ta na wʋ yigǝ yigǝ o bɩɩnɩ tɩn, oó da yigǝ o tʋŋɩ tɩntʋŋna mʋ o tee nɩ, sɩ ba koor-o sɩ o yagɩ jara yam sɩ ya ti. ³³ Kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ abam wʋlʋ maama na wʋ kwe o woŋo maama o yagɩ daa nɩ, o bá wanɩ o ji amʋ karabu.

³⁴ Yɛ ywǝnǝ yɩ dɩ waɩ dɩ kwɛ wʋdiu. Yɛ ywǝǝni nan na ti, n daa n bá wanɩ n pa dɩ joori dɩ ja ywǝǝni. ³⁵ Dɩntʋ daa ba jɩgɩ kuri. N bá wanɩ n kɩ-dɩ n kadugǝ nɩ, naa n ma n kɩ pʋpɔnɔ. N maŋɩ sɩ n lo-dɩ n yagɩ mʋ.

Abam nan fɔgɩ á cǝgi amʋ taanɩ dɩm.»

15

Pi-jiǝ dɩ sǝbu-jiu mɩmaŋa

(Matiyu 18:12-14)

¹ Dɛ dɩdwɩ lampo-joŋnǝ dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ zanzan ma fɔɔrɩ ba yi Zezi te, sɩ ba taa cǝgi o taanɩ dɩm. ² Farizɩan * tiinǝ dɩ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ na nɛ kʋntʋ tɩn, ba maa pʋʋna ba wɩ: «Taá nii nɔɔnʋ wʋntʋ na je dɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ, yɩ o ta kwǝri o di wʋdiu dɩ ba.»

³ Zezi laan ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ: ⁴ «Abam wʋlʋ na jɩgɩ peeni bi (100), yɩ sɩ dɩdʋa na je, o bá yagɩ peeni funʋgʋ-nʋgʋ kʋm (99) gaa nɩ, yɩ o daarɩ o vu o beeri pi-jiǝ kam na? ⁵ O nan na beeri o na-ka, o laan wʋ́ kwe-ka o daŋɩ o bakala baŋa nɩ dɩ wʋpolo o ja vu sɔŋɔ. ⁶ O na tu o yi sɔŋɔ, oó bǝŋi o cilonnǝ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ maama, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: ‹Á kɩ wʋpolo dɩ amʋ, a na nɛ piǝ kalʋ ya na je tɩn ŋwaanɩ.› ⁷ Kʋntʋ tɩn, a lagɩ a ta abam sɩ, kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ nɔn-cɩcɔgɔ dɩdʋa na lǝni o wʋ o yagɩ kǝm-balwaarʋ, kʋʋ́ pa wʋpolo taa daga Wɛ-sɔŋɔ nɩ. Baá ta jɩgɩ wʋpolo zanzan dɩd-o kʋ dwe nɔn-ŋʋna funʋgʋ-nʋgʋ na ba bʋŋɩ sɩ ba maŋɩ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ Wɛ ŋwaanɩ.

⁸ Asawɛ, kaanɩ na jɩgɩ sǝbu-dala fugǝ, yɩ dɩdʋa na je, o bá tarɩgɩ kanɩa o zuri o yɩra o zwarɩ digǝ kam wʋ maama, sɩ o nii oó na-dɩ na? ⁹ O nan na nɛ-dɩ, o laan wʋ́ bǝŋi o cilonnǝ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ maama, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: ‹Á kɩ wʋpolo dɩ amʋ, a na nɛ sǝbu-dalɩ dɩlʋ ya na je tɩn ŋwaanɩ.›

¹⁰ Kʋntʋ tɩn, a lagɩ a ta abam sɩ, kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ nɔn-cɩcɔgɔ dɩdʋa na lǝni o wʋ o yagɩ kǝm-balwaarʋ, kʋʋ́ pa wʋpolo kʋntʋ doŋ taa wʋ Wɛ malɛsɩ * sɩm tee nɩ.»

Bu-jiu mɩmaŋa

¹¹ Zezi daa ta ma ta o wɩ: «Nɔɔnʋ mʋ wʋra o na jɩgɩ bǝkǝri sɩle. ¹² Dɛ dɩdwɩ nyaanɩ wʋm ma zaŋɩ o ta dɩ o ko o wɩ: ‹A ko, a loori-m sɩ n maŋɩ a tǝri nmʋ wǝǝnu tɩm wʋnɩ n pa-nɩ›. O ko ma sɛ. O ma maŋɩ o jɩjɩgɩrʋ tɩm o pa-ba.

¹³ Da fɩnfɩɩn na kɛ tɩn, nyaanɩ wʋm ma zaŋɩ o kwalɩmɩ o wǝǝnu maama o ja nuŋi o vu tɩʋ kʋdoŋ yigǝ yigǝ. O maa zʋʋrɩ da, yɩ o kɩ paweeni yɩranɩ. O maa jɩgɩ o wǝǝnu tɩm o cɔgɩ yɔɔ yɔɔ. ¹⁴ O laan ma ba o cɔgɩ o wǝǝnu tɩm o ti maama. Kana ma tiini ka zʋ tɩʋ kʋm, yɩ o daa ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ. ¹⁵ O ma vu tɩʋ kʋm nɔɔnʋ dɩdʋa te, o loor-o sɩ o wǝl-o. Nɔɔnʋ wʋm ma pa o vu o tɔgɩ o tǝrǝ gaa nɩ. ¹⁶ Kana na tiini ka cɛ o yɩra nɩ tɩn, o ma bʋŋɩ sɩ o tɔgɩ o di tǝrǝ yam wʋdiu kʋm, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ ba pa-o-kʋ. ¹⁷ O wʋbʋŋa laan ma joori. O ma bwɛ o tɩtɩ nɩ o wɩ: ‹A ko yǝni o paɩ o tɩntʋŋna wʋdiu zanzan yɩ ba ba di ba tiǝ, yɩ a laan wʋ yo seeni kana lagɩ ka gʋ-nɩ. ¹⁸ Aá zaŋɩ a joori a vu a ko wʋm te mʋ, sɩ a ta dɩd-o nɩ: «A ko, a kɩ a cɔgɩ Wɛ yigǝ, yɩ a kɩ a cɔgɩ nmʋ dɩ wʋ. ¹⁹ Kʋntʋ tɩn, kʋ daa wʋ maŋɩ sɩ n kɩ-nɩ nɩ nmʋ bu te. Nan pa a taa tɔgɩ a yɩ nmʋ tɩntʋŋna bam dɩdʋa.» ›

²⁰ O na bʋŋɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma zaŋɩ o maa ve o ko wʋm te. O ta na wʋ yigǝ yigǝ tɩn, mʋ o ko wʋm tʋlɩ o na-o. O na nɛ-o tɩn, o ŋwaŋa ma zʋ-o. O ma zaŋɩ o duri o vu o jeeri o bu wʋm, o kukwǝr-o dɩ wʋpolo zanzan.

²¹ Bu wʋm laan ma ta dɩd-o o wɩ: ‹A ko, a kɩ a cɔgɩ Wɛ yigǝ, yɩ a kɩ a cɔgɩ nmʋ dɩ wʋ. Kʋntʋ tɩn, kʋ daa wʋ maŋɩ sɩ n kɩ-nɩ nɩ n bu te.› ²² O ko wʋm ma ta dɩ o tɩntʋŋna bam o wɩ: ‹Á kɩ lɩla á zʋ á kwe gɔrɔ kʋlʋ na lana kʋ dwe tɩ maama tɩn, á ja ba á zʋ-o. Kwe-na jafʋlɩ á kɩ o jɩŋa nɩ, sɩ á kwe natra á pa o zʋ. ²³ Ve-na á ja na-paalɩ kamunu kʋm á ja ba á gʋ, sɩ dɩ́ ma kɩ wʋdiu dɩ́ di candiǝ dɩ wʋpolo. ²⁴ Bɛŋwaanɩ a bu wʋntʋ ya tɩgɩ mʋ, yɩ o joori o bi. O ya je mʋ, yɩ a joori a na-o.› Ba ma puli wʋdiiru tɩm dim yɩ ba kwɛɛra dɩ wʋpolo.

²⁵ Maŋa kalʋ nyaanɩ wʋm na tu o yi sɔŋɔ tɩn, o zɩmbaarʋ wʋm ya wʋ kara nɩ mʋ o vara. O na nuŋi kara kam nɩ o maa bɩɩnɩ sɔŋɔ tɩn, mʋ o ni ba na magɩ wǝǝnu yɩ ba saɩ. ²⁶ O ma bǝŋi o ko tɩntʋŋna bam dɩdʋa o bwe-o woŋo kʋlʋ na kɩ yɩ ba kwɛɛrɩ tɩn. ²⁷ Tɩntʋŋnʋ wʋm ma lǝr-o o wɩ: ‹Nmʋ nyaanɩ wʋm mʋ tuǝ. Nmʋ ko ma ja na-paalɩ kamunu kʋm o gʋ sɩ ba di candiǝ, o na nɛ-o yɩ o jɩgɩ yazurǝ tɩn ŋwaanɩ.›

²⁸ Bu-kwɩan kam na ni kʋntʋ tɩn, o bam ma zaŋɩ. O ma ba lagɩ sɩ o zʋ digǝ. O ko wʋm ma nuŋi o vu o koor-o sɩ o zʋ. ²⁹ O ma ta dɩ o ko wʋm o wɩ: ‹Ta n niǝ, bɩna yantʋ maama amʋ tiini a tʋŋɩ zanzan a pa nmʋ. A yǝni a sɛ nmʋ ni maŋa maama. Nmʋ nan wʋ pɛ amʋ dɩ bʋbala dɩ sɩ a gʋ, sɩ amʋ dɩ a cilonnǝ ma kɩ candiǝ. ³⁰ Kʋ daarɩ nmʋ bu wʋntʋ na tu tɩn, n jaanɩ na-paalɩ kamunu kʋm n gʋ n pa-o, yɩ o yɩ wʋlʋ na kwe nmʋ jɩjɩgɩrʋ o vu o cɔgɩ ka-bwǝǝru kwaga nɩ yɩ o laan joori o ba tɩn.› ³¹ O ko wʋm ma lǝr-o o wɩ: ‹A bu, nmʋ wʋ amʋ tee nɩ mʋ maŋa maama. Wǝǝnu tɩlʋ maama amʋ na jɩgɩ tɩn yɩ nmʋ nyɩm mʋ. ³² Dɩ́ nan maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ wʋpolo candiǝ mʋ zɩm, bɛŋwaanɩ nmʋ nyaanɩ wʋm ya tɩgɩ mʋ, yɩ o joori o bi. O ya je mʋ, yɩ dɩ́ joori dɩ́ na-o.› »

16

Tɩntʋŋ-balɔrɔ mɩmaŋa

¹ Zezi daa ta ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Nadum mʋ wʋra o na jɩgɩ tɩntʋŋnʋ. O tɩntʋŋnʋ wʋm mʋ nii o wǝǝnu maama baŋa nɩ. Nɔɔna badonnǝ ma vu ba ta dɩ nadum wʋm ba wɩ, o tɩntʋŋnʋ wʋm jɩgɩ o wǝǝnu tɩm o cɔga mʋ. ² O ma bǝŋi o tɩntʋŋnʋ wʋm, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: ‹A ni nmʋ na kɩ te tɩn. Kɔɔ mʋ n nan wʋ́ ta dɩ amʋ? Nan ve n jeeli nmʋ na kɩ te dɩ a wǝǝnu tɩm tɩn, sɩ n ba n ta n brɩ-nɩ. Nmʋ daa n bá wanɩ n ta n yɩ a tɩntʋŋnʋ.›

³ Tɩntʋŋnʋ wʋm ma bwɛ o tɩtɩ nɩ o wɩ: ‹Amʋ nan wʋ́ kɩ ta mʋ? A tu wʋm lagɩ o lɩ-nɩ o tɩtʋŋa yam nɩ. Amʋ ba dana sɩ a wanɩ a va. Cavɩɩra maa jɩgɩ-nɩ sɩ a taa tʋlɩ a loorǝ. ⁴ A nan ye a na wʋ́ kɩ te, sɩ o na lɩ-nɩ o tɩtʋŋɩ dɩm nɩ, sɩ nɔɔna taa joŋi-nɩ lanyɩranɩ ba sam nɩ tɩn.›

⁵ O na bʋŋɩ kʋntʋ tɩn, o ma bǝŋi balʋ na jɩgɩ o tu wʋm jɩna tɩn dɩdʋa dɩdʋa o pa ba ba o te. O ma bwe dayigǝ tu wʋm o wɩ: ‹Nmʋ jɩgɩ a tu wʋm jɩnɩ kʋ maɩ tɩta mʋ?› ⁶ Nɔɔnʋ wʋm ma lǝri o wɩ: ‹Kʋ yɩ nugǝ kʋnkwaanʋ bi (100) mʋ.› Tɩntʋŋnʋ wʋm ma ta-o o wɩ: ‹Nii tɔnɔ kʋlʋ nmʋ jɩnɩ dɩm na pʋpʋnɩ da tɩn. Nan kɩ lɩla n kwe n ja n vu n jǝni n pʋpʋnɩ nɩ kʋnkwaanʋ fiinnu (50).› ⁷ O daa ta ma bwe nɔɔnʋ wʋdoŋ o wɩ: ‹Nmʋ jɩgɩ a tu wʋm jɩnɩ kʋ maɩ tɩta mʋ?› O ma lǝri o wɩ: ‹Kʋ yɩ mɩna ywǝǝlu bi (100) mʋ.› Tɩntʋŋnʋ wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: ‹Kwe tɔnɔ kʋm n pʋpʋnɩ nɩ ywǝǝlu funɔnɔ (80).›

⁸ Nadum wʋm na lwarɩ kʋntʋ tɩn, o ta tee tɩtʋŋ-balɔrɔ kʋm dɩ o na kɩ te tɩn, bɛŋwaanɩ lʋgʋ baŋa tiinǝ jɩgɩ swan ba ye ba na wʋ́ kɩ te sɩ ba ma wǝli daanɩ ba dwe balʋ na lwarɩ Wɛ pooni dɩm tɩn.

⁹ A lagɩ a ta abam sɩ, á maŋɩ sɩ á kwe lʋgʋ baŋa sǝbu á ma wǝli nɔɔna sɩ kʋ pa á di ciloŋo daanɩ. Á na kɩ kʋntʋ, yɩ sǝbu kʋm na ti, ba jwa wʋ́ jeeri abam lanyɩranɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ, sɩ á taá wʋra maŋa kalʋ na bá ti tɩn.»

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá yɩ cɩga tiinǝ te tɩn

¹⁰ «Nɔɔnʋ wʋlʋ na tɔgɩ cɩga dɩ wo-balaŋa tɩn wʋ́ ta tɔgɩ cɩga dɩ wo-kamunu dɩ. Kʋ daarɩ wʋlʋ na ba tɔgɩ cɩga dɩ wo-balaŋa tɩn bá wanɩ o tɔgɩ cɩga dɩ wo-kamunu dɩ. ¹¹ Kʋntʋ tɩn, abam na warɩ á tɔgɩ cɩga dɩ lʋgʋ baŋa sǝbu, Wɛ bá sɛ sɩ DƖ kwe jɩjɩgɩrʋ cɩga cɩga DƖ kɩ abam jɩŋa nɩ. ¹² Abam na warɩ á tɔgɩ cɩga dɩ wǝǝnu tɩlʋ ba na kwe ba kɩ abam jɩŋa nɩ sɩ á nii tɩ baŋa nɩ tɩn, Wɛ bá sɛ sɩ DƖ pa abam wǝǝnu tɩlʋ na wʋ́ ta yɩ abam tɩtɩ nyɩm tɩn.

¹³ Tɩntʋŋnʋ bá wanɩ o kwe wʋbʋŋ-dɩdwɩ sɩ o ma tʋŋɩ o pa o yuutiinǝ bale. Oó ta culi dɩdʋa kam yɩ o daarɩ o soe wʋdoŋ wʋm, naa oó ta nɩgɩ dɩdʋa kam yɩ o daarɩ o gooni wʋdoŋ wʋm. Kʋntʋ ŋwaanɩ abam bá wanɩ á pa sɩ Wɛ taa yɩ á yuutu, sɩ á daarɩ á pa sǝbu dɩ taa yɩ á yuutu.»

¹⁴ Farizɩan * tiinǝ bam na tɔgɩ ba wʋra tɩn ma ni Zezi na tagɩ kʋlʋ maama tɩn. Ba na yɩ sǝbu-swǝn-nyɩna tɩn, ba maa jɩg-o ba mwana. ¹⁵ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam mʋ lagɩ sɩ á brɩ á tɩtɩ nɔɔna yigǝ nɩ, nɩ á yɩ nɔn-ŋʋna. Wɛ nan ye á wʋbʋŋa na yɩ te tɩn. Woŋo kʋlʋ nɔɔna na paɩ kʋ yɩ wo-kamunu tɩn, kʋ yɩ wo-zɔɔnɩ mʋ Wɛ yigǝ nɩ.

¹⁶ Nɔɔna dɛɛn jɩgɩ Moyisi * cullu tɩm dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam na brɩ kʋlʋ tɩn mʋ ba tɔga, yɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn laan ba. O na tu tɩn, kʋ laan yɩ Wɛ paarɩ kwǝr-ywǝŋǝ kam mʋ wʋra, yɩ nɔɔna maama tiini ba kwaanɩ sɩ ba tɔgɩ ba zʋ dɩ wʋ.

¹⁷ Dɩ kʋ dɩ, kʋ yɩ mwalɩ sɩ wɛyuu dɩ tɩga je kʋ dwe woŋo fɩnfɩɩn na lagɩ kʋ lɩ Wɛ cullu tɩm wʋnɩ.

¹⁸ Nɔɔnʋ wʋlʋ na yagɩ o kaanɩ yɩ o daarɩ o di kaanɩ wʋdoŋ, kʋntʋ tu kǝm dɩm yɩ balɔrɔ nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ na pǝni dɩ o doŋ kaanɩ te tɩn mʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ na zaŋɩ o di kaanɩ wʋlʋ o tɩtɩ barʋ na yag-o tɩn, kʋntʋ tu kǝm dɩm dɩ yɩ balɔrɔ nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ na pǝni dɩ o doŋ kaanɩ te tɩn mʋ.»

Nadum dɩ yinigǝ tu mɩmaŋa

¹⁹ Zezi ta ma ta o wɩ: «Nadum mʋ wʋra. O maa yǝni o zʋ gwar-ŋʋnnʋ tɩlʋ na tiini tɩ lana tɩn. O jɩgɩ woŋo maama kʋ yi-o, yɩ o ŋwɩa lana dɛ maama. ²⁰ Yinigǝ tu dɩ mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Lazaarɩ. O yǝni o tigi nadum wʋm sɔŋɔ mancoŋo nɩ. O yɩra maama yɩ ŋwana. ²¹ O maa lagɩ sɩ o taa di wʋdiu kʋlʋ nadum wʋm na di yɩ kʋ siiri tɩga nɩ tɩn, yɩ o ba na-kʋ o di. Kakuri dɩ ma tui sɩ dǝlimi o ŋwana yam.

²² Yinigǝ tu wʋm laan ma ba o tɩ. Wɛ malɛsɩ * ma ba sɩ kwe-o sɩ ja vu Wɛ-sɔŋɔ sɩ pa o jǝni Abraham * tɩkǝri nɩ. Nadum wʋm dɩ ma tɩ. Ba ma kwe-o ba kɩ. ²³ O ma vu curu. O maa wʋra o yaara zanzan. O ma kwǝni o yuu wɛɛnɩ o na Abraham na wʋ yigǝ yigǝ, yɩ Lazaarɩ je o tɩkǝri nɩ. ²⁴ O ma kaasɩ o ta dɩd-o o wɩ: ‹A ko Abraham, popo, duri a ŋwaŋa. A loori-m sɩ n pa Lazaarɩ vu o ma o nʋa o laŋɩ na o ba o ma zuri a dindǝlimi, sɩ a tiini a yaarɩ zanzan mini dɩm wʋnɩ.›

²⁵ Abraham ma lǝr-o o wɩ: ‹A bu, nan guli nmʋ dɛɛn na ŋwɩ lʋgʋ baŋa nɩ yɩ n na wo-laarʋ tɩlʋ maama n na lagɩ tɩn. Lazaarɩ dɛɛn nan jɩgɩ yaara yɩranɩ mʋ. Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, wʋm bɩcarɩ laan zuri, yɩ nmʋ dɩ daa wʋ yaara wʋnɩ. ²⁶ Woŋo kʋlʋ na wǝli da tɩn, goŋ-canluŋu mʋ cɩgɩ dɩbam dɩ abam laŋa nɩ, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o zɩgɩ yo o vu o bɛ o yi abam te. Nɔɔn-nɔɔnʋ dɩ bá wanɩ o zɩgɩ abam tee nɩ o bɛ o ba dɩbam te.› ²⁷ Nadum wʋm ma ta o wɩ: ‹A ko, kʋ nan na yɩ kʋntʋ, a loori-m sɩ n tʋŋɩ Lazaarɩ sɩ o vu a ko sɔŋɔ, ²⁸ sɩ a nyaana banu wʋra, sɩ o kaanɩ-ba, sɩ ba dɩ daa yɩ tɔgɩ ba ba yaara jǝgǝ kantʋ.›

²⁹ Abraham ma ta dɩd-o o wɩ: ‹Ba maŋɩ ba jɩgɩ twaanʋ tɩlʋ Moyisi * dɩ Wɛ nijoŋnǝ bam na pʋpʋnɩ tɩn. Ba nan maŋɩ sɩ ba sɛ twaanʋ tɩntʋ taanɩ dɩm mʋ.› ³⁰ O ma lǝri o wɩ: ‹A ko Abraham, ba bá sɛ kʋntʋ. Nɔɔnʋ nan na bi o yagɩ tʋʋnɩ yɩ o vu ba te o ta dɩ ba, ba laan wʋ́ lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm.› ³¹ Abraham ma lǝri nadum wʋm o wɩ: ‹Ba na wʋ sɛ Moyisi dɩ Wɛ nijoŋnǝ bam maama taanɩ dɩm, nɔɔnʋ na maŋɩ o bi o yagɩ tʋʋnɩ dɩ, ba ta bá sɛ sɩ o taanɩ dɩm yɩ cɩga.› »

17

Zezi na brɩ o karabiǝ wǝǝnu tɩlʋ tɩn

(Matiyu 18:6-7, 21-22, Marɩkɩ 9:42)

¹ Zezi dɛɛn ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Kʋ bá wanɩ sɩ wǝǝnu tɩlʋ na ganɩ nɔɔna sɩ ba yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn taa tǝrǝ. Kʋ nan na yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na ganɩ nɔɔna sɩ ba yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn, lɛɛrʋ wʋ o yuu nɩ. ² Kʋʋ́ ta lana kʋ pa kʋntʋ tu sɩ ba lǝ kandwɛ kamunu o ba nɩ ba dɩ-o nɩnɩʋ wʋnɩ, kʋ garɩ cam dɩlʋ o na wʋ́ na dɩ o na pɛ Wɛ bu-balaŋa dɩdʋa yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn. ³ Kʋntʋ tɩn, á taá cʋ á tɩtɩ!

N nu-bu na kɩ lwarɩm, sɩ n kaan-o dɩ o na kɩ kʋlʋ tɩn. O nan na sɛ yɩ o lǝni o wʋ dɩ o kǝm-balɔrɔ kʋm, sɩ n ma n cɛ-o. ⁴ O na maŋɩ o kɩ nmʋ lwarɩm kuni bɩrpɛ dɛ wʋnɩ yɩ o sɛ nɩ o kɩ o cɔgɩ, nmʋ ta maŋɩ sɩ n ma n cɛ-o mʋ.»

⁵ Dɩ́ Yuutu Zezi tɩntʋŋna bam ma ta dɩd-o ba wɩ: «Wǝli dɩbam wʋbʋŋa, sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ nmʋ.»

⁶ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, yɩ kʋ na maŋɩ kʋ yɩ fɩnfɩɩn yɩranɩ nɩ nyasaŋ-bu te dɩ, á wʋ́ wanɩ á ta dɩ tu-kamunu kʋntʋ nɩ kʋ gɔ kʋ vu kʋ jǝni nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ, yɩ kʋʋ́ sɛ á ni.»

Tɩntʋŋnʋ na maŋɩ sɩ o kɩ te tɩn

⁷ Zezi daa ta ma ta o wɩ: «Abam wʋlʋ na jɩgɩ tɩntʋŋnʋ, yɩ o na wʋra o varɩ o pa-m, naa o na tɔgɩ n peeni, yɩ wʋntʋ na tʋŋɩ o ti yɩ o ba o yi sɔŋɔ, n ta dɩd-o nɩ o ba o jǝni o di wʋdiu dɩ nmʋ na? ⁸ Aye. Nmʋ nan wʋ́ ta dɩd-o nɩ: ‹Ve n kɩ wʋdiu, sɩ n laan vɔ n gɔrɔ dɩ vʋa, n ja wʋdiu kʋm n ba n pa-nɩ sɩ a di. Amʋ na di a ti, sɩ n laan vu n di n tɩtɩ nyɩm.› ⁹ Kʋ daa daɩ sɩ n kɩ n tɩntʋŋnʋ wʋm le, dɩ o na kɩ kʋlʋ nmʋ na pɛ-o ni sɩ o kɩ tɩn. ¹⁰ Kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ abam dɩ. Abam na kɩ kʋlʋ maama Wɛ na pɛ abam ni sɩ á kɩ tɩn, á maŋɩ sɩ á taá wɩ: ‹Dɩbam yɩ tɩntʋŋna má mʋ. Dɩ́ kɩ kʋlʋ na maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ tɩn yɩranɩ mʋ.› »

Zezi na pɛ nanywaanʋ fugǝ na yazurǝ te tɩn

¹¹ Zezi dɛɛn ma wʋ cwǝŋǝ nɩ o maa ve Zeruzalɛm. O ma da Samari * lʋgʋ dɩ Galile lʋgʋ sisǝm o maa kɛa. ¹² O ma vu sɩ o zʋ tɩʋ kʋdoŋ. Mʋ nanywaanʋ * fugǝ jeer-o cwǝŋǝ nɩ. Ba ma zɩgɩ yigǝ yigǝ, ¹³ yɩ ba kaasɩ dɩ kwǝr-dɛ ba wɩ: «Dɩbam tu Zezi, popo duri dɩbam ŋwaŋa.»

¹⁴ Zezi na nɛ-ba tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: «Ve-na Wɛ kaanɩm tu wʋm te sɩ á pa o nii á yɩra yam.»

O na tagɩ kʋntʋ yɩ ba maa ve tɩn, mʋ ba maama nɛ yazurǝ yɩ ba yɩra ji lanyɩranɩ. ¹⁵ Ba wʋ dɩdʋa na nɛ nɩ o yawɩʋ kʋm je tɩn, o ma pipiri o joori o vu Zezi te, yɩ o zuli Wɛ dɩ kwǝr-dɩa. ¹⁶ O ma vu o tʋ Zezi yigǝ nɩ, yɩ o kɩ o le. Wʋlʋ na kɩ kʋntʋ tɩn yɩ Samari tu mʋ. ¹⁷ Zezi ma bwe o wɩ: «Kʋ daɩ nɔɔna fugǝ kam maama mʋ nɛ yazurǝ na? Nʋgʋ kʋm nan bɛ? ¹⁸ Ba wʋlʋwʋlʋ wʋ joori o ba sɩ o kɩ Wɛ le, kʋ na daɩ dwi-gɛ * tu wʋntʋ yɩranɩ.» ¹⁹ O laan ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «Nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn mʋ pɛ n na vrɩm. Nan zaŋɩ n viiri.»

Wɛ paarɩ dɩm na wʋ́ ba nɔɔna tɩtarɩ te tɩn

(Matiyu 24:23-28, 36-41)

²⁰ Farizɩan tiinǝ bam dɛɛn ma bwe Zezi, sɩ ba lwarɩ maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn. O ma lǝri-ba o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm maŋa na yiǝ, á bá wanɩ á ma á yiǝ á na-dɩ. ²¹ Nɔɔna bá ta wɩ: ‹Nii-na yo seeni›, asawɛ ba wɩ: ‹Nii jǝgǝ kantʋ nɩ›, bɛŋwaanɩ Wɛ paarɩ dɩm maŋɩ dɩ wʋ abam tɩtarɩ nɩ.»

²² Zezi ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Maŋa wʋ́ ba, yɩ á wʋ́ ta lagɩ dɩ á wʋ maama sɩ á ya na tɔgɩ á wʋra, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ dɛ dɩdwɩ yɩranɩ dɩ, maŋa kalʋ amʋ Nabiin-bu * wʋm na joori a ba tɩn. Á nan bá na. ²³ Kantʋ maŋa kam nɩ nɔɔna wʋ́ ta dɩ abam ba wɩ: ‹Nii-na, o wʋ yo seeni›, asawɛ: ‹O wʋ jǝgǝ kantʋ nɩ›. Á nan yɩ sɛ ba taanɩ dɩm sɩ á vu á nii. ²⁴ Bɛŋwaanɩ, dɛ dɩm amʋ Nabiin-bu wʋm na lagɩ a ba tɩn na yiǝ, kʋʋ́ ta nyɩ dɩ dʋa na pɩpɩlɩ wɛyuu nɩ ka lɛɛnɩ ka paɩ pooni lʋgʋ baŋa je maama nɩ te tɩn mʋ. ²⁵ Kʋ na wʋ́ loori kʋntʋ tɩn, kʋ fɩn mʋ sɩ amʋ Nabiin-bu wʋm na yaara zanzan sɩ zɩm nɔɔna bam culi-nɩ.

²⁶ Amʋ Nabiin-bu wʋm na wʋ́ ba maŋa kalʋ tɩn wʋ́ ta nyɩ nɩnɛɛnɩ kʋ dɛɛn na kɩ Nowe * maŋa kam nɩ te tɩn mʋ. ²⁷ Kantʋ maŋa kam nɩ, nɔɔna dɛɛn di ba wʋdiiru yɩ ba nyɔa, yɩ ba daarɩ ba di kaana, yɩ kaana dɩ zʋʋrɩ banna, sɩ kʋ vu kʋ yi dɛ dɩm Nowe na zʋ naboro kamunu kʋm wʋ tɩn. Na laan ma ba, ba li lʋgʋ baŋa ba cɔgɩ nɔɔna bam maama.

²⁸ Maŋa kalʋ Lɔtɩ * dɛɛn na wʋra tɩn, kʋ dɩ maŋɩ kʋ yɩ kʋntʋ mʋ. Nɔɔna dɛɛn wʋra ba di ba wʋdiiru yɩ ba nyɔa, yɩ ba daarɩ ba kɩ pipiu, yɩ ba vara yɩ ba lɔ sam. ²⁹ Kʋ ma ba kʋ yi dɛ dɩm Lɔtɩ na duri o nuŋi Sodɔm nɩ tɩn. Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ, mini dɩ min-kandwa ma nuŋi wɛyuu nɩ ya tʋ tɩga nɩ ya cɔgɩ tɩʋ kʋm nɔɔna bam maama.

³⁰ Dɛ dɩm amʋ Nabiin-bu wʋm na wʋ́ joori a ba lʋgʋ baŋa a brɩ a tɩtɩ tɩn, kʋʋ́ darɩ nɔɔna kʋntʋ doŋ mʋ. ³¹ Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ nayuu nɩ yɩ o wǝǝnu na wʋ digǝ wʋnɩ, kʋntʋ tu daa yɩ tu o zʋ digǝ wʋ sɩ o kwe o wǝǝnu tɩm o ja duri. Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na wʋ kara nɩ, o dɩ daa yɩ joori sɔŋɔ. ³² Guli-na kʋ dɛɛn na kɩ Lɔtɩ * kaanɩ wʋm te tɩn. ³³ Wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o taa jɩgɩ o tɩtɩ ŋwɩa tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ga-ka mʋ. Wʋlʋ maama nan na sɛ sɩ o ga o ŋwɩa tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ta jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ.

³⁴ A lagɩ a ta abam sɩ, nɔɔna bale na pǝni tɩtɩɩ nɩ sara dɩdʋa wʋnɩ, Wɛ wʋ́ lɩ ba dɩdʋa DƖ daarɩ dɩdʋa. ³⁵ Kaana bale na wʋra ba cʋɩ muni, Wɛ wʋ́ lɩ ba dɩdʋa DƖ daarɩ dɩdʋa. (( ³⁶ Nɔɔna bale dɩ na wʋ kara nɩ ba tʋŋa, Wɛ wʋ́ lɩ ba dɩdʋa DƖ daarɩ dɩdʋa.))»

³⁷ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma bwe-o ba wɩ: «Dɩbam Yuutu, kʋntʋ woŋo wʋ́ kɩ yǝn mʋ?»

O ma lǝri-ba dɩ bɩtar-dɩndɩa o wɩ: «Wo-tʋʋ na wʋ mɛ tɩn, duurǝ dɩ gilimi da mʋ.»

18

Wɛ-loro na yɩ te tɩn

¹ Zezi dɛɛn ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ o karabiǝ bam nɩ ba maŋɩ sɩ ba taa loori Wɛ taan mʋ, sɩ ba yɩ yagɩ. ² O ma maŋɩ o brɩ-ba o wɩ: «Tɩʋ kʋdoŋ nɩ mʋ sarɩya-diru wʋdoŋ dɛɛn ya wʋra, yɩ o ba kwarɩ Wɛ. O maa ba nɩgɩ nɔɔna dɩ. ³ Kadǝm wʋdoŋ dɩ maa wʋ tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ. O maa yǝni o ve sarɩya-diru wʋm te maŋa maama, o loor-o zǝnǝ o wɩ: ‹Nan kwaanɩ n wǝli-nɩ, sɩ n pa a na bʋra a dʋm wʋm tee nɩ.›

⁴ Sarɩya-diru wʋm maa ba sɛ o taanɩ dɩm. Kʋ maa wʋra kʋ wʋra, o laan ma ta o tɩtɩ wʋnɩ o wɩ: ‹A ba kwarɩ Wɛ. A ba nɩgɩ nɔɔna dɩ. ⁵ Dɩ kʋ dɩ, kadǝm wʋntʋ nan ta jɩgɩ-nɩ o yaara maŋa maama dɩ o taanɩ dɩm. Kʋntʋ ŋwaanɩ a maŋɩ sɩ a pa-o bʋra. Kʋ na daɩ kʋntʋ, oó ta tui a te o yaarɩ-nɩ maŋa maama.› »

⁶ Dɩ́ Yuutu Zezi laan ma ta o wɩ: «Cǝgi-na sarɩya-diru balɔrɔ kʋm na tagɩ te tɩn. ⁷ Sɩ kʋ laan nan na yɩ Wɛ, DƖ bá sɛ sɩ DƖ wǝli DƖ tɩtɩ nɔɔna balʋ DƖ na kuri tɩn sɩ ba na cɩga na? DƖ bá kɩ lɩla DƖ wǝli balʋ na tiini ba loori-DƖ maŋa maama wɩa dɩ tɩtɩɩ tɩn na? ⁸ A lagɩ a ta abam sɩ, DƖ wʋ́ pa-ba cɩga lɩla. Kʋ daarɩ, amʋ Nabiin-bu * wʋm na joori a ba lʋgʋ baŋa, nɔɔna ta wʋ́ ta jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ na?»

Farizɩan tu dɩ lampo-joŋnu mɩmaŋa

⁹ Zezi daa ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ, sɩ o ma brɩ balʋ na bʋŋɩ ba paɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna Wɛ tee nɩ yɩ ba gooni ba donnǝ tɩn. ¹⁰ O ma maŋɩ o brɩ-ba o wɩ: «Nɔɔna bale mʋ wʋra. Ba dɩdʋa yɩ Farizɩan * tu mʋ. Wʋdoŋ wʋm maa yɩ lampo-joŋnu. Ba ma zaŋɩ ba vu Wɛ-di-kamunu kʋm sɩ ba warɩ Wɛ. ¹¹ Ba na zʋ tɩn, Farizɩan tu wʋm ma zɩgɩ o warɩ Wɛ o wʋnɩ o wɩ: ‹Wɛ, a kɩ nmʋ le dɩ amʋ na daɩ nɩnɛɛnɩ nɔɔna badaara balʋ na yɩ ŋwɩɩna dɩ wo-lwaan-kǝrǝ dɩ ka-lagɩna te tɩn. A kɩ nmʋ le dɩ a na daɩ nɩnɛɛnɩ lampo-joŋnu wʋntʋ dɩ te tɩn. ¹² A yǝni a vɔ ni kuni bɩle mʋ da yarpɛ maama wʋnɩ. Wǝǝnu tɩlʋ maama a na nɛ tɩn, a yǝni a lɩ nmʋ tǝri tɩ wʋnɩ a pa nmʋ.›

¹³ Kʋ daarɩ lampo-joŋnu wʋm maa zɩgɩ daa nɩ o warɩ Wɛ. O maa ba lagɩ sɩ o kwǝni o yuu wɛɛnɩ, yɩ o magɩ o japoorǝ Wɛ yigǝ nɩ o wɩ: ‹Wɛ, amʋ yɩ lwarɩm tu mʋ. Nan duri a yibwǝnǝ.›

¹⁴ Kʋntʋ tɩn, a nan lagɩ a ta dɩ abam sɩ, nɔɔna bantʋ bale na warɩ Wɛ ba ti yɩ ba laan joori sɔŋɔ tɩn, kʋ yɩ lampo-joŋnu wʋm mʋ nɛ cɩga Wɛ tee nɩ, sɩ kʋ daɩ Farizɩan tu wʋm. Bɛŋwaanɩ, wʋlʋ na zǝŋi o tɩtɩ tɩn, Wɛ wʋ́ tu kʋntʋ tu. Wʋlʋ nan na tu o tɩtɩ tɩn, Wɛ wʋ́ zǝŋi kʋntʋ tu.»

Bu-balwa na maŋɩ dɩ Wɛ paarɩ dɩm te tɩn

(Matiyu 19:13-15, Marɩkɩ 10:13-16)

¹⁵ Nɔɔna badonnǝ maa jaanɩ ba bu-balwa ba tui Zezi te, sɩ o daŋɩ o jɩa ba baŋa nɩ o warɩ Wɛ o pa-ba. O karabiǝ bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma zaŋɩ ba kaanɩ-ba sɩ ba yɩ taa kɩ kʋntʋ. ¹⁶ Zezi laan ma bǝŋi biǝ bam sɩ ba ba o te, yɩ o wɩ: «Yagɩ-na sɩ biǝ bam taa tui a te, sɩ á yɩ zaŋɩ á cɩ-ba. Bɛŋwaanɩ balʋ na nyɩ dɩ bu-balwa te tɩn mʋ maŋɩ sɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ. ¹⁷ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ na wʋ sɛ sɩ Wɛ taa te-o nɩ bu-balaŋa te, o bá na cwǝŋǝ sɩ o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ.»

Nadunǝ wʋ́ wanɩ ba na ŋwɩa Wɛ tee nɩ na?

(Matiyu 19:16-30, Marɩkɩ 10:17-31)

¹⁸ Zwifǝ yigǝ tu wʋdoŋ dɛɛn ma bwe Zezi o wɩ: «Karanyɩna, n yɩ nɔn-ŋʋm. Brɩ-nɩ kʋlʋ a na wʋ́ kɩ, sɩ a ma a na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ.»

¹⁹ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ n bǝŋi-nɩ nɩ nɔn-ŋʋm? Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na yɩ nɔn-ŋʋm, kʋ na daɩ Wɛ DƖ yɩranɩ. ²⁰ Nmʋ maŋɩ n ye Wɛ cullu tɩm na brɩ kʋlʋ tɩn. Yɩ zaŋɩ n pǝni dɩ n doŋ kaanɩ. Yɩ zaŋɩ n gʋ nɔɔnʋ. Yɩ zaŋɩ n ŋɔ. Yɩ fɔ vwan n pa nɔɔn-nɔɔnʋ. Ta n zuli n nu dɩ n ko.»

²¹ Zwifǝ yigǝ tu wʋm ma ta o wɩ: «Kʋ zɩgɩ amʋ biini nɩ mʋ a maŋɩ a tɔgɩ cullu tɩntʋ maama.»

²² Zezi na ni o na tagɩ kʋlʋ tɩn, o ma ta dɩd-o o wɩ: «Kʋ nan ta gɛ woŋo dɩdʋa mʋ sɩ n kɩ. Kwe wǝǝnu tɩlʋ maama n na jɩgɩ tɩn n yǝgi, sɩ n laan maŋɩ tɩ sǝbu kʋm n pa yinigǝ tiinǝ. Kʋntʋ wʋ́ pa n ta n jɩgɩ jɩjɩgɩrʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ. Nmʋ na kɩ kʋntʋ, sɩ n laan ba n ta n tɔgɩ-nɩ.» ²³ Nɔɔnʋ wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o wʋ ma cɔgɩ zanzan, o na yɩ jɩjɩgɩrʋ zanzan tu tɩn ŋwaanɩ.

²⁴ Zezi ma lwarɩ o wʋ na cɔgɩ te tɩn. O ma ta o wɩ: «Nadunǝ na lagɩ sɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ, kʋ sɩɩnɩ kʋ cana kʋ pa-ba. ²⁵ Kʋʋ́ ta yɩ mwalɩ sɩ yogondi da gar-lwe bɔɔnɩ dɩ nuŋi kʋ dwe nadum na lagɩ sɩ o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ.»

²⁶ Nɔɔna balʋ na ni kʋlʋ Zezi na tagɩ tɩn ma bwe-o ba wɩ: «Kʋ nan na yɩ kʋntʋ, wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o na vrɩm?»

²⁷ O ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋlʋ nabiinǝ na warɩ ba kɩ tɩn, Wɛ wa-kʋ DƖ kɩa.»

²⁸ Pɩyɛɛrɩ laan ma ta o wɩ: «Nii. Dɩbam yagɩ dɩ́ wǝǝnu mʋ yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ tɔgɩ nmʋ.»

²⁹ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tagɩ Wɛ paarɩ dɩm ŋwaanɩ yɩ o yagɩ o sɔŋɔ naa o kaanɩ naa o nu-biǝ naa o nu dɩ o ko naa o biǝ tɩn, ³⁰ kʋntʋ tu wʋ́ sɩɩnɩ o joŋi kʋ dwǝni kʋlʋ maama o na yagɩ tɩn maŋa kantʋ nɩ. Kʋ daarɩ maŋa kalʋ na wʋ́ ba tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ.»

Zezi daa na ŋɔɔnɩ o tʋʋnɩ taanɩ te tɩn

(Matiyu 20:17-19, Marɩkɩ 10:32-34)

³¹ Zezi dɛɛn ma pɔɔrɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam kɔgɔ kʋm wʋnɩ, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Taá ye-na sɩ, dɩ́ maa ve Zeruzalɛm, yɩ wǝǝnu tɩlʋ maama faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam na pʋpʋnɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm ŋwaanɩ tɩn wʋ́ kɩ. ³² Baá ja amʋ ba kɩ dwi-gɛ * tiinǝ jɩŋa nɩ. Baá mwanɩ amʋ, baá bɛɛsɩ amʋ, baá twɩ lileeru ba yagɩ a yɩra nɩ, ³³ baá kwe balaarɩ ba ma magɩ-nɩ, yɩ ba laan daarɩ ba gʋ-nɩ. Da yatɔ dɛ nɩ, a laan wʋ́ joori a bi a yagɩ tʋʋnɩ.»

³⁴ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba wʋ ni o taanɩ dɩm kuri. Ba maa yǝri o na jɩgɩ kʋlʋ o ŋɔɔnɩ tɩn, kʋ kuri na sǝgi dɩ ba tɩn ŋwaanɩ.

Zezi na puri lilwe yiǝ te tɩn

(Matiyu 20:29-34, Marɩkɩ 10:46-52)

³⁵ Zezi dɛɛn ma vu o twɛ tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Zeriko. Lilwe maa je cwǝŋǝ kam ni nɩ o loorǝ. ³⁶ O ma ni nɔn-kɔgɔ na tɔgɩ da kʋ maa kɛa. O ma bwe sɩ o lwarɩ kʋ na yɩ kʋlʋ tɩn. ³⁷ Ba ma ta ba brɩ-o sɩ kʋ yɩ Nazarɛtɩ tu Zezi mʋ tɔgɩ dáanɩ o maa kɛa. ³⁸ O ma tɔɔlɩ o bǝŋi o wɩ: «Zezi, Pɛ Davidi * dwi tu, duri a yibwǝnǝ!»

³⁹ Nɔɔna balʋ na wʋ kɔgɔ kʋm yigǝ nɩ ba maa ve tɩn ma kaan-o sɩ o pu o ni. O laan ma tiini o tɔɔlɩ baŋa baŋa o wɩ: «Pɛ Davidi dwi tu, duri a yibwǝnǝ!»

⁴⁰ Zezi ma zɩgɩ, yɩ o pa ni sɩ ba vaŋɩ lilwe wʋm ba ja ba o te. O na yi o te tɩn, Zezi ma bwe-o o wɩ: ⁴¹ «Nmʋ lagɩ sɩ a kɩ bɛɛ mʋ a pa-m?»

O ma lǝri o wɩ: «A tu, a lagɩ sɩ a joori a taa na mʋ.»

⁴² Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Ta n naɩ. Nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ te tɩn mʋ pɛ n na vrɩm.»

⁴³ Zezi na tagɩ kʋntʋ bɩdwɩ baŋa nɩ tɩn, mʋ lilwe wʋm yiǝ joori ya naɩ. O ma zaŋɩ o tɔgɩ Zezi, yɩ o zuli Wɛ lanyɩranɩ. Nɔɔna bam maama na nɛ kʋlʋ na kɩ tɩn, ba dɩ maa tee Wɛ.

19

Lampo-joŋnu Zase na kɩ te tɩn

¹ Zezi ma vu o tɔgɩ Zeriko tɩʋ kʋm wʋ o maa kɛa. ² Nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ wʋ tɩʋ kʋm wʋnɩ, o yɩrɩ mʋ Zase. O maa yɩ lampo-joŋnǝ yigǝ tu, yɩ o yɩ nadum. ³ O dɛɛn ma lagɩ sɩ o lwarɩ Zezi na yɩ wʋlʋ tɩn. O ma kwaanɩ o ga, o na yɩ nɔn-kukulǝ yɩ kɔgɔ kʋm daga tɩn ŋwaanɩ. ⁴ O ma duri o kɛ kɔgɔ kʋm yigǝ, o vu o di kapʋrʋ yuu sɩ o kwaanɩ o na Zezi, o na lagɩ o ba o da dáanɩ o kɛ tɩn ŋwaanɩ.

⁵ Zezi ma vu o yi jǝgǝ kam. O ma kwǝni o yuu wɛɛnɩ o nii, yɩ o wɩ: «Zase, kɩ lɩla n tu tɩga, sɩ zɩm a maŋɩ sɩ a ba a pǝni nmʋ sɔŋɔ nɩ mʋ.»

⁶ Zase na ni kʋntʋ tɩn, o ma kɩ lɩla o tu tɩga, yɩ o vu o jeeri Zezi lanyɩranɩ o sɔŋɔ nɩ dɩ wʋpolo.

⁷ Nɔɔna bam na nɛ Zezi na kɩ te tɩn, ba maama maa pʋʋnɩ ba wɩ: «Taá nii o na ve o zʋ nɔn-cɩcɔgɔ sɔŋɔ sɩ o taa yɩ o vǝru.»

⁸ Zase laan ma zaŋɩ wɛɛnɩ o ta dɩ dɩ́ Yuutu Zezi o wɩ: «A tu, nii amʋ na lagɩ a kɩ te tɩn. Aá pɔɔrɩ a jɩjɩgɩrʋ tɩm cicoro mʋ a maŋɩ a pa yinigǝ tiinǝ. A ya na pini wʋlʋ maama a joŋi lampoo zanzan o tee nɩ tɩn, aá joori a ŋwɩ-kʋ kuni bɩna mʋ a pa kʋ tu.»

⁹ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Zɩm dɛ dɩm nɩ sɔŋɔ kʋntʋ tiinǝ nɛ vrɩm, bɛŋwaanɩ nɔɔnʋ wʋntʋ brɩ sɩ o dɩ tɔgɩ o yɩ Abraham dwi tu cɩga cɩga. ¹⁰ Amʋ Nabiin-bu * wʋm na tu lʋgʋ baŋa tɩn, kʋ yɩ sɩ a beeri balʋ na je tɩn mʋ, sɩ a daarɩ a vrɩ-ba a kɩ Wɛ jɩŋa nɩ.»

Nɔɔnʋ dɩ o tɩntʋŋna mɩmaŋa

(Matiyu 25:14-30)

¹¹ Nɔɔna bam ta na wʋra ba cǝgi o taanɩ dɩm kʋntʋ tɩn, Zezi daa ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba. O na tu o twɛ Zeruzalɛm tɩn, nɔɔna bam ga bʋŋɩ sɩ Wɛ paarɩ dɩm wʋ́ ba lɩla mʋ ba yibiyǝ nɩ kantʋ maŋa kam nɩ. ¹² Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ o ma maŋɩ o brɩ-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ wʋra o na yɩ pabu. Dɛ dɩdwɩ o ma zaŋɩ sɩ o vu tɩʋ kʋdoŋ yigǝ yigǝ sɩ ba pa-o paarɩ, sɩ o laan joori o ba. ¹³ O ma bǝŋi o tɩntʋŋna fugǝ, yɩ o kwe sǝbu-sɩŋa dala fugǝ o pa-ba, yɩ o wɩ: ‹Ma-na sǝbu kʋntʋ á taá maa pipiǝ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ a na wʋ́ joori a ba tɩn.›

¹⁴ O tɩʋ kʋm tiinǝ nan cul-o zanzan. Ba ma tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba da o kwaga ba vu ba ta wɩ, ba ba lagɩ sɩ o taa yɩ ba pɛ. ¹⁵ Dɩ kʋ dɩ, ba ta pɛ-o paarɩ. O ma joori o tɩtɩ tɩʋ kʋm. O laan ma pa ba bǝŋi o tɩntʋŋna balʋ o ya na pɛ-ba sǝbu kʋm tɩn, sɩ ba ba o te ba brɩ-o nyɔɔrɩ dɩlʋ ba na nɛ kʋ baŋa nɩ tɩn.

¹⁶ Dayigǝ nɔɔnʋ wʋm ma ba o ta dɩd-o o wɩ: ‹A yuutu, a kwe sǝbu-sɩŋa dalɩ dɩm nmʋ na pɛ-nɩ tɩn, a ma na dala fugǝ nyɔɔrɩ mʋ a wǝli da.› ¹⁷ O yuutu wʋm ma lǝr-o o wɩ: ‹N kɩ cɩga n jɩgɩ yawala, n yɩ tɩntʋŋ-ŋʋm. Nmʋ na kɩ cɩga dɩ kʋlʋ fɩnfɩɩn a na kɩ n jɩŋa nɩ tɩn, a laan wʋ́ pa n ta n te tɩɩnɩ fugǝ.›

¹⁸ Bale-tu wʋm ma ba o ta dɩ o yuutu wʋm o wɩ: ‹A yuutu, a kwe sǝbu-sɩŋa dalɩ dɩm a ma na dala yanu nyɔɔrɩ mʋ a wǝli da.› ¹⁹ O yuutu wʋm ma lǝr-o o dɩ o wɩ: ‹Aá pa n ta n te tɩɩnɩ dɩnu.›

²⁰ Wʋlʋ na yɩ batɔ-tu wʋm tɩn dɩ ma daa ba o ta dɩd-o o wɩ: ‹A yuutu, nan joŋi nmʋ sǝbu-sɩŋa dalɩ dɩm. A kwe-dɩ mʋ a kukuli dɩ yu-kwala a tiŋi, ²¹ a na ye nɩ nmʋ laŋa damma, yɩ a kwarɩ fʋʋnɩ dɩ nmʋ tɩn ŋwaanɩ. Nmʋ yǝni n joŋi nyɔɔrɩ wǝǝnu tɩlʋ nmʋ yɩra na wʋ cɛ tɩ baŋa nɩ tɩn, yɩ n zagɩ mɩna yalʋ n tɩtɩ na wʋ dugi tɩn.› ²² O yuutu wʋm laan ma ta dɩd-o o wɩ: ‹Nmʋ yɩ tɩntʋŋ-balɔrɔ mʋ. N tɩtɩ ni-taanɩ dɩm mʋ brɩ nɩ n ba jɩgɩ bʋra. Nmʋ ya na ye nɩ a laŋa damma, yɩ a joŋi nyɔɔrɩ wǝǝnu tɩlʋ a yɩra na wʋ cɛ tɩ baŋa nɩ tɩn, yɩ a zagɩ mɩna yalʋ a tɩtɩ na wʋ dugi tɩn, ²³ bɛɛ nan yɩ nmʋ wʋ kwe a sǝbu kʋm n tiŋi bankɩ nɩ. Nmʋ ya na tiŋi-kʋ bankɩ nɩ, a ya wʋ́ ba a joŋi-kʋ dɩ nyɔɔrɩ.›

²⁴ O laan ma ta dɩ balʋ na zɩgɩ da tɩn o wɩ: ‹Joŋi-na sǝbu-sɩŋa dalɩ dɩm o tee nɩ á pa wʋlʋ na nɛ dala fugǝ kam tɩn tu.› ²⁵ Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: ‹Dɩ́ yuutu, wʋntʋ maŋɩ o jɩgɩ dala fugǝ mʋ.› ²⁶ O ma lǝri o wɩ: ‹A lagɩ a ta abam sɩ wʋlʋ maama na maŋɩ o jɩgɩ woŋo tɩn, o ta wʋ́ joŋi kʋdoŋ o wǝli da. Wʋlʋ nan na maŋɩ o ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ tɩn laan wʋ́ ba o ga kʋlʋ fɩnfɩɩn o ya na jɩgɩ tɩn dɩ. ²⁷ Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ a dʋna balʋ na ba lagɩ sɩ a taa yɩ ba pɛ tɩn, ve-na á ja-ba á ba yo seeni sɩ á gʋ-ba a yigǝ nɩ.› »

Zezi na zʋ Zeruzalɛm yɩ nɔɔna zul-o te tɩn

(Matiyu 21:1-11, Marɩkɩ 11:1-11, Zan 12:12-19)

²⁸ Zezi dɛɛn na tagɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama o ti tɩn, o ma zaŋɩ o kwe cwǝŋǝ o tɔgɩ nɔɔna bam yigǝ o maa ve Zeruzalɛm. ²⁹ Ba ma vu ba yi tɩ-balwa bale, ba yɩra mʋ Betifaazɩ dɩ Betani. Je sɩm kʋntʋ wʋ piu kʋdoŋ saŋa nɩ mʋ, kʋ yɩrɩ mʋ Olivi piu. Zezi ma tʋŋɩ nɔɔna bale o karabiǝ bam wʋnɩ, ³⁰ yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Ve-na á zʋ tɩʋ kʋlʋ na wʋ abam yigǝ nɩ tɩn. Á na zʋ kʋ wʋ, á wʋ́ na bɩna-pɔla na lǝgi da, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa ta wʋ garɩ ka baŋa. Ve-na á bwǝli-ka á ja ba á pa-nɩ. ³¹ Nɔɔnʋ nan na bwe abam o wɩ: ‹Bɛɛ mʋ yɩ á bwǝli-ka?›, sɩ á ta dɩd-o nɩ: ‹Kʋ yɩ dɩ́ Yuutu wʋm mʋ lagɩ-ka.› »

³² Nɔɔna bale balʋ o na tʋŋɩ tɩn ma zaŋɩ ba vu sɩ ba nii. Ba ma sɩɩnɩ ba na nɩ kʋ yɩ o na tagɩ te tɩn. ³³ Ba na wʋra ba bwǝli bɩna-pɔla kam tɩn, ka tiinǝ ma bwe-ba ba wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ á wʋra á bwǝli bɩnaga kam?»

³⁴ Ba ma lǝri ba wɩ: «Kʋ yɩ dɩ́ Yuutu wʋm mʋ lagɩ-ka.» ³⁵ Ba ma ja-ka ba ja vu Zezi te. Ba laan ma kwe ba gwaarʋ ba daŋɩ ka baŋa nɩ, yɩ ba pa Zezi di ka baŋa. ³⁶ O na maa kɛ tɩn, nɔɔna bam ma zul-o, yɩ ba kwe ba gwaarʋ ba lwarɩ cwǝŋǝ kam yuu nɩ, sɩ o taa ve tɩ baŋa nɩ o kɛa.

³⁷ O na gɛ fɩnfɩɩn sɩ o yi Zeruzalɛm tɩn, o ma da cwǝŋǝ kalʋ na kwe ka tu Olivi piu kʋm seeni tɩn. O karabiǝ kɔgɔ kʋm maama laan ma puli sɩ ba taa zuli Baŋa-Wɛ dɩ kwǝr-dɛ. Ba maa tee Wɛ dɩ wʋpolo, dɩ wo-kamunnu tɩlʋ zanzan DƖ na kɩ yɩ ba yiǝ na tɩn ŋwaanɩ, ³⁸ yɩ ba wɩ:

«Zuli-na pɛ wʋlʋ na tu dɩ́ Yuutu Wɛ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn.

Ywǝǝni taa wʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ.

Zulǝ dɩ taa wʋ Baŋa-Wɛ tee nɩ.»

³⁹ Farizɩan * tiinǝ badonnǝ na tɔgɩ ba wʋ kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn ma ta dɩ Zezi ba wɩ: «Karanyɩna, bagɩ n karabiǝ bam sɩ ba yɩ taa tɛ kʋntʋ doŋ.»

⁴⁰ O ma lǝri-ba o wɩ: «A lagɩ a ta abam sɩ, bantʋ na cɩm, kandwa yam tɩtɩ wʋ́ kaasɩ dɩ kwǝr-dɛ.»

Zezi na keeri Zeruzalɛm nɔɔna ŋwaanɩ te tɩn

⁴¹ Zezi ma vu o twɛ Zeruzalɛm. O na nɛ tɩʋ kʋm tɩn, o ma keeri kʋ nɔɔna bam ŋwaanɩ, ⁴² yɩ o wɩ: «Zeruzalɛm tiinǝ-ba, á ya na lwarɩ zɩm dɛ dɩm nɩ wǝǝnu tɩlʋ ya na wʋ́ pa sɩ á taá zʋʋrɩ dɩ ywǝǝni tɩn, kʋ ya wʋ́ ta lana. Wo-laarʋ tɩm kʋntʋ nan sǝgi abam tee nɩ mʋ. ⁴³ Taá ye-na sɩ maŋa wʋ́ ba, yɩ á dʋna wʋ́ ba ba gilimi á tɩʋ kʋm maama. Baá cɩ kʋ niǝ yam maama sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa yɩ wanɩ o nuŋi kʋ wʋnɩ, ⁴⁴ yɩ baá tiini ba cɔgɩ tɩʋ kʋm dɩdaanɩ abam balʋ na zʋʋrɩ kʋ wʋnɩ tɩn. Ba na cɔgɩ-kʋ ba ti, tɩʋ kʋm kandwɛ daa bá daŋɩ dɩdoŋ baŋa nɩ. Kʋ yɩ abam na wʋ lwarɩ nɩ maŋa kam yiǝ, sɩ Wɛ ba DƖ vrɩ abam tɩn ŋwaanɩ mʋ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama wʋ́ kɩ abam baŋa nɩ.»

Zezi na zǝli pipimpiinǝ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ te tɩn

(Matiyu 21:12-17, Marɩkɩ 11:15-19, Zan 213-22)

⁴⁵ Zezi ma vu o zʋ Wɛ-di-kamunu * kʋm wʋ. O ma na balʋ na je da ba pipi tɩn. O ma puli sɩ o zǝli-ba sɩ ba nuŋi. ⁴⁶ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ, nɩ Wɛ mʋ wɩ: ‹Amʋ digǝ kantʋ maŋɩ sɩ ka taa yɩ jǝgǝ kalʋ nɔɔna na wʋ́ ta tui ba warɩ amʋ da tɩn mʋ.› Abam nan pɛ ka ji ŋwɩɩna joro jǝgǝ.»

⁴⁷ Dɛ maama Zezi maa wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ o brɩ nɔɔna Wɛ taanɩ dɩm. Kʋ daarɩ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ tɩʋ kʋm dɩdɛɛra bam maa kwaana, sɩ ba na cwǝŋǝ ba gʋ-o. ⁴⁸ Ba maa yǝri ba na wʋ́ kɩ te, bɛŋwaanɩ nɔɔna bam maama cǝgi o taanɩ dɩm lanyɩranɩ.

20

Zezi dam dɩm nuŋi yǝn mʋ?

(Matiyu 21:23-27, Marɩkɩ 11:27-33)

¹ Dɛ dɩdwɩ mʋ Zezi dɛɛn wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, o tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam o brɩ nɔɔna. Zwifǝ bam kaanɩm yigǝ tiinǝ dɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam dɩ ba tɩʋ kʋm nakwa bam ma vu ba yi o te. ² Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «Ta n brɩ dɩbam, wɔɔ dam mʋ n ma n kɩ wǝǝnu tɩlʋ maama n na kɩ tɩn? Wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni, sɩ n ta n kɩ kʋntʋ?»

³ O ma lǝri-ba o wɩ: «A dɩ jɩgɩ bwiǝ a lagɩ a bwe abam, sɩ á lǝri-ya á pa-nɩ. ⁴ Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn, kʋ yɩ Wɛ mʋ pɛ-o cwǝŋǝ naa nabiinǝ mʋ?»

⁵ O na bwe-ba kʋntʋ tɩn, ba maa wʋra ba bwɛ daanɩ sɩ ba nii, ba na wʋ́ lǝr-o te tɩn. Ba laan ma wɩ: «Dɩbam na lǝri dɩ́ wɩ, kʋ yɩ Wɛ mʋ, o laan wʋ́ bwe dɩbam nɩ, bɛɛ mʋ yɩ dɩ́ nan wʋ sɛ Zan taanɩ dɩm? ⁶ Dɩ́ nan na wɩ, kʋ yɩ nabiinǝ mʋ pɛ-o cwǝŋǝ, nɔɔna bam maama wʋ́ dʋlɩ dɩbam dɩ kandwa mʋ ba gʋ, bɛŋwaanɩ ba maama paɩ sɩ Zan yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ.» ⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ ba ma lǝri Zezi ba wɩ, ba yǝri wʋlʋ na pɛ Zan cwǝŋǝ tɩn.

⁸ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ na yɩ kʋntʋ, amʋ dɩ bá sɛ sɩ a ta wʋlʋ na pɛ amʋ ni sɩ a taa tʋŋɩ tɩn.»

Nɔɔnʋ dɩ o gaarɩ mɩmaŋa

(Matiyu 21:33-46, Marɩkɩ 12:1-12)

⁹ Zezi ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ nɔɔna bam o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ wʋra. O ma zaŋɩ o cɩ gaarɩ, yɩ o daarɩ o jǝri tweeru tɩlʋ yɩrɩ na yɩ vinyǝ * tɩn dɩ wʋnɩ. O laan ma kwe nɔɔna o yagɩ da sɩ ba taa tʋŋa, yɩ o daarɩ o beeri o vu tɩʋ kʋdoŋ o daanɩ da. ¹⁰ Tweeru tɩm biǝ gwǝrim maŋa ma yi. O ma tʋŋɩ o tɩntʋŋnʋ sɩ o vu nɔɔna balʋ na nii o gaarɩ dɩm baŋa nɩ tɩn te, sɩ ba cɛ o tǝri ba pa-o. Tɩntʋŋnʋ wʋm na yi ba te tɩn, ba ma mag-o. Ba daarɩ ba pa o viiri dɩ jɩ-kʋrɩ. ¹¹ Nɔɔnʋ wʋm daa ma tʋŋɩ o tɩntʋŋnʋ wʋdoŋ. Ba ma magɩ wʋntʋ dɩ, yɩ ba twɩ-o zanzan. Ba ma pa o dɩ viiri dɩ jɩ-kʋrɩ. ¹² O daa ma tʋŋɩ tɩntʋŋnʋ wʋdoŋ o kɩ kuni bɩtɔ. Ba ma ja wʋntʋ dɩ ba magɩ o yɩra ba kaarɩ, yɩ ba zǝl-o gaarɩ dɩm wʋnɩ.

¹³ Gaarɩ dɩm tu wʋm laan ma bʋŋɩ o wɩ: ‹A nan wʋ́ kɩ ta mʋ? Amʋ na wʋ́ kɩ te tɩn, aá tʋŋɩ a tɩtɩ bu wʋlʋ a na so-o tɩn mʋ. Kʋ ba dwe, baá ta kwarɩ wʋntʋ.› ¹⁴ Nɔɔna bam na nɛ-o tɩn, ba ma bwɛ daanɩ ba wɩ: ‹Mʋ gaarɩ dɩm tu bu. Wʋntʋ mʋ lagɩ o ba o taa te o ko wʋm wǝǝnu tɩm. Pa-na dɩ́ gʋ-o, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá te o wǝǝnu tɩm.› ¹⁵ Ba laan ma vaŋ-o ba ja nuŋi gaarɩ dɩm wʋnɩ, yɩ ba mag-o ba gʋ.»

Zezi laan ma bwe-ba o wɩ: «Gaarɩ dɩm tu laan wʋ́ kɩ nɔɔna bam kʋntʋ ta mʋ? ¹⁶ O maŋɩ sɩ o ba o gʋ-ba mʋ, sɩ o daarɩ gaarɩ dɩm o pa nɔɔna badonnǝ sɩ ba taa niǝ.»

Nɔɔna bam na ni kʋntʋ tɩn, ba ma ta ba wɩ: «Wɛ pa kʋ yɩ kɩ kʋntʋ!»

¹⁷ Zezi ma nii ba seeni yɩ o wɩ: «Kʋ na daɩ kʋntʋ, bɛɛ mʋ yɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Kandwɛ dɩlʋ lwara na vɩn tɩn laan mʋ joori dɩ ba dɩ ji kandwɛ dɩlʋ na paɩ sɔŋɔ kʋm dana tɩn›?

¹⁸ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tʋ kandwɛ dɩntʋ baŋa nɩ tɩn wʋ́ cɩcʋgɩ o tɩtɩ mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama kandwɛ dɩm na tʋ o baŋa nɩ tɩn, dɩ wʋ́ mɩɩrɩ kʋntʋ tu mʋ.»

¹⁹ Zezi na tagɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ tɩn, Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ dɩ cullu karanyɩna tiinǝ ma lwarɩ sɩ o maŋɩ mɩmaŋɩ dɩm bam ŋwaanɩ mʋ. Kʋntʋ tɩn, ba ma kwaanɩ ba lagɩ cwǝŋǝ sɩ ba ja-o lɩla. Ba maa warɩ, ba na kwarɩ fʋʋnɩ dɩ nɔɔna bam tɩn ŋwaanɩ.

Lampoo ŋwɩɩm taanɩ

(Matiyu 22:15-22, Marɩkɩ 12:13-17)

²⁰ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam dɛɛn ma yɩrɩ Zezi, sɩ ba daa ta nii o na wʋ́ ta kʋlʋ tɩn. Ba ma lagɩ cwǝŋǝ sɩ ba brɩ nɩ o dwǝgǝ, sɩ ba wanɩ ba ja-o, sɩ ba daarɩ ba kɩ-o gʋvɩrma tu wʋm jɩŋa nɩ sɩ o di o sarɩya. Ba ma lɩ nɔɔna sɩ ba vu Zezi te nɩnɛɛnɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna mʋ te, sɩ ba laan kwaanɩ ba ja-o dɩ o taanɩ dɩm. ²¹ Bantʋ ma vu Zezi te ba bwe-o ba wɩ: «Karanyɩna, dɩ́ ye nɩ taanɩ dɩlʋ nmʋ na yǝni n tɛ n brɩ nɔɔna tɩn yɩ cɩga mʋ. Nmʋ ba pɔɔrɩ nɔɔna daanɩ dɩ n na kɩ-ba te tɩn. Nmʋ nan yǝni n brɩ nɔɔna Wɛ cwǝŋǝ cɩga mʋ. ²² Dɩ́ lagɩ dɩ́ bwe dɩ́ nii, dɩbam cullu pɛ ni sɩ dɩ́ ŋwɩ lampoo dɩ́ pa lʋgʋ kʋm pa-farʋ wʋm na?»

²³ Zezi ma lwarɩ ba na kɩ ba swan yam dɩd-o te tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: ²⁴ «Kwe-na sǝbu dalɩ á brɩ-nɩ. Dɩ jɩgɩ wɔɔ nyɩnyʋgʋ dɩ o yɩrɩ mʋ dɩ baŋa nɩ?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Kʋ yɩ pa-farʋ wʋm mʋ.»

²⁵ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ lamma. Á nan taá ŋwɩ kʋlʋ na yɩ pa-farʋ wʋm nyɩm tɩn á pa-o, sɩ á daarɩ á taá paɩ Wɛ kʋlʋ dɩ na yɩ DƖ nyɩm tɩn.»

²⁶ Zezi na tagɩ kʋntʋ dɩ ba tɩn, ba maa warɩ ba ja-o nɔɔna bam maama yigǝ nɩ dɩ o na tagɩ kʋlʋ tɩn. O na lǝri-ba te tɩn sʋ-ba zanzan yɩ ba cɩm.

Wɛ-sɔŋɔ ŋwɩa na wʋ́ ta yɩ te tɩn

(Matiyu 22:23-33, Marɩkɩ 12:18-27)

²⁷ Sadusɩan tiinǝ badonnǝ dɛɛn ma zaŋɩ ba vu Zezi te. Bantʋ zaasɩm mʋ brɩ sɩ, nɔɔnʋ na tɩga, o daa bá joori o bi. ²⁸ Ba ma vu ba bwe-o ba wɩ: «Karanyɩna, Moyisi * dɛɛn na pʋpʋnɩ kʋlʋ o tiŋi o pa dɩbam tɩn, o brɩ sɩ, nɔɔnʋ nu-bu na tɩga yɩ o daarɩ kaanɩ, yɩ ba na wʋ lʋgɩ biǝ, tʋ wʋm cʋrʋ mʋ maŋɩ sɩ o di kaanɩ wʋm sɩ ba wanɩ ba lʋ biǝ o nu-bu wʋlʋ na tɩgɩ tɩn ŋwaanɩ. ²⁹ Kʋntʋ tɩn, nu-biǝ barpɛ mʋ ya wʋra. Ba dɩdʋa ma di kaanɩ yɩ o tɩ o daar-o, yɩ ba ba jɩgɩ biǝ daanɩ. ³⁰ Wʋlʋ na saŋɩ tɩn ma di kadǝm wʋm. ³¹ O dɩ ma tɩ o daar-o. Batɔ-tu wʋm dɩ daa ma di-o. Kʋ ma kɩ ba maama kʋntʋ doŋ. Ba maama barpɛ ma tɩ, yɩ ba wʋ lʋgɩ bu dɩ kaanɩ wʋm. ³² Ba maama na tɩgɩ tɩn, kaanɩ wʋm dɩ laan ma tɩ. ³³ Kʋntʋ tɩn, ba maama barpɛ na di kaanɩ wʋm tɩn, ba laan na tu ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ, bantʋ wɔɔ mʋ wʋ́ ta te kaanɩ wʋm?»

³⁴ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ na yɩ zɩm lʋgʋ baŋa nɔn-biǝ mʋ, baara di kaana yɩ kaana dɩ zʋʋrɩ banna. ³⁵ Kʋ daarɩ, nɔɔna balʋ Wɛ na nii nɩ ba maŋɩ sɩ ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ sɩ ba laan taa zʋʋrɩ DƖ lʋ-dʋŋʋ kʋm nɩ tɩn, bantʋ bá di kaana, yɩ kaana dɩ daa bá zʋ banna. ³⁶ Ba daa bá wanɩ ba tɩ, ba na wʋ́ ta nyɩ dɩ Wɛ malɛsɩ * sɩm tɩn ŋwaanɩ. Ba yɩ Wɛ tɩtɩ biǝ mʋ, dɩ ba na bi ba yagɩ tʋʋnɩ tɩn. ³⁷ Kʋ nan na yɩ twa biim, Moyisi maŋɩ o brɩ nɩ nɔɔna wʋ́ sɩɩnɩ ba bi. O dɛɛn pʋpʋnɩ maŋa kalʋ Wɛ na brɩ DƖ tɩtɩ dɩd-o sabarɩ puŋu kʋm wʋnɩ yɩ DƖ ta kʋlʋ tɩn. Moyisi ma brɩ sɩ Yuutu Baŋa-Wɛ yɩ Abraham * Wɛ, dɩ Yizakɩ Wɛ, dɩ Zakɔbɩ Wɛ mʋ. ³⁸ Kʋ brɩ sɩ bantʋ daa ta jɩgɩ ŋwɩa mʋ Wɛ tee nɩ, bɛŋwaanɩ Baŋa-Wɛ yɩ naŋʋna Wɛ mʋ, sɩ DƖ daɩ twa Wɛ. Wɛ yibiyǝ nɩ, nɔɔna maama jɩgɩ ŋwɩa, dɩ balʋ na tɩgɩ tɩn dɩ.»

³⁹ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ badonnǝ na ni kʋntʋ tɩn, ba ma lǝri ba wɩ: «Karanyɩna, n tagɩ cɩga.» ⁴⁰ Ba dɛɛn ma kwarɩ sɩ ba daa bwe-o taanɩ.

Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn yɩ Davidi Yuutu mʋ

(Matiyu 22:41-46, Marɩkɩ 12:35-37)

⁴¹ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Nɔɔna yǝni ba wɩ, sɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn yɩ Pɛ Davidi * dwi tu mʋ. Kʋ nan wʋ́ wanɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ na? ⁴² Davidi tɩtɩ nan pʋpʋnɩ Wɛ lǝŋ-ŋwɩ tɔnɔ kʋm wʋnɩ o wɩ:

‹Yuutu Baŋa-Wɛ tagɩ dɩ a Yuutu DƖ wɩ:

Ba n jǝni a jazɩm nɩ,

⁴³ sɩ aá kɩ nmʋ dʋna maama n nɛ kuri nɩ sɩ n nɔ-ba nɩ tɩga te.›

⁴⁴ Kʋntʋ tɩn, Davidi tɩtɩ na sɩɩnɩ o bǝŋi Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn nɩ o Yuutu tɩn, kʋʋ́ kɩ ta mʋ sɩ o daa joori o taa yɩ Davidi naa?»

Zezi kaanɩ o karabiǝ sɩ ba yɩ lwǝni cullu karanyɩna tiinǝ bam

(Matiyu 23:1-7, Marɩkɩ 12:38-40)

⁴⁵ Nɔn-kɔgɔ kʋm maama ta na wʋra kʋ cǝgi o taanɩ dɩm kʋntʋ tɩn, o ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: ⁴⁶ «Taá yɩrɩ-na á tɩtɩ dɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam. Bantʋ soe sɩ ba taa zʋʋrɩ gwar-dɩdwaarʋ ba beerǝ, sɩ nɔɔna taa nii-ba. Ba na ve yaga, ba soe sɩ nɔɔna maama taa tui ba zuli-ba. Ba na yǝni ba zʋ ba Wɛ-di sɩm, ba ta lagɩ je-kamunnu mʋ sɩ ba taa je yigǝ nɩ. Ba na ve nɔɔnʋ sɔŋɔ sɩ ba di candiǝ, kʋ yɩ je-ŋʋŋa je mʋ ba lagɩ sɩ ba taa je da. ⁴⁷ Ba nan yǝni ba ganɩ kadǝnǝ ba joŋi kʋlʋ maama ba na jɩgɩ tɩn. Ba kwǝri ba kɩ Wɛ-lor-dɩdwaarʋ, sɩ kʋ taa nyɩ nɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna mʋ te. Wɛ wʋ́ tiini DƖ pa bantʋ na cam kʋ ja gaalɩ.»

21

Kadǝm na pɛ Wɛ pɛɛrɩ te tɩn

(Marɩkɩ 12:41-44)

¹ Zezi ta na wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ o brɩ nɔɔna bam kʋntʋ tɩn, o ma kwǝni o yuu wɛɛnɩ o nii je maama. O ma na nadunǝ na ve ba dɩ ba sǝbiǝ daka kalʋ na zɩgɩ da Wɛ pɛɛra ŋwaanɩ tɩn wʋnɩ. ² O daa ta ma na kadǝm wʋdoŋ na tɔgɩ o wʋra, o yɩ yinigǝ tu mʋ. Wʋntʋ ma ja sǝbu dalɩ-balwa bale yɩranɩ mʋ o ja vu o dɩ daka kam wʋnɩ. ³ Zezi na nɛ kʋntʋ tɩn, o ma ta o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, kadǝm wʋntʋ na yɩ yinigǝ tu tɩn, o dɩ sǝbu kʋ dwǝni balʋ maama na dɩ da tɩn. ⁴ Bantʋ maama lɩ ba daarɩ mʋ. Kadǝm wʋm nan yɩ yinigǝ tu mʋ, yɩ o kwe kʋlʋ maama o na jɩgɩ sɩ o ma yǝgi o ni-wʋdiu tɩn o dɩ da.»

Lɛɛrʋ na wʋ́ ba lʋgʋ baŋa te tɩn

(Matiyu 24:1-28, Marɩkɩ 13:1-23)

⁵ Nɔɔna badonnǝ dɛɛn ma tɛ Wɛ-di-kamunu * kʋm taanɩ yɩ ba wɩ: «Nii-na kandwa yam ba na mɛ ba lɔ-ka tɩn na tiini ya lana te, yɩ ba ma pɛɛra yalʋ ba na pɛ Wɛ tɩn ba ma kɩ-ka lanyɩranɩ.» Zezi ma lǝri-ba o wɩ: ⁶ «Kʋ na yɩ wǝǝnu tɩntʋ á na naɩ tɩn, maŋa wʋ́ ba ba, sɩ ba dɩ tɩ maama tɩga nɩ. Kandwɛ daa bá daŋɩ dɩdoŋ baŋa nɩ.»

⁷ Ba ma bwe-o ba wɩ: «Karanyɩna, maŋa kɔɔ mʋ kʋntʋ woŋo wʋ́ kɩ? Bɛɛ mʋ lagɩ kʋ kɩ maana kʋ brɩ dɩbam, sɩ dɩ́ lwarɩ nɩ wǝǝnu tɩntʋ lagɩ tɩ kɩ?»

⁸ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á yɩ pa nɔɔna ganɩ abam. Nɔɔna zanzan wʋ́ ba abam te dɩ amʋ yɩrɩ, ba ta dɩ abam nɩ ba dɩdʋa dɩdʋa mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, yɩ baá daarɩ ba ganɩ abam ba wɩ, maŋa kam yiǝ. Á nan yɩ sɛ á tɔgɩ bantʋ kwaga. ⁹ Á wʋ́ ba á ni tigurǝ dɩ jara ŋwa. Á nan yɩ pa fʋʋnɩ zʋ abam. Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama maŋɩ sɩ tɩ da yigǝ tɩ kɩ mʋ, yɩ kʋ ta daɩ lʋgʋ tiim mɩmaŋa.»

¹⁰ O daa ta ma ta dɩ ba o wɩ: «Dwi wʋ́ zaŋɩ dɩ kɩ jara dɩ dwi dɩdoŋ, yɩ tɩʋ dɩ kʋ doŋ tɩʋ wʋ́ zaŋɩ tɩ magɩ jara. ¹¹ Tɩga ma wʋ́ sisiŋi zanzan. Kana dɩ wʋ́ ba ka taa wʋ je sɩdonnǝ nɩ, yɩ yawɩ-loŋnu dɩ wʋ́ cɔgɩ nɔɔna zanzan. Wɛ wʋ́ pa wo-kɩnkagɩla yalʋ na brɩ DƖ dam tɩn taa kɩ wɛyuu nɩ, yɩ fʋʋnɩ wʋ́ ja nɔɔna ya ŋwaanɩ.

¹² Kʋ na wʋ́ loori wǝǝnu tɩntʋ kǝm tɩn, nɔɔna wʋ́ ja abam dam ba pa á na yaara. Baá ja abam ba vu ba saŋɩ ba Wɛ-di sɩm nakwa tee nɩ, yɩ ba kɩ abam pɩɩna digǝ nɩ. Baá ja abam ba pa á zɩgɩ pwa dɩ dɩdɛɛra yigǝ nɩ, abam na tɔgɩ amʋ tɩn ŋwaanɩ. ¹³ Kʋ nan wʋ́ pa á na pwǝlǝ sɩ á brɩ-ba Wɛ cɩga kam. ¹⁴ Taá ye-na kʋntʋ ni nɩ, sɩ á pa á bɩcara kɩ dam. Á yɩ taá kɩ liǝ, dɩ á na wʋ́ lǝri-ba tɩte sɩ á ma vrɩ á tɩtɩ tɩn. ¹⁵ Bɛŋwaanɩ amʋ wʋ́ pa abam wʋbʋŋ-ŋʋna dɩ á ni-taanɩ, kʋʋ́ pa á dʋna bá wanɩ ba twanɩ dɩ á na wʋ́ ta kʋlʋ tɩn. ¹⁶ Abam tɩtɩ kwǝ dɩ á niinǝ, dɩ á cʋrrʋ dɩ á cilonnǝ wʋ́ ja abam ba kɩ dɩdɛɛra jɩŋa nɩ, yɩ baá gʋ abam badonnǝ. ¹⁷ Nɔɔna maama wʋ́ ta culi abam á na yɩ a nɔɔna tɩn ŋwaanɩ. ¹⁸ Baá kɩ abam kʋntʋ, yɩ Wɛ ta wʋ́ ta nii á baŋa nɩ, yɩ á bá lagɩ á yuuywe sɩm dɩdʋa tɩtɩ dɩ á ga. ¹⁹ Abam nan na kwaanɩ á kɩ pu-dɩa á zɩgɩ kǝŋkǝŋ, á wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ.

²⁰ Abam nan wʋ́ ba á na pamaŋna na gilimi Zeruzalɛm tɩʋ kʋm maama ba pu. Á na nɛ kʋntʋ, á laan wʋ́ lwarɩ nɩ maŋa kam yiǝ sɩ ba cɔgɩ-kʋ. ²¹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ, abam balʋ na zʋʋrɩ Zude nɩ tɩn maŋɩ sɩ á kɩ lɩla á nuŋi á duri á beeri pweeru je á sǝgi da. Balʋ na wʋ tɩʋ kʋm wʋnɩ tɩn maŋɩ sɩ á nuŋi lɩla. Balʋ dɩ na wʋ ba karɩ nɩ tɩn daa yɩ ve á zʋ tɩʋ kʋm wʋ. ²² Bɛŋwaanɩ maŋa kantʋ nɩ mʋ yaara maŋɩ sɩ ya ba, Wɛ na wʋ́ vaŋɩ nɔɔna zwa tɩn ŋwaanɩ, sɩ kʋlʋ maama na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn laan kɩ. ²³ Kantʋ maŋa kam nɩ kʋʋ́ tiini kʋ taa yɩ lɛɛrʋ dɩ kaana balʋ na jɩgɩ pwi tɩn, dɩ balʋ na jɩgɩ biǝ yɩ ba ŋɔgɩ yɩlɩ tɩn. Yaara zanzan wʋ́ ba tɩʋ kʋntʋ dɩ kʋ nɔɔna maama baŋa nɩ, yɩ Baŋa-Wɛ wʋ́ kwe DƖ bam ba yɩra nɩ. ²⁴ Ba ma wʋ́ gʋ ba badonnǝ dɩ sʋ-zɔɔrʋ, yɩ ba daarɩ ba ja ba badonnǝ ba vɔ ba ja vu gambɛɛm dwi tiinǝ maama tɩtarɩ nɩ. Dwi-gɛ * tiinǝ laan wʋ́ ba zʋ Zeruzalɛm tɩʋ kʋm wʋ ba karɩ ba nɔnɩ kʋ wǝǝnu ba cɔga taan, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ Wɛ na pɛ-ba tɩn tiim.

Nabiin-bu wʋm na wʋ́ ba lʋgʋ baŋa te tɩn

(Matiyu 24:29-35, 42-44, Marɩkɩ 13:24-37)

²⁵ Maŋa wʋ́ ba sɩ Wɛ pa wo-kɩnkagɩla yalʋ na brɩ DƖ dam tɩn taa kɩ wɩa wʋnɩ dɩ cana dɩ calɩcwɩ sɩm wʋnɩ. Liǝ wʋ́ ja lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama, yɩ ba wʋbʋŋa vugimi dɩ nɩnɩʋ kʋm na bam na pɔgɩla dɩ sɔɔ zanzan tɩn ŋwaanɩ. ²⁶ Fʋʋnɩ zanzan wʋ́ pa nɔɔna wʋbʋŋa je ba na bʋŋɩ woŋo kʋlʋ na bɩɩnɩ lʋgʋ baŋa tɩn, bɛŋwaanɩ wɛyuu wʋ́ sisiŋi kʋ pa wǝǝnu tɩlʋ na wʋ wɛyuu nɩ tɩn maama vugimi daanɩ.

²⁷ Maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔɔna wʋ́ na Nabiin-bu *f4 * wʋm na maa bɩɩnɩ lʋgʋ baŋa. Oó ta wʋ kunkwǝǝnu wʋnɩ o bɩɩnɩ dɩ dam, yɩ Wɛ paarɩ-zulǝ wʋ o tee nɩ zanzan. ²⁸ Á na nɛ sɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ puli tɩ kɩa, sɩ á zaŋɩ á zɩgɩ lanyɩranɩ á kwǝni á yum wɛɛnɩ, bɛŋwaanɩ maŋa kam twɛ sɩ Wɛ vrɩ abam DƖ yagɩ.»

²⁹ Zezi laan ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba o wɩ: «Maanɩ-na á nii kapʋrʋ dɩ tweeru maama na yɩ te tɩn. ³⁰ Á na nɛ nɩ tweeru wʋra tɩ kwi vɔɔrʋ, abam waɩ á lwarɩ nɩ kʋ twɛ yadɛ. ³¹ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ á na nɛ wǝǝnu tɩlʋ a na tagɩ a brɩ abam tɩn na wʋra tɩ kɩa, sɩ á lwarɩ nɩ maŋa kam laan twɛ sɩ Wɛ paarɩ dɩm lagɩ dɩ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ. ³² A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wǝǝnu tɩntʋ maama wʋ́ ba wʋra tɩ kɩa, yɩ zɩm nɔɔna bam ta wʋ tɩgɩ ba ti. ³³ Wɛyuu dɩ tɩga wʋ́ ba tɩ kɛ, yɩ amʋ taanɩ dɩm bá kɛ maŋa dɩ maŋa.

³⁴ Á taá fɔgɩ á cʋ á tɩtɩ, sɩ á yɩ taá bʋŋɩ wʋdi-fwaarʋ dim naa sa-nyɔgɔ wʋbʋŋa, naa á taá jɩgɩ liǝ dɩ á ŋwɩa wǝǝnu. Á na jɩgɩ wʋbʋŋa yantʋ doŋ, dɛ dɩlʋ amʋ Nabiin-bu wʋm na wʋ́ ba tɩn waɩ dɩ tui bɩdwɩ baŋa nɩ dɩ darɩ abam, ³⁵ nɩ cɩkʋ na jaanɩ varɩm te tɩn. Bɛŋwaanɩ dɛ dɩm kʋntʋ wʋ́ ba li nɔɔnʋ wʋlʋ maama na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn. ³⁶ Kʋntʋ tɩn, á taá yɩrɩ á tɩtɩ maŋa maama, sɩ á taá loori Wɛ sɩ DƖ pa abam dam, sɩ á wanɩ á nuŋi yaara yalʋ maama na lagɩ ya ba tɩn wʋnɩ, sɩ á daarɩ á vu á zɩgɩ amʋ Nabiin-bu wʋm yigǝ nɩ.»

³⁷ Zezi dɛɛn yǝni o wʋ Wɛ di-kamunu kʋm wʋnɩ dɛ maama o brɩ nɔɔna Wɛ taanɩ dɩm. Tɩga na yǝni ka yi, o yǝni o nuŋi tɩʋ kʋm wʋ o vu Olivi piu kʋm seeni o pǝni da. ³⁸ Kʋ daarɩ tɩga na yǝni ka pʋʋrɩ, nɔɔna bam maama yǝni ba zaŋɩ lɩla ba ve Wɛ di-kamunu kʋm, sɩ ba taa cǝgi o taanɩ dɩm.

22

Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam na kɩ ni sɩ ba gʋ Zezi te tɩn

(Matiyu 26:1-5, 14-16, Marɩkɩ 14:1-2, 10-11, Zan 11:45-53)

¹ Kʋ dɛɛn gɛ fɩɩn sɩ Zwifǝ bam di ba candiǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ Pakɩ * tɩn. Candiǝ kam kʋntʋ nɩ mʋ ba yǝni ba di dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ dɩ wʋnɩ tɩn. ² Kaanɩm yigǝ tiinǝ dɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam ma kwaanɩ ba lagɩ cwǝŋǝ, sɩ ba ja Zezi ba gʋ. Ba na kwarɩ fʋʋnɩ dɩ nɔɔna bam tɩn ŋwaanɩ, ba yǝri ba na wʋ́ kɩ te sɩ ba ja-o.

³ Sʋtaanɩ * laan ma zʋ Zudasɩ Yiskarɩyo bɩcarɩ. Wʋntʋ yɩ Zezi karabiǝ fugǝ-bale bam wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ. ⁴ O ma vu kaanɩm yigǝ tiinǝ dɩ Wɛ di-kamunu kʋm yɩrɩna yigǝ tiinǝ bam te sɩ ba banɩ ba nii, o na wʋ́ kɩ te o brɩ-ba cwǝŋǝ sɩ ba wanɩ ba ja Zezi. ⁵ Ba na ni kʋntʋ tɩn, ba wʋ ma poli zanzan. Ba ma di yǝlo ba maŋɩ daanɩ dɩ sǝbu ni. ⁶ O ma sɛ. O laan ma beeri cwǝŋǝ sɩ o ja Zezi o kɩ ba jɩŋa nɩ, sɩ kɔgɔ kʋm yɩ zaŋɩ kʋ lwarɩ.

Zezi na di candiǝ wʋdiu dɩ o karabiǝ bam te tɩn

(Matiyu 26:17-29, Marɩkɩ 14:12-25, 1 Korɛntɩ 11:23-25)

⁷ Kʋ ma ba kʋ yi dɛ dɩlʋ ba na puli sɩ ba di dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ dɩ wʋnɩ tɩn. Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ Zwifǝ bam yǝni ba gʋɩ pibalɩ mʋ ba ma di Pakɩ * candiǝ kam. ⁸ Zezi ma lɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Ve-na á kwɛ woŋo maama á pa dɩbam, sɩ dɩ́ ba dɩ́ di Pakɩ candiǝ kam.»

⁹ Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nmʋ lagɩ sɩ dɩ́ vu jǝgǝ kɔɔ mʋ dɩ́ kwɛ jǝgǝ kam?»

¹⁰ O ma lǝri-ba o wɩ: «Cǝgi-na, á na ve á maa zʋʋrɩ tɩʋ kʋm wʋ, nɔɔnʋ wʋdoŋ wʋ́ jeeri abam o na zɩŋɩ kɔɔrʋ dɩ na. Da-na o kwaga á vu á zʋ sɔŋɔ kʋlʋ o na wʋ́ zʋ tɩn. ¹¹ Á na zʋa, sɩ á ta dɩ sɔŋɔ kʋm tu nɩ: ‹Dɩ́ karanyɩna wɩ, dɩ́ ba dɩ́ bwe dɩ́ nii, digǝ kalʋ o na wʋ́ jǝni da dɩ o karabiǝ bam sɩ ba di Pakɩ candiǝ kam wʋdiu kʋm tɩn wʋ yǝn mʋ?› ¹² Oó brɩ abam wɛyuu digǝ, ka daga lanyɩranɩ, yɩ ka jɩgɩ woŋo kʋlʋ maama dɩ́ na lagɩ tɩn ka wʋnɩ. Ve-na á kwɛ candiǝ kam wǝǝnu tɩm á ti, sɩ dɩ́ laan ba.»

¹³ Ba ma zaŋɩ ba vu, yɩ ba sɩɩnɩ ba na woŋo maama nɩ Zezi na maŋɩ o ta te tɩn. Ba ma kwɛ Pakɩ candiǝ kam wʋdiu kʋm ba ti.

¹⁴ Wʋdiu dim maŋa na yi tɩn, Zezi jǝni dɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam sɩ ba di wʋdiu kʋm. ¹⁵ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ ya tiini a lagɩ sɩ a di candiǝ kantʋ dɩ abam dɩ a wʋ maama, sɩ a laan daarɩ a yaarɩ. ¹⁶ A nan lagɩ a ta abam sɩ, a daa bá di candiǝ kantʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ candiǝ kam kʋntʋ kuri na wʋ́ vu kʋ kweeli Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ tɩn.»

¹⁷ Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o laan ma joŋi tweeru biǝ sana dɩ zʋŋa, yɩ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Joŋi-na tɩntʋ á nyɔ á daarɩ á pa daanɩ. ¹⁸ A lagɩ a ta abam sɩ, kʋ na puli zɩm, a daa bá nyɔ wo-nyɔɔrʋ tɩntʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ Wɛ paarɩ dɩm na wʋ́ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn.»

¹⁹ Zezi laan ma kwe dɩpɛ, yɩ o kɩ Wɛ le dɩ ŋwaanɩ. O ma daarɩ o fɔ-dɩ o pa o karabiǝ bam yɩ o wɩ: «Amʋ yɩra yam mʋ tɩntʋ, a na lagɩ a kwe a pa abam ŋwaanɩ tɩn. Taá kɩ-na kʋntʋ doŋ, sɩ á taá ma guli a gulǝ.»

²⁰ Ba na di ba ti tɩn, o daa ma kwe zʋŋa dɩ ka wo-nyɔɔrʋ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ o pa-ba, yɩ o wɩ: «Wo-nyɔɔrʋ tɩntʋ brɩ sɩ Wɛ goni ni-dʋʋrɩ dɩdaanɩ nabiinǝ amʋ jana kam ŋwaanɩ. A jana kam lagɩ ka nuŋi ka duri abam ŋwaanɩ mʋ. ²¹ Nan nii-na, nɔɔnʋ wʋlʋ na lagɩ o yǝgi-nɩ o pa nɔɔna tɩn tɔgɩ o je dɩ amʋ o di yo seeni. ²² Kʋ nan fɩn mʋ sɩ amʋ Nabiin-bu * wʋm tɩ, nɩ Wɛ na maŋɩ DƖ lagɩ te tɩn. Kʋ nan za yɩ lɛɛrʋ mʋ kʋ pa nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ́ yǝgi-nɩ o pa tɩn.»

²³ Ba na ni o na tagɩ kʋlʋ tɩn, ba ma sɩŋɩ ba bwe daanɩ ba nii, bantʋ wʋnɩ wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o kɩ kʋntʋ.

Wɔɔ mʋ yɩ nɔn-kamunu?

(Matiyu 20:25-28, 19:28, Marɩkɩ 10:42-45)

²⁴ Zezi karabiǝ bam dɛɛn magɩ kantɔgɔ kʋ cɛ, sɩ ba nii bantʋ wʋnɩ wɔɔ mʋ yɩ kamunu o dwe ba maama. ²⁵ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ na yɩ lʋgʋ baŋa pwa, bantʋ yǝni ba te ba nɔɔna dɩ dam mʋ. Balʋ na di dam nɔɔna baŋa nɩ tɩn, nɔɔna bam daa ta yǝni ba bǝ-ba ba wɩ ‹Lanyɩran-kǝrǝ› mʋ. ²⁶ Abam nan wʋ maŋɩ sɩ á taá yɩ kʋntʋ doŋ. Wʋlʋ na yɩ nɔn-kamunu abam wʋnɩ tɩn maŋɩ sɩ o ji nɩ á nyaanɩ mʋ te. Wʋlʋ dɩ na yɩ abam yuutu tɩn maŋɩ sɩ o ji nɩ á tɩntʋŋnʋ mʋ te. ²⁷ Wʋlʋ na jǝni sɩ o di wʋdiu tɩn, dɩ wʋlʋ na kwe wʋdiu kʋm o ja ba o pa-o tɩn, bantʋ wɔɔ mʋ yɩ kamunu? Kʋ daɩ wʋlʋ na jǝni sɩ o di tɩn mʋ na? Kʋ nan na yɩ amʋ, a wʋ abam wʋnɩ yɩ a kɩ nɩnɛɛnɩ wʋlʋ na yɩ á tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ te.

²⁸ Abam nan yɩ balʋ na tɔgɩ dɩ amʋ a cam maama wʋnɩ, yɩ á wʋ yagɩ a tɔgɩm. ²⁹ Aá pa abam tɔgɩ á di paarɩ, nɩ a Ko Wɛ na pɛ sɩ a di paarɩ te tɩn. ³⁰ Kʋntʋ tɩn, á wʋ́ ba á zʋ a paarɩ dɩm wʋ, yɩ á tɔgɩ dɩ amʋ á jǝni á di ywǝǝni. Á wʋ́ ba á jǝni paarɩ jangwaanʋ tɩm baŋa nɩ, sɩ á di Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ kuri fugǝ-bale bam taanɩ.»

Zezi na wuuri o brɩ Pɩyɛɛrɩ na wʋ́ vɩ-o te tɩn

(Matiyu 26:31-35, Marɩkɩ 14:27-31, Zan 13:36-38)

³¹ Zezi laan ma ta dɩ Simɔn Pɩyɛɛrɩ o wɩ: «Simɔn, Simɔn, sʋtaanɩ * sɩɩnɩ dɩ na cwǝŋǝ sɩ dɩ maŋɩ abam dɩ nii, nɩ nɔɔnʋ na caarɩ mɩna te tɩn. ³² Amʋ nan loori Wɛ a pa nmʋ, sɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ sɩ n yɩ yagɩ-nɩ. Nmʋ nan na tusi, yɩ n wʋbʋŋa na joori ya tɔgɩ amʋ, sɩ n pa n ko-biǝ fɔgɩ ba zɩgɩ kǝŋkǝŋ.»

³³ Pɩyɛɛrɩ laan ma ta dɩd-o o wɩ: «A Yuutu, ba na lagɩ ba kɩ amʋ dɩ nmʋ pɩɩna digǝ nɩ, naa ba na lagɩ ba gʋ dɩbam, a ta bá sɛ sɩ a joori nmʋ kwaga nɩ.»

³⁴ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Pɩyɛɛrɩ, a lagɩ a ta nmʋ sɩ, kʋ na wʋ́ loori sɩ cɩbwɩʋ keeri zɩm tɩ-bra-pʋra nɩ tɩn, nmʋ wʋ́ fʋ kuni bɩtɔ nɩ n yǝri amʋ.»

Zezi na tagɩ dɩ o karabiǝ sɩ ba ti ba yigǝ te tɩn

³⁵ O laan ma ta dɩ ba maama o wɩ: «A daama na tʋŋɩ abam sɩ á tʋlɩ á tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam yɩ á ba jɩgɩ sǝbiǝ gan-lɔgɔdɩ dɩ tampɔgɔ dɩ natra tɩn, woŋo muri abam na?»

Ba ma lǝri ba wɩ: «Awo, dɩ́ wʋ gɛ kʋlʋkʋlʋ.»

³⁶ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, wʋlʋ na jɩgɩ sǝbiǝ gan-lɔgɔdɩ tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o kwe-dɩ mʋ. Wʋlʋ dɩ na jɩgɩ tampɔgɔ tɩn maŋɩ sɩ o kwe-kʋ mʋ. Wʋlʋ maama na ba jɩgɩ sʋ-lɔŋɔ tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o kwe o gɔrɔ mʋ o yǝgi o ma yǝgi sʋ-lɔŋɔ. ³⁷ Amʋ nan lagɩ a ta abam sɩ, kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ amʋ ŋwaanɩ tɩn maŋɩ sɩ kʋ kɩ, dɩ kʋ na wɩ:

‹Ba wǝl-o dɩ nɔn-balwaarʋ mʋ›.

Kʋntʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ amʋ ŋwaanɩ tɩn laan wʋ́ kɩ lele.»

³⁸ Zezi karabiǝ bam ma ta dɩd-o ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, nii sʋ-lwaanʋ tɩle mʋ dɩ́ jɩga.»

O ma lǝri-ba o wɩ: «Yagɩ-na sɩ kʋ maŋɩ.»

Zezi na tiini o loori o Ko Wɛ te tɩn

(Matiyu 26:36-46, Marɩkɩ 14:32-42)

³⁹ Zezi dɛɛn ma nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ o vu Olivi piu kʋm seeni, nɩ o na yǝni o kɩ te tɩn. O karabiǝ bam dɩ ma tɔg-o ba vu. ⁴⁰ Ba na yi jǝgǝ kalʋ ba na maa ve tɩn, Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Á taá loori Wɛ, sɩ á yɩ tʋ maŋɩm dɩm maŋa nɩ.»

⁴¹ O laan ma fɔɔrɩ ba tee nɩ o vu o zɩgɩ daa nɩ, kʋ maŋɩ nɔɔnʋ na wʋ́ dʋlɩ kandwɛ yɩ dɩ yi mɛ tɩn. O ma kuni doonǝ o loori Wɛ o wɩ: ⁴² «A Ko, nmʋ na sɛ, sɩ n pa cam dɩlʋ na lagɩ dɩ ba amʋ baŋa nɩ tɩn kɛ. Nan kɩ kʋlʋ na tɔgɩ nmʋ wʋbʋŋa tɩn, sɩ yɩ kɩ amʋ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn.» ⁴³ O na loori Wɛ kʋntʋ tɩn, Wɛ malɛka ma nuŋi wɛyuu ka ba o te, yɩ ka wǝl-o dɩ dam. ⁴⁴ O wʋ na tiini kʋ cɔgɩ zanzan tɩn ma pa o tiini o loori Wɛ dɩ o wʋ maama. O luluŋu ma ji nɩnɛɛnɩ jana te, yɩ kʋ luri tɩga nɩ.

⁴⁵ O na loori Wɛ o ti tɩn, o ma zaŋɩ o joori o vu o karabiǝ bam te. O ma na sɩ ba tigi ba dɔa wʋ-cɔgɔ kʋm ŋwaanɩ. ⁴⁶ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á dɔa? Zaŋɩ-na sɩ á taá loori Wɛ, sɩ á yɩ tʋ maŋɩm dɩm maŋa nɩ.»

Ba na jaanɩ Zezi te tɩn

(Matiyu 26:47-56, Marɩkɩ 14:43-50, Zan 18:3-11)

⁴⁷ Zezi ta na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, nɔn-kɔgɔ laan ma ba kʋ yi o te. Zudasɩ wʋlʋ na yɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam wʋ dɩdʋa tɩn ma tɔgɩ ba yigǝ. O ma fɔɔrɩ o yi Zezi te sɩ o kukwǝr-o. ⁴⁸ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Zudasɩ, nmʋ tu sɩ n pa ba ja amʋ Nabiin-bu * wʋm, yɩ n ta lagɩ n kukwǝri-nɩ mʋ na?»

⁴⁹ Zezi karabiǝ balʋ na wʋ o tee nɩ tɩn ma na kʋ na lagɩ kʋ kɩ-o te tɩn. Ba ma bwe-o ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, dɩ́ lɩ dɩ́ sʋ-lwaanʋ tɩm dɩ́ zagɩ-ba na?» ⁵⁰ Ba wʋ dɩdʋa ma lɩ o sʋgʋ kʋm o ma zagɩ kaanɩm yuutu wʋm tɩntʋŋnʋ jazɩm zwɛ o go. ⁵¹ Zezi na nɛ kʋntʋ tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: «Yagɩ-na». O ma vu o dwe nɔɔnʋ wʋm zwɛ dɩm, yɩ dɩ je, dɩ joori dɩ yɩ dɩ ya na yɩ te tɩn.

⁵² O ma daarɩ o ta dɩ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ Wɛ-di-kamunu kʋm yɩrɩna bam yigǝ tiinǝ dɩ nakwa bam, ba na tu sɩ ba ja-o tɩn, o wɩ: «Abam na kwe sʋ-lwaanʋ dɩ da-lwaanʋ á ba sɩ á ja amʋ tɩn, a yɩ ŋwɩɩnʋ mʋ na? ⁵³ Dɛ maama a yǝni a wʋ abam tee nɩ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, yɩ á wʋ jaanɩ amʋ. Kʋ nan na yɩ te tɩn, maŋa kam laan yiǝ sɩ á kɩ á wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn, bɛŋwaanɩ maŋa mʋ yiǝ sɩ lim pɛ joŋi dam.»

Pɩyɛɛrɩ na sɩɩnɩ o vɩn Zezi te tɩn

(Matiyu 26:57-58, 69-75, Marɩkɩ 14:53-54, 66-72, Zan 18:12-18, 25-27)

⁵⁴ Ba laan ma ja Zezi, yɩ ba ja-o ba kɛ. Pɩyɛɛrɩ ma dalɩ o tɔgɩ ba kwaga o da o vu. Ba ma vu ba yi kaanɩm * yuutu wʋm sɔŋɔ. ⁵⁵ Ba ma dwe mini ba tiŋi sɔŋɔ kʋm tɩtarɩ nɩ. Nɔɔna bam ma vu ba je ba weeri mini dɩm. Pɩyɛɛrɩ dɩ ma tɔgɩ o vu o jǝni ba wʋnɩ. ⁵⁶ O na tɔgɩ o je mini dɩm yigǝ nɩ kʋntʋ tɩn, sɔŋɔ kʋm tɩntʋŋ-kana kadoŋ ma yɔɔrɩ o nii o yibiyǝ nɩ, yɩ o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ dɩ tɔgɩ o wʋ Zezi tee nɩ mʋ.»

⁵⁷ Pɩyɛɛrɩ ma fʋ yɩ o wɩ: «Kaanɩ, a yǝr-o.»

⁵⁸ Kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ daa ma na-o, yɩ o wɩ: «Nmʋ tɔgɩ n yɩ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ.»

Pɩyɛɛrɩ ma lǝri nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «A tɔgɩ a daɩ ba wʋ nɔɔnʋ.»

⁵⁹ Kʋ daa na kɩ fɩɩn nɩnɛɛnɩ luu dɩdʋa tɩn, nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ daa ma ta o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ sɩɩnɩ o tɔgɩ dɩd-o mʋ. O dɩ yɩ Galile tu mʋ.»

⁶⁰ Pɩyɛɛrɩ ma lǝri o wɩ: «Baarʋ, a yǝri n taanɩ dɩm kuri.» O ta na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, cɩbwɩʋ ma da kʋ keeri.

⁶¹ Dɩ́ Yuutu Zezi laan ma pipiri o yɔɔrɩ Pɩyɛɛrɩ o nii. Pɩyɛɛrɩ ma guli Zezi ya na tagɩ kʋlʋ dɩd-o o wɩ: «Kʋ na wʋ́ loori sɩ cɩbwɩʋ keeri zɩm tɩ-bra-pʋra nɩ tɩn, nmʋ wʋ́ fʋ kuni bɩtɔ nɩ n yǝri amʋ.» ⁶² O na guli kʋntʋ tɩn, o laan ma nuŋi, yɩ o tiini o keeri zanzan.

Ba na mwanɩ Zezi yɩ ba mag-o te tɩn

(Matiyu 26:67-68, Marɩkɩ 14:65)

⁶³ Nɔɔna balʋ dɛɛn na yɩrɩ Zezi tɩn maa yáal-o ba mwan-o, yɩ ba kwǝri ba mag-o. ⁶⁴ Ba ma kwe gɔrɔ ba ma kwǝli o yiǝ, yɩ ba daarɩ ba mag-o. Ba maa wɩ: «Lwarɩ n brɩ dɩbam wʋlʋ na magɩ-m tɩn.» ⁶⁵ Ba ta maa ŋɔɔnɩ wǝǝnu dwi dwi ba ma cɔgɩ o yuu, yɩ ba twɩ-o zanzan.

Zwifǝ nakwa na di Zezi taanɩ te tɩn

(Matiyu 26:59-66, Marɩkɩ 14:55-64, Zan 18:19-24)

⁶⁶ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Zwifǝ bam nakwa kɔgɔ kʋm maama ma la daanɩ, dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ maama. Ba laan ma pa Zezi nuŋi o vu taanɩ dɩm dim jǝgǝ o zɩgɩ ba yigǝ nɩ. ⁶⁷ Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «Nmʋ na sɩɩnɩ n yɩ Krisi * wʋm Wɛ na maŋɩ sɩ DƖ tʋŋɩ DƖ pa dɩbam tɩn, sɩ n ta.»

Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «A na tagɩ kʋntʋ a brɩ abam, á ta bá sɛ a ni. ⁶⁸ A nan daa na bwe abam taanɩ dɩ, abam bá sɛ sɩ á lǝri á pa-nɩ. ⁶⁹ Kʋ na puli lele kʋntʋ, amʋ Nabiin-bu * wʋm wʋ́ vu a jǝni Dam-Paŋwa Tu Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ a da a di paarɩ.»

⁷⁰ Ba maama laan ma bwe-o ba wɩ: «Kʋntʋ tɩn, nmʋ nan sɩɩnɩ n yɩ Wɛ Bu wʋm mʋ na?»

Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Mʋ abam na wɩ te tɩn.»

⁷¹ Ba laan ma ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: «Dɩbam tɩtɩ laan mʋ ni o kwǝrǝ kam na brɩ o tɩtɩ cɔgɩm. Dɩ́ daa ba lagɩ maana tiinǝ sɩ ba ŋɔɔnɩ o taanɩ dɩm.»

23

Pilatɩ na bwe Zezi taanɩ te tɩn

(Matiyu 27:1-2, 11-26, Marɩkɩ 15:1-15, Zan 18:28-19:16)

¹ Zwifǝ bam nakwa kɔgɔ kʋm maama dɛɛn ma zaŋɩ ba ja Zezi ba ja vu gʋvɩrma tu Pilatɩ te. ² Ba ma sɩŋɩ sɩ ba fɔ vwan ba pa-o, yɩ ba wɩ: «Dɩbam nɛ nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ o jɩgɩ dɩ́ tɩʋ kʋm nɔɔna bam o gana sɩ ba tusi. O tɛ-ba o wɩ, ba yɩ taa laɩ lampoo ba paɩ gʋvɩrma. O maa kwǝri o brɩ o tɩtɩ nɩ wʋm mʋ yɩ Krisi *, kʋ na lagɩ kʋ ta nɩ pɛ tɩn.»

³ Pilatɩ na ni kʋntʋ tɩn, o ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ mʋ yɩ Zwifǝ bam pɛ wʋm na?»

Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Mʋ ka da n taga.»

⁴ Pilatɩ ma ta dɩ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm maama o wɩ: «Amʋ wʋ nɛ nɔɔnʋ wʋntʋ na kɩ kʋlʋ o cɔgɩ tɩn, sɩ dɩ́ di o taanɩ.»

⁵ Ba ma tiini ba ŋɔɔnɩ taanɩ dɩm, yɩ ba kwaana ba tɛ ba wɩ: «O nan yǝni o tʋlɩ Zude tɩɩnɩ dɩm maama, o brɩ nɔɔna bam sɩ ba yɩ taa sɛ ba tɩʋ kʋm dɩdɛɛra ni. O dɛɛn puli o kɩ kʋntʋ doŋ Galile nɩ mʋ, yɩ o laan yi yo seeni.»

⁶ Pilatɩ na ni kʋntʋ tɩn, o ma bwe-ba sɩ o nii, nɔɔnʋ wʋm yɩ Galile tu mʋ na? ⁷ O na tu o lwarɩ nɩ Zezi nuŋi tɩʋ kʋlʋ Erɔdɩ * na te tɩn, o ma pa ba ja-o ba vu wʋntʋ te sɩ o di taanɩ dɩm, bɛŋwaanɩ Erɔdɩ dɩ tɔgɩ o wʋ Zeruzalɛm nɩ maŋa kam kʋntʋ nɩ.

⁸ Erɔdɩ na nɛ Zezi tɩn, o maa jɩgɩ wʋpolo zanzan, bɛŋwaanɩ o ya maŋɩ o ni o ŋwa, yɩ o tiini o lagɩ sɩ o na-o. O maa lagɩ sɩ o nii Zezi wʋ́ kɩ wo-kɩnkagɩlɩ o brɩ-o na. ⁹ O ma kwaanɩ o bwe-o wǝǝnu zanzan. Zezi ma wʋ sɛ o lǝr-o kʋlʋkʋlʋ. ¹⁰ Kaanɩm yigǝ tiinǝ dɩ cullu karanyɩna tiinǝ bam maa tɔgɩ ba zɩgɩ da, yɩ ba tiini ba ŋɔɔnɩ taanɩ dɩm dɩ baarɩ sɩ ba ma dɩ-o. ¹¹ Erɔdɩ dɩ o pamaŋna bam laan ma gooni Zezi zanzan. Ba pa o zʋ paarɩ gɔrɔ sɩ ba ma mwan-o, yɩ Erɔdɩ laan pa o joori o vu Pilatɩ te. ¹² Dɩntʋ dɛ dɩm nɩ Erɔdɩ dɩ Pilatɩ laan di ciloŋo mʋ daanɩ, yɩ ba dɛɛn ya culi daanɩ mʋ.

¹³ Pilatɩ ma pa kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ nakwa bam dɩ nɔɔna bam maama la daanɩ o tee nɩ. ¹⁴ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam na saŋɩ nɔɔnʋ wʋntʋ amʋ tee nɩ tɩn, yɩ á tɛ á wɩ, o yɩ wʋlʋ na ganɩ á tɩʋ kʋm nɔɔna bam o pa ba tusi tɩn, kʋntʋ mʋ a nan bwe-o abam yibiyǝ nɩ sɩ a nii, yɩ a wʋ nɛ kʋlʋ o na kɩ o cɔgɩ yɩ abam ja-o kʋ ŋwaanɩ tɩn. ¹⁵ Erɔdɩ dɩ wʋ nɛ kʋlʋ o na cɔgɩ tɩn. Mʋ kʋ kuri o pɛ o joori o ba dɩbam te. Á taá ye sɩ kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ kʋ na wʋ́ pa ba ja-o ba gʋ tɩn. ¹⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ aá pa ba mag-o dɩ balaarɩ mʋ, yɩ ba daar-o ba yagɩ.»

(( ¹⁷ Pakɩ candiǝ kam maŋa na yǝni ka ba yi, Pilatɩ maŋɩ sɩ o lɩ ba pɩɩnʋ dɩdʋa mʋ o yagɩ sɩ o viiri.)) ¹⁸ Nɔn-kɔgɔ kʋm maama ma kɩ daanɩ ba kaasɩ dɩ kwǝr-dɛ ba wɩ: «Kʋ na yɩ nɔɔnʋ wʋntʋ, ja-o n gʋ, sɩ n daarɩ n lɩ Barabasɩ n pa dɩbam.» ¹⁹ Barabasɩ yɩ wʋlʋ ba dɛɛn na kɩ pɩɩna digǝ nɩ, o na kɩ jara dɩ ba tɩʋ kʋm dɩdɛɛra yɩ o gʋ nɔɔna tɩn ŋwaanɩ mʋ.

²⁰ Pilatɩ na lagɩ sɩ o lɩ Zezi o yagɩ tɩn ŋwaanɩ, o daa ma ta dɩ nɔɔna bam sɩ ba sɛ sɩ o yagɩ Zezi. ²¹ Ba ma daa ta vɩn, yɩ ba tiini ba kaasɩ baŋa baŋa ba wɩ: «Pa-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ n gʋ. Pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ n gʋ.»

²² O daa ta ma ta dɩ ba o kɩ bɩtɔ o wɩ: «Bɛɛ wo-lɔŋɔ mʋ o kɩa? A wʋ nɛ kʋlʋ o na kɩ o cɔgɩ pa kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ gʋ-o tɩn. Kʋntʋ tɩn, aá pa ba mag-o, yɩ a daarɩ a yag-o.»

²³ Ba daa ta maa tiini ba kwaana ba kaasɩ dɩ kwǝr-dɛ, yɩ ba tɛ dɩ baarɩ ba wɩ: «N maŋɩ sɩ n pa-o dagara baŋa nɩ mʋ n gʋ.» Ba na tiini ba ŋɔɔnɩ dɩ kwǝr-dɛ tɩn, ²⁴ kʋ ma pa Pilatɩ sɛ sɩ o kɩ kʋlʋ ba na lagɩ tɩn. ²⁵ O ma pa ni sɩ ba lɩ Barabasɩ wʋlʋ ba na lagɩ sɩ o yagɩ o pa-ba tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ ba ya na jaanɩ ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ, o na kɩ jara dɩ ba tɩʋ kʋm dɩdɛɛra yɩ o gʋ nɔɔnʋ tɩn ŋwaanɩ. Pilatɩ ma daarɩ o kɩ Zezi pamaŋna jɩŋa nɩ, sɩ ba kɩ-o nɩ kɔgɔ kʋm wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn.

Ba na jaanɩ Zezi ba vu ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 27:32-56, Marɩkɩ 15:21-41, Zan 19:17-30)

²⁶ Pamaŋna bam laan ma ja Zezi ba maa kɛa. Nɔɔna bam maama maa tɔga. Ba na maa ve tɩn, ba ma jeeri nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Simɔn. O nuŋi Sirɛɛnɩ mʋ. O dɛɛn ya nuŋi gaa mʋ o ba o yi tɩʋ wʋnɩ o maa kɛa. Pamaŋna bam ma ja-o, yɩ ba pa o zɩŋɩ dagara kam o bakalɩ nɩ o tɔgɩ Zezi kwaga. ²⁷ Zeruzalɛm kɔ-fɔrɔ dɛɛn maa tɔgɩ Zezi kwaga. Kaana dɩ maa tɔgɩ ba wʋra, yɩ ba keerǝ ba frɩ ba tɩtɩ o ŋwaanɩ. ²⁸ Zezi ma pipiri o nii-ba yɩ o wɩ: «Zeruzalɛm kaana-ba, yɩ taá keeri-na amʋ ŋwaanɩ. Á za taá keeri á tɩtɩ dɩ á biǝ ŋwaanɩ. ²⁹ Bɛŋwaanɩ maŋa wʋ́ ba ka yi, yɩ baá ta wɩ: ‹Kaanɩ wʋlʋ maama na yɩ ka-dʋgʋ tɩn yɩ yu-yoŋo tu mʋ. Wʋlʋ na maŋɩ o wʋ lʋgɩ bu sɩ o pa o ŋɔgɩ yɩlɩ tɩn jɩgɩ yu-yoŋo zanzan.› ³⁰ Yaara yam kʋntʋ maŋa na yiǝ, nɔɔna wʋ́ loori pweeru sɩ tɩ tʋ ba baŋa nɩ, yɩ ba loori pu-kum sɩ tɩ kwǝli-ba. ³¹ Taá nii-na, da-lɩa na jɩgɩ mini ka di tɩntʋ tɩn, kʋ laan na yɩ da-kʋra, kaá kɩ ta?»

³² Ba dɛɛn ma ja nɔn-balwaarʋ tɩle ba vu sɩ ba wǝli dɩ Zezi ba gʋ. ³³ Ba ma vu ba yi jǝgǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ ‹Yukol-pʋa piu› tɩn. Ba laan ma ja Zezi ba pa dagara kam baŋa nɩ. Ba ma ja nɔn-balwaarʋ tɩm dɩ, ba pa dagarɩ sɩdonnǝ baŋa nɩ. Ba ma cwi dɩdʋa Zezi jazɩm nɩ. Wʋwʋm maa wʋ o jagwiǝ nɩ. ³⁴ Ba na pagɩ Zezi dagara kam baŋa nɩ kʋntʋ tɩn, o ma loori Wɛ o wɩ: «A Ko, yagɩ n ma n cɛ-ba, sɩ ba yǝri woŋo kʋlʋ ba na kɩ tɩn.»

Pamaŋna bam na lagɩ ba maŋɩ o gwaarʋ tɩm tɩn, ba tagɩ jɔrɔ mʋ ba ma maŋɩ-tɩ.

³⁵ Nɔn-kɔgɔ kʋm maa zɩgɩ da ba niǝ. Zwifǝ bam nakwa bam ma kɩ-o cavɩɩra, yɩ ba mwana ba wɩ: «O yǝni o vrɩ nɔɔna ŋwɩa. O na sɩɩnɩ o yɩ Krisi * wʋm Wɛ na kuri tɩn, sɩ o vrɩ o tɩtɩ ŋwɩa sɩ dɩ́ nii.»

³⁶ Pamaŋna bam dɩ maa mwan-o, yɩ ba jɩgɩ sa-nywana ba suŋi o yigǝ nɩ. ³⁷ Ba maa wɩ: «Nmʋ na sɩɩnɩ n yɩ Zwifǝ bam pɛ, sɩ n vrɩ n tɩtɩ ŋwɩa sɩ dɩ́ nii.» ³⁸ Ba dɛɛn ya pʋpʋnɩ tɔnɔ ba tanɩ-kʋ daa kam yɩra nɩ o yuu baŋa nɩ, yɩ kʋ wɩ:

\qc «Wʋntʋ yɩ Zwifǝ bam pɛ mʋ.»

³⁹ Nɔn-balwaarʋ tɩlʋ ba na pagɩ dɩ Zezi tɩn dɩdʋa maa jɩgɩ Zezi o twɩa yɩ o wɩ: «Kʋ daɩ nmʋ mʋ yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn na? Nan vrɩ n tɩtɩ ŋwɩa, sɩ n daarɩ n vrɩ dɩbam dɩ n wǝli da.»

⁴⁰ Nɔn-balɔrɔ kʋdoŋ kʋm ma kaanɩ kʋkʋm kʋm kʋ wɩ: «Nmʋ ba kwarɩ Wɛ fʋʋnɩ na? Ba lagɩ ba gʋ dɩbam maama mʋ. ⁴¹ Kʋ na yɩ dɩbam, dɩbam tʋʋnɩ dɩm maŋɩ, bɛŋwaanɩ kǝm-balwaarʋ tɩlʋ dɩ́ na kɩ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ tɩ mʋ. Kʋ nan na yɩ nɔɔnʋ wʋntʋ, o wʋ kɩ kʋlʋkʋlʋ o cɔgɩ.» ⁴² O ma daarɩ o ta dɩ Zezi o wɩ: «Nmʋ na tu n ba n joŋi n paarɩ dɩm, sɩ n guli a gulǝ.»

⁴³ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga dɩ nmʋ sɩ, nmʋ wʋ́ jǝni dɩ amʋ Wɛ-sɔŋɔ kʋm nɩ zɩm dɛ dɩm nɩ.»

⁴⁴ Kʋ ma vu kʋ yi maŋa kam wɛ na tu dɩ yi yuparɩ baŋa tɩn. Lʋgʋ kʋm maama ma ji lim taan, sɩ kʋ vu kʋ yi luu batɔ. ⁴⁵ Wɩa kam daa ba jɩgɩ pooni. Gɔrɔ kʋlʋ ba na lǝgǝ ba ma cɩ Wɛ-di-laa * kam tɩn ma kaarɩ bɩle. ⁴⁶ Zezi laan ma kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Amʋ Ko, a kwe a joro a kɩ nmʋ jɩŋa nɩ.» O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma daarɩ o tɩ.

⁴⁷ Pamaŋna bam yigǝ tu wʋm na nɛ kʋlʋ na kɩ tɩn, o ma tee Wɛ yɩ o wɩ: «Kʋ yɩ cɩga pwɛɛn. Nɔɔnʋ wʋntʋ sɩɩnɩ o yɩ nɔn-ŋʋm mʋ.»

⁴⁸ Kɔgɔ kʋlʋ maama na tu sɩ kʋ nii kǝm dɩm tɩn ma sɩɩnɩ ba na kʋ na kɩ te tɩn. Ba na ma joori sɔŋɔ tɩn, ba maa frɩ ba tɩtɩ ba veǝ, ba wʋ na cɔgɩ tɩn ŋwaanɩ. ⁴⁹ Kʋ daarɩ balʋ maama na maŋɩ ba ye-o tɩn dɩ kaana balʋ ya na tɔgɩ dɩd-o ba nuŋi Galile ba ba tɩn maa zɩgɩ daa nɩ ba niǝ.

Ba na kɩ Zezi bɔɔnɩ wʋnɩ te tɩn

(Matiyu 27:57-61, Marɩkɩ 15:42-47, Zan 19:38-42)

^50-51 Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Zʋzɛfʋ. O nuŋi Zwifǝ tɩʋ kʋdoŋ mʋ, kʋ yɩrɩ mʋ Arimatɩ. O maa yɩ Zwifǝ bam nakwa kɔgɔ kʋm nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ. O ma kwǝri o yɩ nɔn-ŋʋm, yɩ o tɔgɩ Wɛ dɩ cɩga. Ba kɔgɔ kʋm ya na kɩ ni daanɩ sɩ ba ja Zezi tɩn, o wʋ sɛ ba na bʋŋɩ sɩ ba kɩ-o kʋlʋ tɩn. O maa jɩgɩ tɩɩna sɩ Wɛ paarɩ dɩm wʋ́ ba nɔɔna tɩtarɩ nɩ. ⁵² O ma zaŋɩ o vu Pilatɩ te, o loori cwǝŋǝ sɩ o vu parɩ Zezi yɩra yam o kɩ. ⁵³ Pilatɩ na sɛ tɩn, Zʋzɛfʋ ma vu o parɩ Zezi dagara kam yuu nɩ. Ba ma kwe gar-jalɩ ba ma pipir-o, yɩ ba daarɩ ba ja-o ba vu ba kɩ piu bɔɔnɩ wʋnɩ. Dɩntʋ yɩ bɔɔnɩ dɩlʋ ba dɛɛn na lugi-dɩ piu yɩra nɩ yɩ ba maŋɩ ba wʋ kɩ nɔɔnʋ da tɩn.

⁵⁴ Dɛ dɩm Zʋzɛfʋ na kɩ kʋntʋ tɩn maa yɩ dɛ dɩlʋ Zwifǝ bam na maŋɩ sɩ ba ti ba yigǝ ba siun dɛ dɩm ŋwaanɩ tɩn. Tɩga na yi, ba siun dɛ dɩm puli mʋ.

⁵⁵ Kaana balʋ ya na tɔgɩ dɩ Zezi ba nuŋi Galile tɩn dɛɛn ma da Zʋzɛfʋ kwaga, ba vu ba na bɔɔnɩ dɩm dɩ ba na tiŋi Zezi te tɩn. ⁵⁶ Ba na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma joori ba vu sɔŋɔ. Ba ma vu ba lagɩ tralɩa nwi dwi dwi, sɩ ba ma turi Zezi yɩra yam. Ba siun dɛ dɩm nɩ ba ma sin dɩ ba tɩtʋŋa yam nɩ Wɛ cullu na brɩ te tɩn.

24

Zezi na bi o yagɩ tʋʋnɩ te tɩn

(Matiyu 28:1-10, Marɩkɩ 16:1-8, Zan 20:1-10)

¹ Dɛ dɩlʋ na saŋɩ siun dɛ dɩm tɩn, *f5 * kaana bam ma zaŋɩ ba go tɩga ba vu yibeeli dɩm jǝgǝ kam. Ba ma jɩgɩ tralɩa nwi sɩlʋ ba na lagɩ ba ma turi Zezi yɩra yam tɩn. ² Ba na yi jǝgǝ kam tɩn, ba ma na kandwɛ dɩlʋ ya na pɩ bɔɔnɩ dɩm ni tɩn bibili dɩ tigi daa nɩ. ³ Ba ma vu ba zʋ bɔɔnɩ dɩm wʋ. Ba wʋ nɛ dɩ́ Yuutu Zezi da. ⁴ Ba wʋbʋŋa ma vugimi, yɩ ba yǝri ba na wʋ́ bʋŋɩ kʋlʋ. Ba na zɩgɩ da kʋntʋ tɩn, nɔɔna bale ma da ba nuŋi ba zɩgɩ ba tee nɩ, yɩ ba zʋ gwaarʋ tɩ nyɩɩnɩ pʋgʋ pʋgʋ. ⁵ Fʋʋnɩ ma ja kaana bam. Ba ma cɔɔlɩ ba yum tɩga nɩ. Nɔɔna bam laan ma ta dɩ ba ba wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ á karɩ á beeri wʋlʋ na ŋwɩ tɩn twa wʋnɩ? ⁶ O nan tǝri yo. O joori o bi. Guli-na kʋlʋ o dɛɛn na tagɩ dɩ abam maŋa kalʋ o ta na wʋ Galile nɩ tɩn, ⁷ yɩ o ta o wɩ, ba maŋɩ sɩ ba ja wʋm Nabiin-bu * ba kɩ nɔn-balwaarʋ jɩŋa nɩ, sɩ ba pa-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ ba gʋ, sɩ o laan joori o bi da yatɔ dɛ nɩ.»

⁸ Nɔɔna bam na tagɩ kʋntʋ tɩn, kaana bam laan ma guli Zezi ya na tagɩ kʋlʋ dɩ ba tɩn.

⁹ Ba ma zaŋɩ yibeeli dɩm jǝgǝ kam nɩ, ba joori ba vu ba ta dɩ Zezi karabiǝ fugǝ-dɩdʋa kam dɩ balʋ maama na tɔgɩ ba wʋra tɩn. ¹⁰ Kaana bam kʋntʋ mʋ yɩ Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala, dɩ Zannɩ, dɩ Mari wʋlʋ na yɩ Zakɩ nu tɩn, kʋ wǝli dɩ kaana balʋ na tɔgɩ dɩ ba tɩn. Bantʋ maama maa wʋra ba tɛ kʋlʋ na kɩ tɩn ba brɩ Zezi karabiǝ fugǝ-dɩdʋa kam.

¹¹ Nɔɔna bam na ni tɩn, ba ma wʋ pɛ kaana bam taanɩ dɩm ja kuri, yɩ ba wʋ sɛ ba ni. ¹² Kʋ daarɩ Pɩyɛɛrɩ ma zaŋɩ lɩla o duri o vu yibeeli dɩm jǝgǝ kam sɩ o nii. O na yi da tɩn, o ma tiiri o nii bɔɔnɩ dɩm wʋnɩ, yɩ o na garyiǝ yam yɩranɩ na tigi da. O ma joori o viiri, yɩ kʋ kɩ-o yǝǝu dɩ kʋlʋ na kɩ tɩn.

Zezi na brɩ o tɩtɩ nɔɔna bale te tɩn

(Marɩkɩ 16:12-13)

¹³ Dɩntʋ dɛ dɩm nɩ mʋ Zezi karabiǝ bam bale wʋ cwǝŋǝ nɩ ba maa ve tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Emayusi. Tɩʋ kʋm kʋntʋ yɩ nɩnɛɛnɩ kilomɛtra fugǝ-dɩdʋa mʋ dɩ Zeruzalɛm. ¹⁴ Ba na maa ve tɩn, ba maa ŋɔɔna kʋlʋ maama na kɩ tɩn ba veǝ. ¹⁵ Ba na ŋɔɔnɩ yɩ ba bwɛ daanɩ kʋntʋ tɩn, Zezi tɩtɩ ma tʋ ba wʋnɩ o tɔgɩ dɩ ba o veǝ. ¹⁶ Ba na tɔgɩ daanɩ kʋntʋ tɩn, ba yiǝ ma pugimi yɩ ba wʋ lwar-o. ¹⁷ Zezi ma bwe-ba o wɩ: «Bɛɛ woŋo mʋ abam jɩgɩ á ŋɔɔnɩ á veǝ?»

Ba na ni kʋntʋ tɩn, ba ma zɩgɩ yɩ ba yigǝ nywanɩ. ¹⁸ Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Klɩʋpasɩ. O ma lǝri Zezi o wɩ: «Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn maŋɩ ba lwarɩ wo-kamunnu tɩlʋ na kɩ da lele kʋntʋ tɩn. Bɛɛ nan mʋ kɩa, yɩ nmʋ yɩranɩ wʋ ni?» ¹⁹ O ma bwe-ba o wɩ: «Bɛɛ wǝǝnu mʋ tɩntʋ?»

Ba ma lǝri ba wɩ: «Kʋ yɩ kʋlʋ na kɩ Nazarɛtɩ tu Zezi tɩn mʋ. O yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ, yɩ o kikiǝ dɩ o ni-taanɩ maama jɩgɩ dam. Wɛ tɩtɩ brɩ sɩ kʋ yɩ cɩga mʋ, yɩ nɔɔna maama dɩ na kʋntʋ. ²⁰ Dɩbam kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ dɩ́ tɩʋ kʋm nakwa bam ma ja-o, ba vu ba pa ba di o taanɩ sɩ kʋ ji tʋʋnɩ. Ba laan ma pa pamaŋna bam ja Zezi ba vu ba pa tʋʋn-dagara yuu nɩ ba gʋ. ²¹ Dɩbam nan ya jɩgɩ tɩɩna, sɩ wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na lagɩ o vrɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ bam o yagɩ tɩn. Dɩ kʋntʋ maama, zɩm mʋ jɩgɩ da yatɔ woŋo kʋntʋ na kɩ tɩn. ²² Kʋlʋ na wǝli da tɩn, dɩbam kɔgɔ kʋm kaana badonnǝ ve o yibeeli dɩm jǝgǝ kam ba na kʋlʋ na sɔɔrɩ dɩbam yɩra. Ba ya ve tɩtɩɩtɩ mʋ, ²³ yɩ ba wʋ nɛ o yɩra yam da. Ba ma joori ba ba, ba ta dɩ dɩbam nɩ ba nɛ wo-kɩnkagɩlɩ mʋ. Ba ma na Wɛ malɛsɩ *, yɩ sɩ ta dɩ ba sɩ wɩ, Zezi daa ta ŋwɩ mʋ. ²⁴ Dɩbam nɔɔna bam badonnǝ dɩ ma zaŋɩ ba vu yibeeli dɩm nɩ. Ba ma na nɩ kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ nɩnɛɛnɩ kaana bam na tagɩ te tɩn mʋ, kʋ daarɩ Zezi tɩtɩ mʋ ba wʋ nɛ.»

²⁵ Zezi laan ma ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: «Á ba jɩgɩ wʋbʋŋa na? Bɛɛ mʋ yɩ á warɩ á sɛ Wɛ kwǝrǝ kalʋ DƖ nijoŋnǝ bam dɛɛn na tɔɔlɩ faŋa faŋa tɩn. ²⁶ Kʋ daɩ mʋ Krisi * wʋm na maŋɩ sɩ o na yaara yalʋ sɩ o daarɩ o di Wɛ-sɔŋɔ o joŋi o paarɩ tɩn na?» ²⁷ O laan ma maŋɩ kʋlʋ maama na pʋpʋnɩ o ŋwaanɩ kʋ tiŋi Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn o brɩ-ba. O ma puli o pa ba lwarɩ Moyisi * zaasɩm dɩm kuri, yɩ o daarɩ o brɩ-ba faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam maama zaasɩm dɩm kuri na yɩ te tɩn.

²⁸ Ba na maa kɛ tɩn, ba ma vu ba twɛ tɩʋ kʋlʋ ba na maa ve tɩn. Zezi ma kɩ nɩ o maa kɛ yigǝ mʋ te. ²⁹ Nɔɔna bam ma wʋ sɛ, yɩ ba loor-o ba wɩ: «Tɩga lagɩ ka yi. Nan zʋ n pǝni dɩbam tee nɩ.» O ma sɛ yɩ o da o zʋ.

³⁰ O ma jǝni sɩ o di wʋdiu dɩ ba. O ma kwe dɩpɛ yɩ o kɩ Wɛ le dɩ ŋwaanɩ. O laan ma fɔ fɔ dɩpɛ dɩm o maŋɩ o pa-ba. ³¹ O na kɩ kʋntʋ tɩn, mʋ ba yiǝ pʋʋrɩ yɩ ba laan lwar-o. Ba na lwar-o tɩn, o ma da o je ba yigǝ ni, yɩ ba daa wʋ nɛ-o. ³² Ba laan ma ta daanɩ ba wɩ: «Nmʋ wʋ nɛ na? Dɩ́ ya na tɔgɩ daanɩ cwǝŋǝ nɩ yɩ o ŋɔɔnɩ o brɩ dɩbam Wɛ tɔnɔ kʋm wǝǝnu tɩm kuri na yɩ te tɩn, dɩ́ ya ba tiini dɩ́ jɩgɩ wʋpolo na?»

³³ Ba ma zaŋɩ lɩla ba joori ba vu Zeruzalɛm tɩʋ kʋm wʋ. Ba na yi da tɩn, ba ma na Zezi karabiǝ fugǝ-dɩdʋa kam dɩ nɔɔna badonnǝ bam na lagɩ daanɩ jǝgǝ dɩdʋa. ³⁴ Bantʋ ma tɛ ba wɩ: «Kʋ yɩ cɩga mʋ. Dɩ́ Yuutu Zezi sɩɩnɩ o bi o yagɩ tʋʋnɩ. O tu o brɩ o tɩtɩ dɩ Simɔn mʋ.»

³⁵ Nɔɔna bale bam dɩ ma maŋɩ kʋlʋ na kɩ cwǝŋǝ nɩ tɩn ba brɩ-ba. Ba daarɩ ba maŋɩ Zezi na fɔgɩ dɩpɛ dɩm yɩ ba laan lwar-o te tɩn.

Zezi na brɩ o tɩtɩ o karabiǝ bam te tɩn

(Matiyu 28:16-20, Marɩkɩ 16:14-18, Zan 20:19-23)

³⁶ Zezi karabiǝ bam ta na wʋra ba ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, o ma da o ba o zɩgɩ ba tɩtarɩ nɩ. O ma jɔɔnɩ-ba yɩ o wɩ: «Yazurǝ wʋ́ jǝni dɩ abam.» ³⁷ Ba bɩcara ma di yɩ fʋʋnɩ ja-ba zanzan. Ba ma bʋŋɩ nɩ ba nɛ ciru mʋ. ³⁸ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ kʋ sʋ abam kʋntʋ? Bɛɛ mʋ yɩ á jɩgɩ bʋbwɛa dɩ amʋ? ³⁹ Fɔgɩ-na á nii amʋ jɩa dɩ a nɛ na yɩ te tɩn. Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ amʋ. Taanɩ-na amʋ á nii. Ciru ba jɩgɩ ya-nwana dɩ kwi, nɩ á na naɩ amʋ na yɩ te tɩn.»

⁴⁰ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma brɩ-ba o jataala dɩ o nɛ. ⁴¹ Kʋ na tiini kʋ jɩgɩ wʋpolo kʋ pa-ba tɩn, ba ta warɩ ba sɛ nɩ kʋ yɩ cɩga, yɩ kʋ sʋ-ba zanzan. O ma bwe-ba o wɩ: «Á jɩgɩ wʋdiu yo nɩ sɩ dɩ́ di na?» ⁴² Ba ma twǝri kalǝŋ-saŋa ba pa-o. ⁴³ O ma joŋi-ka o di ba yibiyǝ nɩ.

⁴⁴ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Wǝǝnu tɩlʋ na kɩ amʋ tɩn maŋɩ dɩ taanɩ dɩlʋ a na maŋɩ a ta a brɩ abam, maŋa kalʋ a ta na wʋ abam wʋnɩ tɩn. A dɛɛn tagɩ a wɩ, kʋlʋ maama na pʋpʋnɩ amʋ ŋwaanɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn maŋɩ sɩ kʋ kɩ mʋ. Kʋ na yɩ kʋlʋ Moyisi * dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam na pʋpʋnɩ tɩn, dɩ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ lǝŋ-ŋwɩ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn maama.»

⁴⁵ O ma daarɩ o pa ba wʋ pʋʋrɩ, sɩ ba wanɩ ba lwarɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ kʋlʋ tɩn kuri. ⁴⁶ O ma ta o brɩ-ba o wɩ: «Ba pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ ba wɩ: ‹Krisi * wʋm lagɩ o na yaara zanzan mʋ sɩ o tɩ, yɩ o laan wʋ́ joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ da yatɔ dɛ nɩ.› ⁴⁷ Ba daa ta pʋpʋnɩ ba wɩ: ‹O karabiǝ wʋ́ vu lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama te, yɩ wʋm yɩrɩ dɩm ŋwaanɩ baá brɩ nɔɔna nɩ ba maŋɩ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ mʋ, sɩ Wɛ laan yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba.› Á nan maŋɩ sɩ á puli Zeruzalɛm nɩ mʋ á taá tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam kʋntʋ. ⁴⁸ Abam nɛ kʋlʋ maama na kɩ tɩn, á nan maŋɩ sɩ á brɩ nɔɔna kʋntʋ mʋ. ⁴⁹ A nan wʋ́ tʋŋɩ wʋlʋ wʋm a Ko na goni ni sɩ o ba abam te tɩn, yɩ o na tuǝ, oó pa abam na dam dɩlʋ na nuŋi Wɛ te tɩn. Maŋɩ-na Zeruzalɛm nɩ, sɩ á taá cǝgǝ dam dɩlʋ a na tɛ tɩn.»

Zezi na joori o vu Wɛ-sɔŋɔ te tɩn

(Marɩkɩ 16:19-20, Tɩtʋŋa Tɔnɔ 1:9-11)

⁵⁰ Zezi laan ma ja-ba o nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ, o ja vu o yi Betani seeni. O ma zǝŋi o jɩa wɛyuu nɩ, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ pɛ abam yu-yoŋo.» ⁵¹ O na kɩ-ba yu-yoŋo kʋntʋ tɩn, o ma yagɩ-ba yɩ Wɛ kwe-o DƖ ja di DƖ sɔŋɔ. ⁵² Ba ma kuni doonǝ ba zul-o, yɩ ba laan daarɩ ba joori Zeruzalɛm dɩ wʋpolo zanzan. ⁵³ Ba na wʋra tɩn, ba wʋ fɔgɩ ba kwɛ Wɛ-di-kamunu kʋm vǝŋǝ, yɩ ba zuli Wɛ maŋa maama. ^5:1\f3 5:37 Zwifǝ bam dɛɛn yǝni ba kɩ sana lɔɔrʋ wʋnɩ mʋ, sɩ ka keeri.

JHN

Zan

Wɛ taanɩ dɩlʋ Zan na pʋpʋnɩ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Zan wʋlʋ na yɩ Zezi karabiǝ fugǝ-bale bam wʋ dɩdʋa tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ (Matiyu 10:2). O na yǝni o ŋɔɔnɩ o tɩtɩ woŋo, o ba bǝi o yɩrɩ, oó pʋpʋnɩ nɩ karabu wʋdoŋ mʋ (Zan 18:15), naa wʋlʋ Zezi na soe tɩn (Zan 13:23).

Zan brɩ nɩ Zezi yɩ Krisi wʋm o Ko Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ, nɩ DƖ na maŋɩ DƖ go ni te tɩn. Zezi mʋ yɩ cwǝŋǝ kalʋ dɩ́ na wʋ́ da da dɩ́ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. Wʋm mʋ yɩ cɩga tu, o yɩ pooni dɩlʋ na brɩ Wɛ cɩga kam, o yɩ wʋdiu kʋlʋ na paɩ ŋwɩa tɩn, yɩ o yɩ nayɩrʋ wʋlʋ na nii dɩbam baŋa nɩ, oó vaŋɩ dɩbam sɩ dɩ́ yi dɩ́ Ko Wɛ te.

Zan tɔnɔ kʋm wʋnɩ, o dɛ yigǝ o brɩ nɩ Zezi yɩ Wɛ Bɩtara mʋ ka na wʋra maŋa maama. Ka ma ji nabiinu, yɩ o zʋʋrɩ dɩbam tɩtarɩ nɩ. O brɩ Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn na brɩ Zezi cɩga kam te tɩn (pɔɔrɩm 1).

O ma ta brɩ Zezi na jeeri nɔɔna dwi tǝri tǝri te tɩn. Zan brɩ wo-kɩnkagɩla yarpɛ yalʋ Zezi na kɩa yɩ ya yɩ nyɩnyʋgʋ, kʋ brɩ dɩbam o na yɩ wʋlʋ tɩn (pɔɔrɩm 2-12).

O ta ma brɩ Zezi na zaasɩ o karabiǝ te tɩtɩɩ dɩlʋ ba na jaan-o tɩn wʋnɩ (pɔɔrɩm 13-17).

Tɔnɔ kʋm tiim jǝgǝ nɩ, kʋ brɩ dɩbam ba na jaanɩ Zezi ba di o taanɩ te, yɩ ba pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ, yɩ o joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ, yɩ o brɩ o tɩtɩ dɩ o karabiǝ bam te tɩn (pɔɔrɩm 18-21).

Zan wʋ pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩlʋ maama Matiyu dɩ Marɩkɩ dɩ Luki na pʋpʋnɩ tɩn. Wʋntʋ yɩranɩ nan mʋ brɩ kʋ na kɩ te kadri candiǝ maŋa nɩ Kana nɩ tɩn (2:1-12), dɩ Zezi na jeeri Nikodɛm (3:1-21) dɩ Samari tiinǝ kaanɩ te tɩn (4:1-12), dɩ o na pɛ kɔrɔ na yazurǝ Betizata jǝgǝ kam nɩ te tɩn (5:1-18), dɩ o na pɛ Lazaarɩ joori o bi te tɩn (11:1-44).

Zan na brɩ wǝǝnu tɩlʋ Zezi na kɩ tɩn, o laan ma daarɩ o brɩ Zezi na zaasɩ nɔɔna bam yɩ o brɩ-ba tɩ kuri te tɩn.

Wɛ taanɩ dɩlʋ

ZAN

na pʋpʋnɩ tɩn

1

Wɛ Bu Zezi Krisi mʋ yɩ bɩtara kalʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩa tɩn

¹ Pulim nɩ tɩn, Bɩtara kam maŋɩ ka wʋra mʋ, yɩ lʋgʋ baŋa daa ta tǝrǝ. Ka maŋɩ ka wʋ Wɛ tee nɩ mʋ. Wʋlʋ na yɩ Bɩtara kam tɩn dɩ Wɛ maama yɩ bɩdwɩ mʋ. ² O maŋɩ o wʋ Wɛ tee nɩ mʋ pulim nɩ. ³ Kʋ dɛ dɩ wʋntʋ mʋ yɩ Baŋa-Wɛ dɛɛn kɩ woŋo maama. Kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ Wɛ na kɩa, yɩ kʋ wʋ dɛ dɩ wʋntʋ. ⁴ Wʋm mʋ paɩ nabiinǝ na ŋwɩa. Ŋwɩa kam kʋntʋ nan mʋ paɩ nabiinǝ na pooni. ⁵ Pooni dɩm kʋntʋ na tu tɩn, dɩ zǝli lim, yɩ lim daa warɩ pooni dɩm dɩ zǝli.

⁶ Wɛ dɛɛn tʋŋɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Zan. *f1 * ⁷ O tu sɩ o ta wʋlʋ na yɩ pooni dɩm tɩn taanɩ mʋ o brɩ nɔɔna, sɩ nabiinǝ maama wanɩ ba lwar-o sɩ ba daarɩ ba sɛ-o. ⁸ Zan tɩtɩ daɩ pooni dɩm. O nan tu sɩ o ta wʋlʋ na yɩ pooni dɩm tɩn taanɩ mʋ o brɩ nɔɔna.

⁹ Wʋlʋ na yɩ pooni dɩm cɩga cɩga tɩn dɛɛn nuŋi Wɛ te mʋ o ba lʋgʋ baŋa. Wʋntʋ mʋ paɩ nabiinǝ maama na pooni sɩ ba wanɩ ba lwarɩ Wɛ. ¹⁰ O dɛɛn ma ba lʋgʋ baŋa o wʋra. Kʋ ya dɛ dɩ wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ kɩ lʋgʋ. Dɩ kʋntʋ dɩ, nabiinǝ daa ta wʋ lwar-o. ¹¹ O ma ba o tɩtɩ tɩʋ, yɩ o dwi tiinǝ wʋ jeer-o lanyɩranɩ. ¹² Kʋ daarɩ balʋ maama na sɛ-o yɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn, o ma pa-ba ni sɩ ba ji Baŋa-Wɛ biǝ. ¹³ Ba na jigi Wɛ biǝ kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ nabiinǝ na lʋrɩ te tɩn, naa nɔɔna yɩra lagɩm, naa nɔɔna wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. Kʋ nan yɩ Baŋa-Wɛ tɩtɩ mʋ pɛ ba ji DƖ biǝ.

¹⁴ Bɩtara kam dɛɛn ma ji nabiinu, yɩ o zʋʋrɩ dɩbam tɩtarɩ nɩ. Wɛ zaanɩ dɩ DƖ cɩga maama tiini ka wʋ o tee nɩ. Dɩ́ ma na o paarɩ-zulǝ na dagɩ te, o na yɩ o Ko Wɛ Bu-dʋa tɩn ŋwaanɩ.

¹⁵ Zan dɛɛn ŋɔɔnɩ wʋntʋ taanɩ, yɩ o ta dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Mʋ wʋlʋ wʋm a na maŋɩ a ta o taanɩ a wɩ, nɔɔnʋ wʋdoŋ wʋ́ saŋɩ amʋ kwaga o ba. Wʋntʋ yɩ kamunu o dwe amʋ, bɛŋwaanɩ o maŋɩ o wʋra yɩ amʋ yaa ta tǝrǝ.»

¹⁶ Wʋntʋ mʋ yǝni o pa dɩbam maama na zaanɩ zanzan, o na tiini o jɩgɩ Wɛ zaanɩ lanyɩranɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁷ Bɛŋwaanɩ Wɛ pɛ DƖ cullu tɩm Moyisi * mʋ yɩ o pa dɩbam. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ Wɛ zaanɩ dɩ DƖ cɩga kam, DƖ dɛ DƖ Bu Zezi Krisi * ŋwaanɩ mʋ DƖ pa dɩbam ka. ¹⁸ Nɔɔn-nɔɔnʋ ta maŋɩ o wʋ nɛ Baŋa-Wɛ. Kʋ daarɩ DƖ Bu-dʋa kam mʋ pɛ dɩ́ lwarɩ-DƖ. Wʋntʋ dɩ Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ. O maa wʋ o Ko Baŋa-Wɛ tɩkǝri nɩ.

Zan na ŋɔɔnɩ Zezi taanɩ te tɩn

(Matiyu 3:1-12, Marɩkɩ 1:1-8, Luki 3:1-17)

¹⁹ Zan dɛɛn na pɛ nɔɔna lwarɩ Zezi te tɩn mʋ tɩntʋ: Zwifǝ yigǝ tiinǝ balʋ na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn dɛɛn ma tʋŋɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ dɩ Leviti * tiinǝ sɩ ba vu Zan te. Ba ma vu ba bwe-o ba wɩ: «Nmʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

²⁰ Zan ma vɩɩrɩ o ta-ba o wɩ: «Kʋ daɩ amʋ mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn.»

²¹ Ba ta ma joori ba bwe-o ba wɩ: «Nmʋ nan yɩ wɔɔ mʋ za? Nmʋ yɩ Eli * mʋ na?»

O ma lǝri-ba o wɩ, wʋm daɩ Eli. Ba daa ma bwe-o ba wɩ: «Nmʋ yɩ Wɛ nijoŋnu wʋlʋ na maŋɩ sɩ o ba tɩn mʋ na?»

O maa wɩ: «Awo.»

²² Ba laan ma ta ba wɩ: «Nmʋ nan yɩ wɔɔ? Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ ja nmʋ na lǝri te tɩn mʋ, dɩ́ vu dɩ́ ta dɩ́ brɩ balʋ na tʋŋɩ dɩbam tɩn. Ta n brɩ dɩbam nmʋ na yɩ wʋlʋ tɩn.»

²³ Ba na bwe-o kʋntʋ tɩn, Zan ma lǝri-ba o wɩ:

«Amʋ yɩ wʋlʋ na tɔɔlɩ kwǝrǝ kagʋa wʋnɩ a wɩ:

‹Zaŋɩ-na á kwɛ cwǝŋǝ kalʋ dɩ́ Yuutu wʋm na lagɩ o ba o tɔgɩ da tɩn,

á pa ka fɔgɩ ka yɔɔrɩ lanyɩranɩ.›

Mʋ Wɛ nijoŋnu Ezayi * na maŋɩ o ta amʋ taanɩ te tɩn.»

²⁴ Nɔɔna badonnǝ dɩ dɛɛn tɔgɩ ba wʋ ba wʋnɩ, ba na nuŋi Farizɩan * tiinǝ kɔgɔ kʋm wʋnɩ. ²⁵ Ba ma bwe Zan ba wɩ: «Nmʋ nan na sɩɩnɩ n daɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, yɩ n daɩ Eli naa Wɛ nijoŋnu wʋlʋ na maŋɩ sɩ o ba tɩn, wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni sɩ n miisi nɔɔna na wʋnɩ?»

²⁶ Zan ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ na yɩ amʋ, a yǝni a miisi nɔɔna na wʋnɩ mʋ. Abam nan na zɩgɩ tɩn, nɔɔnʋ wʋ á tɩtarɩ nɩ yɩ á yǝr-o. ²⁷ Wʋntʋ mʋ lagɩ o saŋɩ amʋ kwaga o ba, yɩ a wʋ maŋɩ sɩ a lɩ o nɛ natra dɩ.»

²⁸ Kʋntʋ maama dɛɛn kɩ Betani nɩ mʋ, Zʋrdɛn bugǝ kam bubɛ dɩm nɩ, mɛ Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ tɩn.

Zan brɩ nɩ Zezi mʋ yɩ Wɛ Pǝlbu wʋlʋ na lɩ nabiinǝ lwarɩm tɩn

²⁹ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Zan ma na Zezi na ve o maa bɩɩnɩ o te. O ma ta dɩ balʋ na wʋra tɩn o wɩ: «Nii-na Wɛ Pǝlbu * wʋlʋ na lɩ nabiinǝ lwarɩm tɩn. ³⁰ A ya tagɩ a wɩ: ‹Nɔɔnʋ wʋ́ saŋɩ amʋ kwaga o ba, yɩ o yɩ kamunu o dwe amʋ, bɛŋwaanɩ o maŋɩ o wʋra yɩ amʋ yaa ta tǝrǝ.› Kʋ nan yɩ wʋntʋ taanɩ mʋ a tɛa. ³¹ Amʋ tɩtɩ dɛɛn maŋɩ a yǝri o na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ a laan ba a lwar-o. A nan tu sɩ a pa Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ mʋ lwar-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a yǝni a miisi nɔɔna na wʋnɩ.»

^32-33 Zan daa ta ma ŋɔɔnɩ Zezi taanɩ o brɩ-ba o wɩ: «A ya yǝri Wɛ Bu wʋm na yɩ wʋlʋ tɩn. Wʋlʋ nan na tʋŋɩ-nɩ sɩ a ba a miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn tagɩ o wɩ, a na nɛ Wɛ Joro * kʋm tu kʋ wʋ nɔɔnʋ wʋlʋ baŋa nɩ tɩn, wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na wʋ́ miisi nɔɔna Wɛ Joro kʋm wʋnɩ tɩn. A laan nan nɛ Wɛ Joro kʋm na nuŋi wɛyuu nɩ kʋ tu kʋ ba kʋ wʋ nɔɔnʋ wʋntʋ baŋa nɩ, yɩ kʋ nyɩ dɩ kunkwǝŋǝ te. ³⁴ Amʋ sɩɩnɩ a na kʋlʋ Wɛ na tagɩ tɩn, yɩ a lagɩ a ta cɩga dɩ abam sɩ wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ Bu wʋm.»

Zezi na dɛ yigǝ o bǝŋi o karabiǝ balʋ tɩn

³⁵ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Zan dɩ o karabiǝ bale daa ta maa wʋra. ³⁶ Zan ma na Zezi na ve o maa kɛa. O ma ta o wɩ: «Nii-na Wɛ Pǝlbu * wʋm.»

³⁷ Zan karabiǝ bale bam ma ni o na tagɩ kʋlʋ tɩn. Ba ma pɛ Zezi kwaga ba pu. ³⁸ Zezi ma pipiri o nii o na ba na tɔg-o tɩn. O ma bwe-ba o wɩ: «Abam beeri bɛɛ mʋ?»

Ba ma lǝri ba wɩ: «Rabi, nmʋ zʋʋrɩ yǝn mʋ?» (‹Rabi› kuri mʋ ‹Karanyɩna›.)

³⁹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Ba-na sɩ á wʋ́ na.» Ba ma tɔgɩ dɩd-o ba vu ba na o na zʋʋrɩ mɛ tɩn. Kʋ yɩ dɩdaan-ni nɩ mʋ. Ba ma maŋɩ o tee nɩ ba tʋ wɛ.

⁴⁰ Nɔɔna bale balʋ na ni Zan na tagɩ Zezi taanɩ dɩm te yɩ ba daarɩ ba tɔg-o tɩn dɩdʋa yɩrɩ mʋ Andre. O yɩ Simɔn Pɩyɛɛrɩ nyaanɩ mʋ. ⁴¹ Ba na joori tɩn, Andre ma kɩ lɩla o vu o zɩmbaarʋ Simɔn te, o ta dɩd-o o wɩ: «Dɩbam nɛ Mesi wʋm.» (Yɩrɩ dɩm kʋntʋ dɩ ‹Krisi *› yɩ bɩdwɩ mʋ.)

⁴² O laan ma ja-o o vu Zezi te. Zezi ma nii o yibiyǝ nɩ yɩ o wɩ: «Nmʋ yɩ Simɔn wʋlʋ na yɩ Zan bu tɩn mʋ. Nmʋ yɩrɩ laan wʋ́ ta yɩ Sɩfasɩ mʋ.» (Yɩrɩ dɩm kʋntʋ dɩ Pɩyɛɛrɩ yɩ bɩdwɩ mʋ, yɩ dɩ kuri mʋ ‹Pulɔrɔ›.)

⁴³ Tɩga dɛɛn na pʋʋrɩ tɩn, Zezi ma bʋŋɩ sɩ o vu Galile. O ma vu o jeeri Filipi, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Ba n ta n tɔgɩ amʋ.»

⁴⁴ Filipi nuŋi Betisayida mʋ, tɩʋ kʋlʋ Andre dɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ na nuŋi da tɩn. ⁴⁵ Filipi laan ma zaŋɩ o vu o jeeri nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Natanayɛlɩ. O ma ta dɩd-o o wɩ: «Dɩbam nɛ wʋlʋ wʋm Moyisi * na pʋpʋnɩ o taanɩ faŋa faŋa Wɛ cullu tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn, yɩ Wɛ nijoŋnǝ dɩ dɛɛn pʋpʋnɩ ba ta o taanɩ tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ Zezi, o yɩ Zʋzɛfʋ bu mʋ. O nuŋi Nazarɛtɩ.»

⁴⁶ Natanayɛlɩ ma ta dɩd-o o wɩ: «Wo-laa kʋntʋ wʋ́ wanɩ kʋ nuŋi Nazarɛtɩ na?»

Filipi ma lǝri o wɩ: «Ba sɩ n na.»

⁴⁷ Ba na maa ve tɩn, Zezi ma na Natanayɛlɩ na maa bɩɩnɩ o te. O ma ta o taanɩ o wɩ: «Wʋntʋ sɩɩnɩ o yɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tu mʋ cɩga cɩga, o wʋ lana.»

⁴⁸ Natanayɛlɩ ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ kɩ ta mʋ n ye amʋ?»

O ma lǝr-o o wɩ: «A ya nɛ nmʋ maŋa kam n na wʋ kapʋrʋ kʋm kuri nɩ kʋ loori Filipi na bǝŋi nmʋ tɩn.»

⁴⁹ Natanayɛlɩ ma lǝr-o o wɩ: «Karanyɩna, nmʋ yɩ Baŋa-Wɛ Bu mʋ, yɩ n ta yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ pɛ.»

⁵⁰ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Nmʋ na sɛ amʋ tɩn, kʋ yɩ a na tagɩ a wɩ, a ya nɛ nmʋ kapʋrʋ kʋm kuri nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Nmʋ nan wʋ́ na wo-kɩnkagɩla yalʋ na tiini ya dana ya dwe kʋntʋ tɩn.» ⁵¹ O laan ma ta o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam wʋ́ ba á na wɛyuu na pʋrɩ, yɩ Wɛ malɛsɩ * tɔgɩ da sɩ diinǝ yɩ sɩ tuǝ Nabiin-bu * wʋm baŋa nɩ.»

2

Zezi na ve kadiri candiǝ Kana nɩ te tɩn

¹ Da yale dɛɛn na kɛ tɩn, ba maa wʋra ba kɩ kadiri candiǝ Galile tɩʋ kʋdoŋ nɩ, kʋ yɩrɩ mʋ Kana. Zezi nu maa tɔgɩ o wʋra. ² Ba dɛɛn bǝŋi Zezi dɩ o karabiǝ bam kadiri candiǝ kam kʋntʋ nɩ. ³ Ba na wʋra tɩn, tweeru biǝ sana kalʋ yɩrɩ na yɩ vɛn ba ya na jɩgɩ ba nyɔ tɩn ma ti. Zezi nu ma ta dɩd-o o wɩ: «Ba daa ba jɩgɩ sana sɩ ba nyɔ.»

⁴ Zezi ma lǝri o wɩ: «A nu, nmʋ lagɩ n brɩ-nɩ a na wʋ́ kɩ kʋlʋ tɩn na? A maŋa kam daa ta wʋ yi.»

⁵ O nu wʋm laan ma ta dɩ wʋdi-maŋna bam o wɩ: «O na tagɩ kʋlʋ maama dɩ abam, sɩ á kɩ.»

⁶ Kandwa kambi-zɛ sɩrdʋ dɛɛn maa zɩgɩ da. Sɩ dɩdʋa maama jɩgɩ nɩnɛɛnɩ litra fusɩrdʋ naa bi mʋ. Sɩ dɛɛn zɩgɩ da sɩ nɔɔna ta maa sɩn ba jɩa dɩ ba zwɩ mʋ, nɩ Zwifǝ bam cullu tɩm na brɩ te tɩn. ⁷ Zezi ma ta dɩ wʋdi-maŋna bam sɩ ba mɔ na ba su kambi sɩm ni. Ba ma mɔ na ba su sɩ ni ba pɛɛlɩ. ⁸ O daa ma ta-ba o wɩ, ba laan mɔ na bam ba vu ba pa wʋlʋ na nii candiǝ kam wǝǝnu tɩm baŋa nɩ tɩn. Ba ma mɔ ba pa-o. ⁹ O ma nyɔ na bam, dɩdaanɩ ba maŋɩ ba ji tweeru biǝ sana. O ma wʋ lwarɩ sana kam kʋntʋ na nuŋi mɛ, yɩ wʋdi-maŋna balʋ na mɔɔnɩ na bam tɩn nan ye. Nɔɔnʋ wʋlʋ na nii candiǝ kam baŋa nɩ tɩn laan ma bǝŋi kan-barʋ wʋm o ta dɩd-o o wɩ: ¹⁰ «Nɔɔnʋ maama yǝni o pa sa-ŋʋŋa mʋ yigǝ yɩ ba nyɔ. Ba laan na yǝni ba nyɔ ba su, o ma pa-ba sana kalʋ na ba tiini ka ywǝnǝ tɩn yɩ ba nyɔ. Nmʋ nan kwe sa-ŋʋŋa kam mʋ n zɩgɩ, yɩ n laan ba n kwe-ka n pa dɩbam kʋ kwaga nɩ.»

¹¹ Mʋ Zezi na dɛ yigǝ o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ tɩn. O dɛɛn kɩ-dɩ Kana nɩ mʋ, Galile tɩʋ nɩ, sɩ kʋ brɩ nɔɔna nɩ o nuŋi Wɛ te mʋ. Kʋ ma pa nɔɔna lwarɩ o dam na yɩ te tɩn. O karabiǝ bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o.

¹² Kʋntʋ dɛɛn na kɛ tɩn, Zezi dɩ o nu dɩ Zezi nyaana dɩ o karabiǝ bam ma vu Kapɛrnawum ba kɩ da fɩnfɩɩn da.

Zezi na zǝli pipimpiinǝ Wɛ-di-kamunu kʋm nɩ te tɩn

(Matiyu 21:12-13, Marɩkɩ 11:15-17, Luki 19:45-46)

¹³ Kʋ dɛɛn ma daarɩ fɩɩn sɩ Zwifǝ bam di ba candiǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ Pakɩ * tɩn. Zezi ma zaŋɩ o vu Zeruzalɛm. ¹⁴ O na yi da tɩn, o ma vu Wɛ-di-kamunu * kʋm nɩ. O ma na nɔɔna na jɩgɩ naanɩ dɩ peeni dɩ kunkwǝn-pulǝ ba yǝgǝ ka kʋnkɔlɔ kʋm nɩ. Sǝbu-lǝnnǝ dɩ maa je da ba lǝni ba sǝbiǝ. ¹⁵ O ma kwe ŋʋnɩ o ma kɩ balaarɩ o zǝli peeni sɩm dɩ naanɩ dɩm maama, o pa dɩ nuŋi. O ma daarɩ o yigi sǝbu-lǝnnǝ bam taabʋllʋ tɩm o dɩ tɩga nɩ, o pa ba sǝbu kʋm jagɩ. ¹⁶ O ma daarɩ o ta nɔɔna balʋ dɩ na jɩgɩ kunkwǝn-pulǝ bam ba yǝgi tɩn o wɩ: «Ja-na-ba á ja nuŋi yo. Á yɩ zaŋɩ á pa a Ko Wɛ digǝ kam taa yɩ pipiu jǝgǝ.»

¹⁷ Zezi na kɩ kʋntʋ tɩn, o karabiǝ bam laan ma ba ba guli kʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ te: «Amʋ na tiini a jɩgɩ sono kʋlʋ nmʋ Wɛ-di-kamunu kʋm ŋwaanɩ tɩn nyɩ nɩnɛɛnɩ mini na di-nɩ te tɩn mʋ.»

¹⁸ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam laan ma bwe Zezi ba wɩ: «Wo-kɩnkagɩlɩ dɔɔ nmʋ wʋ́ kɩ, sɩ kʋ pa dɩbam lwarɩ nɩ nmʋ jɩgɩ ni sɩ n zǝli nɔɔna bam kʋntʋ?»

¹⁹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam na magɩ Wɛ-digǝ kantʋ maama á dɩ tɩga nɩ, amʋ wʋ́ ma da yatɔ mʋ a joori a lɔ-ka a zɩgɩ.»

²⁰ Ba laan ma ta ba wɩ: «Ba mɛ bɩna fiinna yardʋ mʋ (46) ba ma lɔ Wɛ-di-kamunu kʋntʋ ba ti. Nmʋ nan wʋ́ kɩ ta mʋ n ma da yatɔ yɩranɩ n joori n lɔ-ka n zɩgɩ?»

²¹ Zezi nan ya na ŋɔɔnɩ Wɛ-digǝ kam taanɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ o tɩtɩ yɩra yam taanɩ mʋ o taga. ²² Kʋ dɛɛn na tu kʋ yi maŋa kam Zezi na tɩgɩ yɩ o joori o bi tɩn, o karabiǝ bam ma guli o dɛɛn na tagɩ te tɩn. Ba ma sɛ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn, dɩ Zezi na tagɩ kʋlʋ tɩn.

²³ Zezi dɛɛn na wʋ Zeruzalɛm nɩ Pakɩ candiǝ kam maŋa nɩ tɩn, nɔɔna zanzan ma na wo-kɩnkagɩla yalʋ o na kɩ tɩn, yɩ ba laan sɛ-o. ²⁴ Zezi dɛɛn nan wʋ pɛ-ba o wʋ maama, bɛŋwaanɩ o ye nɔɔnʋ maama na yɩ te tɩn. ²⁵ O maa ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ brɩ-o nabiinǝ na yɩ te tɩn, o na maŋɩ o ye kʋlʋ na wʋ nabiinu maama bɩcarɩ nɩ tɩn ŋwaanɩ.

3

Nikodɛm na ve Zezi te te tɩn

¹ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Nikodɛm. O nuŋi Farizɩan * tiinǝ kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ. O maa tɔgɩ o yɩ Zwifǝ bam yigǝ tu dɩdʋa. ² Dɛ dɩdwɩ o ma zaŋɩ o vu Zezi te tɩtɩɩ nɩ, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Karanyɩna, dɩ́ ye nɩ Wɛ mʋ tʋŋɩ nmʋ sɩ n ba n brɩ nɔɔna DƖ cɩga kam. Dɩ́ nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ nmʋ na kɩ tɩn. Kʋ pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ wʋ nmʋ tee nɩ, DƖ paɩ n waɩ wo-kɩnkagɩla yam n kɩa.»

³ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga dɩ nmʋ sɩ, ba na wʋ joori ba lʋ nɔɔnʋ wʋlʋ tɩn, kʋntʋ tu bá wanɩ o na Wɛ paarɩ dɩm na yɩ te tɩn.»

⁴ Nikodɛm ma bwe-o o wɩ: «Nɔɔnʋ na yɩ nɔn-kwɩʋn, baá kɩ ta mʋ ba lʋ-o daga? O bá wanɩ o joori o zʋ o nu wʋ sɩ ba daa lʋ-o.»

⁵ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga dɩ nmʋ sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ Wɛ na wʋ mɛ na dɩ DƖ Joro * kʋm DƖ pa o na lʋr-dʋŋa tɩn, kʋntʋ tu bá wanɩ o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. ⁶ Nabiinǝ na lʋgɩ nɔɔnʋ wʋlʋ tɩn, kʋ yɩ lʋgʋ baŋa ŋwɩa mʋ o jɩga. Kʋ daarɩ, Wɛ Joro kʋm na lʋgɩ wʋlʋ tɩn, kʋ yɩ Wɛ Joro kʋm ŋwɩa mʋ o jɩga. ⁷ Yɩ pa kʋ sʋ-m dɩ a na tagɩ kʋlʋ nɩ kʋ maŋɩ sɩ ba joori ba lʋ abam tɩn. ⁸ Kʋ na yɩ viu, kʋ yǝni kʋ dʋlɩ mɛ dɩ mɛ kʋ na lagɩ tɩn mʋ. N yǝni n ni kʋ sɔɔ kʋm, yɩ n yǝri kʋ na nuŋi mɛ dɩ kʋ na maa ve mɛ tɩn. Kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ Wɛ Joro kʋm na pɛ wʋlʋ maama ŋwɩ-dʋŋa tɩn.»

⁹ Nikodɛm ma bwe o wɩ: «Kʋʋ́ kɩ ta mʋ kʋ kɩ kʋntʋ?»

¹⁰ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ yɩ Zwifǝ bam karanyɩna mʋ, yɩ n daa n ta yǝri wǝǝnu tɩntʋ? ¹¹ A lagɩ a ta cɩga dɩ nmʋ sɩ, dɩ́ yǝni dɩ́ tɛ wǝǝnu tɩlʋ dɩ́ na ye tɩn mʋ, yɩ dɩ́ kwǝri dɩ́ ŋɔɔnɩ kʋlʋ dɩ́ na nɛ tɩn dɩ́ brɩ nɔɔna. Dɩ kʋntʋ dɩ, á ta ba sɛ dɩbam taanɩ dɩm. ¹² A na tɛ lʋgʋ kʋntʋ baŋa wǝǝnu taanɩ a brɩ abam yɩ á ba sɛ a ni tɩn, a laan na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu a brɩ abam, á wʋ́ kɩ ta mʋ á sɛ a ni? ¹³ Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na diini Wɛ-sɔŋɔ, kʋ na daɩ Nabiin-bu * wʋm na zɩgɩ da o tu tɩn yɩranɩ.

¹⁴ Nɩ Moyisi * dɛɛn na zǝŋi can-na bɩsankwɩa kam o palɩ daa yuu nɩ kagʋa kam wʋnɩ te tɩn, *f2 * ba nan maŋɩ sɩ ba kwe Nabiin-bu wʋm dɩ ba zǝŋi wɛyuu nɩ kʋntʋ mʋ, ¹⁵ sɩ kʋ pa nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

¹⁶ Bɛŋwaanɩ Wɛ na tiini DƖ soe nabiinǝ tɩn mʋ pɛ DƖ tʋŋɩ DƖ Bu-dʋa sɩ o ba lʋgʋ baŋa, sɩ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn daa yɩ cɔgɩ, sɩ o na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. ¹⁷ Wɛ na tʋŋɩ DƖ Bu wʋm sɩ o ba lʋgʋ baŋa kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ sɩ o di nabiinǝ taanɩ sɩ o cɔgɩ-ba, kʋ nan yɩ sɩ o vrɩ-ba lwarɩm wʋnɩ mʋ o yagɩ. ¹⁸ Wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ Bu wʋm tɩn, ba daa bá di o taanɩ. Kʋ daarɩ wʋlʋ maama na wʋ sɛ-o tɩn maŋɩ o ga bʋra mʋ, o na vɩn sɩ o sɛ Wɛ Bu-dʋa kam tɩn ŋwaanɩ. ¹⁹ Wɛ na di nabiinǝ taanɩ te tɩn mʋ tɩntʋ: Wɛ pɛ wʋlʋ na yɩ pooni tɩn mʋ ba lʋgʋ baŋa. Nabiinǝ nan soe lim ba dwe pooni dɩm ba tɩtʋŋ-balwaarʋ tɩm ŋwaanɩ. ²⁰ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kɩ kǝm-balwaarʋ tɩn culi pooni dɩm mʋ, o bá sɛ sɩ o nuŋi dɩ yigǝ nɩ, sɩ o wo-balwaarʋ tɩm wʋ́ jalɩ jaja. ²¹ Wʋlʋ maama nan na tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ tɩn wʋ́ nuŋi pooni dɩm yigǝ mʋ, sɩ kʋ brɩ nɩ o tɩtʋŋa maama tɔgɩ Wɛ wʋbʋŋa mʋ.

Zan daa na ŋɔɔnɩ Zezi taanɩ te tɩn

²² Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi dɩ o karabiǝ bam ma vu ba beeri Zude tɩ-balwa bam wʋnɩ. Ba ma daanɩ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ, yɩ o miisi nɔɔna na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ. ²³ Zan dɛɛn maa wʋ Ɛnɔn nɩ. Tɩʋ kʋm kʋntʋ batwarɩ dɩdaanɩ Salim. O dɩ maa wʋra o miisi nɔɔna na wʋnɩ, na na daga je sɩm kʋntʋ nɩ tɩn ŋwaanɩ. Nɔɔna zanzan dɛɛn yǝni ba tui o te maŋa maama, sɩ ba pa o miisi-ba na wʋnɩ. ²⁴ Maŋa kam kʋntʋ nɩ ba ta wʋ jaanɩ Zan ba pɩ.

²⁵ Zan karabiǝ badonnǝ dɛɛn ma magɩ kantɔgɔ dɩ Zwifu wʋdoŋ, dɩ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba zarɩ ba tɩtɩ te sɩ kʋ tɔgɩ Zwifǝ bam cullu tɩm cwǝŋǝ tɩn. ²⁶ Ba ma vu Zan te ba ta dɩd-o ba wɩ: «Karanyɩna, dɩ́ nɛ nɔɔnʋ wʋlʋ dɛɛn na wʋ nmʋ tee nɩ yɩ n wʋ Zʋrdɛn bugǝ kam bubɛ dɩdoŋ dɩm nɩ tɩn. Nmʋ tagɩ o taanɩ n brɩ dɩbam. Lele kʋntʋ, o laan wʋra o miisi nɔɔna na wʋnɩ, yɩ nɔɔna zanzan tiini ba ve o te ba daarɩ dɩbam.»

²⁷ Zan ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ ba cɔga. Nɔɔnʋ bá wanɩ o na woŋo, yɩ kʋ na daɩ Wɛ mʋ pɛ-o-kʋ. ²⁸ Abam tɩtɩ maŋɩ á yɩ amʋ maana tiinǝ dɩ a na tagɩ a wɩ, amʋ daɩ Krisi * wʋm, sɩ kʋ yɩ Wɛ mʋ tʋŋɩ-nɩ sɩ a tɔgɩ Krisi wʋm yigǝ a ba. ²⁹ Kʋ nyɩ dɩ nɔɔnʋ na di kaanɩ te tɩn mʋ, kʋ yɩ kan-barʋ wʋm tɩtɩ mʋ te kaanɩ wʋm. Ka-yiginu wʋm maa zɩgɩ daa nɩ yɩ o cǝgǝ. O na nɛ nɩ kan-barʋ wʋm jɩgɩ wʋpolo dɩ o kaanɩ wʋm, o dɩ wʋ́ ta jɩgɩ wʋpolo. Kʋntʋ, a dɩ jɩgɩ wʋpolo kʋ ja gaalɩ. ³⁰ Wʋntʋ nan maŋɩ sɩ o ji nɔn-kamunu mʋ, sɩ amʋ joori a ji nɔn-balaŋa.

³¹ Nɔɔnʋ wʋlʋ na nuŋi Wɛ te tɩn mʋ yɩ nɔn-kamunu o dwe nɔɔnʋ maama. Kʋ daarɩ wʋlʋ na nuŋi lʋgʋ baŋa tɩn yɩ lʋgʋ nyɩm mʋ. O ni-taanɩ dɩ maa yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm. Wʋlʋ nan na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ tɩn mʋ dwe maama. ³² O yǝni o tɛ kʋlʋ o na niǝ yɩ o kwǝri o na tɩn mʋ o brɩ nɔɔna. Dɩ kʋntʋ dɩ, nɔɔna ta ba sɛ o zaasɩm dɩm. ³³ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na sɛ o zaasɩm dɩm tɩn, kʋntʋ tu sɩɩnɩ o brɩ nɩ Wɛ yɩ cɩga mʋ. ³⁴ Bɛŋwaanɩ, kʋ na yɩ wʋlʋ wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, Wɛ pɛ-o DƖ Joro * kʋm kʋ tiini kʋ ja gaalɩ, yɩ kʋ paɩ o tɛ Wɛ tɩtɩ ni-taanɩ. ³⁵ Ko Baŋa-Wɛ soe DƖ Bu wʋm yɩ DƖ pa-o dam woŋo maama baŋa nɩ. ³⁶ Nɔɔnʋ wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ Bu wʋm tɩn jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na vɩn Wɛ Bu wʋm tɩn bá fɔgɩ o na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. Wɛ ban-zɔŋɔ nan wʋ́ ta wʋ o yuu nɩ.»

4

Samari tiinǝ kaanɩ na lwarɩ Zezi te tɩn

^1-3 Farizɩan * tiinǝ bam dɛɛn ma ni nɩ Zezi wʋra o paɩ nɔɔna zanzan tɔgɩ o kwaga kʋ dwe Zan, yɩ o ta kwǝri o miisi-ba na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ. Kʋ nan daɩ Zezi tɩtɩ mʋ miisi-ba na wʋnɩ, kʋ yɩ o karabiǝ bam mʋ miisi-ba. Zezi na maanɩ nɩ Farizɩan tiinǝ bam lwarɩ kʋntʋ tɩn, o ma zaŋɩ Zude nɩ o joori o maa ve Galile. ⁴ O na maa ve kʋntʋ tɩn, o maŋɩ sɩ o tɔgɩ Samari * wʋnɩ mʋ o kɛ.

⁵ O ma vu o yi Samari tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Siswaarɩ. Kʋ batwarɩ dɩ tɩga kalʋ Zakɔbɩ * dɛɛn na pɛ o bu Zʋzɛfʋ faŋa faŋa tɩn. ⁶ Zakɔbɩ dɛɛn jɩgɩ vʋlɩ je sɩm kʋntʋ nɩ, dɩ ta na wʋra dɩ zɩm maama. Zezi na ve taan kʋntʋ tɩn, o ma bwǝni. O ma vu o jǝni vʋlɩ dɩm ni nɩ. Kʋ dɛɛn yɩ wɩa tɩtarɩ nɩ mʋ. ^7-8 O karabiǝ bam maa kɛ tɩʋ kʋm wʋ sɩ ba yǝgi wʋdiu. Zezi na je da kʋntʋ tɩn, Samari tiinǝ kaanɩ wʋdoŋ laan ma ba sɩ o mɔ na. Zezi ma ta dɩd-o o wɩ, o kɩ na o pa-o sɩ o nyɔ.

⁹ Kaanɩ wʋm ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Nmʋ yɩ Zwifu mʋ, yɩ amʋ yɩ Samari * tu. Bɛɛ mʋ yɩ n ta n wɩ, a kɩ na a pa-m?» Kaanɩ wʋm tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ Zwifǝ bam dɩ Samari tiinǝ dɛɛn warɩ daanɩ.

¹⁰ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ ya na ye pɛɛrɩ dɩlʋ Wɛ na lagɩ DƖ pa-m tɩn, yɩ nmʋ ya na ye wʋlʋ na loori nmʋ na tɩn, nmʋ tɩtɩ ya mʋ wʋ́ loori amʋ, yɩ a pa nmʋ na balʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩ-dʋŋa tɩn.»

¹¹ Kaanɩ wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: «A tu, nmʋ ba jɩgɩ goŋo yɩ vʋlɩ dɩm luunǝ. Nmʋ nan wʋ́ kɩ ta mʋ n mɔ na balʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩ-dʋŋa tɩn? ¹² Dɩbam nabaarʋ Zakɔbɩ mʋ kʋgɩ vʋlɩ dɩntʋ o pa dɩbam. Wʋntʋ tɩtɩ dɩ o biǝ dɩ o vara maama dɛɛn mɔɔnɩ na yo mʋ faŋa faŋa ba nyɔa. Nmʋ nan bʋŋɩ n paɩ n dwe Zakɔbɩ mʋ naa?»

¹³ O ma lǝr-o o wɩ: «Kʋ na yɩ vʋlɩ dɩntʋ na bam, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na nyɔgɩ-ba tɩn, na-nyɔm ta wʋ́ ja kʋntʋ tu. ¹⁴ Kʋ nan na yɩ na balʋ amʋ na wʋ́ pa tɩn, na-nyɔm daa bá ja wʋlʋ na nyɔgɩ-ba tɩn. Na balʋ a na wʋ́ pa tɩn wʋ́ ji nɩnɛɛnɩ buli-yi mʋ te o wʋnɩ, yɩ dɩ wʋ́ ta burǝ na balʋ na paɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

¹⁵ Kaanɩ wʋm daa ma ta dɩd-o o wɩ: «A tu, nan pa-nɩ na bam kʋntʋ, sɩ na-nyɔm daa yɩ ja-nɩ sɩ a taa tui yo a mɔɔnɩ na.»

¹⁶ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Ve n bǝŋi n barʋ sɩ á da daanɩ á ba.»

¹⁷ Kaanɩ wʋm ma lǝri o wɩ, wʋm ba jɩgɩ barʋ.

Zezi ma ta-o o wɩ: «Nmʋ na tagɩ nɩ n ba jɩgɩ barʋ tɩn yɩ cɩga mʋ. ¹⁸ Nmʋ ya n zʋ banna banu mʋ, yɩ nmʋ na wʋ nɔɔnʋ wʋlʋ tee nɩ lele kʋntʋ tɩn daɩ n barʋ. Kʋ yɩ cɩga mʋ n tagɩ n brɩ-nɩ.»

¹⁹ Kaanɩ wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: «A tu, amʋ lwarɩ nɩ n yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ. ²⁰ Dɩbam Samari tiinǝ nabaara bam dɛɛn tui piu kʋntʋ yuu mʋ ba zuli Wɛ. Kʋ daarɩ abam Zwifǝ bam brɩ nɩ, kʋ maŋɩ sɩ nɔɔna taa zuli Wɛ Zeruzalɛm nɩ mʋ.»

²¹ Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Kaanɩ, sɛ a taanɩ dɩm. Maŋa wʋ́ ba, yɩ abam daa bá ta ve piu kʋntʋ yuu naa Zeruzalɛm sɩ á zuli dɩ́ Ko Wɛ da. ²² Abam Samari tiinǝ yǝri wʋlʋ á na zuli tɩn. Dɩbam Zwifǝ bam nan ye wʋlʋ dɩ́ na zuli tɩn, bɛŋwaanɩ Wɛ tɔgɩ Zwifǝ bam jɩŋa mʋ DƖ vrɩ nabiinǝ ba lwarɩm wʋnɩ. ²³ Kʋ daarɩ maŋa maa bɩɩnɩ lele kʋntʋ, yɩ balʋ na sɩɩnɩ ba zuli dɩ́ Ko Wɛ cɩga tɩn, baá zuli-DƖ dɩ Wɛ Joro * dam dɩ cɩga. Mʋ dɩ́ Ko Wɛ na lagɩ sɩ nabiinǝ taa zuli-DƖ te tɩn. ²⁴ Wɛ yɩ joro mʋ. Balʋ maama na lagɩ ba zuli-DƖ tɩn maŋɩ sɩ ba zuli-DƖ dɩ Wɛ Joro dam dɩ cɩga mʋ.»

²⁵ Kaanɩ wʋm ma ta o wɩ: «Amʋ ye sɩ Mesi wʋlʋ ba na bǝ nɩ Krisi * tɩn wʋ́ ba. O nan na tuǝ, oó ta Wɛ cɩga kam maama o brɩ dɩbam.»

²⁶ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Kʋ yɩ amʋ mʋ kʋntʋ, a zɩgɩ a ŋɔɔnɩ dɩ nmʋ.»

²⁷ Zezi karabiǝ bam laan ma joori ba ba. Ba na nɛ Zezi na zɩgɩ o ŋɔɔnɩ dɩ kaanɩ wʋm kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-ba. Dɩ kʋntʋ dɩ, ba wʋlʋwʋlʋ nan wʋ bwe o nii, ‹bɛɛ mʋ o laga?› naa, ‹bɛɛ mʋ yɩ Zezi ŋɔɔnɩ dɩ kaanɩ wʋm?›

²⁸ Kaanɩ wʋm laan ma yagɩ o kɔɔrʋ wʋm, yɩ o daarɩ o vu tɩʋ kʋm wʋ. O na yi da tɩn, o ma ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: ²⁹ «Ba-na á nii nɔɔnʋ, o na tagɩ amʋ na kɩ kʋlʋ maama tɩn o brɩ-nɩ. A yǝri wʋntʋ mʋ wʋ́ ta yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn naa?» ³⁰ O na tagɩ o brɩ-ba kʋntʋ tɩn, ba ma nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ ba maa ve Zezi te.

³¹ Kantʋ maŋa kam nɩ Zezi karabiǝ bam ma ta dɩd-o sɩ o di wʋdiu. ³² O ma lǝri-ba o wɩ: «A maŋɩ a jɩgɩ wʋdiu. Abam nan yǝri kʋ na yɩ wʋdiu kʋlʋ tɩn.»

³³ O karabiǝ bam laan ma bwe daanɩ ba wɩ: «Nɔɔnʋ mʋ nan ga jaanɩ wʋdiu o ba o pa-o naa?»

³⁴ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ wʋdiu kʋm yɩ sɩ a tɔgɩ wʋlʋ wʋm na tʋŋɩ-nɩ tɩn wʋbʋŋa mʋ, sɩ a tʋŋɩ o tɩtʋŋa yam a ti. ³⁵ Abam yǝni á tɛ nɩ: ‹Kʋ daarɩ canɩ sɩna mʋ sɩ dɩ́ kɩ faa.› Amʋ nan lagɩ a ta abam sɩ á fɔgɩ á nii karɩ sɩm na yɩ te tɩn. Faa kʋm bɩga, kʋ laan daarɩ zagɩm mʋ. ³⁶ Maŋa kam yiǝ, sɩ wʋlʋ na kɩ faa kʋm tɩn joŋi o ŋwɩɩrʋ. Faa kʋm nyɩ dɩ nɔɔna balʋ Wɛ na vrɩ DƖ pa ba na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn mʋ, sɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na dugi tɩn dɩ wʋlʋ na zagɩ tɩn maama wǝli daanɩ ba na wʋpolo. ³⁷ Taanɩ dɩntʋ yɩ cɩga mʋ: ‹Nɔɔnʋ mʋ dugǝ, yɩ wʋdoŋ zagɩ.› ³⁸ Kʋntʋ tɩn, a tʋŋɩ abam sɩ á vu á beeri nɔɔna mʋ á pa Wɛ. Kʋ nyɩ nɩnɛɛnɩ abam wʋ vagɩ mɩna, yɩ á laan wʋ́ vu á zagɩ-ya. Nɔɔna badonnǝ mʋ vagɩ-ya, yɩ abam di nyɔɔrɩ ba tɩtʋŋa yam baŋa nɩ.»

³⁹ Samari tiinǝ kaanɩ wʋm dɛɛn na tagɩ o brɩ o tɩʋ kʋm tiinǝ nɩ Zezi tagɩ wʋm na kɩ kʋlʋ maama o brɩ-o tɩn, kʋ ma pa Samari tiinǝ zanzan kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. ⁴⁰ Samari tiinǝ bam ma vu Zezi te, ba loor-o sɩ o maŋɩ ba tee nɩ. O ma kɩ da yale dɩ ba.

⁴¹ Nɔɔna zanzan daa ta ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o o ni-taanɩ dɩm ŋwaanɩ. ⁴² Ba ma ta dɩ kaanɩ wʋm ba wɩ: «Dɩbam laan kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o, yɩ kʋ daa daɩ nmʋ na tagɩ kʋlʋ n brɩ dɩbam tɩn ŋwaanɩ. Dɩbam tɩtɩ ni o taanɩ dɩm, yɩ dɩ́ kwǝri dɩ́ lwarɩ nɩ wʋntʋ mʋ sɩɩnɩ o yɩ wʋlʋ na vrɩ nabiinǝ lwarɩm wʋnɩ tɩn.»

Zezi na pɛ dɩdɛɛrʋ wʋdoŋ bu na yazurǝ te tɩn

⁴³ Da yale yam dɛɛn na kɛ tɩn, Zezi ma zaŋɩ o maa ve o tɩtɩ tɩʋ Galile. ⁴⁴ Zezi tɩtɩ dɛɛn mʋ tagɩ o wɩ, ba ba nɩgɩ Wɛ nijoŋnu o tɩtɩ tɩʋ nɩ. ⁴⁵ Zezi nan na ve o yi Galile tɩn, nɔɔna ma jeer-o lanyɩranɩ, bɛŋwaanɩ ba ya na ve Zeruzalɛm sɩ ba di Pakɩ candiǝ kam tɩn, ba nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ maama o na kɩ da tɩn.

⁴⁶ Zezi laan ma joori o vu Kana, Galile tɩʋ nɩ. Kʋ yɩ jǝgǝ kalʋ o ya na pɛ na bam ji tweeru biǝ sana tɩn mʋ.

Dɩdɛɛrʋ wʋdoŋ maa wʋ Kapɛrnawum nɩ, yɩ o bu ba jɩgɩ yazurǝ. ⁴⁷ O na lwarɩ nɩ Zezi nuŋi Zude nɩ o ba Galile tɩn, o ma zaŋɩ o vu o te, o loor-o sɩ o vu Kapɛrnawum o pa o bu wʋm na yazurǝ, o na lagɩ o tɩ tɩn ŋwaanɩ. ⁴⁸ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Abam na wʋ nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ na brɩ nɩ Wɛ tʋŋɩ-nɩ tɩn, abam bá fɔgɩ á sɛ amʋ.»

⁴⁹ Dɩdɛɛrʋ wʋm daa ma ta o wɩ: «A tu, pa dɩ́ vu lɩla sɩ a bu wʋm wʋ́ zɩgɩ o tɩ.»

⁵⁰ Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Ve sɔŋɔ, sɩ n bu wʋm daa bá tɩ.»

Nɔɔnʋ wʋm ma kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi na tagɩ te tɩn, yɩ o zaŋɩ o viiri. ⁵¹ O ta na wʋ cwǝŋǝ nɩ o maa ve sɔŋɔ tɩn, mʋ o tɩntʋŋna tu ba jeer-o, yɩ ba ta ba wɩ: «N bu wʋm nɛ yazurǝ.»

⁵² O ma bwe-ba o wɩ: «Maŋa kɔɔ mʋ kʋ garɩ bu wʋm yɩra nɩ?» Ba ma ta ba wɩ: «Kʋ yɩ diin, wɩa tɩtarɩ nɩ mʋ, o paa kam yag-o.» ⁵³ Ba na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋm ma guli nɩ kʋ yɩ maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔ́ɔ mʋ Zezi tagɩ o wɩ, o bu wʋm daa bá tɩ. O dɩ o sɔŋɔ tiinǝ maama laan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi.

⁵⁴ Mʋ Zezi na kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ, o kɩ kuni bɩle Galile nɩ, o na nuŋi Zude o joori o ba tɩn.

5

Zezi na pɛ kɔrɔ na yazurǝ siun dɛ nɩ te tɩn

¹ Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi ma zaŋɩ o vu Zeruzalɛm, sɩ o tɔgɩ o di Zwifǝ bam candiǝ kadoŋ. ² Bugǝ kadoŋ mʋ wʋra, ka na batwarɩ dɩ tɩʋ kʋm ni dɩlʋ peeni na tɔgɩ da tɩn. Ka yɩrɩ dɩ Zwifǝ bam taanɩ mʋ yɩ Betizata. Ba dɛɛn te pwe sɩnu mʋ ka ni nɩ. ³ Yawɩɩna zanzan dɛɛn yǝni ba tigi pwe sɩm kuri nɩ. Badaara yɩ lilwǝ dɩ gwanɩ dɩ kwaarʋ. ((Ba tigi da ba cǝgǝ, sɩ Wɛ malɛka mʋ ba ka pɔgɩlɩ na bam. ⁴ Ka na yǝni ka pɔgɩlɩ na bam kʋntʋ doŋ, yawɩɩnʋ wʋlʋ na wʋ́ loori yigǝ o tu na bam wʋnɩ tɩn wʋ́ na yazurǝ dɩ yawɩʋ kʋlʋ maama na jɩg-o tɩn.))

⁵ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn ma wʋra, o na ba jɩgɩ yazurǝ kʋ yi nɩ bɩna fiintɔ nana (38) te. ⁶ Zezi ma na o na tigi da tɩn, yɩ o lwarɩ nɩ o ya maŋɩ o ba jɩgɩ yazurǝ kʋ daanɩ. O ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: «Nmʋ lagɩ sɩ n na yazurǝ na?»

⁷ Yawɩɩnʋ wʋm ma lǝr-o o wɩ: «A tu, bugǝ kam na bam na yǝni ba pɔgɩlɩ, a ba jɩgɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ́ kwe-nɩ o ja tu na bam wʋnɩ tɩn. A na yǝni a kwaanɩ sɩ a tu, nɔɔnʋ mʋ wʋ́ tu o loori amʋ.»

⁸ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Zaŋɩ wɛɛnɩ, sɩ n kwe n sara kam n ta n veǝ.» ⁹ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋm ma sɩɩnɩ o na yazurǝ bɩdwɩ baŋa nɩ, yɩ o zaŋɩ o kwe o sara kam o veǝ. Kʋ yɩ Zwifǝ bam siun * dɛ nɩ mʋ kʋ kɩ kʋntʋ.

¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm ba wɩ: «Zɩm yɩ dɩbam siun dɛ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ culǝ sɩ n ta n ze n sara kam.»

¹¹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ na pɛ amʋ na yazurǝ tɩn mʋ tagɩ o wɩ, a kwe a sara kam a taa veǝ.»

¹² Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ yɩ wɔɔ mʋ, yɩ o wɩ n kwe n sara kam n ta n veǝ?»

¹³ O maa daa yǝri wʋlʋ na pɛ o na yazurǝ yam tɩn, bɛŋwaanɩ Zezi zʋ nɔn-kɔgɔ kʋm wʋ yɩ o daa wʋ nɛ-o.

¹⁴ Kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, Zezi ma vu o jeer-o Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ. O ma ta dɩd-o o wɩ: «Nii, nmʋ laan nɛ yazurǝ. Nan daa n yɩ kɩ lwarɩm, sɩ wo-lɔŋɔ kʋlʋ na dwe kʋntʋ tɩn daa yɩ kɩ-m.»

¹⁵ Nɔɔnʋ wʋm laan ma vu o ta dɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam o wɩ: «Kʋ yɩ Zezi ya mʋ pɛ a na yazurǝ.»

Zezi na jɩgɩ dam te tɩn

¹⁶ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam dɛɛn maa wʋra ba yaarɩ Zezi, dɩ o na pɛ yawɩɩnʋ wʋm na yazurǝ ba siun * dɛ dɩm nɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁷ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «A Ko Wɛ yǝni DƖ kɩ kʋlʋ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn mʋ maŋa maama. Amʋ dɩ nan kɩ kʋntʋ mʋ.»

¹⁸ O na tagɩ kʋntʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam laan tiini ba bʋŋɩ o gʋm. Kʋ nan daɩ nɩ ba na wɩ o cɔgɩ ba siun dɛ cullu tɩm tɩn má ŋwaanɩ, kʋ yɩ o na tagɩ o wɩ Wɛ yɩ o tɩtɩ Ko tɩn mʋ. O taanɩ dɩm kʋntʋ brɩ nɩ o dɩ Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ.

¹⁹ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, amʋ na yɩ Wɛ Bu wʋm tɩn, a bá wanɩ a kɩ kʋlʋkʋlʋ a tɩtɩ nɩ, kʋ na daɩ kʋlʋ a na nɛ a Ko Wɛ na kɩ tɩn. A Ko na kɩ kʋlʋ tɩn mʋ amʋ dɩ wʋ́ kɩ. ²⁰ Bɛŋwaanɩ Baŋa-Wɛ soe DƖ Bu wʋm yɩ DƖ maa brɩ-o kʋlʋ maama DƖ tɩtɩ na kɩ tɩn. DƖ nan wʋ́ brɩ-o wo-kamunnu tɩlʋ na dwe tɩntʋ tɩn sɩ o kɩ, yɩ kʋʋ́ sʋ abam. ²¹ Kʋntʋ, Baŋa-Wɛ na bi nɔɔna DƖ pa ba yagɩ tʋʋnɩ yɩ DƖ pa-ba ŋwɩ-dʋŋa te tɩn, DƖ Bu wʋm dɩ wʋ́ pa balʋ o na lagɩ tɩn na ŋwɩ-dʋŋa. ²² Kʋlʋ na wǝli da tɩn, Baŋa-Wɛ tɩtɩ bá di nɔɔn-nɔɔnʋ taanɩ. DƖ nan pɛ DƖ Bu wʋm ni sɩ o di nabiinǝ maama taanɩ. ²³ Kʋntʋ wʋ́ pa nɔɔna maama zuli Wɛ Bu wʋm, nɩ ba na zuli o Ko Wɛ te tɩn. Wʋlʋ maama na ba zuli Wɛ Bu wʋm tɩn, o ba zuli o Ko Wɛ dɩlʋ na tʋŋ-o tɩn dɩ mʋ.»

²⁴ Zezi daa ma ta o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ maama na ni a taanɩ dɩm yɩ o daarɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn, kʋntʋ tu jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. Ba daa bá di o taanɩ. Kʋntʋ tu nuŋi tʋʋnɩ wʋnɩ mʋ, o zʋ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn wʋnɩ. ²⁵ A lagɩ a ta cɩga dɩ abam sɩ, maŋa maa bɩɩna lele kʋntʋ, yɩ balʋ na ba jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn wʋ́ ni amʋ Wɛ Bu wʋm kwǝrǝ. Balʋ na sɛ-ka tɩn wʋ́ na Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam. ²⁶ Kʋntʋ, Wɛ na yɩ ŋwɩa tu tɩn, mʋ DƖ pɛ wʋlʋ na yɩ DƖ Bu wʋm tɩn dɩ ji ŋwɩa tu. ²⁷ DƖ ma kwǝri DƖ pa-o ni sɩ o di nabiinǝ taanɩ, o na yɩ Nabiin-bu * wʋm tɩn ŋwaanɩ. ²⁸ Yɩ pa-na kʋ sʋ abam dɩ a na tagɩ woŋo kʋlʋ tɩn. Maŋa maa bɩɩna, yɩ balʋ maama na tɩgɩ tɩn wʋ́ ni amʋ kwǝrǝ, ²⁹ yɩ ba nuŋi ba yibeelǝ wʋnɩ. Balʋ maama na kɩ lanyɩranɩ tɩn wʋ́ bi ba taa ŋwɩ Wɛ tee nɩ. Kʋ daarɩ balʋ maama na kɩ wo-balwaarʋ tɩn wʋ́ bi, yɩ ba di ba taanɩ, yɩ ba na cam. ³⁰ A bá wanɩ a kɩ kʋlʋkʋlʋ amʋ tɩtɩ nɩ. Amʋ tɔgɩ a Ko ni mʋ a maa di nabiinǝ taanɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ amʋ sarɩya dim dɩm yɔɔrɩ dɩ yɩ cɩga mʋ, bɛŋwaanɩ amʋ ba kwaanɩ sɩ a kɩ kʋlʋ amʋ tɩtɩ na lagɩ tɩn, kʋ yɩ Wɛ na tʋŋɩ-nɩ sɩ a kɩ kʋlʋ DƖ na lagɩ tɩn mʋ.»

³¹ Zezi ta ma ta dɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam o wɩ: «A tɩtɩ yɩranɩ mʋ ya na brɩ a cɩga kam, kʋ daɩ fɩfɩʋn sɩ á sɛ nɩ a taanɩ dɩm yɩ cɩga. ³² Nɔɔnʋ wʋdoŋ nan mʋ zɩgɩ amʋ cɩga kam kwaga nɩ, kʋ yɩ amʋ Ko Wɛ mʋ, yɩ a ye nɩ wʋntʋ jɩgɩ cɩga dɩ o na tɛ amʋ taanɩ te tɩn. ³³ Abam ya tʋŋɩ nɔɔna Zan tee nɩ yɩ o ta amʋ cɩga o brɩ-ba. ³⁴ Kʋ na yɩ amʋ, a ya ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ pa amʋ cɩga kam maana. A nan tagɩ Zan taanɩ abam ŋwaanɩ mʋ, sɩ kʋ wanɩ kʋ wǝli abam sɩ á na vrɩm lwarɩm wʋnɩ. ³⁵ Zan dɛɛn nyɩ dɩ kanɩa mini na tiini dɩ jɩgɩ pooni te tɩn mʋ. Abam ma sɛ sɩ á tɔgɩ o taanɩ dɩm dɩ wʋpolo maŋa fɩnfɩɩn yɩranɩ, yɩ á laan kwe á yagɩ.

³⁶ A nan jɩgɩ maana yalʋ na daga ya dwe Zan na pɛ yalʋ tɩn. Tɩtʋŋa yam a Ko Wɛ na pɛ-nɩ sɩ a tʋŋɩ tɩn, yantʋ mʋ a jɩgɩ a tʋŋa, yɩ yantʋ mʋ pa-nɩ cɩga nɩ Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ tʋŋɩ-nɩ. ³⁷ A Ko Wɛ dɩlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn zɩgɩ a cɩga kam kwaga nɩ. Abam nan maŋɩ á wʋ cǝgi DƖ kwǝrǝ, naa á na DƖ na nyɩ te tɩn. ³⁸ Abam wʋ joŋi DƖ taanɩ dɩm á kɩ á wʋ nɩ. Á na wʋ sɛ wʋlʋ wʋm DƖ na tʋŋɩ tɩn mʋ brɩ kʋntʋ. ³⁹ Abam yǝni á kwaanɩ á zaasɩ Wɛ twaanʋ tɩm, bɛŋwaanɩ á bʋŋɩ nɩ tɩntʋ ŋwaanɩ mʋ á wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. Kʋ nan yɩ amʋ taanɩ mʋ twaanʋ tɩm kʋntʋ tɛa. ⁴⁰ Abam nan ta ba sɛ sɩ á ba amʋ te, sɩ kʋ pa á na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn.

⁴¹ A nan ba bʋŋɩ sɩ nabiinǝ ta pa amʋ zulǝ. ⁴² Kʋ na yɩ abam, amʋ ye á wʋrʋ. A ye nɩ Wɛ sono tǝri á bɩcara nɩ. ⁴³ Amʋ nan jaanɩ a Ko yɩrɩ mʋ a ba, yɩ abam vɩn sɩ á jeeri-nɩ. Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na jaanɩ o tɩtɩ yɩrɩ o ba, á wʋ́ jeeri kʋntʋ tu. ⁴⁴ Abam nan lagɩ sɩ á taá joŋi zulǝ mʋ da-tee nɩ, yɩ á ba lagɩ sɩ á kɩ kʋlʋ na wʋ́ pa á na zulǝ Wɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ doŋ tɩn tee nɩ. Kʋntʋ mʋ á warɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ.

⁴⁵ Á yɩ taá bʋŋɩ nɩ, amʋ mʋ wʋ́ vɩn abam bʋra a Ko Wɛ tee nɩ. Kʋ yɩ Moyisi * wʋm abam ya na bʋŋɩ sɩ á wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ o ŋwaanɩ tɩn mʋ wʋ́ vɩn abam bʋra. ⁴⁶ Abam ya na sɩɩnɩ á sɛ Moyisi na tagɩ kʋlʋ tɩn, á ya wʋ́ sɛ amʋ dɩ, bɛŋwaanɩ wʋntʋ pʋpʋnɩ amʋ taanɩ mʋ. ⁴⁷ Abam nan maŋɩ á wʋ sɛ o na pʋpʋnɩ kʋlʋ tɩn. Kʋntʋ tɩn, á nan wʋ́ kɩ ta mʋ á sɛ amʋ na tagɩ kʋlʋ tɩn?»

6

Zezi na pɛ nɔn-kɔgɔ wʋdiu yɩ ba di te tɩn

(Matiyu 14:13-21, Marɩkɩ 6:30-44, Luki 9:10-17)

¹ Dɛ dɩdwɩ Zezi dɩ o karabiǝ bam ma zaŋɩ ba vu ba bɛ Galile nɩnɩʋ kʋm bubɛ dɩdoŋ dɩm. Nɔɔna badaara bǝ-ka nɩ Tiberiyadɩ nɩnɩʋ mʋ. ² Nɔn-kɔgɔ zanzan maa tɔgɩ o kwaga, bɛŋwaanɩ ba nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ o na kɩ o pa yawɩɩna na yazurǝ tɩn. ^3-4 Kʋ dɛɛn twɛ sɩ Zwifǝ bam di ba candiǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ Pakɩ * tɩn. Zezi ma vu o di piu yuu o jǝni da dɩ o karabiǝ bam. ⁵ O ma kwǝni o yuu o nii, yɩ o na nɩ kɔgɔ zanzan mʋ maa bɩɩnɩ o te. O ma ta dɩ Filipi o wɩ: «Dɩ́ wʋ́ kɩ ta mʋ dɩ́ na wʋdiu, sɩ dɩ́ yǝgi dɩ́ pa nɔɔna bantʋ maama sɩ ba di?» ⁶ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ o ma nii Filipi wʋbʋŋa na yɩ te tɩn mʋ, sɩ o maŋɩ o ye o na wʋ́ kɩ te.

⁷ Filipi ma lǝr-o o wɩ: «Dɩ́ na lagɩ dɩ́ yǝgi dɩpɛ sɩ nɔɔnʋ maama na fɩnfɩɩn o di, kʋ sǝbu kʋm wʋ́ dwǝni sǝbu-dala biǝ-yale (200). *f3 *»

⁸ O karabiǝ bam dɩdʋa, Andre wʋlʋ na yɩ Simɔn Pɩyɛɛrɩ nyaanɩ tɩn, ma ta o wɩ: ⁹ «Nii, bu wʋdoŋ mʋ wʋ yo seeni, o jɩgɩ dɩpwa yanu dɩ kalǝŋ-balɛ sɩle. Kʋ nan bá wanɩ kʋ yi nɔɔna bantʋ maama dim.»

¹⁰ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Á nan pa nɔɔna bam jǝni tɩga nɩ.» Gaarʋ tiini tɩ wʋra jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. Nɔɔna bam maama ma jǝni tɩga nɩ. Ba yi nɩnɛɛnɩ baara mʋrr-tɩnu (5.000), kʋ wǝli dɩ kaana dɩ biǝ.

¹¹ Zezi ma kwe dɩpwa yam yɩ o kɩ Wɛ le ya ŋwaanɩ. O ma daarɩ o maŋɩ-ya o pa nɔɔna bam na je tɩga nɩ tɩn. O ma kɩ Wɛ le kale sɩm dɩ ŋwaanɩ yɩ o pa-ba. Nɔɔna bam maama ma di nɩ ba na lagɩ te tɩn. ¹² Ba ma di ba su ba daarɩ. Zezi ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Ve-na á twɛ cicwǝǝru tɩlʋ na daarɩ tɩn, sɩ á yɩ yagɩ sɩ tɩ cɔgɩ.» ¹³ Ba ma twɛ tɩ maama ba su tɩtwarʋ fugǝ-tɩle. Dɩpwa yanu yam ba na di ba daarɩ tɩn cicwǝǝru yɩranɩ mʋ kʋntʋ.

¹⁴ Nɔɔna bam na nɛ wo-kɩnkagɩlɩ dɩm Zezi na kɩ tɩn, ba ma ta ba wɩ: «Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ, Wɛ nijoŋnu wʋlʋ ya na maŋɩ sɩ o ba lʋgʋ baŋa tɩn mʋ tɩntʋ.»

¹⁵ Zezi laan ma lwarɩ nɩ ba lagɩ ba pa o ji ba pɛ dɩ dam mʋ. O na lwarɩ kʋntʋ tɩn, o ma zaŋɩ o joori o vu o di piu yuu o wʋra o yɩranɩ.

Zezi na ve na baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 14:22-33, Marɩkɩ 6:45-52)

¹⁶ Dɩdaanɩ na yi tɩn, Zezi karabiǝ bam ma vu ba yi nɩnɩʋ kʋm ni. ¹⁷ Ba ma zʋ naboro ba tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ ba maa ve Kapɛrnawum. Tɩga maa tiini ka yi, yɩ Zezi daa ta wʋ tu ba te. ¹⁸ Vu-dɩʋ laan ma zaŋɩ kʋ fufugǝ kʋ pa na bam pɔgɩla. ¹⁹ Zezi karabiǝ bam ma co naboro kʋm ba vu ba yi nɩnɛɛnɩ kilomɛtra yanu naa yardʋ te. Ba laan ma na Zezi na ve na bam baŋa nɩ o maa bɩɩnɩ ba te. Fʋʋnɩ ma zʋ-ba. ²⁰ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ, sɩ kʋ yɩ amʋ.» ²¹ Ba ma bʋŋɩ sɩ ba pa Zezi zʋ naboro kʋm, dɩ ba dɛ ba yi buburu ni, jǝgǝ kalʋ ba ya na maa ve tɩn.

Zezi mʋ paɩ nabiinǝ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn

²² Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na maŋɩ nɩnɩʋ kʋm bubɛ dɩdoŋ dɩm nɩ tɩn ma maanɩ nɩ, naboro dɩdʋa yɩranɩ ya mʋ wʋra. Ba maa ye nɩ Zezi karabiǝ bam kɛ ba daar-o, yɩ o wʋ dɛ o zʋ ba naboro kʋm o vu. ²³ Nabwǝǝru tɩdonnǝ ma nuŋi Tiberiyadɩ tɩ ba, tɩ yi bubɛ dɩlʋ nɔn-kɔgɔ kʋm na wʋra tɩn. Kʋ yɩ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ mʋ dɩ́ Yuutu Zezi ya kɩ Wɛ le wʋdiiru tɩm ŋwaanɩ, yɩ o daarɩ o pa nɔɔna bam di tɩn. ²⁴ Nɔɔna bam na lwarɩ nɩ Zezi dɩ o karabiǝ bam daa tǝrǝ tɩn, ba ma zʋ nabwǝǝru tɩm wʋ ba maa ve Kapɛrnawum sɩ ba beer-o.

²⁵ Nɔɔna bam na bɛ nɩnɩʋ kʋm tɩn, ba ma na Zezi. Ba ma bwe-o ba wɩ: «Karanyɩna, maŋa kɔɔ mʋ n tu yoba?»

²⁶ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam na karɩ á beeri amʋ tɩn, kʋ daɩ á na nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ na brɩ nɩ Wɛ tʋŋɩ-nɩ tɩn ŋwaanɩ. Kʋ yɩ á na di wʋdiiru tɩm á su tɩn ŋwaanɩ mʋ á beeri amʋ. ²⁷ Á nan yɩ taá tʋŋɩ-na wʋdiu kʋlʋ na wʋ́ ba kʋ cɔgɩ tɩn má ŋwaanɩ. Á taá tʋŋɩ wʋdiu kʋlʋ na wʋ́ pa á na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn ŋwaanɩ. Amʋ Nabiin-bu * wʋm mʋ wʋ́ pa abam kʋntʋ wʋdiu kʋm, bɛŋwaanɩ a Ko Wɛ mʋ pɛ-nɩ ni sɩ a taa tʋŋa a pa-DƖ.»

²⁸ Ba laan ma bwe-o ba wɩ: «Dɩbam nan wʋ́ kɩ ta mʋ, sɩ dɩ́ taá tʋŋɩ tɩtʋŋa yalʋ Wɛ na lagɩ tɩn?»

²⁹ O ma lǝri-ba o wɩ: «Tɩtʋŋɩ dɩlʋ Wɛ na lagɩ sɩ abam tʋŋɩ tɩn, kʋ yɩ sɩ á sɛ wʋlʋ DƖ na tʋŋɩ tɩn mʋ.»

³⁰ Ba ma ta bwe-o ba wɩ: «Wo-kɩnkagɩlɩ dɔɔ mʋ nmʋ wʋ́ kɩ, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ lwarɩ nɩ Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ tʋŋɩ nmʋ, sɩ dɩ́ laan sɛ-m? Nmʋ wʋ́ kɩ bɛɛ mʋ n brɩ dɩbam? ³¹ Faŋa faŋa tɩn, dɩbam nabaara dɛɛn na wʋ kagʋa wʋnɩ maŋa kalʋ nɩ tɩn, ba di wʋdiu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ ‹Maanɩ *› tɩn mʋ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ te kʋ wɩ: ‹O pɛ-ba wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn yɩ ba di.› »

³² Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, kʋ daɩ Moyisi * mʋ pɛ abam wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. Kʋ nan yɩ a Ko Wɛ mʋ paɩ abam wʋdiu kʋlʋ na nuŋi DƖ sɔŋɔ nɩ yɩ kʋ yɩ wʋdiu cɩga cɩga tɩn. ³³ Bɛŋwaanɩ wʋdiu kʋlʋ Wɛ na paɩ tɩn mʋ yɩ wʋlʋ na nuŋi DƖ sɔŋɔ nɩ o tu o ba lʋgʋ baŋa o paɩ nabiinǝ ŋwɩ-dʋŋa tɩn.»

³⁴ Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «Dɩbam tu, ta n paɩ dɩbam wʋdiu kʋm kʋntʋ maŋa maama.»

³⁵ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩ-dʋŋa tɩn. Wʋlʋ maama na tu amʋ te tɩn, kana daa bá ja kʋntʋ tu. Wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, na-nyɔm daa bá ja kʋntʋ tu. ³⁶ A nan maŋɩ a ta a brɩ abam nɩ, á nɛ amʋ yɩ á ta ba sɛ-nɩ. ³⁷ Kʋ daarɩ wʋlʋ maama a Ko Wɛ na pɛ amʋ tɩn wʋ́ ba amʋ te. Wʋlʋ maama nan na tu amʋ te tɩn, a bá fɔgɩ a vɩn kʋntʋ tu. ³⁸ Bɛŋwaanɩ amʋ nuŋi Wɛ-sɔŋɔ a ba sɩ a kɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn wʋbʋŋa mʋ, sɩ kʋ daɩ a tɩtɩ wʋbʋŋa. ³⁹ Wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn mʋ yɩ sɩ a yɩ yagɩ a pa balʋ maama DƖ na pɛ-nɩ tɩn wʋlʋwʋlʋ je, sɩ a daarɩ a pa ba maama joori ba bi lʋgʋ tiim dɛ nɩ. ⁴⁰ A Ko Wɛ wʋbʋŋa mʋ yɩ sɩ, wʋlʋ maama na lwarɩ DƖ Bu wʋm yɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn, sɩ kʋntʋ tu na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. Aá pa kʋntʋ tu joori o bi lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ.»

⁴¹ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ bam maa pʋʋna dɩ o na tagɩ o wɩ, wʋm mʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. ⁴² Ba maa tɛ ba wɩ: «Wʋntʋ mʋ daɩ Zʋzɛfʋ bu Zezi wʋm na? Dɩ́ ye o nu dɩ o ko. Bɛɛ mʋ yɩ o laan nan ta wɩ, o nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ mʋ o ba?»

⁴³ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Yagɩ-na, á yɩ taá pʋʋna. ⁴⁴ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o ba amʋ te, kʋ na daɩ a Ko Wɛ dɩlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ vaŋɩ kʋntʋ tu jɩŋa sɩ o ba amʋ te. Amʋ wʋ́ pa kʋntʋ tu joori o bi lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ. ⁴⁵ Kʋ pʋpʋnɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: ‹Ba maama wʋ́ zaasɩ Wɛ tee nɩ.› Wʋlʋ maama nan na cǝgi a Ko Wɛ taanɩ dɩm yɩ o sɛ DƖ zaasɩm dɩm tɩn wʋ́ ba amʋ te. ⁴⁶ Kʋ nan daɩ nɩ nɔɔnʋ mʋ nɛ a Ko Wɛ, kʋ yɩ amʋ na nuŋi DƖ te tɩn yɩranɩ mʋ nɛ-DƖ. ⁴⁷ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn mʋ jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. ⁴⁸ Amʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩ-dʋŋa tɩn. ⁴⁹ Faŋa faŋa tɩn, abam nabaara dɛɛn na wʋ kagʋa kam wʋnɩ tɩn, ba di wʋdiu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ ‹Maanɩ› tɩn, yɩ ba ta wʋ lugi tʋʋnɩ. ⁵⁰ Kʋ daarɩ kʋntʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ, yɩ wʋlʋ na di-kʋ tɩn, tʋʋnɩ daa bá ja kʋntʋ tu. ⁵¹ Amʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ yɩ kʋ jɩgɩ ŋwɩa kʋ paɩ nabiinǝ tɩn. Wʋlʋ maama na di wʋdiu kʋm kʋntʋ tɩn wʋ́ ta ŋwɩ mʋ maŋa maama. Wʋdiu kʋlʋ a na wʋ́ pa nabiinǝ tɩn yɩ a yɩra yam mʋ, sɩ kʋ pa nabiinǝ taa jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa.»

⁵² Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ bam laan ma tiini ba magɩ kantɔgɔ daanɩ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ wʋ́ kɩ ta mʋ o kwe o yɩra o pa dɩbam sɩ dɩ́ di?»

⁵³ Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam na wʋ di amʋ Nabiin-bu wʋm yɩra yam, yɩ á daarɩ á wʋ nyɔgɩ a jana kam, á ba jɩgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam. ⁵⁴ Wʋlʋ nan na di a yɩra yam yɩ o daarɩ o nyɔ a jana kam tɩn, kʋntʋ tu jɩgɩ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. Amʋ wʋ́ joori a bi kʋntʋ tu lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ. ⁵⁵ Bɛŋwaanɩ a yɩra yam mʋ yɩ wʋdiu cɩga, yɩ a jana kam yɩ wo-nyɔɔrʋ cɩga cɩga. ⁵⁶ Wʋlʋ na di a yɩra yam yɩ o daarɩ o nyɔ a jana kam tɩn wʋ́ ta ŋwɩ dɩ amʋ, yɩ amʋ ŋwɩ kʋntʋ tu wʋnɩ. ⁵⁷ A Ko Wɛ dɩlʋ na yɩ ŋwɩa tu tɩn mʋ tʋŋɩ-nɩ. Kʋ nan yɩ dɩntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ dɩ jɩgɩ ŋwɩa. Kʋntʋ, wʋlʋ na di a yɩra yam tɩn, kʋntʋ tu dɩ wʋ́ ta ŋwɩ amʋ ŋwaanɩ.

⁵⁸ Mʋ wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. Kʋntʋ nan ba nyɩ dɩ wʋdiu kʋlʋ abam nabaara bam dɛɛn na di yɩ ba daa ta tɩ tɩn. Wʋlʋ maama na di wʋdiu kʋntʋ tɩn wʋ́ ta ŋwɩ mʋ maŋa maama.»

⁵⁹ Mʋ Zezi dɛɛn na brɩ nɔɔna bam tɩte Kapɛrnawum Wɛ-digǝ kam wʋnɩ tɩn.

⁶⁰ Zezi karabiǝ bam zanzan na ni kʋntʋ tɩn, ba ma ta ba wɩ: «O taanɩ dɩm tiini dɩ cana. Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o joŋi-dɩ.»

⁶¹ Zezi ma lwarɩ o tɩtɩ nɩ, nɩ o karabiǝ bam pʋʋna dɩ o taanɩ dɩm. O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «A taanɩ dɩm kʋntʋ pɛ á wʋbʋŋa vugimi mʋ na? ⁶² Kʋ nan na yɩ kʋntʋ, á na nɛ Nabiin-bu wʋm na maa joori o diini o ya na maŋɩ o wʋ mɛ tɩn, á laan wʋ́ kɩ tɩta mʋ? ⁶³ Kʋ yɩ Wɛ Joro * kʋm mʋ paɩ nɔɔna ŋwɩa. Kʋ daarɩ nabiinǝ dam bá wanɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ kɩ. A na tagɩ taanɩ dɩlʋ dɩ abam tɩn mʋ pɛ abam Wɛ Joro kʋlʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩ-dʋŋa tɩn. ⁶⁴ Dɩ kʋntʋ dɩ, abam badaara ta wʋ sɛ.» Zezi tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ kʋ pulim nɩ mʋ o maŋɩ o ye balʋ na bá sɛ-o tɩn, dɩ wʋlʋ na wʋ́ ba o yǝg-o o pa nɔɔna tɩn. ⁶⁵ O daa ma ta o wɩ: «Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tagɩ a brɩ abam nɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o ba amʋ te, yɩ kʋ na daɩ a Ko Wɛ mʋ pɛ-o cwǝŋǝ.»

⁶⁶ Kʋntʋ na kɩ tɩn, o karabiǝ zanzan ma joori o kwaga nɩ, yɩ ba daa ba tɔg-o. ⁶⁷ Zezi laan ma ta dɩ o karabiǝ fugǝ-bale bam o wɩ: «Abam dɩ ba lagɩ sɩ á yagɩ amʋ na?»

⁶⁸ Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma lǝr-o o wɩ: «A yuutu, dɩbam wʋ́ yagɩ nmʋ, sɩ dɩ́ daa vu wɔɔ te mʋ? Nmʋ jɩgɩ taanɩ dɩlʋ na paɩ nɔɔna ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. ⁶⁹ Dɩbam sɛ nmʋ, yɩ dɩ́ kwǝri dɩ́ lwarɩ nɩ nmʋ yɩ Wʋ-poŋo Tu wʋlʋ Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ.»

⁷⁰ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ kuri abam fugǝ-bale bam, abam dɩdʋa nan yɩ sʋtaanɩ mʋ.» ⁷¹ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ Zudasɩ wʋlʋ na yɩ Simɔn Yiskarɩyo bu tɩn taanɩ mʋ o tɛa. Wʋntʋ tɔgɩ o wʋ karabiǝ fugǝ-bale bam wʋnɩ, yɩ wʋm mʋ lagɩ o ba o yǝgi Zezi o pa nɔɔna.

7

Zezi nu-biǝ na wʋ sɛ-o te tɩn

¹ Zezi dɛɛn maa wʋ Galile nɩ o beerǝ. O dɛɛn ba lagɩ sɩ o vu Zude o beeri da, bɛŋwaanɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ balʋ na wʋ dáanɩ tɩn lagɩ cwǝŋǝ mʋ sɩ ba gʋ-o. ² Kʋ dɛɛn ma daarɩ fɩɩn sɩ Zwifǝ bam di ba candiǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ vwǝ candiǝ tɩn. ³ Zezi nyaana ma ta dɩd-o ba wɩ, o yagɩ Galile je sɩm sɩ o daarɩ o vu Zude, sɩ o karabiǝ bam wanɩ ba na tɩtʋŋa yalʋ o na jɩgɩ o tʋŋɩ tɩn. ⁴ Ba ta maa ta ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ na lagɩ sɩ ba taa ye-o lanyɩranɩ tɩn ba sǝgi kʋlʋ o na kɩ tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ, nmʋ na kɩ wǝǝnu tɩntʋ tɩn, n maŋɩ sɩ n ta n kɩ-tɩ nabiinǝ maama yigǝ nɩ mʋ.» ⁵ Ba na tagɩ te tɩn brɩ nɩ ba tɩtɩ ta wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o.

⁶ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «A maŋa kam ta wʋ yi sɩ a vu candiǝ kam. Kʋ nan na yɩ abam, maŋa maama lana dɩ abam. ⁷ Nabiinǝ bá wanɩ ba taa culi abam. Ba nan culi amʋ, bɛŋwaanɩ amʋ yɔɔrɩ a tɛ-ba jaja mʋ, nɩ ba tɩtʋŋa ba tɔgɩ cwǝŋǝ. ⁸ Abam nan ve-na á di candiǝ kam, sɩ amʋ ta bá vu lele, bɛŋwaanɩ a maŋa kam ta wʋ yi ka ti sɩ a vu.» ⁹ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma maŋɩ Galile nɩ.

Zezi na wʋ Zeruzalɛm nɩ o brɩ nɔɔna te tɩn

¹⁰ Zezi nyaana bam na kɛ ba daar-o tɩn, o dɩ laan ma zaŋɩ o vu candiǝ kam. O na ve kʋntʋ tɩn, o wʋ ve jaja sɩ nɔɔna lwar-o. ¹¹ Zwifǝ yigǝ tiinǝ balʋ na wʋ candiǝ kam nɩ tɩn maa karɩ ba beer-o, yɩ ba bwe ba wɩ: «O wʋ yǝn mʋ?»

¹² Nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na wʋra tɩn maa tiini ba jɩgɩ o taanɩ ba waasa. Nɔɔna badonnǝ maa tɛ ba wɩ: «O yɩ nɔn-ŋʋm mʋ.» Badaara maa tɛ ba wɩ: «Aye, o daɩ nɔn-ŋʋm, sɩ o jɩgɩ nɔɔna bam o ganɩ mʋ.» ¹³ Nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ tagɩ o taanɩ jaja, bɛŋwaanɩ ba kwarɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam.

¹⁴ Ba na di candiǝ kam ba yi ka da yam tɩtarɩ tɩn, Zezi laan ma vu o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm o wʋra o brɩ nɔɔna. ¹⁵ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam maa tiini ba yɩ yǝǝu dɩ o na brɩ nɔɔna bam te tɩn. Ba maa tɛ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ nan wʋ zaasɩ tɔnɔ nɔɔn-nɔɔnʋ tee nɩ, yɩ o yi kɩ ta mʋ dɩ pʋʋrɩ yɩ o ye Wɛ tɔnɔ kʋm kʋntʋ doŋ?»

¹⁶ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «A na brɩ kʋlʋ tɩn daɩ amʋ tɩtɩ nyɩm, kʋ yɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn nyɩm mʋ. ¹⁷ Wʋlʋ nan na lagɩ sɩ o kɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ lwarɩ amʋ zaasɩm dɩm kuri na nuŋi mɛ tɩn, dɩ na yɩ Wɛ nyɩm mʋ, naa dɩ na yɩ a tɩtɩ dam mʋ a maa bra, oó lwarɩ. ¹⁸ Nɔɔnʋ wʋlʋ na ŋɔɔnɩ dɩ o tɩtɩ dam tɩn, kʋntʋ tu kwaanɩ sɩ o na yɩrɩ mʋ o pa o tɩtɩ. Kʋ daarɩ wʋlʋ nan na kwaanɩ sɩ o lagɩ yɩrɩ o pa wʋlʋ na tʋŋ-o tɩn, kʋntʋ tu mʋ yɩ wʋlʋ na jɩgɩ cɩga tɩn, yɩ o ba tusi kʋlʋkʋlʋ baŋa nɩ. ¹⁹ Moyisi * nan maŋɩ o pa abam lwarɩ Wɛ cullu tɩm. Abam wʋlʋwʋlʋ nan ba tɔgɩ-tɩ. Bɛɛ mʋ yɩ abam kwaanɩ á lagɩ cwǝŋǝ sɩ á gʋ amʋ?»

²⁰ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «N yirisi mʋ. Wɔɔn beeri nmʋ sɩ o gʋ?»

²¹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «A tʋŋɩ tɩtʋŋ-kamunu dɩdʋ mʋ siun * dɛ nɩ, yɩ kʋ sʋ abam. ²² Moyisi dɛɛn pɛ abam ni sɩ á taá goni á bǝkǝri. * Kʋ nan daɩ nɩ Moyisi mʋ puli-kʋ. Kʋ puli dɩ abam nabaara mʋ. Moyisi na pɛ abam ni dɩm kʋntʋ tɩn, abam maa goni á bǝkǝri dɩ siun dɛ nɩ dɩ, sɩ kʋ yɩ pa á cɔgɩ ni dɩm kʋntʋ. ²³ Abam na waɩ á goni bǝkǝri siun dɛ dɩm nɩ sɩ á yɩ cɔgɩ Moyisi culu kʋm, bɛɛ mʋ yɩ á bana zaŋɩ dɩ amʋ, dɩ a na pɛ yawɩɩnʋ na yazurǝ fasɩ siun dɛ nɩ tɩn ŋwaanɩ? ²⁴ Abam yɩ taá garɩ á yáalɩ nɔɔnʋ kǝm dɩ á yiǝ na nɛ kʋlʋ tɩn. Á nan maŋɩ sɩ á bʋrɩ dɩ cɩga mʋ.»

Ba na bwɛ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn taanɩ te tɩn

²⁵ Nɔɔna balʋ na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn badaara laan maa ŋɔɔnɩ Zezi taanɩ ba wɩ: «Kʋ daɩ nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ ba kwaanɩ sɩ ba gʋ tɩn na? ²⁶ Nii-na o na zɩgɩ o ŋɔɔnɩ jaja, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ ba tɛ kʋlʋkʋlʋ sɩ ba cɩ-o. Dɩbam yigǝ tiinǝ bam laan bʋŋɩ nɩ wʋntʋ mʋ sɩɩnɩ o yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn naa? ²⁷ Kʋ nan na yɩ Krisi wʋm mʋ na tuǝ, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lwarɩ o na nuŋi mɛ tɩn. Kʋ daarɩ dɩbam maama ye wʋntʋ na nuŋi mɛ tɩn.»

²⁸ Zezi dɛɛn na wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ o brɩ nɔɔna tɩn, o ma ŋɔɔnɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Abam bʋŋɩ nɩ á sɩɩnɩ á ye amʋ, yɩ á kwǝri á ye a na nuŋi mɛ tɩn. A nan wʋ tu a tɩtɩ nɩ, wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn yɩ cɩga tu mʋ. Abam nan yǝr-o. ²⁹ Amʋ mʋ ye-o, bɛŋwaanɩ a nuŋi wʋntʋ te mʋ, yɩ wʋm mʋ tʋŋɩ-nɩ.»

³⁰ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba laan ma lagɩ sɩ ba ja-o. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o kɩ-o kʋlʋkʋlʋ, o maŋa kam ta na wʋ yi tɩn ŋwaanɩ. ³¹ Kʋ daarɩ nɔn-kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna zanzan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Krisi wʋm na tuǝ, o bá wanɩ o kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan sɩ kʋ dwǝni wʋntʋ na maŋɩ o kɩ te tɩn.»

Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam na kwaanɩ sɩ ba ja Zezi te tɩn

³² Farizɩan * tiinǝ bam ma ni nɔn-kɔgɔ kʋm na jɩgɩ Zezi taanɩ ba waasa te tɩn. Ba dɩ Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam laan ma tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu ba ja Zezi.

³³ Zezi laan ma ta o wɩ: «Amʋ bá tiini a daanɩ abam tee nɩ. Kʋ na kɩ fɩɩn, aá vu wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn te. ³⁴ Abam nan wʋ́ ba á beeri amʋ je á ga, bɛŋwaanɩ amʋ na wʋ mɛ tɩn, abam bá wanɩ da á vu.»

³⁵ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam maa ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: «O lagɩ o vu yǝn mʋ yɩ dɩbam bá na-o? O ga lagɩ o vu Zwifǝ balʋ na zʋʋrɩ Grɛkɩ tiinǝ tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn te mʋ, sɩ o taa brɩ-ba na? ³⁶ O taanɩ dɩm kuri mʋ bɛɛ? O na tagɩ o wɩ, dɩbam wʋ́ ba dɩ́ beeri wʋm jǝgǝ dɩ́ ga, yɩ o ta o wɩ, wʋm na wʋ mɛ tɩn, dɩbam bá wanɩ da dɩ́ vu tɩn, kʋ kuri mʋ bɛɛ?»

Na balʋ na paɩ ŋwɩa tɩn

³⁷ Kʋ dɛɛn ma ba kʋ yi candiǝ kam tiim dɛ. Dɛ dɩm kʋntʋ mʋ yɩ candiǝ kam dɛ kamunu. Zezi maa zaŋɩ wɛɛnɩ o ŋɔɔnɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Na-nyɔm na jɩgɩ wʋlʋ maama tɩn, sɩ o ba amʋ te o nyɔ. ³⁸ Bɛŋwaanɩ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn wʋ́ na ŋwɩ-dʋŋa Wɛ tee nɩ, nɩnɛɛnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ brɩ te kʋ wɩ: ‹Na balʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩa tɩn wʋ́ ta buri kʋntʋ tu bɩcarɩ nɩ.› »

³⁹ Zezi na tagɩ na bam taanɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ o brɩ Wɛ na wʋ́ kɩ DƖ Joro * kʋm balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn bɩcara nɩ te tɩn mʋ. Kantʋ maŋa nɩ Wɛ Joro kʋm daa ta wʋ tu ba te, bɛŋwaanɩ Zezi daa ta wʋ tɩgɩ o joori o bi o na paarɩ-zulǝ Wɛ tee nɩ.

Nɔn-kɔgɔ na pɔɔrɩ daanɩ Zezi ŋwaanɩ te tɩn

⁴⁰ Nɔn-kɔgɔ kʋm dɛɛn na ni Zezi na tagɩ te tɩn, badaara maa tɛ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ sɩɩnɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu wʋlʋ ya na maŋɩ sɩ o ba tɩn mʋ.»

⁴¹ Badaara dɩ maa tɛ ba wɩ: «O yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ.»

Kʋ daarɩ badonnǝ maa tɛ ba wɩ: «Kʋ da-o. Krisi wʋm na tuǝ, o bá nuŋi Galile. ⁴² Bɛŋwaanɩ Wɛ tɔnɔ kʋm brɩ nɩ Krisi wʋm wʋ́ ta yɩ Pɛ Davidi * dwi tu mʋ, yɩ o nuŋi Betelɩhɛm, tɩʋ kʋlʋ Davidi dɛɛn na zʋʋrɩ da tɩn.» ⁴³ Kʋntʋ ŋwaanɩ, kampwara dɛɛn ma ba nɔn-kɔgɔ kʋm wʋ Zezi ŋwaanɩ. ⁴⁴ Badaara lagɩ sɩ ba ja-o, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ nɛ cwǝŋǝ sɩ o kɩ-o kʋlʋkʋlʋ.

⁴⁵ Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ Farizɩan * tiinǝ bam na tʋŋɩ nɔɔna balʋ tɩn ma joori ba ba ba te. Ba ma bwe-ba ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ á wʋ jaan-o á ba?»

⁴⁶ Nɔɔna bam ma lǝri-ba ba wɩ: «Nɔɔn-nɔɔnʋ maŋɩ o wʋ ŋɔɔnɩ nɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ na ŋɔɔnɩ te tɩn.»

⁴⁷ Farizɩan tiinǝ bam ma ta-ba ba wɩ: «Abam pɛ o ganɩ abam dɩ mʋ na? ⁴⁸ Abam yǝri nɩ dɩbam yigǝ tiinǝ dɩ Farizɩan tiinǝ bam wʋlʋwʋlʋ wʋ sɛ-o na? ⁴⁹ Kʋ nan na yɩ nɔn-kɔgɔ kʋm, bantʋ yǝri Wɛ cullu tɩm Moyisi * na tiŋi o pa dɩbam tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋʋ́ cɔgɩ-ba.»

⁵⁰ Farizɩan tiinǝ bam wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa dɛɛn maa tɔgɩ o wʋra, o yɩrɩ mʋ Nikodɛm. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ ya na maŋɩ o vu Zezi te tɩn. O ma zaŋɩ o ta dɩ o donnǝ bam o wɩ: ⁵¹ «Kʋ na yɩ Wɛ cullu tɩm Moyisi na brɩ tɩn, kʋ culǝ sɩ dɩ́ cɔgɩ nɔɔnʋ, yɩ dɩ́ daa ta wʋ bwe-o sɩ dɩ́ ni o na kɩ kʋlʋ tɩn.»

⁵² Ba laan ma lǝri ba wɩ: «Nmʋ dɩ yɩ Galile tu mʋ na? Nan karɩmɩ Wɛ tɔnɔ wʋnɩ n nii, sɩ n na nɩ Wɛ nijoŋnu tǝrǝ o na wʋ́ nuŋi Galile nɩ.» (( ⁵³ Ba maama laan ma jagɩ ba vu sam. ¹ Kʋ daarɩ Zezi dɛɛn ma vu Olivi piu kʋm yuu.

8

Ba na jaanɩ ka-boro ba ja vu Zezi te te tɩn

² Tɩga na pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ puru tɩn, Zezi ma joori o vu o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ. Nɔn-kɔgɔ kʋm maama ma ba kʋ gilim-o. O ma jǝni tɩga nɩ o wʋra o brɩ-ba. ³ Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ dɩ Farizɩan * tiinǝ ma ja kaanɩ wʋlʋ ba na pɩɩr-o boorim baŋa nɩ tɩn, ba ja ba ba zɩgɩ ba maama yigǝ nɩ. ⁴ Ba ma ta dɩ Zezi ba wɩ: «Karanyɩna, dɩbam pɩɩrɩ kaanɩ wʋntʋ boorim baŋa nɩ mʋ. ⁵ Moyisi * na pɛ dɩbam Wɛ cullu tɩlʋ tɩn pɛ dɩbam ni sɩ, kaanɩ na kɩ kǝm dɩntʋ doŋ, sɩ dɩ́ dʋl-o dɩ́ gʋ mʋ. Kʋ nan na yɩ nmʋ, nmʋ wɩ dɩ́ kɩ ta mʋ?»

⁶ Ba na bwe-o kʋntʋ tɩn, ba lagɩ sɩ ba maŋɩ Zezi mʋ ba nii, baá wanɩ ba saŋ-o na? Zezi ma tiiri o ma o nʋa o la tɩga nɩ. ⁷ Ba maa ta joori ba bwe Zezi taan. O laan ma kwǝni wɛɛnɩ, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Abam wʋlʋ na wʋ kɩ lwarɩm tɩn, sɩ o da yigǝ o kwe kandwɛ o ma dʋlɩ kaanɩ wʋm.»

⁸ O laan ma joori o tiiri o wʋra o la tɩga nɩ dɩ o nʋa. ⁹ Ba na ni o na tagɩ te tɩn, ba nakwa bam mʋ dɛ yigǝ ba nuŋi dɩdʋa dɩdʋa ba viiri. Ba maama ma nuŋi ba daarɩ Zezi yɩranɩ, yɩ kaanɩ wʋm daa ta zɩgɩ o yigǝ nɩ. ¹⁰ O ma kwǝni wɛɛnɩ, yɩ o bwe kaanɩ wʋm o wɩ: «Balʋ na saŋɩ nmʋ tɩn wʋ yǝn? Ba nɔɔn-nɔɔnʋ daa wʋ daarɩ sɩ o ŋɔɔnɩ o cɔgɩ nmʋ na?»

¹¹ O ma lǝri o wɩ: «Aye, a tu, ba nɔɔn-nɔɔnʋ daa wʋ daarɩ.»

Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ dɩ nan bá di nmʋ sarɩya. Ve, nan daa n yɩ kɩ lwarɩm.»))

Zezi na brɩ nɩ o jɩgɩ cɩga te tɩn

¹² Zezi dɛɛn ma ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: «Amʋ mʋ yɩ pooni a paɩ nabiinǝ maama. Wʋlʋ nan na tɔgɩ amʋ tɩn, kʋntʋ tu daa bá vu lim wʋnɩ. Kʋntʋ tu wʋ́ na pooni dɩlʋ na wʋ́ pa-o ŋwɩa cɩga cɩga tɩn.»

¹³ Farizɩan * tiinǝ bam ma ta dɩd-o ba wɩ: «Nmʋ na paɩ n tɩtɩ cɩga tɩn, n taanɩ dɩm ba jɩgɩ kuri.»

¹⁴ O ma lǝri-ba o wɩ: «A na maŋɩ a paɩ a tɩtɩ cɩga dɩ, kʋ ta yɩ cɩga mʋ, bɛŋwaanɩ amʋ ye a na nuŋi mɛ tɩn. Abam nan yǝri amʋ na nuŋi mɛ dɩ mɛ a na maa ve tɩn. ¹⁵ Abam yǝni á di nɔɔna taanɩ nɩ nabiinǝ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ. Amʋ nan ba di nɔɔn-nɔɔnʋ taanɩ. ¹⁶ Kʋ daarɩ, amʋ na lagɩ a di nɔɔna taanɩ, amʋ taanɩ dim dɩm wʋ́ ta yɩ cɩga mʋ, bɛŋwaanɩ amʋ Ko mʋ tʋŋɩ-nɩ. O nan wʋra dɩ amʋ, kʋ daɩ amʋ yɩranɩ mʋ wʋ́ di nɔɔna taanɩ. ¹⁷ Kʋ pʋpʋnɩ Moyisi * cullu twaanʋ tɩm wʋnɩ kʋ wɩ, nɔɔna bale na jɩgɩ ni dɩdʋa, ba na tagɩ kʋlʋ tɩn yɩ cɩga mʋ. ¹⁸ Amʋ paɩ a tɩtɩ cɩga, yɩ a Ko wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn dɩ paɩ amʋ cɩga.»

¹⁹ Ba ma bwe-o ba wɩ: «N ko wʋm bɛɛ?»

O ma lǝri-ba o wɩ: «Abam yǝri amʋ na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ á yǝri a Ko wʋm dɩ. Á ya na ye amʋ, á ya wʋ́ lwarɩ a Ko wʋm dɩ.»

²⁰ Zezi dɛɛn tagɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ o brɩ nɔɔna Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, jǝgǝ kalʋ nɔɔna na ve ba dɩ sǝbu da ba pa Wɛ tɩn mʋ. O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ nɛ cwǝŋǝ sɩ o ja-o, o maŋa kam ta na wʋ yi tɩn ŋwaanɩ.

²¹ Zezi daa ma ta dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm o wɩ: «Amʋ wʋ́ viiri, yɩ abam wʋ́ beeri amʋ jǝgǝ á ga, bɛŋwaanɩ abam wʋ́ tɩ á lwarɩm dɩm wʋnɩ mʋ. A na maa ve mɛ tɩn, abam bá wanɩ da á vu.»

²² Zwifǝ bam maa tɛ daanɩ ba wɩ: «O na tagɩ o wɩ, dɩbam bá wanɩ dɩ́ vu o na maa ve mɛ tɩn, kʋ brɩ nɩ o lagɩ o gʋ o tɩtɩ mʋ na?»

²³ O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam yɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna mʋ, amʋ nan nuŋi wɛyuu mʋ. Abam kugu je yɩ lʋgʋ baŋa yo mʋ. Amʋ kugu je nan daɩ lʋgʋ kʋntʋ. ²⁴ Kʋntʋ mʋ a tagɩ a brɩ abam nɩ, abam wʋ́ tɩ á lwarɩm dɩm wʋnɩ mʋ, bɛŋwaanɩ abam na wʋ sɛ nɩ amʋ sɩɩnɩ a yɩ wʋlʋ na wʋra maŋa maama tɩn, á wʋ́ tɩ á lwarɩm dɩm wʋnɩ mʋ.»

²⁵ Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nmʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

O ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ yɩ kʋlʋ a na maŋɩ a ta a brɩ abam tɩn mʋ. ²⁶ Amʋ ya jɩgɩ wǝǝnu zanzan sɩ a ŋɔɔnɩ a ma di abam taanɩ. Wʋlʋ nan na tʋŋɩ-nɩ tɩn tiini o yɩ cɩga tu mʋ. A na ni kʋlʋ o tee nɩ tɩn yɩranɩ mʋ a tɛ a brɩ nabiinǝ.»

²⁷ Zezi na tagɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ tɩn, ba wʋ lwarɩ nɩ kʋ yɩ o Ko Baŋa-Wɛ taanɩ mʋ o ŋɔɔnɩ dɩ ba. ²⁸ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Maŋa wʋ́ ba, yɩ á kwe amʋ wʋlʋ na yɩ Nabiin-bu * wʋm tɩn á zǝŋi wɛɛnɩ. Á laan wʋ́ lwarɩ nɩ amʋ sɩɩnɩ a yɩ wʋlʋ na wʋra maŋa maama tɩn. Abam ta wʋ́ lwarɩ nɩ amʋ ba kɩ kʋlʋkʋlʋ a tɩtɩ nɩ. A nan yǝni a tɛ wǝǝnu tɩlʋ a Ko wʋm na brɩ-nɩ tɩn yɩranɩ mʋ a brɩ nɔɔna. ²⁹ Wʋlʋ nan na tʋŋɩ-nɩ tɩn wʋ amʋ tee nɩ, o wʋ yagɩ-nɩ a yɩranɩ, bɛŋwaanɩ a yǝni a kɩ kʋlʋ na poli o wʋ tɩn mʋ maŋa maama.»

³⁰ Zezi dɛɛn na ŋɔɔnɩ kʋntʋ doŋ tɩn, nɔɔna zanzan laan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o.

Biǝ na tɔgɩ ba kwǝ kǝm te tɩn

³¹ Zezi laan ma ta dɩ Zwifǝ balʋ na sɛ-o tɩn o wɩ: «Abam na sɛ amʋ zaasɩm dɩm yɩ á wʋ yagɩ, á wʋ́ sɩɩnɩ á ji amʋ karabiǝ cɩga cɩga. ³² Abam laan wʋ́ ba á lwarɩ cɩga, yɩ cɩga kam wʋ́ vrɩ abam ka yagɩ sɩ á taá te á tɩtɩ.»

³³ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩbam yɩ Abraham * dwi tiinǝ mʋ, dɩbam maŋɩ dɩ́ wʋ jigi nɔɔn-nɔɔnʋ gambɛ. Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ n ta n wɩ, dɩ́ wʋ́ ta te dɩ́ tɩtɩ tɩn?»

³⁴ O ma ta dɩ ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ maama na kɩ lwarɩm tɩn yɩ lwarɩm gambaa mʋ. ³⁵ Kʋ nan na yɩ gambaa, kantʋ ba zʋʋrɩ ka tu sɔŋɔ nɩ maŋa maama. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ sɔŋɔ kʋm bu, wʋntʋ jɩgɩ kugu je sɔŋɔ kʋm wʋnɩ maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ³⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ, Wɛ Bu wʋm na vrɩ abam o yagɩ, á wʋ́ sɩɩnɩ á taá te á tɩtɩ. ³⁷ Amʋ ye nɩ abam yɩ Abraham dwi tiinǝ mʋ, yɩ abam ta kwaanɩ sɩ á gʋ amʋ, bɛŋwaanɩ á ba sɛ a zaasɩm dɩm. ³⁸ Amʋ ŋɔɔnɩ wǝǝnu tɩlʋ a na nɛ amʋ Ko tee nɩ tɩn mʋ. Abam dɩ nan kɩ kʋlʋ á na niǝ abam ko tee nɩ tɩn mʋ.»

³⁹ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩbam ko mʋ Abraham.»

O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam ya na sɩɩnɩ á yɩ Abraham biǝ, á ya wʋ́ taá kɩ wǝǝnu tɩlʋ Abraham dɛɛn na kɩ tɩn mʋ. ⁴⁰ Amʋ tagɩ cɩga kalʋ a na ni Wɛ tee nɩ tɩn a brɩ abam, yɩ abam kwaanɩ sɩ á gʋ-nɩ. Abraham dɛɛn nan ba kɩ abam kǝm dɩm doŋ. ⁴¹ Abam yǝni á kɩ kǝnǝ yalʋ á ko na kɩ tɩn mʋ.»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩbam daɩ tampirǝ. Wɛ tɩtɩ yɩranɩ mʋ yɩ dɩbam Ko.»

⁴² O ma ta dɩ ba o wɩ: «Baŋa-Wɛ ya na yɩ abam Ko, á ya wʋ́ taá soe amʋ, bɛŋwaanɩ amʋ nuŋi Wɛ te mʋ a ba a wʋra dɩ abam. A wʋ tu a tɩtɩ nɩ. Wɛ mʋ tʋŋɩ-nɩ. ⁴³ Bɛɛ mʋ yɩ abam ba ni a taanɩ dɩm kuri? Kʋ yɩ abam na ba lagɩ sɩ á sɛ a taanɩ dɩm tɩn mʋ. ⁴⁴ Abam yɩ á ko sʋtaanɩ * biǝ mʋ. Á maa lagɩ sɩ á taá kɩ dɩ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. Pulim nɩ tɩn sʋtaanɩ maŋɩ dɩ yɩ nɔn-gʋrʋ mʋ. Dɩ ba fɔgɩ dɩ tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ, bɛŋwaanɩ cɩga tǝri dɩ wʋnɩ. Dɩ na yǝni dɩ fɔ vwan, kʋ yɩ dɩ wʋbʋŋa na maŋɩ ya yɩ te tɩn mʋ. Dɩ yɩ vwa-fɔrʋ mʋ. Dɩntʋ nan mʋ yɩ vwa-nyɩna ko. ⁴⁵ Kʋ na yɩ amʋ, a yǝni a tɛ cɩga mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ abam ba sɛ amʋ. ⁴⁶ Abam wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o brɩ nɩ amʋ kɩ a cɔgɩ? Amʋ nan na ŋɔɔnɩ cɩga tɩn, bɛɛ mʋ yɩ á ba sɛ-nɩ? ⁴⁷ Wʋlʋ na yɩ Wɛ nɔɔnʋ tɩn cǝgi Wɛ taanɩ mʋ. Abam nan na daɩ Wɛ nɔɔna tɩn mʋ paɩ á ba cǝgǝ.»

Zezi na brɩ nɩ o dwe Abraham te tɩn

⁴⁸ Zwifǝ bam ma lǝri Zezi ba wɩ: «Dɩbam jɩgɩ bʋra sɩ dɩ́ ta nɩ, nmʋ sɩɩnɩ n yɩ Samari * tu mʋ. N yirisi mʋ.»

⁴⁹ O ma lǝri-ba o wɩ: «A ba yirisǝ. Amʋ paɩ a Ko mʋ zulǝ. Kʋ daarɩ abam nan gooni amʋ mʋ. ⁵⁰ A nan ba beeri a tɩtɩ zulǝ. Wɛ yɩranɩ mʋ pa-nɩ zulǝ, yɩ dɩntʋ mʋ di nabiinǝ taanɩ. ⁵¹ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ maama na sɛ yɩ o kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn, tʋʋnɩ daa bá ja kʋntʋ tu.»

⁵² Zwifǝ bam laan ma ta dɩd-o ba wɩ: «N taanɩ dɩm n na tagɩ tɩn pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ n yirisi mʋ. Abraham * dɛɛn tɩga, yɩ Wɛ nijoŋnǝ bam maama dɩ tɩ. Nmʋ nan ta tagɩ n wɩ, wʋlʋ na sɛ yɩ o kɩ n na tagɩ kʋlʋ tɩn, tʋʋnɩ daa bá ja kʋntʋ tu. ⁵³ Nmʋ yɩ nɔn-kamunu n dwe dɩbam ko Abraham mʋ na? Wʋntʋ nan tɩga. Wɛ nijoŋnǝ bam dɩ ma tɩ. Nmʋ bʋŋɩ n paɩ n yɩ wɔɔ?»

⁵⁴ O ma lǝri-ba o wɩ: «A ya na lagɩ yɩrɩ a pa a tɩtɩ, kʋntʋ ya yɩ kafɛ mʋ. Kʋ yɩ a Ko Wɛ mʋ zǝŋi a yɩrɩ, kʋ yɩ dɩntʋ mʋ abam yǝni á tɛ á wɩ: ‹Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩbam Wɛ tɩn.› ⁵⁵ Abam nan yǝri-DƖ, amʋ nan ye-DƖ. A ya na tagɩ a wɩ, a yǝri-DƖ, a ya yɩ vwa-nyɩm mʋ nɩnɛɛnɩ abam te. Amʋ nan sɩɩnɩ a ye-DƖ, yɩ a sɛ a kɩ kʋlʋ DƖ na tagɩ tɩn. ⁵⁶ Abam ko Abraham dɛɛn jɩgɩ wʋpolo sɩ o na maŋa kam a na wʋ́ ba tɩn. O nan sɩɩnɩ o na-ka, yɩ o wʋ poli.»

⁵⁷ Ba ma lǝri ba wɩ: «Nmʋ ta wʋ yi bɩna fiinnu, yɩ n kɩ ta mʋ n na Abraham?»

⁵⁸ O ma lǝri-ba o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, ba dɛɛn ta na wʋ lʋgɩ Abraham tɩn, amʋ maŋɩ a wʋra mʋ, a nan ta wʋ́ ta wʋra maŋa maama.»

⁵⁹ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba laan ma kwe kandwa sɩ ba ma dʋl-o ba gʋ. O ma sǝgi o nuŋi Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ.

9

Zezi na puri lilwe yiǝ te tɩn

¹ Zezi dɛɛn ma vu o maa kɛa. O ma na nɔɔnʋ wʋdoŋ ba na maŋɩ ba lʋ-o yɩ o yɩ lilwe. ² O karabiǝ bam ma bwe-o ba wɩ: «Karanyɩna, wɔɔ lwarɩm mʋ pɛ ba lʋ nɔɔnʋ wʋntʋ dɩ lilweem? Kʋ yɩ o tɩtɩ lwarɩm mʋ naa, o nu dɩ o ko lwarɩm mʋ pɛ ba lʋ-o dɩ lilweem?»

³ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «O na yɩ lilwe tɩn, kʋ daɩ o tɩtɩ mʋ kɩ lwarɩm naa o nu dɩ o ko mʋ kɩ lwarɩm. Kʋ nan yɩ sɩ kʋ pa nɔɔna mʋ wanɩ ba lwarɩ Wɛ tɩtʋŋa na yɩ te tɩn wʋntʋ ŋwaanɩ. ⁴ Dɩbam nan maŋɩ sɩ dɩ́ tʋŋɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn tɩtʋŋa yam yɩ wɩa ta wʋra mʋ. Kʋ daarɩ fɩɩn sɩ tɩga yi, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá wanɩ o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam. ⁵ Maŋa kam a ta na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, amʋ yɩ pooni mʋ a paɩ nabiinǝ.»

⁶ O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o laan ma twɩ lileeru o dɩ tɩga nɩ. O ma viiri tɩɩrʋ, yɩ o kɩ-tɩ o bǝ lilwe wʋm yiǝ baŋa nɩ. ⁷ O ma ta dɩd-o o wɩ: «Ve n su n yiǝ yam Silʋa bugǝ kam nɩ.» (Bugǝ kam yɩrɩ dɩm kuri mʋ ‹Atʋŋɩ›.) Nɔɔnʋ wʋm ma vu o su o yiǝ yam. O ma joori o ba, yɩ o laan naɩ.

⁸ Balʋ na zʋʋrɩ o tɩkǝri nɩ dɩ balʋ na maŋɩ ba ye nɩ o yɩ looru tɩn ma na-o, yɩ ba bwɛ ba wɩ: «Kʋ daɩ nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ yǝni o je o loori tɩn na?»

⁹ Badaara maa tɛ ba wɩ: «Kʋ yɩ wʋntʋ mʋ.»

Badonnǝ maa wɩ: «Kʋ daɩ wʋntʋ, sɩ ba nyɩ daanɩ mʋ.»

Nɔɔnʋ wʋm tɩtɩ ma ta o wɩ: «Kʋ yɩ amʋ kʋntʋ.»

¹⁰ Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nmʋ yiǝ yam kɩ ta mʋ ya puri?»

¹¹ O ma lǝri o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ yɩrɩ na yɩ Zezi tɩn mʋ kɩ tɩɩrʋ o ma bǝ a yiǝ yam baŋa, yɩ o ta-nɩ o wɩ, a ve Silʋa bugǝ kam a su-ya. A ma vu a su, yɩ a laan naɩ.»

¹² Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ bɛ?»

O ma lǝri-ba o wɩ: «A yǝri o je.»

¹³ Ba laan ma ja-o ba vu Farizɩan * tiinǝ bam te. ¹⁴ Dɛ dɩm Zezi na kɩ tɩɩrʋ tɩm o ma puri nɔɔnʋ wʋm yiǝ yam tɩn ya yɩ Zwifǝ bam siun * dɛ mʋ. ¹⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Farizɩan tiinǝ bam dɩ daa bwe nɔɔnʋ wʋm ba wɩ: «N yiǝ yam kɩ ta mʋ ya puri?» O ma ta-ba o wɩ: «O kɩ tɩɩrʋ mʋ o ma bǝ a yiǝ baŋa. A ma su-ya, yɩ a laan naɩ.»

¹⁶ Farizɩan tiinǝ bam badaara ma ta ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋm na kɩ te tɩn, o wʋ nuŋi Wɛ te, bɛŋwaanɩ o cɔgɩ siun dɛ cullu tɩm.»

Badonnǝ dɩ maa tɛ ba wɩ: «O na yɩ nɔn-balɔrɔ, o bá wanɩ o kɩ wo-kɩnkagɩla yantʋ doŋ.» Kʋntʋ ma pa kampwara ba ba tɩtarɩ.

¹⁷ Ba laan ma joori ba bwe nɔɔnʋ wʋm ba wɩ: «O nan na pɛ n yiǝ yam puri tɩn, nmʋ tɛ n wɩ, o yɩ wɔɔ mʋ?»

O ma lǝri o wɩ: «O yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ.»

¹⁸ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam maa ba lagɩ sɩ ba sɛ, nɩ nɔɔnʋ wʋm ya maŋɩ o yɩ lilwe mʋ yɩ o laan ba o naɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, ba ma bǝŋi nɔɔnʋ wʋm nu dɩ o ko sɩ ba bwe ba nii. ¹⁹ Ba ma bwe-ba ba wɩ: «Wʋntʋ yɩ abam bu mʋ na? Á lʋg-o dɩ o maŋɩ o yɩ lilwe mʋ na? O nan kɩ ta mʋ o naɩ lele kʋntʋ?»

²⁰ Nɔɔnʋ wʋm tiinǝ bam ma lǝri ba wɩ: «Dɩbam ye nɩ o yɩ dɩbam bu mʋ. Dɩ́ ye nɩ dɩ́ lʋg-o dɩ o yɩ lilwe mʋ. ²¹ Dɩ́ nan yǝri o laan na kɩ te o naɩ, yɩ dɩ́ yǝri wʋlʋ na puri o yiǝ yam dɩ. Abam nan bwe-na o tɩtɩ, sɩ o yɩ nɔn-kwɩʋn mʋ, o tɩtɩ wʋ́ wanɩ o lǝri.» ²² O tiinǝ bam na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba dɛɛn kwarɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam mʋ. Bantʋ ya maŋɩ ba kɩ ni daanɩ sɩ nɔɔnʋ wʋlʋ maama na sɛ nɩ Zezi mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, sɩ ba lɩ kʋntʋ tu ba Wɛ-digǝ kam nɩ. ²³ Mʋ kʋ kuri o tiinǝ bam cɩm, yɩ ba ta ba wɩ, ba bwe o tɩtɩ sɩ o yɩ nɔn-kwɩʋn mʋ tɩn.

²⁴ Ba ma joori ba bǝŋi nɔɔnʋ wʋm ba na lʋg-o dɩ lilweem tɩn, yɩ ba ta dɩd-o ba wɩ: «Nan kwarɩ Wɛ, sɩ n ta cɩga, sɩ dɩbam ye nɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ yɩ nɔn-balɔrɔ mʋ.»

²⁵ O ma lǝri-ba o wɩ: «Amʋ yǝri nɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ yɩ nɔn-balɔrɔ naa o daɩ. Kʋlʋ yɩranɩ a na ye tɩn mʋ yɩ sɩ, a dɛɛn yɩ lilwe mʋ, yɩ a laan naɩ lele kʋntʋ.»

²⁶ Ba ma bwe-o ba wɩ: «O kɩ ta mʋ o puri nmʋ yiǝ yam?»

²⁷ Nɔɔnʋ wʋm ma lǝri o wɩ: «A maŋɩ a ta a brɩ abam, yɩ á wʋ sɛ sɩ á cǝgi. Bɛɛ mʋ yɩ abam daa lagɩ sɩ á bwe á nii? Abam dɩ ga lagɩ sɩ á taá tɔgɩ á yɩ o karabiǝ mʋ na?»

²⁸ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma twɩ-o yɩ ba wɩ: «Kʋ yɩ nmʋ mʋ tɔgɩ o kwaga, sɩ kʋ daɩ dɩbam mʋ tɔg-o. Dɩbam tɔgɩ Moyisi * cullu tɩm mʋ. ²⁹ Dɩbam ye nɩ Wɛ dɛɛn ŋɔɔnɩ dɩ Moyisi mʋ. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ nɔɔnʋ wʋntʋ, dɩ́ brɩ dɩ́ yǝri o na nuŋi mɛ tɩn.»

³⁰ O ma lǝri-ba o wɩ: «Aa. Kʋ yɩ kʋlʋ na tiini kʋ sʋ amʋ tɩn. Abam yǝri o na nuŋi mɛ, yɩ wʋntʋ nan mʋ puri a yiǝ yam. ³¹ Dɩbam ye nɩ Wɛ ba cǝgi nɔn-balwaarʋ taanɩ. Kʋ yɩ nɔɔna balʋ na nɩgɩ-DƖ yɩ ba kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ DƖ cǝgǝ. ³² Kʋ na zɩgɩ lʋgʋ baŋa pulim nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn, dɩ́ daa ta wʋ ni nɩ nɔɔnʋ puri wʋlʋ ba na lʋg-o dɩ lilweem tɩn yiǝ. ³³ Nɔɔnʋ wʋntʋ na sɩɩnɩ o wʋ nuŋi Wɛ te, o ya bá wanɩ o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩntʋ doŋ.»

³⁴ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Ba lʋgɩ nmʋ yɩ n maama maŋɩ n yɩ lwarɩm punǝ mʋ. Bɛɛ mʋ yɩ n bʋŋɩ sɩ n brɩ dɩbam?» Ba laan ma zǝl-o, sɩ o daa yɩ tɔgɩ o zʋ ba Wɛ-digǝ kam.

³⁵ Zezi dɛɛn ma ni nɩ ba lɩ nɔɔnʋ wʋm ba Wɛ-digǝ kam wʋnɩ. O ma vu o jeer-o, yɩ o bwe-o o wɩ: «Nmʋ sɛ Nabiin-bu * wʋm dɩ n wʋ maama na?»

³⁶ Nɔɔnʋ wʋm ma lǝri o wɩ: «A yuutu, ta n brɩ-nɩ o na yɩ wʋlʋ tɩn, sɩ a wanɩ a sɛ-o.»

³⁷ O ma ta dɩd-o o wɩ: «Nmʋ maŋɩ n na-o. Amʋ mʋ yɩ Nabiin-bu wʋm, a zɩgɩ a ŋɔɔnɩ dɩ nmʋ.»

³⁸ O laan ma ta o wɩ: «A Yuutu, a sɛ-m.» O ma kuni doonǝ Zezi yigǝ nɩ o zul-o.

³⁹ Zezi ma ta o wɩ: «Amʋ tu lʋgʋ kʋntʋ baŋa sɩ a pɔɔrɩ nɔɔna balʋ na jɩgɩ bʋra dɩ balʋ na ba jɩgɩ bʋra tɩn mʋ daanɩ, sɩ balʋ na yɩ lilwǝ tɩn yiǝ puri, sɩ balʋ yiǝ na naɩ tɩn joori ya dwe.»

⁴⁰ Farizɩan tiinǝ badaara balʋ na wʋra dɩd-o tɩn ma ni o na tagɩ te tɩn. Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nmʋ lagɩ n brɩ nɩ dɩbam nyɩ dɩ lilwǝ mʋ na?»

⁴¹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Abam ya na nyɩ dɩ lilwǝ, kʋ lagɩ kʋ ta nɩ á yǝri Wɛ taanɩ dɩm mʋ, á lwarɩm ya bá ta wʋ á yuu nɩ. Kʋ daarɩ, á nan na brɩ nɩ á yiǝ pʋʋrɩ tɩn, á lwarɩm taa wʋ á yuu nɩ mʋ.»

10

Nayɩrʋ dɩ o peeni mɩmaŋa

¹ Zezi dɛɛn ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ nɔɔna bam o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ dɛ najɩrɩ ni o zʋ sɩ o pʋrɩ peeni yɩ o tɔgɩ jǝgǝ kadoŋ o cu o zʋ tɩn, kʋntʋ tu yɩ ŋwɩɩnʋ yɩ o kwǝri o yɩ vɩrnʋ mʋ. ² Kʋ daarɩ, wʋlʋ na dɛ najɩrɩ dɩm ni o zʋ sɩ o pʋrɩ o peeni sɩm tɩn, wʋm mʋ yɩ peeni sɩm nayɩrʋ wʋm tɩtɩ. ³ O na lagɩ o zʋ, wʋlʋ na nii najɩrɩ dɩm ni baŋa nɩ tɩn wʋ́ pʋrɩ o pa o zʋ. Peeni sɩm wʋ́ ni o kwǝrǝ, yɩ oó bǝŋi o tɩtɩ peeni sɩm yɩra, yɩ sɩ da-o sɩ nuŋi. ⁴ O na jaanɩ-sɩ o nuŋi, oó ta tɔgɩ sɩ yigǝ, yɩ peeni sɩm tɔgɩ o kwaga, bɛŋwaanɩ sɩ ye o kwǝrǝ. ⁵ Kʋ nan na yɩ nɔn-gaa, sɩ bá sɛ sɩ tɔg-o. Sɩ wʋ́ duri sɩ viiri mʋ, bɛŋwaanɩ sɩ yǝri o kwǝrǝ.»

⁶ Zezi na tagɩ kʋntʋ o brɩ-ba tɩn, ba ma wʋ lwarɩ o taanɩ dɩm kuri.

⁷ Zezi daa ma ta o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, amʋ mʋ nyɩ dɩ ni dɩlʋ peeni sɩm na tɔgɩ da tɩn. ⁸ Balʋ maama na dɛ yigǝ ba ba ba zʋ ba loori amʋ tɩn nyɩ dɩ ŋwɩɩna dɩ vɩrna mʋ. Peeni sɩm ma wʋ sɛ ba ni. ⁹ Amʋ mʋ yɩ ni dɩm. Wʋlʋ maama na tɔgɩ amʋ o zʋ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ na vrɩm. O nan wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na ywǝmmǝ tɩn, nɩ peeni na tɔgɩ najɩrɩ ni sɩ nuŋi sɩ di yɩ sɩ joori sɩ zʋʋrɩ te tɩn. ¹⁰ Ŋwɩɩnʋ na tu o zʋ, o lagɩ sɩ o ŋɔ mʋ o gʋ o daarɩ o ja o cɔgɩ. Kʋ nan na yɩ amʋ, a tu sɩ a pa nabiinǝ mʋ na ŋwɩa kalʋ na ywǝnǝ tɩn cɩga cɩga.

¹¹ Amʋ mʋ nyɩ dɩ nayɩr-ŋʋm cɩga cɩga, yɩ a soe a nɔɔna. Nayɩr-ŋʋm sɛ tʋʋnɩ mʋ o peeni ŋwaanɩ. ¹² Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ wʋlʋ na tɔgɩ peeni sɩm o joŋi sǝbu tɩn, wʋntʋ daɩ nayɩrʋ wʋlʋ na yɩ peeni sɩm tu tɩn. Wʋntʋ na nɛ nywǝnkurǝ na maa bɩɩna, oó duri mʋ o daarɩ peeni sɩm. Nywǝnkurǝ kam wʋ́ zʋ peeni sɩm wʋ ka ja-sɩ ka pa sɩ jagɩ. ¹³ Oó duri o viiri, bɛŋwaanɩ o tɔgɩ peeni sɩm sǝbu ŋwaanɩ mʋ, sɩ o ba jɩgɩ sɩ ŋwaŋa.

¹⁴ Amʋ mʋ yɩ nayɩr-ŋʋm cɩga cɩga. Amʋ ye a nɔɔna bam, yɩ ba dɩ ye amʋ, ¹⁵ nɩnɛɛnɩ amʋ Ko na ye-nɩ yɩ amʋ dɩ ye-o te tɩn. Amʋ wʋ́ sɛ sɩ a tɩ a nɔɔna bam ŋwaanɩ, nɩ nayɩr-ŋʋm na sɛ sɩ o tɩ o peeni ŋwaanɩ te tɩn. ¹⁶ A daa ta jɩgɩ peeni sɩdaara, sɩ na tǝri najɩrɩ dɩntʋ wʋnɩ. A nan maŋɩ sɩ a vu a kalɩ-sɩ mʋ a ja ba a kɩ daanɩ. Peeni sɩntʋ dɩ wʋ́ ni amʋ kwǝrǝ. Kʋntʋ, a peeni sɩm maama wʋ́ la jǝgǝ dɩdʋa, yɩ nayɩrʋ dɩdʋa nii-sɩ.

¹⁷ A Ko Wɛ soe amʋ, dɩ a na sɛ sɩ a tɩ nabiinǝ ŋwaanɩ, sɩ a joori a bi a na ŋwɩa tɩn. ¹⁸ Nɔɔn-nɔɔnʋ nan bá wanɩ o pa a ga a ŋwɩa. Amʋ tɩtɩ nan mʋ lɩ wʋbʋŋa sɩ a ga-ka. A jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ a ga a ŋwɩa kam. A nan ta jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ a joori a bi a na-ka. Mʋ woŋo kʋlʋ a Ko na pɛ-nɩ ni sɩ a kɩ tɩn.»

¹⁹ Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, kampwara daa ma ba Zwifǝ bam wʋ o taanɩ dɩm ŋwaanɩ. ²⁰ Ba zanzan maa tɛ ba wɩ: «Cicirǝ mʋ jɩg-o, o yuu mʋ tǝrǝ. Bɛɛ mʋ yɩ á cǝgi o taanɩ?»

²¹ Kʋ daarɩ badaara maa tɛ ba wɩ: «Wʋlʋ yuu na tǝrǝ tɩn bá wanɩ o ŋɔɔnɩ tɩntʋ doŋ. Cicirǝ na jɩgɩ wʋlʋ tɩn bá wanɩ o puri lilwe yiǝ.»

Zezi na brɩ nɩ o dɩ o Ko Wɛ yɩ bɩdwɩ te tɩn

²² Kʋ dɛɛn ma ba kʋ yi sɩ Zwifǝ bam di ba candiǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ ‹Bakwebapawɛ› tɩn Zeruzalɛm nɩ. Kʋ yɩ waarʋ mɩmaŋa nɩ mʋ. ²³ Zezi dɛɛn ma vu Wɛ-di-kamunu kʋm. O maa wʋ Salɔmɔn kʋnkɔlɔ kʋm nɩ o kaaga. ²⁴ Zwifǝ badaara laan ma ba ba gilim-o, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Nmʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn na? Bɛɛ mʋ yɩ n pa kʋ tiini kʋ yɩ wʋbʋŋa zanzan dɩ dɩbam? Ta cɩga n brɩ dɩbam sɩ dɩ́ kɔ joro.»

²⁵ O ma lǝri-ba o wɩ: «A maŋɩ a ta a brɩ abam, yɩ á ba sɛ a ni. Tɩtʋŋa yalʋ a Ko Wɛ na pɛ a tʋŋɩ tɩn mʋ brɩ nɩ a jɩgɩ cɩga. ²⁶ Abam nan ba sɛ a ni, bɛŋwaanɩ abam daɩ amʋ nɔɔna. ²⁷ A nɔɔna bam nyɩ dɩ peeni sɩlʋ na cǝgi amʋ kwǝrǝ tɩn mʋ. A maa ye-sɩ, yɩ sɩ tɔgɩ-nɩ. ²⁸ Amʋ paɩ a nɔɔna bam na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn mʋ, yɩ ba bá fɔgɩ ba cɔgɩ maŋa dɩ maŋa. Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o vrɩ-ba amʋ jɩŋa nɩ. ²⁹ Kʋ yɩ a Ko Wɛ mʋ kwe-ba DƖ kɩ a jɩŋa nɩ. Dɩntʋ nan mʋ dwe woŋo maama. Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o vrɩ-ba DƖ jɩŋa nɩ. ³⁰ Amʋ dɩ a Ko Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ.»

³¹ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ bam daa ma kwe kandwa sɩ ba ma dʋl-o ba gʋ. ³² O ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ Ko pɛ a tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna zanzan mʋ a brɩ abam. Tɩtʋŋa yantʋ wʋnɩ dɔɔ tɩtɩ mʋ pɛ abam kwaanɩ sɩ á gʋ amʋ dɩ kandwa?»

³³ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Kʋ daɩ tɩtʋŋ-ŋʋm ŋwaanɩ mʋ dɩ́ lagɩ dɩ́ dʋlɩ-m dɩ́ gʋ. Kʋ yɩ nmʋ na twɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Nmʋ yɩ nabiinu mʋ, yɩ n paɩ n yɩ Wɛ mʋ.»

³⁴ O ma lǝri-ba o wɩ: «Wɛ cullu tɔnɔ kʋlʋ DƖ na pɛ abam tɩn wʋnɩ mʋ kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ, Wɛ tagɩ dɩ nɔɔna badonnǝ DƖ wɩ: ‹Abam dɩdʋa dɩdʋa yɩ Wɛ nyɩnyʋgʋ mʋ.› ³⁵ Kʋ brɩ nɩ Wɛ dɛɛn pɛ DƖ kwǝrǝ nɔɔna bantʋ mʋ, yɩ DƖ bǝŋi-ba nɩ DƖ nyɩnyʋgʋ. Kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn bá wanɩ kʋ ji kafɛ. ³⁶ Amʋ nan yɩ wʋlʋ a Ko Wɛ na lɩ sɩ a kɩ DƖ wʋbʋŋa, yɩ DƖ tʋŋɩ-nɩ sɩ a ba lʋgʋ baŋa tɩn mʋ. Kʋntʋ, a na tagɩ nɩ a yɩ Wɛ Bu tɩn, bɛɛ mʋ yɩ á ba sɛa? Bɛɛ mʋ yɩ á brɩ nɩ a twɩ Wɛ mʋ?

³⁷ Maanɩ-na á nii a tɩtʋŋa yam na yɩ te tɩn. Kʋ na daɩ a Ko Wɛ tɩtʋŋa mʋ a tʋŋa, sɩ á yɩ sɛ-nɩ. ³⁸ Kʋ nan na yɩ Wɛ tɩtʋŋa, á na maŋɩ á ba sɛ amʋ, sɩ á sɛ tɩtʋŋa yam na brɩ te tɩn. Á na sɛ tɩtʋŋa yam kʋntʋ, á wʋ́ sɩɩnɩ á lwarɩ nɩ a Ko wʋra dɩ amʋ, yɩ amʋ dɩ wʋra dɩ a Ko.»

³⁹ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba daa maa lagɩ sɩ ba ja-o. O ma lu ba jɩa wʋnɩ o viiri.

⁴⁰ Zezi ma joori o vu o bɛ Zʋrdɛn bugǝ kam. O ma vu je sɩlʋ Zan dɛɛn na yǝni o miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn, o zʋʋrɩ da. ⁴¹ Nɔɔna zanzan dɛɛn maa tui o te. Ba maa yǝni ba tɛ ba wɩ: «Zan nan wʋ kɩ wo-kɩnkagɩla. Kʋ daarɩ o na tagɩ kʋlʋ maama Zezi ŋwaanɩ tɩn yɩ cɩga mʋ.» ⁴² Je sɩm kʋntʋ nɩ nɔɔna zanzan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi.

11

Lazaarɩ na tɩga yɩ Zezi bi-o te tɩn

^1-2 Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn zʋʋrɩ Betani nɩ, o yɩrɩ mʋ Lazaarɩ. O nakwa mʋ yɩ Mari dɩ o zɩmbaarʋ Marɩtɩ. Mari wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ dɛɛn na kwe tralɩ nugǝ o lo dɩ́ Yuutu wʋm nɛ nɩ yɩ o daarɩ o ma o yuuywe o guguni-sɩ tɩn. Lazaarɩ ma ba o ba jɩgɩ yazurǝ. ³ Mari dɩdaanɩ Marɩtɩ ma tʋŋɩ ni ba pa Zezi ba wɩ: «Dɩbam Yuutu, nmʋ ciloŋ-sono kʋm ba jɩgɩ yazurǝ.»

⁴ Zezi na ni kʋntʋ tɩn, o maa wɩ: «Yawɩʋ kʋntʋ kweelim je bá ta yɩ o tʋʋnɩ. Kʋ nan kɩ sɩ kʋ pa Wɛ mʋ na zulǝ, sɩ amʋ Wɛ Bu wʋm dɩ na zulǝ kʋ ŋwaanɩ.»

⁵ Zezi yagɩ o soe Marɩtɩ dɩ o nyaanɩ wʋm dɩ Lazaarɩ lanyɩranɩ. ⁶ O na ni nɩ Lazaarɩ ba jɩgɩ yazurǝ tɩn, o ta ma kɩ da yale o ya na wʋ mɛ tɩn, ⁷ yɩ o laan daarɩ o ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Pa-na dɩ́ joori dɩ́ vu Zude.»

⁸ O karabiǝ bam ma ta dɩd-o ba wɩ: «Karanyɩna, Zwifǝ bam daama na lagɩ sɩ ba dʋlɩ nmʋ dɩ kandwa ba gʋ tɩn, n swe mʋ na? Yɩ n daa ta lagɩ sɩ n joori n vu da.»

⁹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ nan maŋɩ sɩ a vu mʋ. Luu fugǝ-bale mʋ wʋra wɩa nɩ. Kʋ daɩ kʋntʋ na? Nɔɔnʋ na ve wɩa nɩ, o daa ba tri o tʋɩ, bɛŋwaanɩ lʋgʋ baŋa pooni dɩm paɩ o naɩ. ¹⁰ O nan na ve tɩtɩɩ nɩ, o tri o tʋ mʋ, bɛŋwaanɩ pooni tǝri o tee nɩ.» ¹¹ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o daa ma ta o wǝli da o wɩ: «Dɩbam ciloŋ Lazaarɩ dɔ mʋ. A nan maa ve sɩ a pa o zaŋɩ.»

¹² O karabiǝ bam ma ta dɩd-o ba wɩ: «Dɩbam yuutu, o na dɔa, kʋʋ́ garɩ o yɩra nɩ.»

¹³ Zezi nan na tagɩ te tɩn brɩ nɩ Lazaarɩ tɩgɩ mʋ. Bantʋ maa bʋŋɩ nɩ Zezi ŋɔɔnɩ dɔɔm tɩtɩ woŋo mʋ. ¹⁴ O laan ma ta dɩ ba jaja o wɩ: «Lazaarɩ tɩgɩ mʋ. ¹⁵ Amʋ nan jɩgɩ wʋpolo abam ŋwaanɩ dɩ a na tǝri o tee nɩ tɩn. Kʋʋ́ pa á wanɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ. Nan pa-na dɩ́ vu o te.»

¹⁶ Toma wʋlʋ ba na bǝ nɩ ‹Yiywɛ› tɩn ma ta dɩ o donnǝ bam o wɩ: «Pa-na dɩ́ maama tɔgɩ dɩ́ vu dɩ́ wǝli dɩ dɩ́ Yuutu dɩ́ tɩ.»

¹⁷ Zezi ma vu o yi Betani dɩ ba kwe Lazaarɩ ba kɩ kʋ jɩgɩ da yana mʋ. ¹⁸ Betani batwarɩ dɩ Zeruzalɛm nɩnɛɛnɩ kilomɛtra yale mʋ te. ¹⁹ Zwifǝ zanzan dɛɛn ya tu sɩ ba kɩ Marɩtɩ dɩ Mari le dɩ ba nabɔ wʋm tʋʋnɩ dɩm. ²⁰ Marɩtɩ na ni nɩ Zezi maa bɩɩnɩ tɩn, o ma nuŋi o vu sɩ o jeer-o. Mari ma maŋɩ sɔŋɔ nɩ. ²¹ Marɩtɩ na yi Zezi te tɩn, o ma ta o wɩ: «A yuutu, nmʋ ya na wʋ yo, a nabɔ wʋm ya bá tɩ. ²² Dɩ kʋ dɩ, a ye nɩ nmʋ na loori kʋlʋ maama Wɛ tee nɩ tɩn, DƖ wʋ́ kɩ DƖ pa nmʋ.»

²³ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «N nabɔ wʋm wʋ́ joori o bi.»

²⁴ Marɩtɩ ma lǝr-o o wɩ: «A ye nɩ oó joori o bi lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ, Wɛ na wʋ́ pa twa joori ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ tɩn.»

²⁵ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ mʋ yɩ twa biinu dɩ ŋwɩa tu. Wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, o na maŋɩ o tɩ dɩ, kʋntʋ tu ta wʋ́ na ŋwɩa. ²⁶ Kʋlʋ na wǝli da tɩn, wʋlʋ maama na ŋwɩ yɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, tʋʋnɩ daa bá ja kʋntʋ tu maŋa dɩ maŋa. Nmʋ sɛ kʋntʋ na?»

²⁷ O ma lǝr-o o wɩ: «Ɛɛn. A yuutu, a sɛ nɩ nmʋ mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, yɩ n kwǝri n yɩ Wɛ Bu wʋlʋ na maŋɩ sɩ o ba lʋgʋ baŋa tɩn.»

²⁸ Marɩtɩ na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma joori o vu o na Mari o yɩranɩ, yɩ o bǝŋ-o o wɩ: «Karanyɩna tuǝ, yɩ o lagɩ sɩ o na-m.» ²⁹ Mari na ni kʋntʋ tɩn, o ma zaŋɩ lɩla o nuŋi o vu sɩ o jeer-o. ³⁰ Zezi daa ta wʋ jǝgǝ kalʋ Marɩtɩ na jeer-o da tɩn mʋ. O ta wʋ yi tɩʋ kʋm wʋ. ³¹ Zwifǝ balʋ na wʋ sɔŋɔ kʋm nɩ ba larɩ dɩ Mari sɩ kʋ ganɩ o wʋ tɩn ma na o na zaŋɩ lɩla o nuŋi. Ba ma zaŋɩ ba tɔg-o, yɩ ba bʋŋɩ nɩ o ga lagɩ o vu yibeeli dɩm jǝgǝ mʋ o keeri.

³² Mari na ve o yi Zezi na wʋ mɛ tɩn, o ma na-o yɩ o vu o kuni doonǝ o yigǝ nɩ o wɩ: «A yuutu, nmʋ ya na wʋ yo, a nabɔ wʋm ya bá tɩ.»

³³ Zezi ma na o na keerǝ, yɩ Zwifǝ balʋ na tɔgɩ dɩd-o ba ba tɩn dɩ keerǝ. O wʋ ma cɔgɩ, yɩ o yɩra sɔɔrɩ. ³⁴ O ma bwe-ba o wɩ: «Abam kɩ-o yǝn mʋ?»

Ba ma lǝri ba wɩ: «Dɩbam yuutu, ba n nii o yibeeli dɩm.»

³⁵ Zezi ma kan yi-na. ³⁶ Zwifǝ bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma ta ba wɩ: «Nii o na tiini o so-o te.»

³⁷ Kʋ daarɩ badaara maa tɛ ba wɩ: «Wʋntʋ mʋ puri lilwe wʋm yiǝ yam. Kʋ nan kɩ ta mʋ yɩ o wʋ cɩgɩ Lazaarɩ tʋʋnɩ dɩm?»

³⁸ Zezi na maa ve yibeeli dɩm jǝgǝ tɩn, o wʋ daa ma cɔgɩ zanzan. Yibeeli dɩm dɛɛn wʋ piu yɩra nɩ mʋ, yɩ ba ma kandwɛ ba pɩ dɩ ni. ³⁹ Zezi ma ta o wɩ: «Lɩ-na kandwɛ dɩm á yagɩ daa nɩ.» Tʋ wʋm nakɔ Marɩtɩ ma lǝri o wɩ: «A yuutu, ba na kwe-o ba kɩ tɩn, kʋ jɩgɩ da yana mʋ zɩm. Kʋntʋ tɩn, oó ta tiini o lwe.»

⁴⁰ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «A maŋɩ a ta dɩ nmʋ nɩ, nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, nmʋ wʋ́ na Wɛ na jɩgɩ dam te tɩn.»

⁴¹ Ba ma lɩ kandwɛ dɩm ba yagɩ daa nɩ. Zezi ma kwǝni o yuu wɛɛnɩ, yɩ o ta o wɩ: «Amʋ Ko, dɩnle dɩ nmʋ na cǝgi a taanɩ tɩn. ⁴² A maŋɩ a ye nɩ nmʋ yǝni n cǝgi a taanɩ maŋa maama. A nan tagɩ kʋntʋ nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na zɩgɩ yo tɩn ŋwaanɩ mʋ, sɩ kʋ pa ba sɛ nɩ nmʋ tʋŋɩ-nɩ.» ⁴³ O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma bǝŋi dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Lazaarɩ, zaŋɩ n nuŋi!»

⁴⁴ Tʋ wʋm ma zaŋɩ o nuŋi, dɩ garyiǝ yam ba ya mɛ ba ba o jɩa dɩ o nɛ, yɩ gɔrɔ dɩ kɩkarɩ o yibiyǝ. Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Bwǝli-na garyiǝ yam á yagɩ sɩ o vu.»

Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam na kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Zezi te tɩn

(Matiyu 26:1-5, Marɩkɩ 14:1-2, Luki 22:1-2)

⁴⁵ Zwifǝ balʋ ya na tu Mari te tɩn ma na Zezi na bi Lazaarɩ te tɩn. Ba zanzan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o. ⁴⁶ Kʋ daarɩ ba badaara ma joori ba vu Farizɩan * tiinǝ bam te, yɩ ba ta dɩ ba Zezi na kɩ kʋlʋ tɩn. ⁴⁷ Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ Farizɩan tiinǝ bam laan ma la sarɩya-dirǝ nakwa bam maama ba kɩ daanɩ, yɩ ba bwɛ ba wɩ: «Nii-na nɔɔnʋ wʋntʋ na kɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ maama tɩn. Dɩbam nan wʋ́ kɩ-o ta mʋ? ⁴⁸ Dɩ́ na yag-o sɩ o taa kɩ kʋntʋ, nɔɔna bam maama wʋ́ ba ba sɛ wʋm mʋ. Kʋntʋ wʋ́ pa Rom dɩdɛɛra bam laan ba ba cɔgɩ dɩ́ Wɛ-di-kamunu kʋm dɩ dɩ́ tɩʋ kʋm maama.»

⁴⁹ Balʋ na bwɛ daanɩ kʋntʋ tɩn, ba wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa yɩrɩ mʋ Kayifu. Wʋntʋ mʋ yɩ ba Wɛ kaanɩm yuutu bɩnɩ dɩm kʋntʋ wʋnɩ. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam yǝri kʋlʋkʋlʋ. ⁵⁰ Á fɔgɩ á bʋŋɩ á nii, nɔɔnʋ dɩdʋa na tɩga dɩbam nɔɔna bam maama ŋwaanɩ, kʋʋ́ ta lana kʋ pa dɩbam kʋ garɩ dɩ́ tɩʋ kʋm maama na cɔgɩ.» ⁵¹ Kayifu na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ o tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ o mɛ o ta. O nan na yɩ Wɛ kaanɩm yuutu tɩn, mʋ Wɛ pɛ o wuuri o ta nɩ, Zezi lagɩ o tɩ Zwifǝ dwi dɩm maama ŋwaanɩ mʋ. ⁵² Kʋ nan daɩ nɩ o lagɩ o tɩ bantʋ dwi dɩm má ŋwaanɩ mʋ. Kʋ yɩ Wɛ biǝ bam na jagɩ je maama tɩn dɩ ŋwaanɩ mʋ, sɩ o wanɩ o kɩ-ba daanɩ sɩ ba taa yɩ dwi dɩdʋa.

⁵³ Kʋ na zɩgɩ dɛ dɩm kʋntʋ nɩ tɩn, Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam ma kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Zezi. ⁵⁴ Kʋntʋ ma pa Zezi daa ba beeri jaja Zude nɩ sɩ nɔɔna taa na-o. O ma yagɩ dáanɩ, yɩ o vu je sɩlʋ na batwarɩ dɩ kagʋa ni tɩn. Kʋ yɩ Efrayim nɩ mʋ o ve o zʋʋrɩ da dɩ o karabiǝ bam.

⁵⁵ Zwifǝ bam candiǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ Pakɩ * tɩn dɛɛn ma daarɩ fɩɩn sɩ ka yi. Nɔɔna zanzan ma zaŋɩ tɩʋ kʋm je maama nɩ, ba vu Zeruzalɛm sɩ ba kwɛ ba tɩtɩ dɩ Wɛ, sɩ kʋ loori candiǝ kam. ⁵⁶ Nɔɔna bam ma beeri Zezi je. Ba ma la daanɩ Wɛ-di-kamunu kʋm nɩ, yɩ ba bwe daanɩ ba wɩ: «Abam bʋŋɩ nɩ, o bá ba o di candiǝ kam na?»

⁵⁷ Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ Farizɩan tiinǝ bam dɛɛn ya pɛ ni nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na ye Zezi na wʋ mɛ tɩn, sɩ o brɩ-ba, sɩ ba ja-o.

12

Mari na zuli Zezi te tɩn

(Matiyu 26:6-13, Marɩkɩ 14:3-9)

¹ Da yardʋ dɛɛn na daarɩ sɩ kʋ yi Pakɩ * candiǝ kam tɩn, Zezi ma vu o yi Betani. Kʋ yɩ dáanɩ mʋ Lazaarɩ zʋʋrɩ da. Wʋntʋ mʋ yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ Zezi na pɛ o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn. ² Ba ma kɩ wʋdiu ba pa-o jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. Marɩtɩ maa wʋra o maŋɩ wʋdiu kʋm. Lazaarɩ ma tɔgɩ o jǝni sɩ o di dɩ Zezi. ³ Mari laan ma kwe tralɩ nugǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ ‹naadɩ› tɩn. Ka dɛɛn yɩ kunkwǝlǝ yi mʋ, yɩ ka tiini ka lana. Nugǝ kam kʋntʋ yǝlo cana zanzan. O ma kwe-ka o ma turi Zezi nɛ. O ma daarɩ o ma o yuuywe o guguni o nɛ sɩm. Tralɩ nugǝ kam lwǝm dɩm ma zaŋɩ sɔŋɔ kʋm maama wʋnɩ. ⁴ Zezi karabiǝ bam dɩdʋa wʋlʋ yɩrɩ na yɩ Zudasɩ Yiskarɩyo tɩn dɩ tɔgɩ o wʋra. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na wʋ́ ba o yǝgi Zezi o pa nɔɔna tɩn. ⁵ O na nɛ Mari na kɩ te tɩn, o ma ta o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ o kɩ kʋntʋ? Dɩ́ ya waɩ dɩ́ kwe tralɩ nugǝ kam dɩ́ yǝgi, yɩ dɩ́ cɛ dɩ́ pa yinigǝ tiinǝ. Ka sǝbu kʋm ya wʋ́ yi sǝbu-dala biǝ-yatɔ (300). *f4 *» ⁶ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ nɩ o jɩgɩ yinigǝ tiinǝ bam ŋwaŋa mʋ. O yɩ ŋwɩɩnʋ mʋ. Wʋntʋ mʋ nii ba kɔgɔ kʋm sǝbu kʋm baŋa nɩ, yɩ o yǝni o ŋɔnɩ-kʋ o lɩa.

⁷ Zezi laan ma lǝri o wɩ: «Yagɩ o yɩra, sɩ o kɩ kʋntʋ a na wʋ́ tɩ yɩ ba kɩ-nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. ⁸ Kʋ nan na yɩ yinigǝ tiinǝ, bantʋ ta wʋra mʋ dɩ abam maŋa maama. Kʋ daarɩ amʋ nan bá ta wʋra dɩ abam maŋa maama.»

⁹ Zwifǝ kɔgɔ zanzan ma lwarɩ nɩ Zezi wʋ Betani nɩ. Ba ma zaŋɩ ba vu da. Ba na ve tɩn, kʋ daɩ Zezi yɩranɩ ŋwaanɩ, kʋ yɩ sɩ ba dɩ na Lazaarɩ wʋlʋ Zezi na pɛ o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn mʋ. ¹⁰ Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam laan ma kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Lazaarɩ dɩ, ¹¹ bɛŋwaanɩ Lazaarɩ biim dɩm mʋ te Zwifǝ zanzan joori ba yigǝ tiinǝ bam kwaga nɩ, yɩ ba daarɩ ba sɛ Zezi.

Zezi na zʋ Zeruzalɛm te tɩn

(Matiyu 21:1-11, Marɩkɩ 11:1-11, Luki 19:28-40)

¹² Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na tu Zeruzalɛm sɩ ba di candiǝ kam tɩn ma lwarɩ nɩ Zezi maa bɩɩna. ¹³ Ba ma vu ba kaarɩ kʋrʋ-vɔɔrʋ, yɩ ba nuŋi ba maa ve sɩ ba jeer-o. Ba na maa ve tɩn, ba maa zul-o ba wɩ:

«Ozaana! Zuli-na wʋlʋ na tu dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn.

Wʋntʋ mʋ yɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ pɛ.»

¹⁴ Zezi ma na bɩna-pɔla o di, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ ta te tɩn. Kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

¹⁵ «Abam balʋ na zʋʋrɩ Siyɔn * tɩʋ kʋm nɩ tɩn,

á yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ.

Nii-na á pɛ wʋm,

o diini bɩna-pɔla o maa bɩɩna.»

¹⁶ Maŋa kam kʋntʋ nɩ, Zezi karabiǝ bam ya ma wʋ lwarɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ kuri. Kʋ daarɩ maŋa kam Zezi na tɩgɩ yɩ o bi o yagɩ tʋʋnɩ o na paarɩ-zulǝ Wɛ tee nɩ tɩn, mʋ ba laan guli Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ o taanɩ te tɩn, dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm na kɩ kʋlʋ ba zul-o tɩn.

¹⁷ Nɔɔna balʋ dɛɛn na wʋ Zezi tee nɩ yɩ o pa Lazaarɩ bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn ya maŋɩ ba ta ba brɩ tɩʋ kʋm nɔɔna bam, o na kɩ te o bǝŋi Lazaarɩ yɩ o nuŋi yibeeli dɩm wʋnɩ tɩn. ¹⁸ Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ nɔn-kɔgɔ kʋm nuŋi tɩʋ kʋm nɩ ba jeer-o, ba na ni nɩ o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩm kʋntʋ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁹ Farizɩan * tiinǝ bam laan maa tɛ daanɩ ba wɩ: «Á wʋ nɛ? Dɩbam brɩ dɩ́ bá wanɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ́ kɩ. Nii-na lʋgʋ kʋm nɔɔna bam maama mʋ tɔgɩ o kwaga.»

Zezi na tɛ o tʋʋnɩ dɩm taanɩ te tɩn

²⁰ Grɛkɩ tiinǝ balʋ dɛɛn na tɔgɩ ba vu Zeruzalɛm sɩ ba di candiǝ kam ba zuli Wɛ tɩn badaara ma vu Filipi te. ²¹ Wʋntʋ nuŋi Galile tɩʋ kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Betisayida tɩn mʋ. Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «Dɩbam lagɩ sɩ dɩ́ na Zezi mʋ.»

²² Filipi ma vu o ta dɩ Andre. Bantʋ bale ma vu ba ta ba brɩ Zezi. ²³ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Maŋa kam laan yiǝ, sɩ Wɛ pa Nabiin-bu * wʋm na paarɩ-zulǝ. ²⁴ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nmʋ na jɩgɩ mɩn-dwi, yɩ n na dugi-dɩ tɩga nɩ, dɩ wʋ́ nuŋi dɩ kɩ biǝ zanzan mʋ. Nmʋ nan na wʋ sɛ sɩ n du-dɩ tɩga nɩ sɩ dɩ puli dɩ nuŋi dɩ daarɩ sɩ mɩn-bu wʋm pɔ, dɩ wʋ́ ta yɩ dɩdwɩ yɩranɩ mʋ taan, n bá na nyɔɔrɩ dɩ baŋa nɩ. ²⁵ Wʋlʋ na soe o tɩtɩ ŋwɩa tɩn, kʋntʋ tu bá na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. Wʋlʋ nan na vɩn o ŋwɩa lʋgʋ kʋntʋ baŋa nɩ tɩn, kʋ tu wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. ²⁶ Wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o tʋŋɩ amʋ tɩtʋŋa tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o tɔgɩ a kwaga mʋ. Kʋntʋ, a na wʋ mɛ tɩn, a tɩntʋŋnʋ wʋm dɩ wʋ́ ta tɔgɩ o wʋra. Wʋlʋ maama na tʋŋɩ amʋ tɩtʋŋa tɩn, amʋ Ko wʋ́ pa o na zulǝ.»

²⁷ Zezi ma ta o wɩ: «A wʋ mʋ cɔgɩ zanzan. A nan wʋ́ ta nɩ bɛɛ mʋ? Aá loori a Ko mʋ sɩ o vrɩ-nɩ yaara yantʋ wʋnɩ na? Awo. Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ maŋɩ a ba sɩ a yaarɩ. ²⁸ A nan wʋ́ loori a Ko sɩ o pa o yɩrɩ na zulǝ.»

Kwǝrǝ laan ma ŋɔɔnɩ wɛyuu nɩ ka wɩ: «A maŋɩ a pa a yɩrɩ na zulǝ, a nan ta wʋ́ pa dɩ na zulǝ.»

²⁹ Nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na zɩgɩ da tɩn ma ni kwǝrǝ kam, yɩ ba ta ba wɩ, dʋa mʋ mumunǝ. Badaara maa wɩ, kʋ yɩ malɛka * mʋ ŋɔɔnɩ dɩd-o.

³⁰ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋ daɩ amʋ ŋwaanɩ mʋ kwǝrǝ kantʋ ŋɔɔnɩ, kʋ yɩ abam ŋwaanɩ mʋ ka ŋɔɔna. ³¹ Maŋa laan yiǝ sɩ Wɛ di nabiinǝ taanɩ, sɩ DƖ zǝli lʋgʋ baŋa pɛ wʋm. ³² Kʋ daarɩ kʋ na yɩ amʋ, maŋa kalʋ ba na wʋ́ zǝŋi amʋ wɛɛnɩ tɩn, amʋ wʋ́ pa nabiinǝ maama ba amʋ te.» ³³ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o brɩ o na lagɩ o tɩ tʋʋnɩ dwi dɩlʋ tɩn mʋ.

³⁴ Nɔn-kɔgɔ kʋm ma lǝr-o kʋ wɩ: «Dɩbam ni nɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ cullu tɔnɔ wʋnɩ kʋ wɩ, Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn maŋɩ sɩ o taa ŋwɩ mʋ maŋa maama. Bɛɛ nan mʋ yɩ n ta n wɩ, ba maŋɩ sɩ ba zǝŋi Nabiin-bu wʋm wɛɛnɩ? Nabiin-bu wʋntʋ nan yɩ wɔɔ?»

³⁵ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Pooni bá tiini dɩ daanɩ abam tee nɩ. Pooni dɩm ta na wʋ á tee nɩ maŋa kalʋ tɩn, sɩ á taá veǝ, sɩ lim yɩ ba dɩ yi abam. Wʋlʋ na ve lim wʋnɩ tɩn yǝri o na ve mɛ. ³⁶ Pooni dɩm ta na wʋ á tee nɩ tɩn, á nan sɛ wʋlʋ na yɩ pooni dɩm tɩn, sɩ á daarɩ á taá yɩ pooni dɩm biǝ.»

Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma nuŋi ba tɩtarɩ nɩ o vu o sǝgi. ³⁷ Dɩ o na maŋɩ o kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan ba yibiyǝ nɩ tɩn, ba daa ta wʋ sɛ-o. ³⁸ Kʋntʋ ma pa kʋlʋ Wɛ nijoŋnu Ezayi * dɛɛn na tagɩ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ. O dɛɛn tagɩ faŋa faŋa o wɩ:

«Yuutu Baŋa-Wɛ,

nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ sɛ dɩ́ na tagɩ taanɩ dɩlʋ dɩ́ brɩ-ba tɩn.

Nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ lwarɩ dɩ́ Yuutu wʋm dam dɩm na yɩ te tɩn.»

³⁹ Ba wʋ wanɩ ba sɛ Zezi taanɩ dɩm, bɛŋwaanɩ Ezayi ta tagɩ o wɩ:

⁴⁰ «Dɩntʋ mʋ dwe ba yiǝ,

yɩ DƖ pa ba wʋbʋŋa tɩ,

sɩ ba yiǝ yam yɩ wanɩ ya taa naɩ,

sɩ ba wʋbʋŋa yam dɩ yɩ wanɩ ya lwarɩ Wɛ taanɩ dɩm kuri,

sɩ ba yɩ lǝni ba wʋbʋŋa ba sɛ Wɛ sɩ DƖ pa ba na yazurǝ.»

⁴¹ Ezayi dɛɛn tagɩ dɩ́ Yuutu wʋm taanɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ o wuuri o na Zezi paarɩ-zulǝ na yɩ te yɩ o daa ta wʋ tu lʋgʋ baŋa.

⁴² Dɩ kʋntʋ dɩ, Zwifǝ yigǝ tiinǝ zanzan dɩ ta kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. Ba na kwarɩ Farizɩan * tiinǝ bam tɩn ŋwaanɩ mʋ, ba wʋ ŋɔɔnɩ-kʋ jaja, sɩ baá zǝli-ba ba Wɛ-digǝ kam nɩ. ⁴³ Ba na kɩ te tɩn brɩ nɩ ba soe sɩ nabiinǝ wʋrʋ poli dɩ ba kʋ dwe Wɛ wʋ na poli dɩ ba.

Zezi na tu sɩ o vrɩ nabiinǝ lwarɩm wʋnɩ te tɩn

⁴⁴ Zezi ma ta dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, kʋ daɩ nɩ o sɛ amʋ yɩranɩ mʋ, kʋ yɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ o sɛ. ⁴⁵ Wʋlʋ na nɛ amʋ tɩn nɛ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn dɩ mʋ. ⁴⁶ Amʋ tu lʋgʋ baŋa sɩ a taa yɩ pooni mʋ a paɩ nabiinǝ, sɩ wʋlʋ maama na sɛ amʋ tɩn daa yɩ maŋɩ lim wʋnɩ. ⁴⁷ Wʋlʋ na ni a taanɩ dɩm yɩ o wʋ sɛ sɩ o kɩ kʋlʋ a na tagɩ tɩn, kʋ daɩ amʋ mʋ cɔgɩ kʋntʋ tu, bɛŋwaanɩ amʋ na tu lʋgʋ baŋa tɩn, kʋ daɩ sɩ a di nabiinǝ taanɩ sɩ a cɔgɩ-ba. Kʋ nan yɩ sɩ a vrɩ-ba ba lwarɩm wʋnɩ mʋ. ⁴⁸ Wʋlʋ na vɩn amʋ yɩ o wʋ sɛ a taanɩ dɩm tɩn, mʋ kʋlʋ na wʋ́ cɔg-o: Taanɩ dɩlʋ amʋ na ŋɔɔnɩ a brɩ nɔɔna tɩn mʋ wʋ́ zaŋɩ lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ dɩ brɩ nɩ kʋntʋ tu ba jɩgɩ bʋra. ⁴⁹ Kʋ nan daɩ a tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ a ŋɔɔna. Kʋ yɩ a Ko wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ pɛ-nɩ ni sɩ a ta kʋlʋ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn, yɩ DƖ ta brɩ-nɩ kʋlʋ a na wʋ́ ŋɔɔnɩ tɩn. ⁵⁰ Amʋ nan ye sɩ balʋ na sɛ ni dɩlʋ a Ko Wɛ na pɛ-nɩ sɩ a ŋɔɔnɩ tɩn wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. A na yǝni a ŋɔɔnɩ te maama tɩn, kʋ yɩ a Ko Wɛ na tagɩ kʋlʋ o brɩ-nɩ tɩn mʋ.»

13

Zezi na zarɩ o karabiǝ bam nɛ te tɩn

¹ Dɛ dɩdwɩ na daarɩ sɩ ba di Pakɩ * candiǝ kam tɩn, Zezi dɛɛn maa ye nɩ o maŋa kam yiǝ, sɩ o yagɩ lʋgʋ baŋa sɩ o daarɩ o vu o Ko te. O maa soe balʋ na yɩ o nɔɔna lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, yɩ o tiini o so-ba kʋ ja gaalɩ.

² Zezi dɩ o karabiǝ bam maa je ba di wʋdiu tɩtɩɩ nɩ, dɩ sʋtaanɩ * ya maŋɩ dɩ pa Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na yɩ Simɔn bu tɩn lɩ wʋbʋŋa sɩ o yǝgi Zezi o pa nɔɔna. ³ Zezi maa ye nɩ o Ko Wɛ mʋ pɛ-o dam woŋo maama baŋa nɩ, yɩ o ye nɩ o nuŋi Wɛ te mʋ, o nan ta wʋ́ joori o vu Wɛ te. ⁴ Ba na wʋra ba di tɩn, o ma zaŋɩ da. O lɩ o na zʋ gɔrɔ kʋlʋ o daŋɩ tɩn, yɩ o daarɩ o vɔ pʋpaa o tǝŋǝ nɩ. ⁵ O ma kɩ na o kɩ kacuǝ wʋnɩ o wʋra o maa zarɩ o karabiǝ bam nɛ, yɩ o ma pʋpaa kʋm o ma guguni-sɩ. ⁶ O ma ba o yi Simɔn Pɩyɛɛrɩ te. Wʋntʋ ma ta dɩd-o o wɩ: «A yuutu, nmʋ mʋ wʋ́ zarɩ amʋ nɛ na?»

⁷ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ bá lwarɩ amʋ na wʋra a kɩ kʋlʋ tɩn kuri lele, n nan wʋ́ ba n lwarɩ kʋ kuri.»

⁸ Pɩyɛɛrɩ ma ta o wɩ: «N brɩ n bá zarɩ a nɛ maŋa dɩ maŋa.»

Zezi ma lǝr-o o wɩ: «A na wʋ zarɩ n nɛ sɩm, n bá n wanɩ n ta n yɩ amʋ nɔɔnʋ.»

⁹ Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩd-o o wɩ: «Kʋ na yɩ kʋntʋ, a yuutu, yɩ zarɩ a nɛ yɩranɩ, zarɩ a jɩa dɩ a yuu dɩ n wǝli da.»

¹⁰ Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Wʋlʋ na swɛ o yɩra tɩn daa ba jɩgɩ digiru, yɩ o daa wʋ maŋɩ sɩ o swɛ o yɩra, kʋ na daɩ o nɛ yɩranɩ. Abam ba jɩgɩ digiru, kʋ nan daɩ á maama.» ¹¹ Bɛŋwaanɩ Zezi maŋɩ o ye wʋlʋ na lagɩ o yǝg-o o pa nɔɔna tɩn. Mʋ kʋ kuri o tagɩ o wɩ, kʋ daɩ ba maama mʋ ba jɩgɩ digiru tɩn.

¹² Zezi na zarɩ ba nɛ sɩm o ti tɩn, o ma joori o zʋ o gɔrɔ kʋm, yɩ o vu o jǝni o jǝŋǝ je nɩ. O laan ma bwe-ba o wɩ: «Abam lwarɩ kʋlʋ amʋ na kɩ dɩ abam tɩn kuri na? ¹³ Abam yǝni á bǝ amʋ nɩ, Karanyɩna naa á Yuutu mʋ. Abam na bǝ te tɩn kʋ maŋɩ, bɛŋwaanɩ amʋ sɩɩnɩ a yɩ kʋntʋ mʋ. ¹⁴ Amʋ nan na yɩ abam Yuutu dɩ á Karanyɩna yɩ a zarɩ abam nɛ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ abam dɩ laan zuli daanɩ kʋntʋ mʋ. ¹⁵ Amʋ nan kɩ a brɩ abam, sɩ á lwǝni amʋ na kɩ abam te tɩn mʋ. ¹⁶ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, gambaa tǝrǝ ka na dwe ka tu. Tɩntʋŋnʋ nan tǝrǝ o na dwe wʋlʋ na tʋŋ-o tɩn. ¹⁷ Abam na lwarɩ tɩn, á na kɩ kʋntʋ, á wʋ́ taá jɩgɩ yu-yoŋo.

¹⁸ Kʋ nan daɩ abam maama taanɩ mʋ a tɛa. A ye balʋ a na kuri tɩn. Kʋ daarɩ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn maŋɩ sɩ kʋ kɩ mʋ. Kʋ tagɩ kʋ wɩ: ‹Wʋlʋ na jǝni o di wʋdiu dɩ amʋ tɩn mʋ joori o zɩgɩ amʋ zɩga.› ¹⁹ A nan wuuri a ta a brɩ abam mʋ yɩ kʋ ta wʋ kɩ, sɩ kʋ na tu kʋ kɩ, sɩ á wanɩ á sɛ nɩ amʋ yɩ wʋlʋ na wʋra maŋa maama tɩn. ²⁰ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ na jeeri wʋlʋ maama a na tʋŋɩ tɩn, kʋntʋ tu jeeri amʋ mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ na jeeri amʋ tɩn, o jeeri wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ.»

²¹ Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ kʋ pa o ŋɔɔnɩ jaja o wɩ: «A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam dɩdʋa mʋ lagɩ o yǝgi amʋ o pa nɔɔna.»

²² O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o karabiǝ bam maa nii daanɩ, yɩ ba brɩ ba yǝri wʋlʋ tɩtɩ o na tɛ bantʋ wʋnɩ tɩn. ²³ Wʋlʋ Zezi na soe lanyɩranɩ ba wʋnɩ tɩn maa je o tɩkǝri nɩ. ²⁴ Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma yɩgɩsɩ o jɩŋa o brɩ wʋntʋ, sɩ o bwe Zezi o nii, kʋ yɩ wɔɔ taanɩ mʋ o tɛa. ²⁵ Nɔɔnʋ wʋm ma fɔɔrɩ o yi Zezi o sal-o, yɩ o bwe o wɩ: «A Yuutu, kʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

²⁶ Zezi ma lǝri o wɩ: «Amʋ na fɔgɩ dɩpɛ a lu dwǝ wʋnɩ a pa wʋlʋ tɩn, mʋ kʋ tu.» O laan ma fɔ dɩpɛ dɩm o ma lu o pa Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na yɩ Simɔn bu tɩn. ²⁷ Zudasɩ na joŋi dɩpɛ dɩm kʋntʋ tɩn, sʋtaanɩ ma zʋ o bɩcarɩ. Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Kɩ lɩla sɩ n kɩ kʋlʋ nmʋ na lagɩ n kɩ tɩn.»

²⁸ Balʋ maama na je ba di tɩn wʋlʋwʋlʋ ma wʋ lwarɩ Zezi na tagɩ kʋlʋ dɩd-o tɩn kuri. ²⁹ Zudasɩ nan na nii ba kɔgɔ kʋm sǝbu kʋm baŋa nɩ tɩn, ba badaara maa bʋŋɩ nɩ Zezi tʋŋ-o sɩ o vu o yǝgi wʋdiu mʋ sɩ ba ma di candiǝ kam, naa o ga tʋŋ-o sɩ o vu o pa yinigǝ tiinǝ wǝǝnu mʋ. ³⁰ Zudasɩ na joŋi dɩpɛ dɩm tɩn, o ma da o zaŋɩ o nuŋi. Kʋ dɛɛn yɩ tɩtɩɩ nɩ mʋ.

³¹ Zudasɩ na nuŋi o daarɩ kʋntʋ tɩn, Zezi ma ta o wɩ: «Lele kʋntʋ amʋ Nabiin-bu * wʋm wʋ́ na paarɩ-zulǝ, yɩ Wɛ tɩtɩ wʋ́ na zulǝ amʋ ŋwaanɩ. ³² Wɛ na nɛ zulǝ amʋ ŋwaanɩ tɩn, DƖ laan wʋ́ pa a na paarɩ-zulǝ DƖ tɩtɩ tee nɩ. Wɛ nan wʋ́ pa a na zulǝ lele kʋntʋ. ³³ A biǝ-ba, a daa bá tiini a daanɩ abam tee nɩ. Abam nan wʋ́ ba á beeri amʋ jǝgǝ. A nan lagɩ a ta a brɩ abam kʋlʋ a na maŋɩ a ta a brɩ Zwifǝ bam a wɩ, amʋ na lagɩ a vu mɛ tɩn, abam bá wanɩ da á vu. ³⁴ A nan lagɩ a pa abam ni-dʋʋrɩ mʋ. Taá soe-na daanɩ. Amʋ na soe abam te tɩn, abam dɩ taá soe daanɩ kʋntʋ. ³⁵ Á na soe daanɩ, nɔɔna maama wʋ́ lwarɩ nɩ abam yɩ a karabiǝ mʋ.»

Zezi na wuuri o brɩ Pɩyɛɛrɩ na wʋ́ vɩ-o te tɩn

(Matiyu 26:31-35, Marɩkɩ 14:27-31, Luki 22:31-34)

³⁶ Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma bwe Zezi o wɩ: «A yuutu, yǝn mʋ n lagɩ n vu?»

Zezi ma lǝri o wɩ: «Amʋ na lagɩ a vu mɛ tɩn, nmʋ bá wanɩ n da n vu lele kʋntʋ. Maŋa kadoŋ nɩ mʋ, nmʋ laan wʋ́ wanɩ n da-nɩ n vu.»

³⁷ Pɩyɛɛrɩ ma ta o wɩ: «A yuutu, bɛɛ mʋ yɩ a bá wanɩ a tɔgɩ nmʋ lele kʋntʋ? Amʋ wʋ́ sɛ sɩ a tɩ nmʋ ŋwaanɩ.»

³⁸ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ wʋ́ sɩɩnɩ n sɛ sɩ n tɩ amʋ ŋwaanɩ na? A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ nmʋ sɩ, kʋ na wʋ́ loori sɩ cɩbwɩʋ keeri tɩn, nmʋ wʋ́ fʋ kuni bɩtɔ nɩ n yǝri amʋ.»

14

Wʋlʋ na nɛ Zezi tɩn, o nɛ o Ko Wɛ dɩ mʋ

¹ Zezi laan ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Á yɩ pa á bɩcara taa maga. Kɩ-na á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, sɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ dɩ. ² A Ko wʋm sɔŋɔ nɩ, je zanzan mʋ wʋra. A nan lagɩ a vu a kwɛ je mʋ a pa abam. Kʋ na daɩ cɩga, a ya bá ta dɩ abam. ³ A na ve a kwɛ je sɩm a ti abam ŋwaanɩ, a laan wʋ́ joori a ba a ja abam, sɩ á tɔgɩ á vu á taá wʋ amʋ na wʋ mɛ tɩn. ⁴ Abam nan ye a na maa ve tɩn cwǝŋǝ.»

⁵ Toma ma ta dɩd-o o wɩ: «A yuutu, dɩbam yǝri nmʋ na lagɩ n vu mɛ tɩn. Dɩ́ nan wʋ́ kɩ ta mʋ dɩ́ lwarɩ ka cwǝŋǝ?»

⁶ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ mʋ yɩ cwǝŋǝ dɩ cɩga tu dɩ ŋwɩa tu. Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o vu a Ko Wɛ te dɩ o na wʋ dɛ amʋ o vu. ⁷ Abam na ye amʋ, á wʋ́ lwarɩ a Ko wʋm dɩ. Lele kʋntʋ abam lwar-o, á nan nɛ-o dɩ.»

⁸ Filipi ma ta o wɩ: «A yuutu, brɩ dɩbam n Ko wʋm, sɩ kʋntʋ wʋ́ maŋɩ dɩbam.»

⁹ Zezi ma lǝri o wɩ: «Filipi, amʋ daanɩ abam tee nɩ yɩ nmʋ ta yǝri amʋ na? Wʋlʋ maama na nɛ amʋ tɩn nɛ amʋ Ko wʋm mʋ. Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ n ta n wɩ, a brɩ abam a Ko wʋm? ¹⁰ Nmʋ wʋ sɛ nɩ amʋ wʋra dɩ a Ko yɩ a Ko wʋra dɩ amʋ na? Taanɩ dɩlʋ amʋ na tagɩ a brɩ abam tɩn daɩ amʋ tɩtɩ nyɩm. Kʋ yɩ amʋ Ko wʋm mʋ ŋwɩ amʋ wʋnɩ, yɩ o tʋŋɩ o tɩtʋŋa. ¹¹ Taá jɩgɩ-na wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, sɩ amʋ wʋra dɩ a Ko yɩ a Ko wʋra dɩ amʋ. Á na wʋ kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ a taanɩ dɩm ŋwaanɩ, á weeni á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩtʋŋa yalʋ amʋ na tʋŋɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹² A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn wʋ́ tʋŋɩ tɩtʋŋa yalʋ doŋ amʋ na tʋŋɩ tɩn. O nan wʋ́ tʋŋɩ tɩtʋŋ-kamunǝ sɩ ya taa dwe amʋ na kɩ te tɩn, amʋ na lagɩ a vu a Ko te tɩn ŋwaanɩ. ¹³ Kʋlʋ maama abam na wʋ́ loori amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, aá kɩ-kʋ a pa abam sɩ a Ko Wɛ na zulǝ amʋ ŋwaanɩ. ¹⁴ Abam na loori woŋo kʋlʋ maama amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, amʋ wʋ́ kɩ-kʋ a pa abam.

¹⁵ Abam na soe amʋ, á wʋ́ sɛ a niǝ yam. ¹⁶ A nan wʋ́ loori a Ko wʋm sɩ o pa abam Zǝnnu wʋdoŋ. Wʋntʋ wʋ́ ta wʋ abam tee nɩ maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ¹⁷ Wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ Joro * kʋlʋ na yɩ cɩga tu tɩn. Nɔɔna balʋ kugu je na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn bá wanɩ ba sɛ-o, bɛŋwaanɩ ba bá wanɩ ba na-o, yɩ ba bá wanɩ ba lwar-o dɩ. Kʋ daarɩ abam nan ye-o, bɛŋwaanɩ o wʋra dɩ abam, yɩ oó ta ŋwɩ abam wʋnɩ. ¹⁸ Amʋ bá yagɩ abam á yɩranɩ. Aá joori a ba abam te. ¹⁹ Kʋ na kɩ fɩɩn, lʋgʋ baŋa nɔɔna bam daa bá na amʋ. Abam nan wʋ́ na-nɩ. Bɛŋwaanɩ, amʋ na jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn, abam dɩ wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ²⁰ Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ á wʋ́ lwarɩ nɩ a wʋra dɩ a Ko Wɛ, yɩ abam dɩ wʋra dɩ amʋ, yɩ amʋ dɩ wʋra dɩ abam.

²¹ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na sɛ a niǝ yam yɩ o tɔgɩ-ya tɩn mʋ yɩ wʋlʋ na soe amʋ tɩn. A Ko Wɛ wʋ́ ta soe kʋntʋ tu. A dɩ nan wʋ́ ta so-o, yɩ a kwǝri a pa o lwarɩ amʋ na yɩ wʋlʋ tɩn.»

²² Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ yɩrɩ na yɩ Zudasɩ yɩ kʋ daɩ Zudasɩ Yiskarɩyo tɩn ma lǝri o wɩ: «A yuutu, nmʋ wʋ́ kɩ ta mʋ n pa dɩbam lwarɩ nmʋ na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna bam bá lwarɩ?»

²³ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Wʋlʋ na soe amʋ tɩn wʋ́ sɛ o kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn mʋ. A Ko wʋ́ ta soe kʋntʋ tu, yɩ amʋ dɩ a Ko wʋ́ ba o te dɩ́ taá wʋra dɩd-o. ²⁴ Wʋlʋ maama nan na ba soe amʋ tɩn bá sɛ o kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn. Taanɩ dɩlʋ abam nan na ni tɩn daɩ amʋ nyɩm, dɩ nuŋi a Ko wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn te mʋ. ²⁵ A maŋɩ a ta wǝǝnu tɩm kʋntʋ a brɩ abam maŋa kam a ta na wʋ abam tee nɩ tɩn. ²⁶ Kʋ daarɩ, Zǝnnu wʋlʋ na wʋ́ ba abam te tɩn, wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ Joro kʋm a Ko Wɛ na wʋ́ tʋŋɩ sɩ kʋ ba amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn. Kʋntʋ wʋ́ brɩ abam woŋo maama, yɩ kʋʋ́ pa á guli kʋlʋ maama amʋ na maŋɩ a ta a brɩ abam tɩn.

²⁷ Amʋ yagɩ wʋ-zuru mʋ a pa abam. Kʋ yɩ amʋ tɩtɩ wʋ-zuru mʋ a pɛ abam. Amʋ na pɛ abam wʋ-zuru kʋlʋ tɩn, kʋ daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm. Á yɩ pa á bɩcara taa maga, á nan yɩ taá jɩgɩ liǝ dɩ. ²⁸ Abam maŋɩ á ni amʋ na tagɩ dɩ abam nɩ, a lagɩ a viiri, yɩ a ta wʋ́ joori a ba abam te. Abam ya na soe amʋ, á wʋ́ taá jɩgɩ wʋpolo dɩdaanɩ amʋ na lagɩ a vu a Ko Wɛ te tɩn, bɛŋwaanɩ a Ko Wɛ dwe amʋ. ²⁹ Amʋ nan tagɩ wǝǝnu tɩntʋ a brɩ abam lele kʋntʋ yɩ tɩ daa ta wʋ kɩ, sɩ tɩ na tu tɩ kɩ, sɩ á wanɩ á sɛ a taanɩ dɩm. ³⁰ Amʋ daa bá ŋɔɔnɩ taanɩ zanzan dɩ abam, lʋgʋ baŋa pɛ sʋtaanɩ * na maa bɩɩnɩ tɩn ŋwaanɩ. Wʋntʋ nan bá jɩgɩ dam dɩ amʋ. ³¹ A nan maŋɩ sɩ a pa lʋgʋ baŋa nɔɔna lwarɩ nɩ a soe a Ko wʋm, kʋntʋ mʋ a kɩ kʋlʋ maama a Ko na pɛ-nɩ ni sɩ a kɩ tɩn mʋ.

Á zaŋɩ sɩ dɩ́ viiri.»

15

Zezi dɩ o nɔɔna bam nyɩ nɩ vinyǝ tiu dɩ kʋ nɛ mʋ te

¹ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ yɩ vinyǝ * tiu cɩga cɩga. A Ko maa yɩ tiu kʋm tu, yɩ o nii kʋ baŋa nɩ. ² Naga kalʋ na nuŋi tiu kʋm yɩra nɩ yɩ ka ba lǝri biǝ tɩn, oó go-ka o yagɩ mʋ. Kʋ daarɩ naga kalʋ na lǝri biǝ tɩn, oó farɩsɩ-ka mʋ, sɩ ka taa lana, sɩ ka taa fɔgɩ ka lǝri biǝ zanzan. ³ Abam bɩcara nan maŋɩ ya kwɛ lanyɩranɩ, nɩ ba na farɩsɩ tiu nɛ yɩ sɩ lana te tɩn, á na sɛ taanɩ dɩlʋ amʋ na ŋɔɔnɩ a brɩ abam tɩn ŋwaanɩ. ⁴ Taá wʋra dɩ amʋ, sɩ amʋ dɩ wʋ́ ta ŋwɩ abam wʋnɩ. Tiu naga bá wanɩ ka lǝ biǝ ka yɩranɩ yɩ ka tǝri tiu kʋm yɩra nɩ. Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ abam. Abam maŋɩ sɩ á taá wʋra dɩ amʋ mʋ, sɩ á laan wanɩ á taá kɩ kǝm-laarʋ.

⁵ Amʋ mʋ yɩ tiu kʋm, yɩ abam yɩ kʋ nɛ sɩm. Wʋlʋ maama na wʋra dɩ amʋ yɩ amʋ ŋwɩ kʋntʋ tu wʋnɩ tɩn wʋ́ ta kɩ kǝm-laarʋ mʋ, nɩ naga kalʋ na lǝri biǝ zanzan tɩn. Amʋ nan na tǝri á bɩcara nɩ, á bá wanɩ kʋlʋkʋlʋ á kɩ. ⁶ Wʋlʋ na tǝrǝ dɩ amʋ tɩn nyɩ dɩ tiu naga kalʋ ba na goni ba yagɩ yɩ ka kʋ tɩn mʋ. Tiu nɛ sɩlʋ na kʋgɩ tɩn, baá pɛ-sɩ ba kɩ mini nɩ mʋ yɩ sɩ di. ⁷ Abam nan na wʋra dɩ amʋ, yɩ amʋ taanɩ dɩm na wʋ á bɩcara nɩ, á wʋ́ wanɩ á loori kʋlʋ maama á wʋbʋŋa na lagɩ tɩn, yɩ á wʋ́ na-kʋ. ⁸ Abam na kɩ kǝm-laarʋ, nɩ tiu na lǝri bu-ŋʋna zanzan te tɩn, á wʋ́ sɩɩnɩ á taá yɩ amʋ karabiǝ, yɩ kʋntʋ wʋ́ pa a Ko wʋm na zulǝ. ⁹ Nɩnɛɛnɩ a Ko na soe amʋ te tɩn, amʋ dɩ soe abam kʋntʋ mʋ. Taá jɩgɩ-na amʋ sono kʋm á bɩcara nɩ. ¹⁰ Abam na kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn, á wʋ́ wanɩ á taá jɩgɩ amʋ sono kʋm kʋntʋ, nɩ amʋ dɩ na kɩ a Ko na tagɩ kʋlʋ yɩ a jɩgɩ o sono kʋm a bɩcarɩ nɩ te tɩn.

¹¹ A tagɩ wǝǝnu tɩntʋ a brɩ abam, sɩ wʋpolo kʋlʋ a na jɩgɩ tɩn mʋ taa wʋ abam wʋnɩ, sɩ kʋ pa abam wʋpolo kʋm ja gaalɩ. ¹² Ni dɩlʋ amʋ na lagɩ a pa abam tɩn mʋ tɩntʋ:

Á taá soe daanɩ,

nɩnɛɛnɩ a na soe abam te tɩn.

¹³ Sono tǝrǝ kʋ na dwe tɩntʋ, sɩ nɔɔnʋ sɛ sɩ o tɩ o donnǝ ŋwaanɩ. ¹⁴ Abam na kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn, á wʋ́ ta yɩ a cilonnǝ mʋ. ¹⁵ Amʋ daa bá ta bǝ abam nɩ a tɩntʋŋna. Bɛŋwaanɩ tɩntʋŋnʋ yǝri kʋlʋ o yuutu na lagɩ o kɩ tɩn. Kʋ nan na yɩ abam, a tagɩ kʋlʋ maama a na ni a Ko Wɛ tee nɩ tɩn a brɩ abam. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a laan bǝ abam nɩ a cilonnǝ. ¹⁶ Kʋ nan daɩ abam mʋ kuri amʋ. Kʋ yɩ amʋ mʋ kuri abam, yɩ a daarɩ a pa abam ni sɩ á taá kɩ kǝm-laarʋ. Kǝm-laarʋ tɩm kʋntʋ wʋ́ ta wʋra maŋa maama. Abam na kɩ kǝm-laarʋ tɩm kʋntʋ, a Ko wʋ́ pa abam kʋlʋ maama á na wʋ́ loori o tee nɩ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn. ¹⁷ Amʋ na pɛ abam ni sɩ á kɩ kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ:

Á taá soe daanɩ.»

Lʋgʋ baŋa nɔɔna na wʋ́ culi Wɛ nɔɔna te tɩn

¹⁸ Zezi daa ma ta o wɩ: «Lʋgʋ baŋa nɔɔna bam wʋ́ culi abam. Ba nan na culi abam, sɩ á lwarɩ nɩ ba maŋɩ ba da yigǝ ba culi amʋ mʋ. ¹⁹ Abam ya na yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm, kʋ nɔɔna bam ya wʋ́ ta soe abam, á na yɩ kʋ nyɩm tɩn ŋwaanɩ. Amʋ nan mʋ kuri abam lʋgʋ nɔɔna bam wʋnɩ, yɩ á daa daɩ ba nyɩm. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ balʋ na yɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna tɩn wʋ́ ta culi abam. ²⁰ Guli-na a na maŋɩ a ta kʋlʋ a brɩ abam tɩn: Tɩntʋŋnʋ tǝrǝ o na dwe o yuutu. Ba na yaarɩ amʋ tɩn, baá yaarɩ abam dɩ mʋ. Ba nan na sɛ amʋ ni-taanɩ dɩm, baá sɛ abam dɩ ni-taanɩ mʋ. ²¹ Ba nan wʋ́ kɩ abam tɩntʋ wǝǝnu tɩm maama amʋ ŋwaanɩ mʋ, bɛŋwaanɩ ba yǝri wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn. ²² Amʋ ya na wʋ tu a ŋɔɔnɩ cɩga a brɩ-ba, lwarɩm ya bá ta wʋ ba yuu nɩ. Lele kʋntʋ ba nan daa bá wanɩ ba ta nɩ ba jɩgɩ bʋra. ²³ Wʋlʋ maama na culi amʋ tɩn, kʋntʋ tu culi a Ko wʋm dɩ mʋ. ²⁴ Amʋ kɩ tɩtʋŋ-ŋʋna yalʋ nɔɔn-nɔɔnʋ ta na wʋ kɩ ya doŋ tɩn a brɩ-ba. A ya na wʋ kɩ a brɩ-ba, lwarɩm ya bá ta wʋ ba yuu nɩ. Ba nan nɛ a na kɩ kʋlʋ tɩn, yɩ ba ta culi amʋ dɩ a Ko wʋm maama. ²⁵ Kʋ nan kɩ sɩ kʋ pa kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ cullu tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ, dɩ kʋ na wɩ: ‹Ba culi amʋ, yɩ a wʋ kɩ kʋlʋkʋlʋ.›

²⁶ Zǝnnu wʋm nan wʋ́ nuŋi a Ko te o ba. Wʋm mʋ yɩ Wɛ Joro * kʋlʋ na yɩ cɩga tu tɩn. A nan wʋ́ tʋŋ-o yɩ o ba abam te, yɩ o laan wʋ́ ŋɔɔnɩ a cɩga kam o brɩ abam. ²⁷ Abam dɩ nan wʋ́ ŋɔɔnɩ a cɩga kam taanɩ á brɩ nɔɔna, bɛŋwaanɩ abam maŋɩ á wʋra dɩ amʋ pulim nɩ mʋ.

16

¹ A nan ŋɔɔnɩ wǝǝnu tɩntʋ a brɩ abam sɩ kʋ pa á yɩ zaŋɩ á yagɩ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm mʋ. ² Ba nan wʋ́ lɩ abam ba Wɛ-di *f5 * sɩm wʋnɩ. Maŋa nan wʋ́ ba ka yi, yɩ nɔɔna wʋ́ gʋ abam, yɩ ba bʋŋɩ nɩ ba tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋm mʋ ba pa Wɛ. ³ Ba nan wʋ́ kɩ abam wǝǝnu tɩm kʋntʋ, bɛŋwaanɩ ba yǝri a Ko wʋm, ba nan yǝri amʋ dɩ. ⁴ A tɛ wǝǝnu tɩntʋ maama a brɩ abam, sɩ maŋa kam na yiǝ ba na kɩ abam kʋntʋ, sɩ á wanɩ á guli nɩ amʋ maŋɩ a ta-tɩ a brɩ abam.

Wɛ Joro kʋm na wʋ́ brɩ nɔɔna cɩga te tɩn

A wʋ tagɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ a brɩ abam pulim nɩ, bɛŋwaanɩ amʋ ya wʋ abam tee nɩ mʋ. ⁵ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ a lagɩ a vu wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn te. Abam wʋlʋwʋlʋ nan wʋ bwe-nɩ á nii, a lagɩ a vu yǝn mʋ? ⁶ Amʋ nan na tagɩ a brɩ abam kʋlʋ na lagɩ kʋ kɩ tɩn mʋ pɛ á wʋrʋ tiini tɩ cɔgɩ. ⁷ Kʋ daarɩ, a lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, amʋ na viiri, kʋʋ́ ta lana kʋ pa abam. Bɛŋwaanɩ, amʋ na wʋ viiri, Zǝnnu wʋm bá ba abam te. A nan na veǝ, a laan wʋ́ tʋŋ-o yɩ o ba abam te. ⁸ O nan na tuǝ, oó pa lʋgʋ baŋa nɔɔna lwarɩ nɩ ba tusi mʋ ba lwarɩm wʋnɩ, dɩ Wɛ cɩga kam laŋa nɩ, dɩ Wɛ na wʋ́ di nɔɔna taanɩ te tɩn. ⁹ Oó brɩ-ba nɩ ba na wʋ sɛ amʋ tɩn ba kɩ lwarɩm mʋ. ¹⁰ Oó brɩ-ba nɩ ba tusi Wɛ cɩga kam wʋnɩ, bɛŋwaanɩ amʋ lagɩ a vu a Ko Wɛ te, yɩ á daa bá na-nɩ. ¹¹ O ta wʋ́ brɩ-ba nɩ ba tusi Wɛ sarɩya dim dɩm wʋnɩ, bɛŋwaanɩ wʋlʋ na yɩ lʋgʋ baŋa pɛ wʋm tɩn maŋɩ o ga bʋra.

¹² Amʋ ya ta jɩgɩ wǝǝnu zanzan sɩ a ta a brɩ abam, tɩ nan wʋ́ ta tiini tɩ camma dɩ abam lele. ¹³ Kʋ daarɩ Wɛ Joro * kʋm yɩ cɩga tu mʋ. Kʋ na tuǝ, kʋ laan wʋ́ pa á lwarɩ cɩga kam maama. Kʋ nan daɩ kʋ tɩtɩ taanɩ mʋ kʋ lagɩ kʋ ŋɔɔnɩ. Kʋʋ́ ŋɔɔnɩ kʋlʋ kʋ na ni Wɛ tee nɩ tɩn mʋ, kʋ ma daarɩ kʋ ta wǝǝnu tɩlʋ na lagɩ tɩ ba tɩn kʋ brɩ abam. ¹⁴ Kʋ nan wʋ́ pa amʋ na zulǝ, bɛŋwaanɩ kʋʋ́ brɩ abam amʋ cɩga kam maama. ¹⁵ A Ko wʋm na jɩgɩ kʋlʋ maama tɩn yɩ amʋ dɩ nyɩm mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tagɩ a wɩ, DƖ Joro kʋm wʋ́ brɩ abam amʋ cɩga kam maama.

¹⁶ Kʋ na kɩ fɩɩn, abam daa bá na amʋ, yɩ maŋa fɩnfɩɩn na wǝli da, á wʋ́ joori á na-nɩ, ((a na maa ve a Ko te tɩn ŋwaanɩ.))»

Wʋ-cɔgɔ na wʋ́ lǝni kʋ ji wʋpolo te tɩn

¹⁷ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o karabiǝ badaara maa tɛ daanɩ ba wɩ: «O na tagɩ o wɩ, kʋ na kɩ fɩɩn dɩ́ daa bá na-o, yɩ maŋa fɩnfɩɩn na wǝli da dɩ́ daa wʋ́ joori dɩ́ na-o tɩn, kʋ kuri mʋ bɛɛ? O na tagɩ o wɩ, o lagɩ o vu o Ko te tɩn, dɩ́ yǝri kʋ kuri.»

¹⁸ Ba ta maa tiini ba bwɛ daanɩ ba wɩ: «O na tagɩ o wɩ, kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, kʋ kuri mʋ bɛɛ? Dɩ́ yǝri o na tɛ kʋlʋ tɩn kuri.»

¹⁹ Zezi ma lwarɩ nɩ ba lagɩ sɩ ba bwe-o taanɩ dɩm kuri. O ma ta dɩ ba o wɩ: «A na tagɩ a wɩ, kʋ na kɩ fɩɩn á daa bá na-nɩ, yɩ maŋa fɩnfɩɩn na wǝli da á wʋ́ joori á na-nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ á bwɛ daanɩ na? ²⁰ A nan lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam wʋ́ ba á keeri á coosi. Kʋ daarɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna bam wʋ́ ta jɩgɩ wʋpolo. Abam wʋrʋ wʋ́ ba tɩ cɔgɩ, yɩ á wʋ-cɔgɔ kʋm laan wʋ́ lǝni kʋ ji wʋpolo. ²¹ Maŋa kalʋ kaanɩ na lagɩ o lʋ bu tɩn, o jɩgɩ liǝ mʋ, bɛŋwaanɩ o canɛɛrɩ maŋa yiǝ. O nan na lʋgɩ bu wʋm, o laan wʋ́ swe o cam dɩm ni nɩ, yɩ o jɩgɩ wʋpolo dɩ o na lʋgɩ bu wʋm tɩn. ²² Kʋ nan yɩ kʋntʋ mʋ dɩ abam dɩ. Lele kʋntʋ á jɩgɩ liǝ. Amʋ nan daa ta wʋ́ joori a na abam, yɩ kʋ pa á tiini á na wʋpolo, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá wanɩ-kʋ o cɔgɩ. ²³ Dɛ dɩm kʋntʋ na yiǝ, abam daa bá bwe amʋ kʋlʋkʋlʋ. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, a Ko wʋm wʋ́ pa abam kʋlʋ maama abam na wʋ́ loori amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn. ²⁴ Abam nan ta maŋɩ á wʋ loori kʋlʋkʋlʋ dɩ amʋ yɩrɩ. Nan loori-na, sɩ á wʋ́ na, sɩ kʋ pa abam wʋpolo kʋm tiini kʋ gaalɩ.

²⁵ A na tagɩ wǝǝnu tɩntʋ a brɩ abam tɩn, kʋ yɩ mɩmaŋa mʋ a mɛ a ta. Maŋa nan wʋ́ ba, yɩ a daa bá maŋɩ mɩmaŋa a ma brɩ abam. A laan wʋ́ ba a ŋɔɔnɩ a Ko Wɛ taanɩ dɩm jaja mʋ a brɩ abam. ²⁶ Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ, amʋ daa bá loori a Ko Wɛ abam ŋwaanɩ. Abam mʋ wʋ́ loori-DƖ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ, ²⁷ bɛŋwaanɩ Wɛ tɩtɩ maŋɩ DƖ soe abam, abam na soe amʋ yɩ á kwǝri á sɛ nɩ a nuŋi DƖ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ. ²⁸ Amʋ sɩɩnɩ a nuŋi a Ko Baŋa-Wɛ te mʋ a ba lʋgʋ baŋa. Lele kʋntʋ a nan lagɩ a yagɩ lʋgʋ baŋa sɩ a joori a vu DƖ te.»

²⁹ Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o karabiǝ bam laan ma ta dɩd-o ba wɩ: «Nii, nmʋ laan ŋɔɔnɩ jaja mʋ, n daa wʋ mɛ mɩmaŋa n maŋɩ. ³⁰ Lele kʋntʋ, dɩ́ laan lwarɩ nɩ nmʋ ye woŋo maama. Nmʋ daa n ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bwe-m taanɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩbam sɛ nɩ nmʋ sɩɩnɩ n nuŋi Wɛ te.»

³¹ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Lele kʋntʋ á laan sɛ na? ³² Nii-na, maŋa maa bɩɩnɩ, ka nan yi ka ti, yɩ abam wʋ́ jagɩ, yɩ á dɩdʋa dɩdʋa wʋ́ joori o kwe o cwǝŋǝ o daarɩ amʋ yɩranɩ. A nan bá ta yɩ a yɩranɩ, bɛŋwaanɩ a Ko wʋm wʋ́ ta wʋ a tee nɩ. ³³ Amʋ tagɩ wǝǝnu tɩntʋ a brɩ abam sɩ kʋ pa á na wʋ-zuru mʋ amʋ tɔgɩm dɩm wʋnɩ. Lʋgʋ baŋa nɩ á wʋ́ na yaara. Nan taá jɩgɩ-na pu-dɩa, sɩ amʋ wanɩ lʋgʋ.»

17

Zezi na warɩ Wɛ o pa o karabiǝ bam te tɩn

¹ Zezi na tagɩ taanɩ dɩm kʋntʋ o ti tɩn, o ma kwǝni o yuu wɛɛnɩ yɩ o wɩ: «Amʋ Ko, a tʋʋnɩ maŋa kam laan yiǝ. Amʋ yɩ nmʋ Bu mʋ. Nan pa a na zulǝ, sɩ amʋ dɩ wʋ́ pa n na zulǝ. ² Bɛŋwaanɩ nmʋ pɛ-nɩ dam nabiinǝ maama baŋa nɩ, sɩ a wanɩ a pa balʋ maama nmʋ na pɛ-nɩ tɩn na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. ³ Ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn mʋ yɩ sɩ nabiinǝ wanɩ ba lwarɩ nmʋ wʋlʋ yɩranɩ na yɩ Cɩga Tu Baŋa-Wɛ tɩn, sɩ ba daarɩ ba taa ye amʋ Zezi Krisi * wʋlʋ nmʋ na tʋŋɩ tɩn. ⁴ A pɛ nɔɔna lwarɩ nmʋ zulǝ yam lʋgʋ baŋa nɩ. A ti tɩtʋŋɩ dɩm nmʋ na pɛ-nɩ sɩ a tʋŋɩ tɩn. ⁵ Amʋ Ko, pa a na paarɩ-zulǝ nmʋ tee nɩ lele kʋntʋ, paarɩ-zulǝ yalʋ a na maŋɩ a jɩgɩ dɩ nmʋ kʋ loori lʋgʋ baŋa ta na wʋ kɩ tɩn.

⁶ Amʋ pɛ nɔɔna balʋ nmʋ na kuri lʋgʋ baŋa nɔɔna bam wʋnɩ n kɩ amʋ jɩŋa nɩ tɩn lwarɩ nmʋ na yɩ wʋlʋ. Bantʋ yɩ nmʋ nyɩm mʋ, yɩ n kwe-ba n kɩ amʋ jɩŋa nɩ. Ba nan sɛ nmʋ ni-taanɩ dɩm. ⁷ Lele kʋntʋ ba lwarɩ nɩ, kʋlʋ maama nmʋ na pɛ amʋ tɩn nuŋi nmʋ te mʋ. ⁸ Bɛŋwaanɩ kwǝrǝ kalʋ nmʋ na pɛ amʋ tɩn mʋ a pɛ-ba, yɩ ba sɛ. Ba nan lwarɩ lanyɩranɩ nɩ amʋ nuŋi nmʋ te mʋ, yɩ ba ta sɛ nɩ nmʋ tʋŋɩ-nɩ.

⁹ A nan loori nmʋ bantʋ ŋwaanɩ mʋ, sɩ a ba loori nmʋ lʋgʋ baŋa nɔɔna bam ŋwaanɩ. Kʋ yɩ nɔɔna balʋ nmʋ na kɩ a jɩŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ, bɛŋwaanɩ bantʋ yɩ nmʋ nyɩm mʋ. ¹⁰ Woŋo kʋlʋ maama a na jɩgɩ tɩn yɩ nmʋ nyɩm mʋ, yɩ nmʋ dɩ na jɩgɩ woŋo kʋlʋ maama tɩn yɩ amʋ nyɩm. Nɔɔna balʋ na yɩ nmʋ nyɩm yɩ n kɩ-ba amʋ jɩŋa nɩ tɩn mʋ pɛ a na zulǝ. ¹¹ Amʋ daa bá ta wʋ lʋgʋ baŋa nɩ, bantʋ nan ta wʋra mʋ. A maa bɩɩnɩ nmʋ te mʋ. Amʋ Ko, Wʋ-poŋo Tu Baŋa-Wɛ, maɩ nmʋ yɩrɩ dam dɩm n ta n maɩ n nii n nɔɔna bam baŋa nɩ, yɩrɩ dɩlʋ nmʋ na pɛ amʋ tɩn, sɩ kʋ pa ba taa yɩ woŋo dɩdʋa, nɩ nmʋ dɩ amʋ na yɩ dɩdʋa te tɩn. ¹² A na wʋra dɩ ba maŋa kalʋ tɩn, nmʋ yɩrɩ dam dɩm n na pɛ-nɩ tɩn mʋ a mɛ a nii ba baŋa nɩ, a ma cɩ-ba yɩ ba wʋlʋwʋlʋ wʋ je, kʋ na daɩ wʋlʋ wʋm na maŋɩ sɩ o cɔgɩ tɩn yɩranɩ. Nmʋ tɔnɔ kʋm brɩ nɩ wʋntʋ maŋɩ sɩ o cɔgɩ mʋ.

¹³ Lele kʋntʋ amʋ maa bɩɩnɩ nmʋ te, a nan tagɩ wǝǝnu tɩntʋ lʋgʋ baŋa nɩ mʋ, sɩ kʋ pa nmʋ nɔɔna bam taa jɩgɩ amʋ wʋpolo kʋm doŋ ba wʋnɩ, sɩ ba taa jɩgɩ wʋpolo kʋ gaalɩ. ¹⁴ A ma pa-ba nmʋ taanɩ dɩm. Balʋ kugu je na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn ma culi-ba, ba na daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm tɩn ŋwaanɩ, nɩ amʋ dɩ na daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm te tɩn. ¹⁵ Kʋ nan daɩ nɩ a loori nmʋ sɩ n lɩ-ba lʋgʋ baŋa nɩ. A loori nmʋ sɩ n cɩ-ba sʋtaanɩ * na yɩ wo-lwaanʋ tu tɩn jɩŋa nɩ mʋ. ¹⁶ Ba daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm, nɩ amʋ dɩ na daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm te tɩn. ¹⁷ Fɔgɩ n kwɛ-ba dɩ n cɩga kam sɩ ba taa yɩ nmʋ nyɩm. Nmʋ taanɩ dɩm yɩ cɩga mʋ. ¹⁸ Amʋ tʋŋɩ-ba lʋgʋ wʋnɩ, nɩ nmʋ dɩ na tʋŋɩ amʋ lʋgʋ baŋa nɩ te tɩn mʋ. ¹⁹ Kʋ nan yɩ bantʋ ŋwaanɩ mʋ a kwe a tɩtɩ a kɩ nmʋ jɩŋa nɩ, sɩ kʋ pa bantʋ dɩ wanɩ ba taa yɩ nmʋ nyɩm cɩga cɩga.

²⁰ A nan ba loori nmʋ a paɩ bantʋ yɩranɩ má, kʋ yɩ balʋ dɩ na wʋ́ ba ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ bantʋ taanɩ dɩm ŋwaanɩ tɩn dɩ mʋ. ²¹ A nan loori nmʋ, sɩ kʋ pa ba maama taa yɩ woŋo dɩdʋa mʋ. Amʋ Ko, nmʋ ŋwɩ amʋ wʋnɩ, yɩ amʋ dɩ ŋwɩ nmʋ wʋnɩ. Nan pa bantʋ dɩ taa ŋwɩ dɩ dɩbam kʋntʋ doŋ, sɩ ba taa yɩ woŋo dɩdʋa, sɩ kʋ pa lʋgʋ baŋa nɔɔna sɛ nɩ nmʋ tʋŋɩ-nɩ. ²² A pɛ-ba zulǝ yalʋ nmʋ na pɛ amʋ tɩn, sɩ ba wanɩ ba taa yɩ woŋo dɩdʋa, nɩ amʋ dɩ nmʋ na yɩ dɩdʋa te tɩn. ²³ Amʋ ŋwɩ ba wʋnɩ yɩ nmʋ ŋwɩ amʋ wʋnɩ, sɩ kʋ pa ba sɩɩnɩ ba taa yɩ woŋo dɩdʋa, sɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna wanɩ ba lwarɩ nɩ nmʋ mʋ tʋŋɩ-nɩ, yɩ nmʋ soe nmʋ nɔɔna bam, nɩnɛɛnɩ nmʋ na soe amʋ te tɩn.

²⁴ Amʋ Ko, a lagɩ sɩ balʋ nmʋ na kɩ a jɩŋa nɩ tɩn taa tɔgɩ ba wʋ amʋ na wʋ mɛ tɩn, sɩ kʋ pa ba na amʋ paarɩ-zulǝ yalʋ nmʋ na pɛ-nɩ tɩn. Bɛŋwaanɩ nmʋ maŋɩ n soe amʋ kʋ loori lʋgʋ baŋa daa ta na wʋ kɩ tɩn. ²⁵ Amʋ Ko, nmʋ yɩ Cɩga Tu. Lʋgʋ kʋm nɔɔna bam nan yǝri nmʋ. A nan ye nmʋ, yɩ a nɔɔna bam dɩ ye nɩ nmʋ tʋŋɩ-nɩ. ²⁶ Amʋ nan pɛ ba lwarɩ nmʋ na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ a daa ta wʋ́ pa ba lwarɩ nmʋ, sɩ kʋ pa sono kʋlʋ nmʋ na jɩgɩ amʋ ŋwaanɩ tɩn taa wʋ ba wʋnɩ, sɩ amʋ tɩtɩ taa ŋwɩ ba wʋnɩ.»

18

Ba na jaanɩ Zezi te tɩn

(Matiyu 26:47-56, Marɩkɩ 14:43-50, Luki 22:47-53)

¹ Zezi dɛɛn na tagɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ o ti tɩn, o dɩ o karabiǝ bam ma zaŋɩ ba nuŋi ba kɛ. Ba ma vu ba bɛ nabara kalʋ yɩrɩ na yɩ Sɩdrɔn tɩn. Gaarɩ maa wʋ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. Ba ma vu ba zʋ dɩ wʋ. ² Zezi dɩ o karabiǝ bam dɛɛn yǝni ba jeeri daanɩ gaarɩ dɩm kʋntʋ nɩ mʋ. Kʋntʋ mʋ pɛ Zudasɩ wʋlʋ na lagɩ o yǝgi Zezi o pa tɩn dɩ ye ka jǝgǝ. ³ Zudasɩ ma tɔgɩ dɩ pamaŋ-kɔgɔ o vu jǝgǝ kam kʋntʋ. Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ Farizɩan * tiinǝ bam dɩ tʋŋɩ ba nɔɔna sɩ ba tɔgɩ ba vu. Ba ma jɩgɩ ba jara zɩla dɩdaanɩ min-zwǝǝnu dɩ mɔɔla. ⁴ Zezi nan maŋɩ o ye kʋlʋ maama na lagɩ kʋ kɩ-o tɩn. O ma fɔɔrɩ o twɛ ba te, yɩ o bwe-ba o wɩ: «Wɔɔ mʋ abam laga?»

⁵ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Zezi wʋlʋ na yɩ Nazarɛtɩ tu tɩn mʋ dɩ́ laga.»

Zezi ma ta o wɩ: «Kʋ yɩ amʋ mʋ kʋntʋ.»

Zudasɩ wʋlʋ na yǝg-o o pa tɩn dɩ maa tɔgɩ o zɩgɩ dɩ ba. ⁶ Zezi na tagɩ dɩ ba o wɩ wʋm mʋ kʋntʋ tɩn, ba ma titwǝni ba joori kwaga ba tʋ tɩga nɩ. ⁷ O ma joori o bwe-ba o wɩ: «Wɔɔ mʋ abam laga?»

Ba ma ta ba wɩ: «Zezi wʋlʋ na yɩ Nazarɛtɩ tu tɩn mʋ dɩ́ laga.»

⁸ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «A maŋɩ a ta a brɩ abam nɩ, amʋ mʋ kʋntʋ. Kʋ nan na yɩ amʋ mʋ á laga, sɩ á yagɩ bantʋ sɩ ba viiri.» ⁹ O tagɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa o na maŋɩ o ta taanɩ dɩlʋ tɩn mʋ sɩɩnɩ dɩ kɩ, dɩ o na wɩ: «Amʋ Ko, a wʋ pɛ balʋ maama nmʋ na kɩ a jɩŋa nɩ tɩn dɩ dɩdʋa dɩ je.»

¹⁰ Simɔn Pɩyɛɛrɩ maa jɩgɩ sʋ-lɔŋɔ. O ma lɩ-kʋ o ma zagɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm tɩntʋŋnʋ jazɩm zwɛ o go. Tɩntʋŋnʋ wʋm yɩrɩ mʋ Malɩkusi. ¹¹ Zezi ma ta dɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: «Joori n sɩn n sʋgʋ kʋm kʋ polo nɩ. Nmʋ bʋŋɩ nɩ a lagɩ sɩ a lu cam dɩlʋ a Ko na pɛ-nɩ tɩn mʋ na?»

¹² Pamaŋna bam kɔgɔ kʋm dɩ ba dɩdɛɛrʋ wʋm dɩ Zwifǝ bam nɔɔna bam laan ma ja Zezi ba vɔ. ¹³ Ba ma ja-o ba da yigǝ ba vu Annɩ te. O yɩ Kayifu tɩmbaarʋ mʋ. Kayifu mʋ yɩ Wɛ kaanɩm * yuutu bɩnɩ dɩm kʋntʋ nɩ. ¹⁴ Wʋntʋ dɛɛn mʋ ya tagɩ dɩ Zwifǝ bam nɩ kʋ maŋɩ sɩ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ tɩ nɔɔna bam maama ŋwaanɩ.

Pɩyɛɛrɩ na fʋgɩ nɩ o yǝri Zezi te tɩn

(Matiyu 26:69-70, Marɩkɩ 14:66-68, Luki 22:55-57)

¹⁵ Simɔn Pɩyɛɛrɩ dɩ o doŋ karabu dɩdʋa ma tɔgɩ Zezi kwaga. Karabu wʋm kʋntʋ dɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm ye daanɩ lanyɩranɩ. O ma tɔgɩ dɩ Zezi o zʋ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm sɔŋɔ kʋnkɔlɔ. ¹⁶ Pɩyɛɛrɩ ma maŋɩ mancoŋo ni nɩ o zɩga. Zezi karabu wʋlʋ dɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm na ye daanɩ tɩn ma joori o nuŋi o ta dɩ bɩsankana kalʋ na nii mancoŋo kʋm ni dɩm baŋa nɩ tɩn, yɩ o daarɩ o ja Pɩyɛɛrɩ o zʋ. ¹⁷ Bɩsankana kam ma bwe Pɩyɛɛrɩ ka wɩ: «Nmʋ tɔgɩ n yɩ Zezi karabu mʋ na?»

O ma lǝri o wɩ: «A daɩ o karabu.»

¹⁸ Waarʋ dɛɛn ma wʋra. Kʋntʋ ŋwaanɩ tɩntʋŋna bam dɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ nɔɔna bam ma dwe mini ba zɩgɩ ba weerǝ. Pɩyɛɛrɩ dɩ ma vu o tɔgɩ o zɩgɩ da o weeri mini dɩm.

Wɛ kaanɩm yuutu wʋm na bwe Zezi taanɩ te tɩn

(Matiyu 26:59-66, Marɩkɩ 14:55-64, Luki 22:66-71)

¹⁹ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm laan ma bwe Zezi o karabiǝ bam laŋa, dɩ o zaasɩm dɩm na yɩ te tɩn. ²⁰ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Amʋ yǝni a ŋɔɔnɩ jaja mʋ a brɩ nɔɔna bam maama. A nan yǝni a brɩ nɔɔna bam ba Wɛ-di sɩm nɩ mʋ dɩ Wɛ-di-kamunu kʋm nɩ, mɛ Zwifǝ bam maama na yǝni ba jeeri daanɩ tɩn. A wʋ fɔgɩ a sǝgi a ta kʋlʋkʋlʋ. ²¹ Bɛɛ nan mʋ yɩ n bwe amʋ sɩ n nii? Nan bwe balʋ na cǝgi amʋ taanɩ dɩm tɩn n nii a na tagɩ kʋlʋ dɩ ba tɩn, sɩ bantʋ mʋ ye a na tagɩ kʋlʋ tɩn.»

²² Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam tɩntʋŋnʋ dɩdʋa na zɩgɩ o tɩkǝri nɩ tɩn ma lɔ o pʋpɔŋɔ, yɩ o bwe-o o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ n ŋɔɔnɩ kʋntʋ doŋ dɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm?»

²³ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «A na tagɩ kʋlʋ a cɔgɩ tɩn, sɩ n ta sɩ dɩ́ lwarɩ. Kʋ nan na yɩ cɩga mʋ a taga, bɛɛ mʋ yɩ n magɩ-nɩ?»

²⁴ Annɩ laan ma pa ba ja-o ba vu Kayifu wʋlʋ na yɩ Wɛ kaanɩm yuutu tɩn te, yɩ ba ta wʋ bwǝl-o.

Pɩyɛɛrɩ ta na joori o fʋ nɩ o yǝri Zezi te tɩn

(Matiyu 26:71-75, Marɩkɩ 14:69-72, Luki 22:58-62)

²⁵ Simɔn Pɩyɛɛrɩ daa ta maa zɩgɩ da o weeri mini dɩm. Ba ma bwe-o ba wɩ: «Nmʋ tɔgɩ n yɩ nɔɔnʋ wʋntʋ karabu mʋ na?» Pɩyɛɛrɩ ma fʋ o wɩ, wʋm daɩ o karabu.

²⁶ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm tɩntʋŋnʋ dɩdʋa, wʋlʋ cʋrʋ Pɩyɛɛrɩ na zagɩ o zwɛ o go tɩn, ma ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ wʋ nɛ abam daanɩ gaarɩ dɩm wʋnɩ na?»

²⁷ Pɩyɛɛrɩ daa ta ma fʋ. Cɩbwɩʋ ma da kʋ keeri.

Zezi na zɩgɩ Pilatɩ yigǝ nɩ te tɩn

(Matiyu 27:1-2, 11-31, Marɩkɩ 15:1-20, Luki 23:1-5, 13-25)

²⁸ Ba laan ma ja Zezi ba nuŋi Kayifu sɔŋɔ nɩ ba vu Rom gʋvɩrma tu wʋm sɔŋɔ. Kʋ dɛɛn yɩ tɩtɩɩtɩ mʋ. Zwifǝ bam ma wʋ dɛ ba zʋ sɔŋɔ kʋm wʋ ba cullu tɩm ŋwaanɩ. Ba maŋɩ sɩ ba cɩ ba tɩtɩ dɩ digiru sɩ ba wanɩ ba na cwǝŋǝ ba di Pakɩ * candiǝ kam. ²⁹ Gʋvɩrma tu Pilatɩ ma nuŋi ba te, yɩ o bwe-ba o wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ abam saŋɩ nɔɔnʋ wʋntʋ?»

³⁰ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ ya na wʋ kɩ o cɔgɩ, dɩ́ ya bá ja-o dɩ́ ba nmʋ te.»

³¹ Pilatɩ ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam tɩtɩ nan joŋ-o sɩ á di o taanɩ, sɩ kʋ tɔgɩ abam cullu tɩm na yɩ te tɩn.»

Zwifǝ bam ma lǝri ba wɩ: «Dɩbam ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ gʋ nɔɔn-nɔɔnʋ.» ³² Kʋntʋ nan kɩ sɩ kʋ pa Zezi na tagɩ kʋlʋ tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ, dɩ o na tagɩ nɩ oó tɩ tʋʋnɩ dɩlʋ dwi tɩn. *f6 *

³³ Pilatɩ laan ma joori o zʋ sɔŋɔ kʋm wʋ o bǝŋi Zezi, yɩ o bwe-o o wɩ: «Nmʋ yɩ Zwifǝ bam pɛ mʋ na?»

³⁴ Zezi ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ nmʋ tɩtɩ wʋbʋŋa taanɩ mʋ naa nɔɔna mʋ tagɩ a taanɩ dɩ nmʋ?»

³⁵ O ma lǝri o wɩ: «Amʋ daɩ Zwifu. Kʋ yɩ nmʋ tɩtɩ dwi tiinǝ dɩ ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam mʋ jaanɩ nmʋ ba ba ba kɩ amʋ jɩŋa nɩ. Kɔɔ mʋ n kɩa?»

³⁶ Zezi ma lǝri o wɩ: «Amʋ paarɩ dɩm wʋ nuŋi lʋgʋ baŋa, sɩ dɩ ya na yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm, a nɔɔna bam ya wʋ́ kɩ jara sɩ ba cɩ sɩ Zwifǝ bam yɩ wanɩ ba ja amʋ. Kʋ nan na yɩ te tɩn, amʋ paarɩ dɩm daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm.»

³⁷ Pilatɩ ma bwe-o o wɩ: «Kʋntʋ, nmʋ za yɩ pɛ mʋ na?»

Zezi ma lǝri o wɩ: «Nmʋ tɩtɩ mʋ tagɩ n wɩ, a yɩ pɛ. A tu sɩ a ŋɔɔnɩ cɩga mʋ a brɩ nɔɔna lʋgʋ baŋa nɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba lʋgɩ amʋ. Wʋlʋ maama na yɩ cɩga nɔɔnʋ tɩn mʋ cǝgi amʋ taanɩ.»

³⁸ O ma ta dɩd-o o wɩ: «Bɛɛn yɩ cɩga?»

Pilatɩ na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma joori o nuŋi pooni o ta dɩ Zwifǝ bam o wɩ: «Amʋ wʋ nɛ o na kɩ kʋlʋ o cɔgɩ tɩn sɩ a di o taanɩ. ³⁹ Abam nan yǝni á jɩgɩ mɩʋ kʋdoŋ: Pakɩ candiǝ kam maŋa nɩ, amʋ yǝni a lɩ abam pɩɩnʋ dɩdʋa mʋ a yagɩ yɩ o viiri. Abam nan lagɩ sɩ a yagɩ Zwifǝ bam pɛ wʋm mʋ na?»

⁴⁰ Ba ma kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa ba wɩ: «Kʋ daɩ wʋntʋ, kʋ yɩ Barabasɩ mʋ dɩ́ laga sɩ n yagɩ.» Barabasɩ ya yɩ nɔn-vɩrnʋ mʋ.

19

¹ Pilatɩ laan ma pa ba ja Zezi ba magɩ dɩ balaara. ² Pamaŋna bam ma kɩ sabarɩ ba ma sɔ yipugǝ ba pu o yuu nɩ. Ba ma kwe gwar-sʋŋʋ ba zʋ-o, yɩ ba mwan-o. ³ Ba maa ve o te, yɩ ba tɛ dɩd-o ba wɩ: «Zwifǝ bam pɛ, dɩnle», yɩ ba lɔɛ o pʋpwaanʋ.

⁴ Pilatɩ daa ta ma joori o nuŋi pooni, yɩ o ta dɩ kɔgɔ kʋm o wɩ: «Nii-na, aá pa nɔɔnʋ wʋm nuŋi o ba o zɩgɩ abam yigǝ nɩ, sɩ á wanɩ á lwarɩ nɩ amʋ wʋ nɛ o na kɩ kʋlʋ o cɔgɩ tɩn.»

⁵ Zezi ma nuŋi dɩ o yuu sabarɩ yipugǝ kam dɩ o gwar-sʋŋʋ kʋm. Pilatɩ ma ta dɩ ba o wɩ: «Nii-na nɔɔnʋ wʋm da.»

⁶ Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba nɔɔna bam na nɛ-o tɩn, ba maa tɛ dɩ kwǝr-dɩa ba wɩ: «Pa-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ n gʋ. Pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ n gʋ.»

Pilatɩ ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam tɩtɩ nan ja-o á pa dagara baŋa nɩ á gʋ, sɩ amʋ wʋ nɛ kʋlʋ o na cɔgɩ sɩ a ma di o taanɩ tɩn.»

⁷ Zwifǝ bam ma joori ba lǝr-o ba wɩ: «Dɩbam jɩgɩ culu kʋlʋ na brɩ nɩ o maŋɩ sɩ o tɩ tɩn, bɛŋwaanɩ o brɩ o tɩtɩ nɩ o yɩ Wɛ Bu mʋ.»

⁸ Pilatɩ na ni ba na tagɩ kʋntʋ tɩn, fʋʋnɩ ma tiini dɩ zʋ-o. ⁹ O ma joori o zʋ sɔŋɔ kʋm wʋ, yɩ o bwe Zezi o wɩ: «Nmʋ nuŋi yǝn mʋ?»

Zezi maa cɩm yɩ o wʋ lǝr-o kʋlʋkʋlʋ.

¹⁰ O ma ta dɩd-o o wɩ: «Nmʋ ba lagɩ sɩ n lǝri amʋ na? Nmʋ yǝri nɩ amʋ jɩgɩ dam sɩ a pa ba yagɩ-m naa sɩ a pa ba pa-m tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ na?»

¹¹ Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ ya n ba jɩgɩ dam amʋ baŋa nɩ, kʋ na daɩ dam dɩlʋ Wɛ na pɛ-m tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na jaanɩ amʋ o kɩ nmʋ jɩŋa nɩ tɩn mʋ tiini o kɩ wo-lɔŋɔ o dwǝni nmʋ.»

¹² Maŋa kam Pilatɩ na ni kʋntʋ tɩn, o maa kwaanɩ o lagɩ cwǝŋǝ sɩ o pa ba yagɩ Zezi. Kʋ daarɩ Zwifǝ bam maa tiini ba tɛ dɩ kwǝr-dɩa ba wɩ: «Nmʋ na yagɩ nɔɔnʋ wʋntʋ, kʋʋ́ brɩ nɩ n culi lʋgʋ kʋm pa-farʋ wʋm mʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ na pɛ o tɩtɩ paarɩ tɩn, kʋntʋ tu yɩ pa-farʋ wʋm dʋm mʋ.»

¹³ Pilatɩ na ni kʋntʋ tɩn, o ma pa ba ja Zezi ba nuŋi, yɩ o daarɩ o jǝni taanɩ dim jǝŋǝ kam je nɩ. Ba bǝ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ, ‹Kandwa-pulwaarʋ je› mʋ. Ka yɩrɩ dɩ Zwifǝ bam taanɩ mʋ yɩ ‹Gabata›.

¹⁴ Kʋ dɛɛn yɩ wɩa tɩtarɩ nɩ mʋ, dɛ dɩm tɩga na wʋ́ pʋʋrɩ sɩ Pakɩ * candiǝ kam di tɩn. Pilatɩ laan ma ta dɩ Zwifǝ bam o wɩ: «Nii-na á pɛ wʋm.»

¹⁵ Ba ma ta kaasɩ baŋa baŋa ba wɩ: «Ti o mʋmwɛ, ti o mʋmwɛ, pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ n gʋ.»

O ma bwe-ba o wɩ: «Abam lagɩ sɩ ba pa á pɛ wʋm dagara baŋa nɩ ba gʋ mʋ na?»

Wɛ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam ma lǝri ba wɩ: «Dɩbam ba jɩgɩ pɛ wʋdoŋ, kʋ na daɩ lʋgʋ kʋm pa-farʋ wʋm yɩranɩ.»

¹⁶ Pilatɩ laan ma kɩ Zezi pamaŋna bam jɩŋa nɩ, sɩ ba pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ.

Ba na jaanɩ Zezi ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ te tɩn

(Matiyu 27:32-56, Marɩkɩ 15:21-41, Luki 23:26-49)

Pamaŋna bam laan ma ja Zezi, ¹⁷ yɩ ba pa o zɩŋɩ dagara kalʋ ba na lagɩ ba pa-o ka baŋa nɩ tɩn. O ma vu o yi jǝgǝ kalʋ ba na bǝ nɩ ‹Yukol-pʋa piu› tɩn. Kʋ yɩrɩ dɩ Zwifǝ bam taanɩ mʋ yɩ ‹Goligota›. ¹⁸ Kʋ yɩ dáanɩ mʋ ba pag-o tʋʋn-dagara * kam baŋa nɩ. Ba ma ja nɔɔna badonnǝ bale dɩ, ba pa dagarɩ baŋa nɩ. Zezi maa wʋ bantʋ bale tɩtarɩ nɩ. ¹⁹ Pilatɩ ma pʋpʋnɩ tɔnɔ o pa ba tanɩ-kʋ dagara kam yuu nɩ. Kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

«Wʋntʋ mʋ yɩ Nazarɛtɩ tu Zezi wʋlʋ na yɩ Zwifǝ bam pɛ tɩn.»

²⁰ Zwifǝ bam zanzan ma karɩmɩ tɔnɔ kʋm, bɛŋwaanɩ jǝgǝ kalʋ ba na pagɩ Zezi da tɩn batwarɩ dɩ tɩʋ kʋm ni. Kʋ ma pʋpʋnɩ dɩ Zwifǝ bam taanɩ dɩ Rom tiinǝ taanɩ dɩ Grɛkɩ tiinǝ taanɩ mʋ.

²¹ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam na nɛ tɩn, ba ma vu ba ta dɩ Pilatɩ ba wɩ: «Kʋ wʋ maŋɩ sɩ n pʋpʋnɩ nɩ ‹Zwifǝ bam pɛ›. Kʋ maŋɩ sɩ n pʋpʋnɩ nɩ: ‹Nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ brɩ o tɩtɩ o wɩ, o yɩ Zwifǝ bam pɛ mʋ.› »

²² O ma lǝri-ba o wɩ: «Amʋ na pʋpʋnɩ te tɩn maŋɩ.»

²³ Pamaŋna bam na pagɩ Zezi dagara kam baŋa nɩ ba ti tɩn, ba laan ma kwe o gwaarʋ tɩm ba cɛ kuni bɩna, sɩ pamaŋnʋ maama kwe o nyɩm. Ba ma kwe o gwar-bu wʋm dɩ. Kʋ maama sɔgɩ punǝ mʋ, kʋ ba jɩgɩ toŋim je. ²⁴ Kʋ na yɩ kʋntʋ tɩn, ba ma ta daanɩ ba wɩ: «Yɩ pa-na dɩ́ kaarɩ-kʋ. Nan pa-na dɩ́ ta jɔrɔ sɩ dɩ́ nii wʋlʋ na wʋ́ joŋi-kʋ tɩn.»

Kʋ dɛɛn kɩ kʋntʋ mʋ, sɩ kʋ pa kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ, nɩ kʋ na wɩ: «Ba cɛ amʋ gwaarʋ ba pa daanɩ, yɩ ba daarɩ ba ta jɔrɔ amʋ gwar-bu wʋm ŋwaanɩ.» Pamaŋna bam ma sɩɩnɩ ba kɩ kʋntʋ.

²⁵ Balʋ dɛɛn na zɩgɩ ba batwarɩ dɩ Zezi dagara kam tɩn mʋ yɩ o nu wʋm dɩ o nu nyaanɩ, dɩ Mari wʋlʋ na yɩ Klopasɩ kaanɩ tɩn, dɩ Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn. ²⁶ Zezi na nɛ o nu wʋm dɩ o karabu wʋlʋ o na soe lanyɩranɩ ba zɩgɩ da tɩn, o ma ta dɩ o nu wʋm o wɩ: «A nu, nii wʋntʋ laan mʋ yɩ n bu.»

²⁷ O ma daarɩ o ta dɩ o karabu wʋm dɩ o wɩ: «Nii n nu da.» Kʋ na zɩgɩ maŋa kam kʋntʋ nɩ, o karabu wʋm laan ma joŋi Zezi nu wʋm o pa o ba o zʋʋrɩ o sɔŋɔ nɩ.

²⁸ Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi maa ye nɩ woŋo maama kɩ kʋ ti. O maa wɩ, na-nyɔm jɩg-o. O tagɩ kʋntʋ, sɩ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ. ²⁹ Zʋŋa dɛɛn mʋ zɩgɩ da, ka na su dɩ sana kalʋ na nywana tɩn. Ba ma kwe sɩpɔɔ ba dɩ sana kam wʋnɩ, yɩ ba vɔ-kʋ miu ni nɩ ba te ba pa kʋ yi Zezi ni. ³⁰ Zezi na laŋɩ sa-nywana kam tɩn, o ma ta o wɩ: «Kʋ laan kɩ kʋ ti.»

O ma daarɩ o cɔɔlɩ o yuu tɩga nɩ, yɩ o pa o siun ti.

³¹ Kʋ dɛɛn yɩ dɛ dɩlʋ Zwifǝ bam na yǝni ba ti ba yigǝ sɩ ba siun dɛ dɩm laan yi tɩn mʋ. Tɩga na wʋ́ pʋʋrɩ sɩ kʋ taa yɩ ba siun dɛ kamunu kʋm tɩn, ba maa ba lagɩ sɩ nɔɔna bam yɩra yam taa wʋ dagarɩ sɩm baŋa nɩ dɛ dɩm kʋntʋ nɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam ma vu Pilatɩ te, ba ta dɩd-o sɩ o pa cwǝŋǝ sɩ ba bwǝri nɔɔna bam nɛ sɩ ba tɩ, sɩ ba laan parɩ-ba ba kɩ. ³² Kʋntʋ, pamaŋna bam ma vu balʋ ba na pagɩ ba wǝli dɩ Zezi tɩn te, yɩ ba magɩ dayigǝ nɔɔnʋ wʋm nɛ ba bwǝri, dɩ o doŋ wʋm nɛ. ³³ Ba ma vu ba yi Zezi. Ba ma na nɩ o maŋɩ o tɩ mʋ, yɩ ba daa wʋ bwǝri wʋntʋ nɛ. ³⁴ Kʋ daarɩ pamaŋnʋ dɩdʋa ma kwe o cicwe o ma zɔ Zezi saŋa nɩ. Jana dɩ na ma da ba nuŋǝ. ³⁵ Nɔɔnʋ wʋlʋ yi na nɛ kʋntʋ tɩn mʋ ŋɔɔnɩ kʋ woŋo, sɩ kʋ pa abam dɩ wanɩ á sɛ. O nan ye nɩ o na tagɩ kʋlʋ tɩn yɩ cɩga mʋ, yɩ o zɩgɩ cɩga kam kʋntʋ kwaga nɩ.

³⁶ Kʋntʋ nan kɩ sɩ kʋ pa kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ, nɩ kʋ na wɩ: «O kuǝ dɩ dɩdʋa dɩ bá bwǝri.» ³⁷ Wɛ tɔnɔ kʋm ta tagɩ kʋ wɩ: «Nɔɔna wʋ́ fɔgɩ ba nii wʋlʋ wʋm ba na zɔgɩ tɩn.»

Ba na kwe Zezi ba kɩ bɔɔnɩ nɩ te tɩn

(Matiyu 27:57-61, Marɩkɩ 15:42-47, Luki 23:50-56)

³⁸ Kʋntʋ kwaga nɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ na nuŋi Arimatɩ o yɩrɩ mʋ Zʋzɛfʋ tɩn ma zaŋɩ o vu Pilatɩ te. O dɛɛn yɩ Zezi karabu mʋ, yɩ o ba brɩ o tɩtɩ jaja o na kwarɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam tɩn ŋwaanɩ. O ma vu o bwe Pilatɩ sɩ o nii, oó wanɩ o kwe Zezi yɩra yam na. Pilatɩ ma sɛ sɩ o kwe. Zʋzɛfʋ ma vu o par-o dagara kam yuu nɩ. ³⁹ Nikodɛm wʋlʋ dɛɛn na ve o na Zezi tɩtɩɩ nɩ tɩn dɩ maa tɔgɩ o wʋra. O maa jɩgɩ tralɩ nugǝ zanzan o tee nɩ, kʋ na maŋɩ dɩ garɩwaa yi. Nugǝ kam yɩ Miiri dɩ Alowɛsɩ nugǝ mʋ gwaanɩ daanɩ. ⁴⁰ Zʋzɛfʋ dɩ Nikodɛm ma kwe Zezi yɩra yam ba turi-ya dɩ tralɩ nugǝ kam, yɩ ba daarɩ ba pri-o dɩ gar-jalɩ, nɩ Zwifǝ bam na yǝni ba kɩ ba twa te tɩn. ⁴¹ Gaara mʋ wʋ jǝgǝ kalʋ ba na pagɩ Zezi dagara baŋa nɩ tɩn. Piu ma wʋ gaara yam wʋnɩ, bɔn-dʋʋrɩ maa wʋ piu kʋm yɩra nɩ ba ta na wʋ kɩ nɔɔn-nɔɔnʋ da. ⁴² Kʋ na yɩ dɛ dɩlʋ tɩga na wʋ́ pʋʋrɩ sɩ kʋ taa yɩ ba siun dɛ dɩm tɩn, ba ma kwe Zezi ba tiŋi bɔɔnɩ dɩm wʋnɩ, dɩ je na batwarɩ tɩn ŋwaanɩ.

20

Zezi na bi o yagɩ tʋʋnɩ yɩ o brɩ o tɩtɩ te tɩn

(Matiyu 28:1-10, 16-20, Marɩkɩ 16:1-11, 14-18, Luki 24:1-12, 36-49)

¹ Dɛ dɩlʋ na saŋɩ ba siun dɛ dɩm tɩn, *f7 * Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn ma zaŋɩ o go tɩga o vu Zezi yibeeli dɩm jǝgǝ. O ma na nɩ kandwɛ dɩlʋ ya na pɩ bɔɔnɩ dɩm ni tɩn tigi daa nɩ. ² O ma duri o joori o vu o ta dɩ Simɔn Pɩyɛɛrɩ dɩ karabu wʋlʋ Zezi na soe tɩn o wɩ: «Ba kwe dɩ́ Yuutu wʋm yɩra yam yibeeli dɩm wʋnɩ, dɩ́ nan yǝri ba na kɩ-o mɛ.»

^3-4 Pɩyɛɛrɩ dɩ karabu wʋdoŋ wʋm ma zaŋɩ ba duri ba maa ve bɔɔnɩ dɩm jǝgǝ. Karabu wʋntʋ ma duri o loori Pɩyɛɛrɩ bɔɔnɩ dɩm ni nɩ. ⁵ O ma tiiri o nii bɔɔnɩ dɩm wʋnɩ o na gar-jalɩ dɩm na tigi da, yɩ o wʋ zʋ dɩ wʋ. ⁶ Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma da o kwaga o ba o yi. O ma kɛ o zʋ bɔɔnɩ dɩm wʋ o na gar-jalɩ dɩm na tigi da, ⁷ yɩ o na gɔrɔ kʋlʋ ba ya na mɛ ba ba Zezi yuu tɩn. Kʋntʋ nan pri mʋ kʋ tigi kʋ yɩra. ⁸ Karabu wʋlʋ ya na yi da yigǝ tɩn dɩ laan ma zʋ bɔɔnɩ dɩm wʋ. O ma na kʋlʋ na wʋra tɩn, yɩ o daarɩ o sɛ nɩ kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga. ⁹ Ba daa ta ma wʋ lwarɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ kʋlʋ kʋ wɩ o maŋɩ sɩ o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn kuri. ¹⁰ Ba laan ma joori ba vu sɔŋɔ.

¹¹ Mari daa ta maa zɩgɩ yibeeli dɩm ni nɩ o keerǝ. O na keerǝ kʋntʋ tɩn, o ma tiiri o nii bɔɔnɩ dɩm wʋnɩ. ¹² O ma na malɛsɩ sɩle na zʋ gwar-pwǝǝnu, sɩ je mɛ seeni Zezi yɩra yam ya na tigi da tɩn. Dɩdʋa maa wʋ o yuu seeni, yɩ kadoŋ kam wʋ o nɛ seeni. ¹³ Sɩ ma bwe-o sɩ wɩ: «A nakɔ, bɛɛ mʋ yɩ n keerǝ?»

O ma ta dɩ sɩ o wɩ: «Ba kwe a Yuutu wʋm yɩra yam mʋ ba ja viiri, a nan yǝri ba na kwe-o ba kɩ mɛ.»

¹⁴ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma pipiri o nii o kwaga nɩ o na Zezi na zɩgɩ da, yɩ o wʋ lwarɩ nɩ kʋ yɩ Zezi mʋ. ¹⁵ Zezi ma bwe-o o wɩ: «A nakɔ, bɛɛ mʋ yɩ n keerǝ? Wɔɔ mʋ nmʋ beerǝ?»

Mari maa bʋŋɩ nɩ o yɩ gaarɩ dɩm tu mʋ. O ma ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ tu, kʋ na yɩ nmʋ na kwe-o n ja n viiri, sɩ n brɩ-nɩ n na kɩ-o mɛ tɩn, sɩ a vu a kwe-o.»

¹⁶ Zezi ma bǝŋi o yɩrɩ o wɩ: «Mari.»

Mari ma pipiri o nii o seeni, yɩ o ta dɩ Zwifǝ bam taanɩ o wɩ: «Rabuni», kʋ kuri mʋ ‹Karanyɩna›.

¹⁷ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Yɩ ta n dwe-nɩ, sɩ amʋ daa ta wʋ joori a vu a Ko wʋm te. Nan ve n ta n brɩ a ko-biǝ bam nɩ, amʋ laan maa ve a Ko wʋm te, wʋlʋ na yɩ abam dɩ Ko tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ Baŋa-Wɛ, amʋ Tu dɩ abam dɩ Tu.»

¹⁸ Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn laan ma zaŋɩ o vu o ta dɩ Zezi karabiǝ bam o wɩ: «Amʋ nɛ dɩ́ Yuutu wʋm», yɩ o daarɩ o ta kʋlʋ Zezi na tagɩ o brɩ-o tɩn.

¹⁹ Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ dɩdaan-ni nɩ mʋ Zezi karabiǝ bam lagɩ daanɩ jǝgǝ dɩdʋa. Ba fɔgɩ ba pɩ digǝ kam ni dɩ borbu, ba na kwarɩ fʋʋnɩ dɩ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam tɩn ŋwaanɩ. Zezi laan ma da o ba o zɩgɩ ba tɩtarɩ nɩ. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Yazurǝ wʋ́ jǝni dɩ abam.»

²⁰ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma brɩ-ba o jɩa dɩ o saŋa kam. O karabiǝ bam maa tiini ba jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ dɩ ba na nɛ ba Yuutu wʋm tɩn. ²¹ O daa ta ma joori o ta dɩ ba o wɩ: «Yazurǝ wʋ́ jǝni dɩ abam. A Ko Wɛ na tʋŋɩ-nɩ lʋgʋ baŋa nɩ te tɩn, amʋ dɩ tʋŋɩ abam lʋgʋ kʋm wʋnɩ kʋntʋ doŋ mʋ.»

²² O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma fuli ba seeni yɩ o wɩ: «Joŋi-na Wɛ Joro * kʋm. ²³ Abam na yagɩ nɔɔnʋ wʋlʋ lwarɩm á ma cɛ-o tɩn, Wɛ wʋ́ sɩɩnɩ DƖ yagɩ DƖ ma cɛ kʋ tu. Kʋ daarɩ, abam na wʋ yagɩ á ma cɛ wʋlʋ tɩn, Wɛ dɩ bá yagɩ DƖ ma cɛ-o.»

Toma na tu o sɛ Zezi te tɩn

²⁴ Toma wʋlʋ ba na ma bǝ nɩ ‹Yiywɛ› yɩ o wʋ Zezi karabiǝ fugǝ-bale bam wʋnɩ tɩn ya tǝrǝ maŋa kam Zezi na tu o karabiǝ bam te tɩn. ²⁵ Karabiǝ badonnǝ bam ma ta ba brɩ-o ba wɩ: «Dɩbam ya nɛ dɩ́ Yuutu wʋm.»

O ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ yi na wʋ nɛ cɩna yam niǝ o jɩ sɩm nɩ, sɩ a kɩ a nʋa da a nii, sɩ a daarɩ a kɩ a jɩŋa o saŋa kam nɩ, amʋ bá sɛ.»

²⁶ Da nana na kɛ tɩn, Zezi karabiǝ bam daa ma la daanɩ jǝgǝ dɩdʋa, yɩ Toma dɩ laan wʋra. Ba ma fɔgɩ ba pɩ digǝ kam ni dɩ borbu. Zezi ma da o ba o zɩgɩ ba tɩtarɩ nɩ. O ma ta o wɩ: «Yazurǝ wʋ́ jǝni dɩ abam.»

²⁷ O laan ma ta dɩ Toma o wɩ: «Ma n nʋa n taanɩ a jɩ sɩm yo seeni n nii, n daarɩ n tʋrɩ n jɩŋa a saŋa kam nɩ. Yagɩ bʋbwɛa, sɩ n daarɩ n sɛ.»

²⁸ Toma ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ yɩ a Yuutu dɩ amʋ Baŋa-Wɛ.»

²⁹ Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Nmʋ na nɛ amʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ n laan sɛ na? Balʋ nan na sɛ amʋ yɩ ba ta wʋ nɛ-nɩ tɩn mʋ tiini ba jɩgɩ yu-yoŋo.»

Woŋo kʋlʋ ŋwaanɩ Zan na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ tɩn

³⁰ Zezi dɛɛn kɩ wo-kɩnkagɩla yadonnǝ zanzan o karabiǝ bam tɩtarɩ nɩ, yɩ tɩ maama nan wʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ. ³¹ Wǝǝnu tɩlʋ na pʋpʋnɩ tɩn yɩ sɩ á wanɩ á sɛ, nɩ Zezi mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, yɩ o kwǝri o yɩ Wɛ Bu wʋm. Á nan na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩd-o, á wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ.

21

Zezi na brɩ o tɩtɩ dɩ o karabiǝ bam Galile nɩnɩʋ kʋm ni nɩ te tɩn

¹ Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi daa ma joori o brɩ o tɩtɩ dɩ o karabiǝ bam Tiberiyadɩ *f8 * nɩnɩʋ kʋm ni nɩ. O na brɩ o tɩtɩ te tɩn mʋ tɩntʋ: ² Simɔn Pɩyɛɛrɩ dɛɛn wʋra, dɩ Toma wʋlʋ ba na bǝ nɩ ‹Yiywɛ› tɩn. Natanayɛlɩ dɩ wʋra, wʋlʋ na nuŋi Galile tɩʋ Kana tɩn, dɩdaanɩ Zebede biǝ bam dɩ Zezi karabiǝ badonnǝ bale. Bantʋ bam maama mʋ wʋ daanɩ. ³ Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩ ba o wɩ: «A maa ve a ja kale mʋ.» Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩ́ wʋ́ tɔgɩ dɩ nmʋ dɩ́ vu.»

Ba ma zaŋɩ ba vu ba zʋ naboro kʋm. Tɩtɩɩ dɩm kʋntʋ nɩ ba ma kwaanɩ sɩ ba ja kale, yɩ ba wʋ nɛ kʋlʋkʋlʋ ba ja.

⁴ Tɩga na wʋra ka pʋʋrɩ tɩn, Zezi maa zɩgɩ nɩnɩʋ kʋm ni nɩ, yɩ ba wʋ lwar-o. ⁵ O ma bǝŋi-ba o wɩ: «A badonnǝ-ba, abam wʋ jaanɩ kale na?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Dɩ́ wʋ nɛ kʋlʋkʋlʋ.»

⁶ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Nan dɩ-na á bʋra kam naboro kʋm jazɩm seeni, sɩ á wʋ́ ja.» Ba ma sɩɩnɩ ba dɩ bʋra kam, yɩ ba daa warɩ ba vaŋɩ-ka ba lɩ ba dɩ boro kʋm wʋnɩ, kale sɩm na tiini sɩ dagɩ tɩn ŋwaanɩ.

⁷ Zezi karabu wʋlʋ o na soe tɩn ma ta dɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: «Dɩbam Yuutu wʋm mʋ.»

Simɔn Pɩyɛɛrɩ na lwarɩ nɩ kʋ yɩ ba Yuutu wʋm kʋntʋ tɩn, o ma kwe o gɔrɔ kʋlʋ o ya na lɩ tɩn o zʋ, yɩ o laan daarɩ o faŋɩ o cu na bam wʋnɩ. ⁸ Karabiǝ badaara bam ma ja naboro kʋm ba ba, yɩ ba vaŋɩ bʋra kam dɩ kale sɩm ba wǝli da ba yi na bam ni, ba na daɩ yigǝ yigǝ dɩ buburu kʋm tɩn ŋwaanɩ. Kʋ dɛɛn yɩ nɩnɛɛnɩ mɛtra bi mʋ te. ⁹ Ba na bɛ bubɛ dɩm tɩn, ba ma na min-cala na wʋra, yɩ kale wʋ ya yuu nɩ. Dɩpɛ dɩ maa tigi da. ¹⁰ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Twǝri-na kale sɩlʋ á na jaanɩ lele tɩn sɩdaara á ja á ba.»

¹¹ Simɔn Pɩyɛɛrɩ laan ma vu o zʋ naboro kʋm wʋ o vaŋɩ bʋra kam o dɩ tɩga nɩ. Ka su dɩ kalǝŋ-kamunǝ mʋ, sɩ maama yɩ bi dɩ fiinnu sɩtɔ mʋ (153). Dɩ kale sɩm na daga kʋntʋ tɩn dɩ, bʋra kam wʋ kaarɩ. ¹² Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Ba-na á gʋ á ni-cɛɛrɩ.» O karabiǝ bam maama ma kwarɩ sɩ ba bwe-o ba nii nɩ o yɩ wɔɔ mʋ, bɛŋwaanɩ ba maŋɩ ba lwarɩ nɩ kʋ yɩ ba Yuutu wʋm mʋ. ¹³ Zezi ma zaŋɩ o vu o kwe dɩpɛ dɩm o pa-ba, yɩ o daarɩ o kwe kale sɩm dɩ o pa-ba.

¹⁴ Zezi na bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn, kʋntʋ mʋ kɩ kuni bɩtɔ o na brɩ o tɩtɩ dɩ o karabiǝ bam.

Zezi na ŋɔɔnɩ dɩ Pɩyɛɛrɩ te tɩn

¹⁵ Ba na di ba ti tɩn, Zezi laan ma bwe Simɔn Pɩyɛɛrɩ o wɩ: «Zan bu Simɔn, nmʋ soe amʋ n dwe bantʋ na?»

O ma lǝri o wɩ: «A Yuutu, ɛɛn, nmʋ ye nɩ amʋ soe nmʋ.»

Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Nan ta n nii a pǝlbiǝ bam baŋa nɩ.»

¹⁶ O ma joori o bwe Pɩyɛɛrɩ o kɩ bɩle o wɩ: «Zan bu Simɔn, nmʋ soe amʋ na?»

O ma lǝri o wɩ: «A Yuutu, ɛɛn, nmʋ ye nɩ amʋ soe nmʋ.»

Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: «Nan ta n nii amʋ peeni sɩm baŋa nɩ.»

¹⁷ O daa ma bwe Pɩyɛɛrɩ o kɩ kuni bɩtɔ o wɩ: «Zan bu Simɔn, nmʋ soe amʋ na?»

Pɩyɛɛrɩ wʋ ma cɔgɩ dɩ Zezi na bwe-o kuni bɩtɔ o wɩ o so-o na tɩn. O ma ta dɩ Zezi o wɩ: «Amʋ Yuutu, nmʋ ye woŋo maama. Kʋntʋ ŋwaanɩ nmʋ ye nɩ amʋ soe nmʋ.»

Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Nan ta n nii amʋ peeni sɩm baŋa nɩ. ¹⁸ A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ nmʋ sɩ, nmʋ dɛɛn na yɩ nɔn-dʋŋʋ tɩn, nmʋ yǝni n vɔ n kilǝ n tɩtɩ nɩ mʋ lanyɩranɩ, yɩ n daarɩ n ve nmʋ na lagɩ mɛ tɩn. Kʋ daarɩ nmʋ nan na kwɩn, n laan wʋ́ zǝŋi n jɩa mʋ wɛɛnɩ, yɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ vɔ-ka o pa-m, yɩ o daarɩ o ja-m o vu nmʋ na ba lagɩ mɛ sɩ n vu tɩn.»

¹⁹ Zezi dɛɛn tagɩ kʋntʋ sɩ kʋ brɩ Pɩyɛɛrɩ na wʋ́ tɩ tʋʋnɩ dɩlʋ dwi sɩ kʋ pa Wɛ na zulǝ tɩn mʋ. O laan ma daarɩ o ta dɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: «Ta n tɔgɩ-nɩ.»

²⁰ Pɩyɛɛrɩ ma pipiri o nii o kwaga nɩ, yɩ o na Zezi karabu wʋlʋ o na soe tɩn na tɔgɩ-ba. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ ya na jǝni o salɩ Zezi wʋdiu kʋm dim maŋa nɩ yɩ o bwe-o o wɩ: «A Yuutu, wɔɔ mʋ lagɩ o yǝgi nmʋ o pa?» tɩn. ²¹ Pɩyɛɛrɩ na nɛ-o tɩn, o ma bwe Zezi o wɩ: «A Yuutu, sɩ wʋntʋ, bɛɛ mʋ lagɩ kʋ kɩ-o?»

²² Zezi ma lǝr-o o wɩ: «Amʋ na lagɩ sɩ o taa ŋwɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kam amʋ na wʋ́ joori a ba tɩn, kʋntʋ daɩ nmʋ yigǝ. Nmʋ za n weeni n ta n tɔgɩ-nɩ.»

²³ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ pɛ Zezi karabiǝ bam dɛɛn jɩgɩ-ka ba ŋɔɔnɩ ba wɩ, Zezi karabu wʋm kʋntʋ bá tɩ maŋa dɩ maŋa. Zezi nan wʋ tagɩ o wɩ, o bá tɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ: «Amʋ na lagɩ sɩ o taa ŋwɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kam a na wʋ́ joori a ba tɩn, kʋntʋ daɩ nmʋ yigǝ.»

²⁴ Zezi karabu wʋlʋ o na tagɩ o taanɩ kʋntʋ tɩn mʋ yɩ amʋ wʋlʋ na brɩ Wɛ cɩga kam yɩ a daarɩ a pʋpʋnɩ-ka a tiŋi tɩn. Dɩbam maama nan ye nɩ a na brɩ te tɩn sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ.

²⁵ Zezi ta kɩ wǝǝnu zanzan o wǝli da. Tɩ maama dɩdʋa dɩdʋa nan ya na lagɩ tɩ pʋpʋnɩ tɩ tiŋi, a bʋŋɩ nɩ lʋgʋ baŋa ya bá na je sɩ twaanʋ tɩm kʋntʋ pǝni da. ^1:6\f3 6:7 Sǝbu-dalɩ dɩdʋa yɩ nɔɔnʋ dɛ wʋnɩ ŋwɩɩrʋ mʋ.

ACT

Tɩtʋŋa Tɔnɔ

Zezi tɩntʋŋna bam Tɩtʋŋa Tɔnɔ kʋm na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Luki pʋpʋnɩ twaanʋ tɩle mʋ. Dayigǝ tɔnɔ kʋm mʋ yɩ «Wɛ taanɩ dɩlʋ Luki na pʋpʋnɩ tɩn». Kʋ brɩ Zezi na kɩ te yɩ o ŋɔɔnɩ kʋlʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn. Tɩtʋŋa Tɔnɔ kʋm nan brɩ wǝǝnu tɩlʋ na kɩa, Zezi na diini Wɛ sɔŋɔ tɩn kwaga nɩ tɩn mʋ. O karabiǝ daa ba na-o dɩ yiǝ, Zezi nan wʋ ba tee nɩ dɩ Wɛ Joro kʋm o na tʋŋɩ ba tee nɩ tɩn, yɩ Wɛ Joro kʋm kʋntʋ mʋ pɛ Zezi kɔgɔ kʋm dam, sɩ kʋ jagɩ kʋ yi je maama.

Luki tɩtɩ dɛɛn tɔgɩ dɩ Pooli o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam (Tɩtʋŋa Tɔnɔ 16:10).

Tɔnɔ kʋm brɩ nɩ, Pantɩkoti dɛ dɩm nɩ Wɛ Joro kʋm tu dɩ dam mʋ Zezi karabiǝ bam baŋa nɩ kʋ pa Zezi kɔgɔ kʋm puli Zeruzalɛm nɩ (pɔɔrɩm 1-7).

Zezi kwǝrǝ kam laan ma jagɩ ka yi Zude dɩ Samari lʋgʋ kʋm maama (pɔɔrɩm 8-12).

Zezi tɩntʋŋnʋ Pooli dɩ Zezi karabiǝ badaara laan ma vu ba yi tɩɩnɩ dɩlʋ na kaagɩ na-fara bam tɩn, yɩ ba vu ba yi tʋ-kamunu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Rom tɩn, ba tɔɔlɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kam, yɩ dwi-gɛ tiinǝ balʋ maama na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn dɩ na Wɛ Joro kʋm dam (pɔɔrɩm 13-28).

Zezi kɔgɔ kʋm nɛ cam dɩ yaara zanzan. Wɛ Joro kʋm nan zǝni-ba, kʋ brɩ-ba ba na wʋ́ kɩ te, yɩ kʋ guli-ba Zezi na yɩ wʋlʋ, dɩ o na kɩ kʋlʋ, dɩ o na ŋɔɔnɩ kʋlʋ tɩn.

Wǝǝnu tɩlʋ maama na pʋpʋnɩ Tɩtʋŋa Tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn brɩ nɩ, Wɛ nɔɔna bam maŋɩ sɩ ba tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝrǝ kam mʋ, sɩ kʋ yi lʋgʋ baŋa je maama.

Zezi tɩntʋŋna bam

TƖTƲŊA Tɔnɔ

1

Zezi na kɩ kʋlʋ yɩ o laan joori Wɛ-sɔŋɔ tɩn

¹ A ciloŋ Teofili, a maŋɩ a da yigǝ a pʋpʋnɩ tɔnɔ a pa nmʋ. Tɔnɔ kʋm kʋntʋ wʋnɩ mʋ a pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩlʋ maama Zezi dɛɛn na kɩ tɩn, yɩ a kwǝri a pʋpʋnɩ o na yǝni o brɩ nɔɔna te tɩn, kʋ na sɩŋɩ maŋa kalʋ o na puli o tɩtʋŋa yam ² sɩ kʋ vu kʋ yi dɛ dɩm Wɛ na kwe-o DƖ ja di DƖ sɔŋɔ tɩn. Kʋ na wʋ́ loori sɩ o di Wɛ-sɔŋɔ kʋntʋ tɩn, o laan ma brɩ o tɩntʋŋna balʋ o na kuri tɩn dɩ Wɛ Joro * dam, yɩ o brɩ-ba ba na maŋɩ sɩ ba kɩ kʋlʋ tɩn. ³ O tʋʋnɩ dɩm kwaga nɩ o ma joori o ba o brɩ o tɩtɩ o nɔɔna bam tee nɩ kuni zanzan, sɩ kʋ brɩ-ba lanyɩranɩ nɩ o sɩɩnɩ o bi o yagɩ tʋʋnɩ. O dɛɛn brɩ o tɩtɩ o tɩntʋŋna bam da fiinna mʋ, yɩ o ŋɔɔnɩ Wɛ paarɩ dɩm taanɩ o brɩ-ba.

⁴ Dɛ dɩdwɩ Zezi na wʋra o brɩ-ba kʋntʋ tɩn, o ma kaanɩ-ba o wɩ, ba yɩ zaŋɩ ba nuŋi Zeruzalɛm wʋnɩ, sɩ ba taa cǝgi wʋlʋ wʋm o Ko na goni ni sɩ o ba ba te tɩn, nɩ o na maŋɩ o ta dɩ ba te tɩn. ⁵ Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Zan dɛɛn yǝni o miisi nɔɔna na wʋnɩ mʋ, da fɩnfɩɩn nan na wǝli da, Wɛ wʋ́ miisi abam DƖ Joro kʋm wʋnɩ.»

⁶ Zezi dɩ o tɩntʋŋna bam dɛɛn na kikili daanɩ kʋntʋ tɩn, ba ma bwe-o ba wɩ: «Dɩbam Yuutu, kʋ yɩ lele kʋntʋ mʋ n lagɩ n pa dɩbam Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam joori dɩ́ di paarɩ na?»

⁷ Zezi ma lǝri-ba o wɩ: «Kʋ daɩ sɩ abam lwarɩ maŋa kalʋ Wɛ na lɩ dɩdaanɩ DƖ tɩtɩ ni sɩ wǝǝnu tɩntʋ kɩ tɩn. ⁸ Wɛ Joro kʋm nan wʋ́ ba abam yuu nɩ kʋ pa á joŋi dam dɩlʋ na nuŋi Wɛ tee nɩ tɩn. Abam laan wʋ́ ji a maana tiinǝ sɩ á brɩ nɔɔna amʋ cɩga kam je maama nɩ, kʋ na sɩŋɩ dɩ Zeruzalɛm dɩ Zude dɩ Samari tɩɩnɩ dɩm maama, dɩ lʋgʋ baŋa je maama nɩ.»

⁹ Zezi dɛɛn na ŋɔɔnɩ kʋntʋ dɩ ba o ti tɩn, o ma zaŋɩ o maa diini Wɛ-sɔŋɔ, yɩ ba zɩgɩ ba nii-o. Kunkwǝǝnu ma ba tɩ kwǝl-o kʋ pa ba daa warɩ ba na-o. ¹⁰ O na maa diini kʋntʋ tɩn, ba daa ta ma kwǝni ba nii wɛyuu nɩ. Ba na zɩgɩ ba nii kʋntʋ tɩn, nɔɔna bale ma da ba ba ba zɩgɩ ba tee nɩ. Ba zʋ gwar-pwǝǝnu mʋ. ¹¹ Ba ma ta dɩ ba ba wɩ: «Galile tiinǝ-ba, bɛɛ mʋ yɩ á zɩgɩ yoba á kwǝni á nii wɛɛnɩ? Abam na nɛ kʋlʋ tɩn, kʋ yɩ Wɛ mʋ kwe Zezi DƖ ja di DƖ sɔŋɔ. Wʋntʋ tɩtɩ nan ta wʋ́ joori o ba kʋntʋ doŋ, nɩ abam na nɛ-o o na maa diini te tɩn.»

¹² Zezi tɩntʋŋna bam laan ma zɩgɩ piu kʋm ba ya na wʋ kʋ yuu nɩ tɩn, ba joori ba vu Zeruzalɛm tɩʋ kʋm wʋ. Piu kʋm kʋntʋ yɩrɩ mʋ Olivi piu, yɩ kʋ batwarɩ dɩdaanɩ tɩʋ kʋm nɩnɛɛnɩ kilomɛtrɩ dɩdʋa. ¹³ Ba ma vu ba zʋ tɩʋ kʋm ba kɛ ba vu sɔŋɔ kʋlʋ ba na maŋɩ ba zʋʋrɩ da tɩn, ba di wɛyuu digǝ kam. Nɔɔna bam kʋntʋ yɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan dɩ Zakɩ dɩ Andre, kʋ wǝli dɩ Filipi dɩ Toma, dɩdaanɩ Batelemi dɩ Matiyu, kʋ wǝli dɩ Zakɩ wʋlʋ na yɩ Alɩfɩ bu tɩn, dɩ Simɔn wʋlʋ na yɩ Zelɔtɩ * nɔɔna bam wʋ nɔɔnʋ tɩn, dɩdaanɩ Zudasɩ wʋlʋ na yɩ Zakɩ bu tɩn. ¹⁴ Maŋa maama bantʋ dɛɛn yǝni ba wʋ daanɩ dɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ mʋ, yɩ ba warɩ Wɛ. Kaana badonnǝ dɩdaanɩ Zezi nu Mari dɩ Zezi nyaana dɩ tɔgɩ ba wʋra dɩ ba.

Ba na kuri nɔɔnʋ wʋdoŋ sɩ o lǝni Zudasɩ yuu nɩ te tɩn

¹⁵ Dɛ dɩdwɩ balʋ maama na yɩ ko-biǝ Zezi ŋwaanɩ tɩn ma kikili daanɩ jǝgǝ dɩdʋa, ba yi nɩ nɔɔna bi dɩ fiinle (120). Ba na wʋra kʋntʋ tɩn, Pɩyɛɛrɩ ma zaŋɩ ba wʋnɩ o zɩgɩ wɛɛnɩ sɩ o ŋɔɔnɩ. ¹⁶ O maa wɩ: «A ko-biǝ-ba, kʋ na yɩ Zudasɩ wʋlʋ na brɩ Zezi dʋna bam cwǝŋǝ sɩ ba ja-o tɩn, Wɛ Joro * kʋm dɛɛn maŋɩ kʋ pa Pɛ Davidi * ŋɔɔnɩ wʋntʋ taanɩ faŋa faŋa. Kʋlʋ na pʋpʋnɩ kʋ tiŋi Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ wʋntʋ ŋwaanɩ tɩn mʋ maŋɩ sɩ kʋ ba kʋ kɩ. ¹⁷ Zudasɩ dɛɛn tɔgɩ o wʋ dɩbam kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ, yɩ o tɔgɩ o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam.»

¹⁸ Zudasɩ na kɩ te tɩn, o dɛɛn kwe sǝbu kʋlʋ o na joŋi o kǝm-balɔrɔ kʋm baŋa nɩ tɩn o ma yǝgi tɩga mʋ. O daarɩ o tʋ tɩga nɩ o tɩ. O pugǝ ma bagɩ yɩ o lʋrʋ pi tɩ nuŋi. ¹⁹ Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn ma ni kʋlʋ na kɩ-o tɩn, kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba bǝŋi tɩga kam kʋntʋ nɩ ‹Akɩlɩdama› dɩ ba tɩtɩ taanɩ. Kʋ kuri mʋ ‹Jana tɩga›.

²⁰ Pɩyɛɛrɩ ta ma ta o wɩ: «Kʋ nan pʋpʋnɩ Wɛ lǝŋ-ŋwɩ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Wɛ wʋ́ pa wʋntʋ sɔŋɔ kʋm ba kʋ cɔgɩ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa yɩ daarɩ kʋ wʋnɩ.›

Kʋ daa ta pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

‹Wɛ wʋ́ pa nɔɔnʋ wʋdoŋ lǝni wʋntʋ yuu nɩ o taa tʋŋɩ o tɩtʋŋa yam.›

^21-22 Kʋ nan maŋɩ sɩ nɔɔnʋ wǝli dɩbam Zezi tɩntʋŋna bam wʋnɩ o ji maana tu, sɩ o taa ŋɔɔnɩ dɩ́ Yuutu Zezi cɩga kam dɩ o na bi o yagɩ tʋʋnɩ te tɩn. Kʋntʋ tu nan maŋɩ sɩ o taa yɩ wʋlʋ dɛɛn na tɔgɩ o wʋ dɩbam kɔgɔ kʋm wʋnɩ maŋa maama dɩ́ Yuutu Zezi dɛɛn na tɔgɩ dɩ dɩbam o beeri tɩn mʋ, kʋ sɩŋɩ maŋa kam Zan na miisi Zezi na wʋnɩ tɩn, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kam Zezi na yagɩ dɩbam te yɩ o di Wɛ-sɔŋɔ tɩn.»

²³ Pɩyɛɛrɩ na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, ba ma lɩ nɔɔna bale. Dɩdʋa mʋ yɩ Zʋzɛfʋ wʋlʋ ba na bǝ nɩ Basaba yɩ ba daa ta bǝ-o nɩ Zusitu tɩn. Wʋdoŋ wʋm maa yɩ Matɩasɩ. ²⁴ Ba laan ma loori Wɛ ba wɩ: «Dɩ́ Yuutu, nmʋ maŋɩ n ye nɔɔnʋ maama wʋbʋŋa na yɩ te tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩ́ loori nmʋ tee nɩ sɩ n brɩ dɩbam nɔɔna bantʋ bale wʋnɩ nmʋ na kuri wʋlʋ sɩ o ji nmʋ tɩntʋŋnʋ tɩn, ²⁵ sɩ o taa tʋŋɩ tɩtʋŋa yalʋ Zudasɩ na kwe o yagɩ yɩ o daarɩ o vu o na maŋɩ sɩ o vu mɛ tɩn.»

²⁶ Ba na loori Wɛ ba ti tɩn, ba ma ta jɔrɔ sɩ ba kuri nɔɔna bale bam kʋntʋ wʋnɩ. Ba na tagɩ ba kuri wʋlʋ tɩn mʋ yɩ Matɩasɩ. Ba laan ma pa o tɔgɩ o yɩ Zezi tɩntʋŋnʋ o wǝli ba fugǝ-dɩdʋa kam wʋnɩ.

2

Wɛ Joro kʋm na tu kʋ zǝni Zezi karabiǝ bam te tɩn

¹ Dɛ dɩm Zwifǝ bam na yǝni ba di ba candiǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ Pantɩkoti * tɩn ma ba ka yi. Zezi karabiǝ bam maama maa wʋ daanɩ jǝgǝ dɩdʋa. ² Sɔɔ ma da kʋ nuŋi wɛyuu nɩ nɩnɛɛnɩ vu-dɩʋ na fufugi te tɩn. Sɔŋɔ kʋm ba na je kʋ wʋnɩ tɩn maama ma su dɩ sɔɔ kʋm kʋntʋ. ³ Ba ma na wǝǝnu nɩ min-vwɩ te, yɩ tɩ pwɛ pwɛ tɩ jǝni ba dɩdʋa dɩdʋa yuu nɩ. ⁴ Wɛ Joro * kʋm ma ba ba maama tee nɩ dɩ dam, yɩ ba sɩŋɩ sɩ ba taa ŋɔɔnɩ taana dwi dwi, nɩnɛɛnɩ Wɛ Joro kʋm na pɛ-ba dam sɩ ba ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ tɩn.

⁵ Kantʋ maŋa kam nɩ, Zwifǝ zanzan dɛɛn mʋ tu ba wʋ tɩʋ kʋm nɩ. Ba maa yɩ balʋ na kwarɩ Wɛ lanyɩranɩ tɩn, yɩ ba nuŋi je maama mʋ lʋgʋ baŋa nɩ. ⁶ Balʋ na wʋra tɩn dɛɛn ma ni sɔɔ kʋm na kɩ te tɩn, yɩ kɔgɔ zanzan laan ma ba kʋ la daanɩ jǝgǝ kam nɩ. Ba ma ni Zezi karabiǝ bam na zɩgɩ ba ŋɔɔnɩ taana dwi dwi. Kʋ ma sʋ-ba, bɛŋwaanɩ ba maama dɛɛn ni Zezi karabiǝ bam na ŋɔɔnɩ ba dɩdʋa dɩdʋa dwi taanɩ. ⁷ Ba yɩra ma sɔɔrɩ yɩ kʋ kɩ-ba yǝǝu. Ba ma ta ba wɩ: «Nii, bantʋ maama yɩ Galile tiinǝ mʋ, yɩ ba zɩgɩ ba ŋɔɔnɩ taana yantʋ doŋ. ⁸ Kʋ nan kɩ ta mʋ yɩ dɩbam maama ni ba na ŋɔɔnɩ dɩbam dɩdʋa dɩdʋa dwi taanɩ? ⁹ Dɩbam nuŋi je dwi tǝri tǝri mʋ. Dɩbam badonnǝ nuŋi Parɩtɩ dɩ Meedi dɩ Elam, kʋ wǝli dɩ Mesopotami dɩ Zude dɩ Kapadɔsɩ, dɩdaanɩ Pɔn dɩ Azi tɩɩnɩ dɩm maama. ¹⁰ Dɩ́ badonnǝ dɩ ma nuŋi Friizi dɩ Pamfili dɩ Ezipi dɩ Liibi tɩɩnɩ dɩlʋ na batwarɩ dɩ Sirɛɛnɩ tɩn. Dɩ́ badonnǝ maa nuŋi Rom. ¹¹ Dɩbam yɩ Zwifǝ mʋ, kʋ wǝli dɩ dwi-gɛ tiinǝ balʋ na tɔgɩ cullu tɩlʋ Wɛ na pɛ dɩbam Zwifǝ bam tɩn. Dɩbam badonnǝ maa nuŋi Krɛtɩ dɩ Arabi. Dɩ kʋntʋ dɩ, dɩbam maama nan ta ni ba na maɩ dɩbam dɩdʋa dɩdʋa dwi taanɩ ba ŋɔɔnɩ wo-kamunnu tɩlʋ Wɛ na kɩ tɩn.»

¹² Nɔɔna bam na yɩ yǝǝu yɩ ba wʋbʋŋa vugimi daanɩ kʋntʋ tɩn, ba maa bwe daanɩ ba wɩ: «Kǝm dɩntʋ kuri mʋ bɛɛ?» ¹³ Ba badaara laan maa jɩgɩ Zezi tɩntʋŋna bam ba mwana, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Nɔɔna bantʋ nyɔgɩ sana mʋ ba su.»

Pɩyɛɛrɩ na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ Pantɩkoti dɛ nɩ te tɩn

¹⁴ Pɩyɛɛrɩ laan ma zaŋɩ wɛɛnɩ dɩdaanɩ o donnǝ fugǝ-dɩdʋa kam. O ma ŋɔɔnɩ dɩ kwǝr-dɩa o ta dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm o wɩ: «A badonnǝ-ba, Zwifǝ-ba dɩ abam balʋ maama na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn, cǝgi-na sɩ a ta kǝm dɩntʋ kuri a brɩ abam. ¹⁵ Abam na bʋŋɩ nɩ nɔɔna bantʋ nyɔgɩ sana mʋ ba su tɩn, kʋ nan daɩ kʋntʋ. Kʋ daa ta yɩ tɩtɩɩtɩ mʋ, wɩa ta wʋ bɩgɩ sɩ ba nyɔ sana. ¹⁶ Kʋ nan yɩ kʋlʋ Wɛ nijoŋnu Zʋwɛlɩ dɛɛn na ŋɔɔnɩ kʋ taanɩ tɩn mʋ. ¹⁷ O tagɩ sɩ Baŋa-Wɛ wɩ:

‹Lʋgʋ tiim maŋa na yiǝ,

amʋ wʋ́ pwǝri a Joro * kʋm sɩ kʋ taa wʋ nabiinǝ maama tee nɩ.

Kʋntʋ nan wʋ́ pa abam biǝ dɩ á bukwa ŋɔɔnɩ amʋ yiyiu-ŋwɛ.

Aá pa abam nɔn-dʋnnʋ na vɩɩrɩm,

kʋ daarɩ sɩ á nankwɩn dwɛ dɩndwɩa.

¹⁸ Kʋ yɩ cɩga sɩ da yam kʋntʋ nɩ,

kʋ na yɩ a tɩntʋŋ-baara dɩ kaana dɩ,

aá pwǝri a Joro kʋm a pa ba maama,

sɩ ba ŋɔɔnɩ amʋ yiyiu-ŋwɛ.

¹⁹ A ta wʋ́ pa wo-kɩnkagɩla taa kɩ wɛyuu nɩ,

yɩ a daarɩ a kɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ a dam tɩn tɩga baŋa nɩ.

Kantʋ maŋa kam nɩ jana wʋ́ ta wʋra dɩ mini dɩ nyʋa kalʋ na tiini ka zwǝrǝ tɩn.

²⁰ Wɩa kam wʋ́ ji lim, yɩ cana kam dɩ wʋ́ ji nasʋŋʋ nɩ jana te,

kʋ na wʋ́ loori sɩ amʋ Baŋa-Wɛ sarɩya dɛ kamunu kʋlʋ na jɩgɩ zulǝ ba dɩ yi tɩn.

²¹ Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ,

wʋlʋ maama na wʋ́ bǝŋi dɩ́ Yuutu yɩrɩ o ma loori zǝnǝ tɩn,

oó na vrɩm.›

²² A badonnǝ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ-ba, cǝgi-na a na lagɩ a ta kʋlʋ tɩn. A lagɩ a ta Zezi wʋlʋ na yɩ Nazarɛtɩ tu tɩn taanɩ mʋ a brɩ abam. Baŋa-Wɛ tagɩ wʋntʋ ŋwaanɩ mʋ DƖ kɩ wo-kamunnu dɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ DƖ dam tɩn, sɩ kʋ brɩ abam nɩ o sɩɩnɩ o nuŋi wʋm Baŋa-Wɛ te mʋ. Abam tɩtɩ maŋɩ á ye kʋntʋ, bɛŋwaanɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maŋɩ tɩ kɩ abam tɩtarɩ nɩ. ²³ Wɛ maŋɩ DƖ ye kʋ na wʋ́ ta yɩ te tɩn. DƖ dɛɛn ma lɩ wʋbʋŋa sɩ abam ja Zezi á kɩ nɔn-balwaarʋ jɩŋa nɩ, sɩ ba pa-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ. Á kɩ kʋntʋ mʋ á ma á gʋ-o. ²⁴ Wɛ nan mʋ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ. DƖ ma joŋ-o tʋʋnɩ yaara yam wʋnɩ DƖ yagɩ. Bɛŋwaanɩ tʋʋnɩ dɛɛn wʋ wanɩ dɩ cǝŋ-o dɩ yagɩ yibeeli dɩm wʋnɩ.

²⁵ Faŋa faŋa tɩn, Pɛ Davidi * dɛɛn tagɩ wʋntʋ taanɩ o wɩ:

‹A naɩ a Yuutu Wɛ a yigǝ nɩ maŋa maama.

DƖ wʋ a jazɩm nɩ,

sɩ DƖ zǝni-nɩ sɩ a yɩ tʋ.

²⁶ Mʋ kʋ kuri a jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ,

yɩ a ni-taanɩ dɩ jɩgɩ ywǝǝni.

Dɩ a yɩra bwǝni dɩm maama

a nan ta jɩgɩ tɩɩna nmʋ Wɛ tee nɩ.

²⁷ Bɛŋwaanɩ, a na tɩga,

nmʋ Baŋa-Wɛ bá yagɩ-nɩ sɩ a maŋɩ curu nɩ.

Nmʋ bá sɛ sɩ n tɩtɩ Wʋ-poŋo Tu wʋm yɩra pɔ.

²⁸ Nmʋ pɛ a lwarɩ cwe sɩlʋ na yɩ ŋwɩa cwe tɩn sɩ a taa tɔga.

Nmʋ wʋ́ pa a na ywǝǝni zanzan nmʋ tee nɩ.›

²⁹ A ko-biǝ-ba, mʋ kʋlʋ dɩbam nabaarʋ Davidi dɛɛn na tagɩ tɩn. A nan lagɩ a ŋɔɔnɩ wʋntʋ taanɩ mʋ jaja a brɩ abam nɩ o tɩga, yɩ ba kwe-o ba kɩ. O yibeeli ta wʋra dɩ zɩm maama. ³⁰ O dɛɛn nan yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ, yɩ o guli Wɛ na goni ni DƖ pa-o DƖ wɩ, DƖ wʋ́ pa o dwi tiinǝ bam dɩdʋa zaŋɩ o di paarɩ o jǝŋǝ kam je nɩ. ³¹ Davidi nan maŋɩ o da yigǝ o lwarɩ kʋlʋ Wɛ na wʋ́ kɩ tɩn. Kʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn tʋʋnɩ biim woŋo mʋ o tagɩ o wɩ: ‹Wɛ wʋ sɛ sɩ DƖ yag-o curu nɩ. O yɩra yam dɩ nan wʋ pɔgɩ.› ³² Cɩga tɩn, Baŋa-Wɛ mʋ joori DƖ pa Zezi wʋlʋ a ya na tagɩ tɩn ŋwɩa, yɩ dɩbam maama yɩ maana tiinǝ dɩ́ brɩ nɔɔna cɩga kam kʋntʋ. ³³ Wɛ na bi-o tɩn, DƖ zǝŋ-o DƖ jǝni DƖ jazɩm nɩ. Zezi laan ma joŋi Wɛ Joro kʋm o Ko Wɛ tee nɩ, nɩ Wɛ na maŋɩ DƖ go ni sɩ DƖ wʋ́ pa-o te tɩn, yɩ o pwǝri-kʋ dɩbam baŋa nɩ. Mʋ kʋlʋ abam zɩm na naɩ yɩ á kwǝri á ni tɩn. ³⁴ Kʋ daɩ Davidi tɩtɩ mʋ diini Wɛ-sɔŋɔ. Wʋntʋ nan tagɩ o wɩ:

‹Yuutu Baŋa-Wɛ tagɩ dɩ a Yuutu DƖ wɩ:

Ba n jǝni a jazɩm nɩ,

³⁵ sɩ aá kɩ nmʋ dʋna maama n nɛ kuri nɩ, sɩ n nɔ-ba nɩ tɩga te.›

³⁶ Kʋntʋ tɩn, Yisɩrayɛlɩ dwi maama nan maŋɩ sɩ ba lwarɩ lanyɩranɩ nɩ, Zezi wʋlʋ abam na pagɩ tʋʋn-dagara baŋa nɩ á gʋ tɩn, kʋ yɩ wʋntʋ tɩtɩ nɔ́ɔ mʋ Wɛ laan pɛ sɩ o taa yɩ Krisi wʋm, yɩ o kwǝri o yɩ dɩbam Yuutu.»

³⁷ Nɔɔna bam na ni Pɩyɛɛrɩ na tagɩ kʋlʋ kʋntʋ tɩn, kʋ ma tiini kʋ cɔgɩ ba wʋrʋ zanzan. Ba ma bwe Pɩyɛɛrɩ dɩ Zezi tɩntʋŋna badonnǝ bam ba wɩ: «Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ nan wʋ́ kɩ ta mʋ?»

³⁸ Pɩyɛɛrɩ ma lǝri-ba o wɩ: «Abam maama maŋɩ sɩ á lǝni á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm, sɩ á daarɩ á pa ba miisi abam na wʋnɩ Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ, sɩ Wɛ wʋ́ yagɩ á lwarɩm DƖ ma cɛ abam. Wɛ laan wʋ́ pa DƖ Joro kʋm taa wʋ abam tee nɩ. ³⁹ Mʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ kɩ te tɩn. DƖ goni ni dɩntʋ DƖ pa abam dɩ á biǝ, kʋ wǝli dɩ balʋ maama na baŋwɛ tɩn. Kʋ yɩ balʋ maama dɩbam Yuutu Baŋa-Wɛ na wʋ́ bǝŋi sɩ ba taa tɔg-o tɩn mʋ.»

⁴⁰ Pɩyɛɛrɩ ma joori o fɔgɩ o ma bɩtarɩ dwi dwi o brɩ-ba Wɛ cɩga kam, yɩ o kaanɩ-ba o wɩ: «Sɛ-na sɩ Baŋa-Wɛ vrɩ abam zɩm nɔn-balwaarʋ tɩm tɩtarɩ nɩ.» ⁴¹ Nɔɔna bam zanzan ma sɛ o taanɩ dɩm, yɩ ba daarɩ ba pa ba miisi-ba na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ. Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ nɔɔna zanzan mʋ tu ba zʋ ba wǝli Zezi karabiǝ kɔgɔ kʋm wʋnɩ, ba yi nɩnɛɛnɩ nɔɔna mʋrr-tɩtɔ (3.000) te. ⁴² Ba ma tiini ba kwaanɩ ba pa Zezi tɩntʋŋna bam brɩ-ba Wɛ cwǝŋǝ kam. Ba maama maa wǝli daanɩ dɩ ni dɩdʋa, yɩ ba kwǝri ba tɔgɩ daanɩ ba di wʋdiu nɩ Zezi dɛɛn na fɔgɩ dɩpɛ dɩm o pa o karabiǝ bam yɩ ba di te tɩn. Ba ma kwǝri ba tɔgɩ daanɩ ba warɩ Wɛ maŋa maama.

⁴³ Fʋʋnɩ ma zʋ nɔɔna bam maama, bɛŋwaanɩ Wɛ dɛɛn pɛ Zezi tɩntʋŋna bam kɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu zanzan na brɩ Baŋa-Wɛ dam tɩn. ⁴⁴ Zezi karabiǝ bam maama dɛɛn yǝni ba wʋ jǝgǝ dɩdʋa mʋ, yɩ wǝǝnu tɩlʋ ba na jɩgɩ tɩn yɩ ba maama nyɩm. ⁴⁵ Ba maa yǝni ba kwe ba jɩjɩgɩrʋ dɩ ba zɩla ba yǝgǝ, yɩ ba maŋɩ tɩ sǝbu kʋm ba pa daanɩ, kʋ maŋɩ nɩ nɔɔnʋ maama na lagɩ zǝnǝ te tɩn. ⁴⁶ Dɛ maama ba yǝni ba la daanɩ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ. Ba ma tɔgɩ daanɩ ba di wʋdiu da sam nɩ, kʋ nyɩ dɩ Zezi dɛɛn na fɔgɩ dɩpɛ o pa karabiǝ bam te tɩn. Ba maa maŋɩ ba wʋdiiru ba pa daanɩ, yɩ ba jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ dɩdaanɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ. ⁴⁷ Ba maa zuli Wɛ maŋa maama, yɩ ba jɩgɩ zulǝ nɔɔna maama yibiyǝ nɩ. Dɛ maama dɩ́ Yuutu wʋm maa paɩ balʋ na nɛ vrɩm tɩn tui ba wǝli ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ.

3

Kɔrɔ na nɛ yazurǝ Zezi dam ŋwaanɩ te tɩn

¹ Dɛ dɩdwɩ mʋ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan dɛɛn zaŋɩ ba vu Wɛ-di-kamunu kʋm, maŋa kalʋ nɔɔna na yǝni ba ve ba warɩ Wɛ tɩn. Kʋ yɩ wɛ-gunim maŋa nɩ mʋ. ² Ba ma vu ba yi digǝ kam ni dɩlʋ ba na bǝ nɩ ‹Ni-laa› tɩn. Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩ kɔrɔ mʋ kʋ na puli o lʋra kam maŋa nɩ. O nɔɔna maa yǝni ba zɩŋ-o ba vu ba jǝni da dɛ maama, sɩ o taa loori sǝbiǝ nɔɔna balʋ na tui ba tɔgɩ da ba zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ tɩn tee nɩ. ³ Nɔɔnʋ wʋm ma na Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan na maa zʋʋrɩ Wɛ-digǝ kam. O ma loori-ba sɩ ba pa-o woŋo. ⁴ Ba ma nii-o ziin. Pɩyɛɛrɩ laan ma ta dɩd-o o wɩ: «Nii dɩbam seeni.» ⁵ O ma sɩɩnɩ o nii-ba yɩ o jɩgɩ tɩɩna sɩ baá pa-o woŋo. ⁶ Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩd-o o wɩ: «A ba jɩgɩ sǝbu sɩ a pa-m. A nan wʋ́ pa nmʋ a na jɩgɩ kʋlʋ tɩn. Dɩ Nazarɛtɩ tu Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ, zaŋɩ n ta n veǝ.»

⁷ Pɩyɛɛrɩ na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma ja o jazɩm o zǝn-o o pa o zaŋɩ wɛɛnɩ. O na zaŋɩ kʋntʋ bɩdwɩ baŋa nɩ tɩn, mʋ o nɛ sɩm dɩ o nakwǝǝlu tɩm maama kɩ dam lanyɩranɩ. ⁸ Nɔɔnʋ wʋm ma faŋɩ wɛɛnɩ o joori o ba o cwi o nɛ baŋa nɩ yɩ o sɩŋɩ vǝŋǝ. O ma tɔgɩ-ba o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ. O maa veǝ yɩ o faŋa wɛɛnɩ yɩ o zuli Wɛ. ⁹ Nɔn-kɔgɔ kʋm ma na o na veǝ yɩ o zuli Wɛ. ¹⁰ Ba ma lwarɩ nɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ mʋ yɩ looru wʋlʋ ya na je Wɛ-di-kamunu kʋm ‹Ni-laa› kʋm nɩ tɩn. Kʋ ma tiini kʋ sɔɔrɩ-ba, yɩ kʋ kɩ-ba yǝǝu dɩ kʋlʋ na kɩ tɩn.

Pɩyɛɛrɩ na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ te tɩn

¹¹ Nɔɔnʋ wʋm ma yɔɔrɩ o mǝǝli Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan. Nɔɔna bam maama maa yɩ yǝǝu. Ba ma zaŋɩ ba duri ba vu ba te, kʋnkɔlɔ kʋlʋ na jɩgɩ pwǝŋǝ yɩ ba maa bǝ nɩ ‹Salɔmɔn kʋnkɔlɔ› tɩn nɩ. ¹² Pɩyɛɛrɩ na nɛ nɔɔna bam kʋntʋ tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: «A badonnǝ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ-ba, bɛŋwaanɩ mʋ yɩ abam yɩ yǝǝu dɩ kʋlʋ na kɩ tɩn? Bɛɛ mʋ yɩ abam yɔɔrɩ á nii dɩbam kʋntʋ? Abam bʋŋɩ sɩ kʋ yɩ dɩbam tɩtɩ dam mʋ pɛ o zaŋɩ o ve na? Á bʋŋɩ nɩ kʋ yɩ dɩbam na kwarɩ Wɛ lanyɩranɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ o zaŋɩ o ve na? ¹³ Kʋ nan na yɩ te tɩn, dɩbam nabaara Abraham * dɩ Yizakɩ dɩ Zakɔbɩ Baŋa-Wɛ laan mʋ pɛ DƖ tɩntʋŋnʋ Zezi joŋi paarɩ dɩ zulǝ. Abam jaanɩ wʋntʋ mʋ á pa ba gʋ-o. Pilatɩ dɛɛn bʋŋɩ sɩ o yag-o yɩ abam wʋ sɛ. ¹⁴ Zezi Krisi yɩ wʋ-poŋo tu mʋ dɩ cɩga tu. Abam nan vɩ-o, yɩ á daarɩ á loori Pilatɩ sɩ o yagɩ nɔn-gʋrʋ mʋ o pa abam. ¹⁵ Abam na kɩ te tɩn, á gʋ wʋlʋ na yɩ ŋwɩa tu tɩn mʋ, yɩ Wɛ joori DƖ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ. Dɩbam yɩ maana tiinǝ dɩ́ brɩ nɔɔna cɩga kam kʋntʋ. ¹⁶ Kʋ yɩ Zezi Krisi yɩrɩ dam dɩm ŋwaanɩ, dɩ dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn mʋ pɛ nɔɔnʋ wʋlʋ abam na nɛ yɩ á ye tɩn na dam. Kʋ yɩ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn mʋ pɛ o na yazurǝ abam maama yigǝ nɩ.

¹⁷ A ko-biǝ-ba, abam dɩ á yigǝ tiinǝ bam na kɩ Zezi te tɩn, a ye nɩ abam ya yǝri woŋo kʋlʋ á na kɩ tɩn mʋ. ¹⁸ Faŋa faŋa tɩn, Wɛ dɛɛn pɛ DƖ nijoŋnǝ bam maama tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ ba brɩ nɔɔna nɩ Krisi * wʋm DƖ na tʋŋɩ tɩn maŋɩ sɩ o yaarɩ mʋ. Abam na kɩ-o te tɩn mʋ pɛ Wɛ taanɩ dɩm sɩɩnɩ dɩ kɩ. ¹⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nan lǝni-na á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ, sɩ á daarɩ á pipiri á taá tɔgɩ Wɛ, sɩ Wɛ wʋ́ yagɩ á lwarɩm DƖ ma cɛ abam. ²⁰ Kʋntʋ tɩn, dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ wʋ́ pa abam wʋrʋ taa zurǝ maŋa dɩ maŋa, yɩ DƖ daarɩ DƖ tʋŋɩ Krisi wʋm DƖ na maŋɩ DƖ kuri sɩ DƖ pa abam tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ Zezi. ²¹ O maŋɩ sɩ o taa wʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ mʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ fɔgɩ DƖ kwɛ wǝǝnu maama tɩn, nɩ Wɛ na maŋɩ DƖ pa DƖ nijoŋnǝ bam tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ faŋa faŋa te tɩn. ²² Kʋ yɩ nɩnɛɛnɩ Moyisi * dɛɛn na tagɩ o wɩ: ‹Abam Yuutu Baŋa-Wɛ wʋ́ pa abam dwi tu dɩdʋa mʋ zaŋɩ o taa yɩ Wɛ nijoŋnu abam tɩtarɩ nɩ, nɩ DƖ na tʋŋɩ amʋ Moyisi te tɩn. Wʋntʋ nan na tuǝ, abam maŋɩ sɩ á sɛ taanɩ dɩlʋ maama o na wʋ́ ta o brɩ abam tɩn. ²³ Wʋlʋ maama nan na wʋ sɛ kʋlʋ Wɛ nijoŋnu wʋm na wʋ́ brɩ tɩn, ba maŋɩ sɩ ba lɩ kʋ tu mʋ Wɛ nɔɔna bam wʋnɩ ba gʋ.› Mʋ kʋlʋ Moyisi dɛɛn na tagɩ tɩn. ²⁴ Kʋ na puli dɩ Samʋwɛlɩ dɩ balʋ maama na saŋɩ o kwaga tɩn, Wɛ nijoŋnǝ balʋ maama na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ tɩn dɛɛn brɩ kʋlʋ na wʋ́ kɩ da yantʋ wʋnɩ tɩn mʋ. ²⁵ Wɛ kwǝrǝ kam DƖ dɛɛn na pɛ DƖ nijoŋnǝ bam sɩ ba tɔɔlɩ tɩn yɩ abam ŋwaanɩ mʋ. Wɛ ni dɩm DƖ dɛɛn na goni DƖ pa dɩbam nabaara bam tɩn dɩ daa ta yɩ abam ŋwaanɩ mʋ. DƖ dɛɛn goni ni dɩ Abraham DƖ wɩ: ‹Nmʋ dwi dɩm ŋwaanɩ amʋ wʋ́ kɩ lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama lanyɩranɩ.› ²⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ Baŋa-Wɛ dɛ yigǝ DƖ tʋŋɩ DƖ tɩntʋŋnʋ wʋm abam tee nɩ mʋ, sɩ o kɩ abam lanyɩranɩ dɩ o na pa abam dɩdʋa dɩdʋa yagɩ á kǝm-balwaarʋ tɩm.»

4

Ba na jaanɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan te tɩn

¹ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan dɛɛn na wʋra ba ŋɔɔnɩ kʋntʋ doŋ ba brɩ nɔɔna bam tɩn, Zwifǝ bam kaanɩm tiinǝ dɩdaanɩ Wɛ-di-kamunu kʋm yɩrɩna bam yigǝ tu wʋm dɩ Sadusɩan * tiinǝ badonnǝ ma zaŋɩ ba ba ba te. ² Ba bana tiini ya zaŋɩ dɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan dɩ ba na ŋɔɔnɩ te ba wɩ, Zezi bi o yagɩ tʋʋnɩ, yɩ kʋntʋ brɩ nɩ twa dɩ wʋ́ wanɩ ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ tɩn. ³ Ba ma ja Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ. Tɩga na yi tɩn ŋwaanɩ, ba ma yagɩ-ba da sɩ tɩga pʋʋrɩ. ⁴ Kʋ daarɩ kɔgɔ kʋm nɔɔna zanzan ma sɛ taanɩ dɩlʋ ba na ni tɩn, yɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. Balʋ na sɛ tɩn kɔgɔ kʋm dɛɛn yɩ nɩnɛɛnɩ nɔɔna mʋrr-tɩnu (5.000).

⁵ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam dɩ ba nakwa bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam ma la daanɩ Zeruzalɛm nɩ. ⁶ Ba ma jeeri dɩdaanɩ Annɩ wʋlʋ na yɩ ba kaanɩm yuutu tɩn, dɩ Kayifu dɩ Zan dɩ Alɛsandrɩ, dɩ balʋ na tɔgɩ ba yɩ kaanɩm yuutu wʋm sɔŋɔ tiinǝ tɩn. ⁷ Ba ma pa Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan ba ba zɩgɩ ba yigǝ nɩ. Ba ma bwe-ba ba wɩ: «Kʋ yɩ dɩ bɛɛ dam mʋ, dɩ wɔɔ yɩrɩ ŋwaanɩ mʋ, abam mɛ á kɩ kʋntʋ?»

⁸ Wɛ Joro * kʋm laan ma ba Pɩyɛɛrɩ te dɩ dam. O ma lǝri-ba o wɩ: «Tɩʋ kʋm yigǝ tiinǝ dɩ nakwa-ba, ⁹ abam zɩm na bwe dɩbam kʋlʋ taanɩ tɩn, kʋ na yɩ dɩbam na zǝni kɔrɔ kʋm yɩ kʋ na yazurǝ tɩn, ¹⁰ dɩ́ wʋ́ pa abam dɩ Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ bam maama lwarɩ kʋ na kɩ te. Á taá ye nɩ Nazarɛtɩ tu Zezi Krisi yɩrɩ dam ŋwaanɩ mʋ pɛ nɔɔnʋ wʋntʋ na yazurǝ, yɩ o laan ba o zɩgɩ abam yigǝ nɩ. Abam nan pagɩ Zezi Krisi tʋʋn-dagara * baŋa nɩ á gʋ, yɩ Wɛ joori DƖ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ. ¹¹ Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ ta o taanɩ nɩ:

‹Kandwɛ dɩlʋ abam lwara bam na vɩn tɩn laan mʋ joori dɩ ba dɩ ji kandwɛ dɩlʋ na paɩ sɔŋɔ kʋm dana tɩn.›

¹² Yɩrɩ dɩdoŋ daa tǝri lʋgʋ baŋa nɩ Wɛ na pɛ nabiinǝ sɩ dɩ wanɩ dɩ pa ba na vrɩm. Kʋ na daɩ Zezi Krisi yɩranɩ mʋ waɩ o vrɩ nɔɔna o yaga.»

¹³ Zwifǝ nakwa bam na nɛ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan na jɩgɩ baarɩ dɩ ba na ŋɔɔnɩ te tɩn, kʋ ma kɩ-ba yǝǝu dɩ ba na yɩ nɔɔna balʋ na yǝri kʋlʋkʋlʋ yɩ ba daɩ yi-pʋrɩ-nyɩna tɩn ŋwaanɩ. Ba ma lwarɩ nɩ bantʋ dɛɛn tɔgɩ ba wʋ dɩ Zezi mʋ. ¹⁴ Ba na nɛ kɔrɔ kʋm na zɩgɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan tee nɩ yɩ kʋ jɩgɩ yazurǝ tɩn, ba maa warɩ kʋlʋkʋlʋ sɩ ba daa ta. ¹⁵ Ba ma ta dɩ ba ba wɩ, ba nuŋi da ba taanɩ dim jǝgǝ kam nɩ sɩ ba daarɩ. Ba laan maa wʋra ba bwɛ daanɩ, sɩ ba nii ba na wʋ́ kɩ te tɩn. ¹⁶ Ba ma bwe daanɩ ba wɩ: «Dɩ́ nan wʋ́ kɩ nɔɔna bantʋ ta mʋ? Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn lwarɩ nɩ bantʋ mʋ kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩm kʋntʋ. Dɩ́ daa bá wanɩ dɩ́ ta nɩ vwan. ¹⁷ Dɩ́ nan na lagɩ sɩ kǝm dɩntʋ yɩ jagɩ dɩ vu yigǝ tɩn, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kaanɩ nɔɔna bam mʋ, sɩ ba daa yɩ ŋɔɔnɩ Zezi woŋo dɩ nɔɔn-nɔɔnʋ.»

¹⁸ Ba laan ma joori ba bǝŋi-ba, yɩ ba zʋ. Ba ma ta dɩ ba ba wɩ, ba ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ ba daa ŋɔɔnɩ Zezi woŋo, naa sɩ ba taa brɩ nɔɔna dɩ wʋntʋ yɩrɩ. ¹⁹ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan ma lǝri-ba ba wɩ: «Abam tɩtɩ bʋŋɩ-na á nii. Kɔɔ mʋ lana Wɛ yigǝ nɩ? Kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ sɛ abam dɩ́ dwǝni Baŋa-Wɛ na? ²⁰ Dɩbam nan bá wanɩ dɩ́ yagɩ kʋlʋ dɩ́ na nɛ yɩ dɩ́ kwǝri dɩ́ ni tɩn ŋwaŋa.»

²¹ Zwifǝ nakwa bam laan ma fɔgɩ ba kaanɩ-ba zanzan, yɩ ba daarɩ ba yagɩ-ba ba pa ba viiri. Ba dɛɛn wʋ nɛ kʋlʋ kʋm ba na wʋ́ vaŋɩ ba zwa kʋ baŋa nɩ tɩn, bɛŋwaanɩ tɩʋ kʋm nɔɔna maama tiini ba zuli Wɛ dɩ woŋo kʋlʋ na kɩ tɩn. ²² Bɛŋwaanɩ nɔɔnʋ wʋlʋ wo-kɩnkagɩlɩ dɩm na kɩ o baŋa nɩ yɩ o na yazurǝ tɩn dwe bɩna fiinna o ya na yɩ kɔrɔ.

Zezi karabiǝ bam na tʋŋɩ dɩ Wɛ Joro dam te tɩn

²³ Ba na yagɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan kʋntʋ tɩn, ba ma joori ba vu ba kɔgɔ kʋm te. Ba ma ta dɩ ba Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba tɩʋ kʋm nakwa bam na tagɩ kʋlʋ tɩn. ²⁴ Ba na ni kʋntʋ tɩn, ba maama ma wǝli daanɩ ba warɩ Wɛ yɩ ba wɩ: «Yuutu Baŋa-Wɛ, nmʋ mʋ kɩ wɛyuu dɩ tɩga baŋa dɩ na-fara dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na zʋʋrɩ tɩ wʋnɩ tɩn. ²⁵ Dɩ́ nabaarʋ Davidi * dɛɛn mʋ yɩ nmʋ tɩntʋŋnʋ. Nmʋ dɛɛn ma pa n Joro * kʋm pa o ta nmʋ kwǝrǝ kam o wɩ:

‹Bɛɛ mʋ yɩ lʋgʋ baŋa tiinǝ dwi tǝri tǝri bana zaŋɩ yɩ ba bʋŋɩ wʋbʋŋ-yɔɔrʋ?

²⁶ Ba pwa bam ti ba yigǝ sɩ ba kɩ jara.

Ba yum tiinǝ dɩ ma la daanɩ sɩ ba kɩ jara dɩdaanɩ Baŋa-Wɛ dɩ Krisi * wʋm DƖ na tʋŋɩ tɩn.›

²⁷ Kʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ kʋntʋ mʋ. Tɩʋ kʋntʋ nɩ mʋ Erɔdɩ * dɩ Pɔnsɩ Pilatɩ jǝni daanɩ dɩ Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ dɩ dwi-gɛ * tiinǝ, sɩ ba ja dɩ nmʋ tɩntʋŋ-ŋʋm Zezi wʋlʋ nmʋ na kuri tɩn. ²⁸ Ba na bwɛ daanɩ kʋntʋ tɩn, ba kɩ kʋ maŋɩ dɩ nmʋ na maŋɩ n lɩ wʋbʋŋa dɩ n dam dɩm sɩ kʋlʋ wʋ́ kɩ tɩn mʋ. ²⁹ Dɩ́ Yuutu Wɛ, nii ba na lagɩ ba yaarɩ dɩbam te tɩn! Dɩbam nan yɩ nmʋ tɩntʋŋna mʋ. Nan pa dɩbam dam, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ taá tɔɔlɩ nmʋ kwǝrǝ kam dɩ baarɩ. ³⁰ Nan twɩ n jɩ-dɩa kam n pa nɔɔna taa naɩ yazurǝ, sɩ n pa wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ n dam tɩn taa kɩ nmʋ tɩntʋŋ-ŋʋm Zezi yɩrɩ dɩm ŋwaanɩ.»

³¹ Ba na warɩ Wɛ ba ti tɩn, jǝgǝ kam ba na lagɩ daanɩ mɛ tɩn ma sisiŋǝ. Wɛ Joro kʋm laan ma ba ba maama te dɩ dam, yɩ ba ŋɔɔnɩ Wɛ kwǝrǝ kam dɩ baarɩ.

³² Zezi karabiǝ bam kɔgɔ kʋm maama wʋbʋŋa dɩ ba ŋwɩa maama dɛɛn yɩ bɩdwɩ mʋ. Ba wʋlʋwʋlʋ wʋ tagɩ nɩ wʋm yɩranɩ mʋ te o wǝǝnu. Wǝǝnu tɩlʋ ba na jɩgɩ tɩn yɩ ba maama nyɩm mʋ. ³³ Zezi tɩntʋŋna bam maa jɩgɩ dam kamunu, yɩ ba fɔgɩ ba brɩ dɩ́ Yuutu Zezi cɩga kam nɩ o sɩɩnɩ o bi o yagɩ tʋʋnɩ. Wɛ ma zǝni ba maama dɩ DƖ zaanɩ dɩm lanyɩranɩ. ³⁴ Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝri ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ o na yɩ yinigǝ tu. Balʋ na jɩgɩ karɩ naa sam tɩn yǝni ba yǝgi-tɩ mʋ, ³⁵ yɩ ba daarɩ ba kwe sǝbu kʋm ba ja ba ba pa Zezi tɩntʋŋna bam. Ba laan ma maŋɩ sǝbu kʋm ba pa daanɩ, kʋ maŋɩ dɩ wʋlʋ maama na lagɩ zǝnǝ te tɩn.

³⁶ Kʋntʋ, Zʋzɛfʋ wʋlʋ ba na maa bǝ nɩ Banabasɩ, kʋ kuri mʋ kwiǝ tu, yɩ o yɩ Leviti * tu wʋlʋ na nuŋi Sipri tɩn, ³⁷ o dɛɛn yǝgi o kara yɩ o kwe sǝbu kʋm o pa Zezi tɩntʋŋna bam.

5

Ananiya dɩ Safiira

¹ Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Ananiya, o kaanɩ yɩrɩ mʋ Safiira. Nɔɔnʋ wʋm ma kwe ba kara o yǝgi. ² O ma twǝri sǝbu kʋm wʋnɩ sɩ o ta jɩga, yɩ o kaanɩ dɩ ye kʋ ni nɩ. O laan ma kwe kʋlʋ na daarɩ tɩn o ja vu o pa Zezi tɩntʋŋna bam. ³ O na kɩ kʋntʋ tɩn, Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩd-o o wɩ: «Ananiya, bɛɛ mʋ kɩ yɩ nmʋ pa sʋtaanɩ * wanɩ nmʋ kʋntʋ doŋ, yɩ n fɔ vwan dɩ Wɛ Joro * kʋm dɩ nmʋ na twǝri kara kam sǝbu kʋm wʋnɩ sɩ n ta n jɩgɩ tɩn? ⁴ Maŋa kam nmʋ ta na wʋ yǝgi kara kam tɩn, ka ya yɩ nmʋ nyɩm mʋ. Nmʋ nan na kwe n yǝgi tɩn, sǝbu kʋm ta yɩ nmʋ nyɩm mʋ. Bɛŋwaanɩ mʋ n bʋŋɩ n wʋ nɩ, yɩ nmʋ kɩ kǝm dɩm kʋntʋ? Nmʋ na fɔgɩ vwan kʋntʋ tɩn, n fɔgɩ n pa Wɛ mʋ, sɩ kʋ daɩ nabiinǝ.»

⁵ Ananiya na ni kʋntʋ tɩn, o ma tʋ tɩga nɩ o tɩ. Kʋ dɛɛn ma pa fʋʋnɩ ja balʋ maama na lwarɩ kʋ ni nɩ tɩn. ⁶ Nɔn-dʋnnʋ ma zaŋɩ ba vu ba pri tʋ wʋm ba ja nuŋi ba kɩ.

⁷ Kʋ na kɛ nɩ luu tɩtɔ te tɩn, o kaanɩ wʋm dɩ daa ma ba o zʋ Pɩyɛɛrɩ-ba te. O ma daa ta wʋ lwarɩ kʋlʋ na kɩ tɩn. ⁸ Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩd-o o wɩ: «Ta n brɩ-nɩ, mʋ sǝbu kʋlʋ maama nmʋ dɩ n barʋ wʋm na joŋi á kara kam ŋwaanɩ tɩn na?» O ma sɛ o wɩ: «Ɛɛn, kʋ maama mʋ kʋntʋ.»

⁹ Pɩyɛɛrɩ laan ma bwe-o o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ nmʋ dɩ n barʋ wʋm kɩ ni daanɩ sɩ á maŋɩ Yuutu Baŋa-Wɛ Joro kʋm á nii? Nɔɔna balʋ na kwe n barʋ wʋm ba kɩ tɩn ta zɩgɩ digǝ kam ni nɩ lele kʋntʋ. Ba nan wʋ́ zɩŋɩ nmʋ dɩ ba ja nuŋi.» ¹⁰ O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, bɩdwɩ baŋa nɩ mʋ kaanɩ wʋm tʋ tɩga nɩ Pɩyɛɛrɩ yigǝ nɩ o tɩ. Nɔn-dʋnnʋ tɩm ma ba tɩ yi dɩ o tɩga. Ba ma kwe-o ba ja nuŋi ba kɩ o barʋ wʋm tɩkǝri nɩ.

¹¹ Fʋʋnɩ dɛɛn ma ja Zezi kɔgɔ kʋm dɩ nɔɔna balʋ maama dɩ na ni kʋlʋ na kɩ tɩn.

¹² Wɛ dɛɛn pɛ Zezi tɩntʋŋna bam kɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ DƖ dam tɩn dɩ wo-kɩnkagɩla zanzan nɔɔna tɩtarɩ nɩ. Zezi nɔɔna bam maama dɛɛn yǝni ba jeeri daanɩ dɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ mʋ faŋa faŋa Pɛ Salɔmɔn kʋnkɔlɔ kʋm nɩ. ¹³ Balʋ na daɩ ba kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna tɩn, ba wʋlʋwʋlʋ wʋ dɛ o wǝli ba wʋnɩ. Kʋ daarɩ tɩʋ kʋm nɔɔna bam maama ma tee Zezi nɔɔna bam. ¹⁴ Baara dɩ kaana zanzan dɛɛn tu ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ dɩ́ Yuutu Zezi. Ba ma tɔgɩ ba wǝli o kɔgɔ kʋm wʋnɩ. ¹⁵ Zezi nɔɔna bam na yɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔna maa zɩŋɩ yawɩɩna ba nuŋi ba tiŋi cwe niǝ nɩ. Ba dɛɛn tiŋi-ba sarɩ dɩ gungwǝǝlu baŋa nɩ mʋ, sɩ Pɩyɛɛrɩ na maa tɔgɩ da o kɛa, sɩ o luluŋu kʋm má wanɩ kʋ tɔgɩ ba badonnǝ baŋa. ¹⁶ Nɔɔna zanzan maa yǝni ba nuŋi Zeruzalɛm sa-tɩɩnɩ dɩm maama wʋnɩ ba jaanɩ yawɩɩna dɩ balʋ ciciri na jɩgɩ-ba sɩ yaarɩ tɩn ba tui, yɩ ba maama nɛ yazurǝ.

Ba na jɩgɩ Zezi tɩntʋŋna bam ba yaarɩ te tɩn

¹⁷ Zwifǝ bam kaanɩm yuutu wʋm dɩ o nɔɔna bam maama na tɔgɩ ba yɩ Sadusɩan * tiinǝ kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna tɩn dɛɛn ma na kʋlʋ na kɩ tɩn. Ba maa tiini ba jɩgɩ wʋ-gʋrʋ dɩ Zezi tɩntʋŋna bam. ¹⁸ Ba laan ma zaŋɩ ba ja-ba ba ja vu ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ. ¹⁹ Tɩga na yi tɩn, Baŋa-Wɛ malɛka ma ba ka pʋrɩ pɩɩna digǝ kam niǝ yam, yɩ ka pa Zezi tɩntʋŋna bam nuŋi. Ka ma ta dɩ ba ka wɩ: ²⁰ «Ve-na á zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm, sɩ á taá brɩ nɔɔna bam Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam na yɩ te tɩn maama.» ²¹ Ba ma sɛ Wɛ malɛka kam ni. Tɩga na pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ tɩn, ba ma vu ba zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm ba wʋra ba brɩ nɔɔna bam.

Kaanɩm * yuutu wʋm dɩ o nɔɔna bam laan ma bǝŋi Zwifǝ sarɩya-dirǝ nakwa dɩ Zwifǝ nakwa bam kɔgɔ kʋm maama sɩ ba kikili daanɩ. Ba ma daarɩ ba tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu ba lɩ Zezi tɩntʋŋna bam pɩɩna digǝ kam nɩ ba ja ba ba pa-ba. ²² Ba nɔɔna bam na yi da tɩn, mʋ ba wʋ nɛ Zezi tɩntʋŋna bam pɩɩna digǝ kam nɩ. Ba ma joori ba vu Zwifǝ nakwa bam te yɩ ba wɩ: ²³ «Dɩ́ na yi da tɩn, pɩɩna digǝ kam niǝ yam pɩ mʋ lanyɩranɩ. Nɔɔna balʋ na wʋra ba yɩra sɩ pɩɩna bam yɩ lu tɩn maa zɩgɩ da. Dɩ́ nan na pʋrɩ digǝ kam tɩn, dɩ́ wʋ nɛ nɔɔn-nɔɔnʋ ka wʋnɩ.»

²⁴ Wɛ-di-kamunu kʋm yɩrɩna bam yigǝ tu wʋm dɩdaanɩ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, ba wʋbʋŋa vugimi daanɩ yɩ ba yǝri kʋlʋ na kɩ Zezi tɩntʋŋna bam tɩn. ²⁵ Nɔɔnʋ wʋdoŋ laan ma ba o zʋ ba na wʋ mɛ tɩn o ta dɩ ba o wɩ: «Nii-na, nɔɔna balʋ abam ya na jaanɩ á kɩ pɩɩna digǝ kam nɩ tɩn, bam mʋ wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ ba zɩgɩ da ba brɩ nɔɔna.»

²⁶ Yɩrɩna bam yigǝ tu wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o dɩ o nɔɔna bam ma joori ba vu ba ja Zezi tɩntʋŋna bam ba ba. Ba daa wʋ jaanɩ-ba dɩ dam, bɛŋwaanɩ ba kwarɩ fʋʋnɩ sɩ nɔɔna bam wʋ́ dʋlɩ-ba dɩ kandwa.

²⁷ Ba laan ma pa ba zʋ ba zɩgɩ sarɩya-dirǝ nakwa bam yigǝ nɩ. Kaanɩm yuutu wʋm laan ma bwe-ba o wɩ: ²⁸ «Bɛŋwaanɩ mʋ á kɩ kʋntʋ? Dɩbam maŋɩ dɩ́ kaanɩ abam sɩ á daa yɩ taá brɩ nɔɔna dɩ yɩrɩ dɩntʋ. Nii abam na kɩ te. Á pɛ abam zaasɩm dɩm yɩranɩ mʋ jagɩ Zeruzalɛm maama wʋnɩ, yɩ á ta lagɩ sɩ wʋntʋ caa kʋm tɔgɩ dɩbam.» ²⁹ Pɩyɛɛrɩ dɩ o donnǝ tɩntʋŋna bam ma lǝri ba wɩ: «Dɩbam maŋɩ sɩ dɩ́ sɛ Wɛ ni mʋ kʋ dwǝni nabiinǝ ni. ³⁰ Zezi wʋlʋ abam na jaanɩ á pa tʋʋn-dagara * baŋa nɩ á gʋ tɩn, Baŋa-Wɛ dɩlʋ dɩbam nabaara bam na tɔgɩ tɩn mʋ pɛ o bi o yagɩ tʋʋnɩ. ³¹ Kʋ yɩ wʋntʋ mʋ Baŋa-Wɛ zǝŋ-o DƖ jǝni DƖ jazɩm nɩ, sɩ o taa yɩ dɩbam Pɛ dɩ dɩ́ Vɩrnʋ, sɩ o pa Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ na cwǝŋǝ ba lǝni ba wʋrʋ, sɩ Wɛ laan yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba. ³² Dɩbam dɩ Wɛ Joro * kʋlʋ Wɛ na pɛ balʋ maama na sɛ DƖ ni tɩn yɩ cɩga kantʋ maana tiinǝ.»

³³ Zwifǝ nakwa bam na ni Zezi tɩntʋŋna bam na tɛ kʋlʋ tɩn, ba bana ma tiini ya zaŋɩ dɩ ba, yɩ ba lagɩ sɩ ba gʋ-ba. ³⁴ Sarɩya-dirǝ nakwa bam dɩdʋ ma zaŋɩ ba tɩtarɩ nɩ, o yɩrɩ mʋ Gamalɩyɛlɩ. O yɩ Farizɩan * tu yɩ o ta yɩ Wɛ cullu tɩm karanyɩn-kamunu. Nɔɔna maama maa pa-o zulǝ. O na zaŋɩ ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn, o maa wɩ, ba ja Zezi tɩntʋŋna bam ba nuŋi pooni sɩ ba cǝgi fɩɩn. ³⁵ O ma daarɩ o ta dɩ sarɩya-dirǝ nakwa bam o wɩ: «Yisɩrayɛlɩ tiinǝ-ba, á cʋ-na á tɩtɩ dɩ á na bʋŋɩ sɩ á kɩ nɔɔna bantʋ te tɩn. ³⁶ Kʋ ta wʋ daanɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ zaŋɩ dɩbam lʋgʋ nɩ, o yɩrɩ mʋ Tɩʋdasɩ. O maa paɩ o yɩ nɔn-kamunu yɩ nɔɔna zanzan dɛɛn tɔgɩ o kwaga, ba yɩ nɩnɛɛnɩ nɔɔna biǝ-yana (400) te. Ba dɛɛn gʋ-o mʋ yɩ o karabiǝ bam jagɩ da yigǝ nɩ. Nɔɔn-nɔɔnʋ daa wʋ daarɩ. ³⁷ Kʋntʋ kwaga nɩ Galile tu wʋdoŋ dɩ daa ma zaŋɩ o yɩrɩ mʋ Zudasɩ. Maŋa kam ba dɛɛn na wʋra ba garɩ dɩ́ lʋgʋ kʋm nɔn-biǝ tɩn, mʋ o zaŋɩ o la kɔgɔ o kɩ o kwaga nɩ. Ba ma gʋ wʋntʋ dɩ. O dɩ kwaga nɔɔna bam maama ma jagɩ da yigǝ nɩ. ³⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a lagɩ a ta abam sɩ á yɩ zaŋɩ á kɩ nɔɔna bantʋ kʋlʋkʋlʋ. Yagɩ-na-ba, bɛŋwaanɩ ba wʋbʋŋa yam dɩ ba tɩtʋŋa yam maama na yɩ nabiinǝ nyɩm mʋ, yaá ba ya ji kafɛ mʋ. ³⁹ Kʋ nan na yɩ Wɛ nyɩm mʋ, abam bá wanɩ á cɩ-ba. Yɩrɩ-na á tɩtɩ sɩ á yɩ ba á ja dɩ Baŋa-Wɛ.»

Gamalɩyɛlɩ na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, ba ma sɛ o taanɩ dɩm. ⁴⁰ Ba ma bǝŋi Zezi tɩntʋŋna bam sɩ ba joori ba zʋ ba te. Ba ma magɩ-ba dɩ balaara, yɩ ba daarɩ ba kaanɩ-ba sɩ ba daa yɩ ŋɔɔnɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ Zezi yɩrɩ. Ba laan ma yagɩ-ba yɩ ba viiri.

⁴¹ Zezi tɩntʋŋna bam ma nuŋi sarɩya-dirǝ nakwa bam tee nɩ, yɩ ba jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ dɩ ba na maŋɩ sɩ ba na yaara Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn. ⁴² Dɛ maama ba maa yǝni ba jeeri daanɩ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, yɩ ba daarɩ ba tʋlɩ sam ba brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam. Ba ma tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, nɩ Zezi mʋ yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn.

6

Ba na lɩ nɔɔna barpɛ tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ te tɩn

¹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ Zezi karabiǝ bam kɔgɔ kʋm maa wʋra kʋ pulǝ zanzan. Ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ Zwifǝ balʋ na yɩ vǝrǝ yɩ ba ŋɔɔnɩ Grɛkɩ tiinǝ taanɩ dɩm tɩn maa jɩgɩ balʋ na ŋɔɔnɩ ba tɩtɩ Zwifǝ taanɩ dɩm tɩn ba pʋʋna, dɩ ba na ba paɩ ba kadǝnǝ kʋlʋ na maŋɩ sɩ ba pa-ba ba ni-wʋdiu ŋwaanɩ dɛ maama tɩn. ² Zezi tɩntʋŋna fugǝ-bale bam ma bǝŋi ba kɔgɔ kʋm maama ba kɩ daanɩ, yɩ ba ta ba wɩ: «Kʋ wʋ maŋɩ sɩ dɩbam yagɩ Wɛ taanɩ dɩm zaasɩm, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá maŋɩ wʋdiiru. ³ Dɩ́ ko-biǝ-ba, á maŋɩ sɩ á lɩ nɔɔna barpɛ mʋ á wʋnɩ, sɩ dɩ́ pa ba taa nii wǝǝnu tɩntʋ baŋa nɩ. Ba nan maŋɩ sɩ ba taa yɩ nɔɔna balʋ nɔɔna maama na ye nɩ ba yɩ nɔn-ŋʋna yɩ Wɛ Joro * kʋm wʋ ba tee nɩ lanyɩranɩ yɩ ba jɩgɩ wʋbʋŋ-ŋʋna tɩn. ⁴ Sɩ dɩbam dɩ́ daarɩ dɩ́ kwaanɩ dɩ́ nii Wɛ warɩm dɩ DƖ taanɩ dɩm zaasɩm baŋa nɩ.»

⁵ Ba na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ ma poli ba kɔgɔ kʋm maama wʋ. Ba ma kuri nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Etiyɛnɩ. Wʋntʋ jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi yɩ Wɛ Joro kʋm wʋ o tee nɩ. Ba ma wǝli Filipi dɩ Prokori dɩ Nikano dɩ Timɔn dɩ Pamɩna dɩ Nikola wʋlʋ na nuŋi Antɩɔsɩ, o yɩ dwi-gɛ * tu yɩ o ba o tɔgɩ cullu tɩlʋ Wɛ na pɛ dɩbam Zwifǝ bam tɩn. ⁶ Ba ma lɩ-ba ba ja vu ba zɩgɩ Zezi tɩntʋŋna bam yigǝ nɩ. Ba ma warɩ Wɛ ba pa-ba yɩ ba daŋɩ ba jɩa ba baŋa nɩ.

⁷ Wɛ kwǝrǝ kam dɛɛn ma fɔgɩ ka jagɩ ka ve yigǝ yɩ nɔɔna sɛ-ka. Zezi karabiǝ bam kɔgɔ kʋm maa pulǝ zanzan Zeruzalɛm nɩ. Zwifǝ kaanɩm tiinǝ zanzan dɩ dɛɛn ma ba ba sɛ Zezi cɩga kam.

Ba na jaanɩ Etiyɛnɩ te tɩn

⁸ Etiyɛnɩ dɛɛn yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ Wɛ na pɛ-o zaanɩ dɩ dam zanzan tɩn. O maa tiini o kɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ Wɛ dam tɩn nɔɔna tɩtarɩ nɩ. ⁹ Nɔɔna badonnǝ maa zaŋɩ ba magɩ kantɔgɔ dɩd-o. Bantʋ nuŋi Zwifǝ kɔgɔ kʋlʋ ya na yɩ gambɛ yɩ ba laan ba ba te ba tɩtɩ tɩn wʋnɩ mʋ. Ba dɛɛn nuŋi Sirɛɛnɩ dɩ Alɛsandrɩ mʋ. Ba ma tɔgɩ ba wǝli dɩ Zwifǝ badaara na nuŋi Silisi dɩ Azi tɩn. ¹⁰ Ba na magɩ kantɔgɔ dɩd-o tɩn, o ma ŋɔɔnɩ dɩ bʋŋɩm dam nɩ Wɛ Joro * kʋm na pɛ-o te tɩn, kʋ pa ba daa warɩ o taanɩ ba lǝri. ¹¹ Ba laan ma nuŋi ba kɩ ni dɩdaanɩ nɔɔna badonnǝ, sɩ ba fɔ vwan ba ta wɩ: «Dɩbam ni nɔɔnʋ wʋntʋ na ŋɔɔnɩ o twɩ Moyisi * dɩ Wɛ.»

¹² Ba ma pa tɩʋ kʋm nɔɔna dɩ ba nakwa bam dɩ ba cullu karanyɩna tiinǝ bam bana zaŋɩ, yɩ ba ja Etiyɛnɩ ba ja vu ba sarɩya-dirǝ nakwa bam yigǝ sɩ ba di o taanɩ. ¹³ Ba ma pa nɔɔna badonnǝ zʋ ba fɔ vwan ba pa-o, yɩ ba ta ba wɩ: «Maŋa maama nɔɔnʋ wʋntʋ sɩɩnɩ o ŋɔɔnɩ ta-balwaarʋ mʋ o paɩ dɩbam Wɛ-di-kamunu kʋm dɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na kɩ Moyisi jɩŋa nɩ dɩbam ŋwaanɩ tɩn. ¹⁴ Dɩ́ ma ni o na tagɩ o wɩ, Nazarɛtɩ tu Zezi mʋ wʋ́ ba o cɔgɩ Wɛ-di-kamunu kʋm, yɩ o pipiri mɩʋ kʋlʋ maama Moyisi dɛɛn na brɩ dɩ́ nabaara sɩ dɩ́ taá tɔgɩ tɩn.»

¹⁵ Zwifǝ nakwa balʋ maama na je da tɩn laan maa yɔɔrɩ ba nii Etiyɛnɩ cɔɔn. Ba ma nii ba na o yibiyǝ na lǝni nɩ malɛka yibiyǝ te.

7

Etiyɛnɩ na tʋlɩ o kwǝrǝ te tɩn

¹ Zwifǝ kaanɩm * yuutu wʋm ma zaŋɩ o bwe Etiyɛnɩ o wɩ: «Wǝǝnu tɩlʋ ba na tagɩ ba pa nmʋ tɩn yɩ cɩga mʋ naa vwan mʋ?»

² Etiyɛnɩ laan ma lǝri o wɩ: «A kwǝ-ba dɩ a ko-biǝ-ba, cǝgi-na amʋ na lagɩ a ta woŋo kʋlʋ tɩn. Faŋa faŋa tɩn Paarɩ-Zulǝ Tu Baŋa-Wɛ mʋ tu dɩbam nabaarʋ Abraham * te. Kantʋ maŋa kam nɩ, Abraham dɛɛn ta zʋʋrɩ Mesopotami nɩ mʋ. O daa ta wʋ ve sɩ o taa zʋʋrɩ Aaran nɩ. ³ Wɛ dɛɛn ma ta dɩd-o DƖ wɩ: ‹Yagɩ n tɩtɩ tɩʋ kʋm dɩ n sɔŋɔ tiinǝ, sɩ n daarɩ n vu tɩʋ kʋlʋ amʋ na wʋ́ brɩ nmʋ tɩn.› ⁴ O ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o nuŋi Kalɩdɩan tiinǝ tɩʋ kʋm nɩ o vu o yi Aaran o zʋʋrɩ da. O na wʋ dáanɩ tɩn, o ko ma tɩ. Wɛ ma pa o daa nuŋi o fɔɔrɩ o vu o yi tɩʋ kʋntʋ abam na zʋʋrɩ zɩm tɩn. ⁵ Wɛ nan wʋ pɛ Abraham tɩga yo seeni sɩ o taa te, dɩ fɩnfɩɩn dɩ. Wɛ dɛɛn goni ni mʋ dɩd-o DƖ wɩ, wʋm wʋ́ pa-o tɩga kantʋ sɩ o taa te, yɩ o na tɩgɩ o daarɩ, sɩ o dwi tiinǝ ta ta te-ka. Wɛ na goni DƖ ni dɩm tɩn, Abraham ta ba jɩgɩ bu. ⁶ Mʋ Wɛ na tagɩ kʋlʋ dɩd-o tɩn mʋ tɩntʋ: ‹Abraham, nmʋ dwi tiinǝ wʋ́ vu ba taa zʋʋrɩ tʋ-gaa nɩ. Baá ta yɩ gambɛ mʋ tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ, yɩ nɔɔna wʋ́ bɛɛsɩ-ba taan bɩna biǝ-yana (400). ⁷ Amʋ Wɛ nan wʋ́ di balʋ na fɩ-ba sɩ ba tʋŋɩ gambɛɛm tɩtʋŋa tɩn taanɩ sɩ ba na cam. Kʋntʋ kwaga nɩ, ba laan wʋ́ nuŋi tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ ba ba, ba taa zuli amʋ jǝgǝ kantʋ nɩ.› ⁸ Baŋa-Wɛ ma daarɩ DƖ go ni DƖ pa Abraham DƖ wɩ, Abraham dwi tiinǝ taa goni ba bǝkǝri * sɩ kʋ brɩ nɩ ba sɛ DƖ ni. Kʋntʋ, Abraham na lʋgɩ Yizakɩ tɩn, da nana dɛ nɩ o ma go-o. Yizakɩ dɩ dɛɛn ma ba o lʋ Zakɔbɩ, o dɩ ma go-o. Zakɔbɩ ma lʋ dɩ́ nabaara fugǝ-bale bam yɩ o go-ba dɩ.

⁹ Nabaara bam dɩdʋa yɩrɩ mʋ Zʋzɛfʋ. O cʋrrʋ tɩm dɛɛn maa jɩgɩ wʋ-gʋrʋ dɩd-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba jaan-o ba yǝgi ba pa o vu Ezipi * sɩ o taa yɩ gambaa. Wɛ ta maa wʋra dɩd-o. ¹⁰ DƖ ma pa o nuŋi cam maama wʋnɩ dɩ yazurǝ. Zʋzɛfʋ na tu o zɩgɩ Ezipi pa-farʋ wʋm yigǝ nɩ tɩn, Wɛ pɛ-o wʋbʋŋ-ŋʋna yɩ pɛ wʋm yi su Zʋzɛfʋ lanyɩranɩ. Pɛ wʋm ma pa o ji o sɔŋɔ kʋm tu dɩ Ezipi tɩʋ kʋm maama yuutu.

¹¹ Kana dɛɛn ma ba ka wʋ Ezipi dɩ Kanaan * tɩɩnɩ dɩm maama nɩ. Kʋ ma tiini kʋ cɛ ba yɩra nɩ. Dɩ́ nabaara bam maa warɩ sɩ ba na wʋdiu ba di. ¹² Zakɔbɩ dɛɛn ma ni nɩ wʋdiu wʋ Ezipi nɩ. O ma tʋŋɩ dɩ́ nabaara bam sɩ ba vu ba yǝgi. ¹³ Kʋntʋ kwaga nɩ ba daa ma joori ba vu ba kɩ bɩle. Zʋzɛfʋ laan ma pa o cʋrrʋ tɩm lwar-o. Ezipi pa-farʋ wʋm dɩ laan ma ba o lwarɩ Zʋzɛfʋ dwi dɩm na nuŋi mɛ tɩn. ¹⁴ Zʋzɛfʋ ma daarɩ o tʋŋɩ ni o pa o ko Zakɔbɩ, sɩ o dɩ o sɔŋɔ tiinǝ bam maama ba o te Ezipi nɩ. Ba maama dɛɛn yɩ nɔɔna fusɩrpɛ-banu mʋ (75). ¹⁵ Zakɔbɩ ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o vu Ezipi. Dáanɩ mʋ wʋntʋ tɩga. Dɩbam nabaara bam dɩ ma ba ba tɩ. ¹⁶ Ba ma ja ba yɩra yam ba joori ba vu Sisɩm ba kɩ-ba yibeeli dɩlʋ Abraham na yǝgi dɩ sǝbu Emori biǝ bam tee nɩ tɩn nɩ.

¹⁷ Maŋa kam ma twɛ sɩ Baŋa-Wɛ sɩɩnɩ DƖ kɩ kʋlʋ DƖ dɛɛn na goni ni dɩ Abraham tɩn. Maŋa kam kʋntʋ nɩ dɩbam nɔɔna balʋ na wʋ Ezipi nɩ tɩn maa tiini ba wʋra ba puli zanzan. ¹⁸ Pa-farʋ wʋdoŋ dɩ daa ma zaŋɩ sɩ o taa te Ezipi. O maa yǝri Zʋzɛfʋ ni nɩ. ¹⁹ O dɛɛn maa jɩgɩ dɩbam nabaara bam o bɛɛsa. O dɛɛn kɩ swan mʋ o fɩ-ba sɩ ba kwe ba bu-sɩsɩn ba jaanɩ ba ve ba yaga, sɩ ba taa tʋa.

²⁰ Kantʋ maŋa kam nɩ mʋ ba lʋgɩ Moyisi. * O dɛɛn maa yɩ bu-ŋʋm Wɛ yibiyǝ nɩ. Ba maa jɩg-o ba kɔna o ko sɔŋɔ nɩ canɩ sɩtɔ. ²¹ Ba laan ma ja-o ba nuŋi ba vu ba yagɩ. Pa-farʋ wʋm bukɔ ma kwe-o o jɩgɩ o niǝ, nɩ o yɩ o tɩtɩ bu mʋ te. ²² Ba ma brɩ Moyisi Ezipi tiinǝ yi-pʋrʋ kʋm maama. O ma ji nɔn-babɩa o ni-taanɩ dɩ o kǝm maama baŋa nɩ.

²³ Moyisi dɛɛn na yi bɩna fiinna tɩn, o ma lɩ wʋbʋŋa sɩ o vu o nii o ko-biǝ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na yɩ te. ²⁴ O na ve tɩn, o ma na Ezipi tu wʋdoŋ na jɩgɩ Yisɩrayɛlɩ tu o maga. Moyisi ma vu sɩ o wǝli o tɩtɩ dwi tu wʋm jara yam wʋnɩ. O ma magɩ Ezipi tu wʋm o gʋ. ²⁵ O dɛɛn ya bʋŋɩ nɩ o tɩtɩ dwi tiinǝ bam wʋ́ lwarɩ nɩ Wɛ lagɩ DƖ pa wʋntʋ mʋ joŋi-ba Ezipi tiinǝ bam jɩŋa nɩ o yagɩ. Ba nan wʋ lwarɩ. ²⁶ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, o daa ma na Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bale na jɩgɩ daanɩ. O ma kwaanɩ sɩ o lo-ba, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: ‹A ko-biǝ-ba, abam yɩ cʋrrʋ mʋ daanɩ. Bɛɛ mʋ kɩ yɩ abam daa jɩgɩ daanɩ?› ²⁷ O na tagɩ dɩ ba kʋntʋ tɩn, mʋ wʋlʋ wʋm na dana tɩn ma yigi Moyisi o yagɩ daa nɩ, yɩ o daarɩ o bwe Moyisi o wɩ: ‹Wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni sɩ n ta n yɩ dɩbam yuutu sɩ n daarɩ n ŋɔɔnɩ dɩbam taanɩ? ²⁸ Nmʋ lagɩ sɩ n gʋ amʋ dɩ mʋ, nɩ n diin na gʋ Ezipi tu wʋm te tɩn na?›

²⁹ Moyisi na ni kʋntʋ tɩn, o laan ma duri o nuŋi Ezipi nɩ o vu o zʋʋrɩ Madɩan tɩʋ nɩ. Dáanɩ mʋ o di kaanɩ yɩ ba lʋ biǝ bale.

³⁰ Bɩna fiinna dɛɛn na kɛ tɩn, Wɛ malɛka * ma ba Moyisi te kagʋa wʋnɩ Sinayi piu kʋm tɩkǝri nɩ. O ma na min-vʋgʋ na jɩgɩ puŋu kʋ di, yɩ malɛka kam wʋ mini dɩm wʋnɩ. ³¹ Moyisi yɩra ma sɔɔrɩ dɩ o na nɛ kʋlʋ tɩn. O ma fɔɔrɩ o yi mini dɩm te sɩ o nii. O laan ma ni Baŋa-Wɛ kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ dɩd-o ka wɩ: ³² ‹Amʋ yɩ nmʋ nabaara bam Baŋa-Wɛ. Amʋ mʋ yɩ Abraham Baŋa-Wɛ, dɩ Yizakɩ dɩ Zakɔbɩ Baŋa-Wɛ.› Moyisi yɩra maa saɩ, yɩ o daa warɩ o nii. ³³ Baŋa-Wɛ ma ta dɩd-o DƖ wɩ: ‹Lɩ n natra yam, sɩ jǝgǝ kalʋ nmʋ na zɩgɩ da tɩn yɩ amʋ tɩtɩ jǝgǝ mʋ.› ³⁴ Wɛ daa ma ta DƖ wɩ: ‹A nɛ a nɔɔna bam na wʋ Ezipi nɩ ba yaara te tɩn, yɩ a kwǝri a ni ba na kʋnɩ te tɩn. Amʋ nan tu sɩ a joŋi-ba mʋ a yagɩ. Kʋntʋ tɩn, a lagɩ a tʋŋɩ nmʋ sɩ n joori n vu Ezipi.› »

³⁵ Etiyɛnɩ ta ma ta o wɩ: «Moyisi dɛɛn yɩ wʋlʋ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na vɩ-o tɩn. Ba dɛɛn bwe-o ba wɩ: ‹Wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni, sɩ n ta n yɩ dɩbam yuutu sɩ n daarɩ n ŋɔɔnɩ dɩbam taanɩ?› Moyisi wʋntʋ mʋ Wɛ tʋŋɩ sɩ o vu o taa te DƖ nɔɔna bam, sɩ o daarɩ o joŋi-ba o yagɩ. Wɛ ma tʋŋɩ DƖ malɛka, yɩ ka nuŋi o yigǝ nɩ puŋu wʋnɩ ka brɩ-o kʋntʋ maama. ³⁶ Moyisi dɛɛn ma kɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ Wɛ dam tɩn Ezipi nɩ, yɩ o wanɩ o ja nɔɔna bam o nuŋi. Ba ma tɔgɩ nɩnɩʋ-sʋŋʋ kʋm ba bɛ, yɩ ba daarɩ ba beeri kagʋa kam wʋnɩ taan bɩna fiinna, yɩ Moyisi dɛɛn ta kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan ba tee nɩ. ³⁷ Moyisi daa ta mʋ yɩ wʋlʋ na tagɩ dɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam o wɩ: ‹Wɛ wʋ́ pa abam dwi tu dɩdʋa zaŋɩ o taa yɩ Wɛ nijoŋnu abam tɩtarɩ nɩ, nɩ DƖ na tʋŋɩ amʋ Moyisi te tɩn.› ³⁸ Moyisi mʋ yɩ wʋlʋ dɛɛn na wʋra dɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ kɔgɔ kʋm kagʋa kam wʋnɩ tɩn, yɩ o wʋra dɩdaanɩ dɩbam nabaara bam, dɩ malɛka kalʋ na ŋɔɔnɩ dɩd-o Sinayi piu kʋm yuu nɩ tɩn. Wʋntʋ mʋ joŋi Wɛ bɩtarɩ sɩlʋ na paɩ ŋwɩa tɩn o pa dɩbam.

³⁹ Dɩ kʋntʋ maama, dɩ́ nabaara bam dɛɛn ba lagɩ sɩ ba sɛ Moyisi ni. Ba ma vɩ-o, yɩ ba daarɩ ba bʋŋɩ sɩ ba joori ba vu Ezipi. ⁴⁰ Ba ma ta dɩ Aarɔn * ba wɩ: ‹Mɔ jwǝnǝ n pa dɩbam sɩ ya taa tɔgɩ dɩ́ yigǝ, sɩ Moyisi wʋlʋ na jaanɩ dɩbam o nuŋi Ezipi nɩ tɩn, dɩ́ yǝri woŋo kʋlʋ na kɩ-o tɩn.›

⁴¹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ ba ma sɩɩnɩ ba mɔ kamɔgɔ kʋ nyɩ dɩ nʋa, yɩ ba pa kʋ yɩ ba jwǝni. Ba maa jɩgɩ-dɩ ba kaana. Ba ma daarɩ ba kɩ wʋpolo dɩ ba tɩtɩ na mɛ ba jɩa ba ma mɔ kʋlʋ tɩn. ⁴² Ba na kaanɩ jwǝni dɩm kʋntʋ tɩn, Wɛ ma pipiri DƖ kwaga DƖ ya-ba. DƖ ma yagɩ-ba sɩ ba taa zuli calɩcwɩ sɩlʋ na wʋ wɛyuu nɩ tɩn. Kʋ kɩ nɩnɛɛnɩ kʋ na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ nijoŋnǝ bam tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

‹Abam Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ-ba,

á dɛɛn na gʋ vara á ma kaanɩ jwǝnǝ kagʋa kam wʋnɩ bɩna fiinna tɩn,

kʋ daɩ amʋ mʋ á kaanɩ á pa kʋntʋ.

⁴³ Kʋ nan yɩ Moloki jwǝni dɩm vwe mʋ abam dɛɛn zɩŋɩ,

dɩdaanɩ calɩcʋa kalʋ na yɩ abam jwǝni Rifanɩ tɩn.

Tɩntʋ maama nan yɩ kamwarʋ tɩlʋ á na kɩ sɩ á taá zuli-tɩ mʋ.

Kʋntʋ ŋwaanɩ amʋ wʋ́ pa nɔɔna zǝli abam

ba ja vu ba gaalɩ Babilɔnɩ * na wʋ mɛ tɩn.›

⁴⁴ Dɩbam nabaara bam na beeri kagʋa kam wʋnɩ tɩn, ba dɛɛn jɩgɩ Wɛ vwe * dɩlʋ na brɩ nɩ Wɛ wʋ ba tee nɩ tɩn mʋ. Wɛ dɛɛn brɩ Moyisi o na wʋ́ kɩ te sɩ o ma pu vwe dɩm tɩn. Ba dɛɛn sɩɩnɩ ba kɩ-dɩ nɩ Wɛ na brɩ sɩ ba kɩ te tɩn mʋ. ⁴⁵ Kʋ kwaga seeni tɩn, dɩbam nabaara bam mʋ joŋi vwe dɩm ba kwǝ tee nɩ ba zɩŋɩ-dɩ ba ja tɔgɩ Zozwe * kwaga. Ba ma vu ba wanɩ tɩɩnɩ dɩlʋ Wɛ na lagɩ DƖ pa-ba sɩ ba taa zʋʋrɩ da tɩn. Wɛ dɛɛn zǝli je sɩm nɔɔna bam DƖ yagɩ ba yigǝ nɩ. Vwe dɩm maa wʋra taan, kʋ ba kʋ yi Davidi * na zaŋɩ o ji pɛ maŋa kalʋ tɩn. ⁴⁶ Wɛ wʋ ma poli dɩ Davidi, yɩ o loori Wɛ sɩ DƖ pa-o cwǝŋǝ sɩ o lɔ digǝ o ma lǝni vwe dɩm yuu nɩ, sɩ Wɛ taa zʋʋrɩ da sɩ DƖ taa wʋ Zakɔbɩ * dwi tiinǝ bam tee nɩ. ⁴⁷ Kʋ nan yɩ Davidi bu Salɔmɔn mʋ lɔgɩ digǝ kam o pa Wɛ.

⁴⁸ Baŋa-Wɛ dɩlʋ na yɩ kamunu tɩn nan ba zʋʋra di sɩlʋ nabiinǝ na lɔgɩ tɩn wʋnɩ. Wɛ nijoŋnu dɩdʋa dɛɛn mʋ tagɩ o wɩ:

⁴⁹ ‹Yuutu Baŋa-Wɛ wɩ:

Wɛyuu mʋ yɩ amʋ jǝŋǝ je,

kʋ daarɩ tɩga baŋa maa yɩ amʋ nɛ cwiim je.

Digǝ kɔɔ dwi mʋ abam wʋ́ wanɩ á lɔ á pa amʋ?

Jǝgǝ kɔɔ mʋ amʋ wʋ́ vu a pǝni da a sin?

⁵⁰ Kʋ daɩ amʋ tɩtɩ jɩŋa mʋ kɩ wǝǝnu tɩntʋ maama na?› »

⁵¹ Etiyɛnɩ daa ta ma ta dɩ Zwifǝ nakwa bam o wɩ: «Abam yɩ vɩɩna zanzan. Á wʋbʋŋa dɩ nyɩ dɩ balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn wʋbʋŋa. Abam zwa mʋ kwarɩmɩ yɩ á ba ni Wɛ kwǝrǝ kam. Abam ba sɛ Wɛ Joro kʋm na brɩ cɩga kalʋ tɩn. Abam dɩ á nabaara bam kikiǝ maama yɩ bɩdwɩ mʋ. ⁵² Wɛ nijoŋnǝ bam wʋnɩ wʋlʋwʋlʋ tǝrǝ abam nabaara bam na wʋ bɛɛs-o. Ba dɛɛn gʋ balʋ na brɩ nɩ Wɛ wʋ́ tʋŋɩ Cɩga Tu wʋm sɩ o ba tɩn. Lele kʋntʋ abam nan mʋ jaanɩ wʋntʋ á kɩ nɔɔna jɩŋa nɩ, yɩ á kɩ daanɩ á gʋ-o. ⁵³ Abam yɩ balʋ na joŋi Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na tɔgɩ malɛsɩ jɩŋa DƖ pa abam tɩn mʋ. Dɩ kʋntʋ dɩ á ta wʋ sɛ-tɩ.»

Ba na gʋ Etiyɛnɩ te tɩn

⁵⁴ Etiyɛnɩ na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, kʋ ma pa Zwifǝ nakwa bam bana zaŋɩ dɩd-o zanzan, yɩ ba dʋnɩ ba yǝlǝ. ⁵⁵ Wɛ Joro kʋm maa wʋ Etiyɛnɩ tee nɩ lanyɩranɩ. O ma kwǝni o yuu wɛɛnɩ o nii Wɛ-sɔŋɔ seeni yɔɔrɔ-tɔtɔ, yɩ o na Wɛ paarɩ-zulǝ na dagɩ te. O ma daarɩ o nii o na Zezi na zɩgɩ Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ. ⁵⁶ O laan ma ta o wɩ: «Nii-na, amʋ nɛ Wɛ-sɔŋɔ ni na pʋrɩ yɩ Nabiin-bu * wʋm zɩgɩ Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ.»

⁵⁷ Zwifǝ nakwa bam kɔgɔ kʋm maama na ni kʋntʋ tɩn, ba ma kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa, yɩ ba pu ba zwa sɩ ba daa yɩ taa ni o taanɩ dɩm. Ba maama ma duri bɩdwɩ baŋa nɩ ba vu ba ja-o. ⁵⁸ Ba ma vaŋ-o ba pa o nuŋi tɩʋ kʋm daa. Ba laan ma daarɩ ba jɩg-o ba dʋlɩ dɩ kandwa sɩ ba gʋ. Balʋ na dʋl-o dɩ kandwa tɩn ma lɩ ba gwaarʋ ba pa nɔn-dʋŋʋ kʋdoŋ sɩ o ta niǝ. Nɔɔnʋ wʋm yɩrɩ mʋ Sooli. ⁵⁹ Ba na jɩgɩ Etiyɛnɩ ba dʋlɩ kʋntʋ tɩn, o ma loori Wɛ o wɩ: «A Yuutu Zezi, joŋi a joro.»

⁶⁰ O laan ma kuni doonǝ tɩga nɩ o kaasɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «A Yuutu, yɩ kwe ba taalɩ ba kǝm-balɔrɔ kʋntʋ ŋwaanɩ.» O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma tɩ.

8

¹ Sooli na nɛ ba na kɩ te ba gʋ Etiyɛnɩ tɩn, o ma sɛ nɩ kʋ maŋɩ.

Zezi karabiǝ bam na nɛ yaara te tɩn

Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ nɔɔna puli sɩ ba yaarɩ Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Zeruzalɛm nɩ tɩn zanzan. Ba maama ma jagɩ ba duri ba zʋ tɩɩnɩ dɩlʋ maama na wʋ Zude dɩ Samari nɩ tɩn wʋnɩ. Kʋ daarɩ Zezi tɩntʋŋna fugǝ-bale bam yɩranɩ mʋ wʋ tɔgɩ ba duri. ² Nɔɔna balʋ na kwarɩ Wɛ tɩn ma kwe Etiyɛnɩ yɩra yam ba kɩ, yɩ ba daarɩ ba keeri zanzan o tʋʋnɩ dɩm ŋwaanɩ. ³ Sooli maa kwaanɩ sɩ o cɔgɩ Zezi kɔgɔ kʋm maama. O maa yǝni o tʋlɩ sam dɩm wʋnɩ o jaanɩ baara dɩ kaana balʋ na tɔgɩ Zezi tɩn o ve o kɩ pɩɩna digǝ nɩ.

Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam na jagɩ te tɩn

⁴ Zezi karabiǝ balʋ na duri ba jagɩ tɩn maa yǝni ba ve je maama ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. ⁵ Filipi ma zaŋɩ o vu Samari tɩʋ kʋdoŋ o tɔɔlɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn kwǝrǝ o brɩ nɔɔna bam. ⁶ Nɔn-kɔgɔ kʋm maama maa kwaanɩ ba cǝgi Filipi na ŋɔɔnɩ kʋlʋ tɩn. Ba maama cǝgi o taanɩ dɩm, yɩ ba kwǝri ba na wo-kɩnkagɩla yalʋ o na kɩ tɩn. ⁷ Ba ma na ciciri na nuŋi sɩ yagɩ nɔɔna zanzan yɩ sɩ kaasa dɩ kwǝr-dɛ. Kwaarʋ zanzan dɩ gwanɩ dɩ ma na yazurǝ. ⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ wʋpolo dɛɛn maa tiini kʋ wʋ tɩʋ kʋntʋ wʋnɩ.

⁹ Tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ nɔɔnʋ dɛɛn ya wʋra, o yɩrɩ mʋ Simɔn. O dɛɛn jɩgɩ liri mwaanʋ mʋ o kɩa. Kʋ maa paɩ Samari tiinǝ bam yɩ yǝǝu dɩd-o. O maa brɩ o tɩtɩ nɩ o yɩ nɔn-kamunu mʋ. ¹⁰ Tɩʋ kʋm nɔɔna maama maa kwaanɩ ba cǝgi o taanɩ lanyɩranɩ, dɩdɛɛra dɩ nabwǝnǝ maama. Ba maa paɩ Wɛ dam mʋ wʋ o tee nɩ, yɩ ba jɩg-o ba bǝ ba wɩ ‹Dam-fɔrɔ tu›. ¹¹ O dɛɛn ya paɩ ba yɩ yǝǝu dɩ o liri mwaanʋ tɩm taan yɩ kʋ daanɩ zanzan. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba kwaanɩ ba cǝg-o lanyɩranɩ.

¹² Filipi laan ma ba o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ o brɩ-ba Wɛ paarɩ dɩm taanɩ dɩ Zezi Krisi yɩrɩ dɩm. O na brɩ-ba kʋntʋ tɩn, nɔɔna bam ma sɛ o taanɩ dɩm. Ba pa ba miisi-ba na wʋnɩ Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ, baara dɩ kaana maama. ¹³ Simɔn tɩtɩ dɩ ma sɛ, yɩ o daarɩ o pa ba miis-o na wʋnɩ. O ma tɔgɩ dɩdaanɩ Filipi yɩ o naɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ Wɛ dam tɩn. O na nɛ kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-o.

¹⁴ Zezi tɩntʋŋna balʋ na wʋ Zeruzalɛm nɩ tɩn ma ni nɩ Samari tiinǝ bam sɛ Wɛ taanɩ dɩm. Ba ma tʋŋɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan ba tee nɩ. ¹⁵ Ba na ve ba yi da tɩn, ba ma loori Wɛ ba pa balʋ na sɛ Zezi tɩn sɩ ba wanɩ ba joŋi Wɛ Joro * kʋm. ¹⁶ Bɛŋwaanɩ Wɛ Joro kʋm daa ta wʋ tu bantʋ wʋlʋwʋlʋ te. Ba dɛɛn pɛ ba miisi-ba na wʋnɩ dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ má mʋ. ¹⁷ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan laan ma daŋɩ ba jɩa ba baŋa nɩ, yɩ ba joŋi Wɛ Joro kʋm ba bɩcara nɩ.

¹⁸ Zezi tɩntʋŋna bam na daŋɩ ba jɩa nɔɔna bam baŋa nɩ yɩ ba joŋi Wɛ Joro kʋm kʋntʋ tɩn, yɩ Simɔn na nɛ kʋ na kɩ te tɩn, o ma kwe sǝbu o ma loori Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan o wɩ: ¹⁹ «A lagɩ sɩ á pa amʋ dɩ taa jɩgɩ dam dɩntʋ doŋ, sɩ a na kwe a jɩa a daŋɩ nɔɔnʋ wʋlʋ baŋa nɩ, sɩ kʋntʋ tu dɩ joŋi Wɛ Joro kʋm.»

²⁰ Pɩyɛɛrɩ ma lǝr-o o wɩ: «Wɛ wʋ́ cɔgɩ nmʋ dɩ n sǝbu kʋm maama, dɩ nmʋ na bʋŋɩ sɩ nń wanɩ n ma n sǝbu n yǝgi Wɛ pɛɛrɩ dɩm tɩn ŋwaanɩ. ²¹ Nmʋ wʋbʋŋa ba tɔgɩ cɩga Wɛ yigǝ nɩ. Kʋntʋ tɩn, n bá na cwǝŋǝ sɩ n tɔgɩ dɩ dɩbam n tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam. ²² Nan lǝni n wʋ sɩ n yagɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ nmʋ na bʋŋɩ sɩ n kɩ tɩn, sɩ n daarɩ n loori dɩ́ Yuutu Wɛ sɩ, DƖ na sɛ, sɩ DƖ yagɩ n lwarɩm DƖ ma cɛ-m. ²³ Bɛŋwaanɩ a nɛ sɩ n jɩgɩ pu-sɩŋa zanzan, yɩ n wʋ lwarɩm gambɛɛm wʋnɩ.»

²⁴ Simɔn ma lǝri o wɩ: «Nan loori-na Wɛ á pa-nɩ, sɩ wǝǝnu tɩlʋ maama á na tagɩ amʋ baŋa nɩ tɩn yɩ ba tɩ cɔgɩ-nɩ.»

²⁵ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan dɛɛn ma ŋɔɔnɩ dɩ́ Yuutu Zezi taanɩ dɩm ba brɩ nɔɔna bam. Ba laan ma joori ba maa ve Zeruzalɛm. Ba na maa joori tɩn, ba ma tʋlɩ Samari tɩ-niǝ yam wʋnɩ ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam.

Filipi na pɛ dɩdɛɛrʋ lwarɩ Wɛ taanɩ te tɩn

²⁶ Baŋa-Wɛ malɛka * ma ba Filipi te ka ta dɩd-o ka wɩ: «Zaŋɩ n da jagwiǝ seeni n vu n da cwǝŋǝ kalʋ na zɩgɩ Zeruzalɛm nɩ ka ve Gaaza tɩn.» Cwǝŋǝ kam kʋntʋ tɔgɩ kagʋa wʋ mʋ ka veǝ.

²⁷ Filipi ma zaŋɩ o maa kɛa. Etiyopi tu dɩ dɛɛn maa wʋ cwǝŋǝ kam nɩ o maa ve sɔŋɔ. Wʋntʋ mʋ tʋŋɩ o paɩ ba tɩʋ kʋm pa-kana kalʋ ba na bǝ ba wɩ ‹Kandaasɩ› tɩn. O yɩ dɩdɛɛrʋ wʋlʋ na nii o jɩjɩgɩrʋ tɩm maama baŋa nɩ. O dɛɛn ya ve Zeruzalɛm mʋ sɩ o zuli Wɛ, ²⁸ yɩ o laan maa joori o ve sɔŋɔ dɩ tǝriko kʋlʋ sise na vaɩ tɩn. O na maa kɛ dɩ o tǝriko kʋm kʋntʋ tɩn, o maa je o karɩmɩ tɔnɔ kʋlʋ Wɛ nijoŋnu Ezayi * na pʋpʋnɩ faŋa faŋa tɩn. ²⁹ Wɛ Joro * kʋm ma brɩ Filipi kʋ wɩ: «Ve n ta n tɔgɩ dɩ tǝriko kʋm.» ³⁰ O ma duri o vu o yi tǝriko kʋm yɩ kʋ veǝ. O ma ni nɔɔnʋ wʋm na jɩgɩ Wɛ nijoŋnu Ezayi tɔnɔ kʋm o karɩma. O ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ ni n na karɩmɩ kʋlʋ tɩn kuri na?»

³¹ O ma lǝri o wɩ: «A nan wʋ́ kɩ ta mʋ a ni kʋ kuri, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ maŋɩ-kʋ o brɩ-nɩ?»

O laan ma loori Filipi sɩ o di tǝriko kʋm baŋa o jǝni o tee nɩ. ³² O na wʋra o karɩmɩ wǝǝnu tɩlʋ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ tɩntʋ:

«Wʋntʋ dɛɛn mʋ nyɩ dɩ piǝ kalʋ nɔɔnʋ na vaŋɩ o ja o vu sɩ ba gʋ tɩn.

O ta nyɩ dɩ pǝlbu * wʋlʋ ba na fanɩ o kʋrʋ yɩ o wʋ kɩ sɔɔ tɩn.

O nan wʋ puri o ni o ta kʋlʋkʋlʋ.

³³ Nɔɔna maa goon-o, yɩ ba wʋ di o taanɩ dɩ cɩga.

Wɔɔn wʋ́ wanɩ o ŋɔɔnɩ wʋntʋ dwi dɩm ŋwaŋa?

Bɛŋwaanɩ ba lɩ o ŋwɩa lʋgʋ baŋa nɩ.»

³⁴ Dɩdɛɛrʋ wʋm ma ta dɩ Filipi o wɩ: «A lagɩ a bwe a nii, wɔɔ taanɩ mʋ Wɛ nijoŋnu wʋm tɛa, o tɩtɩ mʋ o tɛ naa nɔɔnʋ wʋdoŋ mʋ?» ³⁵ Filipi ma joori o puli nɔɔnʋ wʋm na karɩmɩ mɛ tɩn o brɩ-o kʋ kuri, yɩ o daarɩ o ta Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kam maama o brɩ-o. ³⁶ Ba na tɔgɩ cwǝŋǝ kam ba maa kɛ kʋntʋ tɩn, ba ma vu ba yi bugǝ. Dɩdɛɛrʋ wʋm ma ta o wɩ: «Nii, na wʋ yo seeni. N bá wanɩ n miisi-nɩ na wʋnɩ na?»

(( ³⁷ Filipi ma lǝr-o o wɩ: «Nmʋ na sɛ Wɛ cɩga kam dɩ n wʋ maama, aá wanɩ a miisi-m na wʋnɩ.» O ma lǝri o wɩ: «A sɛ sɩ Zezi Krisi yɩ Baŋa-Wɛ Bu mʋ.»))

³⁸ Dɩdɛɛrʋ wʋm laan ma pa tǝriko kʋm zɩgɩ. O dɩ Filipi ma tu tɩga ba vu ba zʋ na bam wʋ, yɩ Filipi miis-o na bam wʋnɩ. ³⁹ Ba ma nuŋi na bam wʋnɩ. Ba na nuŋi tɩn, dɩ́ Yuutu Wɛ Joro kʋm ma kwe Filipi kʋ ja viiri. Dɩdɛɛrʋ wʋm ma daa wʋ nɛ-o. O ma joori o kwe cwǝŋǝ o maa kɛa, yɩ o jɩgɩ wʋpolo zanzan. ⁴⁰ Filipi ma na nɩ o wʋ Azoti nɩ mʋ. O ma tʋlɩ tɩɩnɩ dɩm maama o tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam taan, o vu o yi Sezaarɩ.

9

Sooli na lǝni o wʋbʋŋa o sɛ Zezi te tɩn

(Tɩtʋŋa Tɔnɔ 22:4-16, 26:9-18)

¹ Sooli dɛɛn maa kwaana o yaarɩ dɩ́ Yuutu Zezi karabiǝ bam, yɩ o lagɩ sɩ o gʋ-ba. O ma zaŋɩ o vu Zwifǝ bam kaanɩm yuutu wʋm te. ² O ma loor-o sɩ o pʋpʋnɩ twaanʋ o pa Zwifǝ Wɛ-di sɩm na wʋ Damasɩ nɩ tɩn, nɩ wʋm na nɛ nɔɔna balʋ na tɔgɩ Zezi cwǝŋǝ kam, oó ja baara dɩ kaana o ja vu o kɩ pɩɩna digǝ nɩ Zeruzalɛm nɩ. ³ O na nɛ twaanʋ tɩm tɩn, o ma zaŋɩ o maa ve Damasɩ. O na twɛ tɩʋ kʋm tɩn, pooni ma da dɩ nuŋi wɛyuu dɩ pɩpɩlɩ dɩ gilim-o. ⁴ O ma tʋ tɩga nɩ, yɩ o ni kwǝrǝ na bǝŋi o yɩrɩ ka wɩ: «Sooli, Sooli, bɛŋwaanɩ mʋ n jɩgɩ amʋ n bɛɛsɩ kʋntʋ?»

⁵ O ma bwe o wɩ: «A tu, nmʋ yɩ wɔɔ mʋ?»

Kwǝrǝ kam ma ta ka wɩ: «Amʋ yɩ Zezi wʋlʋ nmʋ na jɩgɩ n bɛɛsɩ tɩn mʋ. ⁶ Nan zaŋɩ n zʋ tɩʋ kʋm wʋ. Nmʋ na yi da, ba laan wʋ́ ta kʋlʋ nmʋ na maŋɩ sɩ n kɩ tɩn.»

⁷ Nɔɔna balʋ na tɔgɩ dɩ Sooli tɩn maa zɩgɩ da, yɩ ba warɩ kʋlʋkʋlʋ sɩ ba ta. Ba dɛɛn ni kwǝrǝ kam, yɩ ba nan wʋ nɛ nɔɔn-nɔɔnʋ. ⁸ Sooli ma zaŋɩ wɛɛnɩ o puri o yiǝ yɩ o daa ba naɩ. Ba ma ja-o o jɩŋa nɩ, ba vaŋ-o ba ja zʋ Damasɩ wʋ. ⁹ Kʋ dɛɛn jɩgɩ da yatɔ mʋ o yiǝ na dwe. Maŋa kam kʋntʋ nɩ o wʋ di, o nan wʋ nyɔgɩ.

¹⁰ Zezi karabu wʋdoŋ dɛɛn maa wʋ Damasɩ nɩ, o yɩrɩ mʋ Ananiya. O ma na vɩɩrɩm wʋnɩ dɩ́ Yuutu wʋm na ŋɔɔnɩ dɩd-o. O ma bǝŋi o yɩrɩ o wɩ: «Ananiya!»

O ma lǝri o wɩ: «A yuutu, nii-nɩ.»

¹¹ Dɩ́ Yuutu wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: «Zaŋɩ n vu Zudasɩ sɔŋɔ, kʋ na zɩgɩ cwǝŋǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ ‹Yɔɔrɔ-tɔtɔ› tɩn ni nɩ. Nmʋ na yi da, sɩ n bwe nɔɔnʋ wʋlʋ yɩrɩ na yɩ Sooli tɩn bwiǝ. O yɩ Tarɩsɩ tu mʋ. Nmʋ wʋ́ na o na wʋra o warɩ Wɛ. ¹² Vɩɩrɩm wʋnɩ mʋ o nɛ nɔɔnʋ, o yɩrɩ mʋ Ananiya. O ma na-o yɩ o ba o daŋɩ o jɩa o baŋa nɩ, sɩ o yiǝ yam joori ya taa naɩ.»

¹³ Ananiya na ni kʋntʋ tɩn, o ma lǝri o wɩ: «A yuutu, nɔɔna zanzan maŋɩ ba ta nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ taanɩ ba brɩ amʋ, dɩ o na kɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ maama o ma cɔgɩ nmʋ nɔɔna balʋ na wʋ Zeruzalɛm nɩ tɩn. ¹⁴ O nan tu yo dɩ ni dɩlʋ o na joŋi Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam tee nɩ tɩn mʋ, sɩ o ma ja balʋ maama na bǝ nmʋ nɩ ba Yuutu tɩn.»

¹⁵ Dɩ́ Yuutu wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: «Nan ve, bɛŋwaanɩ wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ amʋ na kuri sɩ o taa tʋŋɩ o pa-nɩ, sɩ o daarɩ o pa amʋ yɩrɩ dɩm zaŋɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam tee nɩ dɩdaanɩ dwi-gɛ tiinǝ dɩ ba pwa dɩ tee nɩ. ¹⁶ Amʋ tɩtɩ nan wʋ́ brɩ-o yaara yalʋ maama o na maŋɩ sɩ o na amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn.»

¹⁷ Ananiya laan ma zaŋɩ o vu o yi sɔŋɔ kʋm o zʋ. O ma na Sooli yɩ o daŋɩ o jɩa o baŋa nɩ o wɩ: «A ko-bu Sooli, dɩ́ Yuutu Zezi tɩtɩ mʋ tʋŋɩ amʋ nmʋ tee nɩ. Wʋntʋ ya mʋ brɩ o tɩtɩ nmʋ yigǝ nɩ maŋa kalʋ n ya na wʋ cwǝŋǝ nɩ n maa n bɩɩnɩ tɩn. O tʋŋɩ-nɩ sɩ a ba a pa n joori n ta n naɩ mʋ, sɩ n daarɩ n joŋi Wɛ Joro * kʋm dam.»

¹⁸ Ananiya na tagɩ kʋntʋ tɩn, bɩdwɩ baŋa nɩ mʋ wǝǝnu dwanɩ Sooli yiǝ nɩ tɩ tʋ tɩga nɩ nɩnɛɛnɩ ŋwam-pʋrrʋ te tɩ daarɩ, yɩ o laan naɩ. O ma zaŋɩ o zɩgɩ wɛɛnɩ. O ma pa ba miis-o na wʋnɩ Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ. ¹⁹ O laan ma di wʋdiu yɩ o dam joori dɩ ba. O ma maŋɩ Zezi karabiǝ bam tee nɩ Damasɩ nɩ da fɩnfɩɩn.

²⁰ Sooli dɛɛn na wʋ Damasɩ nɩ kʋntʋ tɩn, o maa yǝni o vu Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm o brɩ-ba Zezi taanɩ. O maa tɛ o wɩ: «Zezi yɩ Wɛ Bu mʋ.» ²¹ Kʋ ma sʋ nɔɔna balʋ maama na ni o zaasɩm dɩm tɩn. Ba ma bwe daanɩ ba wɩ: «Kʋ daɩ nɔɔnʋ wʋntʋ dɛɛn mʋ wʋ Zeruzalɛm nɩ o cɔgɩ balʋ na ma Zezi ba bǝ nɩ ba Yuutu tɩn na? Kʋ nan daɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ o tu yo seeni, sɩ o taa jaanɩ Zezi karabiǝ o ve o paɩ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam na?»

²² Sooli dɛɛn maa ve yigǝ dɩ baarɩ zanzan, yɩ o brɩ nɔɔna bam nɩ Zezi mʋ sɩɩnɩ o yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn. Kʋ ma paɩ Zwifǝ balʋ na zʋʋrɩ Damasɩ nɩ tɩn daa warɩ o ni-taanɩ ba lǝri.

²³ Da zanzan na kɛ tɩn, Zwifǝ bam ma kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Sooli. ²⁴ O ma lwarɩ ba na bʋŋɩ sɩ ba kɩ-o kʋlʋ tɩn. Dɛ maama wɩa dɩ tɩtɩɩ ba zɩgɩ ba yɩrɩ tɩʋ kʋm niǝ yam mʋ, sɩ Sooli na tu sɩ o da da, sɩ ba laan gʋ-o. ²⁵ Dɛ dɩdwɩ tɩtɩɩ nɩ mʋ o karabiǝ bam ma pa o zʋ tɩtɔgɔ wʋ, yɩ ba lǝ ŋʋna kʋ ni nɩ ba pa o da kǝbrǝ o tu tɩga yɩ o lu.

²⁶ Sooli laan ma vu Zeruzalɛm. O maa kwaanɩ sɩ o tɔgɩ o wǝli Zezi karabiǝ bam wʋnɩ. Ba maama maa fʋna dɩd-o, yɩ ba ba bʋŋɩ nɩ o sɩɩnɩ o ji Zezi karabu. ²⁷ Banabasɩ ma vu o zǝn-o, yɩ o ja-o o vu Zezi tɩntʋŋna bam te. O ma ta o brɩ-ba Sooli na nɛ dɩ́ Yuutu Zezi cwǝŋǝ nɩ yɩ o ŋɔɔnɩ dɩd-o te tɩn. O ta ma ta o brɩ-ba Sooli na kwaanɩ o ŋɔɔnɩ dɩ baarɩ o pa balʋ na wʋ Damasɩ nɩ tɩn lwarɩ Wɛ cɩga kam dɩ Zezi yɩrɩ te tɩn. ²⁸ Sooli ma maŋɩ Zezi karabiǝ bam tee nɩ, yɩ o tʋlɩ Zeruzalɛm ni maama o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ o brɩ nɔɔna. ²⁹ O maa yǝni o ŋɔɔnɩ dɩ Zwifǝ balʋ na ŋɔɔnɩ Grɛkɩ tiinǝ taanɩ tɩn, yɩ o magɩ kantɔgɔ dɩ ba. Ba laan maa kwaanɩ sɩ ba gʋ-o. ³⁰ Zezi karabiǝ bam na lwarɩ kʋntʋ tɩn, ba ma ja-o ba ja vu Sezaarɩ, yɩ ba pa o kɛ o vu Tarɩsɩ.

³¹ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna balʋ maama na wʋ Zude dɩ Galile dɩ Samari je sɩm nɩ tɩn dɛɛn ma na siun dɩ ba yaara yam. Ba kɔgɔ kʋm ma fɔgɩ kʋ pulǝ kʋ wǝli da, Wɛ Joro kʋm na zǝni-ba tɩn ŋwaanɩ. Ba maa tɔgɩ dɩ́ Yuutu yɩ ba sɛ-o ba ŋwɩa maama wʋnɩ.

Ene na nɛ yazurǝ te tɩn

³² Pɩyɛɛrɩ dɛɛn yǝni o beeri o ve je maama mʋ o nii Zezi karabiǝ bam. Dɛ dɩdwɩ o daa ma zaŋɩ o vu sɩ o nii karabiǝ balʋ na zʋʋrɩ Lidi nɩ tɩn. ³³ O na yi da tɩn, o ma na nɔɔnʋ o yɩrɩ mʋ Ene. O dɛɛn yɩ kɔrɔ mʋ, yɩ o tigi bɩna nana o warɩ o zaŋɩ wɛɛnɩ. ³⁴ Pɩyɛɛrɩ na nɛ-o tɩn, o ma ta dɩd-o o wɩ: «Ene, Zezi Krisi wʋ́ pa-m yazurǝ. Nan zaŋɩ wɛɛnɩ sɩ n pri n sara kam n tiŋi.» O na tagɩ kʋntʋ bɩdwɩ baŋa nɩ tɩn, mʋ Ene zaŋɩ wɛɛnɩ. ³⁵ Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Lidi nɩ dɩ Sarɔn je sɩm maama nɩ tɩn ma na Ene na nɛ yazurǝ. Ba laan ma ba ba tɔgɩ dɩ́ Yuutu Zezi.

Tabita na joori o bi te tɩn

³⁶ Kaanɩ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋ Zope nɩ, o yɩrɩ mʋ Tabita. (O yɩrɩ dɩdaanɩ Grɛkɩ tiinǝ taanɩ mʋ yɩ Dɔrkasɩ, dɩ kuri mʋ ‹fǝrǝ›.) O maa yɩ Zezi karabu. O maa kɩ lanyɩranɩ yɩ o wǝli yinigǝ tiinǝ zanzan. ³⁷ Maŋa kam kʋntʋ nɩ, o ma ba o ba jɩgɩ yazurǝ yɩ o tɩ. Nɔɔna ma kwe-o ba swɛ, yɩ ba ja-o ba di wɛyuu digǝ ba tiŋi da. ³⁸ Zope nan batwarɩ dɩdaanɩ Lidi. Kʋntʋ tɩn, Zezi karabiǝ balʋ na wʋ Zope nɩ tɩn ma lwarɩ nɩ Pɩyɛɛrɩ tu Lidi o wʋra. Ba ma tʋŋɩ nɔɔna bale o tee nɩ. Ba ma vu ba loor-o ba wɩ: «Popo, kɩ lɩla n ba dɩbam tɩʋ kʋm.»

³⁹ Pɩyɛɛrɩ ma zaŋɩ o tɔgɩ dɩ ba o kɛ. O na yi Zope tɩn, ba ma ja-o ba di wɛyuu digǝ kam. Kadǝnǝ bam maama maa zɩgɩ ba gilim-o yɩ ba keerǝ. Ba ma brɩ-o gwaarʋ tɩlʋ maama Dɔrkasɩ ya na ŋwɩ yɩ o nyaanɩ-tɩ o pa-ba tɩn. ⁴⁰ Pɩyɛɛrɩ laan ma pa ba maama nuŋi pooni ba daar-o. O ma kuni doonǝ tɩga nɩ o warɩ Wɛ. O laan ma pipiri o nii tʋ wʋm yɩ o wɩ: «Tabita, zaŋɩ wɛɛnɩ.» O ma puri o yiǝ o na Pɩyɛɛrɩ. O ma zaŋɩ o je. ⁴¹ Pɩyɛɛrɩ ma twɩ o jɩŋa o ja-o o pa o zaŋɩ wɛɛnɩ o zɩgɩ. O laan ma bǝŋi kadǝnǝ bam dɩ Zezi karabiǝ bam maama. O ma pa Tabita zɩgɩ ba yigǝ nɩ yɩ o brɩ-ba sɩ o ŋwɩ.

⁴² Zope je sɩm nɔɔna bam maama ma ni kǝm dɩm kʋntʋ ŋwa. Kʋ ma paɩ nɔɔna zanzan kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ dɩ́ Yuutu Zezi. ⁴³ Pɩyɛɛrɩ ma maŋɩ Zope nɩ taan da zanzan. O dɛɛn zʋʋrɩ tɔn-gɔgɔ kʋdoŋ tee nɩ mʋ, o yɩrɩ mʋ Simɔn.

10

Dwi-gɛ tu na lwarɩ Wɛ cɩga kam te tɩn

¹ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Kɔrɩnɛɛlɩ. O maa zʋʋrɩ Sezaarɩ nɩ. O dɛɛn yɩ Rom pamaŋna dɩdɛɛrʋ mʋ. Pamaŋna kɔgɔ kʋlʋ o na tɔgɩ o wʋ kʋ wʋnɩ tɩn yɩrɩ mʋ ‹Yitali tiinǝ kɔgɔ›. ² O dɛɛn kwarɩ Wɛ, yɩ o dɩ o sɔŋɔ tiinǝ maama zuli Wɛ lanyɩranɩ. O maa kɩ wǝǝnu zanzan o wǝli Zwifǝ yinigǝ tiinǝ bam. O maa yǝni o warɩ Wɛ maŋa maama. ³ Dɛ dɩdwɩ wɛ na guni maŋa kalʋ tɩn, o nɛ vɩɩrɩm. O ma na Wɛ malɛka * na tu ka bǝŋi o yɩrɩ ka wɩ: «Kɔrɩnɛɛlɩ!»

⁴ O maa nii malɛka kam yɩ fʋʋnɩ jɩg-o. O ma ta o wɩ: «Kʋ yɩ ta, a tu.»

Malɛka kam ma lǝr-o ka wɩ: «Nmʋ na yǝni n warɩ Wɛ yɩ n kwǝri n wǝli yinigǝ tiinǝ tɩn, kʋ yi Baŋa-Wɛ wʋbʋŋa. DƖ nan guli nmʋ gulǝ. ⁵ Laan nan tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu Zope ba bǝŋi nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Simɔn Pɩyɛɛrɩ. ⁶ O yɩ vǝru mʋ o wʋ Simɔn wʋlʋ na yɩ tɔn-gɔgɔ tɩn sɔŋɔ nɩ, nɩnɩʋ kʋm ni nɩ.»

⁷ Malɛka kam na tagɩ dɩd-o kʋntʋ ka ti tɩn, ka ma viiri. Kɔrɩnɛɛlɩ ma bǝŋi o sɔŋɔ kʋm tɩntʋŋna bale dɩ pamaŋnʋ dɩdʋa wʋlʋ na tʋŋɩ o pa-o yɩ o dɩ kwarɩ Wɛ tɩn. ⁸ O ma ta kʋlʋ maama na kɩ tɩn o brɩ-ba, yɩ o daarɩ o tʋŋɩ-ba sɩ ba vu Zope.

⁹ Tɩga na pʋʋrɩ yɩ nɔɔna bam wʋ cwǝŋǝ nɩ ba ma twɛ Zope tɩn, kʋ maŋɩ dɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ diini sɔŋɔ kʋm nayuu sɩ o warɩ Wɛ wɩa tɩtarɩ nɩ. ¹⁰ Kana laan maa jɩg-o yɩ o lagɩ wʋdiu sɩ o di. Ba na wʋra ba kɩ wʋdiu kʋm tɩn, Wɛ ma pa o na wo-kɩnkagɩlɩ nɩ dɩndwɩa mʋ te. ¹¹ O nɛ wɛyuu na pʋrɩ o baŋa nɩ, yɩ woŋo nuŋi da kʋ maa tu tɩga. Woŋo kʋm nyɩ dɩ gɔrɔ kamunu mʋ, yɩ ba jɩgɩ kʋ niǝ yana, yɩ kʋ maa tu tɩga. ¹² Vara dwi maama mʋ wʋ kʋ wʋnɩ, dɩdaanɩ tɩga wo-vǝǝlu dɩ zunǝ. ¹³ O na nɛ tɩn, o ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ dɩd-o ka wɩ: «Pɩyɛɛrɩ, zaŋɩ n gʋ wǝǝnu tɩntʋ n di.»

¹⁴ Pɩyɛɛrɩ ma lǝri o wɩ: «Amʋ tu, a bá sɛ. A ta wʋ fɔgɩ a di dɩbam cullu woŋo naa kʋlʋ na wʋ maŋɩ dɩ dim tɩn.»

¹⁵ O daa ta ma joori o ni kwǝrǝ kam na wɩ: «Yɩ zaŋɩ n culi woŋo kʋlʋ Wɛ na wɩ kʋ yɩ lanyɩranɩ tɩn.» ¹⁶ Kʋ kɩ kʋntʋ mʋ kuni bɩtɔ. Wǝǝnu tɩm laan ma joori tɩ vaŋɩ tɩ di wɛyuu.

¹⁷ Pɩyɛɛrɩ maa bwɛ wo-kɩnkagɩlɩ dɩm o na nɛ tɩn kuri. Ka maŋa kam nɩ mʋ nɔɔna balʋ Kɔrɩnɛɛlɩ na tʋŋɩ o tee nɩ tɩn bwe ba lwarɩ Simɔn sɔŋɔ kʋm je. Ba laan ma vu ba yi mancoŋo kʋm ba zɩga. ¹⁸ Ba ma bǝŋi nɔɔnʋ ba bwe ba wɩ: «Nɔɔnʋ zʋʋrɩ yo o yɩrɩ mʋ Simɔn Pɩyɛɛrɩ na?»

¹⁹ Pɩyɛɛrɩ daa ta na wʋra o bwɛ sɩ o lwarɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩm kuri tɩn, Wɛ Joro * kʋm ma ta dɩd-o kʋ wɩ: «Nii, nɔɔna batɔ mʋ tu ba lagɩ nmʋ. ²⁰ Zaŋɩ n tu tɩga. Yɩ ta n bwɛa, sɩ n tɔgɩ dɩ ba n vu, bɛŋwaanɩ amʋ mʋ tʋŋɩ-ba.»

²¹ Pɩyɛɛrɩ ma tu tɩga, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ mʋ yɩ wʋlʋ abam na lagɩ tɩn. Bɛɛ mʋ jaanɩ abam kʋ ba?»

²² Ba ma lǝri ba wɩ: «Pamaŋna dɩdɛɛrʋ Kɔrɩnɛɛlɩ mʋ tʋŋɩ dɩbam. O yɩ nɔn-ŋʋm mʋ yɩ o kwarɩ Wɛ lanyɩranɩ. Zwifǝ bam maama maa zul-o. Wɛ malɛka mʋ tagɩ dɩd-o sɩ o bǝŋi nmʋ o sɔŋɔ nɩ, sɩ o wanɩ o ni kʋlʋ nmʋ na lagɩ n ta tɩn.» ²³ Pɩyɛɛrɩ ma pa ba zʋ sɔŋɔ kʋm ba pǝni.

Tɩga na pʋʋrɩ tɩn o ma zaŋɩ o tɔgɩ dɩ ba o vu. Zezi karabiǝ badaara dɩ ma zaŋɩ Zope nɩ ba tɔgɩ dɩd-o ba vu. ²⁴ Tɩga daa na pʋʋrɩ tɩn mʋ o yi Sezaarɩ. O yi da dɩdaanɩ Kɔrɩnɛɛlɩ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ dɩ o badonnǝ balʋ o na bǝŋi tɩn maŋɩ ba je ba cǝg-o. ²⁵ Pɩyɛɛrɩ na yi sɔŋɔ kʋm yɩ o maa zʋʋrɩ tɩn, Kɔrɩnɛɛlɩ ma zaŋɩ o nuŋi o jeer-o, yɩ o kuni doonǝ o yigǝ nɩ o jɔɔn-o. ²⁶ Pɩyɛɛrɩ ma pa o zaŋɩ wɛɛnɩ o zɩgɩ, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Amʋ dɩ yɩ nabiinu mʋ.» ²⁷ O ta maa ŋɔɔnɩ dɩd-o yɩ ba maa zʋʋrɩ sɔŋɔ kʋm. O ma na nɔn-kɔgɔ na kikili da ba je. ²⁸ O ma ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: «Abam maŋɩ á ye nɩ kʋ culǝ sɩ Zwifu taa zʋʋrɩ dɩdaanɩ dwi-gɛ * tiinǝ, naa o taa tɔgɩ dɩ ba. Wɛ nan mʋ brɩ amʋ nɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ a taa culi nɔɔn-nɔɔnʋ naa a paɩ o taa yɩ nɔn-diku. ²⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ, abam na tʋŋɩ á bǝŋi-nɩ tɩn, a wʋ vɩn yɩ a ba. A nan lagɩ a bwe a nii, bɛŋwaanɩ mʋ á tʋŋɩ á bǝŋi-nɩ?»

³⁰ Kɔrɩnɛɛlɩ ma ta o wɩ: «Zɩm mʋ jɩgɩ da yana, kʋ maŋɩ dɩ maŋa kantʋ nɩ wɛ na guni tɩn, dɩ a wʋra a warɩ Wɛ a sɔŋɔ nɩ, nɔɔnʋ ma da o ba o zɩgɩ a yigǝ nɩ. O zʋ gwaarʋ tɩ na nyɩɩna. ³¹ O ma ta dɩ amʋ o wɩ: ‹Kɔrɩnɛɛlɩ, Wɛ mʋ joŋi n loro kʋm. Nmʋ na wǝli yinigǝ tiinǝ tɩn mʋ DƖ guli nmʋ gulǝ. ³² Nan tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu Zope ba bǝŋi nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Simɔn Pɩyɛɛrɩ. O yɩ vǝru mʋ, o wʋ Simɔn wʋlʋ na yɩ tɔn-gɔgɔ tɩn sɔŋɔ nɩ. O zʋʋrɩ nɩnɩʋ kʋm ni nɩ mʋ.› ³³ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, a ma tʋŋɩ nɔɔna lɩla sɩ ba vu ba bǝŋi nmʋ sɩ n ba. Nmʋ na tu tɩn, n kɩ cɩga. Dɩbam maama nan zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ mʋ dɩ́ cǝgi, sɩ dɩ́ ni kʋlʋ maama dɩ́ Yuutu wʋm na pɛ-m sɩ n ta tɩn.»

³⁴ Pɩyɛɛrɩ laan ma zaŋɩ o ta o wɩ: «A zɩm lwarɩ nɩ kʋ yɩ cɩga mʋ sɩ Wɛ ba kuri nɔɔna daanɩ. ³⁵ Wɛ joŋi nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kwarɩ-DƖ yɩ o kɩ kʋlʋ na lana tɩn mʋ, kʋ na maŋɩ kʋ yɩ dwi dɩlʋ nɔɔnʋ. ³⁶ Abam maŋɩ á ye Wɛ na tagɩ DƖ taanɩ dɩm DƖ brɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam, nɩ Zezi Krisi mʋ waɩ o joŋi nɔɔna o fɔgɩ ba dɩ Wɛ daanɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ nabiinǝ maama Yuutu. ³⁷ Abam ta ye wo-kamunnu tɩlʋ maama na kɩ Zude nɩ tɩn. Kʋ dɛɛn puli Galile nɩ mʋ, maŋa kam Zan na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ dɩ nɔɔna sɩ ba miisi na wʋnɩ tɩn kwaga nɩ. ³⁸ Abam maŋɩ á ye Wɛ na pɛ DƖ Joro kʋm Nazarɛtɩ tu Zezi yɩ DƖ kwǝri DƖ pa-o dam te tɩn. Wɛ na wʋ o tee nɩ kʋntʋ tɩn, o yǝni o ve je maama o kɩ nɔɔna lanyɩranɩ, yɩ o kwǝri o vrɩ balʋ na wʋ sʋtaanɩ * jɩŋa nɩ tɩn o yaga. ³⁹ Dɩbam nan mʋ nɛ wǝǝnu tɩlʋ maama o na kɩ Zeruzalɛm nɩ dɩ Zwifǝ tɩɩnɩ dɩm maama nɩ tɩn, yɩ dɩ́ yɩ cɩga kantʋ maana tiinǝ. Ba dɛɛn jaan-o mʋ ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ. ⁴⁰ Wɛ ma pa o joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ da yatɔ dɛ nɩ. DƖ ma pa o brɩ o tɩtɩ nɔɔna yigǝ nɩ sɩ ba na-o. ⁴¹ Kʋ nan daɩ nɩ nɔɔna maama mʋ nɛ-o, kʋ yɩ dɩbam balʋ Wɛ na maŋɩ DƖ kuri sɩ dɩ́ taá yɩ o maana tiinǝ tɩn mʋ nɛ-o. Zezi na bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn, dɩbam tɔgɩ dɩd-o dɩ́ di wʋdiu yɩ dɩ́ nyɔ na. ⁴² O ma pa dɩbam ni sɩ dɩ́ tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam dɩ́ brɩ nɔɔna, dɩ́ pa ba lwarɩ nɩ wʋm mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ na tiŋi sɩ o di naŋʋna dɩ balʋ na tɩgɩ tɩn taanɩ. ⁴³ Faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam maama dɛɛn tagɩ wʋntʋ taanɩ ba wɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn, Wɛ wʋ́ yagɩ kʋntʋ tu lwarɩm DƖ ma cɛ-o wʋntʋ yɩrɩ ŋwaanɩ.»

⁴⁴ Pɩyɛɛrɩ ta na wʋra o ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn, Wɛ Joro kʋm ma tu balʋ maama na je ba cǝgi o taanɩ dɩm tɩn yuu nɩ. ⁴⁵ Wɛ na pɛ DƖ Joro kʋm dwi-gɛ tiinǝ dɩ tɩn, kʋ darɩ Zwifǝ balʋ na maŋɩ ba tɔgɩ Zezi yɩ ba da dɩ Pɩyɛɛrɩ ba ba tɩn. ⁴⁶ Bɛŋwaanɩ ba ni ba na ŋɔɔnɩ ta-gɛ yɩ ba kwǝri ba zuli Wɛ.

⁴⁷ Pɩyɛɛrɩ laan ma ta o wɩ: «Nɔɔna bantʋ sɩɩnɩ ba joŋi Wɛ Joro kʋm nɩ dɩbam dɩ na joŋi te tɩn mʋ. Kʋntʋ tɩn, dɩ́ wʋ́ wanɩ dɩ́ cɩ ba yigǝ sɩ ba yɩ miisi na wʋnɩ dɩ Zezi yɩrɩ na?» ⁴⁸ O ma daarɩ o pa ni sɩ ba miisi-ba na wʋnɩ Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ. Ba laan ma loori Pɩyɛɛrɩ sɩ o maŋɩ ba tee nɩ da fɩnfɩɩn.

11

Pɩyɛɛrɩ tʋlɩ kʋ na kɩ te yɩ o vu dwi-gɛ tiinǝ te tɩn

¹ Zezi tɩntʋŋna bam dɩ o karabiǝ balʋ na zʋʋrɩ Zude nɩ tɩn ma ni nɩ dwi-gɛ * tiinǝ dɩ laan sɛ Wɛ kwǝrǝ kam. ² Pɩyɛɛrɩ dɛɛn ma zaŋɩ o vu Zeruzalɛm. O na yi da tɩn, Zwifǝ balʋ na tɔgɩ Zezi tɩn ma magɩ kantɔgɔ dɩd-o. ³ Ba ma bwe-o ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ n vu n zʋ dwi-gɛ tiinǝ sɔŋɔ yɩ ba yɩ balʋ na ba goni ba bǝkǝri * tɩn? Bɛɛ mʋ yɩ n di wʋdiu dɩ ba?»

⁴ Pɩyɛɛrɩ ma zaŋɩ o tʋlɩ kʋlʋ maama na kɩ tɩn o brɩ-ba o wɩ: ⁵ «A ya wʋ Zope nɩ mʋ a warɩ Wɛ. Wɛ ma pa a na vɩɩrɩm. A nɛ wo-kamunu na nuŋi wɛyuu kʋ maa tu tɩga. Kʋ nyɩ dɩ gɔrɔ kamunu mʋ, yɩ ba jɩgɩ kʋ niǝ yana ba pa kʋ maa tu tɩga. Kʋ ma ba kʋ zɩgɩ a yigǝ nɩ. ⁶ A ma nii kʋ wʋnɩ yɩ a na vara na wʋra, sɔŋɔ vara dɩ ga-vara dɩ tɩga wo-vǝǝlu dɩ zunǝ. ⁷ A laan ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ dɩ amʋ ka wɩ: ‹Pɩyɛɛrɩ, zaŋɩ n gʋ n di.› ⁸ A ma lǝri a wɩ: ‹A tu, aye a bá sɛ. A maŋɩ a wʋ di dɩbam cullu woŋo naa kʋlʋ na wʋ maŋɩ dɩ dim tɩn.› ⁹ Kwǝrǝ kam daa ta ma joori ka zɩgɩ wɛyuu nɩ ka ŋɔɔnɩ ka wɩ: ‹Yɩ zaŋɩ n culi woŋo kʋlʋ Wɛ na wɩ kʋ yɩ lanyɩranɩ tɩn.› ¹⁰ Kʋ ma kɩ kʋntʋ taan kuni bɩtɔ, yɩ wǝǝnu tɩm maama joori tɩ vaŋɩ tɩ di wɛyuu.

¹¹ Maŋa kantʋ nɩ nɔɔna batɔ dɛɛn tu ba zɩgɩ sɔŋɔ kʋlʋ amʋ na zʋʋrɩ da tɩn ni nɩ. Ba ya tʋŋɩ-ba Sezaarɩ nɩ mʋ sɩ ba ba amʋ te. ¹² Wɛ Joro * kʋm ma ta kʋ brɩ-nɩ kʋ wɩ, a yɩ taa bwɛa, sɩ a tɔgɩ dɩ ba a vu. Dɩ́ ko-biǝ bantʋ bardʋ dɩ ma da amʋ ba vu. Dɩ́ maama ma vu dɩ́ yi Sezaarɩ, yɩ dɩ́ vu dɩ́ zʋ Kɔrɩnɛɛlɩ sɔŋɔ kʋm. ¹³ O ma ta o brɩ dɩbam o na nɛ Wɛ malɛka * na tu o sɔŋɔ ka zɩgɩ yɩ ka ta dɩd-o ka wɩ: ‹Tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu Zope ba bǝŋi nɔɔnʋ wʋdoŋ o yɩrɩ na yɩ Simɔn Pɩyɛɛrɩ tɩn sɩ o ba. ¹⁴ Wʋntʋ na tuǝ, o laan wʋ́ ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ na wʋ́ pa nmʋ dɩ n sɔŋɔ tiinǝ bam maama na vrɩm tɩn.›

¹⁵ A na sɩŋɩ sɩ a ŋɔɔnɩ dɩ ba tɩn, mʋ Wɛ Joro kʋm tu ba te nɩnɛɛnɩ kʋ na maŋɩ kʋ tu dɩbam te pulim nɩ te tɩn. ¹⁶ A laan ma guli dɩ́ Yuutu Zezi dɛɛn na tagɩ te o wɩ: ‹Zan dɛɛn miisi nɔɔna bam na wʋnɩ mʋ, Wɛ nan wʋ́ miisi abam DƖ Joro kʋm wʋnɩ mʋ.› ¹⁷ Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ nɩ Wɛ pɛ dwi-gɛ tiinǝ bantʋ DƖ pɛɛrɩ dɩm, nɩ DƖ na maŋɩ DƖ pa dɩbam dɩ, maŋa kalʋ dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi tɩn. Kʋntʋ tɩn, a nan yɩ wɔɔ mʋ sɩ a cɩ Wɛ yigǝ?»

¹⁸ Pɩyɛɛrɩ na tagɩ kʋntʋ yɩ ba ni tɩn, ba ma yagɩ taanɩ dɩm yɩ ba daarɩ ba zuli Wɛ. Ba maa wɩ: «Wɛ sɩɩnɩ DƖ pa dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ cwǝŋǝ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ, sɩ ba daarɩ ba na DƖ ŋwɩ-dʋŋa kam.»

Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Antɩɔsɩ nɩ tɩn na kɩ te tɩn

¹⁹ Maŋa kam ba dɛɛn na gʋ Etiyɛnɩ tɩn, nɔɔna yaarɩ Zezi karabiǝ bam kʋ pa ba jagɩ da-yigǝ nɩ. Balʋ na jagɩ tɩn badonnǝ ma vu ba yi Fenisi dɩ Sipri dɩ Antɩɔsɩ. Ba na jagɩ kʋntʋ tɩn, ba yǝni ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam ba brɩ Zwifǝ bam yɩranɩ mʋ. ²⁰ Kʋ daarɩ Zezi karabiǝ badaara na nuŋi Sipri dɩ Sirɛɛnɩ tɩn ma zaŋɩ ba vu Antɩɔsɩ ba tɔɔlɩ dɩ́ Yuutu Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kam ba brɩ dwi-gɛ * tiinǝ dɩ. ²¹ Baŋa-Wɛ dam maa wʋ ba tee nɩ. Nɔɔna zanzan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ dɩ́ Yuutu Zezi yɩ ba tɔg-o.

²² Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Zeruzalɛm nɩ tɩn ma ni kʋlʋ na kɩ tɩn. Ba ma tʋŋɩ Banabasɩ sɩ o vu Antɩɔsɩ o nii. ²³ O na ve o yi da tɩn, o ma na Wɛ na sɩɩnɩ DƖ kɩ nɔɔna bam lanyɩranɩ te tɩn. O maa jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ. O ma kwe ba maama kwiǝ yalʋ na wʋ́ pa ba taa tɔgɩ dɩ́ Yuutu wʋm dɩ ba wʋ maama sɩ ba yɩ zaŋɩ ba yagɩ tɩn.

²⁴ Banabasɩ dɛɛn yɩ nɔn-ŋʋm. O maa tiini o jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi, yɩ Wɛ Joro * kʋm wʋ o tee nɩ dɩ dam. Nɔɔna zanzan dɛɛn ma ba ba tɔgɩ dɩ́ Yuutu wʋm, yɩ ba dɩ wǝli o kɔgɔ kʋm wʋnɩ.

²⁵ Banabasɩ laan ma zaŋɩ o vu Tarɩsɩ sɩ o beeri Sooli je. ²⁶ O na ve o na-o tɩn, o ma ja-o o joori Antɩɔsɩ. Ba na wʋra tɩn, ba maa yǝni ba wǝli daanɩ ba brɩ Zezi kɔgɔ kʋm Wɛ taanɩ. Ba kɩ kʋntʋ taan sɩ kʋ vu kʋ yi bɩm, yɩ nɔɔna balʋ ba na brɩ tɩn dagɩ zanzan. Kʋ yɩ Antɩɔsɩ nɩ mʋ ba puli sɩ ba bǝŋi Zezi karabiǝ bam nɩ Krisi biǝ.

²⁷ Da yam kʋntʋ nɩ Wɛ nijoŋnǝ badonnǝ ma zɩgɩ Zeruzalɛm nɩ ba vu Antɩɔsɩ. ²⁸ Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Agabusi. Wɛ Joro kʋm ma pa o ta Wɛ kwǝrǝ, nɩ kana lagɩ ka ba ka tiini ka zʋ lʋgʋ maama. (Kʋ dɛɛn sɩɩnɩ kʋ kɩ kʋntʋ mʋ maŋa kalʋ Kloodi na di paarɩ tɩn.) ²⁹ Zezi karabiǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, ba ma lɩ wʋbʋŋa sɩ ba la sǝbu ba ma wǝli ba ko-biǝ balʋ na zʋʋrɩ Zude nɩ tɩn. Ba ma sɛ sɩ ba dɩdʋa dɩdʋa wʋ́ pa nɩ ba na wʋ́ wanɩ te tɩn. ³⁰ Ba ma sɩɩnɩ ba kɩ kʋntʋ. Ba ma kwe sǝbu kʋlʋ ba na lagɩ tɩn ba kɩ Banabasɩ dɩ Sooli jɩŋa nɩ, sɩ ba ja vu Zeruzalɛm ba pa Zezi kɔgɔ kʋm nakwa bam.

12

Wɛ malɛka na vrɩ Pɩyɛɛrɩ Erɔdɩ jɩŋa nɩ ka yagɩ te tɩn

¹ Maŋa kam kʋntʋ nɩ Pɛ Erɔdɩ * ma zaŋɩ o ja Zezi kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna badonnǝ sɩ o yaarɩ-ba. ² O ma ja Zakɩ wʋlʋ na yɩ Zan zɩmbaarʋ tɩn o pa ba gʋ-o dɩ sʋ-zɔɔ. ³ O na kɩ kʋntʋ yɩ o lwarɩ nɩ kʋ poli Zwifǝ bam wʋ lanyɩranɩ tɩn, o daa ma ja Pɩyɛɛrɩ dɩ. Kʋ yɩ Zwifǝ bam candiǝ kalʋ ba na yǝni ba di dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ tɩn maŋa nɩ mʋ. ⁴ O na jaanɩ Pɩyɛɛrɩ kʋntʋ tɩn, o ma kɩ-o pɩɩna digǝ nɩ, yɩ o pa pamaŋna bana bana kuri bɩna yɩr-o ba lǝni daanɩ. Erɔdɩ dɛɛn maa lagɩ sɩ Pakɩ * candiǝ kam na kɛ ka daarɩ, sɩ o laan pa ba ja Pɩyɛɛrɩ ba nuŋi, sɩ o di o taanɩ nɔɔna bam maama yigǝ nɩ. ⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ Pɩyɛɛrɩ maa wʋ pɩɩna digǝ kam nɩ taan, yɩ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna bam tiini ba loori Wɛ o ŋwaanɩ.

⁶ Kʋ dɛɛn yɩ tɩtɩɩ dɩlʋ tɩga na wʋ́ pʋʋrɩ sɩ Erɔdɩ pa Pɩyɛɛrɩ nuŋi pooni sɩ o di o taanɩ tɩn. Pɩyɛɛrɩ ya tigi pamaŋna bale tɩtarɩ nɩ mʋ o dɔa. Ba ya vɔg-o dɩ capʋnnʋ tɩle mʋ. Pamaŋna badonnǝ dɩ ma wʋ pɩɩna digǝ kam ni nɩ ba yɩra. ⁷ Baŋa-Wɛ malɛka * laan ma da ka tu ka zɩgɩ da. Pooni maa da zǝŋi digǝ kam wʋnɩ. Malɛka kam ma pɩpagɩ Pɩyɛɛrɩ tɩkǝri nɩ ka pa o zaŋɩ, yɩ ka ta-o ka wɩ: «Kɩ lɩla n zaŋɩ wɛɛnɩ!» Capʋnnʋ tɩm ma kɔ Pɩyɛɛrɩ jɩa nɩ tɩ tʋ tɩga nɩ. ⁸ Malɛka kam ma ta-o ka wɩ: «Fɔgɩ n vɔ n vɔɔrʋ tɩm sɩ n zʋ n natra yam.» O ma sɩɩnɩ o kɩ kʋntʋ. Ka daa ma ta ka wɩ: «Kwe n kasaa kʋm n zʋ, sɩ n ta n tɔgɩ amʋ.»

⁹ Pɩyɛɛrɩ ma tɔgɩ ka kwaga o nuŋi pɩɩna digǝ kam wʋnɩ. O maa wʋ lwarɩ nɩ malɛka kam na kɩ kʋlʋ tɩn yɩ cɩga. O maa bʋŋɩ nɩ kʋ yɩ dɩndwɩa mʋ. ¹⁰ Ba ma vu ba gaalɩ dayigǝ yɩrɩna bam dɩ kwaga yɩrɩna bam. Ba laan ma vu ba yi luu-bor-zɔŋɔ kʋlʋ na pʋrɩ kʋ yɔɔrɩ tɩʋ kʋm wʋ tɩn. Boro kʋm tɩtɩ ma pʋrɩ, yɩ ba kɛ ba nuŋi. Ba ma kwe cwǝŋǝ ba ve ba maa kɛa. Malɛka kam laan ma da ka viiri ka daarɩ Pɩyɛɛrɩ.

¹¹ Kʋ laan ma ba Pɩyɛɛrɩ wʋbʋŋa. O ma ta o wɩ: «A laan lwarɩ nɩ kʋ yɩ cɩga mʋ. Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ tʋŋɩ DƖ malɛka sɩ ka ba ka joŋi-nɩ Erɔdɩ jɩŋa nɩ ka yagɩ, sɩ Zwifǝ bam daa yɩ wanɩ ba kɩ amʋ nɩ ba na bʋŋɩ te tɩn.»

¹² Pɩyɛɛrɩ na maanɩ kʋ na yɩ te tɩn, o ma vu Mari-ba sɔŋɔ. Wʋntʋ yɩ Zan Marɩkɩ nu mʋ. Nɔɔna zanzan dɛɛn mʋ kikili daanɩ sɔŋɔ kʋm nɩ ba wʋra ba warɩ Wɛ. ¹³ O ma vu o yi mancoŋo boro kʋm o magɩ, sɩ ba pʋrɩ sɩ o zʋ. Ka-nyaanɩ maa wʋ sɔŋɔ kʋm nɩ, o yɩrɩ mʋ Rɔdɩ. O ma vu sɩ o nii, wɔɔ mʋ maga. ¹⁴ O na ve tɩn, o ma lwarɩ Pɩyɛɛrɩ kwǝrǝ. O maa tiini o jɩgɩ wʋpolo zanzan kʋ pa o duri o joori, yɩ o wʋ pʋrɩ boro kʋm. O ma vu o ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: «Pɩyɛɛrɩ mʋ zɩgɩ cicwǝŋǝ nɩ.» ¹⁵ Ba ma lǝr-o ba wɩ, o co mʋ. O maa cɩm yɩ o ta o wɩ: «Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ.» Ba daa ma lǝri ba wɩ: «Kʋ ga yɩ o ciru mʋ.»

¹⁶ Pɩyɛɛrɩ daa ta maa zɩgɩ o magɩ boro kʋm taan. Ba laan ma ba ba pʋrɩ. Ba na nɛ-o tɩn, kʋ ma tiini kʋ sʋ-ba. ¹⁷ O ma zǝŋi o jɩa o wɩ, ba cǝgi sɔɔ. O ma daarɩ o maŋɩ dɩ́ Yuutu wʋm na kɩ te o ja-o o nuŋi pɩɩna digǝ kam nɩ tɩn. O ta ma ta dɩ ba o wɩ, ba ve ba ta kʋlʋ na kɩ tɩn ba brɩ Zakɩ dɩ Zezi karabiǝ bam maama. O laan ma yagɩ-ba yɩ o vu jǝgǝ kadoŋ.

¹⁸ Tɩga na pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ tɩn, pamaŋna balʋ ya na yɩrɩ Pɩyɛɛrɩ tɩn wʋbʋŋa vugimi. Ba ma bwe daanɩ ba wɩ: «Bɛɛ mʋ kɩ yɩ Pɩyɛɛrɩ tǝrǝ?» ¹⁹ Erɔdɩ ma pa ni sɩ ba kwaanɩ ba beeri o jǝgǝ. Ba ma beer-o taan ba ga. Erɔdɩ ma bwe pamaŋna bam o nii, ba kɩ ta mʋ yɩ Pɩyɛɛrɩ nuŋi, yɩ o daarɩ o pa ni sɩ ba gʋ-ba.

Kʋntʋ na kɩ kʋ kɛ tɩn, Erɔdɩ ma zaŋɩ Zude nɩ o vu Sezaarɩ o zʋʋrɩ da.

Kʋ na kɩ te yɩ Erɔdɩ tɩ tɩn

²⁰ Erɔdɩ * banɩ dɛɛn tiini dɩ zaŋɩ dɩ Tiiri dɩ Sidɔn tiinǝ. Je sɩm kʋntʋ nɔɔna bam ma zaŋɩ ba la kɔgɔ sɩ ba vu ba tʋ Erɔdɩ sɩ o yagɩ. Erɔdɩ dɛɛn jɩgɩ dɩdɛɛrʋ wʋlʋ na nii o sɔŋɔ kʋm baŋa nɩ, o yɩrɩ mʋ Bɩlasɩtɩ. Nɔɔna bam ma puli ba di ciloŋo dɩdaanɩ wʋntʋ, yɩ ba daarɩ ba vu Erɔdɩ te ba ŋɔɔnɩ dɩd-o sɩ o yagɩ o ban-zɔŋɔ kʋm. Ba dɛɛn lagɩ sɩ ba ni daanɩ, bɛŋwaanɩ ba tɩtɩ tɩʋ kʋm yǝni kʋ joŋi kʋ wʋdiiru pɛ wʋntʋ tɩʋ kʋm nɩ mʋ. ²¹ Ba ma lɩ dɛ sɩ ba jǝni daanɩ ba ŋɔɔnɩ taanɩ dɩm.

Dɛ dɩm na yi tɩn, Erɔdɩ ma kwe o paarɩ gwar-fwaarʋ o zʋ. O laan ma jǝni o paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ sɩ o ŋɔɔnɩ dɩ nɔɔna bam. ²² O kwǝrǝ na zaŋɩ yɩ o ŋɔɔnɩ dɩ ba kʋntʋ tɩn, nɔɔna bam ma kaasɩ baŋa baŋa ba wɩ: «Kwǝrǝ kantʋ yɩ wɛ kwǝrǝ mʋ sɩ ka daɩ nabinzwǝnǝ nyɩm.» ²³ Erɔdɩ na sɛ ba zulǝ yam yɩ o wʋ pɛ Wɛ DƖ zulǝ tɩn, Baŋa-Wɛ malɛka * ma pa yawɩʋ ja-o lɩla. Kanzwa ma zʋ o wʋ ya di-o ya gʋ.

²⁴ Wɛ kwǝrǝ kam dɛɛn maa jagɩ je maama, yɩ nɔɔna zanzan sɛ-ka. ²⁵ Banabasɩ dɩ Sooli ma ti tɩtʋŋɩ dɩlʋ ba na ve Zeruzalɛm sɩ ba tʋŋɩ tɩn. Ba laan ma ja Zan Marɩkɩ ba wǝli ba tɩtɩ nɩ, yɩ ba nuŋi Zeruzalɛm ba joori ba vu Antɩɔsɩ.

13

Zezi kɔgɔ kʋm na lɩ Banabasɩ dɩ Sooli te tɩn

¹ Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Antɩɔsɩ nɩ tɩn dɛɛn jɩgɩ Wɛ nijoŋnǝ dɩ balʋ na brɩ Wɛ taanɩ dɩm tɩn ba tɩtarɩ nɩ. Bantʋ mʋ yɩ Banabasɩ, dɩ Simeyon wʋlʋ ba na bǝ nɩ nazono tɩn, dɩ Sirɛɛnɩ tu Lukiyusi, dɩ Manayɛn wʋlʋ dɛɛn na yɩ gʋvɩrma tu Erɔdɩ yuu-doŋo ba biini nɩ tɩn, dɩdaanɩ Sooli. ² Dɛ dɩdwɩ ba maa wʋra ba zuli Baŋa-Wɛ, yɩ ba ta kwǝri ba vɔ ni. Wɛ Joro * kʋm laan ma ta kʋ brɩ-ba kʋ wɩ: «Lɩ-na Banabasɩ dɩ Sooli amʋ ŋwaanɩ, sɩ ba taa tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ amʋ na kuri-ba sɩ ba tʋŋɩ tɩn.»

³ Zezi karabiǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, ba daa ma vɔ ni yɩ ba loori Wɛ ba pa-ba. Ba ma daarɩ ba daŋɩ ba jɩa ba baŋa nɩ, yɩ ba laan banɩ-ba yɩ ba viiri.

Pooli dɩ Banabasɩ na wʋ Sipri nɩ te tɩn

⁴ Wɛ Joro * kʋm dɛɛn na tʋŋɩ Banabasɩ dɩ Sooli kʋntʋ tɩn, ba ma vu ba yi Seliusi. Ba ma zʋ naboro ba tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ ba vu ba bɛ ba yi Sipri. ⁵ Ba ma vu ba zʋ Sipri tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Salamini. Ba na yi da tɩn, ba maa zʋʋrɩ Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ. Zan Marɩkɩ maa wʋ ba tee nɩ o wǝli-ba.

⁶ Ba ma zaŋɩ Salamini nɩ ba tʋlɩ je sɩm maama ba kɛ. Ba ma vu ba yi Pafɔsɩ. Ba ma jeeri liri tu wʋdoŋ dáanɩ, o yɩrɩ mʋ Bar-Zezi, yɩ o yɩ Zwifu. O dɛɛn paɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ yɩ o daɩ. ⁷ O maa yɩ gʋvɩrma tu Sɛrɩziu Polusi kwaga nɔɔnʋ mʋ. Gʋvɩrma tu wʋm maa jɩgɩ swan lanyɩranɩ. O ma bǝŋi Banabasɩ dɩ Sooli o pa ba ba o te. O maa lagɩ sɩ o ni Wɛ kwǝrǝ kam. ⁸ Liri tu wʋm ma zaŋɩ o wʋra o culi ba brɩm dɩm. O maa kwaanɩ sɩ o cɩ gʋvɩrma tu wʋm sɩ o yɩ sɛ Wɛ cɩga kam. Liri tu wʋm yɩrɩ dɩdoŋ mʋ yɩ Elimasɩ dɩ Grɛkɩ tiinǝ taanɩ. ⁹ Sooli wʋlʋ yɩrɩ dɩdoŋ ta na yɩ Pooli tɩn dɛɛn jɩgɩ Wɛ Joro kʋm dam lanyɩranɩ. O ma nii liri tu wʋm vɩrr, yɩ o wɩ: ¹⁰ «N wʋ su dɩ sɩsɩɩna mʋ dɩdaanɩ balɔrɔ. Nmʋ yɩ sʋtaanɩ * jɩŋa nɔɔnʋ mʋ. Nmʋ culi wǝǝnu tɩlʋ maama na lana tɩn. Nmʋ tiini n kwaana sɩ n pipiri dɩ́ Yuutu wʋm cɩga kam sɩ ka ji vwan mʋ. ¹¹ Nii, Baŋa-Wɛ wʋ́ ba DƖ magɩ-m dɩ DƖ jɩ-dɩa lele kʋntʋ. Nń ji lilwe yɩ n daa n bá na wɩa pooni, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ Wɛ na lagɩ tɩn.»

O na tagɩ kʋntʋ tɩn, bɩdwɩ baŋa nɩ mʋ Elimasɩ yiǝ dwe, yɩ o zɩgɩ lim wʋnɩ. O maa ve o kɩkara, yɩ o lagɩ vaŋɩnʋ sɩ o ja o jɩŋa. ¹² Gʋvɩrma tu wʋm na nɛ kʋlʋ na kɩ tɩn, o laan ma kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi. Dɩ́ Yuutu cɩga kam ba na brɩ-o tɩn ma sʋ-o.

Pooli-ba na wʋ Antɩɔsɩ nɩ te tɩn

¹³ Pooli dɩ o badonnǝ bam laan ma zaŋɩ Pafɔsɩ nɩ ba zʋ naboro ba vu ba yi Pamfili tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Pɛrɩzɩ. Zan Marɩkɩ ma yagɩ-ba dáanɩ, yɩ o daarɩ o joori Zeruzalɛm. ¹⁴ Ba daa maa zɩgɩ Pɛrɩzɩ nɩ ba vu Antɩɔsɩ kʋlʋ na wʋ Pisidi nɩ tɩn. Zwifǝ bam siun dɛ dɩm na yi tɩn, ba ma vu ba zʋ ba Wɛ-digǝ kam wʋ ba je da. ¹⁵ Nɔɔna ma zaŋɩ ba karɩmɩ Moyisi * cullu twaanʋ tɩm dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam twaanʋ tɩm wʋnɩ. Ba na karɩmɩ ba ti tɩn, ba yigǝ tiinǝ bam ma tʋŋɩ ni ba pa Pooli-ba, yɩ ba wɩ: «Dɩ́ ko-biǝ-ba, abam na jɩgɩ kwiǝ yalʋ na wʋ́ zǝni nɔɔna bam tɩn, sɩ á zaŋɩ á ta.»

¹⁶ Pooli ma zaŋɩ wɛɛnɩ o zǝŋi o jɩŋa, yɩ o laan daarɩ o ta o wɩ: «Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ-ba dɩdaanɩ dwi-gɛ * tiinǝ balʋ na kwarɩ Wɛ tɩn, cǝgi-na a na lagɩ a ta kʋlʋ tɩn. ¹⁷ Wɛ dɩlʋ dɩbam Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na tɔgɩ tɩn dɛɛn mʋ kuri dɩ́ nabaara bam, sɩ ba taa yɩ DƖ tɩtɩ nɔɔna. Maŋa kam ba dɛɛn na yɩ vǝrǝ Ezipi * nɩ tɩn mʋ Wɛ pɛ ba puli zanzan. DƖ ma daarɩ DƖ ma DƖ tɩtɩ jɩ-dɩa kam DƖ lɩ-ba DƖ pa ba nuŋi tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ. ¹⁸ Ba na beeri kagʋa wʋnɩ taan bɩna fiinna tɩn, DƖ ma kɩ wʋ-zuru dɩdaanɩ ba. ¹⁹ Ba na zʋ Kanaan * tɩn, DƖ ma pa tɩʋ kʋm dwi dwi tiinǝ kuni bɩrpɛ cɔgɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa DƖ tɩtɩ nɔɔna Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam taa te tɩʋ kʋm kʋntʋ. ²⁰ Kʋntʋ kǝm dɩm maama yɩ nɩnɛɛnɩ bɩna biǝ-yana dɩ fiinnu mʋ (450).

Kʋntʋ kwaga nɩ, Wɛ laan ma kuri yigǝ tiinǝ DƖ pa-ba yɩ bantʋ te-ba taan, kʋ vu kʋ yi maŋa kam DƖ nijoŋnu Samʋwɛlɩ na tu o ba o te-ba tɩn. ²¹ Nɔɔna bam laan ma loori Samʋwɛlɩ sɩ o tiŋi pɛ o pa-ba. Wɛ ma tiŋi Bɛnzamɛn * dwi tu dɩdʋa DƖ pa-ba, o yɩrɩ mʋ Sayuli. O yɩ Kisi bu mʋ. O maa ji ba pɛ bɩna fiinna. ²² Wɛ dɛɛn ma ba DƖ lɩ Sayuli paarɩ dɩm wʋnɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa Davidi * ji ba pɛ. Wɛ dɛɛn tagɩ wʋntʋ taanɩ DƖ wɩ: ‹Zese bu Davidi yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na su amʋ wʋ tɩn. Wʋntʋ wʋ́ kɩ kʋlʋ maama a wʋbʋŋa na lagɩ tɩn.›

²³ Kʋ nan yɩ wʋntʋ dwi dɩm wʋnɩ mʋ Wɛ pɛ Zezi ba. Wɛ ma tɔgɩ ni dɩlʋ DƖ na goni tɩn DƖ pa Zezi ji dɩbam Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam Vɩrnʋ. ²⁴ Maŋa kam Zezi ta na wʋ puli o tɩtʋŋa yam tɩn, Zan dɛɛn mʋ brɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam maama o wɩ, ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ, sɩ ba daarɩ ba pa ba miisi-ba na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ. ²⁵ Kʋ na tu kʋ daarɩ fɩnfɩɩn sɩ Zan ti o tɩtʋŋa yam tɩn, o ma bwe nɔɔna bam o wɩ: ‹Abam bʋŋɩ sɩ amʋ yɩ wɔɔ mʋ? Amʋ daɩ wʋlʋ wʋm á na tɩɩnɩ tɩn. Wʋntʋ nan lagɩ o saŋɩ a kwaga mʋ o ba, yɩ a wʋ maŋɩ sɩ a bwǝli o nɛ natra dɩ.›

²⁶ A ko-biǝ-ba, Abraham * dwi tiinǝ dɩ dwi-gɛ tiinǝ balʋ na kwarɩ Wɛ tɩn, kʋ yɩ dɩbam mʋ Wɛ pɛ sɩ dɩ́ ni DƖ taanɩ dɩm kʋntʋ, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ lwarɩ DƖ na lagɩ DƖ vrɩ dɩbam DƖ yagɩ te tɩn. ²⁷ Zeruzalɛm tiinǝ bam dɩ ba yigǝ tiinǝ bam nan wʋ lwarɩ Zezi na yɩ wʋlʋ tɩn. Kʋ daa zɩ yɩ wǝǝnu tɩlʋ Wɛ nijoŋnǝ bam na pʋpʋnɩ ba tiŋi yɩ nɔɔna yǝni ba karɩmɩ-tɩ ba siun da yam maama nɩ tɩn, ba ba ni wǝǝnu tɩntʋ kuri dɩ. Ba nan na pɛ Zezi na cam tɩn, kʋ pɛ Wɛ nijoŋnǝ bam na pʋpʋnɩ kʋlʋ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ. ²⁸ Ba maa ba jɩgɩ taanɩ dɩlʋ na wʋ́ pa ba gʋ-o tɩn. Dɩ kʋntʋ dɩ, ba ta ma loori Pilatɩ sɩ o pa ba gʋ-o. ²⁹ Ba ma kɩ kʋlʋ maama na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ yɩ kʋ ta o taanɩ tɩn ba ti. O na tɩgɩ tɩn, ba laan ma par-o tʋʋn-dagara * kam baŋa nɩ ba ja vu ba kɩ yibeeli wʋnɩ. ³⁰ Wɛ laan ma pa o bi o yagɩ tʋʋnɩ. ³¹ O maa wʋra da kɔgɔ kɔgɔ. O na wʋra tɩn, kuni zanzan mʋ o brɩ o tɩtɩ o karabiǝ bam yigǝ nɩ, balʋ ya na tɔgɩ dɩd-o Galile nɩ ba beeri ba ve Zeruzalɛm tɩn. Bantʋ laan mʋ yɩ o maana tiinǝ ba brɩ o cɩga kam ba pa dɩbam Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam.

³² Dɩbam nan tu abam te mʋ sɩ dɩ́ tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ́ brɩ abam. Kʋ nan yɩ nɩ, Wɛ dɛɛn na goni ni dɩ dɩbam nabaara bam nɩ DƖ wʋ́ kɩ kʋlʋ tɩn mʋ, ³³ DƖ laan sɩɩnɩ DƖ kɩ DƖ pa dɩbam balʋ na yɩ ba naarʋ tɩn. Mʋ kʋntʋ mʋ DƖ bi Zezi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ. Kʋ yɩ nɩnɛɛnɩ kʋ na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ lǝŋ-ŋwɩ tɔnɔ pɔɔrɩm bɩle tu wʋnɩ te tɩn kʋ wɩ:

‹Nmʋ mʋ yɩ amʋ Bu

yɩ zɩm amʋ dɩ jigi nmʋ Ko.›

³⁴ Wɛ tɔnɔ kʋm daa ta brɩ Wɛ na wʋ́ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ, sɩ o yɩra yɩ pɔ. Kʋ ma ta kʋ wɩ:

‹Aá pa n na wo-laarʋ cɩga cɩga,

nɩ a na maŋɩ a go ni sɩ a pa Davidi na-tɩ te tɩn.›

³⁵ Wɛ tɔnɔ kʋm jǝgǝ kadoŋ nɩ Davidi pʋpʋnɩ o wɩ:

‹Nmʋ Wɛ bá sɛ sɩ n tɩtɩ Wʋ-poŋo Tu wʋm yɩra pɔ.›

³⁶ Kʋ nan na yɩ Davidi tɩtɩ, wʋntʋ dɛɛn tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam maŋa kalʋ o na ŋwɩ tɩn, yɩ o laan ba o tɩ. Ba ma kwe-o ba kɩ o nabaara bam tee nɩ. O yɩra yam ma sɩɩnɩ ya pɔ. ³⁷ Kʋ daarɩ, wʋlʋ wʋm Wɛ na pɛ o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn, wʋntʋ yɩra nan wʋ pɔgɩ.

³⁸ A ko-biǝ-ba, abam maŋɩ sɩ á lwarɩ nɩ kʋ yɩ Zezi ŋwaanɩ mʋ dɩ́ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ brɩ abam nɩ Wɛ wʋ́ wanɩ DƖ yagɩ á lwarɩm DƖ ma cɛ abam. ³⁹ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na kɩ Moyisi jɩŋa nɩ tɩn warɩ tɩ pa á lwarɩm dɩm ti. Kʋ daarɩ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn wʋ́ na vrɩm Wɛ tee nɩ, dɩ o lwarɩm dɩm maama na ti wʋntʋ ŋwaanɩ tɩn. ⁴⁰ Nan taá yɩrɩ-na á tɩtɩ, sɩ lɛɛrʋ tɩlʋ Wɛ nijoŋnǝ bam na pʋpʋnɩ tɩ taanɩ tɩn yɩ zaŋɩ tɩ yi abam. ⁴¹ Ba dɛɛn tagɩ ba wɩ:

‹Nii-na, abam balʋ na yǝni á gooni amʋ Wɛ cɩga kam tɩn,

abam yɩra wʋ́ sɔɔrɩ yɩ á tɩ.

Bɛŋwaanɩ kʋ na yɩ kǝm dɩlʋ a na lagɩ a kɩ abam da yam kʋntʋ nɩ tɩn,

abam bá sɛ nɩ dɩ yɩ cɩga,

nɔɔnʋ na maŋɩ o brɩ abam tɩ kuri dɩ, á ta bá sɛ.› »

⁴² Pooli na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o dɩ Banabasɩ ma zaŋɩ sɩ ba nuŋi Wɛ-digǝ kam wʋnɩ. Ba na lagɩ ba viiri tɩn, nɔɔna bam ma ta dɩ ba sɩ ba joori ba ba siun dɛ dɩdoŋ dɩm nɩ, sɩ ba daa ta ŋɔɔnɩ taanɩ dɩm kʋntʋ dɩ ba. ⁴³ Nɔɔna bam ma zaŋɩ ba jagɩ. Ba zanzan ma tɔgɩ Pooli dɩ Banabasɩ, Zwifǝ bam dɩ dwi-gɛ tiinǝ balʋ na nɩgɩ Wɛ yɩ ba tɔgɩ cullu tɩlʋ DƖ na pɛ dɩbam Zwifǝ bam tɩn dɩ maa tɔga. Pooli dɩ Banabasɩ maa ta dɩ nɔɔna bam sɩ ba ta kwaanɩ ba dalɩ Wɛ DƖ zaanɩ dɩlʋ DƖ na pɛ-ba tɩn ŋwaanɩ.

⁴⁴ Ba siun dɛ dɩm ma joori dɩ yi. Nɔɔna zanzan ma la daanɩ sɩ ba cǝgi Baŋa-Wɛ kwǝrǝ kam, kʋ gɛ fɩɩn sɩ kʋ taa nyɩ dɩ tɩʋ kʋm nɔɔna maama mʋ lagɩ da te. ⁴⁵ Zwifǝ bam na nɛ kɔgɔ kʋm na su je sɩm maama tɩn, ba maa tiini ba jɩgɩ wʋ-gʋrʋ dɩ ba. Ba ma yáalɩ Pooli na tɛ kʋlʋ tɩn, yɩ ba kwǝri ba twɩ-o. ⁴⁶ Pooli dɩ Banabasɩ laan ma fɔgɩ ba ŋɔɔnɩ dɩ baarɩ, yɩ ba wɩ: «Dɩ́ ya maŋɩ sɩ dɩ́ puli abam tee nɩ mʋ dɩ́ ŋɔɔnɩ Wɛ kwǝrǝ kam. Abam nan na maŋɩ á wʋ sɛ-ka tɩn, abam ba bʋŋɩ nɩ á maŋɩ dɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩ́ wʋ́ vu dwi-gɛ tiinǝ bam te dɩ́ daarɩ abam. ⁴⁷ Dɩ́ Yuutu wʋm na pɛ dɩbam ni dɩlʋ tɩn mʋ tɩntʋ:

‹Amʋ Wɛ tiŋi nmʋ sɩ n ja a pooni dɩm

n vu n pa dwi-gɛ tiinǝ bam,

sɩ n wanɩ n pa nabiinǝ na vrɩm

lʋgʋ baŋa je maama nɩ.› »

⁴⁸ Dwi-gɛ tiinǝ balʋ na wʋra yɩ ba ni kʋntʋ tɩn, ba maa jɩgɩ wʋpolo, yɩ ba pa Baŋa-Wɛ kwǝrǝ kam jɩgɩ dam. Balʋ maama na maŋɩ sɩ ba na Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam tɩn mʋ sɩɩnɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi.

⁴⁹ Baŋa-Wɛ kwǝrǝ kam ma jagɩ je sɩm kʋntʋ maama wʋnɩ. ⁵⁰ Kʋ daarɩ Zwifǝ bam ma kwaanɩ ba pa kaana balʋ jɩŋa na jɩgɩ yɩ ba nɩgɩ Wɛ tɩn dɩ tɩʋ kʋm yigǝ tiinǝ bam bana zaŋɩ dɩ Pooli dɩ Banabasɩ. Ba dɛɛn ma pa ba yaarɩ Pooli dɩ Banabasɩ, yɩ ba daarɩ ba zǝli-ba ba pa ba nuŋi ba tɩʋ kʋm wʋnɩ. ⁵¹ Ba na kɩ-ba kʋntʋ tɩn, Pooli dɩ Banabasɩ ma pɩɩsɩ ba nɛ fogo kʋm ba yagɩ da, sɩ kʋ brɩ nɩ ba wʋ kɩ lanyɩranɩ. Ba laan ma daarɩ ba vu Yikon. ⁵² Zezi karabiǝ bam dɛɛn tiini ba jɩgɩ wʋpolo, yɩ Wɛ Joro * kʋm wʋ ba tee nɩ lanyɩranɩ.

14

Pooli dɩ Banabasɩ na wʋ Yikon nɩ te tɩn

¹ Pooli dɩ Banabasɩ na wʋ Yikon nɩ tɩn, ba daa ta ve Zwifǝ bam Wɛ-digǝ kam. Ba ŋɔɔnɩ Wɛ taanɩ dɩm ba brɩ nɔɔna bam, yɩ ba zanzan kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi, Zwifǝ dɩ dwi-gɛ * tiinǝ dɩ. ² Kʋ daarɩ Zwifǝ badonnǝ vɩn Wɛ taanɩ dɩm. Bantʋ ma zaŋɩ ba vugimi dwi-gɛ tiinǝ bam wʋbʋŋa ba pa ba wʋrʋ cɔgɩ dɩ Zezi karabiǝ bam. ³ Pooli dɩ Banabasɩ maa zʋʋrɩ da taan. Ba na wʋra kʋntʋ tɩn, ba maa ŋɔɔnɩ dɩ́ Yuutu Zezi taanɩ dɩ baarɩ yɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o. Ba maa tɛ dɩ́ Yuutu wʋm na kɩ nɔɔna lanyɩranɩ te tɩn, yɩ o zɩgɩ ba taanɩ dɩm kwaga nɩ dɩ o na pɛ-ba dam sɩ ba taa kɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ Wɛ dam tɩn. ⁴ Tɩʋ kʋm nɔɔna bam dɛɛn pɔɔrɩ bɩle mʋ. Badaara tɔgɩ Zwifǝ bam mʋ, yɩ badonnǝ dɩ tɔgɩ Zezi tɩntʋŋna bam.

⁵ Dwi-gɛ tiinǝ dɩ Zwifǝ badonnǝ dɛɛn ma lɩ wʋbʋŋa ba wǝli dɩdaanɩ ba yigǝ tiinǝ bam, sɩ ba yaarɩ Zezi tɩntʋŋna bam, sɩ ba dʋlɩ-ba dɩ kandwa. ⁶ Ba na lwarɩ kʋ ni nɩ tɩn, ba ma duri ba vu Likoni tɩɩnɩ dɩm, Lisitri dɩ Dɛrɩbɩ dɩ tɩ-niǝ yam maama. ⁷ Ba na wʋra tɩn, ba maa tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ba brɩ nɔɔna.

Kʋ na kɩ te Lisitri nɩ tɩn

⁸ Nɔɔnʋ dɛɛn mʋ wʋ Lisitri nɩ, o yɩ kɔrɔ mʋ. Kʋ na zɩgɩ o lʋra maŋa nɩ o maŋɩ o warɩ o vu. ⁹ O dɛɛn maa tɔgɩ o je o cǝgi Pooli na ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ tɩn. Pooli ma nii-o ziin, yɩ o lwarɩ nɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi sɩ o wanɩ o na yazurǝ. ¹⁰ O laan ma ta dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Zaŋɩ wɛɛnɩ n zɩgɩ n nɛ sɩm baŋa nɩ ywam!» O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kɔrɔ kʋm ma zaŋɩ wɛɛnɩ kʋ faŋɩ kʋ cwi yɩ kʋ sɩŋɩ vǝŋǝ.

¹¹ Nɔn-kɔgɔ kʋm na nɛ kʋlʋ Pooli na kɩ tɩn, ba maa tiini ba ŋɔɔnɩ baŋa baŋa dɩ ba tɩtɩ dwi taanɩ dɩm ba wɩ: «Kʋ yɩ dɩbam wa yam mʋ jigi nabiinǝ ya tu ya ba dɩbam te.» ¹² Ba ma pa Banabasɩ yɩrɩ nɩ Ziusi. Pooli dɩ yɩrɩ maa yɩ Ɛrmɛsɩ, bɛŋwaanɩ kʋ yɩ wʋntʋ ya mʋ ŋɔɔnɩ taanɩ dɩm. *f1 *

¹³ Ba dɛɛn maa jɩgɩ digǝ ba tɩʋ kʋm daa nɩ ba na yǝni ba kaanɩ ba wɛ Ziusi da tɩn. Ba kaanɩm tu wʋm ma zaŋɩ o ja nabɛ dɩ tweeru punnu tɩlʋ ba na sɔgɩ tɩn o ba o zɩgɩ tɩʋ kʋm ni nɩ. Wʋntʋ dɩdaanɩ nɔn-kɔgɔ kʋm maama dɛɛn maa lagɩ sɩ ba gʋ nabɛ sɩm ba ma kaanɩ Zezi tɩntʋŋna bam. ¹⁴ Banabasɩ dɩ Pooli ma lwarɩ ba na bʋŋɩ sɩ ba kɩ te tɩn. Ba wʋ ma cɔgɩ zanzan. Ba ma ja ba gwaarʋ ba kaarɩ, yɩ ba daarɩ ba duri lɩla ba zʋ nɔn-kɔgɔ kʋm wʋ. Ba maa tɛ baŋa baŋa ba wɩ: ¹⁵ «Nɔɔna-ba, bɛɛ mʋ yɩ abam lagɩ á kɩ kʋntʋ? Dɩbam yɩ nabiinǝ mʋ, nɩ abam dɩ te. Dɩbam nan tu yo seeni sɩ dɩ́ tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam mʋ dɩ́ brɩ abam, sɩ á yagɩ jwǝnǝ kaanɩm, sɩ á daarɩ á taá tɔgɩ Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ. Dɩntʋ mʋ kɩ wɛyuu dɩ tɩga dɩ na-fara dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ tɩ wʋnɩ tɩn. ¹⁶ Faŋa tɩn, Wɛ dɛɛn yagɩ dwi maama sɩ dɩ kɩ dɩ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. ¹⁷ Dɩ kʋntʋ dɩ, DƖ ta yǝni DƖ kɩ abam lanyɩranɩ, sɩ kʋ pa á lwarɩ nɩ DƖ yɩ Wɛ cɩga cɩga. DƖ yǝni DƖ pa dʋa nɩa yɩ wʋdiiru kɩ tɩ maŋa nɩ. DƖ paɩ abam wʋdiu yɩ á di, yɩ DƖ paɩ abam wʋpolo lanyɩranɩ.» ¹⁸ Pooli na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ ya gɛ fɩnfɩɩn mʋ sɩ nɔɔna bam kwe wǝǝnu tɩm ba ma kaanɩ-ba, yɩ ba laan yagɩ.

¹⁹ Zwifǝ badonnǝ ya nuŋi Antɩɔsɩ mʋ Pisidi tɩʋ nɩ ba ba. Badaara dɩ ma nuŋi Yikon ba ba. Bantʋ ma pa kɔgɔ kʋm maama wʋrʋ lǝni dɩ Pooli. Ba laan ma dʋl-o dɩ kandwa, yɩ ba daarɩ ba tuur-o ba ja nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ. Ba ya bʋŋɩ nɩ o tɩgɩ mʋ. ²⁰ Zezi karabiǝ bam laan ma vu ba gilim-o. O ma zaŋɩ ba tɩtarɩ nɩ o joori o zʋ tɩʋ kʋm wʋ. Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, o ma tɔgɩ dɩdaanɩ Banabasɩ yɩ ba vu Dɛrɩbɩ.

Ba na joori ba vu Antɩɔsɩ te tɩn

²¹ Pooli dɩ Banabasɩ na wʋ Dɛrɩbɩ nɩ tɩn, ba ma tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam yɩ nɔɔna zanzan ji Zezi karabiǝ. Ba daa ma joori ba vu Lisitri dɩ Yikon, yɩ ba daarɩ ba kɛ ba yi Antɩɔsɩ kʋlʋ na wʋ Pisidi wʋnɩ tɩn. ²² Ba na maa ve kʋntʋ tɩn, ba ma pa balʋ maama na yɩ Zezi karabiǝ tɩn na baarɩ, yɩ ba kwe-ba sɩ ba fɔgɩ ba taa tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ kam, sɩ ba yɩ yagɩ-ka. Ba ta ma brɩ-ba ba wɩ: «Dɩbam balʋ maama na tɔgɩ Zezi tɩn, dɩ́ wʋ́ na yaara zanzan mʋ sɩ dɩ́ laan zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ.»

²³ Je sɩlʋ maama ba na ve tɩn, ba lɩ nakwa Zezi kɔgɔ kʋm wʋnɩ sɩ ba taa nii-ba. Ba maa yǝni ba vɔ ni ba loori Wɛ ba pa nakwa bam, yɩ ba kɩ-ba dɩ́ Yuutu jɩŋa nɩ, o na yɩ wʋlʋ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn ŋwaanɩ.

²⁴ Ba dɛɛn ma da Pisidi ba kɛ. Ba ma vu ba yi Pamfili je sɩm. ²⁵ Ba na wʋra tɩn, ba ma vu Pɛrɩzɩ ba ŋɔɔnɩ Wɛ taanɩ dɩm da, yɩ ba daarɩ ba vu Atali. ²⁶ Ba laan ma zɩgɩ dáanɩ ba zʋ naboro ba joori ba vu Antɩɔsɩ kʋlʋ na wʋ Siiri wʋnɩ tɩn. Kʋ dɛɛn yɩ kantʋ jǝgǝ kam nɩ mʋ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna bam ya kwe-ba ba kɩ Wɛ jɩŋa nɩ, sɩ DƖ zǝni-ba sɩ ba wanɩ ba vu ba tʋŋɩ kʋlʋ ba laan na tu ba tʋŋɩ ba ti tɩn. ²⁷ Ba na yi Antɩɔsɩ tɩn, ba ma pa Zezi kɔgɔ kʋm la daanɩ, yɩ ba laan tʋlɩ kʋlʋ maama Wɛ na kɩ dɩ ba tɩn ba brɩ-ba, dɩ DƖ na pʋrɩ cwǝŋǝ DƖ pa dwi-gɛ * tiinǝ sɩ ba wanɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn. ²⁸ Ba ma zʋ Zezi karabiǝ bam tee nɩ ba daanɩ.

15

Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Zeruzalɛm nɩ tɩn ŋɔɔnɩ dwi-gɛ tiinǝ bam taanɩ

¹ Nɔɔna badonnǝ ma zaŋɩ Zude nɩ ba vu Antɩɔsɩ. Ba maa wʋra ba brɩ Zezi karabiǝ bam ba wɩ: «Abam na wʋ sɛ á tɔgɩ Moyisi * cullu tɩm na brɩ te sɩ á go á bǝkǝri *, á bá wanɩ á na vrɩm.»

² Pooli dɩ Banabasɩ na ni kʋntʋ tɩn, ba ma tiini ba magɩ kantɔgɔ dɩ nɔɔna bam. Kʋntʋ ŋwaanɩ Zezi kɔgɔ kʋm ma lɩ wʋbʋŋa sɩ ba lɩ Pooli dɩ Banabasɩ dɩ nɔɔna badonnǝ ba wʋnɩ, sɩ ba ja taanɩ dɩm ba vu Zeruzalɛm ba kɩ Zezi tɩntʋŋna bam dɩ nakwa bam jɩa nɩ.

³ Zezi kɔgɔ kʋm ma banɩ-ba yɩ ba kɛ. Ba ma vu ba da Fenisi dɩ Samari je sɩm. Ba na maa ve tɩn, ba maa tɛ dwi-gɛ * tiinǝ na lǝni ba wʋrʋ ba sɛ Wɛ te tɩn ba brɩ nɔɔna bam. Zezi karabiǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa ba maama jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ. ⁴ Ba ma vu ba yi Zeruzalɛm. Zezi tɩntʋŋna bam dɩ o kɔgɔ kʋm maama dɩ ba nakwa bam ma jeeri-ba lanyɩranɩ. Ba laan ma maŋɩ ba brɩ-ba Wɛ na kɩ kʋlʋ dɩ ba tɩn. ⁵ Zwifǝ badaara balʋ na wʋ Farizɩan * kɔgɔ kʋm wʋnɩ yɩ ba ba ba tɔgɩ Zezi tɩn ni taanɩ dɩm. Ba ma zaŋɩ ba ta ba wɩ: «Nɔɔna bantʋ maŋɩ sɩ ba go ba bǝkǝri mʋ, sɩ ba daarɩ ba sɛ Moyisi cullu tɩm maama na brɩ te tɩn.»

⁶ Zezi tɩntʋŋna bam dɩ o kɔgɔ kʋm nakwa bam ma la daanɩ sɩ ba bwɛ taanɩ dɩm ba nii. ⁷ Ba na magɩ kantɔgɔ taan tɩn, Pɩyɛɛrɩ ma zaŋɩ ba wʋnɩ o ta o wɩ: «A ko-biǝ-ba, abam ye sɩ Wɛ dɛɛn kuri amʋ abam wʋnɩ, sɩ a vu dwi-gɛ tiinǝ bam te sɩ a brɩ-ba DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam, sɩ ba daarɩ ba sɛ-ka. ⁸ Wɛ na ye nɔɔna wʋbʋŋa na yɩ te tɩn, DƖ ma pa-ba DƖ Joro * kʋm, nɩ DƖ na maŋɩ DƖ pa dɩbam te tɩn, sɩ kʋ brɩ nɩ DƖ sɩɩnɩ DƖ vrɩ-ba ba lwarɩm wʋnɩ. ⁹ DƖ ma wʋ pɔɔrɩ bantʋ dɩ dɩbam daanɩ. DƖ fɔgɩ DƖ kwɛ ba wʋbʋŋa mʋ dɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. ¹⁰ Kʋntʋ tɩn, bɛŋwaanɩ mʋ á bʋŋɩ sɩ á maŋɩ Wɛ á nii dɩ á na lagɩ á pa Zezi karabiǝ bam zɩŋɩ zɩla yalʋ na dummǝ ya dwe-ba tɩn? Kʋ na yɩ dɩbam nabaara bam naa dɩbam tɩtɩ dɩ, dɩ́ warɩ dɩ́ tɔgɩ kǝnǝ yantʋ cwǝŋǝ, yɩ á lagɩ á pa bantʋ tɔgɩ-ka. ¹¹ Kʋ nan daɩ kʋntʋ. Wɛ na joŋi dɩbam DƖ yagɩ te tɩn, kʋ yɩ dɩ́ Yuutu Zezi zaanɩ dɩm ŋwaanɩ mʋ, dɩ dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn. Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ bantʋ dɩ.»

¹² Ba kɔgɔ kʋm maa je, yɩ ba cǝgi sɔɔ sɩ ba ni taanɩ dɩm. Pooli dɩ Banabasɩ ma zaŋɩ ba ta Wɛ na dɛ bantʋ jɩŋa DƖ kɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ DƖ dam dwi-gɛ tiinǝ bam te tɩn. ¹³ Ba na ŋɔɔnɩ ba ti tɩn, Zakɩ ma zaŋɩ o ta o wɩ: «A ko-biǝ-ba, á cǝgi-na a na lagɩ a ta kʋlʋ tɩn. ¹⁴ Simɔn Pɩyɛɛrɩ maŋɩ o ta o brɩ dɩbam, Wɛ na sɩŋɩ DƖ brɩ DƖ tɩtɩ dwi-gɛ tiinǝ bam tee nɩ yɩ DƖ lɩ nɔɔna ba wʋnɩ sɩ ba taa yɩ DƖ tɩtɩ nɔɔna te tɩn. ¹⁵ Wɛ nijoŋnǝ bam na tagɩ kʋlʋ faŋa faŋa tɩn dɩdaanɩ kǝm dɩntʋ maama yɩ bɩdwɩ mʋ. Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

¹⁶ ‹Kʋntʋ kwaga nɩ amʋ Wɛ wʋ́ joori a ba,

yɩ a daa lɔ Davidi * sɔŋɔ kʋlʋ ya na cɔgɩ tɩn.

Amʋ wʋ́ fɔgɩ a lɔ di-doŋo kʋm,

sɩ kʋ ji sɔ-dʋŋʋ.

¹⁷ Kʋntʋ tɩn, nɔɔna balʋ na daarɩ tɩn wʋ́ kwaanɩ sɩ ba lwarɩ amʋ wʋlʋ na yɩ ba Yuutu Baŋa-Wɛ tɩn.

Dwi-gɛ tiinǝ balʋ a na lɩ sɩ ba taa yɩ a tɩtɩ nɔɔna tɩn wʋ́ lwarɩ amʋ.

Yuutu Baŋa-Wɛ mʋ tagɩ kʋntʋ,

yɩ DƖ pa wǝǝnu tɩm sɩɩnɩ tɩ kɩ.

¹⁸ DƖ maŋɩ DƖ pa nɔɔna lwarɩ wǝǝnu tɩntʋ ni nɩ faŋa faŋa mʋ.› »

¹⁹ Zakɩ ta ma ta o wɩ: «Kʋntʋ ŋwaanɩ amʋ bʋŋɩ sɩ, dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ yaarɩ dwi-gɛ tiinǝ balʋ na tu ba sɛ Wɛ tɩn. ²⁰ Dɩ́ nan na wʋ́ kɩ kʋlʋ tɩn, dɩ́ wʋ́ pʋpʋnɩ tɔnɔ mʋ dɩ́ pa-ba, sɩ dɩ́ brɩ-ba nɩ ba daa yɩ taa di wʋdiu kʋlʋ nɔɔna na mɛ ba kaanɩ jwǝnǝ yɩ kʋ ba lana tɩn, sɩ ba yɩ cɔgɩ ba tɩtɩ dɩ kaana, sɩ kaana dɩ yɩ cɔgɩ ba tɩtɩ dɩ baara. Dɩ́ wʋ́ ta dɩ ba sɩ ba yɩ di varɩm wʋlʋ ba na jujugi ba gʋ tɩn, sɩ ba yɩ di jana dɩ. ²¹ Bɛŋwaanɩ, kʋ na sɩŋɩ faŋa faŋa tɩn, ba maŋɩ ba karɩmɩ Moyisi tɔnɔ kʋm Zwifǝ Wɛ-di sɩm nɩ ba siun dɛ maama wʋnɩ, yɩ nɔɔna yǝni ba brɩ wǝǝnu tɩlʋ na pʋpʋnɩ da tɩn tɩɩnɩ dɩm maama wʋnɩ.»

²² Ba maama na ni kʋntʋ tɩn, Zezi tɩntʋŋna bam dɩ o kɔgɔ kʋm nakwa bam maa lɩ wʋbʋŋa sɩ ba lɩ nɔɔna ba wʋnɩ, sɩ ba tɔgɩ dɩ Pooli dɩ Banabasɩ ba vu Antɩɔsɩ. Ba dɛɛn ma lɩ nɔɔna bale balʋ na yɩ yigǝ tiinǝ ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn. Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Zudi wʋlʋ yɩrɩ dɩdoŋ na yɩ Basaba tɩn. Wʋdoŋ wʋm yɩrɩ mʋ Silasɩ. ²³ Ba ma pʋpʋnɩ tɔnɔ sɩ ba tʋŋɩ-ba dɩ kʋ, yɩ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

\pi «Dɩbam balʋ na yɩ á ko-biǝ tɩn, Zezi tɩntʋŋna bam dɩ o kɔgɔ kʋm nakwa bam, dɩ́ jɔɔnɩ abam, dwi-gɛ tiinǝ balʋ na tu á tɔgɩ Zezi yɩ á zʋʋrɩ Antɩɔsɩ nɩ, dɩ Siiri dɩ Silisi nɩ tɩn.

\pi ²⁴ Dɩbam ni nɩ dɩ́ kɔgɔ kʋm nɔɔna badonnǝ mʋ zaŋɩ ba ba abam te, ba yaarɩ abam ba pa á wʋbʋŋa cɔgɩ dɩ kʋlʋ ba na brɩ abam tɩn. Dɩbam nan wʋ pɛ-ba cwǝŋǝ sɩ ba kɩ kʋntʋ. ²⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩbam maama mʋ kɩ ni daanɩ sɩ dɩ́ lɩ nɔɔna dɩ́ tʋŋɩ-ba abam tee nɩ, sɩ ba tɔgɩ dɩ dɩbam cilon-sonnu Banabasɩ dɩ Pooli ba ba. ²⁶ Bantʋ mʋ yɩ balʋ na kwe ba ŋwɩa maama ba pa dɩ́ Yuutu Zezi Krisi tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ tɩn. ²⁷ Dɩbam nan mʋ tʋŋɩ Zudi dɩ Silasɩ abam tee nɩ, sɩ ba ba ba fɔgɩ ba ŋɔɔnɩ ba brɩ abam kʋlʋ dɩ́ na pʋpʋnɩ tɩn. ²⁸ Wɛ Joro kʋm dɩdaanɩ dɩbam maama bʋŋɩ nɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ yaarɩ abam zanzan. Woŋo kʋlʋ yɩranɩ na yɩ fɩfɩʋn sɩ á yɩ kɩ tɩn mʋ tɩntʋ: ²⁹ Á yɩ zaŋɩ á di wʋdiu kʋlʋ ba na mɛ ba kaanɩ jwǝnǝ tɩn. Á yɩ di jana. Á yɩ di varɩm wʋlʋ ba na jujugi ba gʋ tɩn. Á yɩ cɔgɩ á tɩtɩ dɩ kaana, sɩ kaana dɩ yɩ cɔgɩ ba tɩtɩ dɩ baara. Á na jɩgɩ á tɩtɩ dɩ wǝǝnu tɩntʋ maama, á wʋ́ taá kɩ lanyɩranɩ. Wɛ wʋ́ pa abam yazurǝ.»

³⁰ Ba na pʋpʋnɩ kʋntʋ ba ti tɩn, ba laan ma tʋŋɩ nɔɔna bam sɩ ba vu Antɩɔsɩ. Ba na yi da tɩn, ba ma la ba kɔgɔ kʋm maama daanɩ, yɩ ba daarɩ ba pa-ba tɔnɔ kʋm sɩ ba karɩmɩ. ³¹ Nɔɔna bam na karɩmɩ tɔnɔ kʋm tɩn, ba maa jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ dɩ kʋ na fɔgɩ kʋ zǝni ba wʋbʋŋa tɩn. ³² Zudi dɩ Silasɩ na yɩ Wɛ nijoŋnǝ tɩn dɛɛn ma tiini ba ŋɔɔnɩ dɩ nɔɔna bam ba pa ba na pu-dɩa dɩ baarɩ. ³³ Ba maa daanɩ ba tee nɩ, yɩ ba ba ba lagɩ ba viiri. Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna bam ma banɩ-ba, yɩ ba joori ba vu balʋ na tʋŋɩ-ba tɩn te dɩ yazurǝ.

(( ³⁴ Silasɩ ma lɩ wʋbʋŋa sɩ o maŋɩ da.)) ³⁵ Kʋ daarɩ Pooli dɩ Banabasɩ dɩ ma maŋɩ Antɩɔsɩ nɩ. Ba dɛɛn maa tɔgɩ dɩ nɔɔna zanzan ba tɔɔlɩ dɩ́ Yuutu Wɛ kwǝrǝ kam yɩ ba brɩ DƖ cɩga kam.

Pooli dɩ Banabasɩ na pɔɔrɩ daanɩ te tɩn

³⁶ Ba na daanɩ da da yagratʋ tɩn, Pooli ma ta dɩ Banabasɩ o wɩ: «Pa dɩ́ joori dɩ́ vu dɩ́ nii dɩ́ ko-biǝ bam tɩɩnɩ dɩlʋ maama wʋnɩ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ tɔɔlɩ dɩ́ Yuutu wʋm kwǝrǝ kam da tɩn, sɩ dɩ́ nii kʋ na yɩ te tɩn.» ³⁷ Banabasɩ ma sɛ yɩ o lagɩ sɩ Zan Marɩkɩ taa tɔgɩ dɩdaanɩ ba o tʋŋa. ³⁸ Pooli maa bʋŋɩ nɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ o tɔgɩ o wǝli ba wʋnɩ, bɛŋwaanɩ maŋa kalʋ ba dɛɛn na wʋ Pamfili nɩ tɩn wʋntʋ yagɩ-ba mʋ, yɩ o daa ba tɔgɩ dɩ ba o tʋŋa. ³⁹ Ba ma tiini ba magɩ kantɔgɔ daanɩ, yɩ kʋ pa ba pwɛ da-tee nɩ. Banabasɩ ma ja Zan Marɩkɩ yɩ ba vu ba zʋ naboro sɩ ba vu Sipri. ⁴⁰ Pooli dɩ ma lɩ Silasɩ sɩ ba tɔgɩ daanɩ ba vu. Zezi karabiǝ bam ma kɩ-ba dɩ́ Yuutu wʋm jɩŋa nɩ sɩ o zǝni-ba. Ba laan ma zaŋɩ ba kɛ. ⁴¹ Ba ma tɔgɩ Siiri dɩ Silisi wʋ, yɩ ba pa Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna bam na wʋ je sɩlʋ maama tɩn fɔgɩ ba zɩgɩ dɩ dam lanyɩranɩ.

16

Timoti na tɔgɩ dɩ Pooli-ba yɩ ba brɩ Wɛ cɩga kam te tɩn

¹ Pooli daa ta ma vu o yi Dɛrɩbɩ dɩ Lisitri. Zezi karabu wʋdoŋ maa wʋra, o yɩrɩ mʋ Timoti. O nu maa yɩ Zwifu yɩ o dɩ kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. O ko maa yɩ Grɛkɩ tu. ² Zezi karabiǝ balʋ na zʋʋrɩ Lisitri nɩ dɩ Yikon nɩ tɩn maa tɛ ba wɩ, o yɩ nɔn-ŋʋm lanyɩranɩ. ³ Pooli maa lagɩ sɩ o ja-o, sɩ ba taa tɔgɩ daanɩ ba tʋŋa. Zwifǝ balʋ maama na zʋʋrɩ je sɩm kʋntʋ nɩ tɩn maa ye nɩ Timoti ko yɩ Grɛkɩ tu mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ Pooli ma pa ba go-o, nɩ Moyisi dɛɛn na brɩ Zwifǝ bam sɩ ba taa goni ba bǝkǝri * te tɩn. ⁴ Ba laan ma zaŋɩ ba vu ba tʋlɩ tɩɩnɩ dɩm sɩ ba nii Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna bam maama. Ba maa brɩ-ba niǝ yalʋ Zezi tɩntʋŋna bam dɩ o kɔgɔ kʋm nakwa bam na lɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn. Ba ma ta dɩ ba sɩ ba taa sɛ niǝ yam kʋntʋ. ⁵ Kʋntʋ mʋ pɛ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna bam na wʋ je sɩlʋ maama tɩn na dam dɩ ba Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm, yɩ dɛ maama ba kɔgɔ kʋm fɔgɩ kʋ pulǝ kʋ wǝli da.

Pooli na nɛ vɩɩrɩm Trʋasɩ nɩ te tɩn

⁶ Pooli dɩ o tɔgɩ-donnǝ bam maa lagɩ sɩ ba kɛ ba vu Azi * tɩɩnɩ dɩm ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam. Wɛ Joro * kʋm ma cɩ ba yigǝ sɩ ba yɩ ve. Ba daa ma vu ba tɔgɩ Friizi dɩ Galatɩ tɩ-niǝ yam wʋnɩ ba kɛ. ⁷ Ba ma vu ba yi Miizi sisǝm dɩm ni. Ba maa kwaanɩ sɩ ba zʋ Bitini wʋ. Zezi Joro *f2 * kʋm ma wʋ pɛ-ba cwǝŋǝ sɩ ba zʋ da. ⁸ Ba na kwaanɩ ba ga kʋntʋ tɩn, ba ma tɔgɩ Miizi wʋ ba kɛ, yɩ ba vu ba yi Trʋasɩ. ⁹ Ba na yi da tɩn, tɩtɩɩ nɩ Pooli ma dwɛ o na nɔɔnʋ na zɩgɩ o yigǝ nɩ. O yɩ Masɩdʋanɩ tu mʋ. O ma loori Pooli o wɩ: «Popo, zaŋɩ n tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ n bɛ n ba Masɩdʋanɩ, n zǝni dɩbam.»

¹⁰ Pooli na dwɛ kʋntʋ tɩn, dɩbam ma kɩ lɩla dɩ́ ti dɩ́ yigǝ sɩ dɩ́ vu Masɩdʋanɩ, bɛŋwaanɩ dɩ́ maanɩ nɩ kʋ yɩ Wɛ mʋ bǝŋi dɩbam sɩ dɩ́ vu dɩ́ brɩ nɔɔna bam DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam dáanɩ.

Lidɩa na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi te tɩn

¹¹ Dɩ́ laan ma kwe naboro Trʋasɩ nɩ dɩ́ yɔɔrɩ Samotrasɩ. Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, dɩ́ daa ma zaŋɩ dɩ́ tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm dɩ́ vu Nɩapolisi. ¹² Dɩ́ laan ma zɩgɩ dáanɩ dɩ́ vu tɩga nɩ dɩ́ vu dɩ́ yi Filipi. Tɩʋ kʋm kʋntʋ yɩ Masɩdʋanɩ tɩ-niǝ yam dayigǝ tɩʋ mʋ. Rom tiinǝ mʋ te-kʋ.

Dɩ́ ma kɩ da kɔgɔ kɔgɔ tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ. ¹³ Zwifǝ bam siun dɛ dɩm na yi tɩn, dɩ́ ma nuŋi tɩʋ kʋm wʋ dɩ́ vu bugǝ ni. Dɩ́ ya bʋŋɩ nɩ jǝgǝ wʋ́ ta wʋ dáanɩ Zwifǝ bam na yǝni ba ve ba warɩ Wɛ da. Dɩ́ na nɛ jǝgǝ kam tɩn, dɩ́ ma jǝni tɩga nɩ yɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ dɩ kaana balʋ na lagɩ daanɩ jǝgǝ kam nɩ tɩn. ¹⁴ Kaanɩ wʋdoŋ dɛɛn tɔgɩ o wʋra, o yɩrɩ mʋ Lidɩa. O nuŋi Tiyatiiri mʋ, yɩ o nɩgɩ Wɛ lanyɩranɩ. O maa jɩgɩ gwaarʋ tɩlʋ na tiini tɩ jɩgɩ nɩnwaŋa tɩn o yǝgǝ. Dɩ́ Yuutu wʋm ma pʋrɩ o wʋbʋŋa yɩ o sɛ wǝǝnu tɩlʋ Pooli na jɩgɩ o tɛ tɩn. ¹⁵ O dɛɛn ma pa dɩ́ miis-o dɩ o sɔŋɔ tiinǝ maama na wʋnɩ Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ. O laan ma zaŋɩ o loori dɩbam o wɩ: «Abam na sɛ nɩ a sɩɩnɩ a kɩ a wʋ-dɩdʋa dɩdaanɩ dɩ́ Yuutu Zezi, sɩ á ba á taá zʋʋrɩ dɩbam sɔŋɔ nɩ.» O ma wʋ sɛ sɩ dɩ́ viiri.

Ba na kɩ Pooli dɩ Silasɩ pɩɩna digǝ nɩ yɩ kʋ kɩ te tɩn

¹⁶ Dɛ dɩdwɩ mʋ dɩ́ zaŋɩ dɩ́ maa ve Wɛ warɩm jǝgǝ kam. Dɩ́ na maa ve tɩn, dɩ́ ma jeeri bɩsankana kalʋ na yɩ nɔɔna gambaa tɩn. Cicirǝ dɛɛn maa tɔg-o ka pa o pwǝrisǝ. O na yǝni o pwǝrisǝ o tɛ wǝǝnu tɩlʋ na lagɩ tɩ ba tɩ kɩ tɩn, mʋ o yuu tiinǝ bam dɛɛn nɛ sǝbu zanzan kʋ baŋa nɩ. ¹⁷ O ma tɔgɩ Pooli dɩ dɩbam kwaga, yɩ o tɔɔlɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Nɔɔna bantʋ yɩ Yuutu Baŋa-Wɛ tɩntʋŋna mʋ. Ba tu sɩ ba brɩ abam cwǝŋǝ mʋ sɩ á tɔgɩ da á na vrɩm.»

¹⁸ O dɛɛn tɔgɩ dɩbam kwaga o kɩ kʋntʋ mʋ taan da kɔgɔ kɔgɔ. Pooli wʋ laan ma cɔgɩ. O ma pipiri o ta dɩ cicirǝ kam o wɩ: «A lagɩ a ta dɩ nmʋ Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ, nuŋi sɩ n daar-o!» O na tagɩ kʋntʋ tɩn, cicirǝ kam ma nuŋi ka daar-o bɩdwɩ baŋa nɩ.

¹⁹ Bɩsankana kam yuu tiinǝ bam ma maanɩ ba lwarɩ nɩ ba daa bá wanɩ ba na sǝbu o ŋwaanɩ. Ba ma ja Pooli dɩ Silasɩ ba vaŋɩ ba ja ba vu yaga, sɩ ba saŋɩ-ba dɩdɛɛra bam tee nɩ. ²⁰ Ba ma ja-ba ba vu ba pa Rom tiinǝ dɩdɛɛra sɩ ba di ba taanɩ. Ba ma ta ba wɩ: «Nɔɔna bantʋ yɩ Zwifǝ mʋ, yɩ ba jɩgɩ dɩbam tɩʋ kʋm nɔɔna wʋbʋŋa ba vugimǝ. ²¹ Ba brɩ wǝǝnu tɩlʋ na cɔgɩ dɩbam cullu tɩm mʋ. Dɩbam nan yɩ Rom tiinǝ mʋ, dɩ́ bá wanɩ dɩ́ sɛ bantʋ na brɩ kʋlʋ tɩn.»

²² Kɔgɔ kʋm maama ma tɔgɩ ba jɩgɩ dɩ Pooli dɩ Silasɩ. Rom tiinǝ dɩdɛɛra bam ma ja-ba ba vaŋɩ ba gwaarʋ tɩm ba kaarɩ, yɩ ba daarɩ ba pa nɔɔna magɩ-ba dɩ balaara. ²³ Ba na tiini ba magɩ-ba kʋntʋ tɩn, ba laan ma kɩ-ba pɩɩna digǝ nɩ. Dɩdɛɛra bam ma ta dɩ wʋlʋ na nii pɩɩna digǝ kam baŋa nɩ tɩn, sɩ o fɔgɩ o pɩ nɔɔna bam lanyɩranɩ. ²⁴ Nɔɔnʋ wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o ma pa ba zʋ tɩtarɩ digǝ kam wʋ, yɩ o daarɩ o kwaarɩ-ba dɩ dɛ. ²⁵ Maŋa kalʋ tɩga na kwɩɩrɩ tɩn, Pooli dɩ Silasɩ maa wʋra ba warɩ Wɛ yɩ ba leenǝ ba zuli Wɛ. Pɩɩna badonnǝ bam maa je ba cǝgǝ. ²⁶ Tɩga kam laan ma da ka sisiŋi, yɩ pɩɩna digǝ kam sisiŋi dɩ ka kuri maama. Digǝ kam bwǝǝru tɩm maama ma da tɩ pʋrɩ, pɩɩna bam capʋnnʋ tɩm maama ma kɔ tɩ tʋ. ²⁷ Nɔɔnʋ wʋlʋ na yɩrɩ digǝ kam tɩn ma zaŋɩ yɩ o na pɩɩna digǝ kam niǝ na pʋrɩ. O ma bʋŋɩ nɩ pɩɩna bam maama nuŋi ba duri mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ o ma lɩ sʋ-zɔɔ sɩ o ma gʋ o tɩtɩ. ²⁸ Pooli laan ma bagɩ dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Yɩ zaŋɩ n gʋ n tɩtɩ, sɩ dɩbam maama wʋ yo.»

²⁹ Nɔɔnʋ wʋm ma bǝŋi sɩ ba ja mini ba ba ba pa-o. O ma kɩ lɩla o zʋ digǝ kam wʋ o vu o tʋ Pooli dɩ Silasɩ yigǝ nɩ, yɩ o yɩra saɩ. ³⁰ O ma pa ba nuŋi pooni, yɩ o daarɩ o bwe-ba o wɩ: «A yuu tiinǝ-ba, a nan wʋ́ kɩ ta mʋ sɩ a ma na vrɩm?»

³¹ Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Nmʋ maŋɩ sɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa mʋ dɩdaanɩ dɩ́ Yuutu Zezi, sɩ Wɛ wʋ́ vrɩ nmʋ dɩ n sɔŋɔ tiinǝ maama.» ³² Ba ma daarɩ ba ta Wɛ kwǝrǝ kam ba brɩ-o dɩ balʋ maama na wʋ o sɔŋɔ kʋm nɩ tɩn. ³³ Tɩtɩɩ dɩm maŋa kam kʋntʋ nɩ mʋ o jaanɩ-ba o vu o zarɩ ba fufwǝlǝ yam maama. O na kɩ kʋntʋ o ti tɩn, mʋ o dɩ o sɔŋɔ tiinǝ bam maama dɛ ba pa ba miisi-ba na wʋnɩ Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ. ³⁴ O ma daarɩ o pa Pooli dɩ Silasɩ zʋ o sɔŋɔ kʋm wʋ. O ma kɩ wʋdiu o pa ba di. O na tu o sɛ Wɛ dɩ wʋ-dɩdʋa tɩn, o maa jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ bam maama.

³⁵ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Rom tiinǝ dɩdɛɛra bam ma tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu pɩɩna digǝ kam yɩrɩnʋ wʋm te, ba ta dɩd-o nɩ o yagɩ nɔɔna bam sɩ ba viiri.

³⁶ Pɩɩna digǝ kam yɩrɩnʋ wʋm ma ta o brɩ Pooli dɩdɛɛra bam na tagɩ te sɩ o yagɩ-ba tɩn. O maa wɩ: «Ba pɛ abam cwǝŋǝ sɩ á viiri. Nan ve-na dɩ yazurǝ.»

³⁷ Pooli laan ma ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: «Dɩbam nan yɩ Rom tɩʋ kʋm jɩŋa nɔɔna mʋ. Ba nan wʋ di dɩbam taanɩ sɩ ba na dɩ́ kǝm-balɔrɔ, yɩ ba garɩ ba ja dɩbam ba magɩ nɔɔna maama yigǝ nɩ, yɩ ba daarɩ ba kɩ dɩbam pɩɩna digǝ nɩ. Bɛɛ mʋ yɩ ba laan lagɩ sɩ ba sǝgi ba pʋrɩ dɩbam ba yagɩ? Dɩ́ bá sɛ. Ba tɩtɩ mʋ maŋɩ sɩ ba ba ba pʋrɩ dɩbam ba yagɩ.»

³⁸ Nɔɔna bam ma vu ba ta Pooli na tagɩ kʋlʋ tɩn ba brɩ Rom tiinǝ dɩdɛɛra bam. Ba na lwarɩ nɩ Pooli dɩ Silasɩ yɩ Rom tɩʋ kʋm jɩŋa nɔɔna mʋ tɩn, fʋʋnɩ ma zʋ-ba dɩ ba na kɩ-ba te tɩn. ³⁹ Ba ma vu ba koori Pooli dɩ Silasɩ sɩ ba yagɩ taanɩ dɩm sɩ kʋ ti. Ba ma daarɩ ba pʋrɩ-ba ba yagɩ, yɩ ba loori-ba ba wɩ, ba nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ ba viiri. ⁴⁰ Pooli dɩ Silasɩ ma nuŋi pɩɩna digǝ kam nɩ ba vu ba zʋ Lidɩa-ba sɔŋɔ. Dáanɩ mʋ ba jeeri Zezi karabiǝ bam, yɩ ba ŋɔɔnɩ dɩ ba ba pa-ba dam dɩ baarɩ. Ba laan ma zaŋɩ ba viiri.

17

Kʋ na kɩ te Tesaloniki nɩ tɩn

¹ Ba dɛɛn ma da Afipolisi dɩ Apoloni ba kɛ ba vu ba yi Tesaloniki. Tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ mʋ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ wʋra. ² Pooli ma vu da, nɩ o na maŋɩ o yǝni o kɩ te tɩn. O dɛɛn kɩ siun da yatɔ mʋ dɩ ba. O maa karɩmɩ Wɛ tɔnɔ kʋm, yɩ o brɩ-ba kʋ kuri sɩ ba ni. ³ O ma maŋɩ o brɩ-ba o wɩ, kʋ dɛɛn ya maŋɩ sɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn yaarɩ mʋ o tɩ, sɩ o joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Zezi wʋlʋ a na jɩgɩ o taanɩ a tɛa a brɩ abam tɩn mʋ sɩɩnɩ o yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn.»

⁴ Zwifǝ bam na ni kʋntʋ tɩn, ba badonnǝ ma sɛ o na tagɩ kʋlʋ tɩn, yɩ ba laan tɔgɩ ba wǝli Pooli dɩ Silasɩ nɩ. Grɛkɩ tiinǝ balʋ na nɩgɩ Wɛ tɩn kɔgɔ zanzan dɩ ma sɛ Pooli taanɩ dɩm, dɩdaanɩ kaana zanzan balʋ jɩa na garɩ tɩn.

⁵ Zwifǝ badaara maa jɩgɩ wʋ-gʋrʋ dɩ ba. Ba ma vu yaga ba la zwabani-nyɩna ba pa ba tɔgɩ daanɩ, yɩ ba kɔgɔ kʋm ma pa tɩʋ kʋm maama vugimi dɩ sɔɔ bɔgɩ bɔgɩ. Ba ma vu ba ciŋi jara Zazɔn sɔŋɔ nɩ, yɩ ba kwaanɩ ba lagɩ Pooli dɩ Silasɩ jǝgǝ, sɩ ba ja-ba ba ja nuŋi ba kɩ nɔɔna bam jɩŋa nɩ. ⁶ Ba ma wʋ nɛ-ba. Ba ma ja Zazɔn dɩ Zezi karabiǝ badonnǝ ba ja vu tɩʋ kʋm dɩdɛɛra bam te, yɩ ba tɔɔlɩ ba wɩ: «Nɔɔna bantʋ mʋ yǝni ba beeri lʋgʋ baŋa je maama ba vugimi nɔɔna wʋbʋŋa. Bantʋ nan mʋ tu yo. ⁷ Zazɔn mʋ pɛ ba zʋʋrɩ o sɔŋɔ nɩ. Bantʋ maama mʋ vɩn dɩ́ pa-farʋ wʋm cullu tɩm, yɩ ba tɛ ba wɩ, pɛ wʋdoŋ mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Zezi.» ⁸ Tɩʋ kʋm dɩdɛɛra bam dɩ kɔgɔ kʋm maama na ni kʋntʋ tɩn, ba bana ma zaŋɩ zanzan dɩ ba. ⁹ Dɩdɛɛra bam ma pa Zazɔn dɩ o donnǝ bam tiŋi sǝbu kʋlʋ na wʋ́ pa-ba cwǝŋǝ sɩ ba vrɩ ba tɩtɩ tɩn. Ba laan ma yagɩ-ba ba pa ba viiri.

Kʋ na kɩ te Beere nɩ tɩn

¹⁰ Tɩga na tu ka yi tɩn, Zezi karabiǝ bam ma pa Pooli dɩ Silasɩ nuŋi tɩʋ kʋm nɩ ba vu Beere. Ba na ve ba yi da tɩn, ba ma vu ba zʋ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ kam wʋ. ¹¹ Tɩʋ kʋm kʋntʋ Zwifǝ bam maa jɩgɩ wʋbʋŋ-ŋʋna ba dwe Tesaloniki nɔɔna bam. Ba ma cǝgi Wɛ kwǝrǝ kam lanyɩranɩ dɩ ba wʋ maama. Dɛ maama wʋnɩ ba yǝni ba karɩmɩ Wɛ tɔnɔ kʋm sɩ ba nii, Pooli na brɩ kʋlʋ tɩn sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga na. ¹² Ba zanzan ma sɛ Pooli taanɩ dɩm, Grɛkɩ tiinǝ zanzan dɩ maa sɛ, baara dɩ kaana balʋ jɩa na garɩ tɩn zanzan dɩ maa sɛ.

¹³ Tesaloniki Zwifǝ bam ma ni nɩ Pooli wʋ Beere nɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam. Ba ma zaŋɩ ba vu Beere ba la kɔgɔ ba pa tɩʋ kʋm nɔɔna bam bana zaŋɩ dɩ Pooli. ¹⁴ Zezi karabiǝ bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma pa Pooli zaŋɩ lɩla o nuŋi o vu nɩnɩʋ kʋm ni. Kʋ ma daarɩ Silasɩ dɩ Timoti mʋ maŋɩ Beere nɩ. ¹⁵ Nɔɔna balʋ na kogili Pooli tɩn ma da dɩd-o ba vu ba yi Atɛɛnɩ. Ba na maa joori tɩn, Pooli ma pa-ba ni sɩ ba vu ba ta Silasɩ dɩ Timoti nɩ ba zaŋɩ ba tɔgɩ o kwaga ba ba lɩla.

Kʋ na kɩ te Atɛɛnɩ nɩ tɩn

¹⁶ Pooli dɛɛn na wʋ Atɛɛnɩ nɩ o cǝgi Silasɩ dɩ Timoti sɩ ba ba tɩn, o wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ dɩ o na nɛ nɩ jwǝnǝ zanzan su tɩʋ kʋm tɩn. ¹⁷ O maa yǝni o zʋ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ kam wʋ o ŋɔɔnɩ dɩ ba dɩdaanɩ dwi-gɛ * tiinǝ balʋ na nɩgɩ Wɛ tɩn. Dɛ maama o maa yǝni o ve yaga ni o ŋɔɔnɩ dɩ balʋ na wʋra tɩn. ¹⁸ Yi-pʋrʋ tiinǝ badonnǝ dɩ ma ba ba maŋɩ dɩd-o. Ba badaara dɛɛn tɔgɩ Epikuri zaasɩm dɩm mʋ, babam dɩ maa tɔgɩ Sitoyisi zaasɩm dɩm. Ba badaara ma ta ba wɩ: «Ŋwaŋ-fara tu wʋntʋ bʋŋɩ sɩ o brɩ bɛɛ mʋ?» Badonnǝ dɩ ma ta ba wɩ: «Kʋ nyɩ dɩ o ŋɔɔnɩ dwi-gɛ tiinǝ jwǝnǝ taanɩ mʋ te.» Ba tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ o tɔɔlɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ twa biim taanɩ mʋ.

¹⁹ Ba laan ma ja-o ba vu Arɩpaazɩ, (mɛ ba yigǝ tiinǝ bam na jeeri da tɩn). Ba ma ta-o ba wɩ: «Dɩbam ya lagɩ sɩ dɩ́ lwarɩ zaasɩm-dʋʋrɩ dɩm nmʋ na jɩgɩ n zaasɩ tɩn kuri mʋ. ²⁰ Wǝǝnu tɩlʋ nmʋ na brɩ tɩn, dɩ́ ta wʋ fɔgɩ dɩ́ ni tɩ dwi. Kʋntʋ mʋ dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ lwarɩ tɩ kuri na yɩ te tɩn.» ²¹ Atɛɛnɩ tiinǝ bam maama dɩdaanɩ vǝrǝ balʋ na zʋʋrɩ ba tee nɩ tɩn dɛɛn tiini ba lagɩ sɩ ba taa larɩ daanɩ mʋ maŋa maama, sɩ ba taa cǝgi wǝǝnu tɩlʋ na yɩ wo-dʋnnʋ tɩn.

²² Pooli ma zaŋɩ o zɩgɩ Arɩpaazɩ yigǝ tiinǝ bam tɩtarɩ nɩ o wɩ: «Atɛɛnɩ tiinǝ-ba, amʋ na nii tɩn, abam ŋwɩa kam maama wʋnɩ á tiini á zuli jwǝnǝ mʋ zanzan. ²³ A na beeri abam tɩʋ kʋm wʋnɩ tɩn, a nɛ je sɩm maama á na zuli á jwǝnǝ da tɩn. A na beeri tɩn mʋ a nɛ kaanɩm bimbim dɩdʋa, yɩ kʋ pʋpʋnɩ dɩ yɩra nɩ kʋ wɩ: ‹Wɛ dɩlʋ dɩ́ na yǝri tɩn›. Kʋntʋ, Wɛ dɩlʋ abam na jɩgɩ á zuli yɩ á ta yǝri-DƖ tɩn kwǝrǝ mʋ a lagɩ a tɔɔlɩ a brɩ abam. ²⁴ Dɩntʋ mʋ yɩ Wɛ dɩlʋ na kɩ lʋgʋ baŋa dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ kʋ wʋnɩ tɩn. DƖ maa te wɛyuu dɩ tɩga baŋa maama, yɩ DƖ ba zʋʋrɩ di sɩlʋ nabiinǝ na lɔgɩ ba pa-DƖ tɩn wʋnɩ. ²⁵ Wɛ nan wʋ gɛ kʋlʋkʋlʋ sɩ nabiinǝ taa tʋŋa ba pa-DƖ, kʋ na yɩ dɩntʋ tɩtɩ mʋ kwe ŋwɩa dɩ siun dɩ woŋo maama DƖ pa nabiinǝ tɩn ŋwaanɩ. ²⁶ Wɛ nan kɩ nabiinu dɩdʋa mʋ, yɩ DƖ laan pa nabiinǝ dwi maama zɩgɩ wʋntʋ yɩra nɩ. DƖ ma pa ba jagɩ ba zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa maama wʋnɩ. Kʋntʋ tɩn, dɩntʋ mʋ maŋɩ DƖ lɩ wʋbʋŋa yɩ DƖ lɩ mɩmaŋa kalʋ dɩ je sɩlʋ dwi maama na wʋ́ ta zʋʋrɩ da tɩn. ²⁷ Wɛ na kɩ nabiinǝ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ ba taa lagɩ-DƖ mʋ. Ba maŋɩ sɩ ba beeri-DƖ mʋ ba na DƖ jǝgǝ, sɩ ba ma wanɩ ba lwarɩ-DƖ. Wɛ nan maŋɩ DƖ daɩ yigǝ yigǝ dɩdaanɩ dɩbam maama. ²⁸ Kʋ nyɩ nɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ na tagɩ o wɩ: ‹Dɩntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ ŋwɩ, dɩ́ wʋra yɩ dɩ́ veǝ.› Abam tɩtɩ lǝŋ-leenu dɩdʋa dɩ tagɩ kʋntʋ doŋ o wɩ: ‹Dɩbam dɩ maŋɩ dɩ́ yɩ DƖ dwi tiinǝ mʋ.›

²⁹ Dɩbam na sɩɩnɩ dɩ́ yɩ Wɛ dwi tiinǝ tɩn, dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ bʋŋɩ nɩ Wɛ wʋ́ ta nyɩ dɩ kamɔgɔ kʋlʋ nabiinu na mɛ sǝbu-sɩŋa naa luguru naa kandwa o ma o kɩ dɩ o tɩtɩ wʋbʋŋa tɩn. ³⁰ Faŋa faŋa yɩ nabiinǝ ta yǝri kʋlʋ na lana sɩ ba taa kɩ tɩn, Wɛ wʋ kwe-kʋ DƖ kɩ DƖ wʋbʋŋa nɩ. Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, DƖ laan pɛ ni nɩ nɔɔna maama lʋgʋ baŋa nɩ maŋɩ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ wo-balwaarʋ kǝm. ³¹ Bɛŋwaanɩ DƖ lɩ dɛ mʋ sɩ DƖ ma DƖ di nabiinǝ maama taanɩ. DƖ nan wʋ́ tɔgɩ cɩga mʋ DƖ ma di ba taanɩ dɩm. DƖ nan maŋɩ DƖ kuri wʋlʋ DƖ na wʋ́ tɔgɩ o ŋwaanɩ DƖ ma di ba taanɩ tɩn. DƖ pɛ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ mʋ bi o yagɩ tʋʋnɩ, sɩ kʋ pa nɔɔna maama lwarɩ nɩ kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ.»

³² Pooli na ŋɔɔnɩ twa biim taanɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔna bam badonnǝ maa jɩg-o ba mwana. Kʋ daarɩ badaara maa tɛ ba wɩ: «Dɩ́ lagɩ sɩ n joori n ŋɔɔnɩ taanɩ dɩm kʋntʋ doŋ mʋ sɩ dɩ́ cǝgi dɛ dɩdoŋ nɩ.»

³³ Pooli laan ma zaŋɩ o nuŋi ba tee nɩ. ³⁴ Nɔɔna badonnǝ dɛɛn ma sɛ ba tɔgɩ Pooli, yɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. Ba dɩdʋa yɩrɩ mʋ Denisi. O tɔgɩ o wʋ Arɩpaazɩ kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ. Kaanɩ wʋdoŋ dɩ wʋra, o yɩrɩ mʋ Damarisi. Nɔɔna badonnǝ dɩ tɔgɩ ba wǝli da ba na sɛ Zezi.

18

Kʋ na kɩ te Korɛntɩ nɩ tɩn

¹ Kʋntʋ kwaga nɩ, Pooli dɛɛn ma zɩgɩ Atɛɛnɩ nɩ o vu Korɛntɩ. ² O na yi da tɩn, o ma maŋɩ dɩdaanɩ Zwifu wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Akwila. Ba dɛɛn lʋg-o Pɔn nɩ mʋ. Maŋa kalʋ Pooli na nɛ-o tɩn, o ya nuŋi Yitali mʋ o ba, dɩ o kaanɩ Prisili, bɛŋwaanɩ Rom pa-farʋ Kloodi dɛɛn ya zǝli Zwifǝ bam maama o pa ba nuŋi Rom nɩ ba viiri. Pooli ma zaŋɩ o vu ba te, ³ yɩ o zʋʋrɩ dɩ ba sɩ ba taa tʋŋɩ daanɩ, ba dɛɛn na tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩdwɩ tɩn ŋwaanɩ. Ba dɛɛn nyaanɩ gwaarʋ mʋ yɩ ba yǝgi ba ma pu vwǝ. ⁴ Zwifǝ bam siun dɛ maama o maa yǝni o zʋ ba Wɛ-digǝ kam o ŋɔɔnɩ Wɛ taanɩ dɩ ba. O maa kwaanɩ sɩ o pa Zwifǝ bam dɩ Grɛkɩ tiinǝ bam maama sɛ o taanɩ dɩm.

⁵ Silasɩ dɩ Timoti dɛɛn zɩgɩ Masɩdʋanɩ nɩ ba ba Pooli te. Ba na tu tɩn, Pooli laan ma cɛ dɩ Wɛ taanɩ dɩm zaasɩm. O maa kwaanɩ o pa Zwifǝ bam lwarɩ nɩ Zezi yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn. ⁶ Ba ma wʋ sɛ o taanɩ dɩm yɩ ba twɩ-o. O laan ma ja o gwaarʋ tɩm o pupugi tɩ fogo kʋm ba yigǝ nɩ, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: «Abam na nɛ lɛɛrʋ Wɛ tee nɩ, kʋ yɩ abam tɩtɩ yigǝ mʋ. Kʋ daa daɩ amʋ yigǝ. Kʋ na sɩŋɩ lele kʋntʋ tɩn, a laan wʋ́ vu dwi-gɛ * tiinǝ bam te a daarɩ abam.»

⁷ O ma sɩɩnɩ o nuŋi Zwifǝ bam tee nɩ o daarɩ o vu o zʋʋrɩ dwi-gɛ tu wʋdoŋ sɔŋɔ nɩ, o yɩrɩ mʋ Titiu Zusitu. Wʋntʋ maa nɩgɩ Wɛ. O sɔŋɔ kʋm maa zɩgɩ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ kam tɩkǝri nɩ. ⁸ Wɛ-digǝ kam yuutu wʋm yɩrɩ mʋ Krisipu. Wʋntʋ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ bam maama dɛɛn tu ba tɔgɩ dɩ́ Yuutu Zezi. Korɛntɩ tiinǝ zanzan dɩ dɛɛn ma ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam yɩ ba sɛ. Ba laan ma pa ba miisi-ba na wʋnɩ Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ.

⁹ Dɛ dɩdwɩ tɩtɩɩ nɩ mʋ Pooli dwɛ o na vɩɩrɩm wʋnɩ dɩ́ Yuutu wʋm na ŋɔɔnɩ dɩd-o o wɩ: «Yɩ ta n kwarɩ fʋʋnɩ. Ta ta n ŋɔɔna, sɩ n yɩ ta n cɩm, ¹⁰ sɩ amʋ wʋ nmʋ tee nɩ. Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o kɩ nmʋ lwarɩm, bɛŋwaanɩ tɩʋ kʋntʋ wʋnɩ nɔɔna zanzan mʋ wʋra ba na yɩ amʋ tɩtɩ nɔɔna.» ¹¹ Pooli dɛɛn maa zʋʋrɩ da taan bɩnɩ dɩ canɩ sɩrdʋ. O na wʋra tɩn, o ma brɩ-ba Wɛ taanɩ dɩm.

¹² Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn tu o ji Akayi tɩɩnɩ dɩm gʋvɩrma tu, o yɩrɩ mʋ Galɩʋ. O na wʋra maŋa kalʋ tɩn, Zwifǝ bam ma kɩ ni-dɩdwɩ yɩ ba ja Pooli ba vu saŋɩ o tee nɩ. ¹³ Ba ma ta dɩ Galɩʋ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ jɩgɩ nɔɔna o sʋga, o pa ba tɔgɩ Wɛ kʋ na wʋ maŋɩ dɩ cullu na brɩ te tɩn.»

¹⁴ Pooli ya maa bʋŋɩ sɩ o ŋɔɔnɩ, yɩ Galɩʋ wuuri o ta dɩ Zwifǝ bam o wɩ: «Kʋ ya na yɩ ŋwɩɩnʋ taanɩ naa kǝm-balɔrɔ kʋdoŋ taanɩ mʋ á jɩgɩ sɩ á ŋɔɔnɩ, kʋ yaá maŋɩ sɩ a zuri a yɩra a cǝgi abam. ¹⁵ Kʋ nan na yɩ abam na magɩ kantɔgɔ abam tɩtɩ cullu tɩm baŋa nɩ yɩ kʋ yɩ bɩtarbiǝ dɩ nɔɔna yɩra ŋwaanɩ mʋ tɩn, abam tɩtɩ mʋ maŋɩ sɩ á nii kʋ baŋa nɩ. A bá sɛ sɩ a di abam taana yantʋ donnǝ.» ¹⁶ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma zǝli-ba sɩ ba nuŋi taanɩ dɩm dim jǝgǝ kam nɩ. ¹⁷ Nɔɔna bam maama laan ma zaŋɩ ba ja Sositɛnɩ wʋlʋ na yɩ ba Wɛ-digǝ kam yuutu tɩn, ba mag-o taanɩ dɩm dim jǝgǝ kam nɩ. Galɩʋ yigǝ nan maŋɩ ka tǝrǝ dɩ ba kǝm dɩm.

Pooli daa ta na beeri yɩ o kɩ te tɩn

¹⁸ Pooli dɛɛn ma kɩ da kɔgɔ kɔgɔ Korɛntɩ nɩ Zezi karabiǝ bam tee nɩ. O laan ma zaŋɩ o banɩ-ba sɩ o viiri. O ma pa Prisili dɩ Akwila tɔgɩ dɩd-o ba zʋ naboro sɩ ba vu Siiri. Ba ta na wʋ zʋ naboro kʋm sɩ ba kɛ tɩn, Pooli ya zɩgɩ Sankrɩ nɩ o pa ba fanɩ o yuu, sɩ kʋ brɩ nɩ o goni o ni dɩ Wɛ. ¹⁹ Ba ma tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ ba vu ba yi Efɛɛzɩ. Pooli ma yagɩ Prisili dɩ Akwila dáanɩ. O ma vu o zʋ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ kam o ŋɔɔnɩ dɩ ba. ²⁰ Ba ma loor-o sɩ o maŋɩ ba tee nɩ maŋa fɩnfɩɩn. O ma wʋ sɛ. ²¹ O ma banɩ-ba, yɩ o ta o wɩ: «Wɛ na sɛ, aá joori a ba a na abam.» O daa ma zʋ naboro Efɛɛzɩ nɩ o kɛ.

²² O dɛɛn ma vu o yi Sezaarɩ. O ma zɩgɩ dáanɩ o vu tɩga nɩ o vu o yi Zeruzalɛm. O ma jɔɔnɩ Zezi kɔgɔ kʋm, yɩ o daarɩ o kɛ o vu Antɩɔsɩ. ²³ O ma daanɩ da da fɩnfɩɩn, yɩ o laan zaŋɩ o kɛ. O ma vu o tʋlɩ Galatɩ dɩ Friizi tɩɩnɩ dɩm wʋ, yɩ o pa Zezi karabiǝ bam maama fɔgɩ ba zɩgɩ kǝŋkǝŋ.

Apolɔsɩ na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ te tɩn

²⁴ Zwifu wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Apolɔsɩ. Ba lʋg-o Alɛsandrɩ nɩ mʋ. Wʋntʋ ma ba Efɛɛzɩ. O dɛɛn yɩ wʋlʋ na waɩ taanɩ o ŋɔɔnɩ pʋrɩ pʋrɩ tɩn mʋ. O maa kwǝri o ye Wɛ tɔnɔ kʋm wǝǝnu tɩm kuri maama lanyɩranɩ. ²⁵ Nɔɔna dɛɛn maŋɩ ba brɩ-o dɩ́ Yuutu wʋm cɩga kam na yɩ te tɩn. O maa wʋra o brɩ nɔɔna dɩ o wʋ maama, sɩ o pa ba lwarɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na brɩ Zezi cɩga kam tɩn. Kʋ nan na yɩ nɔɔna na pa ba miisi-ba na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ te tɩn, o ye Zan *f3 * na miisi nɔɔna na wʋnɩ te tɩn yɩranɩ mʋ. ²⁶ O ma puli sɩ o ta ŋɔɔnɩ Wɛ cɩga kam dɩ baarɩ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ kam nɩ. Prisili dɩ Akwila ma ba ba lwarɩ o zaasɩm dɩm na yɩ te tɩn. Ba ma pa o tɔgɩ o zʋʋrɩ dɩ ba, yɩ ba fɔgɩ ba maŋɩ Wɛ cwǝŋǝ kam cɩga na yɩ te tɩn ba brɩ-o.

²⁷ Apolɔsɩ laan ma bʋŋɩ sɩ o nuŋi Efɛɛzɩ nɩ o kɛ o vu Akayi. Zezi karabiǝ bam ma pu o wʋbʋŋa yam kwaga nɩ. Ba ma pʋpʋnɩ tɔnɔ sɩ ba pa Zezi karabiǝ balʋ na wʋ Akayi nɩ tɩn, ba ta dɩ ba sɩ ba fɔgɩ ba jeer-o lanyɩranɩ. O ma sɩɩnɩ o zaŋɩ o kɛ. O na yi Akayi tɩn, o ma tiini o wǝli balʋ na sɛ Wɛ zaanɩ dɩm tɩn sɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. ²⁸ O ma kwaanɩ o ŋɔɔnɩ dɩ Zwifǝ bam nɔɔna maama yigǝ nɩ, yɩ o magɩ kantɔgɔ o wanɩ-ba, dɩ o na mɛ Wɛ tɔnɔ kʋm o brɩ-ba nɩ Zezi sɩɩnɩ o yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn.

19

Pooli na brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam Efɛɛzɩ nɩ te tɩn

¹ Apolɔsɩ dɛɛn ta na wʋ Korɛntɩ *f4 * nɩ tɩn, Pooli ma zaŋɩ o beeri o tɔgɩ tɩɩnɩ dɩm tɩtarɩ o vu o yi Efɛɛzɩ. O na yi da tɩn, o ma na Wɛ cwǝŋǝ karabiǝ badonnǝ, ² yɩ o bwe-ba o wɩ: «Abam na tu á sɛ Wɛ tɩn, á joŋi Wɛ Joro * kʋm na?»

Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Aye, dɩbam maŋɩ dɩ́ brɩ dɩ́ wʋ lwarɩ nɩ Wɛ Joro wʋra.»

³ O daa ma bwe-ba o wɩ: «Ba nan na miisi abam na wʋnɩ tɩn, ba miisi abam tɩta mʋ?»

Ba maa wɩ: «Kʋ yɩ Zan *f5 * na miisi nɔɔna na wʋnɩ te tɩn mʋ.»

⁴ Pooli laan ma ta o wɩ: «Kʋ na yɩ Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ te tɩn, wʋntʋ dɛɛn brɩ nɔɔna sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ ba kǝm-balwaarʋ tɩm, sɩ ba daarɩ ba pa ba miisi-ba na wʋnɩ. O ma ta dɩ nɔɔna bam sɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ wʋlʋ wʋm na wʋ́ saŋɩ o kwaga o ba tɩn. Zezi mʋ wʋntʋ.»

⁵ Nɔɔna bam na ni kʋntʋ tɩn, ba ma pa ba miisi-ba na wʋnɩ dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ. ⁶ Pooli ma daŋɩ daŋɩ o jɩa ba baŋa nɩ. Wɛ Joro kʋm laan ma ba ba te. Ba ma ŋɔɔnɩ dwi-gɛ taana tǝri tǝri, yɩ ba daarɩ ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam. ⁷ Ba maama dɛɛn yi nɩnɛɛnɩ baara fugǝ-bale mʋ te.

⁸ Pooli dɛɛn ma kɩ canɩ sɩtɔ Efɛɛzɩ nɩ. O maa yǝni o ve o zʋʋrɩ Zwifǝ bam Wɛ-digǝ kam o ŋɔɔnɩ dɩ baarɩ o brɩ-ba. O ma kwaanɩ o magɩ kantɔgɔ dɩ ba, sɩ o pa ba lwarɩ Wɛ paarɩ dɩm na yɩ te tɩn. ⁹ Nɔɔna bam badonnǝ ma kwarɩmɩ ba zwa, yɩ ba vɩn sɩ ba sɛ o taanɩ dɩm. Ba maa jɩgɩ dɩ́ Yuutu wʋm cwǝŋǝ kam tɔgɩm ba goonǝ nɔɔna bam maama yigǝ nɩ. Pooli ma zaŋɩ o nuŋi ba wʋnɩ, yɩ o pwɛ balʋ na sɛ ba tɔgɩ Zezi tɩn sɩ ba ta wʋ o tee nɩ. Dɛ maama o maa yǝni o ŋɔɔnɩ o brɩ nɔɔna bam Tiranusi karadigǝ kam nɩ. ¹⁰ Pooli ma kɩ kʋntʋ doŋ taan bɩna yale. Kʋ ma pa nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Azi * tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn ba ba ni dɩ́ Yuutu wʋm taanɩ dɩm, kʋ na yɩ Zwifǝ dɩ dwi-gɛ tiinǝ maama dɩ.

Kʋ na kɩ Seeva biǝ bam te tɩn

¹¹ Wɛ dɛɛn ma tɔgɩ Pooli jɩŋa DƖ kɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ doŋ na maŋɩ ya wʋ kɩ tɩn. ¹² Kʋ dɛɛn na kɩ te tɩn, nɔɔna yǝni ba kwe garyiǝ dɩ gwaarʋ tɩlʋ na dwe Pooli yɩra tɩn ba ja vu ba ma dwe yawɩɩna, yɩ kʋ pa ba na yazurǝ, yɩ ciciri dɩ nuŋi sɩ yagɩ-ba.

¹³ Zwifǝ liri tiinǝ badonnǝ dɩ maa wʋra ba na yǝni ba beeri ba zǝli ciciri nɔɔna tee nɩ. Bantʋ dɩ dɛɛn ma kwaanɩ sɩ ba zǝli ciciri sɩm dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ. Ba maa yǝni ba tɛ dɩ ciciri sɩm ba wɩ: «Zezi wʋlʋ Pooli na brɩ o taanɩ tɩn yɩrɩ ŋwaanɩ mʋ a tɛ abam sɩ á nuŋi á viiri.»

¹⁴ Baara barpɛ dɩ dɛɛn mʋ wʋra, ba ko yɩrɩ mʋ Seeva yɩ o yɩ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tu. Ba maa maɩ Zezi yɩrɩ dɩm ba zǝli ciciri nɔɔna tee nɩ. ¹⁵ Cicirǝ kadoŋ laan ma ta dɩ ba ka wɩ: «A maŋɩ a ye Zezi. A ye Pooli dɩ na yɩ wʋlʋ tɩn. Sɩ abam nan yɩ bra mʋ?»

¹⁶ Nɔɔnʋ wʋm cicirǝ kam na tɔg-o tɩn laan ma zaŋɩ o puuri-ba. O ma wanɩ-ba o pa ba maama duri ba nuŋi o sɔŋɔ kʋm nɩ, yɩ ba gwaarʋ kaarɩ kaarɩ yɩ ba yɩra dɩ fwǝli fwǝli. ¹⁷ Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Efɛɛzɩ nɩ tɩn ma lwarɩ kʋlʋ na kɩ tɩn, Zwifǝ bam dɩ dwi-gɛ tiinǝ maama. Fʋʋnɩ ma zʋ-ba zanzan. Kʋ ma pa dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ tiini dɩ zaŋɩ dɩ zulǝ. ¹⁸ Nɔɔna balʋ na tu ba sɛ Zezi tɩn zanzan ma zaŋɩ ba zɩgɩ nɔɔna bam maama yigǝ nɩ, yɩ ba ta ba brɩ kʋlʋ ba na kɩ ba cɔgɩ tɩn. ¹⁹ Ba badonnǝ zanzan ya na yǝni ba tɔgɩ liri kǝm tɩn ma kwe ba liri kǝm twaanʋ tɩm ba vwe daanɩ jǝgǝ dɩdʋa, yɩ ba daarɩ ba zwɛ-tɩ nɔɔna bam maama yigǝ nɩ. Ba ma jeeli twaanʋ tɩm sǝbu ba nii kʋ ni na wʋ́ ta maɩ te tɩn. Kʋ ma yi sǝbu-dala mʋrr-fiinnu (50.000). *f6 * ²⁰ Dɩ́ Yuutu wʋm na brɩ o dam dɩm kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa o taanɩ dɩm fɔgɩ dɩ jagɩ dɩ ve yigǝ yɩ nɔɔna sɛ-dɩ.

Vuvugǝ na zaŋɩ Efɛɛzɩ nɩ te tɩn

²¹ Wǝǝnu tɩntʋ dɛɛn na kɩ tɩ kɛ tɩn, Pooli ma lɩ wʋbʋŋa sɩ o beeri o tɔgɩ Masɩdʋanɩ dɩ Akayi wʋ, sɩ o laan kɛ o vu Zeruzalɛm. O ma bʋŋɩ o wɩ: «A na ve a wʋ Zeruzalɛm nɩ, a maŋɩ sɩ a vu Rom dɩ mʋ.» ²² O ma tʋŋɩ nɔɔna bale sɩ ba da o yigǝ ba vu Masɩdʋanɩ. Bantʋ maa yɩ Timoti dɩ Erasɩtɩ balʋ na tɔgɩ ba tʋŋɩ ba pa-o tɩn. O tɩtɩ ma maŋɩ Azi nɩ o daanɩ fɩnfɩɩn.

²³ Da yam kʋntʋ nɩ mʋ vuvugǝ zanzan tuǝ dɩ́ Yuutu Zezi cwǝŋǝ kam ŋwaanɩ. ²⁴ Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋ Efɛɛzɩ nɩ, o yɩrɩ mʋ Demɛtrisi. O yɩ gɔgɔ mʋ, yɩ o maɩ sǝbu-pwǝǝnu o maa mɔɔnɩ kamwarʋ o paɩ tɩ nyɩ dɩ digǝ kalʋ ba na zuli ba wɛ Atɩmisi ka wʋnɩ tɩn. O tɩtʋŋa yam maa jaanɩ nyɔɔrɩ zanzan ya paɩ o tɩntʋŋ-donnǝ bam. ²⁵ O ma zaŋɩ o bǝŋi ba maama dɩ balʋ dɩ na tʋŋɩ tɩtʋŋa yantʋ doŋ tɩn, yɩ ba la daanɩ. O ma ta dɩ ba o wɩ: «A badonnǝ-ba, abam maŋɩ á ye nɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ dɩ́ na jɩgɩ dɩ́ tʋŋɩ tɩn mʋ pa dɩ́ jɩa gara. ²⁶ Abam nan nɛ yɩ á kwǝri á ni Pooli wʋntʋ na kɩ te tɩn. O yǝni o tɛ nɩ nabiinǝ na mɛ ba jɩa ba kɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn bá wanɩ tɩ taa yɩ wa cɩga cɩga, dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ zuli-ya. O kɩ kʋntʋ mʋ o sʋgɩ nɔɔna zanzan o pa ba sɛ o taanɩ dɩm, yɩ kʋ daɩ Efɛɛzɩ yɩranɩ wʋnɩ mʋ o kɩ kʋntʋ, kʋ gɛ fɩɩn mʋ sɩ kʋ taa yɩ Azi * tɩʋ kʋm maama. ²⁷ Kʋntʋ maama waɩ kʋ pa nɔɔna ŋɔɔnɩ ba cɔgɩ dɩbam tɩtʋŋɩ dɩm. Kʋ ta wǝli da, ba laan wʋ́ gooni dɩbam wɛ kamunu Atɩmisi digǝ kam, yɩ baá pa ka taa yɩ kafɛ. Kʋlʋ na daarɩ tɩn mʋ yɩ sɩ Atɩmisi tɩtɩ yɩrɩ dɩm wʋ́ cɔgɩ nɔɔna tee nɩ, yɩ wʋntʋ ya yɩ wɛ dɩlʋ nɔɔna maama na zuli Azi tɩʋ kʋm wʋnɩ dɩ lʋgʋ baŋa maama wʋnɩ tɩn.»

²⁸ Nɔɔna bam na ni kʋntʋ tɩn, ba bana ma tiini ya zaŋɩ zanzan yɩ ba kaasɩ ba wɩ: «Dɩbam Efɛɛzɩ tiinǝ wɛ Atɩmisi mʋ jɩgɩ dam!» ²⁹ Sɔɔ laan ma tiini kʋ kɩ tɩʋ kʋm maama wʋnɩ bɔgɩ bɔgɩ. Nɔn-kɔgɔ kʋm ma vu ba ja Gayusi dɩ Arisarɩkɩ, yɩ ba kɩ lɩla ba vaŋɩ-ba ba ja vu tɩʋ kʋm joro jǝgǝ kam. Nɔɔna bantʋ bale ya tɔgɩ dɩ Pooli mʋ ba nuŋi Masɩdʋanɩ ba ba. ³⁰ Pooli ma bʋŋɩ sɩ o vu o zɩgɩ kɔgɔ kʋm yigǝ nɩ o ŋɔɔnɩ dɩ ba. Zezi karabiǝ bam ma wʋ sɛ ba pa-o cwǝŋǝ. ³¹ Tɩʋ kʋm dɩdɛɛra badonnǝ ya di ciloŋo dɩ Pooli. Ba ma tʋŋɩ ni ba loor-o sɩ o yɩ zaŋɩ o vu joro kʋm jǝgǝ. ³² Ba ma kɩ sɔɔ bɔgɩ bɔgɩ joro jǝgǝ kam nɩ. Nɔɔnʋ maama maa tiini o ŋɔɔnɩ o wʋbʋŋa taanɩ dɩ kwǝr-dɩa. Kɔgɔ kʋm nɔɔna zanzan ma wʋ lwarɩ woŋo kʋlʋ ŋwaanɩ ba na jeeri daanɩ tɩn. ³³ Zwifǝ bam ma lɩ Alɛsandrɩ sɩ o nuŋi o zɩgɩ kɔgɔ kʋm yigǝ nɩ o ŋɔɔnɩ. Kɔgɔ kʋm nɔɔna badonnǝ ma kwaanɩ ba brɩ-o o na wʋ́ kɩ te. O ma zǝŋi o jɩŋa sɩ ba cǝgi sɔɔ kʋm, yɩ o sɩŋɩ sɩ o tʋlɩ kʋlʋ na kɩ tɩn o brɩ nɔn-kɔgɔ kʋm. ³⁴ Ba nan na lwarɩ nɩ o yɩ Zwifu tɩn, ba maama maa tɔgɩ daanɩ ba tiini ba bagɩ bɩdwɩ ba wɩ: «Dɩbam Efɛɛzɩ tiinǝ wɛ Atɩmisi jɩgɩ dam!» Ba kɩ kʋntʋ doŋ mʋ taan, sɩ kʋ vu kʋ yi nɩnɛɛnɩ luu tɩle te.

³⁵ Tɩʋ kʋm twan-pʋpʋnʋ laan ma kwaanɩ o pa kɔgɔ kʋm bɩcara pǝni tɩga nɩ. O ma ta dɩ ba o wɩ: «A badonnǝ Efɛɛzɩ tiinǝ-ba, nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na yǝri nɩ dɩbam wɛ kamunu Atɩmisi digǝ kam zɩgɩ Efɛɛzɩ wʋnɩ yoba seeni, yɩ dɩbam mʋ nii ka baŋa nɩ. Dɩ́ ta kwǝri dɩ́ jɩgɩ dɩ kamɔgɔ kʋlʋ na nuŋi wɛyuu nɩ kʋ tʋ tɩga nɩ tɩn dɩ́ niǝ. ³⁶ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o ta nɩ kʋntʋ yɩ vwan. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ maŋɩ sɩ á pa á bɩcara pǝni tɩga nɩ, sɩ á yɩ garɩ á kɩ kʋlʋ na wʋ maŋɩ tɩn. ³⁷ Nii-na, abam jaanɩ nɔɔna bantʋ bale á ba yo, yɩ ba wʋ ŋɔgɩ dɩbam wɛ digǝ kam wǝǝnu naa ba ŋɔɔnɩ ba cɔgɩ dɩbam wɛ dɩm yuu. ³⁸ Kʋ nan na yɩ Demɛtrisi dɩ o nɔɔna bam, ba na jɩgɩ nɔɔnʋ wʋm taanɩ, ba maŋɩ sɩ ba vu sarɩya dim jǝgǝ nɩ ba saŋ-o dɩdɛɛra bam yigǝ nɩ. ³⁹ Kʋ daarɩ, abam ta na jɩgɩ bwiǝ sɩ á wǝli da, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ bǝŋi tɩʋ kʋm nɔɔna sɩ ba la daanɩ, nɩ kʋ na wʋ́ tɔgɩ cwǝŋǝ te tɩn. Dɩ́ laan wʋ́ wanɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ taanɩ dɩm sɩ dɩ́ ni dɩ kuri. ⁴⁰ Kʋlʋ na kɩ zɩm tɩn wʋ́ wanɩ kʋ pa Rom tiinǝ bam cwǝŋǝ sɩ ba taa wɩ, dɩ́ zɩm jeeri daanɩ dɩ́ kɩ wo-balɔrɔ. Sɔɔ kʋm na su tɩʋ kʋm maama tɩn, kʋ ba jɩgɩ kuri. Ba na bwe dɩbam kʋ kuri, dɩ́ bá wanɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ dɩ́ vrɩ dɩ́ tɩtɩ.» ⁴¹ O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma ta dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm sɩ ba viiri.

20

Pooli na ve Masɩdʋanɩ dɩ Grɛkɩ tɩʋ te tɩn

¹ Tɩʋ kʋm vuvugǝ kam na tu ka ti tɩn, Pooli laan ma zaŋɩ sɩ o kɛ. O ma bǝŋi Zezi karabiǝ bam sɩ ba jǝni daanɩ, yɩ o ŋɔɔnɩ dɩ ba o pa ba na baarɩ. O ma daarɩ o banɩ-ba yɩ o kɛ o vu Masɩdʋanɩ. ² O maa tʋlɩ je sɩm kʋntʋ maama o ŋɔɔnɩ wǝǝnu zanzan o brɩ nɔɔna bam o pa ba na baarɩ. O daa ma kɛ o vu o yi Grɛkɩ tɩʋ. ³ O ma kɩ canɩ sɩtɔ dáanɩ. O laan ma ti o yigǝ sɩ o zʋ naboro o vu Siiri. O ma ba o lwarɩ nɩ Zwifǝ bam kɩ ni daanɩ sɩ ba kwaanɩ ba cɔg-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ o ma lǝni o wʋbʋŋa yɩ o bʋŋɩ sɩ o vu tɩga nɩ o tɔgɩ Masɩdʋanɩ cwǝŋǝ kam o joori o vu Siiri. ⁴ Balʋ na zaŋɩ sɩ ba tɔgɩ dɩd-o tɩn mʋ tɩntʋ:

Sopatɛɛrɩ wʋlʋ na yɩ Pirusi bu yɩ o nuŋi Beere tɩn,

Arisitakɩ dɩ Sɩkɔn, bantʋ nuŋi Tesaloniki mʋ,

Gayusi wʋlʋ na nuŋi Dɛrɩbɩ tɩn,

Timoti,

Tisiki dɩ Trofim, ba na yɩ Azi tiinǝ tɩn.

⁵ Bantʋ mʋ dɛ yigǝ ba loori ba vu Trʋasɩ ba cǝgi dɩbam da. ⁶ Dɩbam tɩtɩ laan ma maŋɩ Filipi nɩ, yɩ dɩ́ tɔgɩ dɩ́ di Zwifǝ bam candiǝ kalʋ ba na yǝni ba di dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ tɩn. Candiǝ kam na ti tɩn, dɩ́ laan ma zʋ naboro dɩ́ tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ dɩ́ kɩ da yanu dɩ́ vu dɩ́ yi Trʋasɩ. Dɩ́ ma jeeri dɩ́ tɔgɩ-donnǝ bam da, yɩ dɩ́ kɩ da yarpɛ tɩʋ kʋm nɩ.

Yutiki na tɩgɩ yɩ o joori o bi te tɩn

⁷ Dɛ dɩlʋ na saŋɩ Zwifǝ bam siun dɛ dɩm tɩn, *f7 * dɩbam maama ma jeeri daanɩ sɩ dɩ́ di wʋdiu nɩ Zezi dɛɛn na fɔgɩ dɩpɛ o pa o karabiǝ bam yɩ ba di te tɩn. Pooli ma tiini o ŋɔɔnɩ o brɩ nɔɔna bam taan, kʋ vu kʋ yi tɩtɩɩ kʋnkʋrʋ, bɛŋwaanɩ tɩga na pʋʋrɩ o lagɩ o viiri mʋ. ⁸ Dɩ́ ya lagɩ daanɩ wɛyuu digǝ kalʋ na yɩ bɩtɔ tu tɩn wʋnɩ mʋ. Ba ma tarɩgɩ min-zwǝǝnu zanzan ba zɩgɩ da. ⁹ Nɔn-dʋŋʋ kʋdoŋ maa tɔgɩ o wʋra, o yɩrɩ mʋ Yutiki. O maa je tǝkoro ni nɩ. Pooli na tiini o ŋɔɔnɩ o daanɩ kʋntʋ tɩn, nɔn-dʋŋʋ kʋm maa je o dɔ o vɩɩla. O laan ma ba o dɔ fasɩ o kɛ. O ma tɔgɩ tǝkoro kʋm o tʋ tɩga nɩ. Ba ma tu ba kwe-o dɩ o tɩga. ¹⁰ Pooli tɩtɩ ma tu o vu o pǝni nɔn-dʋŋʋ kʋm baŋa nɩ o kukwǝr-o dɩ o jɩa yɩ o wɩ: «Á yɩ pa á yɩra sɔɔrɩ, sɩ o ta ŋwɩ mʋ.»

¹¹ Pooli ma joori o di wɛyuu digǝ kam. O ma fɔ dɩpɛ dɩm o di. O daa ta ma larɩ dɩ ba taan, yɩ tɩga ba ka pʋʋrɩ. O laan ma viiri. ¹² O na viiri tɩn, nɔɔna bam ma ja nɔn-dʋŋʋ kʋm ba ja vu sɔŋɔ dɩ yazurǝ. Ba bɩcara ma pǝni tɩga nɩ yɩ ba jɩgɩ wʋpolo.

Pooli na kaanɩ Efɛɛzɩ nakwa bam yɩ o banɩ-ba te tɩn

¹³ Dɩbam ma yagɩ Pooli, yɩ dɩ́ vu dɩ́ zʋ naboro kʋm sɩ dɩ́ tɔgɩ yigǝ dɩ́ da nɩnɩʋ kʋm wʋ dɩ́ vu Asɔsɩ. Dɩ́ ya kɩ ni daanɩ sɩ dɩ́ jeeri Pooli Asɔsɩ nɩ mʋ, o na lagɩ sɩ o vu tɩga nɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁴ Dɩ́ na nɛ daanɩ Asɔsɩ nɩ tɩn, Pooli laan ma zʋ naboro kʋm, yɩ dɩ́ maama tɔgɩ daanɩ dɩ́ vu dɩ́ yi Mitilɛɛnɩ. ¹⁵ Dɩ́ ma zɩgɩ dáanɩ dɩ́ tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ dɩ́ kɛ. Tɩga ma pʋʋrɩ, yɩ dɩ́ vu dɩ́ tɔgɩ Kiyo buburu kʋm dɩ́ kɛ. Tɩga daa ma pʋʋrɩ, dɩ́ ma vu dɩ́ bɛ dɩ́ yi Samɔsɩ. Tɩga daa ta na pʋʋrɩ tɩn, dɩ́ ma vu dɩ́ yi Mileti. ¹⁶ Pooli dɛɛn ya bʋŋɩ sɩ o da Efɛɛzɩ mʋ o kɛ sɩ o yɩ zɩgɩ da. O ya ba lagɩ sɩ o daanɩ Azi * nɩ, bɛŋwaanɩ o lagɩ lɩla mʋ sɩ o na waɩ, sɩ o vu o yi Zeruzalɛm dɩ Pantɩkoti * candiǝ kam ta wʋ yi.

¹⁷ Dɩbam dɛɛn na wʋ Mileti nɩ tɩn, Pooli ma tʋŋɩ ni o pa Zezi kɔgɔ kʋm nakwa bam Efɛɛzɩ nɩ o wɩ, ba ba. ¹⁸ Ba na tu tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: «Abam maŋɩ á ye a dɛɛn na zʋʋrɩ abam tee nɩ yɩ a kɩ te maŋa maama, kʋ na zɩgɩ dɛ dɩlʋ a na sɩŋɩ a ba Azi tɩn. ¹⁹ A tʋŋɩ a pa dɩ́ Yuutu wʋm dɩ tu-n-tɩtɩ mʋ, a yi-na nuŋi, yɩ a na yaara dɩ Zwifǝ bam na kɩ ni daanɩ sɩ ba cɔgɩ amʋ te tɩn. ²⁰ Abam ta ye nɩ, a wʋ yagɩ sɩ a ta woŋo kʋlʋ maama na wʋ́ wanɩ kʋ wǝli abam tɩn a brɩ abam. A ma kwaanɩ a brɩ abam Wɛ cɩga kam nɔɔna maama yigǝ nɩ dɩ á tɩtɩ sam nɩ. ²¹ A ma tiini a brɩ Zwifǝ bam dɩ dwi-gɛ tiinǝ maama sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba sɛ Wɛ, sɩ ba daarɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ dɩ́ Yuutu Zezi.

²² Lele kʋntʋ a laan maa ve Zeruzalɛm. Kʋ yɩ Wɛ Joro * kʋm mʋ fɩ-nɩ sɩ a vu, yɩ a yǝri kʋlʋ na wʋ́ vu kʋ kɩ amʋ da tɩn. ²³ A na ye kʋlʋ tɩn mʋ yɩ sɩ Wɛ Joro kʋm yǝni kʋ brɩ amʋ tɩʋ maama nɩ, nɩ nɔɔna wʋ́ ja-nɩ ba vɔ yɩ ba kwǝri ba bɛɛsɩ-nɩ. ²⁴ A nan na bʋŋɩ te tɩn, a ba paɩ sɩ a ŋwɩa taa jɩgɩ nyɔɔrɩ ka pa-nɩ. Kʋlʋ na yɩ wo-ŋʋŋʋ tɩn mʋ yɩ sɩ a tʋŋɩ tɩtʋŋa yalʋ dɩ́ Yuutu Zezi na kɩ a jɩŋa nɩ sɩ a tʋŋɩ tɩn a ti. Tɩtʋŋa yam kʋntʋ mʋ yɩ sɩ a kwaanɩ a brɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ DƖ na kɩ nɔɔna lanyɩranɩ te tɩn.

²⁵ A nan ye nɩ abam wʋlʋwʋlʋ daa bá na amʋ, abam nan yɩ balʋ a na beeri á wʋnɩ a brɩ abam Wɛ paarɩ dɩm cɩga kam tɩn. ²⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ a lagɩ a tiini a kaanɩ abam zɩm dɛ dɩm nɩ, nɩ abam wʋlʋ na gɛ ŋwɩa Wɛ tee nɩ, kʋ daa daɩ amʋ yigǝ. ²⁷ Bɛŋwaanɩ a tɔɔlɩ cɩga kalʋ maama na tɔgɩ Wɛ wʋbʋŋa tɩn a brɩ abam, yɩ a wʋ sǝgi abam kʋlʋkʋlʋ. ²⁸ Nan fɔgɩ-na á taá nii á tɩtɩ baŋa nɩ, dɩdaanɩ kɔgɔ kʋlʋ maama Wɛ Joro kʋm na kwe kʋ kɩ abam jɩŋa nɩ sɩ á taá nii tɩn. Á taá nii Wɛ kɔgɔ kʋm baŋa nɩ, nɩ nayɩra na nii ba peeni te tɩn. Wɛ mɛ DƖ tɩtɩ bu wʋm jana mʋ DƖ ma vrɩ DƖ kɔgɔ kʋm sɩ kʋ taa yɩ DƖ nyɩm. ²⁹ A ye nɩ, a na viiri a daarɩ abam, nɔn-balwaarʋ wʋ́ zaŋɩ ba zʋ abam wʋ ba yaarɩ abam nɩnɛɛnɩ nywǝnkuri na jaanɩ peeni te tɩn. Ba bá sɛ sɩ ba yagɩ abam kɔgɔ kʋm yɩ ba wʋ cɔgɩ abam wʋ nɔɔna. ³⁰ Nɔɔna dɩ wʋ́ zaŋɩ abam tɩtɩ wʋnɩ, ba pipiri Wɛ cɩga kam ba ganɩ Zezi karabiǝ bam, ba pa ba ywǝri Wɛ kwaga nɩ sɩ ba daarɩ ba tɔgɩ-ba. ³¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ. Á taá guli nɩ amʋ zʋ abam tee nɩ bɩna yatɔ, yɩ a kaanɩ abam maama sɩ á taá tɔgɩ Wɛ dɩ cɩga. Maŋa maama a yǝni a kɩ kʋntʋ mʋ wɩa dɩ tɩtɩɩ, yɩ a yi-na nuŋi zanzan.

³² A laan lagɩ a kɩ abam Wɛ jɩŋa nɩ, sɩ á taá tɔgɩ DƖ zaanɩ kwǝrǝ kam. Kaá wanɩ ka kwɛ abam lanyɩranɩ, sɩ á laan ba á tɔgɩ dɩ balʋ maama na yɩ Wɛ tɩtɩ nɔɔna tɩn á na ywǝǝni DƖ tee nɩ. ³³ A wʋ joŋi sǝbu naa sǝbu-sɩŋa naa gwaarʋ abam wʋlʋwʋlʋ tee nɩ. ³⁴ Abam tɩtɩ ye lanyɩranɩ nɩ, a mɛ a tɩtɩ jɩa mʋ a tʋŋɩ sɩ a dɩ a tɔgɩ-donnǝ bam wanɩ dɩ́ na dɩ́ ni-wʋdiu. ³⁵ A na kɩ kʋlʋ maama abam tee nɩ yɩ a cɛ dɩ tɩtʋŋa kʋntʋ doŋ tɩn, a kɩ a brɩ abam nɩ dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ wǝli nabwǝnǝ mʋ. Taá guli-na dɩ́ Yuutu Zezi na tagɩ o wɩ: ‹Nmʋ na kwe woŋo n pa n doŋ, nń na wʋpolo kʋ dwǝni n na joŋi woŋo n doŋ tee nɩ.› »

³⁶ Pooli na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, ba maama ma kuni doonǝ yɩ o loori Wɛ o pa-ba. ³⁷ Ba ma zaŋɩ yɩ ba maama tiini ba keerǝ. Ba ma kukwǝri Pooli lanyɩranɩ. ³⁸ Ba wʋrʋ ma tiini tɩ cɔgɩ, dɩ o na tagɩ taanɩ dɩlʋ o brɩ-ba nɩ ba daa bá joori ba na-o tɩn. Ba ma zaŋɩ ba kogil-o ba ja vu naboro kʋm na wʋ mɛ tɩn ba yag-o.

21

Pooli na ve o yi Zeruzalɛm te tɩn

¹ Dɩ́ laan ma banɩ-ba yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ viiri. Dɩ́ ma kwe dɩ́ yigǝ dɩ́ yɔɔrɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ dɩ́ vu dɩ́ yi Kosi. Tɩga ma pʋʋrɩ, dɩ́ daa ma yi Rodi. Dɩ́ ma zɩgɩ dáanɩ dɩ́ vu Patara. ² Dɩ́ na yi dáanɩ tɩn, dɩ́ ma na naboro kʋdoŋ kʋ na lagɩ kʋ vu Fenisi. Dɩ́ ma vu dɩ́ zʋ kʋ wʋ sɩ dɩ́ tɔgɩ dɩ́ vu. ³ Dɩ́ na maa ve tɩn, dɩ́ ma tʋlɩ dɩ́ na Sipri. Dɩ́ ma yagɩ-kʋ dɩ́ jagwiǝ nɩ, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ kɛ. Dɩ́ ma vu dɩ́ yi Siiri. Dɩ́ na yi da tɩn, dɩ́ ma zɩgɩ Tiiri nɩ. Kʋ yɩ dáanɩ mʋ ba maŋɩ sɩ ba lɩ naboro kʋm zɩla yam. ⁴ Dɩ́ ma nuŋi dɩ́ vu dɩ́ jeeri balʋ na yɩ Zezi karabiǝ tɩn, yɩ dɩ́ kɩ da yarpɛ ba tee nɩ. Dɩ́ na wʋra tɩn, Wɛ Joro * kʋm dam ma pa ba ta dɩ Pooli sɩ o yɩ zaŋɩ o vu Zeruzalɛm. ⁵ Da yarpɛ yam na kɛ tɩn, dɩ́ ma zaŋɩ dɩ́ kwe dɩ́ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ viiri. Zezi nɔɔna bam dɩ ba kaana dɩ ba biǝ maama ma ja dɩbam ba nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ ba vu sɩ ba yagɩ. Dɩ́ na ve dɩ́ yi nɩnɩʋ kʋm ni tɩn, dɩbam maama ma kuni doonǝ tɩga nɩ dɩ́ warɩ Wɛ. ⁶ Dɩ́ na warɩ Wɛ dɩ́ ti tɩn, dɩ́ ma banɩ daanɩ dɩ yi-na, yɩ dɩ́ zʋ naboro kʋm. Bantʋ ma joori sɔŋɔ.

⁷ Dɩ́ ma zaŋɩ dɩ́ nuŋi Tiiri nɩ, yɩ dɩ́ tʋlɩ nɩnɩʋ kʋm ni dɩ́ vu dɩ́ yi Tolɛmɩ. Dɩ́ na yi da tɩn, mʋ dɩ́ nɛ Zezi karabiǝ. Dɩ́ ma jɔɔnɩ-ba yɩ dɩ́ kɩ dɛ dɩdwɩ ba tee nɩ. ⁸ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, dɩ́ ma zaŋɩ dɩ́ vu dɩ́ yi Sezaarɩ. Dɩ́ ma vu dɩ́ pǝni Filipi-ba sɔŋɔ nɩ. Wʋntʋ mʋ tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, yɩ o tɔgɩ o yɩ nɔɔna barpɛ balʋ ba na lɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa. *f8 * ⁹ O maa jɩgɩ o bukwa bana ba ta wʋ zʋ banna. Bantʋ yɩ balʋ na waɩ ba ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ tɩn. ¹⁰ Dɩ́ na kɩ da fɩnfɩɩn dáanɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋdoŋ ma nuŋi Zude o ba dɩbam te. O yɩrɩ mʋ Agabusi. O yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ. ¹¹ O na tu dɩbam te kʋntʋ tɩn, o ma lɩ Pooli kilǝ o tǝŋǝ nɩ o ma vɔ o tɩtɩ nɛ dɩ o jɩa o kɩ daanɩ. O laan ma ta o wɩ: «Mʋ Wɛ Joro kʋm na tagɩ kʋlʋ tɩn kʋ wɩ: Zwifǝ balʋ na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn wʋ́ ja kilǝ kantʋ tu ba vɔ tɩntʋ doŋ, yɩ ba daarɩ ba kɩ-o dwi-gɛ * tiinǝ jɩŋa nɩ.»

¹² Dɩ́ na ni kʋntʋ tɩn, dɩbam dɩ balʋ na tɔgɩ ba wʋra tɩn maa kwaanɩ dɩ́ loori Pooli sɩ o yɩ zaŋɩ o vu Zeruzalɛm. ¹³ O ma lǝri o wɩ: «Bɛŋwaanɩ mʋ abam keerǝ, yɩ á pa a wʋ cɔgɩ? Ba na lagɩ ba vɔ-nɩ Zeruzalɛm nɩ naa ba na lagɩ ba gʋ-nɩ dɩ, amʋ wʋ́ sɛ sɩ a tɩ dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ.»

¹⁴ Dɩ́ na loor-o taan dɩ́ ga tɩn, dɩ́ ma yagɩ yɩ dɩ́ ta dɩ́ wɩ: «Wɛ wʋ́ kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn.»

¹⁵ Dɩ́ na kɩ da fɩnfɩɩn da tɩn, dɩ́ ma zaŋɩ dɩ́ ti dɩ́ yigǝ dɩ́ nuŋi dɩ́ maa ve Zeruzalɛm. ¹⁶ Zezi karabiǝ badaara ma zaŋɩ Sezaarɩ nɩ ba kogili dɩbam. Ba ma ja dɩbam ba vu nɔɔnʋ wʋlʋ sɔŋɔ dɩ́ na lagɩ dɩ́ pǝni da tɩn. O yɩrɩ mʋ Mɩnasɔn. O yɩ Sipri tu mʋ o na maŋɩ o yɩ Zezi karabu faŋa faŋa.

Pooli na wʋ Zeruzalɛm nɩ yɩ kʋ kɩ-o te tɩn

¹⁷ Dɩ́ na yi Zeruzalɛm tɩn, dɩ́ ko-biǝ bam ma jeeri dɩbam lanyɩranɩ. ¹⁸ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Pooli ma zaŋɩ o tɔgɩ dɩdaanɩ dɩbam sɩ dɩ́ vu dɩ́ na Zakɩ. Zezi kɔgɔ kʋm nakwa bam maama maa tɔgɩ ba wʋra. ¹⁹ Pooli ma jɔɔnɩ-ba. O ma tʋlɩ kʋlʋ maama Wɛ na kɩ dwi-gɛ * tiinǝ bam tee nɩ o tɩtʋŋa yam wʋnɩ tɩn o brɩ-ba. ²⁰ Ba na ni kʋlʋ maama o na tagɩ tɩn, ba ma kɩ Wɛ le kʋ ŋwaanɩ. Ba laan ma ta dɩ Pooli ba wɩ: «Dɩbam ko-bu, ni kʋ na yɩ te tɩn. Zwifǝ bam mʋrrʋ kɔgɔ kɔgɔ laan mʋ tu ba sɛ Zezi, yɩ ba ta tɔgɩ Wɛ ni-doorǝ yam dɩ ba wʋ maama. ²¹ Ba ni nɩ nmʋ yǝni n brɩ Zwifǝ balʋ na zʋʋrɩ dwi-gɛ tiinǝ wʋnɩ tɩn, sɩ ba yagɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na kɩ Moyisi * jɩŋa nɩ tɩn. Ba ni nɩ n tɛ nɔɔna bam kʋntʋ sɩ ba daa yɩ ta goni ba bǝkǝri *, sɩ ba daa yɩ ta tɔgɩ dɩbam Zwifǝ bam mɩʋ na yɩ te tɩn. ²² Zwifǝ balʋ na wʋ yo seeni tɩn wʋ́ lwarɩ nɩ nmʋ tuǝ. Dɩ́ nan wʋ́ kɩ ta mʋ? ²³ Kʋntʋ, dɩ́ nan wʋ́ brɩ-m n na wʋ́ kɩ te tɩn. Nɔɔna bana wʋ dɩbam tee nɩ ba na goni ba ni dɩ Wɛ. ²⁴ Ba na lagɩ ba vu Wɛ-di-kamunu kʋm sɩ ba kwɛ ba tɩtɩ dɩ Wɛ, nmʋ maŋɩ sɩ n tɔgɩ n vu mʋ, sɩ n daarɩ n ŋwɩ kʋlʋ na wʋ́ pa ba na cwǝŋǝ sɩ ba fa ba yuni tɩn. N na kɩ kʋntʋ, nɔɔna bam maama wʋ́ lwarɩ nɩ ba na tɛ kʋlʋ ba pa nmʋ tɩn daɩ cɩga. Ba nan wʋ́ lwarɩ nɩ nmʋ tɩtɩ tɔgɩ Wɛ cullu tɩm na brɩ te tɩn mʋ. ²⁵ Kʋ daarɩ dwi-gɛ tiinǝ balʋ na tu ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn, dɩbam maŋɩ dɩ́ pʋpʋnɩ tɔnɔ dɩ́ pa-ba yɩ dɩ́ ta kʋlʋ dɩ́ na bʋŋɩ tɩn. Dɩbam tagɩ-ba sɩ ba yɩ zaŋɩ ba di wʋdiu kʋlʋ nɔɔna na mɛ ba kaanɩ jwǝnǝ tɩn, naa ba di jana, naa ba di varɩm wʋlʋ ba na jujugi ba gʋ tɩn, yɩ dɩ́ ta dɩ ba sɩ ba yɩ cɔgɩ ba tɩtɩ dɩ kaana, sɩ kaana dɩ yɩ cɔgɩ ba tɩtɩ dɩ baara.»

²⁶ Ba na tagɩ kʋntʋ tɩn, Pooli ma sɛ ba taanɩ dɩm. Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, o ma ja nɔɔna bam o vu sɩ o tɔgɩ o kwɛ o tɩtɩ dɩ Wɛ. O ma daarɩ o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ, sɩ o ta o brɩ ka yigǝ tiinǝ bam da yalʋ ni na daarɩ sɩ nɔɔna bam kwɛ ba tɩtɩ dɩ Wɛ ba ti tɩn, sɩ ba laan ja ba wǝǝnu tɩm ba ja ba, sɩ ba ma kaanɩ Baŋa-Wɛ ba pa ba dɩdʋa dɩdʋa.

²⁷ Da yarpɛ yam ni na daarɩ fɩɩn sɩ ya ti tɩn, Zwifǝ badaara ma na Pooli Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ. Bantʋ nuŋi Azi * tɩʋ kʋdoŋ mʋ. Ba ma pa nɔn-kɔgɔ kʋm maama na wʋra tɩn bana zaŋɩ dɩ Pooli. Ba ma ja-o, ²⁸ yɩ ba tɔɔlɩ ba tɛ ba wɩ: «Yisɩrayɛlɩ tiinǝ-ba, ba zǝni-na dɩbam! Nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na tʋlɩ je maama o brɩ nɔɔna maama sɩ ba yɩ taa nɩgɩ dɩbam Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ, sɩ ba yɩ taa sɛ Wɛ cullu tɩlʋ dɩbam na tɔgɩ tɩn, sɩ ba pa Wɛ-di-kamunu * kʋntʋ dɩ ji kafɛ. Kʋ wǝli da, o jaanɩ dwi-gɛ tiinǝ badonnǝ mʋ o ba o zʋ dɩbam Wɛ-digǝ kam wʋ, o pa ba digiru cɔgɩ jǝgǝ kalʋ na yɩ Wɛ nyɩm tɩn.» ²⁹ Ba dɛɛn tagɩ kʋntʋ doŋ, bɛŋwaanɩ ba ya nɛ Trofim dɩ Pooli na tɔgɩ daanɩ tɩʋ kʋm wʋnɩ, yɩ o yɩ dwi-gɛ tu na nuŋi Efɛɛzɩ tɩn. Ba dɛɛn bʋŋɩ nɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ mʋ Pooli jaanɩ o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ.

³⁰ Vuvugǝ ma zaŋɩ tɩʋ kʋm maama wʋnɩ. Nɔn-kɔgɔ ma duri kʋ vu jǝgǝ kam. Ba laan ma ja Pooli ba tuur-o ba ja nuŋi Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, yɩ ba daarɩ ba pɩ ka niǝ yam maama. ³¹ Nɔn-kɔgɔ kʋm maa kwaana sɩ ba gʋ Pooli. Rom pamaŋna bam dɩdɛɛrʋ wʋm ma ni nɩ Zeruzalɛm tɩʋ kʋm maama vugimi. ³² O na ni kʋntʋ tɩn, o ma lɩ pamaŋna bam dɩ ba yigǝ tiinǝ badaara, yɩ ba duri lɩla ba vu ba yi kɔgɔ kʋm na wʋ mɛ tɩn. Nɔɔna bam na nɛ-o dɩ o pamaŋna bam kʋntʋ tɩn, ba ma yagɩ Pooli magɩm. ³³ Dɩdɛɛrʋ wʋm ma vu o twɛ Pooli te, yɩ o pa ba ja-o. O ma pa ba kwe capʋnnʋ tɩle ba ma vɔ-o. O ma daarɩ o bwe sɩ o lwarɩ nɔɔnʋ wʋm na yɩ wʋlʋ tɩn, dɩ o na kɩ kʋlʋ tɩn. ³⁴ O na bwe kʋntʋ tɩn, nɔɔna badaara ma kaasa kɔgɔ kʋm wʋnɩ yɩ ba tɛ n ni n ni. Sɔɔ kʋm na daga kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa dɩdɛɛrʋ wʋm warɩ sɩ o lwarɩ kʋlʋ na kɩ cɩga cɩga tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ o ma pa o nɔɔna bam ni, sɩ ba ja Pooli ba vu ba pamaŋna bam pɩɩna digǝ kam. ³⁵ Ba na jaan-o ba yi natǝnǝ yam diinim jǝgǝ tɩn, pamaŋna bam kwe-o mʋ ba zɩŋɩ, bɛŋwaanɩ nɔn-kɔgɔ kʋm yiǝ tiini ya sɩɩnɩ o baŋa nɩ. ³⁶ Nɔɔna bam maama ma pɛ ba pu o kwaga, yɩ ba kaasɩ ba tɛ ba wɩ: «Gʋ-o-na!»

³⁷ Pamaŋna bam na lagɩ ba ja Pooli ba zʋ ba pɩɩna digǝ kam tɩn, o ma ta dɩ ba dɩdɛɛrʋ wʋm o wɩ: «Nmʋ wʋ́ pa-nɩ cwǝŋǝ sɩ a ta taanɩ a brɩ-m na?»

Dɩdɛɛrʋ wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o ma bwe Pooli o wɩ: «Nmʋ kɩ ta mʋ n ni Grɛkɩ tiinǝ taanɩ? ³⁸ Kʋ na yɩ kʋntʋ, nmʋ daɩ Ezipi * tu wʋlʋ dɛɛn na pɛ nɔɔna vɩn ba tɩʋ kʋm yigǝ tiinǝ ni yɩ o daarɩ o lɩ nɔɔna mʋrr-tɩna (4.000) balʋ na yɩ jara-kǝrǝ o ja vu kagʋa wʋnɩ tɩn na?»

³⁹ Pooli ma lǝri o wɩ: «Aye. Amʋ yɩ Zwifu mʋ. Ba lʋgɩ amʋ Silisi tɩʋ Tarɩsɩ nɩ mʋ. A yɩ tʋ-kamunu kʋm kʋntʋ nɔn-bu mʋ. A loori-m sɩ n pa-nɩ cwǝŋǝ sɩ a ŋɔɔnɩ dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm.»

⁴⁰ Dɩdɛɛrʋ wʋm ma sɛ. Pooli ma zaŋɩ o zɩgɩ natǝnǝ yam baŋa nɩ. O ma zǝŋi o jɩŋa kɔgɔ kʋm baŋa nɩ. Ba maama ma cǝgi sɔɔ. O ma ŋɔɔnɩ dɩ ba dɩ ba tɩtɩ Zwifǝ taanɩ dɩm.

22

Pooli na ŋɔɔnɩ sɩ o ma joŋi o tɩtɩ te tɩn

(Tɩtʋŋa Tɔnɔ 9:1-19, 26:9-18)

¹ O ma ta o wɩ: «A kwǝ-ba dɩ a ko-biǝ-ba, á fɔgɩ á cǝgi sɩ a tʋlɩ kʋ na yɩ te tɩn a brɩ abam.» ² Zwifǝ bam na lwarɩ nɩ o ŋɔɔnɩ ba tɩtɩ dwi taanɩ mʋ tɩn, ba ma fɔgɩ ba cǝgi sɔɔ.

³ O laan ma ta dɩ ba o wɩ: «Amʋ yɩ Zwifu mʋ. Ba lʋgɩ-nɩ Silisi tɩʋ Tarɩsɩ nɩ mʋ. Kʋ nan yɩ Zeruzalɛm yo mʋ a kɩ nɔɔnʋ. Gamalɩyɛlɩ mʋ brɩ amʋ dɩbam nabaara cullu tɩm na yɩ te tɩn cɩga cɩga. A dɛɛn cɛ lanyɩranɩ a kwe a tɩtɩ a pa Wɛ nɩnɛɛnɩ abam zɩm dɩ na kɩ te tɩn mʋ. ⁴ A dɛɛn yaarɩ balʋ na sɛ ba tɔgɩ Zezi cwǝŋǝ kam tɩn, yɩ a daarɩ a pa ba gʋ badaara. A maa yǝni a jaanɩ baara dɩ kaana a kɩ pɩɩna digǝ nɩ. ⁵ Dɩbam kaanɩm yuutu wʋm dɩdaanɩ dɩ́ nakwa kɔgɔ kʋm maama wʋ́ wanɩ ba ta nɩ kʋ yɩ cɩga. Maŋa kadoŋ nɩ a ve bantʋ te mʋ a joŋi twaanʋ tɩlʋ a na wʋ́ kwe a brɩ Zwifǝ balʋ na wʋ Damasɩ nɩ tɩn, sɩ ba pa-nɩ cwǝŋǝ sɩ a ja balʋ na tɔgɩ Zezi cwǝŋǝ kam tɩn, a vɔ-ba a ja a ba Zeruzalɛm sɩ ba na cam.

⁶ A na maa ve yɩ a daarɩ fɩɩn sɩ a yi Damasɩ tɩn, kʋ na maŋɩ dɩ wɩa tɩtarɩ nɩ tɩn, mʋ pooni dɛ dɩ nuŋi wɛyuu nɩ dɩ ba dɩ pɩpɩlɩ dɩ kaagɩ-nɩ. ⁷ A ma tʋ tɩga nɩ, yɩ a ni kwǝrǝ na bǝŋi-nɩ ka wɩ: ‹Sooli, Sooli! Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ n jɩgɩ amʋ n bɛɛsɩ kʋntʋ?›

⁸ A ma bwe a wɩ: ‹A tu, nmʋ yɩ wɔɔ mʋ?›

O ma lǝri o wɩ: ‹Amʋ yɩ Zezi mʋ, Nazarɛtɩ tu wʋlʋ nmʋ na jɩgɩ n bɛɛsɩ tɩn.›

⁹ Nɔɔna balʋ na tɔgɩ dɩ amʋ tɩn ma na pooni dɩm, yɩ ba wʋ ni wʋlʋ kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ dɩ amʋ tɩn. ¹⁰ A laan ma bwe a wɩ: ‹A tu, bɛɛ mʋ a nan wʋ́ kɩ?›

Dɩ́ Yuutu wʋm ma lǝri-nɩ o wɩ: ‹Zaŋɩ n vu n zʋ Damasɩ, sɩ dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ brɩ-m kʋlʋ maama Wɛ na pɛ ni sɩ n kɩ tɩn.›

¹¹ A ma zaŋɩ wɛɛnɩ, yɩ a yiǝ daa ba naɩ, pooni dɩm na tiini dɩ pɩpɩlɩ-ya tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ, balʋ na tɔgɩ dɩ amʋ tɩn ma ja a jɩŋa ba vaŋɩ-nɩ ba ja zʋ Damasɩ tɩʋ kʋm wʋ.

¹² Nɔɔnʋ wʋdoŋ maa wʋra, o yɩrɩ mʋ Ananiya. O maa nɩgɩ Wɛ lanyɩranɩ, yɩ o tɔgɩ dɩbam Zwifǝ bam cullu tɩm. Zwifǝ balʋ maama na zʋʋrɩ Damasɩ nɩ tɩn maa tɛ o taanɩ ba wɩ, o yɩ nɔn-ŋʋm. ¹³ O laan ma ba o zɩgɩ amʋ tee nɩ yɩ o wɩ: ‹A ko-bu Sooli, joori n ta n naɩ!› O na tagɩ kʋntʋ tɩn, bɩdwɩ baŋa nɩ mʋ a yiǝ yam puri yɩ a na o yibiyǝ. ¹⁴ O ma ta o wɩ: ‹Dɩbam nabaara Baŋa-Wɛ mʋ lɩ nmʋ sɩ n lwarɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn, sɩ n daarɩ n na Wʋ-poŋo Tu wʋm sɩ n ni o na ŋɔɔnɩ dɩ o tɩtɩ kwǝrǝ. ¹⁵ Bɛŋwaanɩ nmʋ wʋ́ ta n yɩ o maana tu sɩ n brɩ nɔɔna bam maama o cɩga kam, sɩ n ta n brɩ-ba nmʋ na nɛ kʋlʋ yɩ n daarɩ n ni te tɩn. ¹⁶ Nmʋ nan wʋ maŋɩ sɩ n da n daanɩ. Zaŋɩ sɩ n loori Wɛ dɩ́ Yuutu wʋm yɩrɩ ŋwaanɩ, sɩ n daarɩ n pa ba miisi-m na wʋnɩ, sɩ Wɛ wʋ́ yagɩ n lwarɩm DƖ ma cɛ-m.›

¹⁷ Kʋntʋ na kɛ tɩn, a laan ma joori a vu Zeruzalɛm. A ma vu Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ a wʋra a warɩ Wɛ. A na wʋra tɩn, Wɛ ma pa a na wo-kɩnkagɩlɩ nɩ dɩndwɩa te. ¹⁸ A ma na dɩ́ Yuutu wʋm yɩ o ŋɔɔnɩ dɩ amʋ o wɩ: ‹Zaŋɩ n kɩ lɩla n duri n nuŋi Zeruzalɛm nɩ, bɛŋwaanɩ tɩʋ kʋm nɔɔna bam bá sɛ kʋlʋ nmʋ na wʋ́ ta amʋ ŋwaanɩ tɩn.› ¹⁹ A ma lǝri a wɩ: ‹A yuutu, nɔɔna bam ye lanyɩranɩ nɩ amʋ dɛɛn yǝni a tʋlɩ Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm, yɩ a jaanɩ nɔɔna balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ nmʋ tɩn a pa ba pɩ-ba, yɩ ba daarɩ ba magɩ-ba. ²⁰ Kʋ daarɩ maŋa kalʋ ba na gʋ Etiyɛnɩ wʋlʋ na yɩ nmʋ maana tu o brɩ nmʋ cɩga kam tɩn, a tɩtɩ wʋra yɩ a sɛ nɩ kʋ maŋɩ sɩ ba gʋ-o. Amʋ dɛɛn mʋ zɩgɩ a nii ba gwaarʋ tɩm ba na lɩ ba tiŋi sɩ ba daarɩ ba dʋl-o ba gʋ tɩn.› ²¹ Dɩ́ Yuutu wʋm laan ma ta dɩ amʋ o wɩ: ‹Nan ve, sɩ amʋ wʋ́ tʋŋɩ-m yigǝ yigǝ sɩ n vu dwi-gɛ * tiinǝ bam te.› »

²² Pooli na ŋɔɔnɩ te maama tɩn, nɔɔna bam ya cɩm mʋ yɩ ba cǝg-o. O nan na tagɩ dwi-gɛ tiinǝ bam taanɩ o wǝli da tɩn, ba laan ma zaŋɩ ba kaasɩ dɩ kwǝr-dɛ ba wɩ: «Ti-na o mʋmwɛ! Kʋ wʋ maŋɩ sɩ o taa ŋwɩ!» ²³ Ba maa nanɩ baarɩ yɩ ba vuvugǝ ba gwaarʋ wɛɛnɩ, yɩ ba mɔɔnɩ fogo ba caara. ²⁴ Pamaŋna bam dɩdɛɛrʋ wʋm na nɛ kʋlʋ na kɩ tɩn, o ma pa o nɔɔna bam ni sɩ ba ja Pooli ba zʋ ba pɩɩna digǝ kam. O ma ta dɩ ba sɩ ba mag-o dɩ balaara, sɩ o ta o pa ba lwarɩ o na kɩ kʋlʋ yɩ Zwifǝ bam nanɩ baarɩ o baŋa nɩ tɩn. ²⁵ Ba na vɔg-o ba ti sɩ ba daarɩ ba mag-o tɩn, Pooli ma ta dɩ pamaŋna bam yigǝ tu wʋlʋ na zɩgɩ da tɩn o wɩ: «Abam jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ á ja Rom tɩʋ jɩŋa nɔɔnʋ á magɩ, yɩ ba ta wʋ bwe-o ba nii o na cɔgɩ kʋlʋ tɩn na?»

²⁶ Pamaŋna yigǝ tu wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o ma vu o ta dɩ o dɩdɛɛrʋ wʋm o wɩ: «Nmʋ nan lagɩ n kɩ ta mʋ? Nɔɔnʋ wʋm yɩ Rom tɩʋ jɩŋa nɔɔnʋ mʋ.»

²⁷ Dɩdɛɛrʋ wʋm ma vu Pooli te o bwe-o o wɩ: «Nmʋ yɩ Rom tɩʋ kʋm jɩŋa nɔɔnʋ mʋ na? Sɩ n ta n brɩ-nɩ.»

Pooli ma lǝri o wɩ: «Ɛɛn, a yɩ Rom tɩʋ kʋm jɩŋa nɔɔnʋ mʋ.»

²⁸ Dɩdɛɛrʋ wʋm ma ta o wɩ: «Amʋ ŋwɩ sǝbu-fɔrɔ mʋ yɩ a daarɩ a ji Rom tɩʋ kʋm jɩŋa nɔɔnʋ.» Pooli ma lǝr-o o wɩ: «A nan maŋɩ a yɩ Rom tɩʋ kʋm jɩŋa nɔɔnʋ a lʋra maŋa nɩ mʋ.»

²⁹ Nɔɔna balʋ ya na zɩgɩ sɩ ba mag-o sɩ o ŋɔɔnɩ tɩn na ni kʋntʋ tɩn, ba ma kwe o yɩra ba yagɩ lɩla. Dɩdɛɛrʋ wʋm dɩ na lwarɩ nɩ Pooli yɩ Rom tɩʋ kʋm jɩŋa nɔɔnʋ tɩn, fʋʋnɩ ma ja-o dɩ o na pɛ ba vɔ-o dɩ capʋnnʋ tɩn.

Pooli na zɩgɩ nakwa bam yigǝ nɩ te tɩn

³⁰ Dɩdɛɛrʋ wʋm dɛɛn maa lagɩ sɩ o lwarɩ kʋlʋ na kɩ yɩ Zwifǝ bam saŋɩ Pooli tɩn. Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, o ma pa ba bwǝli Pooli ba yagɩ. O ma daarɩ o pa ni sɩ Zwifǝ bam kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba sarɩya-dirǝ nakwa bam maama jeeri daanɩ. O laan ma ja Pooli o vu o pa o zɩgɩ ba yigǝ nɩ.

23

¹ Pooli ma nii sarɩya-dirǝ nakwa bam seeni yɩ o wɩ: «A ko-biǝ-ba, kʋlʋ maama a na kɩ a ŋwɩa wʋnɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn, fʋʋnɩ tǝri a bɩcarɩ nɩ, yɩ Wɛ dɩ ye kʋ ni nɩ.» ² Zwifǝ bam kaanɩm * yuutu wʋm o yɩrɩ na yɩ Ananiya tɩn na ni Pooli na tagɩ kʋlʋ tɩn, o ma ta dɩ balʋ na zɩgɩ Pooli tee nɩ tɩn sɩ ba frɩ o ni nɩ. ³ Pooli ma lǝri Ananiya o wɩ: «Wɛ wʋ́ magɩ nmʋ tɩtɩ mʋ. Nmʋ nyɩ dɩ kǝbrǝ kalʋ nɔɔna na fɔgɩ tɩn mʋ. Nmʋ yɩ wʋlʋ na je sɩ n di amʋ taanɩ sɩ kʋ tɔgɩ Zwifǝ bam cullu tɩm mʋ, yɩ nmʋ tɩtɩ mʋ cɔgɩ-tɩ dɩ n na pɛ ni sɩ ba magɩ amʋ tɩn.»

⁴ Nɔɔna balʋ na zɩgɩ Pooli tee nɩ tɩn ma ta dɩd-o ba wɩ: «Nmʋ jɩgɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm mʋ n twɩa!»

⁵ Pooli ma lǝri-ba o wɩ: «A ko-biǝ-ba, a maŋɩ a yǝri nɩ o yɩ kaanɩm yuutu mʋ. Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ, n yɩ zaŋɩ n ŋɔɔnɩ n cɔgɩ dɩ wʋlʋ na yɩ abam yuutu tɩn.»

⁶ Pooli na lwarɩ nɩ kɔgɔ kʋm nɔɔna badaara yɩ Sadusɩan * tiinǝ yɩ badaara dɩ yɩ Farizɩan * tiinǝ tɩn, o laan ma ŋɔɔnɩ baŋa baŋa dɩ kwǝr-dɩa ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ o wɩ: «A ko-biǝ-ba, amʋ yɩ Farizɩan tu mʋ yɩ a kwǝri a yɩ Farizɩan tiinǝ bu. Ba zɩm saŋɩ amʋ sɩ ba di a taanɩ, dɩ a na jɩgɩ tɩɩna nɩ twa wʋ́ joori ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ.»

⁷ O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, Farizɩan tiinǝ bam dɩ Sadusɩan tiinǝ bam ma sɩŋɩ ba wʋra ba magɩ kantɔgɔ daanɩ. Ba kɔgɔ kʋm ma pɔɔrɩ bɩle. ⁸ Sadusɩan tiinǝ bam maa brɩ nɩ twa biim tǝrǝ, yɩ ba tɛ nɩ malɛsɩ * dɩ cirǝ dɩ tǝrǝ. Kʋ daarɩ Farizɩan tiinǝ bam maa brɩ nɩ tɩntʋ maama wʋra.

⁹ Ba maama maa kɩ sɔɔ kʋ tiini kʋ ja gaalɩ. Wɛ cullu karanyɩna tiinǝ badaara na nuŋi Farizɩan kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn ma zaŋɩ wɛɛnɩ ba twanɩ dɩ dam ba wɩ: «Dɩbam wʋ nɛ kʋlʋ nɔɔnʋ wʋntʋ na cɔgɩ tɩn. Dɛ doŋ kʋ waɩ kʋ yɩ ciru naa malɛka mʋ sɩɩnɩ ka ŋɔɔnɩ dɩd-o.»

¹⁰ Ba kantɔgɔ kʋm na tiini kʋ daga tɩn, kʋ ma pa fʋʋnɩ zʋ pamaŋna bam dɩdɛɛrʋ wʋm, o ya bʋŋɩ sɩ ba ga wʋ́ ja Pooli ba vaŋɩ ba tʋrɩ mʋ. O ma pa ni sɩ o pamaŋna bam zʋ kɔgɔ kʋm wʋ ba ja Pooli ba ja nuŋi, sɩ ba daarɩ ba ja-o ba joori ba vu ba pɩɩna digǝ kam.

¹¹ Dɛ dɩm kʋntʋ tɩtɩɩ nɩ, dɩ́ Yuutu wʋm ma ba o zɩgɩ Pooli tee nɩ yɩ o ta dɩd-o o wɩ: «Ta n jɩgɩ baarɩ, bɛŋwaanɩ nmʋ na pɛ amʋ maana n brɩ amʋ cɩga kam Zeruzalɛm tiinǝ tee nɩ te tɩn, nmʋ nan daa n ta maŋɩ sɩ n brɩ a cɩga kam kʋntʋ mʋ Rom tiinǝ tee nɩ dɩ.»

Ba na kwaanɩ sɩ ba gʋ Pooli te tɩn

¹² Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Zwifǝ badaara ma la ba kɩ ni daanɩ. Ba ma du dɩ Wɛ nɩ ba daa bá di wʋdiu naa ba nyɔ kʋlʋkʋlʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ ba na wʋ́ gʋ Pooli tɩn. ¹³ Nɔɔna balʋ na kɩ ni daanɩ kʋntʋ tɩn dwe nɔɔna fiinna. ¹⁴ Ba laan ma zaŋɩ ba vu ba kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba nakwa bam te ba ta ba wɩ: «Dɩbam maama kɩ ni daanɩ mʋ yɩ dɩ́ du dɩ Wɛ dɩ́ wɩ, dɩ́ daa bá di kʋlʋkʋlʋ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ dɩ́ na wʋ́ gʋ Pooli tɩn. ¹⁵ Kʋ laan daarɩ sɩ abam dɩ sarɩya-dirǝ nakwa bam maama mʋ tʋŋɩ ni pamaŋna dɩdɛɛrʋ wʋm tee nɩ, sɩ ba ja Pooli ba nuŋi ba ba ba pa abam. Abam wʋ́ kɩ sɩ kʋ taa nyɩ nɩnɛɛnɩ á lagɩ sɩ á fɔgɩ á ni o taanɩ dɩm woŋo mʋ te. Kʋ daarɩ dɩbam wʋ́ vu dɩ́ ti dɩ́ yigǝ, sɩ dɩ́ gʋ-o cwǝŋǝ nɩ yɩ o daa ta wʋ yi abam te.»

¹⁶ Pooli nakɔ bu dɛɛn ma ni kǝm dɩm kʋntʋ ŋwa. O ma zaŋɩ o vu o zʋ pamaŋna bam pɩɩna digǝ kam o ta o brɩ Pooli. ¹⁷ Pooli na ni kʋntʋ tɩn, o ma bǝŋi pamaŋna bam yigǝ tu dɩdʋa sɩ o ba. O ma ta dɩd-o o wɩ: «Ja nɔn-dʋŋʋ kʋntʋ n vu dɩdɛɛrʋ wʋm te, sɩ o jɩgɩ taanɩ mʋ sɩ o ta dɩd-o.»

¹⁸ Pamaŋna bam yigǝ tu wʋm ma tɔgɩ o yigǝ o ja-o o vu dɩdɛɛrʋ wʋm te. O ma ta o wɩ: «Pooli wʋlʋ na wʋ pɩɩna digǝ nɩ tɩn mʋ bǝŋi amʋ o ta o wɩ, a ja nɔn-dʋŋʋ kʋntʋ a ba nmʋ te, sɩ o jɩgɩ taanɩ mʋ sɩ o ta o brɩ-m.»

¹⁹ Dɩdɛɛrʋ wʋm ma ja o jɩŋa o vaŋ-o o ja nuŋi daa. O ma bwe-o o wɩ: «Nmʋ jɩgɩ bɛɛn n lagɩ n ta n brɩ amʋ?»

²⁰ O ma ta o wɩ: «Zwifǝ bam mʋ kɩ ni daanɩ sɩ ba jwa tʋŋɩ ni nmʋ tee nɩ, sɩ n ja Pooli n vu ba sarɩya-dirǝ nakwa bam te, sɩ kʋ taa nyɩ nɩnɛɛnɩ ba lagɩ sɩ ba fɔgɩ ba ni o taanɩ dɩm mʋ te. ²¹ Nan yɩ zaŋɩ n sɛ ba ni, bɛŋwaanɩ ba dwe nɔɔna fiinna ba na lagɩ ba sǝgi ba tɩtɩ cwǝŋǝ nɩ sɩ ba taa cǝg-o. Ba maama nan dugi dɩ Wɛ mʋ ba wɩ, ba bá di naa ba nyɔ kʋlʋkʋlʋ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ ba na wʋ́ gʋ Pooli tɩn. Ba nan ti ba yigǝ, yɩ ba laan cǝgi sɩ nmʋ na sɛ ba ni dɩm mʋ, sɩ ba kɩ kʋntʋ.»

²² Dɩdɛɛrʋ wʋm na ni kʋntʋ tɩn, o ma ta dɩd-o o wɩ: «Yɩ zaŋɩ n ta n brɩ nɔɔn-nɔɔnʋ nɩ n tu n ta kǝm dɩm kʋntʋ dɩ amʋ.» O ma daarɩ o pa nɔn-dʋŋʋ kʋm viiri.

²³ Dɩdɛɛrʋ wʋm laan ma bǝŋi o yigǝ tiinǝ bale o ta dɩ ba o wɩ: «Lɩ-na pamaŋna biǝ-yale (200) sɩ ba vu Sezaarɩ, dɩdaanɩ sise diinǝ fusɩrpɛ (70) dɩ cicwǝ dʋlɩna biǝ-yale (200). Á maŋɩ sɩ á ti á yigǝ sɩ á nuŋi kʋ maŋɩ dɩ luu nʋgʋ tɩtɩɩ nɩ. ²⁴ Lɩ-na sise á pa Pooli sɩ o di, sɩ o wanɩ o vu o yi gʋvɩrma tu Felisi te dɩ yazurǝ.»

²⁵ Dɩdɛɛrʋ wʋm laan ma pʋpʋnɩ tɔnɔ o wɩ:

\pi ²⁶ «Amʋ Kloodi Lizɩa mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa nmʋ Felisi wʋlʋ na yɩ dɩbam gʋvɩrma tu yɩ n nii dɩbam lanyɩranɩ tɩn. A jɔɔnɩ nmʋ.

\pi ²⁷ Zwifǝ badonnǝ mʋ jaanɩ nɔɔnʋ wʋntʋ, yɩ ba kwaanɩ sɩ ba gʋ-o. Amʋ nan lwarɩ nɩ o yɩ Rom tɩʋ kʋm jɩŋa nɔɔnʋ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ dɩ a pamaŋna bam ma vu dɩ́ joŋ-o dɩ́ yagɩ. ²⁸ A ya lagɩ sɩ a lwarɩ woŋo kʋlʋ ŋwaanɩ ba na jaan-o ba ba ba saŋɩ tɩn mʋ. Mʋ kʋ kuri a jaan-o a vu a zɩgɩ ba sarɩya-dirǝ nakwa bam yigǝ nɩ. ²⁹ A ma lwarɩ nɩ ba saŋ-o ba tɩtɩ cullu tɩm ŋwaanɩ mʋ. Kʋlʋkʋlʋ nan tǝrǝ kʋ na brɩ nɩ ba maŋɩ sɩ ba gʋ-o naa ba pɩ-o. ³⁰ Nɔɔnʋ nan mʋ tagɩ o brɩ-nɩ, nɩ Zwifǝ badaara mʋ kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ nɔɔnʋ wʋm. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tʋŋ-o nmʋ tee nɩ. A ma ta dɩ balʋ na saŋ-o tɩn, nɩ ba ba nmʋ te ba ta kʋlʋ o na kɩ tɩn.»

³¹ Pamaŋna bam laan ma zaŋɩ ba ja Pooli ba nuŋi nɩ ba na pɛ-ba ni sɩ ba kɩ te tɩn. Ba ma ja-o tɩtɩɩ dɩm kʋntʋ ba vu ba yi Antipatrisi. ³² Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, pamaŋna balʋ na ve tɩga nɩ tɩn ma zɩgɩ dáanɩ ba joori ba vu ba jǝgǝ kam. Ba ma daarɩ sise diinǝ bam yɩranɩ mʋ sɩ ba tɔgɩ dɩ Pooli ba vu. ³³ Ba ma ja-o ba vu ba yi Sezaarɩ. Ba na yi da tɩn, ba ma kwe tɔnɔ kʋm ba pa gʋvɩrma tu wʋm yɩ ba kɩ Pooli o jɩŋa nɩ. ³⁴ O ma karɩmɩ tɔnɔ kʋm, yɩ o daarɩ o bwe Pooli o wɩ, tɩʋ kɔɔ mʋ o nuŋi? O na lwarɩ nɩ o nuŋi Silisi tɩn, ³⁵ o ma ta o wɩ: «Nmʋ saŋɩna bam na tuǝ, aá bwe nmʋ taanɩ dɩm a nii.» O ma daarɩ o pa ni o wɩ, ba ja Pooli ba vu sɔŋɔ kʋlʋ Pɛ Erɔdɩ dɛɛn na lɔgɩ tɩn ba pɩ-o da sɩ ba taa yɩr-o.

24

Felisi na bwe Pooli taanɩ te tɩn

¹ Da yanu na kɛ tɩn, Zwifǝ bam kaanɩm * yuutu Ananiya laan ma ba dɩdaanɩ nakwa badaara, dɩ bɩtar-yeenu wʋlʋ na yɩ ba zǝnnu tɩn o yɩrɩ mʋ Tɛtuli. Ba ma vu ba jǝni gʋvɩrma tu wʋm yigǝ nɩ, sɩ ba tʋlɩ kʋlʋ Pooli na kɩ tɩn ba brɩ-o. ² Ba ma bǝŋi Pooli sɩ o ba. Tɛtuli laan ma puli sɩ o ŋɔɔnɩ taanɩ dɩm. O ma tʋlɩ o wɩ: «Dɩbam yuutu Felisi, dɩbam maama ye nɩ nmʋ ŋwaanɩ mʋ dɩbam lʋgʋ kʋm jɩgɩ ywǝǝni dɩ yazurǝ. Nmʋ na jɩgɩ dɩbam te tɩn mʋ pɛ dɩbam lʋgʋ kʋm fɔgɩ kʋ ve yigǝ. ³ Nmʋ na kɩ kʋlʋ maŋa maama naa je dɩ je n pa dɩbam tɩn, dɩ́ kɩ nmʋ le zanzan kʋ ŋwaanɩ. ⁴ A nan ba lagɩ sɩ a ŋɔɔnɩ zanzan sɩ kʋ yaarɩ nmʋ. A nan loori-m sɩ n cǝgi dɩbam na jɩgɩ kʋlʋ fɩnfɩɩn sɩ dɩ́ ta tɩn. ⁵ Dɩbam maanɩ nɩ nɔɔnʋ wʋntʋ jɩgɩ nakɔɔrɩ zanzan. O yǝni o paɩ Zwifǝ bam magɩ kantɔgɔ yɩ ba pɔɔrɩ daanɩ lʋgʋ baŋa je maama nɩ. O maa kwǝri o yɩ Nazarɛtɩ *f9 * tiinǝ vwan kara kam yigǝ tu. ⁶ O ya ma tiini o kwaanɩ sɩ o cɔgɩ dɩbam Wɛ-di-kamunu * kʋm cullu tɩm. Dɩbam ma ja-o. ((Dɩ́ ya maa lagɩ sɩ dɩ́ ma dɩbam Zwifǝ bam cullu tɩm mʋ dɩ́ di o taanɩ. ⁷ Pamaŋna bam dɩdɛɛrʋ Lizɩa laan ma ba o vrɩ-o dɩ dam dɩbam jɩa nɩ. ⁸ O ma pa ni nɩ balʋ na saŋɩ Pooli tɩn ba nmʋ te.)) Nmʋ nan na bwe-o taanɩ, nmʋ tɩtɩ laan wʋ́ lwarɩ kʋlʋ o na kɩ yɩ dɩ́ saŋ-o tɩn.»

⁹ Tɛtuli na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ bam ma pu o kwaga ba wɩ, o na tagɩ kʋlʋ maama tɩn yɩ cɩga mʋ.

¹⁰ Gʋvɩrma tu wʋm laan ma yɩgɩsɩ o jɩŋa sɩ Pooli dɩ daa tʋlɩ o kwǝrǝ. Pooli ma ta o wɩ: «Amʋ ye nɩ nmʋ te lʋgʋ kʋntʋ yɩ n yɩ sarɩya-diru bɩna zanzan na kɛ. Kʋntʋ ŋwaanɩ a jɩgɩ wʋpolo sɩ a zɩgɩ nmʋ yigǝ nɩ a ŋɔɔnɩ a joŋi a tɩtɩ. ¹¹ Nmʋ tɩtɩ nan wʋ́ wanɩ n lwarɩ nɩ a na ve Zeruzalɛm sɩ a zuli Wɛ tɩn, kʋ ta wʋ dwǝni da fugǝ-yale zɩm dɛ dɩm nɩ. ¹² Zwifǝ bam na nɛ amʋ Wɛ-di-kamunu kʋm nɩ tɩn, a ba wʋra a magɩ kantɔgɔ dɩdaanɩ nɔɔn-nɔɔnʋ. Ba nan wʋ nɛ nɩ a pɛ vuvugǝ zʋ nɔɔna tɩtarɩ nɩ. Kʋ na yɩ dɩbam Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm wʋnɩ naa je dɩ je tɩʋ kʋm wʋnɩ, ba wʋ nɛ nɩ a kɩ kʋntʋ doŋ. ¹³ Wǝǝnu tɩlʋ ba na wɩ a kɩ tɩn, ba bá wanɩ ba brɩ nɩ tɩ yɩ cɩga. ¹⁴ A nan na wʋ́ ta kʋlʋ dɩ nmʋ nɩ kʋ yɩ cɩga tɩn mʋ tɩntʋ: A zuli Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩbam nabaara Wɛ tɩn mʋ, yɩ a tɔgɩ Wɛ cwǝ-dʋŋa kalʋ nɔɔna bantʋ na tɛ ba wɩ ka yɩ vwan tɩn. A nan sɛ a tɔgɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na pʋpʋnɩ Wɛ cullu tɔnɔ kʋm wʋnɩ dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam twaanʋ tɩm wʋnɩ tɩn. ¹⁵ A nan jɩgɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ, nɩ nɔɔna bantʋ dɩ na jɩgɩ tɩɩna te, nɩ twa maama wʋ́ joori ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ, kʋ na yɩ nɔn-ŋʋna dɩ nɔn-balwaarʋ maama. ¹⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tiini a kwaana, sɩ a kɩ kʋlʋ maama na lana Wɛ dɩ nabiinǝ tee nɩ tɩn, yɩ fʋʋnɩ tǝri a bɩcarɩ nɩ.

¹⁷ A dɛɛn ya tǝri Zeruzalɛm nɩ bɩna zanzan na kɛ tɩn, yɩ a laan joori a ba. A jaanɩ sǝbu pɛɛra mʋ a ba sɩ a pa a tɩʋ kʋm yinigǝ tiinǝ, yɩ a daarɩ a jɩgɩ pɛɛra sɩ a ma kaanɩ Baŋa-Wɛ. ¹⁸ A na wʋra a kɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ bam ma ba ba na amʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ. Ba na nɛ-nɩ kʋntʋ tɩn, dɩ amʋ maŋɩ a kwɛ a tɩtɩ dɩ Wɛ a ti. Nɔn-kɔgɔ dɩ maa tǝri a tee nɩ. Vuvugǝ dɩ nan tǝrǝ. ¹⁹ Kʋ daarɩ Zwifǝ badaara na nuŋi Azi * tɩɩnɩ dɩm wʋnɩ tɩn dɛɛn mʋ tɔgɩ ba wʋra. Bantʋ ya na jɩgɩ woŋo dɩ amʋ, bantʋ mʋ ya maŋɩ sɩ ba ba ba zɩgɩ nmʋ yigǝ nɩ sɩ ba ta kʋlʋ a na cɔgɩ tɩn. ²⁰ Ba nan na tǝrǝ tɩn, pa nɔɔna bantʋ na zɩgɩ yo seeni tɩn ta ba na nɛ kʋlʋ amʋ na kɩ a cɔgɩ, maŋa kalʋ a na zɩgɩ Zwifǝ sarɩya-dirǝ nakwa bam yigǝ nɩ a ŋɔɔnɩ tɩn. ²¹ Ba wʋ nɛ kʋlʋ a na cɔgɩ tɩn, kʋ na daɩ woŋo dɩdʋa yɩranɩ mʋ a taga. A na zɩgɩ ba wʋnɩ tɩn, a ya tagɩ dɩ kwǝr-dɩa a wɩ: ‹Abam zɩm nan jɩgɩ amʋ taanɩ mʋ á di, a na sɛ nɩ twa wʋ́ joori ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ tɩn ŋwaanɩ.› »

²² Pooli na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, Felisi ma pa ba tiŋi taanɩ dɩm. Wʋm tɩtɩ dɛɛn maŋɩ o ye Wɛ cwǝ-dʋŋa kam cɩga na yɩ te tɩn. O ma ta o wɩ: «Pamaŋna bam dɩdɛɛrʋ Lizɩa na tuǝ, a laan wʋ́ di abam taanɩ dɩm a ti.» ²³ O ma pa pamaŋna bam yigǝ tu wʋm ni sɩ o ja Pooli o vu o taa yɩr-o, sɩ o daarɩ o pa-o pwǝlǝ sɩ o cilonnǝ taa waɩ ba zǝn-o dɩ kʋlʋ o na lagɩ tɩn.

²⁴ Da fɩnfɩɩn na kɛ tɩn, Felisi ma tɔgɩ dɩ o kaanɩ Drusili o ba. Wʋntʋ yɩ Zwifu mʋ. Felisi ma pa ba bǝŋi Pooli sɩ o ba. Ba ma cǝgi Pooli na wʋra o tɛ Zezi Krisi cwǝŋǝ kam na yɩ te yɩ nɔɔna kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn. ²⁵ Pooli ma daarɩ o wʋra o tɛ kǝm-laarʋ tɔgɩm taanɩ, dɩ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba ja ba tɩtɩ te tɩn. O ta ma ta o brɩ-ba Wɛ na wʋ́ ba DƖ di nɔɔna sarɩya te tɩn. Pooli na wʋra o tɛ kʋntʋ doŋ tɩn, fʋʋnɩ ma zʋ Felisi. O ma ta o wɩ: «Kʋ maŋɩ. Nan ve sɩ maŋa kalʋ a na lagɩ-m tɩn, a laan wʋ́ bǝŋi-m.» ²⁶ O dɛɛn ya bʋŋɩ nɩ Pooli wʋ́ ma sǝbu mʋ o loor-o sɩ o yag-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ o yǝni o bǝ-o maŋa maama o ŋɔɔnɩ dɩd-o.

²⁷ Bɩna yale ma ba ya yi. Nɔɔnʋ wʋdoŋ ma ba o lǝni Felisi yuu nɩ sɩ o taa yɩ lʋgʋ kʋm tu. Wʋntʋ yɩrɩ mʋ Porisiu Fɛsitu. Felisi dɛɛn na lagɩ sɩ o pa Zwifǝ bam wʋ poli dɩd-o tɩn, o ma yagɩ Pooli pɩɩna digǝ kam nɩ tata.

25

Fɛsitu na ŋɔɔnɩ Pooli taanɩ te tɩn

¹ Fɛsitu dɛɛn na tu o ji lʋgʋ kʋm tu tɩn, kʋ da yatɔ dɛ nɩ mʋ o zaŋɩ Sezaarɩ nɩ o vu Zeruzalɛm. ² O na ve o wʋra kʋntʋ tɩn, Zwifǝ bam kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba tɩʋ kʋm yigǝ tiinǝ bam ma vu o te ba saŋɩ Pooli. ³ Ba ma loor-o sɩ o wǝli-ba o pa Pooli joori o ba Zeruzalɛm. Kʋ yɩ ba na kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Pooli cwǝŋǝ nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ ba loori Fɛsitu sɩ o kɩ kʋntʋ. ⁴ O ma lǝri-ba o wɩ: «Pooli wʋ Sezaarɩ nɩ mʋ, yɩ ba jɩg-o ba yɩra. Kʋ nan bá daanɩ sɩ a tɩtɩ joori a vu da. ⁵ Kʋ nan na yɩ o kɩ woŋo mʋ o cɔgɩ, á pa á yigǝ tiinǝ bam tɔgɩ dɩ amʋ ba vu sɩ á laan saŋ-o dáanɩ.»

⁶ Fɛsitu na kɩ nɩnɛɛnɩ da nana naa da fugǝ ba tɩʋ kʋm nɩ tɩn, o laan ma zaŋɩ o joori o vu Sezaarɩ. O na yi da yɩ tɩga pʋʋrɩ tɩn, o ma nuŋi o jǝni sɩ o di taanɩ dɩm. O ma pa ni sɩ ba ja Pooli ba ba. ⁷ Pooli na tu o ba o yi ba te tɩn, Zwifǝ balʋ na nuŋi Zeruzalɛm ba ba tɩn maa zɩgɩ ba gilim-o. Ba ma puli sɩ ba taa tɛ wo-lwaan-kamunnu zanzan ba pa-o, yɩ ba warɩ ba ta kʋlʋkʋlʋ sɩ kʋ brɩ nɩ kʋ yɩ cɩga. ⁸ Pooli maa ŋɔɔnɩ o joŋi o tɩtɩ o wɩ: «Amʋ wʋ kɩ kʋlʋkʋlʋ na wʋ́ wanɩ kʋ cɔgɩ Zwifǝ bam cullu tɩm dɩ ba Wɛ-di-kamunu * kʋm cullu tɩm tɩn. A nan wʋ kɩ kʋlʋ na wʋ́ cɔgɩ Rom pa-farʋ wʋm yuu tɩn.»

⁹ Fɛsitu dɛɛn maa lagɩ sɩ o pa Zwifǝ bam wʋ poli dɩd-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ o ma bwe Pooli o wɩ: «Nmʋ wʋ́ sɛ sɩ n vu Zeruzalɛm sɩ a di nmʋ taanɩ dáanɩ na?»

¹⁰ Pooli ma lǝr-o o wɩ: «A nan maŋɩ a zɩgɩ nɔɔnʋ wʋlʋ Rom pa-farʋ wʋm na pɛ-o ni sɩ o di dɩbam taanɩ tɩn yigǝ nɩ mʋ, kʋ yɩ Rom nɩ mʋ ba maŋɩ sɩ ba di a taanɩ dɩm. Kʋ na yɩ Zwifǝ bam, a wʋ cɔgɩ ba kʋlʋkʋlʋ. Nmʋ tɩtɩ nan maŋɩ n ye nɩ kʋntʋ yɩ cɩga mʋ. ¹¹ A nan na kɩ a tusi yɩ a kɩ kʋlʋ na maŋɩ sɩ a tɩ tɩn, a sɛ tʋʋnɩ. Wǝǝnu tɩlʋ Zwifǝ bam nan na ŋɔɔnɩ ba pa amʋ tɩn na ba jɩgɩ cɩga, nɔɔn-nɔɔnʋ ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o ja amʋ o kɩ ba jɩŋa nɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ a laan lagɩ sɩ a vu Rom pa-farʋ wʋm tɩtɩ te mʋ, sɩ wʋntʋ di a taanɩ dɩm.»

¹² Fɛsitu na ni kʋntʋ tɩn, o ma ŋɔɔnɩ dɩ o kwaga nɔɔna bam, yɩ o laan daarɩ o ta dɩ Pooli o wɩ: «Nmʋ na wɩ n lagɩ sɩ Rom pa-farʋ wʋm mʋ di n taanɩ dɩm tɩn, n nan wʋ́ vu dáanɩ mʋ.»

Pooli na zɩgɩ Agripa dɩ Bɩrɩnisi yigǝ nɩ o ŋɔɔnɩ te tɩn

¹³ Da fɩnfɩɩn dɛɛn na kɛ tɩn, pɛ wʋdoŋ o yɩrɩ na yɩ Agripa tɩn ma zaŋɩ o tɔgɩ dɩ o nakɔ Bɩrɩnisi o ba Sezaarɩ. Ba tu sɩ ba jɔɔnɩ Fɛsitu dɩ o na jigi tɩʋ kʋm yuutu tɩn ŋwaanɩ mʋ. ¹⁴ Ba na kɩ da fɩnfɩɩn da tɩn, Fɛsitu ma ta taanɩ dɩlʋ na wʋ Pooli yuu nɩ tɩn o brɩ pɛ wʋm o wɩ: «Nɔɔnʋ mʋ wʋ yo seeni Felisi na jaan-o o kɩ pɩɩna digǝ nɩ yɩ o yag-o da. ¹⁵ A nan ve Zeruzalɛm yɩ Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba nakwa bam ta o taanɩ ba brɩ amʋ. Ba ma ta ba wɩ, kʋ maŋɩ sɩ a di o taanɩ nɩ kʋ maŋɩ sɩ ba gʋ-o mʋ. ¹⁶ A ma ta dɩ ba a wɩ, dɩbam Rom tiinǝ ba jaanɩ nɔɔnʋ dɩ́ kɩ nɔɔna jɩŋa nɩ, yɩ o ta wʋ zɩgɩ balʋ na saŋ-o tɩn yigǝ nɩ sɩ o ŋɔɔnɩ o joŋi o tɩtɩ dɩ ba na saŋ-o kʋlʋ ŋwaanɩ tɩn. ¹⁷ Ba laan ma tɔgɩ dɩ amʋ ba ba yo seeni. A ma wʋ pɛ taanɩ dɩm dim daanɩ. Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, a ma zaŋɩ a nuŋi sɩ a di taanɩ dɩm. A ma pa ni sɩ ba ja nɔɔnʋ wʋm ba ba. ¹⁸ Balʋ na saŋ-o tɩn ma zaŋɩ sɩ ba ŋɔɔnɩ. A ya maa bʋŋɩ nɩ ba lagɩ ba ŋɔɔnɩ wo-lwaanʋ mʋ ba pa-o. Ba nan wʋ ŋɔɔnɩ kʋntʋ. ¹⁹ Ba na zaŋɩ ba ŋɔɔnɩ kʋlʋ tɩn yɩ kantɔgɔ bɩtarɩ mʋ ba tɩtɩ Wɛ cwǝŋǝ kam ŋwaanɩ. Kʋ ma wǝli dɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ na tɩga, o yɩrɩ mʋ Zezi, yɩ Pooli tɛ o wɩ, o ŋwɩ mʋ. ²⁰ A wʋbʋŋa ma vugimi dɩ a na wʋ́ kɩ te a di ba taanɩ dɩm tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ a ma bwe Pooli, sɩ o na wʋ́ sɛ o vu Zeruzalɛm sɩ a di o taanɩ dɩm dáanɩ. ²¹ Pooli ma loori sɩ dɩ́ taá nii-o, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ yagɩ taanɩ dɩm sɩ dɩ́ yuutu Rom pa-farʋ wʋm tɩtɩ laan di o taanɩ dɩm. Kʋntʋ ŋwaanɩ a ma pa ni sɩ ba taa yɩr-o, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ a na wʋ́ wanɩ a pa o vu pa-farʋ wʋm te tɩn.»

²² Fɛsitu na tagɩ kʋntʋ dɩd-o o ti tɩn, Agripa laan ma ta o wɩ, wʋm tɩtɩ wʋ́ ta lagɩ sɩ o ni nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ ni-taanɩ. Fɛsitu ma lǝr-o o wɩ: «Jwaanɩ mʋ, nmʋ wʋ́ ni o taanɩ dɩm.»

²³ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Agripa dɩ Bɩrɩnisi ma zaŋɩ ba kwɛ nɩnwaŋa lanyɩranɩ ba nuŋi. Pamaŋna bam dɩdɛɛra dɩdaanɩ tɩʋ kʋm yigǝ tiinǝ maa tɔgɩ ba kwaga, yɩ ba vu ba zʋ taanɩ dɩm dim jǝgǝ kam. Fɛsitu laan ma pa ni sɩ ba ja Pooli ba ba. ²⁴ Fɛsitu ma ta o wɩ: «Pɛ Agripa dɩ abam balʋ maama na wʋ yo seeni zɩm tɩn, nii-na nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ Zwifǝ balʋ maama na wʋ Zeruzalɛm nɩ dɩ yoba seeni tɩn na jɩgɩ o taanɩ ba ŋɔɔnɩ dɩ amʋ tɩn. Ba maa tiini ba ŋɔɔnɩ dɩ dam nɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ nɔɔnʋ wʋntʋ daa ta ŋwɩ. ²⁵ A nan wʋ nɛ o na kɩ kʋlʋ kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ gʋ-o tɩn. O tɩtɩ nan na wɩ o lagɩ sɩ Rom pa-farʋ wʋm mʋ di o taanɩ tɩn, amʋ lɩ wʋbʋŋa sɩ a pa o vu dáanɩ mʋ. ²⁶ Kʋ daarɩ, a nan ba jɩgɩ o woŋo kʋlʋ na jɩgɩ kuri tɩn sɩ a pʋpʋnɩ a pa dɩbam yuutu wʋm. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a pɛ o ba o zɩgɩ abam yigǝ nɩ sɩ á nii, kʋ na dwe dɩdɩ nmʋ Pɛ Agripa yigǝ nɩ. Dɩ́ nan na bwe-o dɩ́ ti, kʋ waɩ kʋ paɩ a naɩ o woŋo kʋlʋ a na wʋ́ pʋpʋnɩ a pa pa-farʋ wʋm tɩn. ²⁷ Bɛŋwaanɩ a bʋŋɩ nɩ kʋ bá ta jɩgɩ kuri sɩ a tʋŋɩ pɩɩnʋ sɩ o vu pa-farʋ wʋm te, yɩ a wʋ tagɩ o na jɩgɩ taanɩ woŋo kʋlʋ ŋwaanɩ tɩn.»

26

Pooli na ŋɔɔnɩ sɩ o ma joŋi o tɩtɩ te tɩn

(Tɩtʋŋa Tɔnɔ 9:1-19, 22:4-16)

¹ Fɛsitu na ŋɔɔnɩ o ti tɩn, Agripa laan ma ta dɩ Pooli o wɩ: «Nmʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ n ŋɔɔnɩ n ma n joŋi n tɩtɩ.»

Pooli ma zǝŋi o jɩŋa, yɩ o laan daarɩ o ŋɔɔnɩ sɩ o ma o joŋi o tɩtɩ. ² O maa wɩ: «Pɛ Agripa, a zɩm jɩgɩ wʋpolo, dɩ a na zɩgɩ nmʋ yigǝ nɩ sɩ a ŋɔɔnɩ a joŋi a tɩtɩ dɩ Zwifǝ bam na saŋɩ-nɩ wǝǝnu tɩlʋ maama ŋwaanɩ tɩn. ³ Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ dɩ a na wɩ a jɩgɩ wʋpolo tɩn, bɛŋwaanɩ nmʋ tɩtɩ ye Zwifǝ bam mɩʋ dɩ ba kantɔgɔ na yɩ te tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ a loori-m sɩ n kwaanɩ n cǝgi a taanɩ dɩm dɩ wʋ-zuru.

⁴ Zwifǝ bam maama maŋɩ ba ye amʋ ŋwɩa na yɩ te a biini nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm. Bantʋ nan ye amʋ dɛɛn na ŋwɩ te a tɩtɩ tɩʋ nɩ dɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn. ⁵ Ba maa maŋɩ ba ye nɩ kʋ yɩ pulim nɩ mʋ a maŋɩ a tɔgɩ a wʋ Farizɩan * bam kɔgɔ kʋm wʋnɩ yɩ a tɔgɩ a sɛ ba cullu tɩm, yɩ bantʋ cullu tɩm tiini tɩ damma tɩ dwe dɩbam Wɛ cullu tɩm maama. Ba na laga, ba ya wʋ́ wanɩ ba ta nɩ kʋntʋ yɩ cɩga mʋ. ⁶ Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ a zɩgɩ yo seeni zɩm sɩ ba bwe amʋ taanɩ, kʋ yɩ a na jɩgɩ tɩɩna nɩ Wɛ wʋ́ bi twa DƖ pa ba yagɩ tʋʋnɩ, nɩ DƖ na goni ni DƖ pa dɩ́ nabaara bam te tɩn. ⁷ Dɩbam Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ maama tiini dɩ́ zuli Wɛ, yɩ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ pa-DƖ wɩa dɩ tɩtɩɩ maama, yɩ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna sɩ dɩ́ na Wɛ na goni DƖ ni sɩ DƖ kɩ wǝǝnu tɩntʋ doŋ tɩn. Amʋ tu pɛ, a na jɩgɩ tɩɩna yam kʋntʋ tɩn mʋ pɛ Zwifǝ bam jɩgɩ dɩ amʋ. ⁸ Bɛŋwaanɩ mʋ abam warɩ sɩ á bʋŋɩ nɩ Wɛ wʋ́ wanɩ DƖ bi twa DƖ pa ba yagɩ tʋʋnɩ?

⁹ Kʋ na yɩ amʋ tɩtɩ dɩ, a dɛɛn bʋŋɩ nɩ kʋ maŋɩ sɩ a kɩ kʋlʋ maama na wʋ́ ma cɔgɩ Zezi na yɩ Nazarɛtɩ tu tɩn yɩrɩ dɩm mʋ. ¹⁰ Amʋ kɩ kʋntʋ maama Zeruzalɛm nɩ. Zwifǝ kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɛɛn mʋ pɛ-nɩ cwǝŋǝ, yɩ a jaanɩ Zezi karabiǝ bam a kɩ pɩɩna digǝ nɩ. Ba na yǝni ba gʋ-ba, amʋ yǝni a sɛ nɩ kʋ maŋɩ. ¹¹ Kuni zanzan a yǝni a karɩ a ve Zwifǝ bam Wɛ-di sɩm maama, yɩ a jaanɩ-ba a pa ba na cam. A maa kwaanɩ a fɩ-ba sɩ ba ŋɔɔnɩ ba twɩ ba Yuutu wʋm. A banɩ na tiini dɩ zaŋɩ dɩ ba tɩn, a yǝni a tɔgɩ ba nɛ a ve tɩɩnɩ yigǝ yigǝ, yɩ a jaanɩ-ba a bɛɛsa.

¹² Dɛ dɩdwɩ mʋ a zaŋɩ a maa ve Damasɩ sɩ a yaarɩ Zezi karabiǝ bam. Zwifǝ bam kaanɩm yigǝ tiinǝ bam dɛɛn pɛ-nɩ cwǝŋǝ dɩ dam sɩ a vu da a yaarɩ-ba. ¹³ Amʋ tu pɛ, dɩbam dɛɛn wʋ cwǝŋǝ nɩ mʋ dɩ́ veǝ. Wɩa tɩtarɩ nɩ a ma na pooni na tiini dɩ dana dɩ dwe wɩa kam na yɩ te tɩn, dɩ nuŋi wɛyuu nɩ dɩ pɩpɩlɩ dɩ gilimi amʋ dɩ balʋ na tɔgɩ dɩ amʋ tɩn. ¹⁴ Dɩbam maama ma tʋ tɩga nɩ. A ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ dɩ Zwifǝ bam taanɩ ka wɩ: ‹Sooli, Sooli, bɛɛ mʋ yɩ n jɩgɩ amʋ n bɛɛsɩ kʋntʋ? Nmʋ kɩ nɩnɛɛnɩ nabɩa na kwaanɩ sɩ ka ta wʋlʋ na jɩgɩ-ka o pa tɩn mʋ. Nmʋ wʋ́ joori n cɔgɩ n tɩtɩ mʋ.› ¹⁵ A ma bwe a wɩ: ‹A tu, nmʋ yɩ wɔɔ mʋ?› Dɩ́ Yuutu wʋm ma lǝri o wɩ: ‹Amʋ yɩ Zezi wʋlʋ nmʋ na jɩgɩ n bɛɛsɩ tɩn mʋ. ¹⁶ Nan zaŋɩ n zɩgɩ wɛɛnɩ. A brɩ a tɩtɩ dɩ nmʋ sɩ a lɩ-m sɩ n ta n yɩ a tɩntʋŋnʋ mʋ dɩ a maana tu, sɩ n daarɩ n pa nɔɔna lwarɩ nmʋ zɩm na nɛ kʋlʋ amʋ tee nɩ dɩ kʋlʋ a na wʋ́ brɩ nmʋ tɩn. ¹⁷ Aá joŋi nmʋ Zwifǝ bam jɩŋa nɩ a yagɩ, dɩ dwi-gɛ * tiinǝ bam jɩŋa nɩ. A laan nan wʋ́ tʋŋɩ nmʋ sɩ n vu dwi-gɛ tiinǝ bam te, ¹⁸ sɩ n puri ba yiǝ sɩ ba yagɩ lim, sɩ ba taa ŋwɩ pooni yigǝ nɩ. Nmʋ wʋ́ pa ba nuŋi sʋtaanɩ * dam wʋnɩ n daarɩ n kɩ-ba Wɛ jɩŋa nɩ. Kʋntʋ tɩn, Wɛ wʋ́ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba sɩ ba na jǝŋǝ je DƖ tɩtɩ nɔɔna bam wʋnɩ, ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn ŋwaanɩ.›

¹⁹ Kʋntʋ tɩn, Pɛ Agripa, amʋ wʋ vɩn vɩɩrɩm dɩlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ dɩ ba amʋ te tɩn, a sɛ-dɩ mʋ. ²⁰ A puli a tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam a brɩ nɔɔna Damasɩ nɩ mʋ dɩ Zeruzalɛm nɩ, kʋ wǝli dɩ Zwifǝ bam tɩʋ kʋm maama nɩ, dɩ dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ tee nɩ. A brɩ-ba sɩ ba lǝni ba wʋrʋ, sɩ ba daarɩ ba pipiri ba taa tɔgɩ Wɛ, sɩ ba taa kɩ kʋlʋ na wʋ́ brɩ nɩ ba sɩɩnɩ ba lǝni ba wʋrʋ tɩn mʋ. ²¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Zwifǝ bam jaanɩ-nɩ maŋa kalʋ a na wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ tɩn, yɩ ba kwaanɩ sɩ ba gʋ-nɩ. ²² Wɛ nan mʋ wǝli-nɩ yɩ kʋ ba kʋ yi zɩm. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a zɩgɩ yo sɩ a ta cɩga a brɩ nɔɔna maama, kʋ na yɩ nɔn-kamunǝ naa nɔɔnʋ dɩ nɔɔnʋ dɩ. A na yǝni a tɛ kʋlʋ tɩn yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam dɩ Moyisi * tɩtɩ dɛɛn na tagɩ nɩ kʋlʋ wʋ́ kɩ tɩn. ²³ Kʋ tagɩ kʋ wɩ, nɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn maŋɩ sɩ o na yaara, sɩ o ji wʋlʋ na wʋ́ da yigǝ o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn, sɩ o daarɩ o pa Zwifǝ bam dɩ dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ na pooni, sɩ Wɛ vrɩ-ba ba lwarɩm wʋnɩ.»

²⁴ Pooli na wʋra o ŋɔɔnɩ sɩ o ma joŋi o tɩtɩ kʋntʋ tɩn, Fɛsitu ma zaŋɩ o ta dɩ kwǝr-dɩa o wɩ: «Pooli, nmʋ co mʋ! Nmʋ na tiini n zaasɩ tɔnɔ zanzan kʋntʋ tɩn mʋ pɛ n wʋbʋŋa tǝrǝ.»

²⁵ Pooli ma lǝri o wɩ: «Dɩbam tu Fɛsitu, kʋ daɩ nɩ a wʋbʋŋa mʋ tǝrǝ. A na zɩgɩ a tɛ kʋlʋ tɩn yɩ cɩga mʋ, yɩ kʋ jɩgɩ kuri lanyɩranɩ. ²⁶ Pɛ Agripa maŋɩ o ye wǝǝnu tɩm kʋntʋ ni nɩ. Aá wanɩ a ŋɔɔnɩ a taanɩ dɩd-o jaja. A ye nɩ a na ŋɔɔnɩ kʋlʋ maama tɩn daɩ wo-dʋŋʋ dɩd-o, bɛŋwaanɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ wʋ sǝgi tɩ kɩ gugoro nɩ. ²⁷ Pɛ Agripa, nmʋ sɛ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam na brɩ kʋlʋ tɩn na? Amʋ ye nɩ n sɛ.»

²⁸ Agripa ma ta dɩ Pooli o wɩ: «Kʋ gɛ fɩnfɩɩn sɩ n taanɩ dɩm pa amʋ ji Zezi Krisi bu.»

²⁹ Pooli ma lǝri o wɩ: «Kʋ na gɛ fɩnfɩɩn naa kʋ na daanɩ dɩ, a loori Wɛ sɩ DƖ pa nmʋ dɩ balʋ maama zɩm na je ba cǝgi a taanɩ dɩm tɩn dɩ ji nɩ amʋ na yɩ te tɩn. Kʋ na daɩ capʋnnʋ tɩm yɩranɩ mʋ a ba lagɩ sɩ ba ma vɔ abam dɩ.»

³⁰ Pɛ wʋm dɩ gʋvɩrma tu Fɛsitu dɩ Bɩrɩnisi dɩ balʋ maama na wʋra tɩn laan ma zaŋɩ ba nuŋi. ³¹ Ba na nuŋi tɩn, ba maa ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ wʋ kɩ kʋlʋ na maŋɩ sɩ ba gʋ-o naa sɩ ba kɩ-o pɩɩna digǝ nɩ tɩn.»

³² Agripa ma ta dɩ Fɛsitu o wɩ: «Dɩ́ ya wʋ́ wanɩ dɩ́ lɩ nɔɔnʋ wʋntʋ dɩ́ yagɩ, kʋ na daɩ o tɩtɩ na wɩ o lagɩ sɩ pa-farʋ wʋm mʋ di o taanɩ dɩm tɩn ŋwaanɩ.»

27

Pooli na maa ve Yitali te tɩn

¹ Ba dɛɛn laan na lɩ wʋbʋŋa sɩ ba pa dɩ́ zʋ naboro dɩ́ vu Yitali tɩn, ba ma ja Pooli dɩ pɩɩna badonnǝ ba kɩ pamaŋna yigǝ tu wʋdoŋ jɩŋa nɩ, o yɩrɩ mʋ Zuliyusi. O nuŋi pa-farʋ wʋm pamaŋna bam kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ. ² Dɩ́ ma na naboro, kʋ nuŋi Adramiti yɩ kʋ lagɩ kʋ vu tɩɩnɩ dɩlʋ na wʋ Azi * nɩnɩʋ kʋm ni nɩ tɩn. Dɩ́ ma vu dɩ́ zʋ kʋ wʋ dɩ́ tɔgɩ dɩ́ kɛ. Arisarɩkɩ dɩ ma tɔgɩ dɩbam o kɛ. Wʋntʋ nuŋi Masɩdʋanɩ tɩʋ kʋdoŋ mʋ, kʋ yɩrɩ na yɩ Tesaloniki tɩn.

³ Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, dɩ́ ma vu dɩ́ yi Sidɔn. Zuliyusi ma duri Pooli ŋwaŋa, yɩ o pa-o cwǝŋǝ sɩ o vu o badonnǝ te, sɩ ba kɩ kʋlʋ o na lagɩ tɩn ba pa-o. ⁴ Dɩ́ ma zaŋɩ dɩ́ nuŋi dáanɩ dɩ́ zʋ nɩnɩʋ kʋm wʋ. Vu-dɩʋ maa jeeri dɩbam kʋ maga. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩ́ ma dalɩ Sipri tɩʋ buburu kʋm yɩra dɩ́ kɛ. ⁵ Dɩ́ ma daarɩ dɩ́ tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ dɩ́ vu dɩ́ da Silisi dɩ Pamfili te dɩ́ kɛ. Dɩ́ ma vu dɩ́ yi Liizi tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Miira. ⁶ Dɩ́ na yi da tɩn, pamaŋna yigǝ tu wʋm ma na naboro kʋdoŋ kʋ na nuŋi Alɛsandrɩ kʋ maa ve Yitali. O ma pa dɩ́ zʋ kʋ wʋ. ⁷ Dɩ́ maa wʋ nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ dɩ́ ve fɩɩn fɩɩn yɩ dɩ́ kɩ da kɔgɔ kɔgɔ, kʋ na tiini kʋ camma tɩn ŋwaanɩ. Dɩ́ ma vu dɩ́ yi Kinidi na batwarɩ mɛ tɩn. Viu kʋm na jeeri dɩbam kʋ magɩ kʋntʋ tɩn, dɩ́ daa ma warɩ dɩ́ yɔɔrɩ dɩ́ yigǝ dɩ́ vu. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩ́ ma vu dɩ́ dalɩ Krɛtɩ buburu kʋm yɩra dɩ́ kɛ dɩ́ da Salɩmɔnɩ je sɩm. ⁸ Dɩ́ ma yɔɔrɩ dɩ́ dalɩ buburu kʋm yɩra yɩ dɩ́ na cam zanzan, yɩ dɩ́ laan vu dɩ́ yi jǝgǝ kalʋ yɩrɩ na yɩ ‹Nabwǝǝru Zɩgɩm Je-ŋʋŋa› tɩn. Laazɩ tɩʋ kʋm batwarɩ dɩ jǝgǝ kam kʋntʋ.

⁹ Dɩbam ma tiini dɩ́ daanɩ je sɩm kʋntʋ nɩ. Kʋ ma ba kʋ yi maŋa kam kʋ na damma sɩ nɔɔna ja naboro ba zʋ nɩnɩʋ kʋm wʋ tɩn. Zwifǝ bam ni-vɔɔm dɛ dɩm maŋɩ dɩ kɛ yɩ kʋ daarɩ fɩɩn sɩ bɩnɩ dɩm ti. Pooli ma kaanɩ-ba o wɩ: ¹⁰ «A badonnǝ-ba, a na nɛ kʋlʋ tɩn, dɩ́ na zaŋɩ sɩ dɩ́ daa kɛ, dɩ́ wʋ́ na yaara zanzan. Dɩ́ wǝǝnu tɩm maama lagɩ tɩ cɔgɩ mʋ. Kʋ daɩ naboro kʋm dɩ kʋ zɩla yam yɩranɩ má, kʋ waɩ sɩ dɩbam tɩtɩ dɩ ga dɩ́ ŋwɩa.» ¹¹ Pooli na tagɩ kʋntʋ tɩn, pamaŋna yigǝ tu wʋm ma wʋ sɛ o na tagɩ kʋlʋ tɩn, yɩ o daarɩ o sɛ naboro kʋm tu wʋm dɩ wʋlʋ na co-kʋ tɩn taanɩ dɩm. ¹² Nabwǝǝru gugoro kʋm mɛ ba na wʋra tɩn ba lana sɩ ba taa tigi da, sɩ vu-dɩʋ kʋm maŋa kam ba ka kɛ. Nɔɔna bam zanzan ma lɩ wʋbʋŋa sɩ ba zaŋɩ ba kɛ nɩnɩʋ kʋm wʋ, sɩ ba kwaanɩ ba nii baá wanɩ ba yi Feniki na. Feniki wʋ Krɛtɩ nɩ mʋ, yɩ kʋ jɩgɩ nabwǝǝru gugoro kʋlʋ kwaga na yagɩ viu kʋm tɩn. Ba na yi dáanɩ, baá wanɩ ba taa tigi da sɩ viu kʋm maŋa kɛ.

Vu-fɔrɔ na jaanɩ-ba na baŋa nɩ te tɩn

¹³ Viu laan ma zaŋɩ jagwiǝ baŋa nɩ kʋ fulǝ. Nɔɔna bam maa bʋŋɩ nɩ baá wanɩ ba na cwǝŋǝ ba kɩ kʋlʋ ba na bʋŋɩ tɩn mʋ. Ba ma ti ba yigǝ sɩ ba kwe naboro kʋm ba kɛ. Ba maa dalɩ Krɛtɩ buburu kʋm yɩra ba maa kɛa. ¹⁴ Dɩbam ma wʋ yi yigǝ, yɩ vu-dɩʋ zaŋɩ kʋ zɩgɩ bubɛ dɩm nɩ kʋ ba kʋ magɩ dɩbam. Ba dɛɛn bǝ viu kʋm kʋntʋ yɩrɩ nɩ ‹Yurakilo› mʋ. ¹⁵ Viu kʋm na tiini kʋ magɩ dɩbam kʋntʋ tɩn, dɩ́ daa ma warɩ sɩ dɩ́ pa naboro kʋm yɔɔrɩ viu kʋm na nuŋi mɛ tɩn. Dɩ́ na kwaanɩ dɩ́ ga tɩn, dɩ́ ma yagɩ naboro kʋm dɩ́ pa viu kʋm. ¹⁶ Viu kʋm ma ja dɩbam kʋ vu kʋ pa dɩ́ dalɩ buburu kʋdoŋ yɩra, yɩ viu kʋm daa ba magɩ dɩbam zanzan. Bubɛ dɩm kʋntʋ yɩrɩ mʋ Kɔda. Kʋ tiini kʋ cɛ dɩ́ yɩra mʋ, yɩ dɩ́ laan wanɩ dɩ́ liiri naboro balaŋa kam dɩ́ kɩ naboro kamunu kʋm wʋnɩ sɩ ka yɩ cɔgɩ. ¹⁷ Ba na pɛ kʋ zʋ naboro kʋm wʋnɩ tɩn, ba ma kwe ŋʋnɩ ba pa sɩ tɔgɩ naboro kamunu kʋm kuri yɩ ba vɔ kʋ maama. Ba maa kwarɩ fʋʋnɩ nɩ kʋʋ́ ja-ba kʋ vu na-kʋla je sɩlʋ yɩrɩ na yɩ Siriti tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba ma kwaanɩ ba cǝŋi naboro kʋm ba pa kʋ daa ba tiini kʋ durǝ, yɩ ba yagɩ-kʋ ba pa viu kʋm. ¹⁸ Vu-dɩʋ daa ta ma tiini kʋ magɩ dɩbam. Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, ba ma sɩŋɩ sɩ ba lɩ naboro kʋm zɩla yam ba dʋlɩ ba yagɩ na bam wʋnɩ, sɩ kʋ daa yɩ ta dunǝ. ¹⁹ Tɩga daa na pʋʋrɩ tɩn, ba tɩtɩ ma ma ba jɩa ba lɩ naboro kʋm yɩra wǝǝnu ba dɩ na bam wʋnɩ. ²⁰ Kʋ dɛɛn yɩ da kɔgɔ kɔgɔ mʋ dɩbam na wʋ nɛ wɩa dɩ calɩcwɩ. Vu-dɩʋ kʋm daa ta maa tiini kʋ magɩ dɩbam yɩ kʋ ba yaga. Dɩbam daa ba tɩɩna nɩ dɩ́ wʋ́ wǝri.

²¹ Nɔɔna bam maa na ve taan yɩ ba ba di wʋdiu tɩn, Pooli ma zaŋɩ o zɩgɩ ba wʋnɩ o ta dɩ ba o wɩ: «A badonnǝ-ba, abam ya na sɛ a ni yɩ dɩ́ wʋ zaŋɩ dɩ́ yagɩ Krɛtɩ, dɩ́ ya bá na cɔgɩm dɩ yaara yantʋ doŋ. ²² A laan nan loori abam sɩ á taá jɩgɩ pu-dɩa. Amʋ ye sɩ abam wʋlʋwʋlʋ bá ga o ŋwɩa, kʋ yɩ naboro kʋm yɩranɩ mʋ wʋ́ cɔgɩ. ²³ Kʋ yɩ diin tɩtɩɩ nɩ mʋ, Wɛ dɩlʋ na te amʋ yɩ a yɩ DƖ tɩntʋŋnʋ tɩn tʋŋɩ DƖ malɛka * amʋ tee nɩ. ²⁴ Ka ma ta ka wɩ: ‹Pooli, yɩ ta n kwarɩ fʋʋnɩ, sɩ nmʋ maŋɩ sɩ n vu n zɩgɩ pa-farʋ wʋm yigǝ nɩ mʋ. Wɛ yɩ ŋwaŋa tu, yɩ DƖ wʋ́ pa nɔɔna balʋ na tɔgɩ ba wʋ naboro kʋm wʋnɩ tɩn dɩ na ŋwɩa.› ²⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ, a badonnǝ-ba, á taá jɩgɩ-na pu-dɩa. A jɩgɩ tɩɩna dɩ Wɛ, nɩ malɛka kam na tagɩ kʋlʋ ka brɩ-nɩ tɩn wʋ́ sɩɩnɩ kʋ kɩ. ²⁶ Dɩ kʋntʋ dɩ, viu kʋm maŋɩ sɩ kʋ magɩ dɩbam kʋ ja vu kʋ zɩgɩ bubɛ dɩdoŋ yuu nɩ mʋ.»

Naboro kʋm na cɔgɩ yɩ nɔɔna bam lu te tɩn

²⁷ Viu kʋm dɛɛn maa magɩ dɩbam taan, kʋ jɩgɩ kʋ maa ve Adrɩa nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ. Kʋ dɛɛn yɩ tɩtɩɩ dɩlʋ na kɩ dɩbam da fugǝ yana na bam wʋnɩ tɩn mʋ. Tɩtɩɩ kʋnkʋrʋ nɩ balʋ na co naboro kʋm tɩn maa bʋŋɩ nɩ dɩ́ wʋra dɩ́ twɛ bubɛ mʋ. ²⁸ Ba ma kwe kandwɛ na lǝgǝ ŋʋna ni nɩ ba dɩ na bam wʋnɩ, sɩ ba lwarɩ na bam na luunǝ te tɩn. Ba ma na nɩ ba luunǝ ba maŋɩ nɩ mɛtra fiinna mʋ te. Kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, ba daa ma dɩ ŋʋna kam sɩ ba nii, yɩ ba na nɩ na bam ta luunǝ ba maŋɩ nɩ mɛtra fiintɔ mʋ te. ²⁹ Ba maa kwarɩ fʋʋnɩ sɩ viu kʋm wʋ́ magɩ naboro kʋm, kʋ ja vu kʋ magɩ dɩ pweeru. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba ma lɩ naboro kʋm zɩgɩm luguru tɩna kʋ kwaga nɩ ba dɩ na bam wʋnɩ sɩ kʋ ma zɩgɩ. Ba ma daarɩ ba loori Wɛ sɩ tɩga pʋʋrɩ lɩla. ³⁰ Naboro kʋm coonǝ bam ma bʋŋɩ sɩ ba lu sɩ ba daarɩ naboro kʋm. Ba ma lɩ naboro balaŋa kam ba dɩ na bam wʋnɩ, yɩ ba kɩ nɩnɛɛnɩ ba lagɩ ba vu ba lɩ naboro kʋm yigǝ luguru tɩm mʋ sɩ ba ma zɩgɩ-kʋ te. ³¹ Pooli na lwarɩ ba na bʋŋɩ sɩ ba kɩ te tɩn, o ma ta dɩ pamaŋna yigǝ tu wʋm dɩ o nɔɔna bam o wɩ: «Nɔɔna bantʋ na nuŋi ba daarɩ naboro kʋm, abam daa bá wanɩ á lu.» ³² Pooli na tagɩ kʋntʋ tɩn, pamaŋna bam ma go ŋʋnɩ sɩlʋ ba na mɛ ba lǝ boro balaŋa kam tɩn ba dɩ-ka ba yagɩ.

³³ Tɩga na wʋra ka pʋʋrɩ tɩn, Pooli ma loori ba maama sɩ ba zaŋɩ ba di wʋdiu. O ma ta dɩ ba o wɩ: «Zɩm mʋ jɩgɩ da fugǝ yana liǝ zanzan na jɩgɩ abam yɩ á warɩ wʋdiu sɩ á di. ³⁴ A nan loori abam sɩ á zaŋɩ á di wʋdiu. Á na wʋ kɩ kʋntʋ, á bá wǝri. Á taá ye nɩ abam wʋlʋwʋlʋ bá lagɩ á yuuyuǝ tɩtɩ dɩ á ga.»

³⁵ Pooli na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma kwe dɩpɛ o zɩgɩ ba maama yigǝ nɩ o kɩ Wɛ le, yɩ o daarɩ o fɔ-dɩ o wʋra o di. ³⁶ Kʋ ma pa ba maama pu-dɩa yɩ ba dɩ di wʋdiu. ³⁷ Dɩbam maama ni dɛɛn yɩ nɔɔna biǝ-yale dɩ fusɩrpɛ bardʋ mʋ (276) naboro kʋm wʋnɩ. ³⁸ Ba maama na di ba zaŋɩ tɩn, ba ma lɩ mɩna ywǝǝlu tɩm naboro kʋm wʋnɩ ba dɩ na bam wʋnɩ, sɩ kʋ daa yɩ ta dunǝ.

³⁹ Tɩga laan na pʋʋrɩ tɩn, nɔɔna bam maa yǝri buburu kʋlʋ ni nɩ ba na wʋra tɩn. Ba ma nii ba na gugoro na na ve ba tigi da tɩn. Ba maa bʋŋɩ sɩ ba nii ba na wʋ́ wanɩ ba pa naboro kʋm tɔgɩ dáanɩ kʋ bɛ. ⁴⁰ Ba ma go ŋʋnɩ sɩlʋ na lǝgi naboro kʋm zɩgɩm luguru tɩm tɩn ba yagɩ na bam wʋnɩ. Ba ma daarɩ ba bwǝli ŋʋnɩ sɩlʋ na vɔgɩ naboro kʋm naywi sɩm tɩn, sɩ ba taa paɩ kʋ ve nɩ ba na lagɩ te tɩn. Ba laan ma kwe naboro gɔrɔ ba lǝ naboro kʋm yigǝ nɩ sɩ viu kʋm taa magɩ-kʋ, sɩ naboro kʋm wanɩ kʋ bɛ. ⁴¹ Naboro kʋm ma vu kʋ yi na-kʋla jǝgǝ kʋ cǝŋi da. Kʋ yigǝ kam maa mʋʋrɩ kasʋla wʋnɩ, yɩ ka daa warɩ ka lɩ. Kʋ daarɩ na bam maa tiini ba pɔgɩla, yɩ ba magɩ naboro kʋm kwaga kam ba pa ka wʋra ka cɔga.

⁴² Pamaŋna bam dɛɛn ma kɩ ni daanɩ sɩ ba ja pɩɩna bam ba gʋ, sɩ ba wʋlʋwʋlʋ yɩ zaŋɩ o dɩn na bam o vrɩ o tɩtɩ ba jɩa nɩ. ⁴³ Ba yigǝ tu wʋm maa lagɩ sɩ o vrɩ Pooli ŋwɩa o yagɩ. O ma cɩ-ba sɩ ba yɩ kɩ kʋlʋ ba na bʋŋɩ tɩn. O ma daarɩ o pa ni, sɩ nɔɔna balʋ na wʋ́ wanɩ ba dɩn ba nuŋi tɩn da yigǝ ba faŋɩ ba cu na bam wʋnɩ sɩ ba dɩn ba bɛ, ⁴⁴ sɩ balʋ na daarɩ tɩn kwe naboro kʋm da-dɩdwaarʋ tɩm naa kʋ wǝǝnu tɩlʋ na bwǝri tɩn ba ma dɩn ba bɛ. Kʋntʋ mʋ dɩbam maama kɩ dɩ́ ma joŋi dɩ́ tɩtɩ.

28

Kʋlʋ na kɩ Malɩtɩ nɩ tɩn

¹ Dɩbam na lugi yɩ dɩ́ bɛ bubɛ dɩm kʋntʋ tɩn, mʋ dɩ́ lwarɩ nɩ bubɛ dɩm kʋntʋ yɩrɩ mʋ Malɩtɩ. ² Nɔɔna balʋ na zʋʋrɩ dáanɩ tɩn maa ja dɩbam ŋwaŋa zanzan. Dʋa maa sɩŋɩ ka wʋra ka nɩa, ka pa waarʋ wʋra. Ba ma dwe mini ba pa dɩbam maama sɩ dɩ́ weeri. ³ Pooli ma puuri dɛ o wʋra o kɩ mini dɩm wʋnɩ. Mini dɩm wulim ma pa bɩsankwɩa nuŋi dɛ sɩm wʋnɩ ka karɩ Pooli jɩŋa ka lǝgi da. ⁴ Tɩʋ kʋm tiinǝ bam na nɛ bɩsankwɩa kam na lǝgi Pooli jɩŋa kam nɩ tɩn, ba maa tɛ daanɩ ba wɩ: «Kǝm dɩntʋ brɩ nɩ nɔɔnʋ wʋntʋ yɩ nɔn-gʋrʋ mʋ. Dɩ o na lugi nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ tɩn dɩ, kʋ ta wʋ maŋɩ sɩ o taa ŋwɩ. Wɛ wʋ sɛ sɩ o wǝri.»

⁵ Pooli ma mi bɩsankwɩa kam o dɩ mini dɩm wʋnɩ, yɩ kʋlʋkʋlʋ wʋ kɩ-o. ⁶ Nɔɔna bam maa bʋŋɩ nɩ, o yɩra ga wʋ́ fʋlɩ mʋ naa oó da o tʋ tɩga nɩ mʋ o tɩ. Ba na cǝgi kʋntʋ taan tɩn, ba ma wʋ nɛ nɩ kʋlʋkʋlʋ kɩ-o. Ba ma lǝni ba wʋbʋŋa yɩ ba daarɩ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ yɩ wɛ dɩdoŋ mʋ!»

⁷ Jǝgǝ kam kʋntʋ seeni nɔɔnʋ wʋdoŋ kara batwarɩ da. Nɔɔnʋ wʋm yɩrɩ mʋ Pubilu. Wʋntʋ mʋ yɩ tɩʋ kʋm kʋntʋ dɩdɛɛrʋ. O ma joŋi dɩbam lanyɩranɩ o sɔŋɔ nɩ. Dɩ́ ma kɩ da yatɔ da. ⁸ O ko maa tigi o ba jɩgɩ yazurǝ. Paa dɩ wʋ-zuru mʋ jɩg-o. Pooli ma zʋ o digǝ kam sɩ o na-o. O ma daŋɩ o jɩa o baŋa nɩ o loori Wɛ o pa-o, yɩ o yawɩʋ kʋm je. ⁹ O na kɩ kʋntʋ tɩn, tɩʋ kʋm tiinǝ balʋ maama na ba jɩgɩ yazurǝ tɩn maa tui o te, yɩ ba na yazurǝ. ¹⁰ Ba ma zuli dɩbam, yɩ ba kwe pɛɛra zanzan ba ja ba ba pa dɩbam. Maŋa kalʋ dɩ́ daa na lagɩ dɩ́ zʋ naboro sɩ dɩ́ kɛ tɩn, ba ma pa dɩbam kʋlʋ maama na maŋɩ dɩ dɩ́ vǝŋǝ kam tɩn sɩ dɩ́ ja dɩ́ viiri.

Ba na kɛ ba maa ve Rom te tɩn

¹¹ Dɩ́ dɛɛn kɩ canɩ sɩtɔ mʋ tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ, yɩ dɩ́ laan na naboro kʋdoŋ kʋlʋ ba na ma bǝ nɩ ‹Wa-yiywa› tɩn. Kʋ dɛɛn nuŋi Alɛsandrɩ mʋ kʋ ba kʋ zɩgɩ bubɛ dɩm kʋntʋ ni nɩ taan, yɩ vu-dɩʋ kʋm maŋa kɛ. Dɩ́ dɛɛn ma zʋ kʋ wʋ sɩ dɩ́ kɛ. ¹² Dɩ́ ma tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ dɩ́ vu dɩ́ yi Sirakusi. Dɩ́ ma pǝni da da yatɔ. ¹³ Dɩ́ ma zaŋɩ dáanɩ dɩ́ tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ dɩ́ vu dɩ́ yi Rɩgiu. Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, viu ma daa zaŋɩ dɩ́ kwaga nɩ kʋ sɩŋɩ kʋ maga. Dɩ́ ma kɩ da yale, yɩ dɩ́ vu dɩ́ yi Pusoli dɩ́ zɩgɩ da. ¹⁴ Dɩ́ ma nuŋi naboro kʋm wʋnɩ dɩ́ vu dɩ́ maŋɩ dɩ Zezi karabiǝ badonnǝ. Ba ma loori dɩbam sɩ dɩ́ kɩ da yarpɛ ba tee nɩ. Dɩ́ ma kɩ da yarpɛ dáanɩ, yɩ dɩ́ laan vu dɩ́ yi Rom. ¹⁵ Zezi karabiǝ balʋ na wʋ Rom nɩ tɩn ma ni dɩbam ŋwa. Ba ma zaŋɩ Rom nɩ sɩ ba nuŋi ba jeeri dɩbam cwǝŋǝ nɩ. Ba dɛɛn tu ba yi Apiusi yaga kam na wʋ mɛ tɩn, yɩ badaara dɩ dɛɛn ba jǝgǝ kalʋ ba na bǝ nɩ ‹Vǝrǝ Di Sɩtɔ› tɩn, sɩ ba jeeri dɩbam. Pooli na nɛ-ba kʋntʋ tɩn, o ma kɩ Wɛ le yɩ kʋ pa-o baarɩ. ¹⁶ Dɩ́ na ve dɩ́ yi Rom kʋntʋ tɩn, ba ma pa Pooli cwǝŋǝ sɩ o taa zʋʋrɩ o na lagɩ mɛ tɩn, yɩ ba pa pamaŋnʋ tɔgɩ o yɩr-o.

Pooli na brɩ Wɛ cɩga kam Rom nɩ te tɩn

¹⁷ Da yatɔ na kɛ tɩn, Pooli ma bǝŋi tɩʋ kʋm Zwifǝ bam yigǝ tiinǝ sɩ ba jeeri daanɩ. Ba na tu tɩn, Pooli ma ta dɩ ba o wɩ: «A ko-biǝ-ba, a wʋ kɩ kʋlʋkʋlʋ a cɔgɩ dɩbam nɔɔna bam wʋ, naa a cɔgɩ cullu tɩlʋ dɩbam nabaara na tiŋi ba pa dɩbam tɩn. Dɩ kʋ dɩ, ba jaanɩ amʋ Zeruzalɛm nɩ mʋ ba kɩ Rom tiinǝ jɩŋa nɩ sɩ ba pɩ-nɩ. ¹⁸ Ba dɛɛn ma bwe-nɩ taanɩ sɩ ba nii a na kɩ kʋlʋ tɩn. Ba ma wʋ nɛ a na kɩ kʋlʋ a cɔgɩ sɩ kʋ pa ba gʋ-nɩ tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba ya maa lagɩ sɩ ba yagɩ-nɩ. ¹⁹ Zwifǝ bam ma wʋ sɛ kʋntʋ. Mʋ kʋ kuri kʋ dɛɛn yɩ fɩfɩʋn sɩ a ta sɩ Rom pa-farʋ wʋm tɩtɩ di a taanɩ dɩm. Kʋ nan daɩ nɩ amʋ ga jɩgɩ taanɩ mʋ dɩ a tɩtɩ dwi tiinǝ bam. ²⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a bǝŋi abam sɩ á ba, sɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ daanɩ dɩ́ nii. Ba na vɔgɩ amʋ dɩ capʋnnʋ tɩm tɩn, kʋ yɩ a na sɛ wʋlʋ wʋm Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam na jɩgɩ o tɩɩna tɩn ŋwaanɩ mʋ.»

²¹ Pooli na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma ta dɩd-o ba wɩ: «Dɩbam nan wʋ joŋi tɔnɔ Zude tiinǝ bam tee nɩ ba na pʋpʋnɩ ba ta nmʋ taanɩ tɩn. Dɩbam ta wʋ nɛ dɩ́ ko-bu wʋlʋ na nuŋi da o ba o ta nmʋ taanɩ o brɩ dɩbam, naa o ta wo-balɔrɔ o pa nmʋ. ²² Dɩbam nan wʋ́ ta lagɩ sɩ dɩ́ lwarɩ nmʋ na jɩgɩ kʋlʋ n wʋbʋŋa nɩ tɩn. Bɛŋwaanɩ dɩ́ maŋɩ dɩ́ ye nɩ, nmʋ na tɔgɩ cwǝ-dʋŋa kalʋ tɩn, nɔɔna yǝni ba ŋɔɔna ba yáalɩ-ka je maama.»

²³ Ba laan ma lagɩ dɛ ba pa Pooli sɩ ba jeeri daanɩ. Dɛ dɩm na yi tɩn, nɔɔna zanzan ma ba jǝgǝ kalʋ Pooli na zʋʋrɩ da tɩn. Ba na tu tɩn, o ma tiini o ŋɔɔnɩ taan o brɩ-ba, kʋ zɩgɩ zɩzɩŋa nɩ kʋ vu kʋ yi dɩdaan-ni. O ma ta Wɛ paarɩ dɩm na yɩ te tɩn o brɩ-ba. O ma ma Wɛ cɩga kalʋ na pʋpʋnɩ Moyisi * cullu tɔnɔ kʋm dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam twaanʋ tɩm wʋnɩ tɩn o brɩ-ba, yɩ o kwaanɩ sɩ o pa ba sɛ cɩga kalʋ o na tɛ Zezi ŋwaanɩ tɩn. ²⁴ O na brɩ-ba kʋntʋ tɩn, badaara ma sɛ o taanɩ dɩm. Badaara dɩ ma wʋ sɛ. ²⁵ Ba ma zaŋɩ sɩ ba viiri, yɩ ba magɩ kantɔgɔ daanɩ dɩ Pooli na tagɩ kʋlʋ tɩn. Ba ta na wʋ viiri tɩn, mʋ Pooli tagɩ taanɩ dɩdoŋ o wǝli da o wɩ:

«Wɛ Joro * kʋm dɛɛn tɔgɩ Wɛ nijoŋnu Ezayi * kwǝrǝ mʋ kʋ ta cɩga dɩ abam nabaara bam kʋ wɩ:

²⁶ ‹Ve a nɔɔna bam te sɩ n ta dɩ ba nɩ:

«Abam wʋ́ fɔgɩ á cǝgi Wɛ taanɩ dɩm dɩ á zwa,

yɩ á bá ni dɩ kuri.

Abam wʋ́ fɔgɩ á nii dɩ á yiǝ,

yɩ á bá na.»

²⁷ Bɛŋwaanɩ nɔɔna bam kʋntʋ wʋbʋŋa tɩgɩ mʋ.

Ba zwa dɩ ma kwarɩmɩ,

yɩ ba daarɩ ba pu ba yiǝ,

sɩ ba yiǝ yɩ zaŋɩ ya na,

sɩ ba zwa yɩ zaŋɩ ya ni,

sɩ ba wʋbʋŋa yɩ zaŋɩ ya lwarɩ Wɛ taanɩ dɩm kuri.

Kʋ na daɩ kʋntʋ, ba ya wʋ́ pipiri ba sɛ amʋ Wɛ yɩ a pa-ba yazurǝ.› »

²⁸ Pooli laan ma ta o wǝli da o wɩ: «Á nan taá ye nɩ Wɛ pɛ dwi-gɛ * tiinǝ mʋ lwarɩ DƖ na wʋ́ joŋi-ba DƖ yagɩ te tɩn. Bantʋ nan wʋ́ sɛ DƖ kwǝrǝ kam.» (( ²⁹ O na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifǝ bam ma nuŋi o tee nɩ. Ba na maa viiri tɩn, ba ma tiini ba magɩ kantɔgɔ daanɩ.))

³⁰ Pooli dɛɛn kɩ bɩna yale mʋ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ, yɩ o zʋʋrɩ mɛ o na ŋwɩ sɩ o taa tigi da tɩn. O maa yǝni o jeeri nɔɔna balʋ maama na tui o te sɩ ba na-o tɩn. ³¹ O maa yǝni o brɩ Wɛ paarɩ dɩm cɩga kam, yɩ o tɔɔlɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi kwǝrǝ. O dɛɛn ŋɔɔnɩ dɩ baarɩ mʋ, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ cɩgɩ o yigǝ. ^14:12\f3 18:25 Nii-na Matiyu 3:1-11.

ROM

Rom

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Rom tiinǝ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pooli dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Rom nɩ tɩn mʋ. Nɔɔna badaara ya maŋɩ ba brɩ-ba Wɛ cɩga kam. Pooli nan lagɩ sɩ o dɩ yi ba te, sɩ o pa ba na baarɩ mʋ, sɩ o laan daarɩ o kɛ o vu yigǝ.

Tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ o brɩ o zaasɩm dɩm maama na yɩ te tɩn:

Nɔɔnʋ maama kɩ lwarɩm mʋ, yɩ Wɛ nan soe ba maama, kʋ na yɩ Zwifǝ naa dwi-gɛ tiinǝ dɩ. Ba maama wʋ́ wanɩ ba na cɩga Wɛ tee nɩ, dɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi wʋlʋ na tɩgɩ ba ŋwaanɩ tɩn. Kʋntʋ nan yɩ Wɛ pɛɛrɩ mʋ. Wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn wʋ́ na vrɩm lwarɩm dɩ tʋʋnɩ wʋnɩ. Ba laan wʋ́ ta ŋwɩ dɩ ba Yuutu Zezi, yɩ Wɛ Joro kʋm zǝni-ba (pɔɔrɩm 1-8).

Pooli ta ma brɩ Zwifǝ balʋ na vɩn Zezi dɩ zɩm maama tɩn woŋo. O brɩ nɩ ba bá wanɩ ba vɩn Wɛ maŋa maama, Wɛ zaanɩ dɩm na waɩ woŋo maama tɩn ŋwaanɩ (pɔɔrɩm 9-11).

Kʋ nan na yɩ lele kʋntʋ, Wɛ na kɩ dwi-gɛ tiinǝ maama lanyɩranɩ te tɩn, kʋ maŋɩ sɩ ba kwe ba tɩtɩ ba pa Zezi, sɩ ba taa ŋwɩ dɩ wʋ-poŋo, sɩ kʋ poli Wɛ wʋ (pɔɔrɩm 12-15).

Tɔnɔ kʋm tiim jǝgǝ nɩ, Pooli brɩ nɩ o lagɩ sɩ o vu Rom mʋ, sɩ bantʋ dɩ laan wanɩ ba zǝn-o sɩ o kɛ o vu Ɛsɩpanyɩ. O laan ma daarɩ o jɔɔnɩ nɔɔna balʋ maama o na ye yɩ ba wʋ Rom nɩ tɩn (pɔɔrɩm 15-16).

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

ROM TIINƎ tɩn

1

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ na yɩ Zezi Krisi gamba-sono tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ. Wɛ mʋ kuri-nɩ sɩ a taa yɩ Zezi tɩntʋŋnʋ, sɩ a taa tɔɔlɩ o kwǝr-ywǝŋǝ kam.

² Faŋa faŋa tɩn Wɛ maŋɩ DƖ pa DƖ nijoŋnǝ bam mʋ pʋpʋnɩ DƖ tɔnɔ kʋm wʋnɩ, nɩ DƖ goni ni sɩ DƖ pa nɔɔna lwarɩ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ. ^3-4 DƖ kwǝrǝ kam kʋntʋ nan yɩ DƖ Bu wʋm taanɩ mʋ, wʋlʋ na yɩ dɩbam Yuutu Zezi Krisi tɩn. Wʋntʋ na jigi nabiinu tɩn, ba lʋg-o Pɛ Davidi* dwi tiinǝ bam wʋnɩ mʋ. Wɛ Joro* kʋm nan wʋ o tee nɩ dɩ dam, yɩ kʋ brɩ nɩ o yɩ Baŋa-Wɛ Bu mʋ maŋa kalʋ o na bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn. ⁵ Wʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ kɩ dɩbam yu-yoŋo lanyɩranɩ, yɩ DƖ pa dɩ́ yɩ Zezi tɩntʋŋna sɩ dɩ́ vu dwi maama tiinǝ te dɩ́ pa ba sɛ o kwǝr-ywǝŋǝ kam, sɩ ba daarɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o, yɩ kʋntʋ wʋ́ pa Zezi Krisi na zulǝ. ⁶ Abam dɩ tɔgɩ á yɩ balʋ Wɛ na kuri sɩ á taá yɩ Zezi Krisi nɔɔna tɩn mʋ.

⁷ A pʋpʋnɩ a pa abam balʋ na wʋ Rom nɩ yɩ Wɛ soe abam yɩ DƖ kuri abam sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna tɩn mʋ.

Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Pooli bʋŋɩ sɩ o vu o na Rom tiinǝ bam

⁸ Dayigǝ woŋo yɩ, amʋ lagɩ a tɔgɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ a kɩ a Yuutu Wɛ le abam maama ŋwaanɩ, dɩ nɔɔna na tɛ abam taanɩ je maama nɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn. ⁹ Amʋ yǝni a loori Wɛ abam ŋwaanɩ maŋa maama, yɩ Wɛ dɩlʋ a na tʋŋɩ a paɩ dɩ a wʋ maama dɩ a na tɔɔlɩ DƖ Bu Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn ye nɩ amʋ tɛ cɩga mʋ. ¹⁰ A ta yǝni a loori-DƖ sɩ DƖ pa-nɩ cwǝŋǝ, sɩ a laan wanɩ a ba abam te. ¹¹ Abam fra tiini ya jɩgɩ amʋ. A lagɩ sɩ a na abam, sɩ Wɛ Joro* kʋm laan wanɩ kʋ tɔgɩ amʋ kʋ zǝni abam dɩ Wɛ-pɛɛrɩ dɩlʋ na wʋ́ pa á zɩgɩ lanyɩranɩ tɩn. ¹² A na lagɩ kʋlʋ tɩn mʋ yɩ sɩ dɩ́ na baarɩ da-tee nɩ, dɩbam maama na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ.

¹³ A ko-biǝ-ba, á taá ye nɩ a kwaanɩ kuni zanzan mʋ sɩ a na nɛ cwǝŋǝ sɩ a ba a na abam, yɩ a daa ta wʋ nɛ cwǝŋǝ dɩ zɩm maama. A lagɩ sɩ a ba sɩ a wanɩ a tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ na wʋ́ ja kuri tɩn mʋ abam tɩtarɩ nɩ, nɩ a na maŋɩ a kɩ te dwi tiinǝ badonnǝ dɩ tɩtarɩ nɩ tɩn. ¹⁴ Kʋ yɩ fɩfɩʋn mʋ sɩ a tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ nɔɔna maama, yɩ kʋ nyɩ nɩ jɩm mʋ te a yuu nɩ, kʋ na yɩ balʋ yi na pʋʋrɩ, naa balʋ yi na wʋ pʋʋrɩ tɩn, dɩ swan tiinǝ dɩ balʋ na yǝri kʋlʋkʋlʋ tɩn. ¹⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ tiini a lagɩ sɩ a ba a tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ abam balʋ na wʋ Rom nɩ tɩn dɩ.

Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam na jɩgɩ dam te tɩn

¹⁶ Amʋ ba kwarɩ cavɩɩra sɩ a brɩ nɔɔna Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. Taanɩ dɩm kʋntʋ mʋ jɩgɩ dam, yɩ Wɛ ma-dɩ DƖ vrɩ nɔɔna balʋ maama na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn, kʋ puli dɩ Zwifǝ* bam mʋ, yɩ kʋ laan ba kʋ wǝli dwi-gɛ* tiinǝ dɩ da. ¹⁷ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam mʋ brɩ nɔɔna DƖ na wʋ́ pa ba na cɩga DƖ tee nɩ te tɩn. Kʋ maama nan zɩgɩ ba na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Wɛ tɔnɔ kʋm maŋɩ kʋ brɩ nɩ: «Wʋlʋ maama na jɩgɩ cɩga Wɛ tee nɩ tɩn mʋ yɩ wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn, oó na ŋwɩa cɩga cɩga.»

Nabiinǝ maama na gɛ bʋra Wɛ tee nɩ te tɩn

¹⁸ Baŋa-Wɛ nan brɩ nɔɔna DƖ banɩ na zaŋɩ dɩ ba ba lwarɩm dɩ ba kǝm-lwaanʋ tɩm maama ŋwaanɩ. Ba na kɩ wo-lwaanʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ pa ba yǝni ba cɩ cɩga kam nɔɔna tee nɩ. ¹⁹ Wɛ nan vaŋɩ ba zwa, bɛŋwaanɩ DƖ maŋɩ DƖ pa nɔɔna cwǝŋǝ sɩ ba lwarɩ DƖ cɩga kam. Wɛ tɩtɩ brɩ-ba DƖ cɩga kam jaja yɩ ba wʋ sɛ. ²⁰ Nabiinǝ warɩ ba naɩ Baŋa-Wɛ dɩ ba yiǝ. Kʋ nan na zɩgɩ DƖ na kɩ lʋgʋ baŋa tɩn, nabiinǝ sɩɩnɩ ba naɩ wǝǝnu tɩlʋ DƖ na kɩ tɩn. Kʋ ma pa ba wanɩ ba lwarɩ lanyɩranɩ nɩ DƖ yɩ Wɛ cɩga cɩga, yɩ DƖ jɩgɩ dam dɩlʋ na ba jɩgɩ tiim tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ nabiinǝ bá wanɩ ba na bʋra Wɛ tee nɩ dɩ ba na wʋ sɛ-DƖ tɩn. ²¹ Ba maŋɩ ba ye Wɛ na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ ba nan ba zuli-DƖ nɩ ba Wɛ, naa ba taa kɩ-DƖ le. Kʋ maa pa ba wʋbʋŋa tɩ, yɩ ba bɩcara yam laan yɩ lim, yɩ ba yǝri woŋo kʋlʋ na lana tɩn. ²² Ba maa paɩ ba jɩgɩ swan mʋ, yɩ ba laan yɩ jwǝǝru. ²³ Ba ba sɛ sɩ ba taa zuli Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ, yɩ ba daarɩ ba zuli wǝǝnu tɩlʋ ba tɩtɩ na mɔɔnɩ dɩ ba jɩa tɩn. Wǝǝnu tɩm kʋntʋ mʋ nyɩ dɩ nabiinǝ balʋ na tʋ tɩn, dɩ zunǝ dɩ vara dɩ tɩga wo-vǝǝlu.

²⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ yagɩ-ba, sɩ ba taa tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ ba tɩtɩ fra na zʋʋrɩ tɩn. Ba maa yǝni ba kɩ wo-digiru, yɩ ba tɔgɩ boorim kikiǝ yalʋ na yɩ ba cavɩɩra tɩn. ²⁵ Ba maa vɩn Wɛ cɩga kam, yɩ ba daarɩ ba tɔgɩ vwan. Ba maa yǝni ba zuli wǝǝnu tɩlʋ Wɛ na kɩ tɩn, yɩ ba tɔgɩ-tɩ nɩ tɩ yɩ Wɛ mʋ te. Ba daarɩ ba yagɩ wʋlʋ tɩtɩ na yɩ tɩ maama Kǝru tɩn. Wʋntʋ nan mʋ maŋɩ sɩ o joŋi zulǝ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina.*

²⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ yagɩ-ba, yɩ ba kɩ wo-digiru kikiǝ yalʋ ba fra na zʋʋrɩ yɩ ya jɩgɩ cavɩɩra tɩn. Kaana ma yǝni ba yagɩ ba banna, yɩ ba daarɩ ba tigi dɩ ba donnǝ kaana, nɩ baarʋ dɩ o kaanɩ na tigi daanɩ te tɩn. ²⁷ Kʋ yɩ kʋntʋ mʋ dɩ baara dɩ. Ba dɩ ba lagɩ kaana, yɩ ba daarɩ ba paɩ ba fra zʋʋrɩ ba donnǝ baara ba ma tigi dɩ ba, yɩ kʋ ya wʋ maŋɩ sɩ ba taa kɩ kʋntʋ. Baara yǝni ba kɩ cavɩɩra kǝnǝ yantʋ doŋ mʋ daanɩ, yɩ kʋ pa ba na cam dɩlʋ na maŋɩ dɩ ba lwarɩm kikiǝ yam tɩn.

²⁸ Nɔɔna bam kʋntʋ nan bʋŋɩ nɩ Wɛ cɩga kam ba jɩgɩ kuri mʋ sɩ ba taa jɩgɩ-ka ba wʋbʋŋa nɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ yagɩ-ba, sɩ ba taa tɔgɩ ba wʋbʋŋ-yɔɔrʋ tɩm kwaga, yɩ ba kɩ wǝǝnu tɩlʋ ba ya na wʋ maŋɩ sɩ ba kɩ tɩn. ²⁹ Ba wʋbʋŋa maa su dɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ na ba tɔgɩ cɩga kam cwǝŋǝ tɩn, dɩ kǝm-lwaanʋ dwi maama. Ba yi maa zʋ wǝǝnu zanzan. Ba tiini ba jɩgɩ pu-sɩŋa, yɩ ba jɩgɩ wʋ-gʋʋ. Ba ma lagɩ nɔɔna gʋm, yɩ ba kwǝri ba jaanɩ daanɩ, yɩ ba daarɩ ba ganɩ ba donnǝ. Ba maa bʋŋɩ wo-balwaarʋ ba paɩ ba donnǝ, yɩ ba yɩ bɩbarɩ-nyɩna. ³⁰ Ba maa ŋɔɔnɩ ba cɔgɩ ba donnǝ yum. Ba maa culi Wɛ, yɩ ba twɩ ba donnǝ. Ba ta kwǝri ba yɩ banɩ-nyɩna, yɩ ba brɩ ba tɩtɩ nɔɔna yigǝ nɩ. Ba ta ma tiini ba bʋŋɩ kǝm-balwaarʋ wʋbʋŋa, yɩ ba ba nɩgɩ ba tiinǝ balʋ na lʋgɩ-ba tɩn. ³¹ Ba yǝri kʋlʋ na wʋ maŋɩ tɩn. Ba maa jɩgɩ niǝ yale yale. Ba ma ba soe ba donnǝ, yɩ ba ba jɩgɩ ba ŋwaŋa dɩ. ³² Ba nan maŋɩ ba ye Wɛ kwǝrǝ kam na brɩ kʋlʋ, nɩ balʋ na kɩ kǝm-balwaarʋ tɩntʋ doŋ tɩn maŋɩ sɩ ba tɩ mʋ. Nan dɩ kʋntʋ dɩ, ba ta yǝni ba kɩ-tɩ mʋ, yɩ ba tɛ dɩ balʋ na kɩ lwarɩm tɩn dɩ, nɩ kʋ lana.

2

Wɛ tɔgɩ cɩga mʋ DƖ maa di nabiinǝ sarɩya

¹ Nmʋ wʋlʋ na co n donnǝ tɩn, kʋ yɩ nmʋ tɩtɩ mʋ n coǝ, bɛŋwaanɩ nmʋ tɩtɩ dɩ kɩ wo-lwaanʋ tɩm kʋntʋ doŋ mʋ. Kʋntʋ tɩn, n bá wanɩ n na bʋra Wɛ tee nɩ. ² Dɩ́ nan ye nɩ Wɛ wʋ́ di nɔɔna balʋ na kɩ wo-lwaanʋ tɩm kʋntʋ doŋ tɩn taanɩ dɩ cɩga mʋ. ³ Nmʋ wʋlʋ na co n donnǝ kikiǝ yɩ nmʋ tɩtɩ dɩ kɩ-ya mʋ tɩn, kʋntʋ nmʋ bʋŋɩ nɩ nń wanɩ n lu Wɛ sarɩya yam wʋnɩ mʋ na? ⁴ Wɛ nan tiini DƖ jɩgɩ nɔɔna ŋwaŋa dɩ ban-pʋnʋ dɩ wʋ-zuru. Nmʋ nan paɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ yɩ kafɛ mʋ na? Ta n ye nɩ, Wɛ na jɩgɩ nmʋ ŋwaŋa tɩn, kʋ yɩ sɩ kʋ pa nmʋ wanɩ n lǝni n wʋ mʋ n yagɩ kǝm-balwaarʋ.

⁵ Nmʋ nan tiini n kʋ n bɩcarɩ mʋ yɩ n vɩn sɩ n lǝni n wʋ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa n cam dɩm tiini dɩ puli dɛ dɩm Wɛ na wʋ́ ba DƖ brɩ DƖ ban-zɔŋɔ kʋm yɩ DƖ daarɩ DƖ di nabiinǝ sarɩya dɩ cɩga tɩn. ⁶ Wɛ laan wʋ́ pa nɔɔnʋ maama na o nyɩm sɩ kʋ maŋɩ dɩ o tɩtʋŋa yam na yɩ te tɩn. ⁷ Nɔɔna badaara yǝni ba vɔ ba wʋrʋ mʋ yɩ ba kɩ wo-laarʋ, sɩ kʋ pa ba na paarɩ dɩ zulǝ dɩ ŋwɩa kalʋ na ba cɔgɩ tɩn Wɛ tee nɩ. Wɛ nan wʋ́ pa bantʋ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. ⁸ Nɔɔna badaara nan wʋra ba na lagɩ bam tɩtɩ yɩranɩ zǝnǝ mʋ. Ba maa vɩn Wɛ cɩga kam, yɩ ba daarɩ ba tɔgɩ wo-balwaarʋ kǝnǝ. Wɛ cam dɩm dɩ DƖ ban-zɔŋɔ kʋm nan wʋ́ ba bantʋ baŋa. ⁹ Nabiinǝ balʋ maama na kɩ wo-balwaarʋ tɩn wʋ́ na yaara dɩ cam, kʋ na puli dɩ Zwifǝ bam, sɩ kʋ vu kʋ yi dwi-gɛ* tiinǝ dɩ. ¹⁰ Kʋ daarɩ, balʋ maama na kɩ kǝm-laarʋ tɩn, Wɛ wʋ́ pa-ba paarɩ dɩ zulǝ dɩ ywǝǝni, kʋ na puli dɩ Zwifǝ bam sɩ kʋ vu kʋ yi dwi-gɛ tiinǝ dɩ. ¹¹ Bɛŋwaanɩ Wɛ tɔgɩ cɩga mʋ dɩ DƖ na kɩ nɔɔna maama te tɩn, sɩ DƖ ba kuri-ba daanɩ.

¹² Balʋ na kɩ lwarɩm yɩ ba yǝri Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na kɩ Moyisi* jɩŋa nɩ tɩn, baá cɔgɩ mʋ yɩ kʋ daɩ DƖ cullu tɩm ŋwaanɩ. Kʋ daarɩ, balʋ na ye Wɛ cullu tɩm na kɩ ba cɔgɩ, Wɛ wʋ́ tɔgɩ DƖ cullu tɩm kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ DƖ ma di ba taanɩ. ¹³ Bɛŋwaanɩ, kʋ daɩ nɔɔna balʋ na cǝgi Wɛ cullu tɩm tɩn mʋ wʋ́ na cɩga DƖ tee nɩ, kʋ yɩ balʋ na sɛ ba kɩ DƖ cullu tɩm na wɩ te tɩn mʋ wʋ́ na cɩga DƖ tee nɩ. ¹⁴ Dwi-gɛ tiinǝ bam nan yǝri Wɛ cullu tɩm sɩ ba taa tɔgɩ-tɩ. Ba tɩtɩ wʋbʋŋa nan na paɩ ba tɔgɩ cɩga kalʋ Wɛ cullu tɩm na brɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ ba maŋɩ ba ye kʋlʋ na maŋɩ sɩ ba taa kɩ tɩn mʋ, yɩ Wɛ cullu tɩm ta tǝri ba tee nɩ. ¹⁵ Ba tɩtʋŋa yam brɩ nɩ cɩga kalʋ Wɛ cullu tɩm na brɩ tɩn tigi ba bɩcara nɩ. Ba wʋbʋŋa na paɩ ba tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ tɩn dɩ brɩ nɩ kʋ yɩ cɩga mʋ, bɛŋwaanɩ ba wʋbʋŋa waɩ ya brɩ-ba nɩ ba kɩ ba cɔgɩ, naa ya brɩ-ba nɩ ba jɩgɩ cɩga. ¹⁶ Kʋʋ́ ta yɩ kʋntʋ mʋ Wɛ sarɩya dɛ dɩm nɩ. Baŋa-Wɛ wʋ́ da Zezi Krisi ŋwaanɩ DƖ bʋrɩ nɔɔna maama wʋbʋŋa yalʋ na sǝgi tɩn, nɩ amʋ na brɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam te tɩn.

Wɔɔ mʋ yɩ Zwifu cɩga cɩga Wɛ yigǝ nɩ?

¹⁷ Kʋ daarɩ nmʋ wʋlʋ na brɩ n tɩtɩ nɩ n yɩ Zwifu tɩn, nmʋ yǝni n dalɩ Wɛ cullu tɩm yɩra nɩ mʋ, yɩ n kɩ tɩɩra dɩ n Wɛ tɔga kam. ¹⁸ Nmʋ maŋɩ n ye Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ sɩ n kɩ kʋlʋ tɩn. Nmʋ na zaasɩ Wɛ cullu tɩm tɩn mʋ pɛ n lwarɩ woŋo kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn. ¹⁹ Nmʋ bʋŋɩ nɩ n jɩgɩ Wɛ pooni mʋ n paɩ balʋ ta na wʋ lim wʋnɩ tɩn, yɩ n nyɩ dɩ lilwe vaŋɩnʋ na lagɩ sɩ o pa nɔɔna tɔgɩ cwǝŋǝ te tɩn. ²⁰ Nmʋ maa n bʋŋɩ nɩ n jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ n brɩ balʋ na ba jɩgɩ yǝno tɩn, sɩ n daarɩ n zaasɩ balʋ wʋbʋŋa ta na wʋ bɩgɩ tɩn. Wɛ cullu tɩm na brɩ-m cɩga dɩ yǝno maama tɩn mʋ paɩ n bʋŋɩ kʋntʋ. ²¹ Nmʋ nan na yǝni n zaasɩ n donnǝ tɩn, bɛɛ mʋ kɩ yɩ n ba zaasɩ n tɩtɩ? Nmʋ yǝni n brɩ nɔɔna nɩ ba yɩ taa ŋɔna, yɩ nmʋ tɩtɩ ŋɔnɩ mʋ. ²² N tɛ nɩ ba yɩ kɩ boorim, yɩ nmʋ tɩtɩ boori mʋ. Nmʋ culi jwǝnǝ, yɩ n laan daarɩ n di nyɔɔrɩ ya baŋa nɩ. ²³ Nmʋ jɩgɩ tɩɩra dɩ Wɛ na kɩ DƖ cullu tɩm n jɩŋa nɩ tɩn, yɩ n laan daarɩ n kɩ n cɔgɩ Wɛ yɩrɩ dɩ n na ba sɛ DƖ cullu tɩm na brɩ te tɩn. ²⁴ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Kʋ yɩ abam Zwifǝ bam kikiǝ ŋwaanɩ mʋ paɩ dwi-gɛ tiinǝ ŋɔɔnɩ ba cɔgɩ Wɛ yɩrɩ.»

²⁵ Abam yǝni á goni á bǝkǝri sɩ kʋ brɩ nɩ á yɩ Wɛ nɔɔna mʋ. Á nan na kwaanɩ á sɛ Wɛ cullu tɩm, á bǝkǝri* gonim dɩm jɩgɩ kuri. Kʋ daarɩ, á na cɔgɩ Wɛ cullu tɩm, á bǝkǝri sɩm gwǝŋǝ yɩ kafɛ mʋ. ²⁶ Dwi-gɛ tiinǝ nan ba goni ba bǝkǝri. Ba wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa nan na tɔgɩ cɩga kalʋ Wɛ cullu tɩm na brɩ tɩn, kʋntʋ tu nyɩ dɩ wʋlʋ na goni sɩ kʋ brɩ nɩ o yɩ Wɛ nɔɔnʋ tɩn mʋ. ²⁷ Dwi-gɛ tiinǝ wʋ́ brɩ nɩ abam Zwifǝ bam ba jɩgɩ bʋra. Bɛŋwaanɩ á jɩgɩ Wɛ cullu tɔnɔ kʋm á jɩŋa nɩ, yɩ á goni á bǝkǝri. Nan dɩ kʋ dɩ, á ta yǝni á cɔgɩ Wɛ cullu tɩm mʋ. Bantʋ nan ba goni ba bǝkǝri, yɩ ba nan tɔgɩ Wɛ cullu tɩm.

²⁸ Kʋ daɩ wʋlʋ na brɩ o tɩtɩ nɩ o yɩ Zwifu tɩn mʋ sɩɩnɩ o yɩ Zwifu cɩga cɩga Wɛ yigǝ nɩ. Kʋ nan ta daɩ nɩ wʋlʋ na goni tɩn mʋ sɩɩnɩ o yɩ Wɛ nɔɔnʋ. ²⁹ Wɛ yigǝ nɩ, Zwifu cɩga cɩga yɩ wʋlʋ Wɛ na lǝni o bɩcarɩ tɩn mʋ. Wʋlʋ bɩcarɩ na fɔgɩ dɩ kwɛ tɩn mʋ nyɩ dɩ o goni mʋ cɩga cɩga. Wɛ cullu tɔnɔ kʋm bá wanɩ kʋ kwɛ nɔɔnʋ bɩcarɩ, kʋ nan yɩ Wɛ Joro* kʋm mʋ waɩ kʋ kwɛ nɔɔnʋ bɩcarɩ. Nɔɔnʋ wʋntʋ doŋ naɩ zulǝ Wɛ tee nɩ mʋ, sɩ kʋ daɩ nabiinǝ tee nɩ.

3

Zwifu dwe dwi-gɛ tu Wɛ yigǝ nɩ na?

¹ Zwifǝ nan jɩgɩ yu-yoŋo ba dwe dwi-gɛ* tiinǝ na? Zwifǝ na goni ba bǝkǝri* tɩn, kʋ jɩgɩ zǝnǝ kʋ pa-ba na? ² Ɛɛn, kʋ tiini kʋ jɩgɩ kuri. Bɛŋwaanɩ dayigǝ tɩn, Zwifǝ bam mʋ yɩ balʋ Wɛ na kwe DƖ ni-bɩtarɩ sɩm DƖ kɩ ba jɩŋa nɩ tɩn. ³ Ba badaara nan wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ. Kʋntʋ nan bá wanɩ kʋ pa Wɛ kwanɩ DƖ ni-taanɩ dɩm. ⁴ Nɔɔna maama na maŋɩ ba yɩ vwa-nyɩna, Wɛ ta yɩ cɩga tu mʋ. Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Nmʋ Wɛ jɩgɩ cɩga

dɩ nmʋ na ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ maama tɩn.

Nɔɔna na maŋɩ ba co nmʋ dɩ,

nmʋ ta yɩ cɩga tu mʋ.»

⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ, dɩbam na kɩ lwarɩm dɩlʋ tɩn ta na brɩ nɩ Wɛ yɩ cɩga tu mʋ, dɩ́ wʋ́ ta nɩ bɛɛ? Kʋntʋ wʋ́ pa nɔɔna taa tɛ nɩ, Wɛ na pɛ ba na cam ba lwarɩm ŋwaanɩ tɩn, DƖ wʋ kɩ cɩga na? ⁶ Kʋ nan daɩ kʋntʋ. Wɛ ya na daɩ cɩga tu, DƖ wʋ́ kɩ ta mʋ DƖ di nabiinǝ taanɩ? ⁷ Nɔɔna ta waɩ ba tɛ ba wɩ: «Amʋ na yǝni a fɔ vwan tɩn, kʋ pɛ nɔɔna lwarɩ jaja nɩ Wɛ tiini DƖ yɩ cɩga tu, yɩ DƖ na zulǝ kʋ ŋwaanɩ. Kʋ na yɩ kʋntʋ, bɛɛ mʋ yɩ a maŋɩ sɩ a na cam a kǝm-balwaarʋ tɩm ŋwaanɩ?» ⁸ Kʋntʋ ya na yɩ cɩga, dɩ́ ya wʋ́ wanɩ dɩ́ ta dɩ́ wɩ: «Pa-na dɩ́ taá tʋŋɩ lwarɩm, sɩ kʋʋ́ ja lanyɩranɩ kʋ ba.» Nɔɔna badonnǝ yǝni ba fɔ vwan ba pa amʋ ba wɩ, amʋ tɛ kʋntʋ doŋ mʋ. Ba nan lagɩ sɩ ba cɔgɩ amʋ yɩrɩ mʋ. Ba nan wʋ́ na cɔgɩm sɩ kʋ maŋɩ dɩ ba tɩtʋŋa na yɩ te tɩn.

Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na jɩgɩ cɩga Wɛ yigǝ nɩ

⁹ Kʋ brɩ nɩ dɩbam Zwifǝ bam garɩ dwi-gɛ* tiinǝ bam mʋ na? Awo. A ya maŋɩ a ta nɩ nɔɔna maama wʋ lwarɩm gambɛɛm wʋnɩ mʋ, kʋ na yɩ Zwifǝ naa dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ, ¹⁰ nɩ kʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na jɩgɩ cɩga Wɛ yigǝ nɩ,

dɩ nɔɔnʋ dɩdʋa dɩ.

¹¹ Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na ye kʋlʋ na maŋɩ tɩn.

Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na lagɩ sɩ o lwarɩ Wɛ.

¹² Ba maama mɛ ba kwaga mʋ ba ya Wɛ,

yɩ ba maama tusi.

Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na kɩ lanyɩranɩ,

dɩ nɔɔnʋ dɩdʋa dɩ.

¹³ Ba niǝ maa ŋɔɔrɩ nɩ yibeelǝ niǝ na pʋrɩ te tɩn.

Ba maa maɩ ba dindǝlimǝ ba ma ganɩ daanɩ.

Ba niǝ ma cana nɩ bɩsankwɩ na jɩgɩ vɩan sɩ gʋɩ nɔɔna te tɩn.

¹⁴ Ba maa sɔɔlɩ wo-balwaarʋ ba pa nɔɔna.

¹⁵ Ba ma tiini ba duri lɩla ba ve ba gʋɩ nɔɔna.

¹⁶ Ba na dɛ jǝgǝ kalʋ maama tɩn,

ba yǝni ba cɔgɩ wǝǝnu mʋ yɩ ba ta yaarɩ nɔɔna zanzan.

¹⁷ Ba maa yǝri ywǝǝni cwǝŋǝ sɩ ba tɔgɩ.

¹⁸ Ba maa brɩ ba ba kwarɩ Wɛ.»

¹⁹ Dɩ́ nan ye nɩ kʋlʋ maama Wɛ cullu tɔnɔ kʋm na brɩ tɩn, kʋ pʋpʋnɩ kʋ pa balʋ cullu tɩm na te-ba tɩn mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, nabiinǝ maama wʋ́ ba ba zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ sɩ DƖ di ba taanɩ, yɩ ba wʋlʋwʋlʋ bá wanɩ o ni o puri sɩ o ma ŋɔɔnɩ o joŋi o tɩtɩ. ²⁰ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o na cɩga Wɛ tee nɩ, o na tɔgɩ DƖ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ. Wɛ cullu tɩm nan paɩ nabiinǝ mʋ lwarɩ nɩ ba kɩ ba tusi.

Dɩ́ na wʋ́ na cɩga Wɛ tee nɩ te tɩn

²¹ Wɛ laan nan pɛ dɩ́ lwarɩ DƖ na paɩ nɔɔna naɩ cɩga DƖ tee nɩ te tɩn, yɩ kʋ wʋ zɩgɩ cullu tɔgɩm baŋa nɩ. Wɛ cullu tɔnɔ kʋm dɩ Wɛ nijoŋnǝ bam dɩ nan maŋɩ ba brɩ cwǝŋǝ kam kʋntʋ. ²² Kʋ nan yɩ nɔɔna na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi* tɩn ŋwaanɩ mʋ Wɛ paɩ ba na cɩga DƖ tee nɩ. Balʋ maama na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn wʋ́ na cɩga Wɛ tee nɩ, bɛŋwaanɩ nɔɔna maama yɩ bɩdwɩ mʋ Wɛ yigǝ nɩ. ²³ Nabiinǝ maama kɩ lwarɩm mʋ yɩ ba daa wʋ maŋɩ dɩ Wɛ paarɩ dɩm. ²⁴ Wɛ nan paɩ nɔɔna na cɩga DƖ tee nɩ zaanɩ mʋ, Zezi Krisi na ŋwɩ ba lwarɩm jɩnɩ o ma joŋi-ba tɩn ŋwaanɩ. Wɛ paɩ nɔɔna DƖ zaanɩ dɩm kafɛ mʋ. ²⁵ DƖ ma pa Zezi ba o ji kaanɩm.* O jana kam nuŋi ka ma vrɩ nɔɔna ba lwarɩm wʋnɩ, dɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn ŋwaanɩ. Wɛ kɩ kʋntʋ mʋ sɩ kʋ brɩ nɩ DƖ yɩ cɩga tu mʋ. Faŋa faŋa tɩn, Wɛ dɛɛn kɩ wʋ-zuru mʋ yɩ DƖ wʋ vaŋɩ balʋ na kɩ lwarɩm tɩn zwa. ²⁶ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ Wɛ pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ DƖ yɩ cɩga tu, dɩ DƖ na joŋi nɔɔna ba lwarɩm wʋnɩ tɩn. Kʋntʋ maa brɩ nɩ Wɛ jɩgɩ cɩga, yɩ DƖ ta paɩ balʋ maama na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn dɩ ta na cɩga DƖ tee nɩ.

²⁷ Kʋ na yɩ kʋntʋ, dɩ́ wʋ́ magɩ dɩ́ nyɔɔna bɛɛ baŋa nɩ mʋ? Kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ. Bɛŋwaanɩ, kʋ daɩ dɩ́ na tɔgɩ Wɛ cullu tɩm tɩn mʋ pɛ dɩ́ na cɩga, kʋ yɩ dɩ́ na sɛ dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ mʋ. ²⁸ Bɛŋwaanɩ dɩ́ ye nɩ nɔɔna wʋ́ na cɩga Wɛ tee nɩ dɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn mʋ, sɩ kʋ daɩ cullu tɩm tɔgɩm ŋwaanɩ. ²⁹ Baŋa-Wɛ yɩ Zwifǝ bam yɩranɩ Wɛ mʋ na? DƖ daɩ dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ Wɛ na? Ɛɛn, DƖ yɩ nabiinǝ maama Wɛ mʋ. ³⁰ Wɛ yɩ dɩdʋa mʋ. Zwifǝ bam na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ, DƖ wʋ́ pa ba na cɩga DƖ tee nɩ. Dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ nan na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ, DƖ wʋ́ pa ba dɩ na cɩga DƖ tee nɩ. ³¹ Kʋntʋ nan ba lagɩ kʋ ta nɩ dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn, DƖ cullu tɩm daa ba jɩgɩ kuri. Dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn laan paɩ DƖ cullu tɩm tiini tɩ jɩgɩ kuri mʋ.

4

Abraham na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ o na cɩga DƖ tee nɩ te tɩn

¹ Á pa dɩ́ nii dɩ́ nabaarʋ Abraham* dɛɛn na yɩ te yɩ o na cɩga Wɛ tee nɩ tɩn. ² Wɛ ya na pɛ-o cɩga o na kɩ kǝm-laarʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ, o ya wʋ́ ta jɩgɩ woŋo sɩ o magɩ o nyɔɔnɩ kʋ baŋa nɩ. O nan ba jɩgɩ woŋo sɩ o magɩ o nyɔɔnɩ Wɛ yigǝ nɩ. ³ Wɛ tɔnɔ kʋm nan brɩ dɩbam kʋ wɩ: «Abraham kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, yɩ Wɛ pa o na cɩga kʋ ŋwaanɩ.» ⁴ Kʋ nan na yɩ nɔɔnʋ na tʋŋɩ tɩtʋŋɩ, o maŋɩ sɩ o joŋi o ŋwɩɩrʋ mʋ o tɩtʋŋɩ dɩm ŋwaanɩ, kʋntʋ nan daɩ pɛɛrɩ mʋ o joŋi. ⁵ Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, yɩ o ba tɩɩgɩ kǝm-laarʋ tɩlʋ o na kɩ tɩn, Wɛ wʋ́ pa kʋntʋ tu na cɩga dɩ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ. Wɛ mʋ yɩ wʋlʋ na yagɩ nɔn-balwaarʋ lwarɩm DƖ ma cɛ-ba yɩ DƖ pa ba na cɩga DƖ tee nɩ tɩn. ⁶ Pɛ Davidi* dɩ maŋɩ o ta kʋntʋ doŋ mʋ. O dɛɛn tagɩ o wɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ Wɛ na pɛ o na cɩga yɩ kʋ daɩ o kǝm-laarʋ ŋwaanɩ tɩn yɩ yu-yoŋo tu mʋ. ⁷ Davidi maa wɩ:

«Balʋ Wɛ na yagɩ ba wo-balwaarʋ DƖ ma cɛ-ba tɩn jɩgɩ yu-yoŋo,

DƖ na saarɩ ba lwarɩm dɩm tɩn ŋwaanɩ.

⁸ Nɔɔnʋ wʋlʋ na kɩ lwarɩm

yɩ Wɛ yagɩ DƖ ma cɛ-o yɩ DƖ daa ba kɩ-dɩ DƖ bɩcarɩ nɩ tɩn jɩgɩ yu-yoŋo.»

⁹ Davidi na ŋɔɔnɩ wʋpolo taanɩ dɩm kʋntʋ tɩn, o ŋɔɔnɩ balʋ na goni ba bǝkǝri* tɩn yɩranɩ ŋwaanɩ mʋ na? Aye. O ŋɔɔnɩ balʋ na ba goni ba bǝkǝri tɩn dɩ ŋwaanɩ mʋ. Dɩ́ maŋɩ dɩ́ lwarɩ nɩ: «Abraham kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ mʋ, yɩ Wɛ pa o na cɩga kʋ ŋwaanɩ.» ¹⁰ Wɛ na pɛ o na cɩga DƖ tee nɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ maŋa kalʋ o na goni tɩn mʋ na? Awo, kʋ yɩ o ta na wʋ goni maŋa kalʋ tɩn mʋ. ¹¹ Kʋ yɩ kʋ kwaga nɩ mʋ Wɛ pɛ o go sɩ kʋ taa yɩ maana kʋ brɩ nɩ, Wɛ maŋɩ DƖ pa o na cɩga o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ, kʋ loori o na wʋ́ go tɩn. Kʋntʋ, balʋ maama dɩ na wʋ goni yɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ kʋ pa ba na cɩga DƖ tee nɩ tɩn, ba dɩ yɩ Abraham dwi tiinǝ cɩga cɩga mʋ. ¹² Balʋ maama dɩ na goni yɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn yɩ Abraham dwi tiinǝ mʋ, yɩ kʋ nan daɩ ba na goni tɩn yɩranɩ má ŋwaanɩ, kʋ yɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ, nɩ Abraham dɛɛn na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ kʋ loori o na wʋ́ go maŋa kalʋ tɩn.

Wɛ goni DƖ ni dɩ Abraham, o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ mʋ

¹³ Kʋ daɩ Abraham* na tɔgɩ Wɛ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ Wɛ go DƖ ni dɩ Abraham dɩ o dwi tiinǝ bam. Kʋ nan yɩ Abraham na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ o na cɩga DƖ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ Wɛ go ni DƖ wɩ, DƖ wʋ́ pa o ba o taa te lʋgʋ kʋm. ¹⁴ Kʋ nan ya na yɩ balʋ na tɔgɩ cullu tɩm tɩn mʋ wʋ́ ba ba taa te lʋgʋ kʋm, dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn ya daa ba jɩgɩ kuri, yɩ Wɛ ni-gonim dɩm dɩ ya wʋ́ ji kafɛ mʋ. ¹⁵ Wɛ cullu tɩm vɩʋn mʋ paɩ DƖ banɩ zaŋɩ dɩ nɔɔna, ba na cɔgɩ-tɩ tɩn ŋwaanɩ. Cullu nan na tǝrǝ, nɔɔna bá wanɩ ba cɔgɩ-tɩ.

¹⁶ Kʋntʋ, dɩ́ lwarɩ nɩ kʋ yɩ Abraham na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ Wɛ go ni dɩd-o, sɩ kʋ taa yɩ zaanɩ pɛɛrɩ. Kʋntʋ tɩn, Abraham dwi tiinǝ bam maama wʋ́ sɩɩnɩ ba na wo-laarʋ tɩlʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ pa-ba tɩn. Kʋ daɩ balʋ na tɔgɩ Wɛ cullu tɩm tɩn yɩranɩ mʋ wʋ́ na-tɩ, kʋ yɩ balʋ dɩ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ nɩ Abraham dɩ dɛɛn na kɩ te tɩn mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩbam maama wʋ́ wanɩ dɩ́ bǝŋi Abraham nɩ dɩ́ nabaarʋ. ¹⁷ Wɛ dɛɛn tagɩ dɩ Abraham DƖ wɩ: «Amʋ goni a ni sɩ a pa n ji dwi zanzan nabaarʋ mʋ.» Abraham na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn, o sɩɩnɩ o ji dɩ́ nabaarʋ Wɛ yigǝ nɩ. Kʋ yɩ Wɛ dɩntʋ mʋ bi nɔɔna DƖ pa ba yagɩ tʋʋnɩ, yɩ DƖ pa woŋo maama kɩ maŋa kalʋ kʋlʋkʋlʋ ya ta na tǝrǝ tɩn. ¹⁸ Wɛ dɛɛn na tagɩ dɩ Abraham DƖ wɩ o dwi wʋ́ puli tɩn, Abraham ya yǝri Wɛ na wʋ́ kɩ te DƖ kɩ kʋntʋ. Dɩ kʋntʋ dɩ, o ta jɩgɩ tɩɩna lanyɩranɩ, yɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ. Kʋntʋ ma pa o sɩɩnɩ o ji dwi zanzan nabaarʋ, nɩnɛɛnɩ Wɛ na tagɩ nɩ o dwi dɩm wʋ́ puli te tɩn. ¹⁹ Abraham dɛɛn na gɛ fɩɩn sɩ o yi bɩna bi tɩn, o ma na nɩ o tiini o kwɩn zanzan, o daa bá wanɩ bu o lʋ. O ma na nɩ o kaanɩ Sara dɩ kwɩn zanzan o kɛ lʋra. Dɩ kʋntʋ maama o dɛɛn ta kɩ o wʋ-dɩdʋa mʋ dɩ Wɛ. ²⁰ O maa ba jɩgɩ bʋbwɛa dɩ Wɛ na goni DƖ ni sɩ DƖ pa-o kʋlʋ tɩn. O na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn, kʋ paɩ o zɩgɩ kǝŋkǝŋ, yɩ kʋ pa Wɛ na zulǝ. ²¹ O maa sɩɩnɩ o ye lanyɩranɩ nɩ, Wɛ wʋ́ wanɩ DƖ kɩ kʋlʋ DƖ na goni DƖ ni sɩ DƖ kɩ tɩn. ²² Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Wɛ ma pa o na cɩga dɩ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ.» ²³ Kʋ nan na pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Wɛ ma pa o na cɩga» tɩn, kʋ daɩ Abraham yɩranɩ ŋwaanɩ mʋ kʋ pʋpʋnɩ kʋntʋ. ²⁴ Kʋ pʋpʋnɩ dɩbam dɩ ŋwaanɩ mʋ. Bɛŋwaanɩ Wɛ wʋ́ pa dɩbam dɩ na cɩga DƖ tee nɩ, dɩ dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ. Dɩntʋ mʋ bi dɩ́ Yuutu Zezi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ. ²⁵ Wɛ nan mʋ kɩ Zezi nabiinǝ jɩŋa nɩ DƖ pa o tɩ dɩbam lwarɩm ŋwaanɩ. DƖ ma daarɩ DƖ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ o joori o na ŋwɩa, sɩ kʋ pa dɩ́ na cɩga DƖ tee nɩ.

5

Zezi na fɔgɩ dɩbam dɩ Wɛ daanɩ te tɩn

¹ Dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn mʋ pɛ dɩ́ na cɩga Wɛ tee nɩ. Kʋntʋ, dɩbam dɩ Wɛ fɔgɩ daanɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ. ² Zezi mʋ pɛ dɩbam yi Wɛ yigǝ, yɩ Wɛ kɩ dɩbam yu-yoŋo dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ tɩn, dɩ́ jɩgɩ tɩɩna nɩ dɩ́ wʋ́ na paarɩ-zulǝ Wɛ tee nɩ, yɩ kʋ paɩ dɩbam jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ. ³ Dɩ́ nan ta jɩgɩ wʋpolo dɩ́ yaara yam wʋnɩ, bɛŋwaanɩ dɩ́ ye nɩ yaara waɩ ya paɩ dɩ́ fɔgɩ dɩ́ zɩgɩ dɩ pu-dɩa. ⁴ Dɩ́ pu-dɩa kam yaara yam wʋnɩ tɩn laan maa pa dɩ́ zɩgɩ kǝŋkǝŋ maŋɩm wʋnɩ. Dɩ́ na zɩgɩ kǝŋkǝŋ maŋɩm wʋnɩ tɩn laan maa pa dɩ́ jɩgɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ. ⁵ Dɩ́ na jɩgɩ tɩɩna kʋntʋ tɩn, kʋ bá pa dɩ́ na dɩ́ cavɩɩra, bɛŋwaanɩ Wɛ tiini DƖ kɩ DƖ sono dɩbam bɩcara nɩ, dɩ DƖ na pɛ DƖ Joro* kʋm wʋ dɩbam wʋnɩ tɩn.

⁶ Dɩbam na bwǝnǝ yɩ dɩ́ warɩ dɩ́ joŋi dɩ́ tɩtɩ tɩn, mʋ Zezi Krisi tɩga o ma vrɩ dɩbam na yɩ nɔn-balwaarʋ tɩn, maŋa kalʋ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn. ⁷ Kʋ cana sɩ nɔɔnʋ sɛ o tɩ o doŋ ŋwaanɩ, dɩ o na wʋ́ tɩ wʋlʋ ŋwaanɩ tɩn na maŋɩ o yɩ cɩga tu te dɩ. Kʋ nan waɩ kʋ kɩ sɩ nɔɔnʋ bá kwarɩ fʋʋnɩ sɩ o tɩ nɔn-ŋʋm ŋwaanɩ. ⁸ Kʋ nan na yɩ Baŋa-Wɛ, dɩntʋ brɩ dɩbam DƖ na tiini DƖ soe dɩbam te tɩn, dɩ DƖ na pɛ Zezi Krisi ba o tɩ dɩbam ŋwaanɩ maŋa kalʋ dɩ́ ya ta na yɩ lwarɩm kǝrǝ tɩn. ⁹ Zezi na tɩga yɩ o jana kam nuŋi tɩn mʋ pɛ dɩ́ na cɩga Wɛ tee nɩ. Kʋ nan na dwe dɩdɩ tɩn, o laan wʋ́ joŋi dɩbam Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm wʋnɩ. ¹⁰ Dɩbam ya yɩ Wɛ dʋna mʋ. DƖ Bu wʋm tʋʋnɩ dɩm nan mʋ pɛ dɩbam dɩ Wɛ fɔgɩ daanɩ. Kʋ nan na dwe dɩdɩ, dɩbam laan na jigi Wɛ nɔɔna tɩn, DƖ Bu wʋm wʋ́ vrɩ dɩbam, o na joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹¹ Kʋlʋ ta na wǝli da tɩn, dɩ́ jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ dɩ Wɛ, dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi na pɛ dɩbam dɩ Wɛ fɔgɩ daanɩ tɩn ŋwaanɩ.

Adam na vɩn Wɛ ni tɩn mʋ pɛ tʋʋnɩ ba, Zezi maa ja ŋwɩa o ba

¹² Nabiinu dɩdʋa ŋwaanɩ mʋ pɛ lwarɩm ba lʋgʋ baŋa, yɩ lwarɩm dɩ ja tʋʋnɩ dɩ wǝli da dɩ ba. Kʋntʋ tɩn, nabiinǝ maama maŋɩ sɩ ba tɩ mʋ, ba maama na kɩ lwarɩm tɩn ŋwaanɩ. ¹³ Kʋ na wʋ́ loori sɩ Wɛ kɩ DƖ cullu tɩm DƖ nɔɔna bam jɩŋa nɩ tɩn, dɩ lwarɩm maŋɩ dɩ wʋ lʋgʋ baŋa nɩ mʋ. Cullu tɩm nan ya ta na tǝrǝ tɩn, Wɛ ba jeeli nɔɔna lwarɩm. ¹⁴ Kʋ na zɩgɩ Adam* maŋa kam nɩ sɩ kʋ vu kʋ yi Moyisi* maŋa kam tɩn, tʋʋnɩ ya maŋɩ dɩ wʋra mʋ yɩ dɩ waɩ nabiinǝ. Dɩ maa waɩ balʋ dɩ na kɩ ba tusi, yɩ kʋ daɩ nɩ Adam dɛɛn na kɩ lwarɩm o vɩn Wɛ ni te tɩn.

Adam nan brɩ dɩbam Zezi na lagɩ o ba tɩn nyɩnyʋgʋ mʋ. ¹⁵ Ba nan daɩ bɩdwɩ. Bɛŋwaanɩ Adam dɛɛn na kɩ lwarɩm dɩlʋ tɩn daɩ bɩdwɩ dɩ Wɛ na pɛ dɩbam pɛɛrɩ dɩlʋ zaanɩ tɩn. Nabiinu dɩdʋa kam kʋntʋ lwarɩm dɩm ŋwaanɩ mʋ pɛ nɔɔna zanzan tɩ. Wɛ zaanɩ dɩm nan dwe kʋntʋ, yɩ DƖ tʋŋɩ nabiinu dɩdʋa, wʋntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi, sɩ o kɩ nɔɔna zanzan yu-yoŋo kʋ ja gaalɩ. ¹⁶ Wɛ na pɛ pɛɛrɩ dɩm nɔɔna zaanɩ kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ bɩdwɩ nɩ Adam na kɩ lwarɩm te tɩn. Wʋntʋ na kɩ lwarɩm o vɩn Wɛ ni bɩdwɩ tɩn mʋ pɛ Wɛ di nɔɔna sarɩya. Kʋ daarɩ nɔɔna zanzan na kɩ ba tusi tɩn, Wɛ pɛɛrɩ dɩm nan pɛ ba lwarɩm zanzan ti yɩ ba na cɩga DƖ tee nɩ. ¹⁷ Nabiinu dɩdʋa kam lwarɩm ŋwaanɩ mʋ pɛ tʋʋnɩ tɔgɩ da dɩ jaanɩ nɔɔna. Kʋ nan na dwe dɩdɩ tɩn, balʋ maama Wɛ na kɩ-ba yu-yoŋo kʋ ja gaalɩ, yɩ DƖ kwǝri DƖ pa ba na cɩga DƖ tee nɩ tɩn, mʋ wʋ́ ta ŋwɩ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ nabiinu dɩdʋa wʋlʋ na yɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

¹⁸ Dɩ́ nan lwarɩ nɩ Adam na kɩ o tusi bɩdwɩ tɩn mʋ pɛ nabiinǝ maama na cɔgɩm Wɛ tee nɩ. Zezi Krisi yɩranɩ kǝm-laa kʋm dɩ nan mʋ pɛ nɔɔna na cɩga yɩ ba jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ¹⁹ Nabiinu dɩdʋa kam na vɩn Wɛ ni dɩm tɩn mʋ pɛ nɔɔna zanzan yɩ lwarɩm kǝrǝ. Nɔɔnʋ dɩdʋa kam na yɩ Zezi Krisi tɩn nan na sɛ Wɛ ni tɩn dɩ wʋ́ pa nɔɔna zanzan na cɩga Wɛ tee nɩ.

²⁰ Wɛ dɛɛn kɩ DƖ cullu tɩm nɔɔna jɩŋa nɩ, sɩ kʋ pa lwarɩm fɔgɩ dɩ puli. Lwarɩm nan na puli kʋntʋ tɩn, Wɛ na kɩ nɔɔna zaanɩ te tɩn wʋ́ tiini kʋ puli zanzan kʋ dwǝni. ²¹ Kʋntʋ tɩn, lwarɩm tɔgɩ tʋʋnɩ ŋwaanɩ mʋ dɩ maa te nɔɔna. Wɛ zaanɩ dɩm nan tɔgɩ DƖ na paɩ nɔɔna cɩga te tɩn ŋwaanɩ mʋ dɩ maa di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ, sɩ ba taa jɩgɩ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwaanɩ.

6

Dɩ́ na jɩgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam Zezi Krisi ŋwaanɩ te tɩn

¹ Dɩ́ nan wʋ́ ta nɩ bɛɛ mʋ? Dɩ́ wʋ́ ta kɩ lwarɩm mʋ, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa Wɛ zaanɩ dɩm tiini dɩ puli dɩ́ tee nɩ na? ² Aye, dɩ́ bá ta kɩ kʋntʋ doŋ. Kʋ na yɩ dɩ lwarɩm jǝgǝ nɩ, dɩbam nyɩ dɩ twa mʋ. Kʋntʋ tɩn, dɩ́ daa wʋ́ kɩ ta mʋ dɩ́ taá ŋwɩ lwarɩm wʋnɩ? ³ Abam yǝri nɩ, dɩbam balʋ maama ba na miisi na wʋnɩ Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ dɩ́ tɔgɩ dɩ́ wǝli dɩd-o o tʋʋnɩ dɩm wʋnɩ mʋ na? ⁴ Kʋntʋ, ba na miisi dɩbam na wʋnɩ tɩn, kʋ nyɩ dɩ dɩ́ tɩgɩ dɩd-o mʋ yɩ ba kɩ dɩbam dɩd-o. Kʋntʋ ma pa dɩ́ tɔgɩ dɩ Zezi Krisi dɩ́ ŋwɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam, nɩ dɩ́ Ko Wɛ na mɛ DƖ paarɩ dam dɩm DƖ ma bi Zezi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ yɩ o na ŋwɩa te tɩn.

⁵ Kʋntʋ, dɩbam na tɔgɩ dɩ Zezi dɩ́ tɩ tɩn, dɩ́ laan jigi woŋo dɩdʋa mʋ dɩd-o, yɩ dɩ́ daa ta wʋ́ tɔgɩ dɩd-o dɩ́ bi dɩ́ yagɩ tʋʋnɩ. ⁶ Dɩ́ ye nɩ, ba na pagɩ Zezi tʋʋn-dagara* kam baŋa nɩ ba gʋ tɩn, dɩbam lwarɩm ŋwɩ-doŋǝ kam dɩ tɔgɩ ka tɩ mʋ, kʋ pa lwarɩm daa warɩ dɩbam. Kʋntʋ tɩn, dɩ́ laan te dɩ́ tɩtɩ mʋ lwarɩm jɩŋa nɩ, ⁷ bɛŋwaanɩ lwarɩm daa bá wanɩ dɩ taa te wʋlʋ na tɔgɩ dɩ Zezi o tɩ tɩn.

⁸ Dɩ́ na tɔgɩ dɩ Zezi Krisi dɩ́ tɩ tɩn, dɩ́ jɩgɩ tɩɩna nɩ dɩ́ wʋ́ tɔgɩ dɩd-o dɩ́ na ŋwɩa. ⁹ Bɛŋwaanɩ dɩ́ ye nɩ Zezi Krisi bi o yagɩ tʋʋnɩ yɩ o daa bá joori o tɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ tʋʋnɩ daa ba jɩgɩ dam o baŋa nɩ. ¹⁰ Zezi na tɩgɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ o cɔgɩ lwarɩm dam mʋ. O tɩgɩ bɩdwɩ yɩranɩ mʋ o ma kweeli. O laan nan na ŋwɩ tɩn, o ŋwɩa kam zuli Wɛ mʋ. ¹¹ Kʋ yɩ kʋntʋ mʋ dɩ abam dɩ. Kʋ na yɩ dɩ lwarɩm jǝgǝ nɩ, lwarɩ-na nɩ á nyɩ dɩ twa mʋ te. Kʋ nan na yɩ abam dɩ Wɛ laŋa nɩ, á ŋwɩ mʋ Zezi Krisi ŋwaanɩ.

¹² Kʋntʋ ŋwaanɩ abam daa yɩ pa lwarɩm di dam á yɩra yalʋ na tʋ tɩn baŋa nɩ. Á nan yɩ sɛ á pa wo-balwaarʋ tɩlʋ á fra na zʋʋrɩ tɩn wanɩ abam. ¹³ Yɩ sɛ-na á pa lwarɩm taa te abam sɩ kʋ pa á taá kɩ kǝm-balwaarʋ. Nan kwe-na á tɩtɩ á kɩ Wɛ jɩŋa nɩ, sɩ á nyɩ nɩ balʋ na tɩgɩ yɩ Wɛ pa á joori á bi á na ŋwɩa tɩn mʋ. Kwe-na á maama á pa Wɛ, sɩ DƖ ma tʋŋɩ kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn. ¹⁴ Lwarɩm daa ba te abam, bɛŋwaanɩ á na jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn, kʋ daɩ sɩ á taá ŋwɩ DƖ cullu tɩm tɔgɩm ŋwaanɩ, kʋ yɩ DƖ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ mʋ.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá kɩ lanyɩranɩ mʋ maŋa maama

¹⁵ Kʋ nan brɩ dɩbam nɩ bɛɛ mʋ? Dɩ́ na jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ DƖ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ yɩ kʋ daɩ sɩ dɩ́ taá ŋwɩ DƖ cullu tɩm tɔgɩm ŋwaanɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ dɩ́ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ taá kɩ lwarɩm mʋ na? Awo, kʋ daɩ kʋntʋ. ¹⁶ Á ye lanyɩranɩ nɩ, á na kwe á tɩtɩ á kɩ nɔɔnʋ jɩŋa nɩ sɩ á taá yɩ o gambɛ yɩ á sɛ o ni, á sɩɩnɩ á yɩ á na sɛ wʋlʋ tɩn gambɛ mʋ. Kʋntʋ tɩn, á na yɩ lwarɩm gambɛ, tʋʋnɩ laan mʋ wʋ́ ba dɩ ja abam. Á nan daa na yɩ balʋ na sɛ Wɛ ni tɩn, á wʋ́ na cɩga DƖ tee nɩ. ¹⁷ A nan kɩ Wɛ le, dɩ abam dɛɛn ya na yɩ lwarɩm gambɛ yɩ á laan kwe á tɩtɩ á pa Wɛ cɩga kam zaasɩm yɩ á sɛ-ka dɩ á wʋ maama tɩn. ¹⁸ Wɛ mʋ vrɩ abam lwarɩm jɩŋa nɩ, yɩ á laan ji DƖ cɩga kam tɩntʋŋna.

¹⁹ Abam wʋbʋŋa ta na wʋ bɩgɩ tɩn mʋ pɛ a kwe nabiinǝ mɩmaŋa a ma maŋɩ a brɩ abam kʋntʋ doŋ. Abam dɛɛn kwe á maama mʋ á pa wo-digiru dɩ lwarɩm kikiǝ yɩ á yɩ tɩ gambɛ, yɩ á tʋŋɩ wo-lwaanʋ kʋ ja gaalɩ. Lele kʋntʋ, á laan nan maŋɩ sɩ á kwe á maama mʋ á pa Wɛ cɩga kam, sɩ á taá yɩ ka gambɛ sɩ á taá ŋwɩ dɩ wʋ-poŋo. ²⁰ Abam dɛɛn na yɩ lwarɩm gambɛ tɩn, Wɛ cɩga kam ya ba te abam. ²¹ Abam na kɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ tɩn dɛɛn jɩgɩ bɛɛ nyɔɔrɩ mʋ tɩ pa abam? Tɩ laan nan jɩgɩ cavɩɩra mʋ dɩ abam. Wǝǝnu tɩntʋ kweelim je nan yɩ tʋʋnɩ mʋ. ²² Kʋ daarɩ lele kʋntʋ Wɛ vrɩ abam lwarɩm gambɛɛm wʋnɩ, yɩ á laan yɩ DƖ gambɛ-sonnu mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ á jɩgɩ nyɔɔrɩ dɩ á na ŋwɩ dɩ wʋ-poŋo tɩn, yɩ kʋ kweelim je nɩ á wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. ²³ Lwarɩm ŋwɩɩrʋ yɩ tʋʋnɩ mʋ. Kʋ daarɩ Wɛ pɛɛrɩ dɩlʋ DƖ na pɛ dɩbam zaanɩ tɩn mʋ yɩ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ, dɩ́ na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

7

Cullu tɩm daa ba te dɩbam

¹ A ko-biǝ-ba, á maama ye cullu laŋa na yɩ te. Kʋntʋ ŋwaanɩ á ye nɩ cullu na te nɔɔnʋ, kʋ yɩ sɩ kʋ taa ve o tʋʋnɩ mʋ. O nan na tɩga, tɩ daa ba te-o. ² Kʋ nyɩ nɩ kaanɩ na zʋ barʋ te tɩn mʋ. Culu brɩ nɩ o barʋ wʋm ta na ŋwɩ maŋa kalʋ tɩn, o ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o yagɩ o barʋ wʋm. O barʋ wʋm nan na tɩga, o laan jɩgɩ ni sɩ o zʋ barʋ wʋdoŋ, culu daa wʋ vɔgɩ-ba daanɩ. ³ Kʋntʋ ŋwaanɩ, o barʋ wʋm ta na ŋwɩ, yɩ kaanɩ wʋm na ve o zʋ barʋ wʋdoŋ, o cɔgɩ mʋ. O barʋ wʋm nan na tɩga, culu kʋm daa wʋ vɔgɩ-ba daanɩ. O laan na zʋ barʋ wʋdoŋ, o daa wʋ cɔgɩ.

⁴ A ko-biǝ-ba, kʋ yɩ kʋntʋ mʋ dɩ abam dɩ. Kʋ na yɩ cullu tɩm laŋa nɩ, abam maama nyɩ dɩ twa mʋ te, Zezi Krisi na tɩgɩ tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ ma pa dɩ́ yigǝ lɩ cullu tɩm wʋnɩ, yɩ dɩ́ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ kɩ dɩ́ tɩtɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ jɩŋa nɩ, wʋntʋ yɩ Zezi wʋlʋ na bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn. Kʋ maa paɩ dɩ́ tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna dɩ́ pa Wɛ. ⁵ Dɩ́ dɛɛn kɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ dɩ́ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn. Wɛ cullu tɩm nan brɩ dɩbam kʋlʋ na yɩ lwarɩm tɩn, yɩ dɩ́ fra ta yǝni ya zʋʋrɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ. Kʋ dɛɛn ma pa dɩ́ kɩ kǝm-balwaarʋ tɩlʋ na jɩgɩ dɩbam tɩ ve tʋʋnɩ tɩn. ⁶ Cullu tɩm dɛɛn tiini tɩ pɩɩnɩ dɩbam mʋ dɩ dam. Lele kʋntʋ tɩ nan daa ba te dɩbam, dɩ́ na tɔgɩ dɩ Zezi dɩ́ tɩ tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ tɩn, dɩ́ na tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam te tɩn, kʋ yɩ DƖ Joro* kʋm na wʋ dɩ́ bɩcara nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Dɩ́ laan tɔgɩ cwǝ-dʋŋa kam kʋntʋ, sɩ kʋ daɩ cwǝ-doŋǝ kalʋ na yɩ cullu tɩlʋ na pʋpʋnɩ tɩ tiŋi tɔnɔ wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ.

Wɛ cullu tɩm brɩ dɩbam lwarɩm na yɩ te tɩn

⁷ Bɛɛ mʋ dɩ́ nan wʋ́ ta cullu tɩm laŋa nɩ? Tɩ yɩ lwarɩm mʋ na? Aye, kʋ daɩ kʋntʋ. Wɛ cullu tɩm nan mʋ pɛ a lwarɩ lwarɩm na yɩ te tɩn. Tɩ ya na wʋ brɩ nɩ: «Yɩ pa n yi zʋ n donnǝ wǝǝnu», a ya bá ta ye nɩ a yi na zʋ a donnǝ wǝǝnu, kʋ yɩ lwarɩm mʋ. ⁸ Culu kʋm kʋntʋ nan mʋ pɛ lwarɩm na cwǝŋǝ dɩ zʋ a wʋbʋŋa kʋ pa a yi zʋ wǝǝnu zanzan. Cullu nan na tǝrǝ, lwarɩm bá ta jɩgɩ dam. ⁹ A dɛɛn ya ta na yǝri Wɛ cullu tɩm tɩn, a ŋwɩ mʋ a ya ba liǝ. A laan nan na tu a lwarɩ Wɛ cullu tɩm na brɩ kʋlʋ tɩn mʋ pɛ lwarɩm jɩgɩ dam a baŋa nɩ, ¹⁰ yɩ a nyɩ nɩ a tɩgɩ mʋ te. Wɛ cullu tɩlʋ ya na maŋɩ sɩ tɩ pa nɔɔna ŋwɩa tɩn laan pɛ tʋʋnɩ mʋ ja-nɩ. ¹¹ Bɛŋwaanɩ, a na ni cullu tɩm tɩn mʋ pɛ lwarɩm laan na cwǝŋǝ dɩ ganɩ-nɩ, yɩ dɩ tɔgɩ cullu tɩm ŋwaanɩ dɩ pa tʋʋnɩ ja-nɩ. ¹² Kʋntʋ nan brɩ nɩ Wɛ cullu tɩm ba jɩgɩ lwarɩm mʋ. Ni dɩlʋ maama Wɛ na pɛ dɩbam tɩn ba jɩgɩ lwarɩm. Dɩ yɩ lanyɩranɩ mʋ yɩ dɩ jɩgɩ cɩga.

¹³ Kʋntʋ nan brɩ nɩ Wɛ cullu tɩlʋ na lana tɩn mʋ jaanɩ a tʋʋnɩ dɩm dɩ ba na? Awo. Kʋ yɩ lwarɩm mʋ dɛ Wɛ cullu tɩm dɩ pa tʋʋnɩ ja-nɩ. Kʋntʋ kɩ sɩ nɔɔna mʋ wanɩ ba lwarɩ lwarɩm na sɩɩnɩ dɩ yɩ te tɩn. Cullu tɩm ma pa lwarɩm tiini dɩ puli dɩ brɩ dɩ na yɩ balɔrɔ te tɩn.

Lwarɩm dam na tʋŋɩ nabiinǝ wʋnɩ te tɩn

¹⁴ Dɩ́ ye nɩ Wɛ cullu tɩm tɔgɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ. Amʋ nan yɩ lʋgʋ baŋa nabiinu mʋ, yɩ a yɩ lwarɩm gambaa. ¹⁵ A nan yǝri woŋo kʋlʋ a na kɩ tɩn kuri. Amʋ yǝni a ba kɩ kʋlʋ a na lagɩ tɩn, yɩ a laan daarɩ a kɩ kʋlʋ a na culi tɩn. ¹⁶ A na yǝni a kɩ kʋlʋ a na ba lagɩ sɩ a kɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ a sɛ nɩ Wɛ cullu tɩm yɩ cɩga mʋ. ¹⁷ Kʋntʋ, kʋ daɩ nɩ a tɩtɩ mʋ paalɩ a kɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ, kʋ nan yɩ lwarɩm dɩlʋ na wʋ a wʋnɩ tɩn mʋ pa a kɩa. ¹⁸ A nan ye nɩ lanyɩranɩ tǝri a wʋnɩ, dɩ a na yɩ nabiinu yɩ a fra zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ tɩn. Bɛŋwaanɩ, a na yǝni a jɩgɩ wʋbʋŋa sɩ a kɩ lanyɩranɩ, a ta warɩ lanyɩranɩ wʋm a kɩ. ¹⁹ A yǝni a ba kɩ lanyɩranɩ nɩ a wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn, yɩ a laan daarɩ a kɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ a na ba lagɩ sɩ a kɩ tɩn. ²⁰ A na yǝni a kɩ kʋlʋ a wʋbʋŋa na ba lagɩ sɩ a kɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ kʋ daɩ a tɩtɩ mʋ paalɩ a kɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ, kʋ yɩ lwarɩm dɩlʋ na wʋ a wʋnɩ tɩn mʋ paɩ a kɩa.

²¹ A nan lwarɩ kʋ na yǝni kʋ kɩ amʋ te tɩn: A na yǝni a bʋŋɩ sɩ a kɩ kʋlʋ na lana tɩn, kʋ yɩ lwarɩm yɩranɩ mʋ aá kɩ. ²² A tiini a jɩgɩ wʋpolo a bɩcarɩ nɩ dɩ Wɛ cullu tɩm. ²³ A nan ye nɩ dam dɩdoŋ mʋ wʋ amʋ wʋnɩ, kʋ na lagɩ sɩ kʋ pa a taa tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ na ba lana tɩn. Dam dɩm kʋntʋ maa lagɩ sɩ dɩ cɔgɩ a wʋbʋŋa yam na lagɩ sɩ ya da cwǝ-ŋʋŋa kalʋ tɩn. Kʋntʋ maa pɩɩnɩ amʋ, yɩ lwarɩm dɩlʋ na wʋ a wʋnɩ tɩn paɩ a ta tɔgɩ lwarɩm cwǝŋǝ. ²⁴ Lɛɛrʋ maa jɩgɩ-nɩ, lwarɩm dɩlʋ na wʋ a wʋnɩ tɩn na lagɩ sɩ dɩ pa tʋʋnɩ ja-nɩ tɩn ŋwaanɩ. Wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o vrɩ-nɩ o yagɩ? ²⁵ Amʋ kɩ Wɛ le dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwaanɩ. Wʋntʋ mʋ wʋ́ joŋi-nɩ.

Kʋ na yɩ a wʋbʋŋa yam wʋnɩ, a sɛ Wɛ cullu tɩm mʋ. A nan na yɩ lʋgʋ baŋa nabiinu tɩn mʋ paɩ a tɔgɩ lwarɩm cwǝŋǝ.

8

Wɛ Joro kʋm na paɩ dɩ́ ŋwɩ dɩ Wɛ te tɩn

¹ Kʋntʋ tɩn, balʋ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, Wɛ daa bá di ba taanɩ sɩ DƖ cɔgɩ-ba. ² Wɛ Joro* kʋm mʋ paɩ dɩ́ jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ. Wɛ Joro kʋm dam dɩm mʋ pɛ dɩ́ na vrɩm lwarɩm dɩ tʋʋnɩ jɩŋa nɩ. ³ Dɩbam na yɩ nabiinǝ yɩ dɩ́ bwǝnǝ tɩn mʋ paɩ dɩ́ warɩ Wɛ cullu tɩm dɩ́ da. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩ́ daa bá wanɩ dɩ́ na cɩga Wɛ tee nɩ DƖ cullu tɩm tɔgɩm ŋwaanɩ. Woŋo kʋlʋ cullu tɩm na wʋ wanɩ tɩ kɩ tɩn, Wɛ mʋ kɩa, dɩ DƖ na tʋŋɩ DƖ tɩtɩ Bu sɩ o ba o ji nabiinu, yɩ o nyɩ dɩ nabiinǝ balʋ lwarɩm na waɩ-ba tɩn. O ma ba o tɩ nabiinǝ lwarɩm ŋwaanɩ, sɩ o ma cɔgɩ lwarɩm na jɩgɩ dam dɩlʋ nabiinǝ baŋa nɩ tɩn. ⁴ Wɛ kɩ kʋntʋ sɩ kʋ pa dɩ́ na cɩga mʋ DƖ tee nɩ, sɩ dɩ́ na cwǝŋǝ dɩ́ kɩ kʋlʋ maama Wɛ cullu tɩm na brɩ nɩ kʋ maŋɩ tɩn. Bɛŋwaanɩ dɩbam yɩ balʋ na tɔgɩ Wɛ Joro kʋm cwǝŋǝ tɩn mʋ, sɩ dɩ́ daa ba tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ nabiinǝ fra na zʋʋrɩ tɩn. ⁵ Balʋ nan na tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩm kʋntʋ doŋ tɩn tiini ba kwe ba wʋbʋŋa ba tiŋi wǝǝnu tɩlʋ nabiinǝ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn baŋa nɩ mʋ. Kʋ daarɩ balʋ na tɔgɩ Wɛ Joro kʋm cwǝŋǝ kam tɩn kwe ba wʋbʋŋa ba tiŋi wo-laarʋ tɩlʋ Wɛ Joro kʋm wʋbʋŋa na lagɩ tɩn baŋa nɩ mʋ. ⁶ Nɔɔnʋ wʋbʋŋa na tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ nabiinǝ fra na zʋʋrɩ tɩn, tʋʋnɩ wʋ́ ja kʋntʋ tu. Wʋlʋ wʋbʋŋa nan na tɔgɩ Wɛ Joro kʋm cwǝŋǝ kam tɩn wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ dɩ wʋ-zuru. ⁷ Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ na tɔgɩ nabiinǝ wʋbʋŋ-yɔɔrʋ tɩm, o yɩ Wɛ dʋm mʋ, o ba kɩ kʋlʋ Wɛ niǝ yam na brɩ tɩn, o nan warɩ-ya dɩ o sɛ. ⁸ Balʋ maama na tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ nabiinǝ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn bá wanɩ ba pa Wɛ wʋ poli.

⁹ Abam nan ba tɔgɩ nabiinǝ wʋbʋŋ-yɔɔrʋ na lagɩ kʋlʋ tɩn. Á tɔgɩ Wɛ Joro* kʋm na lagɩ kʋlʋ tɩn mʋ, kʋ na wʋ á bɩcarɩ nɩ tɩn ŋwaanɩ. Zezi Krisi Joro*f1* kʋm nan na tǝri nɔɔnʋ wʋlʋ bɩcarɩ nɩ tɩn, o daɩ Zezi nɔɔnʋ. ¹⁰ Zezi Krisi na wʋ á bɩcara nɩ tɩn, o Joro kʋm mʋ paɩ á ŋwɩ dɩ Wɛ, á na nɛ cɩga DƖ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ. Á yɩra yam nan maŋɩ sɩ ya tɩ mʋ lwarɩm dɩm ŋwaanɩ. ¹¹ Wɛ mʋ bi Zezi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, DƖ Joro kʋm na sɩɩnɩ kʋ wʋ á bɩcara nɩ, Wɛ wʋ́ pa abam yɩra yalʋ na maŋɩ sɩ ya tɩ tɩn joori ya na ŋwɩa, DƖ Joro kʋm na wʋ á bɩcara nɩ tɩn ŋwaanɩ.

¹² Kʋntʋ, a ko-biǝ-ba, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá ŋwɩ nɩ Wɛ Joro kʋm na lagɩ te tɩn mʋ, sɩ kʋ daɩ sɩ dɩ́ taá tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ nabiinǝ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn. ¹³ Bɛŋwaanɩ, á na tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ nabiinǝ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn, tʋʋnɩ wʋ́ ja abam. Kʋ daarɩ, á nan na tɔgɩ Wɛ Joro kʋm dam ŋwaanɩ á cɩ á tɩtɩ dɩ kǝm-balwaarʋ tɩlʋ á fra na zʋʋrɩ tɩn, á wʋ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ¹⁴ Balʋ maama na paɩ Wɛ Joro kʋm brɩ-ba cwǝŋǝ tɩn yɩ Wɛ biǝ mʋ. ¹⁵ Joro kʋlʋ Wɛ na kɩ á bɩcara nɩ tɩn ba paɩ fʋʋnɩ jɩgɩ abam daga nɩ gambɛ te. Wɛ Joro kʋm nan paɩ á yɩ Wɛ biǝ mʋ. Kʋ maa paɩ dɩ́ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ bǝŋi Wɛ nɩ ‹Dɩ́ Ko Baba.› ¹⁶ Wɛ Joro kʋm mʋ paɩ dɩbam jwǝǝru tɩm lwarɩ nɩ dɩ́ sɩɩnɩ dɩ́ yɩ Wɛ biǝ mʋ. ¹⁷ Dɩ́ na yɩ Wɛ biǝ tɩn, dɩ́ wʋ́ ba dɩ́ na wo-laarʋ tɩlʋ maama DƖ na tiŋi sɩ DƖ pa DƖ biǝ bam tɩn. Dɩ́ wʋ́ tɔgɩ dɩ DƖ Bu Zezi Krisi dɩ́ joŋi kʋlʋ maama Wɛ na tiŋi sɩ DƖ pa-o tɩn. Dɩ́ na tɔgɩ dɩ Zezi dɩ́ na yaara, dɩ́ laan wʋ́ ba dɩ́ tɔgɩ dɩd-o dɩ́ na paarɩ zulǝ.

Dɩ́ jɩgɩ tɩɩna nɩ dɩ́ wʋ́ na paarɩ-zulǝ Wɛ tee nɩ

¹⁸ Amʋ ye nɩ dɩ́ na jɩgɩ yaara yalʋ lele tɩn bá wanɩ ya taa maɩ dɩ paarɩ-zulǝ yalʋ dɩ́ na wʋ́ na Wɛ tee nɩ tɩn. ¹⁹ Wɛ na kɩ wǝǝnu tɩlʋ maama tɩn tiini tɩ lagɩ sɩ tɩ na dɛ dɩm Wɛ na wʋ́ ba DƖ brɩ DƖ biǝ bam paarɩ-zulǝ jaja tɩn. ²⁰ Wǝǝnu tɩlʋ maama Wɛ na kɩ tɩn tu tɩ daa ba jɩgɩ kuri. Kʋ nan daɩ wǝǝnu tɩm tɩtɩ mʋ lagɩ kʋntʋ. Kʋ yɩ Wɛ mʋ pɛ tɩ ji kafɛ, yɩ DƖ nan paɩ tɩ ta jɩgɩ tɩɩna nɩ, ²¹ wǝǝnu tɩlʋ maama DƖ na kɩ tɩn wʋ́ ba tɩ na vrɩm, sɩ tɩ daa yɩ cɔgɩ nɩ tɩ zɩm na yǝni tɩ cɔgɩ te tɩn. Wɛ wʋ́ fɔgɩ DƖ kwɛ-tɩ sɩ tɩ laan ba tɩ taa jɩgɩ lam DƖ tee nɩ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ DƖ biǝ bam na wʋ́ na paarɩ-zulǝ yalʋ tɩn.

²² Dɩ́ nan ye nɩ wǝǝnu tɩlʋ maama Wɛ na kɩ tɩn jɩgɩ cam mʋ dɩ zɩm maama, nɩ kaanɩ na vri pugǝ yɩ o kʋnɩ te tɩn. ²³ Kʋ nan daɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ yɩranɩ, kʋ yɩ dɩ dɩbam balʋ Wɛ na kɩ DƖ Joro* kʋm dɩ́ bɩcara nɩ tɩn dɩ mʋ. Kʋntʋ mʋ yɩ Wɛ dayigǝ pɛɛrɩ dɩlʋ na brɩ nɩ dɩ́ wʋ́ ba dɩ́ na DƖ wo-laarʋ tɩm maama. Dɩbam dɩ nan kʋnɩ mʋ, yɩ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna dɩ́ cǝgi maŋa kam Wɛ na wʋ́ pa dɩ́ ji DƖ tɩtɩ sɔŋɔ biǝ, sɩ DƖ vrɩ dɩ́ yɩra yam yaara maama wʋnɩ. ²⁴ Wɛ na vrɩ dɩbam tɩn mʋ paɩ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna nɩ dɩ́ wʋ́ na kʋlʋ DƖ na wʋ́ pa dɩbam tɩn. Dɩ́ ya na maŋɩ dɩ́ na kʋlʋ dɩ́ na jɩgɩ tɩɩna kʋ ŋwaanɩ tɩn, dɩ́ ya daa bá ta jɩgɩ kʋ tɩɩna. Nɔɔn-nɔɔnʋ ba ta tɩɩnɩ kʋlʋ o na maŋɩ o na tɩn. ²⁵ Dɩ́ nan ta jɩgɩ tɩɩna sɩ dɩ́ wʋ́ na Wɛ wo-laarʋ tɩlʋ dɩ́ ta na wʋ nɛ tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ zuri dɩ́ yɩra dɩ́ cǝgi tɩ maŋa kam.

²⁶ Wɛ Joro kʋm dɩ nan wǝli dɩbam, dɩ́ na bwǝnǝ tɩn ŋwaanɩ. Dɩbam yǝri dɩ́ na wʋ́ loori Wɛ te sɩ kʋ maŋɩ tɩn. DƖ Joro kʋm nan loori-DƖ kʋ pa dɩbam dɩ ŋwana yalʋ na bá wanɩ ya ta dɩ nabiinǝ bɩtarɩ tɩn. ²⁷ Wɛ nan ye dɩ́ bɩcara na yɩ te tɩn, yɩ DƖ kwǝri DƖ ye DƖ Joro kʋm dɩ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn, bɛŋwaanɩ Wɛ Joro kʋm tɔgɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ, yɩ kʋ loori Wɛ kʋ pa dɩbam balʋ na yɩ DƖ nɔɔna tɩn.

²⁸ Dɩ́ ye nɩ balʋ na soe Wɛ yɩ DƖ bǝŋi-ba nɩ DƖ na maŋɩ DƖ lɩ wʋbʋŋa te tɩn, DƖ kɩ-ba lanyɩranɩ woŋo maama wʋnɩ. ²⁹ Wɛ dɛɛn maŋɩ DƖ jɩgɩ bantʋ wʋbʋŋa DƖ bɩcarɩ nɩ faŋa faŋa mʋ, yɩ DƖ daarɩ DƖ kuri-ba sɩ ba laan ba ba taa nyɩ nɩ DƖ Bu wʋm na yɩ te tɩn. Kʋntʋ ma wʋ́ pa Wɛ Bu Zezi na nyaana zanzan, balʋ dɩ na yɩ Wɛ biǝ yɩ ba saŋɩ o kwaga tɩn ŋwaanɩ. ³⁰ Wɛ nan na maŋɩ DƖ kuri balʋ tɩn mʋ DƖ bǝŋi sɩ ba taa yɩ DƖ nɔɔna. DƖ na bǝŋi-ba kʋntʋ tɩn, DƖ ma pa ba na cɩga DƖ tee nɩ. Balʋ DƖ na pɛ ba na cɩga kam tɩn mʋ DƖ pɛ ba na paarɩ-zulǝ DƖ tee nɩ.

Wɛ sono kʋm na tiini kʋ dagɩ te tɩn

³¹ Kʋ na yɩ kʋntʋ tɩn, dɩ́ wʋ́ ta nɩ bɛɛ mʋ? Wɛ na wʋra dɩ dɩbam tɩn, nɔɔnʋ wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o cɔgɩ dɩbam? ³² Wɛ nan wʋ vɩn sɩ DƖ tɩtɩ Bu wʋm na yaara, yɩ DƖ sɛ DƖ kɩ-o nabiinǝ jɩŋa nɩ sɩ o tɩ dɩbam maama ŋwaanɩ. Wɛ na pɛ dɩbam DƖ Bu wʋm kʋntʋ tɩn, DƖ ta wʋ́ kwe wo-laarʋ maama DƖ pa dɩbam zaanɩ DƖ wǝli da. ³³ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o co dɩbam balʋ Wɛ na kuri tɩn DƖ yigǝ nɩ. Bɛŋwaanɩ kʋ yɩ Wɛ tɩtɩ mʋ pɛ dɩ́ na cɩga DƖ tee nɩ. ³⁴ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o pa dɩ́ ga bʋra Wɛ tee nɩ. Bɛŋwaanɩ kʋ yɩ Zezi Krisi tɩtɩ mʋ tɩgɩ dɩbam ŋwaanɩ, yɩ o joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ o jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ. O laan maa je Wɛ jazɩm nɩ yɩ o loori Wɛ o pa dɩbam. ³⁵ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o cɔgɩ dɩbam dɩ Zezi Krisi sono kʋm daanɩ. Yaara mʋ wʋ́ wanɩ ya cɔgɩ dɩbam dɩ Zezi Krisi sono kʋm na? Wʋ-cɔgɔ mʋ naa, bɛɛsa mʋ naa, kana mʋ naa, yinigǝ mʋ naa, cam dɩlʋ na wʋ́ ba tɩn mʋ naa, naa tʋʋnɩ mʋ? Awo, tɩ bá wanɩ tɩ cɔgɩ dɩbam dɩ Zezi Krisi sono kʋm daanɩ. ³⁶ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Dɩbam na yɩ nmʋ Wɛ nɔɔna tɩn mʋ paɩ dɩ́ tɔgɩ tʋʋnɩ wʋ dɩ́ kɛ dɛ maama.

Ba kwe dɩbam ba ma ji nɩ peeni sɩlʋ ba na jɩgɩ ba ve ba gʋ te tɩn mʋ.»

³⁷ Wɛ nan na soe dɩbam tɩn, DƖ tiini DƖ paɩ dɩbam wɔnɔ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama wʋnɩ. ³⁸ Bɛŋwaanɩ amʋ ye lanyɩranɩ nɩ kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ kʋ na wʋ́ wanɩ kʋ cɔgɩ dɩbam dɩ Wɛ sono kʋm daanɩ. Kʋ na yɩ tʋʋnɩ naa ŋwɩa, naa kʋ na yɩ malɛsɩ naa wɛyuu tɩlampolo dɩdɛɛra bam maama, naa kʋ na yɩ zɩm wǝǝnu naa jwa wǝǝnu tɩlʋ na bɩɩnɩ tɩn, naa wǝǝnu tɩlʋ maama na jɩgɩ dam nabiinǝ baŋa nɩ tɩn, ³⁹ kʋ na yɩ wǝǝnu tɩlʋ na jɩgɩ dam wɛyuu tɩlampolo nɩ dɩ tɩlʋ na jɩgɩ dam tɩga kuri nɩ tɩn, naa wǝǝnu tɩlʋ maama Wɛ na kɩ tɩn, tɩntʋ maama wʋnɩ kʋlʋkʋlʋ bá wanɩ kʋ cɔgɩ dɩbam dɩ Wɛ sono kʋm daanɩ, bɛŋwaanɩ kʋ yɩ sono kʋlʋ Wɛ na jɩgɩ dɩ dɩbam dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn mʋ.

9

Wɛ na kuri balʋ sɩ ba taa yɩ DƖ nɔɔna tɩn

¹ Amʋ na yɩ Zezi Krisi nɔɔnʋ tɩn, a ŋɔɔnɩ cɩga mʋ sɩ kʋ daɩ vwan. Wɛ Joro* kʋm na wʋ a bɩcarɩ nɩ tɩn mʋ paɩ a ye nɩ kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ, ² dɩ a na brɩ nɩ a wʋ tiini kʋ cɔgɩ yɩ a jɩgɩ liǝ maŋa maama amʋ tɩtɩ dwi tiinǝ bam ŋwaanɩ dɩ ba na wʋ sɛ Zezi Krisi tɩn. ³ A ya wʋ́ ta lagɩ sɩ Wɛ cɔgɩ amʋ tɩtɩ DƖ daarɩ DƖ pɔɔrɩ-nɩ Zezi Krisi tee nɩ, dɩ kʋ na wʋ́ wanɩ kʋ pa a ko-biǝ Zwifǝ bam na vrɩm. ⁴ Ba yɩ Yisɩrayɛlɩ* dwi tiinǝ mʋ. Kʋ yɩ bantʋ mʋ Wɛ dɛɛn pɛ ba ji DƖ biǝ, yɩ DƖ pa-ba DƖ paarɩ-zulǝ yam. DƖ ma go ni nɩ DƖ wʋ́ ta wʋra dɩ ba, yɩ DƖ daarɩ DƖ kɩ DƖ cullu tɩm ba jɩŋa nɩ. DƖ ma brɩ-ba ba na maŋɩ sɩ ba taa zuli-DƖ te tɩn. DƖ ma daarɩ DƖ go niǝ dɩ ba. ⁵ Ba dwi dɩm kuri nuŋi dɩbam nabaarʋ Abraham* dwi dɩm wʋnɩ mʋ. Ba na lʋgɩ Zezi Krisi lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, kʋ yɩ bantʋ dwi dɩm wʋnɩ mʋ ba lʋg-o. Wʋntʋ mʋ yɩ wǝǝnu maama Tu. O maa yɩ Wɛ yɩ o maŋɩ dɩ zulǝ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina.

⁶ A nan ba lagɩ a ta nɩ Wɛ na goni DƖ ni sɩ DƖ kɩ kʋlʋ tɩn jigi kafɛ. Bɛŋwaanɩ kʋ daɩ nɩ Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ bam maama mʋ sɩɩnɩ ba yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ cɩga cɩga Wɛ yigǝ nɩ. ⁷ Abraham dwi tiinǝ bam maama nan daɩ o biǝ cɩga cɩga Wɛ yigǝ nɩ. Wɛ dɛɛn tagɩ dɩ Abraham DƖ wɩ: «Nmʋ bu Yizakɩ dwi dɩm yɩranɩ mʋ wʋ́ ta yɩ n dwi tiinǝ cɩga cɩga.» ⁸ Kʋ brɩ nɩ Wɛ tee nɩ, kʋ daɩ biǝ balʋ maama Abraham na lʋgɩ tɩn mʋ yɩ Wɛ biǝ cɩga cɩga. Kʋ nan yɩ biǝ balʋ Wɛ na goni ni ba ŋwaanɩ tɩn mʋ sɩɩnɩ ba yɩ DƖ biǝ cɩga cɩga. ⁹ Bɛŋwaanɩ Wɛ dɛɛn goni ni DƖ wɩ: «Maŋa kam kʋntʋ na joori ka yi, amʋ wʋ́ joori a ba dɩ Sara* lʋgɩ bǝkǝrǝ.»

¹⁰ Kʋ dɛ kʋntʋ mʋ yɩ dɩbam nabaarʋ Yizakɩ kaanɩ Rabɛka dɛɛn ja pugǝ o lʋ yiywa bale. ^11-12 Maŋa kam Rabɛka ta na wʋ lʋgɩ o biǝ bale bam yɩ ba daa ta yǝri lanyɩranɩ naa balɔrɔ tɩn, Wɛ dɛɛn tagɩ dɩd-o DƖ wɩ: «Nakwɩ wʋm mʋ wʋ́ ta yɩ o nyaanɩ wʋm tɩntʋŋnʋ.» Kʋ kɩ kʋntʋ sɩ Wɛ na kuri-ba daanɩ te tɩn mʋ tɔgɩ DƖ na maŋɩ DƖ lɩ wʋbʋŋa te tɩn. Kʋ brɩ nɩ Wɛ kurim dɩm tɔgɩ DƖ na bǝŋi wʋlʋ sɩ o taa yɩ DƖ nɔɔnʋ tɩn mʋ, sɩ kʋ daɩ nɔɔnʋ wʋm tɩtʋŋa ŋwaanɩ, ¹³ nɩ kʋ daa ta na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Amʋ soe Zakɔbɩ*, yɩ a daarɩ a yagɩ Ezayu.»

¹⁴ Dɩ́ nan wʋ́ ta nɩ bɛɛ mʋ? Dɩ́ bá wanɩ dɩ́ ta nɩ Wɛ ba jɩgɩ cɩga dɩ DƖ na kɩ te tɩn. ¹⁵ Bɛŋwaanɩ Wɛ dɛɛn tagɩ dɩ Moyisi* DƖ wɩ:

«Amʋ wʋ́ ja nɔɔnʋ wʋlʋ ŋwaŋa

a na lagɩ tɩn mʋ,

yɩ a daarɩ a duri nɔɔnʋ wʋlʋ yibwǝnǝ

a na lagɩ tɩn.»

¹⁶ Kʋntʋ brɩ nɩ kʋ maama tɔgɩ Wɛ na jɩgɩ nɔɔna ŋwaŋa te tɩn mʋ, sɩ kʋ daɩ nabiinǝ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn naa ba tɩtʋŋa na yɩ te tɩn ŋwaanɩ. ¹⁷ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ, nɩ Wɛ dɛɛn tagɩ dɩ Ezipi* pa-farʋ wʋm DƖ wɩ: «Amʋ pɛ n di paarɩ sɩ a wanɩ a tɔgɩ nmʋ ŋwaanɩ mʋ a brɩ nɔɔna amʋ dam dɩm na maɩ te tɩn, sɩ kʋ pa nɔɔna taa zǝŋi amʋ yɩrɩ dɩm lʋgʋ baŋa maama nɩ.» ¹⁸ Kʋ brɩ nɩ Wɛ duri balʋ ŋwaŋa DƖ na lagɩ tɩn mʋ, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa badonnǝ ta kʋ ba wʋrʋ nɩ DƖ na lagɩ te tɩn.

Wɛ jɩgɩ ni sɩ DƖ kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn

¹⁹ Abam wʋ dɩdʋa waɩ o bwe amʋ nɩ: «Kʋ na yɩ kʋntʋ, bɛɛ mʋ yɩ Wɛ nan brɩ nɩ nɔɔna kɩ ba cɔgɩ? Nɔɔn-nɔɔnʋ nan bá wanɩ o vɩn kʋlʋ Wɛ na lagɩ sɩ o kɩ tɩn.» ²⁰ Nabiinu yɩ wɔɔ mʋ sɩ o wanɩ o magɩ kantɔgɔ dɩ Wɛ? Kʋntʋ tɩn, kamɔgɔ wʋ́ wanɩ kʋ bwe kʋ mɔrʋ wʋm nɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ n mɔ-nɩ tɩntʋ doŋ» na? ²¹ Bɛŋwaanɩ kamɔ-mɔrʋ wʋm jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o kwe dɔgɔ o ma mɔ kamwarʋ tɩlʋ dwi maama o na lagɩ tɩn. O waɩ o cɛ dɔgɔ kʋm kʋntʋ o maa mɔɔnɩ kamɔgɔ sɩ kʋ taa yɩ lʋnnɩ nyɩm, yɩ o daarɩ o mɔɔnɩ kʋdoŋ sɩ kʋ taa yɩ tɩtʋŋa nyɩm.

²² Kʋ nan yɩ kʋntʋ mʋ dɩ Wɛ. DƖ na lagɩ sɩ DƖ brɩ nɔɔna DƖ ban-zɔŋɔ kʋm dɩ DƖ dam dɩm na maɩ te tɩn, DƖ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ DƖ kɩ kʋntʋ. DƖ nan pɩɩnɩ DƖ banɩ mʋ dɩ balʋ na pɛ DƖ banɩ zaŋɩ yɩ ba maŋɩ dɩ cɔgɩm tɩn, ²³ sɩ DƖ daarɩ DƖ pa nɔɔna balʋ DƖ na jɩgɩ ba ŋwaŋa tɩn tɔgɩ ba na DƖ paarɩ dɩm na tiini dɩ jɩgɩ zulǝ te tɩn. Bantʋ mʋ yɩ balʋ DƖ na maŋɩ DƖ lɩ sɩ ba zʋ DƖ paarɩ zulǝ yam wʋnɩ tɩn. ²⁴ Kʋ nan yɩ dɩbam mʋ kʋntʋ. Wɛ mʋ kuri dɩbam nabiinǝ dwi maama wʋnɩ, yɩ kʋ daɩ Zwifǝ dwi dɩm yɩranɩ má wʋnɩ, ²⁵ nɩ kʋ na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Oze tɔnɔ kʋm wʋnɩ te tɩn. Wɛ dɛɛn tagɩ DƖ wɩ:

«Nɔɔna balʋ ya na daɩ amʋ nɔɔna tɩn,

mʋ a laan wʋ́ bǝŋi-ba nɩ amʋ nɔɔna.

Dwi tiinǝ balʋ amʋ ya na ba soe tɩn,

mʋ a laan wʋ́ bǝŋi-ba nɩ amʋ nɔn-sonnu.»

²⁶ «Je sɩlʋ nɩ nɔ́ɔ Wɛ ya na tagɩ dɩ ba DƖ wɩ,

ba daɩ DƖ nɔɔna tɩn,

kʋ yɩ dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ bǝŋi-ba nɩ

Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ biǝ.»

²⁷ Ezayi* dɩ dɛɛn tagɩ Yisɩrayɛlɩ* tiinǝ bam taanɩ o wɩ:

«Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na maŋɩ ba tiini ba daga

nɩ bugǝ ni kasʋllʋ na daga te tɩn,

ba fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ wʋ́ na vrɩm.

²⁸ Bɛŋwaanɩ Yuutu Baŋa-Wɛ bá daanɩ sɩ DƖ kɩ kʋlʋ maama DƖ na maŋɩ DƖ lɩ wʋbʋŋa sɩ DƖ kɩ tɩn lʋgʋ baŋa nɩ.»

²⁹ Kʋ ta yɩ nɩnɛɛnɩ Ezayi na maŋɩ o ta te o wɩ:

«Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ ya na wʋ daarɩ dɩbam biǝ badaara DƖ yagɩ,

sɩ kʋ pa dɩ́ dwi dɩm toŋi,

dɩ́ ya wʋ́ ti mʋ,

nɩ Sodɔm* dɩ Gomɔɔrɩ tiinǝ bam dwi dɩm dɛɛn na ti te tɩn.»

³⁰ Dɩ́ nan wʋ́ ta nɩ bɛɛ mʋ? Dwi-gɛ* tiinǝ balʋ ya na ba kwaanɩ sɩ ba na cɩga Wɛ tee nɩ tɩn laan mʋ tu ba na cɩga Wɛ tee nɩ, ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ. ³¹ Kʋ daarɩ, Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na tiini ba kwaanɩ sɩ ba na cɩga Wɛ tee nɩ DƖ cullu tɩm tɔgɩm ŋwaanɩ tɩn, ba wʋ nɛ. ³² Bɛɛ mʋ yɩ ba nan wʋ nɛ cɩga Wɛ tee nɩ? Bantʋ ya bʋŋɩ sɩ ba na cɩga ba kǝm-laarʋ tɩm ŋwaanɩ mʋ, yɩ kʋ daɩ nɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ. Ba na vɩn sɩ ba sɛ Wɛ kʋntʋ tɩn, kʋ maa nyɩ dɩ ba magɩ ba naga mʋ dɩ kandwɛ dɩlʋ na paɩ nɔɔna tri ba tʋɩ tɩn, ³³ nɩ kʋ na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Nii-na, amʋ Wɛ lagɩ a cwi kandwɛ mʋ Siyɔn* nɩ.

Dɩ maa yɩ kandwɛ dɩlʋ nɔɔna na wʋ́ magɩ ba tɩtɩ dɩ dɩ ba tʋ tɩga nɩ tɩn.

Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ wʋlʋ na yɩ kandwɛ dɩm kʋntʋ*f2* tɩn,

cavɩɩra bá fɔgɩ ya ja kʋntʋ tu.»

10

¹ A ko-biǝ-ba, amʋ tiini a laga sɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na vrɩm, yɩ a yǝni a loori Wɛ a pa-ba kʋ ŋwaanɩ. ² Amʋ wʋ́ wanɩ a pa cɩga nɩ ba tiini ba lagɩ sɩ ba tʋŋɩ ba pa Wɛ, ba nan yǝri cwǝŋǝ kalʋ ba na maŋɩ sɩ ba tɔgɩ tɩn mʋ. ³ Ba maa yǝri cwǝŋǝ kalʋ Wɛ na pɛ sɩ nabiinǝ tɔgɩ da ba ma na cɩga DƖ tee nɩ tɩn. Ba maa tiŋi ba tɩtɩ cwǝŋǝ sɩ ba maa na cɩga Wɛ tee nɩ, yɩ ba ba sɛ sɩ ba taa tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ Wɛ na tiŋi tɩn. ⁴ Zezi Krisi mʋ pɛ Wɛ cullu tɩm tɔgɩm cwǝŋǝ kam laan ba ka kweeli, kʋ ma pa balʋ maama na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn laan na cɩga Wɛ tee nɩ.

Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn wʋ́ na vrɩm

⁵ Moyisi dɛɛn pʋpʋnɩ nɔɔnʋ na wʋ́ kɩ te sɩ o ma na cɩga Wɛ tee nɩ DƖ cullu tɩm tɔgɩm ŋwaanɩ tɩn. O pʋpʋnɩ o wɩ: «Wʋlʋ na kɩ Wɛ cullu tɩm na wɩ te tɩn wʋ́ na ŋwɩa kʋ ŋwaanɩ.» ⁶ Kʋ nan daa na yɩ nɔɔnʋ na wʋ́ kɩ te sɩ o ma na cɩga Wɛ tee nɩ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ, kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Yɩ zaŋɩ n bwe n tɩtɩ nɩnɛɛnɩ, wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o di Wɛ-sɔŋɔ?» Kʋ lagɩ kʋ ta nɩ, sɩ o pa Zezi Krisi tu o ba o zǝni dɩbam. ⁷ «Nan yɩ bwe n tɩtɩ nɩ, wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o tu curu?» Kʋ lagɩ kʋ ta nɩ, sɩ o pa Zezi bi o yagɩ tʋʋnɩ sɩ o joori o ba. ⁸ Kʋ nan maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Wɛ taanɩ dɩm daɩ yigǝ yigǝ dɩ nmʋ, dɩ wʋ nmʋ ni nɩ dɩ n bɩcarɩ nɩ.» Kwǝrǝ kam kʋntʋ mʋ dɩbam tɔɔlɩ dɩ́ brɩ nɔɔna sɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. ⁹ Kʋ tagɩ kʋ wɩ, nmʋ na tagɩ dɩ n ni nɩ Zezi mʋ yɩ woŋo maama Yuutu, yɩ nmʋ na sɛ n bɩcarɩ nɩ, sɩ Wɛ sɩɩnɩ DƖ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ, Wɛ wʋ́ vrɩ-m. ¹⁰ Bɛŋwaanɩ, kʋ yɩ nmʋ bɩcarɩ nɩ mʋ nń sɛ dɩ n wʋ-dɩdʋa yɩ n na cɩga Wɛ tee nɩ, yɩ nmʋ wʋ́ ma n ni mʋ n ta jaja nɩ Zezi mʋ yɩ Yuutu, sɩ n ma n na vrɩm. ¹¹ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn, cavɩɩra bá ja kʋntʋ tu.» ¹² Kʋntʋ, kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ nɔɔna maama, kʋ na yɩ Zwifǝ dɩ dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ. Ba maama Yuutu yɩ dɩdʋa mʋ, yɩ wʋntʋ mʋ yǝni o paɩ balʋ maama na loor-o tɩn zǝnǝ zanzan. ¹³ Bɛŋwaanɩ, «wʋlʋ maama na loori zǝnǝ dɩ́ Yuutu wʋm yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn wʋ́ na vrɩm.»

¹⁴ Kʋ nan na yɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔna wʋ́ kɩ ta mʋ ba loori zǝnǝ o tee nɩ, yɩ ba wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o? Ba nan wʋ́ kɩ ta mʋ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o, yɩ ba wʋ ni o kwǝrǝ? Ba nan wʋ́ kɩ ta mʋ ba ni o kwǝrǝ yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ tɔɔlɩ-ka o brɩ-ba? ¹⁵ Nɔɔnʋ nan wʋ́ kɩ ta mʋ o vu o tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam o brɩ-ba dɩ ba na wʋ tʋŋ-o? Kʋ nan pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Balʋ na beeri ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ba brɩ nɔɔna tɩn vǝŋǝ jɩgɩ wʋpolo mʋ.»

¹⁶ Kʋ nan daɩ nɩ nɔɔna maama mʋ sɛ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. Ezayi* dɛɛn tagɩ o wɩ: «Yuutu Baŋa-Wɛ, wɔɔ mʋ joŋi dɩbam ni-taanɩ dɩm?» ¹⁷ Kʋntʋ ma brɩ nɩ nɔɔna zwa na ni kʋlʋ tɩn, mʋ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ kʋ. Taanɩ dɩlʋ ba nan na wʋ́ ni tɩn mʋ yɩ Zezi Krisi kwǝrǝ kam.

¹⁸ Amʋ lagɩ a bwe a nii, Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam wʋ ni Wɛ kwǝrǝ kam mʋ na? Kʋ yɩ cɩga ba ni-ka, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ kʋ wɩ:

«Ba tɔɔlɩ o kwǝrǝ kam lʋgʋ baŋa je maama,

yɩ ba ni-taanɩ jagɩ dɩ yi je maama.»

¹⁹ Amʋ ta lagɩ a bwe a nii, Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam sɩɩnɩ ba wʋ ni Wɛ taanɩ dɩm kuri mʋ na? Ba niǝ. Dayigǝ tɩn, Wɛ dɛɛn tɔgɩ Moyisi* ŋwaanɩ mʋ DƖ ta dɩ ba DƖ wɩ:

«Amʋ wʋ́ pa abam taá jɩgɩ wʋ-gʋʋ dɩ dwi tiinǝ balʋ na daɩ amʋ nɔɔna tɩn.

Amʋ wʋ́ pa abam bana zaŋɩ

dɩ nɔɔna balʋ na yǝri kʋlʋkʋlʋ tɩn.»

²⁰ Kʋntʋ kwaga nɩ Ezayi dɛɛn nɛ baarɩ yɩ o ta o wɩ:

«Nɔɔna balʋ ya na ba bʋŋɩ sɩ ba ba ba sɛ amʋ Wɛ tɩn,

bantʋ laan mʋ tu ba sɛ amʋ.

Amʋ pɛ balʋ na maŋɩ ba wʋ bwe amʋ bwiǝ tɩn mʋ ba ba lwarɩ amʋ.»

²¹ Kʋ nan na yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam, Wɛ tagɩ DƖ wɩ:

«Dɛ maama wʋnɩ amʋ te a jɩa sɩ a ma joŋi abam,

yɩ á vɩn sɩ á ba amʋ te.»

11

Wɛ wʋ yagɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam

¹ Kʋntʋ tɩn, amʋ ta lagɩ a bwe a nii, Wɛ vɩn DƖ tɩtɩ nɔɔna Yisɩrayɛlɩ* tiinǝ bam mʋ na? Aye! Kʋ daɩ kʋntʋ. Amʋ tɩtɩ dɩ yɩ Yisɩrayɛlɩ dwi tu mʋ. A yɩ Abraham* naa mʋ, yɩ a nuŋi Bɛnzamɛn* dwi dɩm wʋnɩ. ² Wɛ wʋ vɩn DƖ nɔɔna balʋ DƖ na maŋɩ DƖ kuri pulim nɩ tɩn. Abam nan maŋɩ á ye Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ Eli* taanɩ te, dɩ o na warɩ Wɛ o ta Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na kɩ te yɩ kʋ wʋ maŋɩ tɩn. ³ O dɛɛn warɩ Wɛ o wɩ: «Yuutu Baŋa-Wɛ, ba gʋ nmʋ nijoŋnǝ bam maama, yɩ ba daarɩ ba cɔgɩ nmʋ kaanɩm bimbinǝ yam. Kʋ laan daarɩ amʋ yɩranɩ mʋ, yɩ ba kwaanɩ sɩ ba gʋ amʋ dɩ.»

⁴ Wɛ nan lǝr-o DƖ wɩ bɛɛ mʋ? DƖ dɛɛn wɩ: «Amʋ lɩ nɔɔna mʋrr-tɩrpɛ mʋ (7.000), sɩ ba taa yɩ amʋ tɩtɩ nɔɔna. Bantʋ ta wʋ fɔgɩ ba kuni doonǝ ba zuli Baalɩ.*f3*»

⁵ Kʋ nan ta yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ zɩm maama. Nɔɔna fɩnfɩɩn ta mʋ daarɩ, Wɛ na tɔgɩ DƖ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ DƖ kuri-ba tɩn. ⁶ Wɛ dɛ DƖ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ mʋ DƖ kuri-ba, sɩ kʋ daɩ ba tɩtʋŋ-ŋʋna ŋwaanɩ. Kʋ ya na yɩ ba tɩtʋŋ-ŋʋna ŋwaanɩ mʋ Wɛ kuri-ba, kʋ ya daa bá ta yɩ DƖ zaanɩ dɩm DƖ na pɛ-ba tɩn ŋwaanɩ.

⁷ Kʋ brɩ nɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam wʋ nɛ cɩga kalʋ ba na kwaanɩ sɩ ba na Wɛ tee nɩ tɩn. Nɔɔna balʋ Wɛ na kuri tɩn nan mʋ nɛ-ka. Balʋ na daarɩ tɩn bɩcarɩ digili. ⁸ Kʋ maa kɩ-ba nɩ kʋ na pʋpʋnɩ te Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Wɛ mʋ pɛ ba wʋbʋŋa tɩ,

yɩ ba daa ba ni kʋlʋkʋlʋ kuri.

Dɩ zɩm maama, ba yiǝ ta ba naɩ,

yɩ ba zwa dɩ kwarɩmɩ dɩ Wɛ cɩga kam.»

⁹ Davidi* dɩ dɛɛn tagɩ ba taanɩ o wɩ:

«Wɛ wʋ́ pa ywǝǝni dɩlʋ ba na bʋŋɩ sɩ ba di tɩn pipiri dɩ ji woŋo kʋlʋ na wʋ́ ja-ba kʋ cɔgɩ,

nɩ cɩkʋ na jaanɩ-ba te tɩn.

Kʋ maa wʋ́ pa Wɛ pa ba na cam yɩ ba tʋ tɩga nɩ.

¹⁰ Wɛ wʋ́ pa ba yiǝ dwe yɩ ba daa bá ta naɩ.

DƖ maa wʋ́ pa ba yɩra cɛ dɩ yaara taan,

maŋa maama.»

¹¹ Amʋ ta lagɩ a bwe a nii, Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na tri ba tʋ kʋntʋ tɩn, kʋ brɩ nɩ ba daa bá wanɩ ba zaŋɩ ba joori ba fɔgɩ dɩ Wɛ mʋ na? Aye! Bantʋ na vɩn Wɛ cɩga kam te tɩn mʋ pɛ dwi-gɛ* tiinǝ wanɩ ba na vrɩm Wɛ tee nɩ. Wɛ kɩ kʋntʋ sɩ kʋ pa Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam mʋ taa jɩgɩ wʋ-gʋʋ dɩ ba. ¹² Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na kɩ ba cɔgɩ tɩn mʋ pɛ nabiinǝ maama wanɩ ba na zǝnǝ lanyɩranɩ Wɛ tee nɩ. Bantʋ na gɛ kʋlʋ ba na maŋɩ sɩ ba na tɩn mʋ pɛ dwi-gɛ tiinǝ na cwǝŋǝ ba joŋi Wɛ zǝnǝ yam. Kʋ brɩ nɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ kɔgɔ kʋlʋ na wʋ́ ba tɔgɩ Wɛ tɩn na puli kʋ ti, kʋʋ́ pa nɔɔna na Wɛ zǝnǝ zanzan kʋ ja gaalɩ.

Wɛ na vrɩ dwi-gɛ tiinǝ te tɩn

¹³ Kʋ yɩ dɩ abam dwi-gɛ* tiinǝ mʋ a lagɩ a ta taanɩ dɩntʋ. Amʋ na yɩ Zezi tɩntʋŋnʋ sɩ a taa tɔɔlɩ o kwǝrǝ kam a brɩ dwi-gɛ tiinǝ tɩn, a brɩ nɩ kʋ tiini kʋ yɩ tɩtʋŋ-kamunu mʋ. ¹⁴ Amʋ kwaanɩ a tʋŋɩ sɩ kʋ pa wʋ-gʋʋ mʋ ja a donnǝ Yisɩrayɛlɩ* tiinǝ bam, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa Wɛ vrɩ ba badonnǝ amʋ tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ. ¹⁵ Wɛ na yagɩ bantʋ tɩn, kʋ pɛ lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama laan ba ba fɔgɩ dɩ Wɛ. Kʋ daarɩ maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ joori DƖ joŋi-ba tɩn, kʋʋ́ ta nyɩ dɩ twa na joori ba na ŋwɩa te tɩn mʋ.

¹⁶ Dɩ́ ye nɩ, nmʋ na dɛ yigǝ n fɔ dɩpɛ n tiŋi Wɛ ŋwaanɩ, dɩlʋ maama na daarɩ tɩn daa ta yɩ Wɛ nyɩm mʋ. Tiu kuri na yɩ Wɛ nyɩm, kʋ nɛ sɩm maama dɩ yɩ Wɛ nyɩm mʋ. ¹⁷ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam nyɩ dɩ Olivi* tiu ba na jǝri gaarɩ wʋnɩ te tɩn mʋ. Kʋ yɩ nɩnɛɛnɩ Wɛ mʋ goni tiu kʋm kʋntʋ nɛ sɩdaara DƖ yagɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ kwe Olivi tiu kʋlʋ na wʋ gaa wʋnɩ tɩn nɛ DƖ toŋi DƖ gwaanɩ nɛ sɩdonnǝ sɩm wʋnɩ. Abam balʋ na yɩ dwi-gɛ tiinǝ tɩn nyɩ dɩ nɛ sɩlʋ ba na toŋi tɩn mʋ. Sɩ laan ma wǝri yɩ sɩ tɔgɩ sɩ naɩ tiu kʋm kugu kʋm nyʋa kam. ¹⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nmʋ yɩ ta n gooni nɛ sɩlʋ ba na goni ba yagɩ tɩn. Nmʋ na brɩ n tɩtɩ kʋntʋ, ta n ye sɩ kʋ daɩ nmʋ mʋ paɩ tiu kʋm kugu kʋm zɩga. Kʋ yɩ kugu kʋm mʋ jɩgɩ nmʋ. ¹⁹ Nmʋ nan waɩ n tɛ nɩ: «Wɛ goni nɛ sɩm kʋntʋ DƖ yagɩ, kʋ daarɩ sɩ amʋ mʋ na jǝgǝ a toŋi tiu kʋm yɩra nɩ.» ²⁰ Kʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ kʋntʋ mʋ. Wɛ nan goni nɛ sɩm kʋntʋ DƖ yagɩ, ba na wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Nmʋ nan na wanɩ n toŋi tiu kʋm yɩra nɩ tɩn, kʋ yɩ n na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Nan yɩ zaŋɩ n ta n kɩ kamunni, za n ta n kwarɩ Wɛ. ²¹ Bɛŋwaanɩ, Wɛ na wʋ sɛ sɩ DƖ yagɩ tiu kʋm tɩtɩ nɛ sɩm sɩ je nɩ tɩn, nmʋ dɩ na ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ, DƖ bá yagɩ-m da.

²² Kʋ maama nan brɩ Wɛ na kɩ nɔɔna lanyɩranɩ te, yɩ DƖ daarɩ DƖ vaŋɩ nɔɔna zwa te tɩn mʋ. Kʋ na yɩ balʋ na kɩ ba cɔgɩ tɩn, DƖ vaŋɩ ba zwa mʋ. Kʋ daarɩ, nmʋ nan na wʋ yagɩ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm, DƖ wʋ́ ta kɩ nmʋ lanyɩranɩ. Nmʋ nan na yagɩ Wɛ cwǝŋǝ kam, DƖ laan wʋ́ go nmʋ dɩ DƖ yagɩ mʋ nɩ tiu naga te. ²³ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam nan na kɩ ba wʋ-dɩdʋa ba sɛ Wɛ, baá joori ba na ba jǝgǝ kam. Wɛ wʋ́ wanɩ DƖ joori DƖ toŋi-ba da. ²⁴ Kʋntʋ tɩn, nmʋ wʋlʋ na yɩ dwi-gɛ tu tɩn nyɩ dɩ naga kalʋ Wɛ na goni Olivi tiu kʋlʋ na wʋ gaa wʋnɩ tɩn yɩra nɩ mʋ. DƖ ma pa nmʋ toŋi Olivi tiu kʋlʋ na wʋ gaarɩ wʋnɩ tɩn yɩra nɩ, yɩ kʋ daɩ nɩ nɔɔna na yǝni ba kɩ te tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ bá ta cana dɩ Wɛ sɩ DƖ joori DƖ toŋi nɛ sɩlʋ DƖ ya na goni tɩn sɩ tɩtɩ kugu kʋm je nɩ.

Wɛ jɩgɩ nɔɔna maama ŋwaŋa sɩ DƖ vrɩ-ba

²⁵ A ko-biǝ-ba, amʋ lagɩ sɩ á lwarɩ Wɛ cɩga kalʋ dɛɛn na sǝgi tɩn mʋ. Abam na sɩɩnɩ á lwarɩ kʋntʋ, á daa bá ta bʋŋɩ nɩ á yɩ swan tiinǝ. Kʋ na yɩ te tɩn, lele kʋntʋ Yisɩrayɛlɩ* tiinǝ badaara wʋrʋ digili yɩ ba warɩ Wɛ cɩga kam kuri ba ni. Kʋ nan wʋ́ ta yɩ kʋntʋ, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kam dwi-gɛ* tiinǝ balʋ na sɛ Wɛ tɩn kɔgɔ kʋm na wʋ́ puli kʋ ti tɩn. ²⁶ Kʋntʋ, Yisɩrayɛlɩ tiinǝ kɔgɔ kʋm maama laan wʋ́ na vrɩm, nɩ kʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Wʋlʋ na paɩ nɔɔna na vrɩm tɩn wʋ́ nuŋi Siyɔn* nɩ o ba,

yɩ oó pa Zakɔbɩ* dwi tiinǝ bam lwarɩm dɩm ti.

²⁷ Amʋ Wɛ wʋ́ go ni dɩntʋ a pa-ba,

nɩ amʋ wʋ́ saarɩ ba lwarɩm dɩm a yagɩ.»

²⁸ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na vɩn Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn, ba jigi Wɛ dʋna mʋ, yɩ kʋntʋ laan pa abam dwi-gɛ tiinǝ bam na vrɩm Wɛ tee nɩ. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ Wɛ na kuri nɔɔna sɩ ba taa yɩ DƖ nɔɔna te tɩn laŋa nɩ, DƖ soe Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam, DƖ dɛɛn na goni ni dɩ ba nabaara bam tɩn ŋwaanɩ. ²⁹ Wɛ nan ba kɩ a ya na maanɩ, dɩ DƖ na kuri nɔɔna yɩ DƖ kɩ-ba lanyɩranɩ te tɩn. ³⁰ Abam dwi-gɛ tiinǝ dɛɛn ya vɩn Wɛ mʋ, yɩ á laan ba á lwarɩ DƖ yibwǝn-durǝ kam, Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na vɩn Wɛ tɩn ŋwaanɩ. ³¹ Bantʋ dɩ laan tu ba vɩn Wɛ ni, yɩ abam na Wɛ yibwǝnǝ kam, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa bantʋ dɩ laan ba ba lwarɩ DƖ yibwǝn-durǝ kam na yɩ te tɩn. ³² Wɛ nan pɛ nɔɔna maama nyɩ nɩ ba wʋ pɩɩna digǝ nɩ mʋ te, ba na vɩn DƖ ni tɩn ŋwaanɩ, sɩ DƖ laan wanɩ DƖ duri ba maama yibwǝnǝ.

³³ Maanɩ-na á nii Wɛ zaanɩ dɩm na tiini dɩ dagɩ te.

Wɛ wʋbʋŋa dɩ DƖ yǝno kʋm dɩ ma tiini kʋ lirǝ.

Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lwarɩ DƖ na lɩ wʋbʋŋa sɩ DƖ kɩ te tɩn,

naa o lwarɩ cwe sɩlʋ DƖ na tɔgɩ tɩn,

nɩ kʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

³⁴ «Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lwarɩ Baŋa-Wɛ wʋbʋŋa,

naa o brɩ-DƖ DƖ na wʋ́ kɩ te tɩn.

³⁵ Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o kwe o woŋo

o jɩnɩ Wɛ.»

³⁶ Bɛŋwaanɩ wǝǝnu maama nuŋi Wɛ te mʋ,

yɩ dɩntʋ mʋ nii tɩ maama baŋa nɩ,

yɩ tɩ maama yɩ dɩntʋ nyɩm mʋ.

Wɛ maŋɩ dɩ zulǝ mʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina.

12

Wɛ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba taa ŋwɩ te tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, Wɛ na tiini DƖ jɩgɩ abam ŋwaŋa kʋntʋ tɩn, a loori abam sɩ á kwe á tɩtɩ á pa Wɛ nɩnɛɛnɩ ba na mɛ woŋo ba kɩ kaanɩm ba pa Wɛ tɩn, sɩ á taá ŋwɩ dɩ wʋ-poŋo, sɩ kʋ poli Wɛ wʋ lanyɩranɩ. Kʋntʋ mʋ yɩ zulǝ yalʋ na maŋɩ sɩ á pa Wɛ tɩn. ² Á yɩ pa á wʋbʋŋa taa tɔgɩ balʋ na yǝri Wɛ tɩn cwe sɩm. Kwaanɩ-na sɩ Wɛ pa á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-dʋʋra, sɩ kʋ lǝni á ŋwɩa kam maama. Abam laan wʋ́ ba á lwarɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ sɩ á kɩ kʋlʋ tɩn, yɩ á wʋ́ lwarɩ nɩ kʋ tiini kʋ lana cɩga cɩga yɩ kʋ poli DƖ wʋ.

³ Wɛ na kɩ-nɩ yu-yoŋo sɩ a taa yɩ DƖ tɩntʋŋnʋ tɩn, a lagɩ a ta dɩ abam maama sɩ á yɩ taá bʋŋɩ kamunni á pa á tɩtɩ, nɩ á dwe á na maŋɩ á yɩ te tɩn. Á nan taá jɩgɩ wʋbʋŋ-ŋʋna, sɩ kʋ maŋɩ dɩ Wɛ na pɛ abam dɩdʋa dɩdʋa pɛɛrɩ te á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ. ⁴ Nabiinu yɩra yɩ woŋo dɩdʋa mʋ, yɩ ya laan pɔɔrɩ je dwi tǝri tǝri. Jǝgǝ maama nan jɩgɩ ka tɩtʋŋa mʋ yɩra yam wʋnɩ. ⁵ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ dɩbam balʋ dɩ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn. Dɩ́ tiini dɩ́ daga, yɩ dɩ́ nan yɩ kɔgɔ dɩdʋa mʋ. Dɩbam maama dɩdʋa dɩdʋa maa tʋŋɩ dɩ́ wǝli daanɩ, nɩ yɩra yam je sɩm dwi tǝri tǝri na tʋŋɩ sɩ zǝni daanɩ te tɩn. ⁶ Wɛ-pɛɛra yalʋ DƖ na pɛ dɩbam tɩn yɩ dwi tǝri tǝri mʋ, nɩ DƖ na pɛ dɩbam zaanɩ te tɩn. Wɛ na pɛ wʋlʋ waɩ o ŋɔɔnɩ yiyiu-ŋwɛ tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o taa tɔgɩ o na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn mʋ o ma ŋɔɔnɩ-sɩ. ⁷ Wɛ na pɛ wʋlʋ waɩ o tʋŋɩ o wǝli o donnǝ tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o taa tʋŋɩ kʋntʋ mʋ. Wʋlʋ Wɛ na pɛ o waɩ o brɩ o donnǝ Wɛ cɩga kam tɩn, sɩ o dɩ kwaanɩ o taa brɩ-ka. ⁸ Wɛ na pɛ wʋlʋ waɩ o kwe nɔɔna sɩ ba na baarɩ tɩn maŋɩ sɩ o taa kɩ kʋntʋ mʋ. Wʋlʋ dɩ na cɛ o wǝǝnu o maa zǝni o donnǝ tɩn maŋɩ sɩ o ma o wʋ-yoŋo mʋ o wǝli-ba lanyɩranɩ. Wʋlʋ nan na yɩ nɔɔna yigǝ tu tɩn maŋɩ sɩ o kwaanɩ o taa brɩ-ba cwǝŋǝ lanyɩranɩ. Wʋlʋ nan na duri o donnǝ yibwǝnǝ tɩn maŋɩ sɩ o taa kɩ-kʋ dɩ wʋpolo mʋ.

⁹ Á taá soe daanɩ dɩ cɩga. Á taá culi wo-lwaanʋ dwi maama, sɩ á daarɩ á taá kɩ kʋlʋ maama na lana tɩn. ¹⁰ Á na yɩ ko-biǝ daanɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn, á taá soe daanɩ dɩ á wʋrʋ maama, sɩ á taá nɩgɩ daanɩ lanyɩranɩ. ¹¹ Á na tʋŋɩ á pa Wɛ te tɩn, á yɩ pa yawɔrɔ zʋ abam. Kwe-na á bɩcara maama á taá maa tʋŋɩ á pa dɩ́ Yuutu wʋm. ¹² Á na jɩgɩ tɩɩna dɩ Wɛ te tɩn, á taá jɩgɩ wʋpolo kʋ ŋwaanɩ. Yaara na yi abam, sɩ á vɔ pu-dɩa. Kwaanɩ-na á taá loori Wɛ maŋa maama. ¹³ Cɛ-na á wǝǝnu á ma zǝni balʋ na yɩ Wɛ nɔɔna yɩ yinigǝ jɩgɩ-ba tɩn. Á taá jeeri vǝrǝ lanyɩranɩ á sam nɩ.

¹⁴ Kʋ na yɩ balʋ na jɩgɩ abam ba bɛɛsɩ tɩn, sɩ á taá loori Wɛ sɩ DƖ kɩ-ba lanyɩranɩ. Á nan yɩ sɔɔlɩ á cɔgɩ-ba. ¹⁵ Kɩ-na wʋpolo dɩ balʋ na jɩgɩ wʋpolo tɩn, sɩ á daarɩ á wǝli dɩ balʋ na keeri tɩn á keeri. ¹⁶ Á taá jɩgɩ-na wʋbʋŋ-dɩdwɩ. Á yɩ taá kɩ kamunni. Tu-na á tɩtɩ sɩ á taá tʋŋɩ tɩtʋŋ-balɛ dɩ. Á yɩ taá bʋŋɩ á pa á jɩgɩ swan.

¹⁷ Nɔɔnʋ na kɩ abam lwarɩm, á dɩ daa yɩ joori á kɩ-o lwarɩm á ma ŋwɩ. Nan kwaanɩ-na sɩ á taá kɩ kʋlʋ na lana tɩn nɔɔna maama yigǝ nɩ. ¹⁸ Kwaanɩ-na lanyɩranɩ sɩ á taá zʋʋrɩ dɩ ywǝǝni nɔɔna maama tɩtarɩ nɩ, nɩ á na waɩ te tɩn. ¹⁹ A badon-sonnu-ba, á yɩ taá bʋŋɩ sɩ á kɩ balʋ na kɩ abam lwarɩm tɩn dɩ lwarɩm. Nan yagɩ-na, sɩ Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm wʋ́ ba ba baŋa. Bɛŋwaanɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ, nɩ Baŋa-Wɛ tagɩ DƖ wɩ:

«Amʋ yɩ wʋlʋ na wʋ́ cɔgɩ nɔɔna dɩ ba kǝm-balwaarʋ tɩn.

Amʋ wʋ́ pa ba joori ba na kʋlʋ na maŋɩ dɩ ba tɩn.»

²⁰ Kʋ nan ta pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

«Nmʋ dʋm kana na wɔɛ,

sɩ n pa-o wʋdiu sɩ o di.

Na-nyɔm na jɩg-o,

sɩ n pa-o na sɩ o nyɔ.

N na kɩ kʋntʋ,

kʋʋ́ pa cavɩɩra tiini ya ja-o.»

²¹ Abam nan yɩ pa lwarɩm wanɩ abam. Á taá kɩ kǝm-laarʋ sɩ tɩ wanɩ lwarɩm dam tɩ cɔgɩ.

13

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ sɛ dɩ́ lʋgʋ kʋm yigǝ tiinǝ te tɩn

¹ Abam maama maŋɩ sɩ á sɛ dɩdɛɛra balʋ na te á tɩɩnɩ dɩm tɩn ni, bɛŋwaanɩ nɔɔn-nɔɔnʋ ba jɩgɩ dam sɩ o taa te o doŋ yɩ Wɛ wʋ pɛ kʋ tu cwǝŋǝ. Dɩdɛɛra balʋ na wʋra tɩn yɩ Wɛ mʋ tiŋi-ba. ² Wʋlʋ maama na vɩn dɩdɛɛra bam kʋntʋ ni tɩn, kʋ tu vɩn cwǝŋǝ kalʋ Wɛ na tiŋi tɩn mʋ. Balʋ na kɩ kʋntʋ doŋ tɩn wʋ́ na cam. ³ Dɩdɛɛra bam nan ba paɩ fʋʋnɩ jɩgɩ balʋ na kɩ kǝm-laarʋ tɩn. Fʋʋnɩ jɩgɩ balʋ na kɩ kǝm-balwaarʋ tɩn mʋ. Nmʋ na ba lagɩ sɩ fʋʋnɩ taa jɩgɩ-m dɩ dɩdɛɛra bam, n maŋɩ sɩ n ta n kɩ kǝm-laarʋ mʋ sɩ kʋ pa n na zulǝ ba tee nɩ. ⁴ Wɛ nan tiŋi dɩdɛɛra bam sɩ ba taa tʋŋɩ ba pa-DƖ abam zǝnǝ ŋwaanɩ mʋ. Abam nan na kɩ wo-balwaarʋ, á maŋɩ sɩ á taá kwarɩ fʋʋnɩ, bɛŋwaanɩ dɩdɛɛra bam sɩɩnɩ ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ ba pa nɔɔna na cam. Bantʋ mʋ yɩ balʋ Wɛ na tiŋi sɩ ba tɔgɩ DƖ ban-zɔŋɔ kʋm ŋwaanɩ ba ma pa balʋ na kɩ lwarɩm tɩn na cam. ⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ á maŋɩ sɩ á sɛ ba ni. Kʋ daɩ ba na wʋ́ pa á na cam tɩn yɩranɩ ŋwaanɩ. Á sɛ-ba, bɛŋwaanɩ á ye á bɩcara nɩ, nɩ á maŋɩ sɩ á tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ mʋ.

⁶ Kʋ ta yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ á maŋɩ sɩ á taá ŋwɩ lampoo. Bɛŋwaanɩ dɩdɛɛra bam tʋŋɩ ba pa Wɛ mʋ, dɩ ba na kwaanɩ ba tʋŋɩ te tɩn. ⁷ Nan taá ŋwɩ kʋlʋ maama ba na maŋɩ sɩ ba joŋi á tee nɩ tɩn á pa-ba. Kʋ na yɩ wʋlʋ na joŋi á yuu lampoo tɩn, naa wʋlʋ dɩ na joŋi á wǝǝnu lampoo tɩn, sɩ á ŋwɩ á lampoo maama á pa-ba. Kʋ na yɩ wʋlʋ na maŋɩ sɩ á taá kwar-o tɩn, sɩ á taá kwar-o. Kʋ na yɩ wʋlʋ na maŋɩ dɩ zulǝ tɩn, sɩ á taá zul-o.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá soe dɩ́ donnǝ te tɩn

⁸ Abam nan yɩ taá jɩgɩ-na nɔɔn-nɔɔnʋ woŋo jɩnɩ, jɩnɩ dɩlʋ á na wʋ́ taá jɩgɩ tɩn mʋ yɩ sɩ á taá soe á donnǝ. Wʋlʋ maama na soe o doŋ tɩn sɩɩnɩ o tɔgɩ Wɛ cullu tɩm dɩ DƖ niǝ yam mʋ. ⁹ Wɛ cullu tɩm brɩ nɩ: «Yɩ kɩ boorim, yɩ gʋ nɔɔnʋ, yɩ ŋɔnɩ, yɩ pa n yi zʋ n donnǝ wǝǝnu.» Cullu tɩm kʋntʋ dɩdaanɩ Wɛ niǝ yam maama nan tɔgɩ ni dɩdʋa mʋ. Ni dɩntʋ nan mʋ wɩ: «Ta n soe n doŋ nɩ n tɩtɩ te.» ¹⁰ Nmʋ na soe n doŋ, n daa n bá wanɩ n kɩ-o balɔrɔ. Wʋlʋ na soe o doŋ tɩn sɩɩnɩ o kɩ Wɛ niǝ yam na brɩ kʋlʋ tɩn mʋ.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ ti dɩ́ yigǝ mʋ dɩ́ cǝgi Zezi Krisi tum

¹¹ Á taá kɩ-na kʋntʋ, sɩ abam ye maŋa kalʋ wʋnɩ dɩ́ na wʋra tɩn. Maŋa yi sɩ á zaŋɩ á yagɩ dɔɔm. Maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ ba DƖ vrɩ dɩbam tɩn daarɩ fɩɩn sɩ ka yi, yɩ kʋ daa daɩ nɩnɛɛnɩ maŋa kalʋ dɩ́ dɛɛn na puli dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn. ¹² Maŋa kam daarɩ fɩɩn sɩ ka yi, nɩ tɩga na lagɩ ka pʋʋrɩ te tɩn. Tɩtɩɩ dɩm lagɩ dɩ kɛ sɩ wɩa pooni ba. Kʋntʋ ŋwaanɩ, á pa dɩ́ yagɩ kikiǝ yalʋ maama na yɩ lim nyɩm tɩn, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ ma Wɛ dam dɩm dɩ́ cɩ dɩ́ tɩtɩ, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ tɔgɩ pooni cwǝŋǝ kam. ¹³ Pa-na dɩ́ tɔgɩ cwǝŋǝ sɩ kʋ maŋɩ dɩ balʋ na wʋ pooni wʋnɩ te tɩn. Á nan pa-na dɩ́ yagɩ nɔn-kwǝlim dɩ sa-nyɔrɩ dɩ boorim dɩ wo-digiru kikiǝ maama. Á yɩ taá jaanɩ daanɩ naa á taá kɩ wʋ-gʋʋ daanɩ. ¹⁴ Pa-na abam ŋwɩa kam dɩdaanɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwɩa kam taa yɩ bɩdwɩ. Nan yɩ pa-na á wʋbʋŋa taa tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ á fra na zʋʋrɩ tɩn.

14

Dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ taá co daanɩ

¹ Joŋi-na nɔɔnʋ wʋlʋ wʋbʋŋa ta na wʋ bɩgɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn lanyɩranɩ. Á nan yɩ magɩ kantɔgɔ dɩ o na bʋŋɩ te tɩn. ² Nɔɔnʋ wʋra o wʋbʋŋa na bɩga Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ, kʋ ma pa o ba culi kʋlʋkʋlʋ dim. Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ wʋra o wʋbʋŋa na wʋ bɩgɩ yɩ kʋ pa o culi nwam. ³ Wʋlʋ nan na waɩ o di woŋo maama tɩn yɩ zaŋɩ o gooni wʋlʋ wʋm o na ba di woŋo maama tɩn. Wʋlʋ dɩ nan na ba di woŋo maama tɩn yɩ zaŋɩ o co wʋlʋ na di woŋo maama tɩn, bɛŋwaanɩ o dɩ yɩ Wɛ nɔɔnʋ mʋ. ⁴ Nmʋ yɩ wɔɔ mʋ sɩ n co nɔɔnʋ wʋdoŋ tɩntʋŋnʋ? Kʋ yɩ o tɩtɩ yuutu wʋm mʋ maŋɩ sɩ o nii o kɩ cɩga naa o wʋ kɩ. Wʋlʋ na yɩ dɩ́ Yuutu wʋm nɔɔnʋ tɩn kɩ lanyɩranɩ mʋ, bɛŋwaanɩ dɩ́ Yuutu wʋm wʋ́ wanɩ o pa o taa kɩ lanyɩranɩ.

⁵ Nɔɔnʋ wʋra o na lɩ dɛ o pa dɩ dwe da yadonnǝ yam. Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ maa wʋra o na ba kuri da yam daanɩ. Nɔɔnʋ maama nan maŋɩ sɩ o kɩ kʋlʋ o na ye o bɩcarɩ nɩ nɩ kʋ maŋɩ tɩn. ⁶ Nɔɔnʋ wʋlʋ na kuri dɛ sɩ dɩ taa yɩ da-kamunu tɩn yǝni o kɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ mʋ. Wʋlʋ na di woŋo maama tɩn kɩ kʋntʋ o ma zuli dɩ́ Yuutu wʋm mʋ, o na yǝni o kɩ Wɛ le wʋdiu kʋm baŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ. Wʋlʋ dɩ nan na ba di woŋo maama tɩn dɩ kɩ kʋntʋ o ma zuli dɩ́ Yuutu wʋm mʋ, yɩ o dɩ kɩ Wɛ le kʋ ŋwaanɩ. ⁷ Dɩbam wʋlʋwʋlʋ ba ŋwɩ o tɩtɩ yɩranɩ ŋwaanɩ. Dɩ́ wʋlʋ nan na tɩgɩ dɩ, kʋ ta daɩ o tɩtɩ yɩranɩ ŋwaanɩ. ⁸ Dɩ́ zɩ na ŋwɩ, dɩ́ ŋwɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ mʋ. Dɩ́ nan zɩ na tɩgɩ dɩ, kʋ ta yɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ mʋ. Bɛŋwaanɩ, dɩ́ na ŋwɩ naa dɩ́ na tɩga, dɩ́ ta yɩ dɩ́ Yuutu wʋm nɔɔna mʋ. ⁹ Zezi Krisi tɩgɩ yɩ o joori o bi o na ŋwɩa, sɩ o taa yɩ twa dɩ naŋʋna Yuutu mʋ.

¹⁰ Kʋ na yɩ kʋntʋ tɩn, bɛɛ mʋ yɩ n co n ko-bu? Sɩ nmʋ dɩ, bɛɛ mʋ yɩ n gooni n ko-bu? Dɩbam maama nan lagɩ dɩ́ ba dɩ́ zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ mʋ, sɩ DƖ di dɩbam taanɩ. ¹¹ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ, nɩ Baŋa-Wɛ tagɩ DƖ wɩ:

«Amʋ na yɩ ŋwɩa tu tɩn,

kʋ yɩ cɩga mʋ nɩ,

nɔɔna maama wʋ́ ba ba kuni doonǝ amʋ yigǝ nɩ,

yɩ bá ta dɩ ba niǝ jaja,

nɩ amʋ mʋ yɩ Baŋa-Wɛ.»

¹² Kʋntʋ brɩ nɩ dɩbam maama lagɩ dɩ́ ba dɩ́ zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ mʋ, sɩ nɔɔnʋ maama ta kʋlʋ o na kɩ tɩn.

Dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ pa dɩ́ ko-bu tusi Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ

¹³ Kʋntʋ tɩn, dɩ́ daa yɩ ta co dɩ́ donnǝ. Nan lɩ-na wʋbʋŋa sɩ á yɩ kɩ kʋlʋ na wʋ́ pa á ko-bu tusi naa o yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn. ¹⁴ Amʋ na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn, amʋ ye lanyɩranɩ nɩ wʋdiu tǝrǝ kʋ tɩtɩ na yɩ wo-digiru Wɛ yigǝ nɩ. Nɔɔnʋ nan na pɛ woŋo kʋlʋ yɩ culu, kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ culu mʋ kʋ pa nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ. ¹⁵ Nmʋ nan na pɛ n ko-bu wʋ cɔgɩ dɩ n na di wʋdiu kʋlʋ tɩn, kʋ brɩ nɩ n daa n ba tɔgɩ sono cwǝŋǝ mʋ. Yɩ pa nmʋ na di wʋdiu kʋlʋ tɩn cɔgɩ nɔɔnʋ dɩ Wɛ daanɩ, yɩ o yɩ wʋlʋ Zezi Krisi na tɩgɩ o ŋwaanɩ tɩn. ¹⁶ Yɩ pa nɔɔna na cwǝŋǝ sɩ ba co woŋo kʋlʋ na lana dɩ nmʋ tɩn. ¹⁷ Dɩbam na yɩ Wɛ paarɩ dɩm nɔɔna te tɩn ba tɔgɩ wʋdiiru dim ŋwaanɩ. Kʋ nan tɔgɩ dɩ́ na kɩ cɩga Wɛ yigǝ nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ, dɩ wʋ-zuru dɩ wʋpolo, nɩ Wɛ Joro* kʋm na paɩ dɩbam te tɩn. ¹⁸ Wʋlʋ maama nan na tʋŋɩ o pa Zezi Krisi kʋntʋ doŋ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ poli Wɛ wʋ, yɩ nɔɔna dɩ wʋ́ pa-o cɩga.

¹⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa-na dɩ́ kwaanɩ dɩ́ taá kɩ kʋlʋ maama na paɩ nɔɔna jɩgɩ ywǝǝni daanɩ yɩ kʋ zǝni-ba sɩ ba bɩ Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ tɩn. ²⁰ Yɩ pa wʋdiiru dim cɔgɩ Wɛ tɩtʋŋa. Wʋdiiru maama maŋɩ dim mʋ. Nmʋ nan na di kʋlʋ na wʋ́ pa n doŋ wʋ cɔgɩ kʋ ŋwaanɩ tɩn, sɩ n yagɩ kʋ dim. ²¹ Kʋ lana sɩ n yɩ kɩ kʋlʋ maama na wʋ́ pa n ko-bu tusi Wɛ cwǝŋǝ nɩ tɩn, kʋ na yɩ nwana dim naa sana nyɔm naa kʋlʋ maama dɩ.

²² Nmʋ na ye kʋlʋ n wʋbʋŋa nɩ kantʋ laŋa nɩ tɩn, ta n jɩgɩ-kʋ nmʋ dɩ Wɛ laŋa nɩ. Nɔɔnʋ wʋlʋ na ye kʋlʋ na lana sɩ o kɩ yɩ o ba jɩgɩ wʋbʋŋa yale kʋ baŋa nɩ tɩn, kʋntʋ tu jɩgɩ yu-yoŋo. ²³ Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na jɩgɩ bʋbwɛa dɩ o na di wʋdiu kʋlʋ tɩn, kʋntʋ tu bá na bʋra Wɛ tee nɩ. Kʋ brɩ nɩ o ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa o dim dɩm wʋnɩ. Woŋo kʋlʋ maama nmʋ na wʋ́ kɩ yɩ n ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa tɩn, kʋ yɩ lwarɩm mʋ.

15

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá kɩ te dɩ dɩ́ donnǝ tɩn

¹ Dɩbam balʋ wʋbʋŋa na bɩgɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn maŋɩ sɩ dɩ́ taá wǝli balʋ wʋbʋŋa ta na wʋ bɩgɩ tɩn mʋ, ba wʋbʋŋa ta na bwǝnǝ tɩn ŋwaanɩ. Dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ taá kɩ kʋlʋ na poli dɩbam yɩranɩ wʋrʋ tɩn. ² Dɩbam maama nan maŋɩ sɩ dɩ́ taá kɩ kʋlʋ na wʋ́ poli dɩ́ donnǝ wʋrʋ tɩn mʋ, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ-ba lanyɩranɩ mʋ sɩ kʋ pa ba fɔgɩ ba bɩ Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ. ³ Zezi Krisi dɛɛn nan wʋ kɩ kʋlʋ na poli o yɩranɩ wʋ tɩn, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ te kʋ wɩ: «Trʋ tɩlʋ nɔɔna na twɩ nmʋ Baŋa-Wɛ tɩn mʋ joori tɩ tʋ amʋ yuu nɩ.» ⁴ Kʋlʋ maama dɛɛn na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn yɩ sɩ kʋ taa brɩ dɩbam Wɛ cɩga kam mʋ, sɩ kʋ pa dɩ́ na pu-dɩa dɩ baarɩ sɩ dɩ́ taá jɩgɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ.

⁵ Wɛ mʋ yɩ wʋlʋ na paɩ nɔɔna pu-dɩa dɩ baarɩ tɩn, yɩ dɩntʋ wʋ́ pa á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ nɩ Zezi Krisi na lagɩ te tɩn. ⁶ Kʋntʋ, kʋʋ́ pa abam maama sɛ daanɩ yɩ á taá jɩgɩ ni dɩdwɩ á ma zuli Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi Ko tɩn. ⁷ Joŋi-na daanɩ lanyɩranɩ nɩ Zezi Krisi na joŋi abam te tɩn. Kʋntʋ wʋ́ pa Wɛ na zulǝ.

Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam yɩ dwi maama nyɩm mʋ

⁸ Amʋ nan lagɩ a ta abam nɩ Zezi Krisi tu sɩ o tʋŋɩ o pa Zwifǝ* bam mʋ, sɩ kʋ pa Wɛ na goni ni dɩ ba nabaara bam te tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ Wɛ yɩ cɩga tu. ⁹ O tum dɩm ta yɩ sɩ kʋ pa dwi-gɛ* tiinǝ bam dɩ mʋ ba ba zuli Wɛ DƖ na jɩgɩ ba yibwǝnǝ tɩn ŋwaanɩ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ te kʋ wɩ:

«Amʋ wʋ́ wǝli dɩ dwi-gɛ tiinǝ bam a zuli nmʋ,

yɩ a leeni a tee nmʋ yɩrɩ.»

¹⁰ Kʋ ta pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

«Abam dwi-gɛ tiinǝ bam wǝli-na dɩ Wɛ nɔɔna bam maama á taá kɩ wʋpolo.»

¹¹ Kʋ ta wɩ:

«Abam dwi-gɛ tiinǝ bam maama taá zuli-na Yuutu Baŋa-Wɛ.

Pa-na lʋgʋ baŋa dwi maama taa tee-DƖ.»

¹² Ezayi* dɩ dɛɛn tagɩ o wɩ:

«Zese* dwi dɩm tu dɩdʋa wʋ́ zaŋɩ o ba sɩ o taa te lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama,

yɩ bantʋ wʋ́ ta jɩgɩ tɩɩna o ŋwaanɩ.»

¹³ Wɛ dɩlʋ na paɩ á jɩgɩ tɩɩna tɩn wʋ́ pa á tiini á taá jɩgɩ wʋpolo dɩ wʋ-zuru, á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ. Wɛ Joro kʋm dam laan wʋ́ pa á na jɩgɩ tɩɩna dɩ Wɛ te tɩn fɔgɩ kʋ puli kʋ ja gaalɩ.

Pooli na ŋɔɔnɩ o tɩtʋŋa yam woŋo te tɩn

¹⁴ A ko-biǝ-ba, amʋ tɩtɩ ye nɩ abam kɩ kǝm-laarʋ zanzan mʋ, yɩ á tiini á jɩgɩ yǝno kʋ paɩ á waɩ á brɩ daanɩ dɩ Wɛ cɩga kam. ¹⁵ Amʋ pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩdonnǝ dɩ baarɩ mʋ tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ, sɩ a maa guli abam wǝǝnu tɩlʋ á na maŋɩ á zaasɩ tɩn. Amʋ pʋpʋnɩ kʋntʋ dɩ Wɛ na pɛ-nɩ yu-yoŋo, ¹⁶ sɩ a taa yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ dwi-gɛ* tiinǝ bam ŋwaanɩ tɩn mʋ. Amʋ na tʋŋɩ a pa Wɛ te tɩn yɩ sɩ a yǝni a tɔɔlɩ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam mʋ, sɩ a wanɩ a joŋi dwi-gɛ tiinǝ a kɩ-ba Wɛ jɩŋa nɩ, sɩ ba pa DƖ wʋ poli, DƖ Joro* kʋm na fɔgɩ kʋ kwɛ ba bɩcara tɩn ŋwaanɩ.

¹⁷ Kʋntʋ, amʋ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ, a kɩ wʋpolo dɩ a na tʋŋɩ a pa Wɛ te tɩn. ¹⁸ Amʋ nan ba jɩgɩ baarɩ sɩ a ŋɔɔnɩ kʋlʋkʋlʋ, kʋ na daɩ Zezi Krisi na mɛ amʋ o kɩ kʋlʋ tɩn yɩranɩ. Kʋ yɩ Zezi mʋ pɛ kʋ tɔgɩ dɩ a ni-taanɩ dɩ a tɩtʋŋa yɩ dwi-gɛ tiinǝ bam sɛ Wɛ. ¹⁹ Ba ma sɛ Wɛ dɩ DƖ na dɛ DƖ Joro kʋm dam ŋwaanɩ DƖ pa ba na wo-kɩnkagɩla dɩ maana yalʋ na brɩ DƖ dam tɩn. Kʋ yɩ kʋntʋ doŋ mʋ amʋ zɩgɩ Zeruzalɛm nɩ a tʋlɩ je sɩm maama a vu a yi Yiliiri, yɩ a brɩ Wɛ cɩga kalʋ maama na yɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam nyɩm tɩn. ²⁰ Maŋa maama amʋ lagɩ sɩ a kwaanɩ a taa tɔɔlɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kam je sɩlʋ nɩ, ba daa ta na wʋ ni Zezi Krisi taanɩ dɩm da tɩn mʋ. Amʋ ba lagɩ sɩ a tɔɔlɩ-ka je sɩlʋ nɩ, ba na maŋɩ ba ni-ka tɩn, sɩ kʋ yɩ taa nyɩ nɩ, nɔɔnʋ wʋdoŋ kǝbrǝ yuu nɩ mʋ amʋ tu a lɔ, ²¹ nɩ kʋ na maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ te kʋ wɩ:

«Ba ta na wʋ tɔɔlɩ o kwǝrǝ ba brɩ balʋ tɩn

laan wʋ́ ba ba lwarɩ-ka.

Balʋ ta na wʋ ni o ŋwa tɩn

laan wʋ́ ba ba ni o cɩga kam kuri.»

Pooli na bʋŋɩ sɩ o vu o na Rom tiinǝ bam te tɩn

²² Mʋ kʋ kuri amʋ gɛ laŋa kuni zanzan sɩ a ba abam te. ²³ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, je sɩm kʋntʋ nɩ jǝgǝ daa tǝrǝ ba na wʋ ni Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kam da. Abam fra na maŋɩ ya jɩgɩ amʋ bɩna zanzan sɩ a ba a na abam tɩn, ²⁴ amʋ laan bʋŋɩ sɩ a ba maŋa kalʋ a na lagɩ a zaŋɩ a vu Ɛsɩpanyɩ tɩn. Amʋ lagɩ sɩ a tɔgɩ abam te, sɩ a wanɩ a kɩ wʋpolo dɩ abam maŋa fɩnfɩɩn, sɩ á laan wanɩ á wǝli-nɩ sɩ a kwe cwǝŋǝ a kɛ. ²⁵ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ amʋ lagɩ a vu Zeruzalɛm mʋ, sɩ a tʋŋɩ a wǝli Zezi nɔɔna balʋ na wʋ dáanɩ tɩn. ²⁶ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna balʋ na wʋ Masɩdʋanɩ dɩ Akayi tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn mʋ mɛ ba wʋbʋŋa ba la sǝbu, sɩ ba ma wǝli Zezi nɔɔna balʋ na wʋ Zeruzalɛm nɩ yɩ yinigǝ jɩgɩ-ba tɩn. ²⁷ Kʋ yɩ ba tɩtɩ mʋ mɛ ba wʋbʋŋa ba kɩ kʋntʋ. Kʋ nan maŋɩ sɩ ba wǝli-ba kʋntʋ doŋ, bɛŋwaanɩ Zwifǝ* bam ya maŋɩ ba kwe wǝǝnu tɩlʋ Wɛ Joro* na pɛ-ba tɩn mʋ ba cɛ dɩ dwi-gɛ* tiinǝ bam. Kʋntʋ ŋwaanɩ dwi-gɛ tiinǝ bam maŋɩ sɩ ba dɩ daa wǝli Zwifǝ bam dɩ wǝǝnu tɩlʋ na yɩ ba yɩra zǝnǝ nyɩm tɩn.

²⁸ Amʋ na ti tɩtʋŋɩ dɩntʋ yɩ a kwe sǝbu kʋm maama a kɩ nɔɔna bam jɩŋa nɩ, amʋ laan wʋ́ tɔgɩ abam te, yɩ a daarɩ a kɛ a vu Ɛsɩpanyɩ. ²⁹ Amʋ nan ye nɩ, a na tu abam te, Zezi Krisi wʋ́ kɩ abam lanyɩranɩ kʋ ja gaalɩ.

³⁰ A ko-biǝ-ba, amʋ nan lagɩ a loori abam dɩ́ Yuutu Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ, dɩ sono kʋlʋ Wɛ Joro kʋm na pɛ dɩbam tɩn ŋwaanɩ, sɩ á tɔgɩ á wǝli-nɩ á taá tiini á loori Wɛ á pa-nɩ a tɩtʋŋ-cɛɛra yam wʋnɩ. ³¹ Loori-na Wɛ, sɩ DƖ joŋi-nɩ balʋ na wʋ Zude nɩ yɩ ba vɩn Zezi tɩn jɩŋa nɩ, sɩ DƖ daarɩ DƖ pa Zezi nɔɔna balʋ na wʋ Zeruzalɛm nɩ tɩn joŋi kʋlʋ amʋ na wʋ́ pa-ba tɩn dɩ wʋpolo. ³² Wɛ na sɛ, amʋ laan wʋ́ wanɩ a ba abam te dɩ wʋpolo, yɩ a di ywǝǝni dɩ abam. ³³ Bɩcarɩ-zuru Tu Baŋa-Wɛ wʋ́ ta wʋ abam tee nɩ. Amina.

16

Pooli jɔɔnɩ nɔɔna balʋ maama o na ye tɩn

¹ Amʋ nan lagɩ a brɩ abam dɩ́ ko-bu Feebe na yɩ wʋlʋ tɩn mʋ. Wʋntʋ yɩ kaanɩ wʋlʋ na tʋŋɩ o wǝli Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Sankrɩ nɩ tɩn mʋ. ² Abam nan maŋɩ sɩ á joŋ-o lanyɩranɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ, nɩ kʋ na maŋɩ sɩ Wɛ nɔɔna taa kɩ te tɩn. Á taá wǝl-o dɩ kʋlʋ maama o na lagɩ abam tee nɩ tɩn, bɛŋwaanɩ o tɩtɩ dɩ zǝni nɔɔna zanzan, kʋ na dwe dɩdɩ dɩ amʋ dɩ.

³ Jɔɔnɩ-na Prisili dɩ Akwila á pa-nɩ. Bantʋ mʋ tɔgɩ dɩ amʋ yɩ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ pa Zezi Krisi. ⁴ Ba ya gɛ fɩɩn sɩ ba tɩ amʋ ŋwaanɩ. Amʋ nan kɩ-ba le, kʋ nan daɩ amʋ yɩranɩ, kʋ yɩ dwi-gɛ* tiinǝ balʋ maama na tu ba sɛ Zezi tɩn dɩ mʋ kɩ-ba le.

⁵ Jɔɔnɩ-na Zezi kɔgɔ kʋlʋ na jeeri ba sɔŋɔ kʋm nɩ tɩn á pa-nɩ.

Jɔɔnɩ-na amʋ ciloŋ-sono Yipayinɛtɩ á pa-nɩ, wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na dɛ yigǝ o sɛ Zezi Krisi Azi tɩɩnɩ dɩm maama wʋnɩ tɩn.

⁶ Jɔɔnɩ-na Mari wʋlʋ na tiini o tʋŋɩ o pa abam tɩn dɩ.

⁷ Jɔɔnɩ-na amʋ dwi tiinǝ Andronikusi dɩ Zuniyasɩ. Bantʋ mʋ ya tɔgɩ ba wʋ pɩɩna digǝ nɩ dɩ amʋ. Ba yɩ balʋ na jɩgɩ yɩr-ŋʋm Zezi tɩntʋŋna bam wʋnɩ, yɩ bantʋ sɛ Zezi Krisi ba loori amʋ.

⁸ Jɔɔnɩ-na Ampiliatusi wʋlʋ na yɩ a ciloŋ-sono dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ tɩn á pa-nɩ.

⁹ Jɔɔnɩ-na Yuribɛn wʋlʋ na tɔgɩ dɩ dɩbam o tʋŋɩ Zezi Krisi tɩtʋŋa tɩn, dɩdaanɩ amʋ ciloŋ-sono Sɩtakisi dɩ.

¹⁰ Jɔɔnɩ-na Apeeli wʋlʋ na brɩ nɩ o yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ cɩga cɩga tɩn á pa-nɩ.

Jɔɔnɩ-na Arisobuli sɔŋɔ tiinǝ bam dɩ.

¹¹ Jɔɔnɩ-na amʋ dwi tu Erodiyɔn á pa-nɩ.

Jɔɔnɩ-na balʋ na yɩ Narisisi sɔŋɔ tiinǝ yɩ ba yɩ dɩ́ Yuutu wʋm nɔɔna tɩn á pa-nɩ.

¹² Jɔɔnɩ-na Trifɛnɩ dɩ Trifɔsɩ, bantʋ mʋ yɩ kaana balʋ na tiini ba tʋŋɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩtʋŋa yam tɩn.

Jɔɔnɩ-na a ko-bu-sono Pɛɛrsidi, wʋntʋ mʋ yɩ kaanɩ wʋlʋ dɩ na tiini o tʋŋɩ o pa dɩ́ Yuutu wʋm.

¹³ Jɔɔnɩ-na Rufusi wʋlʋ na yɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩntʋŋ-ŋʋm tɩn, dɩ o nu wʋlʋ na kɩ amʋ lanyɩranɩ nɩ o tɩtɩ bu te tɩn.

¹⁴ Jɔɔnɩ-na Asɩnkriti dɩ Filigon dɩ Ɛrmɛsɩ dɩ Patrobasɩ dɩ Ɛrmasɩ, dɩdaanɩ dɩ́ ko-biǝ balʋ maama na wʋ ba tee nɩ tɩn.

¹⁵ Jɔɔnɩ-na Filologi dɩ Zuli, dɩ Neere dɩ o nakɔ, dɩ Olimpa, dɩdaanɩ Wɛ nɔɔna balʋ maama na wʋ ba tee nɩ tɩn.

¹⁶ Á na jeeri daanɩ, sɩ á taá jɔɔnɩ daanɩ lanyɩranɩ dɩ sono dɩ wʋ-poŋo. Zezi kɔgɔ kʋm na wʋ je sɩlʋ maama nɩ tɩn dɩ jɔɔnɩ abam.

¹⁷ A ko-biǝ-ba, a nan loori abam sɩ á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ dɩ balʋ na jaanɩ kampwara ba tui nɔɔna tɩtarɩ, yɩ ba paɩ ba tusi Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ tɩn. Bantʋ mʋ jɩgɩ zaasɩm dɩlʋ ba na brɩ abam tɩn ba yáala. Kʋntʋ ŋwaanɩ ja-na á tɩtɩ dɩ ba. ¹⁸ Nɔɔna bam kʋntʋ doŋ ba kɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi na lagɩ kʋlʋ tɩn, ba tɔgɩ ba tɩtɩ fra na zʋʋrɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn mʋ. Ba yǝni ba ŋɔɔnɩ bɩtar-ywe mʋ, yɩ ba ma ni-sʋŋɩ ba ma ganɩ balʋ na ba va ni tɩn ba pa ba wʋbʋŋa lǝni. ¹⁹ Nɔɔna maama ye abam na tɔgɩ Wɛ lanyɩranɩ te tɩn, kʋntʋ mʋ paɩ amʋ tiini a jɩgɩ wʋpolo dɩ abam. Amʋ nan lagɩ sɩ abam taá jɩgɩ swan mʋ sɩ á taá kɩ kʋlʋ na lana tɩn, sɩ á daarɩ á taá ye á tɩtɩ sɩ lwarɩm yɩ cɔgɩ abam.

²⁰ Wɛ dɩlʋ na paɩ nɔɔna wʋ-zuru tɩn bá daanɩ DƖ cɔgɩ sʋtaanɩ* dam, yɩ DƖ laan pa á nɔ-dɩ dɩ á nɛ.

Dɩ́ Yuutu Zezi wʋ́ pa abam yu-yoŋo.

²¹ Timoti wʋlʋ na tɔgɩ dɩ amʋ o tʋŋɩ tɩn dɩ jɔɔnɩ abam. Amʋ dwi tiinǝ Lukiyusi dɩ Zazɔn dɩ Sosipatɛɛrɩ dɩ jɔɔnɩ abam.

²² Amʋ Tɛrɩtiyusi mʋ pʋpʋnɩ Pooli ni-taanɩ dɩntʋ yɩ o pa abam, amʋ dɩ nan jɔɔnɩ abam dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ.

²³ Gayusi wʋlʋ amʋ Pooli na zʋʋrɩ o sɔŋɔ nɩ yɩ Zezi kɔgɔ kʋm dɩ jeeri da tɩn jɔɔnɩ abam.

Erasɩtɩ wʋlʋ na yɩ tɩʋ kʋm sǝbu-tiŋnu tɩn, dɩdaanɩ dɩ́ ko-bu Kwatusi dɩ jɔɔnɩ abam.

(( ²⁴ Dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam maama yu-yoŋo. Amina.))

Pooli na kɩ Wɛ le te o ma guri tɩn

²⁵ Dɩ́ kɩ Wɛ le, dɩntʋ dam dɩm mʋ paɩ á fɔgɩ á zɩgɩ lanyɩranɩ dɩ á na sɛ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ amʋ na tɔɔlɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn. Kʋntʋ mʋ abam laan tu á lwarɩ Wɛ cɩga kalʋ dɛɛn ya na sǝgi faŋa faŋa tɩn. ²⁶ Lele kʋntʋ Wɛ tɔgɩ DƖ nijoŋnǝ bam dɛɛn na pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩlʋ ba tiŋi tɩn ŋwaanɩ mʋ, DƖ pa DƖ cɩga kam kʋntʋ ba ka lwarɩ jaja. Wɛ dɩlʋ na jɩgɩ ŋwɩa sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn laan mʋ pɛ ni, sɩ lʋgʋ baŋa dwi maama na cwǝŋǝ ba lwarɩ DƖ cɩga kam, sɩ ba daarɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ ba sɛ DƖ ni. ²⁷ Dɩntʋ yɩranɩ mʋ yɩ swan maama tu, yɩ DƖ ba jɩgɩ doŋ. Dɩntʋ mʋ maŋɩ dɩ zulǝ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ. Amina.

^8:9\f3 11:4 Baalɩ yɩ dwi-gɛ tiinǝ wa-lɔɔrɩ mʋ.

1CO

1 Korɛntɩ

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Korɛntɩ tiinǝ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pooli dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Korɛntɩ nɩ tɩn mʋ. Pooli tɩtɩ dɛɛn mʋ puli Wɛ tɩtʋŋa dáanɩ, yɩ o zʋ da bɩm dɩ cicoro (Tɩtʋŋa Tɔnɔ 18:11).

Korɛntɩ ya yɩ tʋ-kamunu kʋlʋ na jɩgɩ jɩjɩgɩrʋ zanzan, kʋ na jɩgɩ nabwǝǝru zɩgɩm je sɩle yɩ ba kɩ pipiu da tɩn ŋwaanɩ. Nɔɔna zanzan dɛɛn wʋra ba na jɩgɩ yǝno dɩ cullu dwi tǝri tǝri. Ba maa kɩ boorim dɩ lwarɩm zanzan, kʋ pa kʋntʋ woŋo dɩ loŋi Wɛ nɔɔna bam.

Ka maŋa nɩ Pooli nan daa tǝri ba tee nɩ, yɩ o laan ni ba ŋwa nɩ kampwara dɩ wo-balwaarʋ tɩdonnǝ mʋ zʋ ba tɩtarɩ. Kʋ ma pa-o liǝ, yɩ o laan pʋpʋnɩ twaanʋ o pa-ba. O twaanʋ tɩm wʋnɩ tɩntʋ tɩle mʋ tɔgɩ tɩ zʋ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋ, sɩ dɩbam dɩ wanɩ dɩ́ lwarɩ, cam na yi dɩbam, dɩ́ na wʋ́ kɩ te, sɩ dɩ́ ma kwɛ-dɩ tɩn.

Pooli nan kaanɩ-ba, sɩ ba yagɩ kampwara (pɔɔrɩm 1-4),

dɩ boorim kikiǝ (pɔɔrɩm 5),

sɩ ba daa yɩ taa ve nɔɔna balʋ na yǝri Wɛ tɩn te sɩ bantʋ di ba taanɩ (6:1-11).

O brɩ-ba nɩ ba maŋɩ sɩ ba ma ba yɩra yam ba tʋŋɩ ba pa Wɛ mʋ (6:12-20).

O laan ma lǝri ba na bwe-o bwiǝ yalʋ tɩn,

kʋ na yɩ kadri laŋa nɩ (pɔɔrɩm 7),

naa nwana yalʋ ba na mɛ ba kaanɩ jwǝnǝ tɩn laŋa nɩ (pɔɔrɩm 8-10),

naa Zezi tʋʋnɩ gulim wʋdiu laŋa nɩ (pɔɔrɩm 11),

dɩ Wɛ Joro pɛɛra yam laŋa nɩ (pɔɔrɩm 12-14),

dɩ twa biim woŋo (pɔɔrɩm 15).

Tɔnɔ kʋm tiim nɩ o ŋɔɔnɩ sǝbu-lɩʋ Wɛ-di sɩm na wʋra ba kɩ tɩn woŋo, dɩ o tɩtɩ na lagɩ sɩ o kɩ kʋlʋ tɩn, yɩ o laan jɔɔnɩ-ba (pɔɔrɩm 16).

Tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ Pooli brɩ nɩ, Wɛ pɛɛra yam maama wʋnɩ, sono mʋ yɩ woŋo kʋlʋ na dwe maama tɩn, sɩ dɩ́ ma tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam (pɔɔrɩm 13).

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

KORƐNTƖ TIINƎ tɩn

1

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ Wɛ na kuri dɩ DƖ tɩtɩ wʋbʋŋa sɩ a taa yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ, yɩ dɩ́ ko-bu Sositɛnɩ dɩ tɔgɩ o wǝli-nɩ. ² Dɩ́ pʋpʋnɩ sɩ dɩ́ pa abam balʋ na yɩ Zezi kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna yɩ á zʋʋrɩ Korɛntɩ nɩ tɩn mʋ. Abam mʋ yɩ balʋ Wɛ na kuri sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn. DƖ ma lɩ abam sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna, kʋ wǝli dɩ balʋ na wʋ je maama yɩ ba zuli Zezi Krisi tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ bantʋ dɩ dɩbam maama Yuutu.

³ Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

⁴ Maŋa maama a yǝni a kɩ Wɛ le abam ŋwaanɩ, dɩ DƖ na pɛ abam yu-yoŋo Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn. ⁵ Abam na ŋwɩ dɩ Zezi tɩn, Wɛ sɩɩnɩ DƖ pa abam yu-yoŋo woŋo maama wʋnɩ, sɩ á taá ye DƖ cɩga kam maama, sɩ á kwǝri á taá waɩ á ŋɔɔnɩ DƖ taanɩ dɩm. ⁶ Bɛŋwaanɩ, dɩ́ dɛɛn na tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝrǝ kam dɩ abam tɩn, ka tiini ka ja kuri abam tee nɩ. ⁷ Á nɛ Wɛ pɛɛra yalʋ maama á na lagɩ tɩn, yɩ á cǝgi dɩ́ Yuutu Zezi Krisi sɩ o joori o ba sɩ dɩ́ na-o. ⁸ Wʋntʋ mʋ wʋ́ pa á taá zɩgɩ kǝŋkǝŋ sɩ kʋ vu yi tiim maŋa, sɩ á yɩ taá jɩgɩ wo-lɔŋɔ dɛ dɩm o na wʋ́ joori o ba tɩn nɩ. ⁹ Wɛ yɩ cɩga tu, yɩ dɩntʋ mʋ kuri abam sɩ á taá ŋwɩ dɩ DƖ Bu Zezi Krisi, o na yɩ dɩbam Yuutu tɩn.

Korɛntɩ tiinǝ ya na pɔɔrɩ daanɩ te tɩn

¹⁰ A ko-biǝ-ba, a loori abam dɩ́ Yuutu Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ sɩ á taá jɩgɩ ni-mɔrɔ, sɩ á yɩ taá pɔɔrɩ daanɩ. Á nan kwaanɩ-na á kɩ á wʋbʋŋa daanɩ, sɩ á kɩ ni dɩdwɩ. ¹¹ A tagɩ kʋntʋ, Klowe-ba sɔŋɔ tiinǝ na tagɩ dɩ amʋ ba wɩ á magɩ kantɔgɔ mʋ daanɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹² Abam badaara wɩ, á tɔgɩ Pooli mʋ. Abam badonnǝ maa wɩ, á tɔgɩ Apolɔsɩ mʋ. Badonnǝ maa wɩ, ba tɔgɩ Pɩyɛɛrɩ mʋ. Babam dɩ maa wɩ, ba tɔgɩ Zezi Krisi mʋ. ¹³ Abam bʋŋɩ nɩ Zezi Krisi pɔɔrɩ yɩra yɩra mʋ na? Amʋ Pooli mʋ tɩgɩ tʋʋn-dagara* kam baŋa nɩ abam ŋwaanɩ na? Ba miisi abam na wʋnɩ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ mʋ na? ¹⁴ A kɩ Wɛ le, bɛŋwaanɩ amʋ wʋ miisi abam wʋlʋwʋlʋ na wʋnɩ, kʋ na daɩ Krisipu dɩ Gayusi yɩranɩ. ¹⁵ Kʋntʋ tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o ta nɩ a miisi abam na wʋnɩ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ. ¹⁶ Ah, a guli a ta na miisi Sɩtefanasɩ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ dɩ, kʋ daarɩ kʋntʋ kwaga nɩ, wʋlʋ na wǝli da, a daa wʋ guli. ¹⁷ Zezi Krisi tʋŋɩ-nɩ sɩ a taa tɔɔlɩ o kwǝr-ywǝŋǝ kam mʋ a brɩ nɔɔna, sɩ o wʋ tʋŋɩ-nɩ sɩ a taa miisi nɔɔna na wʋnɩ. A na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam te tɩn, kʋ daɩ dɩ lʋgʋ baŋa swan mʋ a maa tɔɔlɩ-ka. A ya na tɔɔlɩ-ka dɩ lʋgʋ baŋa swan mʋ, Zezi tʋʋnɩ dɩm dagara kam baŋa nɩ tɩn ya bá ta jɩgɩ kuri kʋ paɩ nabiinǝ.

Wɛ swan na garɩ nabiinǝ swan te tɩn

¹⁸ Bɛŋwaanɩ Zezi tʋʋnɩ dɩm dagara kam baŋa nɩ tɩn taanɩ dɩm yɩ jwǝrim mʋ balʋ yigǝ na tǝrǝ dɩ Wɛ tɩn tee nɩ. Kʋ nan na yɩ dɩbam balʋ Wɛ na vrɩ lwarɩm wʋnɩ tɩn, taanɩ dɩntʋ yɩ Wɛ tɩtɩ dam mʋ dɩ dɩbam. ¹⁹ Kʋ nan maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Amʋ Baŋa-Wɛ wʋ́ cɔgɩ swan tiinǝ wʋbʋŋa,

yɩ a daarɩ a pa yi-pʋrɩ-nyɩna yi-pʋrʋ kʋm yáalɩ.»

²⁰ Swan tiinǝ swan yam daa jɩgɩ kuri na? Tɔn-yeenǝ dɩ nɔɔna balʋ na ye ŋwaŋa tɩn yi-pʋrʋ kʋm jɩgɩ kuri na? Wɛ nan brɩ dɩbam nɩ lʋgʋ baŋa swan yam maama yɩ jwǝrim mʋ. ²¹ Wɛ swan yam ŋwaanɩ nabiinǝ bá wanɩ ba ma ba tɩtɩ swan ba lwarɩ-DƖ. Wɛ nan lɩ DƖ wʋbʋŋa sɩ DƖ tɔgɩ kwǝrǝ kalʋ dɩ́ na brɩ nɔɔna yɩ ba paɩ ka yɩ jwǝrim tɩn ŋwaanɩ mʋ, DƖ ma vrɩ balʋ na sɛ kwǝrǝ kam tɩn DƖ yagɩ. ²² Zwifǝ bam lagɩ sɩ ba na wo-kɩnkagɩla yalʋ na brɩ Wɛ dam tɩn mʋ. Grɛkɩ tiinǝ maa lagɩ sɩ ba cǝgi taanɩ dɩlʋ na wʋ́ brɩ-ba swan tɩn. ²³ Kʋ nan na yɩ dɩbam, dɩ́ tɔɔlɩ Zezi Krisi wʋlʋ na tɩgɩ tʋʋn-dagara* baŋa nɩ tɩn kwǝrǝ mʋ. Kwǝrǝ kam kʋntʋ maa yɩ ta-balɔrɔ mʋ Zwifǝ bam tee nɩ, yɩ ka yɩ jwǝrim mʋ dɩ dwi-gɛ tiinǝ bam dɩ. ²⁴ Kʋ daarɩ dɩbam balʋ Wɛ na kuri tɩn, kʋ na yɩ Zwifǝ bam naa dwi-gɛ tiinǝ dɩ, taanɩ dɩm kʋntʋ mʋ pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ Zezi Krisi yɩ Wɛ swan yam dɩ DƖ dam tu. ²⁵ Woŋo kʋlʋ nɔɔna na paɩ kʋ yɩ jwǝrim Wɛ tee nɩ tɩn garɩ nabiinǝ swan maama, yɩ kʋlʋ na bwǝmmǝ DƖ tee nɩ tɩn dana kʋ dwe nabiinǝ dam maama.

²⁶ A ko-biǝ-ba, á bʋŋɩ á dɛɛn na yɩ te yɩ Wɛ laan ba DƖ kuri abam tɩn. Kʋ daɩ á zanzan yi dɛɛn mʋ pʋʋrɩ nɩnɛɛnɩ nabiinǝ na lagɩ yi-pʋrʋ kʋlʋ tɩn. Kʋ daɩ á zanzan mʋ yɩ dɩdɛɛra, naa á zanzan mʋ nuŋi nadunǝ sam. ²⁷ Wɛ nan kuri balʋ nabiinǝ na paɩ ba yɩ jwǝǝru tɩn mʋ, sɩ DƖ ma pa cavɩɩra di swan tiinǝ. DƖ ma kuri balʋ nabiinǝ na paɩ ba yɩ nabwǝnǝ tɩn, sɩ DƖ ma pa cavɩɩra di dam tiinǝ. ²⁸ DƖ ma daarɩ DƖ kuri balʋ nabiinǝ na gooni yɩ ba ba nɩgɩ tɩn, sɩ DƖ ma pa wǝǝnu tɩlʋ nabiinǝ na paɩ tɩ jɩgɩ kuri tɩn ji kafɛ. ²⁹ Wɛ kuri nɔɔna bam kʋntʋ doŋ mʋ, sɩ nabiinǝ yɩ zaŋɩ ba wanɩ ba tee ba tɩtɩ DƖ yigǝ nɩ. ³⁰ Wɛ nan mʋ pɛ abam ŋwɩ dɩ Zezi Krisi. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ swan yalʋ Zezi na joŋi Wɛ tee nɩ tɩn laan jigi dɩbam swan. Wʋntʋ mʋ paɩ dɩ́ jɩgɩ cɩga Wɛ tee nɩ. O maa paɩ dɩ́ yɩ Wɛ nɔɔna. O ma kwe o tɩtɩ ŋwɩa o ma vrɩ dɩbam lwarɩm wʋnɩ. ³¹ Kʋntʋ tɩn, kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn yɩ cɩga mʋ, dɩ kʋ na wɩ: «Wʋlʋ na lagɩ sɩ o kɩ wʋpolo tɩn, sɩ o pa kʋ taa yɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ.»

2

Pooli na tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam te tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, amʋ dɛɛn na tu abam te tɩn, a wʋ ŋɔɔnɩ swan naa yiyiu-ŋwɛ zanzan dɩ abam, dɩ a na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam a brɩ abam te tɩn. ² A wʋ kɩ a wʋbʋŋa nɩ sɩ a brɩ abam woŋo kʋdoŋ, kʋ na daɩ Zezi Krisi taanɩ dɩm yɩranɩ dɩ o tʋʋnɩ dɩm dagara kam baŋa nɩ tɩn. ³ A na wʋ abam tee nɩ maŋa kalʋ tɩn, a bwǝnǝ, yɩ fʋʋnɩ dɩ jɩgɩ-nɩ, yɩ a yɩra saɩ. ⁴ A taanɩ dɩm dɩ a na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam te tɩn, kʋ daɩ nabiinǝ swan mʋ a ma a tɔɔlɩ-ka sɩ a pa á sɛ. Kʋ yɩ Wɛ Joro* kʋm dam mʋ pɛ abam lwarɩ nɩ taanɩ dɩm yɩ cɩga. ⁵ Kʋntʋ tɩn, á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn, kʋ yɩ Wɛ dam dɩm ŋwaanɩ mʋ, sɩ kʋ daɩ nabiinǝ swan ŋwaanɩ.

Baŋa-Wɛ swan na yɩ te tɩn

⁶ Dɩbam nan yǝni dɩ́ brɩ balʋ wʋbʋŋa na bɩgɩ tɩn mʋ swan, ya nan daɩ nabiinǝ swan naa lʋgʋ baŋa dɩdɛɛra bam swan. Bantʋ wʋ́ ba ba cɔgɩ dɩ ba dam dɩm maama. ⁷ Dɩbam na brɩ swan yalʋ tɩn yɩ Wɛ nyɩm mʋ. Nabiinǝ nan yǝri ya ni nɩ, ya na sǝgi dɩ ba tɩn ŋwaanɩ. Wɛ dɛɛn maŋɩ DƖ kɩ DƖ wʋbʋŋa nɩ mʋ kʋ loori lʋgʋ pulim, sɩ DƖ swan yam kʋntʋ pa dɩ́ wanɩ dɩ́ na zulǝ DƖ tee nɩ. ⁸ Lʋgʋ baŋa dɩdɛɛra bam wʋlʋwʋlʋ nan wʋ lwarɩ ya kuri. Ba ya na ye, ba ya bá ja Wɛ-sɔŋɔ paarɩ tu Zezi ba pa tʋʋn-dagara* baŋa nɩ ba gʋ. ⁹ Kʋ nan kɩ nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ kʋ wɩ:

«Wɛ fɔgɩ DƖ kɩ wo-laarʋ DƖ tiŋi sɩ DƖ pa balʋ na so-DƖ tɩn.

Nabiinǝ yi wʋ nɛ wǝǝnu tɩm kʋntʋ doŋ,

yɩ ba zwa wʋ ni tɩ ŋwa,

yɩ ba ba jɩgɩ tɩ wʋbʋŋa dɩ.»

¹⁰ Wɛ nan tagɩ DƖ Joro* kʋm ŋwaanɩ mʋ DƖ ma pa dɩ́ lwarɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ. Wɛ Joro kʋm ye woŋo maama kuri, yɩ kʋ ye Wɛ wʋbʋŋa maama dɩ. ¹¹ Wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ nabiinu wʋbʋŋa o lwarɩ, kʋ na daɩ o tɩtɩ joro? Kʋ nan yɩ kʋntʋ mʋ dɩ Wɛ dɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ yǝri Wɛ wʋbʋŋa, kʋ na daɩ DƖ tɩtɩ Joro kʋm yɩranɩ. ¹² Joro kʋlʋ Wɛ na kɩ dɩbam bɩcara nɩ tɩn daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm. Kʋ nuŋi Wɛ te mʋ, sɩ kʋ pa dɩ́ lwarɩ wo-laarʋ tɩlʋ DƖ na pɛ dɩbam zaanɩ tɩn.

¹³ Dɩ́ na yǝni dɩ́ brɩ nɔɔna cɩga kam yɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ tɩn daɩ nabiinǝ swan taanɩ. Kʋ yɩ Wɛ Joro kʋm mʋ brɩ dɩbam taanɩ dɩlʋ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá ŋɔɔnɩ tɩn. Dɩbam tɛ cɩga kalʋ na yɩ Wɛ Joro nyɩm tɩn mʋ dɩ́ brɩ balʋ DƖ Joro kʋm na wʋ ba bɩcara nɩ tɩn. ¹⁴ Wɛ Joro kʋm na tǝri wʋlʋ bɩcarɩ nɩ tɩn ba sɛ sɩ o joŋi cɩga kalʋ Wɛ Joro kʋm na brɩ tɩn. Ka yɩ wo-jwǝǝru mʋ o tee nɩ. O bá wanɩ o lwarɩ ka kuri, bɛŋwaanɩ kʋ yɩ Wɛ Joro kʋm mʋ brɩ ka kuri cɩga cɩga. ¹⁵ Wʋlʋ maama Wɛ Joro kʋm na wʋ o bɩcarɩ nɩ tɩn mʋ waɩ o ye woŋo maama kuri. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan bá wanɩ o na kʋntʋ tu wo-lɔŋɔ o ta. ¹⁶ Wɛ tɔnɔ kʋm tagɩ kʋ wɩ:

«Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lwarɩ dɩ́ Yuutu wʋm wʋbʋŋa,

nɔɔn-nɔɔnʋ nan bá wanɩ o brɩ-o o na wʋ́ kɩ te tɩn.»

Wɛ nan na pɛ dɩbam DƖ Joro kʋm tɩn mʋ pɛ dɩbam dɩ jɩgɩ Zezi Krisi wʋbʋŋa yam.

3

Wɛ tɩntʋŋna na tʋŋɩ ba pa Wɛ te tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, a dɛɛn na wʋ abam tee nɩ tɩn, a warɩ a ŋɔɔnɩ Wɛ taanɩ dɩm dɩ abam nɩ Wɛ Joro* kʋm na wʋ balʋ tee nɩ tɩn. A dɛɛn ŋɔɔnɩ dɩ abam nɩnɛɛnɩ á yɩ balʋ lʋgʋ baŋa wǝǝnu fra na jɩgɩ-ba tɩn, yɩ á ta nyɩ nɩ bu-balwa mʋ te Zezi Krisi cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ² A dɛɛn na brɩ abam wo-mwaalʋ tɩlʋ tɩn nyɩ dɩ a pɛ abam nayɩla mʋ sɩ á nyɔ. A dɛɛn wʋ pɛ abam wʋdiu kʋlʋ na duunǝ tɩn, á dɛɛn na wʋ yi kʋ dim tɩn ŋwaanɩ. Dɩ zɩm dɩ, á daa ta wʋ yi wʋdiu dim, ³ bɛŋwaanɩ á ta yɩ balʋ lʋgʋ baŋa wǝǝnu fra na jɩgɩ tɩn mʋ. Abam jɩgɩ wʋ-gʋʋ yɩ á magɩ kantɔgɔ daanɩ. Kʋntʋ brɩ nɩ lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ fra mʋ taa jɩgɩ abam, yɩ á kɩ nɩ balʋ ta na yǝri Wɛ tɩn mʋ te. Kʋ yɩ vwan mʋ a fɔgɩ na? ⁴ Abam wʋ nɔɔna badonnǝ na tɛ ba wɩ, bam tɔgɩ Pooli mʋ, yɩ badonnǝ dɩ wɩ, ba tɔgɩ Apolɔsɩ mʋ tɩn, kʋ daɩ balʋ na yǝri Wɛ tɩn kikiǝ mʋ kʋntʋ na?

⁵ Wɔɔ mʋ yɩ Apolɔsɩ? Wɔɔ mʋ yɩ amʋ Pooli? Dɩbam maama yɩ Wɛ tɩntʋŋna balʋ abam na dɛ dɩbam jɩŋa á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn mʋ. Dɩbam maama tʋŋɩ kʋlʋ dɩ́ Yuutu wʋm na pɛ dɩbam sɩ dɩ́ tʋŋɩ tɩn mʋ. ⁶ Dɩbam nyɩ nɩ vala mʋ te, amʋ Pooli mʋ jǝri wǝǝnu yɩ Apolɔsɩ yagɩ na. Kʋ daarɩ kʋ yɩ Wɛ mʋ paɩ tɩ bɩra. ⁷ Mʋ kʋ kuri wʋlʋ na jǝri dɩ wʋlʋ na yagɩ na da tɩn maama daɩ kʋlʋkʋlʋ. Wɛ yɩranɩ mʋ waɩ DƖ paɩ DƖ taanɩ dɩm kɩ dam nɔɔna bɩcara nɩ. ⁸ Wʋlʋ na jǝri dɩ wʋlʋ na yagɩ na tɩn maama yɩ bɩdwɩ mʋ. Wɛ wʋ́ pa ba maama joŋi ba ŋwɩɩrʋ kʋ maŋɩ dɩ ba na tʋŋɩ te tɩn mʋ. ⁹ Dɩbam maama wǝli daanɩ mʋ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ pa Wɛ. Abam nyɩ dɩ Wɛ kara kalʋ dɩ́ na tʋŋɩ ka wʋnɩ tɩn mʋ.

Abam daa ta nyɩ dɩ digǝ kalʋ Wɛ na wʋra DƖ lɔ tɩn mʋ. ¹⁰ Wɛ na pɛ amʋ pɛɛrɩ dɩlʋ sɩ a ma tʋŋɩ tɩn, kʋ yɩ sɩ amʋ cwi digǝ kam kuri mʋ lanyɩranɩ nɩ lwar-ŋʋm te. Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ maa wʋra o lɔ o daŋɩ da. Wʋlʋ maama nan na lagɩ sɩ o lɔ o daŋɩ da tɩn maŋɩ sɩ o taa ye o na lɔ te tɩn mʋ. ¹¹ Wɛ maŋɩ DƖ pa digǝ kam kuri cwi, nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá wanɩ o cwi ka kuri dɩdoŋ. Kuri dɩm kʋntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi. ¹² Balʋ nan na lɔ ba daŋɩ da tɩn badaara maɩ sǝbu-sɩŋa naa can-na naa kandwa-ŋʋna, naa dɛ naa gaarʋ naa kasʋrʋ mʋ ba maa lɔa. ¹³ Nɔɔnʋ maama na tʋŋɩ kʋlʋ tɩn nan wʋ́ ba kʋ lwarɩ jaja dɛ dɩm Zezi Krisi na wʋ́ joori o ba tɩn, mini mʋ wʋ́ brɩ nɔɔnʋ maama tɩtʋŋa na yɩ te. ¹⁴ Balʋ na lɔgɩ dɩ wo-laarʋ yɩ mini dɩm wʋ wanɩ dɩ di tɩn wʋ́ joŋi ba ŋwɩɩrʋ. ¹⁵ Kʋ daarɩ, balʋ mini dɩm na wanɩ dɩ di ba lɔɔm dɩm tɩn, ba bá na kʋlʋkʋlʋ Wɛ tee nɩ. Wɛ za wʋ́ vrɩ ba tɩtɩ DƖ yagɩ. Ba nan wʋ́ ta nyɩ dɩ mini na di nɔɔnʋ yɩ o wǝri te tɩn mʋ.

¹⁶ Abam yǝri nɩ, Wɛ Joro kʋm na wʋ abam bɩcara nɩ tɩn, á nyɩ dɩ Wɛ tɩtɩ digǝ mʋ DƖ na zʋʋrɩ ka wʋnɩ na? ¹⁷ Wʋlʋ nan na cɔgɩ Wɛ digǝ kam tɩn, Wɛ wʋ́ cɔgɩ kʋntʋ tu dɩ mʋ. Bɛŋwaanɩ Wɛ digǝ kam yɩ DƖ tɩtɩ di-laa mʋ. Abam tɩtɩ nan mʋ yɩ DƖ digǝ kam kʋntʋ.

¹⁸ Nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o ganɩ o tɩtɩ. Abam wʋlʋ na bʋŋɩ nɩ o jɩgɩ swan nɩ zɩm lʋgʋ baŋa swan na yɩ te tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o joori o ji joro mʋ, sɩ o laan wanɩ o na swan cɩga cɩga. ¹⁹ Bɛŋwaanɩ lʋgʋ baŋa swan yɩ jwǝrim mʋ Wɛ yigǝ nɩ. Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Wɛ vugimi swan tiinǝ swan DƖ pa ya joori ya ja-ba.» ²⁰ Kʋ nan daa ta pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Yuutu Baŋa-Wɛ ye nɩ swan tiinǝ wʋbʋŋa maama yɩ kafɛ mʋ.» ²¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o magɩ o nyɔɔnɩ o ta o wɩ: «Amʋ tɔgɩ wʋntʋ mʋ.» Sɩ woŋo maama yɩ abam mʋ te. ²² Kʋ na yɩ amʋ Pooli dɩ Apolɔsɩ dɩ Pɩyɛɛrɩ, dɩbam dɩ yɩ abam nɔɔna mʋ. Kʋ nan na yɩ lʋgʋ baŋa dɩ ŋwɩa dɩ tʋʋnɩ dɩ zɩm dɩ jwa dɩ, abam mʋ te tɩ maama. ²³ Zezi Krisi nan mʋ te abam, yɩ Wɛ dɩ te Zezi Krisi tɩtɩ dɩ.

4

Pooli-ba na tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam te tɩn

¹ Kʋntʋ tɩn, abam maŋɩ sɩ á taá ye nɩ dɩbam yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋna mʋ. Wɛ nan kwe DƖ cɩga kalʋ ya na sǝgi nabiinǝ yigǝ nɩ tɩn DƖ kɩ dɩbam jɩŋa nɩ mʋ, sɩ dɩ́ ta-ka dɩ́ brɩ nɔɔna. ² Ba nan na kwe woŋo ba kɩ nɔɔnʋ jɩŋa nɩ, kʋ maŋɩ sɩ o taa nii kʋ baŋa nɩ dɩ cɩga mʋ. ^3-4 Kʋ nan na yɩ amʋ, abam naa nabiinǝ balʋ maama na di amʋ taanɩ te dɩ te tɩn, kʋ ba kɩ amʋ kʋlʋkʋlʋ. Amʋ bɩcarɩ nɩ a ye nɩ, kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ a na kɩ a cɔgɩ. Nan dɩ kʋntʋ dɩ, a bá wanɩ a pa a tɩtɩ bʋra, a na bá wanɩ a di a tɩtɩ taanɩ tɩn ŋwaanɩ. Wʋlʋ yɩranɩ na wʋ́ wanɩ o di amʋ taanɩ tɩn mʋ yɩ dɩ́ Yuutu wʋm. ⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o wuuri o di o doŋ taanɩ, kʋ loori maŋa kalʋ Wɛ na lɩ tɩn, sɩ dɩ́ Yuutu wʋm na tuǝ, oó ja pooni o ba o pa woŋo kʋlʋ maama na sǝgi lim wʋnɩ tɩn taa naɩ jaja. Wʋntʋ wʋ́ pa nɔɔna wʋbʋŋa yalʋ na sǝgi tɩn lwarɩ jaja. Maŋa kam kʋntʋ nɩ mʋ Wɛ wʋ́ pa nɔɔnʋ maama na zulǝ yalʋ na maŋɩ dɩd-o tɩn.

⁶ A ko-biǝ-ba, kʋ yɩ abam ŋwaanɩ mʋ a kwe a tɩtɩ dɩdaanɩ Apolɔsɩ a ma maŋɩ a brɩ abam, sɩ á wanɩ á nii dɩbam, á ma lwarɩ á na wʋ́ taá kɩ te tɩn, sɩ á yɩ zaŋɩ á gaalɩ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn, sɩ abam dɩdʋa dɩdʋa yɩ zaŋɩ o kɩ kamunni o zuli nɔɔnʋ wʋdoŋ o daarɩ o gooni o doŋ. ⁷ Wɔɔ mʋ wɩ, nmʋ dwe n doŋ? Bɛɛ mʋ n jɩga yɩ n wʋ joŋi-kʋ Wɛ tee nɩ? Nmʋ nan na joŋi-kʋ Wɛ tee nɩ mʋ tɩn, bɛɛ mʋ kɩa yɩ n magɩ n nyɔɔnɩ kʋ baŋa nɩ, nɩ nmʋ tɩtɩ mʋ mɛ n dam dɩ n swan n ma n na-kʋ te?

⁸ Abam bʋŋɩ nɩ á maŋɩ á jɩgɩ kʋlʋ maama á na lagɩ tɩn, á kwǝri á yɩ nadunǝ, yɩ á ta bʋŋɩ nɩ abam di paarɩ á daarɩ dɩbam. Kʋ ya lana sɩ á sɩɩnɩ á di paarɩ, sɩ dɩbam dɩ taá tɔgɩ dɩ́ di paarɩ dɩ abam. ⁹ Amʋ na bʋŋɩ te tɩn, kʋ nyɩ dɩ Wɛ pɛ dɩbam balʋ na yɩ DƖ tɩntʋŋna tɩn ji kwaga tiinǝ mʋ nɔɔna bam maama wʋnɩ, nɩnɛɛnɩ balʋ ba na di ba taanɩ ba lagɩ ba gʋ-ba te tɩn. Dɩbam nyɩ dɩ nɔn-mwaanʋ mʋ lʋgʋ kʋm nɔɔna bam dɩ malɛsɩ* dɩ yibiyǝ nɩ. ¹⁰ Dɩbam jigi jwǝǝru mʋ Zezi Krisi ŋwaanɩ, abam nan pa á yɩ swan tiinǝ mʋ Zezi Krisi tɔgɩm dɩm wʋnɩ. Dɩbam yɩ nabwǝnǝ mʋ, abam maa paɩ á yɩ dɩdɛɛra. Nɔɔna zuli abam, yɩ ba daarɩ ba gooni dɩbam. ¹¹ Dɩ zɩm maama dɩ, kana dɩ na-nyɔm jɩgɩ dɩbam, yɩ gwaarʋ muri dɩbam. Nɔɔna maa bɛɛsɩ dɩbam, yɩ dɩ́ ba jɩgɩ cirigim jǝgǝ. ¹² Dɩbam maɩ dɩ́ tɩtɩ jɩa mʋ dɩ́ tiini dɩ́ tʋŋa, sɩ dɩ́ ma wanɩ dɩ́ na dɩ́ ni wʋdiu. Nɔɔna na twɩ dɩbam, dɩ́ ta yǝni dɩ́ loori Wɛ mʋ sɩ DƖ kɩ-ba lanyɩranɩ. Nɔɔna na bɛɛsɩ dɩbam, dɩ́ ta yǝni dɩ́ sɛ bɛɛsa yam mʋ. ¹³ Nɔɔna na ŋɔɔnɩ wo-lwaanʋ ba pa dɩbam, dɩ́ yǝni dɩ́ joori dɩ́ lǝri-ba lanyɩranɩ mʋ. Dɩbam nyɩ dɩ lʋgʋ baŋa weeru mʋ. Dɩ zɩm maama, dɩ́ nyɩ dɩ wo-yɔɔrʋ mʋ nɔɔnʋ maama tee nɩ.

¹⁴ A na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ tɩn, a pʋpʋnɩ sɩ a ma kwe abam mʋ, á na yɩ amʋ bu-sonnu tɩn ŋwaanɩ, sɩ kʋ daɩ nɩ a lagɩ sɩ a kɩ abam cavɩɩra mʋ. ¹⁵ Abam ya na maŋɩ á jɩgɩ karanyɩna tiinǝ mʋrr-fugǝ mʋ ba na brɩ abam Zezi Krisi cwǝŋǝ kam wʋnɩ, á ko yɩ dɩdʋa yɩranɩ mʋ. Amʋ yɩ á ko, dɩ a na brɩ abam Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam yɩ á na ŋwɩ-dʋŋa Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn. ¹⁶ Mʋ kʋ kuri a loori abam sɩ á taá lwǝni amʋ na kɩ te tɩn. ¹⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tʋŋɩ Timoti á tee nɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ a bu-sono Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ, yɩ o tɔgɩ dɩ́ Yuutu Zezi dɩ cɩga. Wʋntʋ wʋ́ guli abam amʋ ŋwɩa kam na yɩ te Zezi Krisi cwǝŋǝ kam wʋnɩ, sɩ kʋ maŋɩ nɩ amʋ na yǝni a brɩ Zezi kɔgɔ kʋm je maama nɩ te tɩn.

¹⁸ Abam badaara paɩ á tɩtɩ kamunni mʋ, bɛŋwaanɩ á daa ba bʋŋɩ nɩ amʋ wʋ́ joori a ba abam te. ¹⁹ Wɛ nan na sɛ, aá ba abam te lele. A na tuǝ, a laan wʋ́ wanɩ a lwarɩ kamun-nyɩna bam kʋntʋ na jɩgɩ dam dɩlʋ ba ma kɩ tɩn, yɩ kʋ daa daɩ ba ni-ŋwaŋa yɩranɩ má. ²⁰ Bɛŋwaanɩ Wɛ paarɩ dɩm paɩ dɩbam dam mʋ, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ ma kɩ kʋlʋ na maŋɩ tɩn, sɩ kʋ daɩ ni-ŋwaŋa yɩranɩ má. ²¹ Abam lagɩ sɩ a ba abam te a vaŋɩ á zwɛ mʋ naa á lagɩ sɩ a brɩ abam sono dɩ wʋ-bono mʋ?

5

Korɛntɩ tiinǝ bam wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa na kɩ wo-balɔrɔ te tɩn

¹ Amʋ nan ni abam labaarɩ nɩ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ karɩ o boorǝ. Ba wɩ, abam wʋnɩ baarʋ dɩdʋa mʋ tigi dɩ o ko kaanɩ. Balʋ na ba tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ tɩn dɩ maŋɩ ba ba sɛ ba kɩ wo-zɔɔna yantʋ doŋ. ² O na kɩ kʋntʋ tɩn, bɛɛ mʋ yɩ á taá paɩ á tɩtɩ kamunni? Kʋ ya maŋɩ sɩ á pa á wʋrʋ cɔgɩ kʋ ŋwaanɩ, sɩ á daarɩ á lɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na kɩ kǝm dɩm kʋntʋ doŋ tɩn á wʋnɩ. ³ Amʋ tɩtɩ mʋ tǝri abam tee nɩ, sɩ a wʋbʋŋa maama wʋra dɩ abam. Kʋntʋ, a maŋɩ a van baarʋ wʋm kʋntʋ bʋra o cɔgɩm dɩm ŋwaanɩ, nɩ a wʋ abam tee nɩ mʋ te. ^4-5 Kʋntʋ ŋwaanɩ a lagɩ a ta sɩ, á na jeeri daanɩ, amʋ wʋbʋŋa wʋra dɩ abam nɩ a wʋ á tɩtarɩ mʋ te, sɩ á ma dɩ́ Yuutu Zezi dam dɩm á ma kwe nɔɔnʋ wʋntʋ á kɩ sʋtaanɩ jɩŋa nɩ, sɩ dɩntʋ wanɩ dɩ cɔgɩ o yɩra dɩ wo-zɔɔna fra yalʋ na jɩg-o tɩn. Á na kɩ kʋntʋ, o joro kʋm laan wʋ́ wanɩ kʋ na vrɩm dɩ́ Yuutu Zezi tum dɛ dɩm nɩ.

⁶ Abam na kɩ kamunni te tɩn, kʋ wʋ maŋɩ. Á ye nɩ dabɩlɩ fɩnfɩɩn na wʋ dɩpɛ muni dɩlʋ ba na viiri tɩn wʋnɩ, kʋ laan wʋ́ pa dɩ maama fʋlɩ mʋ. ⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ, lɩ-na kǝm-lɔŋɔ kʋm kʋntʋ kʋ na nyɩ nɩ dabɩlɩ-doori te tɩn á wʋnɩ, sɩ kʋ yɩ loŋi á maama. Kʋntʋ á laan wʋ́ taá yɩ nɩnɛɛnɩ dɩpɛ muni dɩlʋ ba na wʋ kɩ dabɩlɩ dɩ wʋnɩ tɩn. Á nan maŋɩ á yɩ nɔn-ŋʋna mʋ Wɛ yigǝ nɩ, Baŋa-Wɛ Pǝlbu* Zezi Krisi na kwe o tɩtɩ o ma kaanɩ Wɛ sɩ DƖ yagɩ á lwarɩm mʋ DƖ ma cɛ abam tɩn ŋwaanɩ. ⁸ Pa-na dɩ́ di candiǝ*f1* nɩ kʋ na maŋɩ te tɩn, sɩ dɩ́ lɩ lwarɩm dɩdaanɩ tɩtʋŋ-balwaarʋ tɩlʋ maama na nyɩ nɩ dabɩlɩ-doori te tɩn dɩ́ wʋnɩ, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-poŋo dɩ cɩga, nɩ dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ dɩ wʋnɩ te tɩn.

⁹ Amʋ dɛɛn na dɛ yigǝ a pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋlʋ a pa abam tɩn, a tagɩ dɩ abam sɩ á yɩ taá tɔgɩ dɩdaanɩ balʋ na karɩ ba boori tɩn. ¹⁰ Amʋ na kaanɩ abam kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ nɩ balʋ na yǝri Wɛ yɩ ba boori tɩn, naa ba yɩ wo-swǝn-nyɩna naa ŋwɩɩna naa jwǝ-kaana tɩn taanɩ mʋ a tɛa. Abam bá wanɩ á pwɛ á tɩtɩ dɩ nɔɔna bam kʋntʋ kʋ na daɩ nɩ á yagɩ lʋgʋ baŋa. ¹¹ Amʋ nan na pʋpʋnɩ kʋlʋ tɩn kuri mʋ yɩ sɩ á yɩ taá tɔgɩ dɩ wʋlʋ maama na brɩ nɩ o yɩ á ko-bu Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ yɩ o boorǝ, naa o yɩ wo-swǝn-nyɩm naa jwǝ-kaanʋ naa nɔn-twɩɩnʋ naa sa-nyɔrʋ, naa o yɩ ŋwɩɩnʋ tɩn. Wʋlʋ na yɩ kʋntʋ doŋ tɩn, sɩ á pwɛ á tɩtɩ dɩd-o, sɩ á brɩ á yɩ di wʋdiu dɩd-o dɩ.

^12-13 Kʋ na yɩ balʋ na daɩ dɩ́ ko-biǝ Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ tɩn, kʋ daɩ amʋ wʋ́ di bantʋ taanɩ. Kʋ yɩ Wɛ mʋ wʋ́ di ba taanɩ. Abam nan maŋɩ sɩ á di balʋ na wʋ á kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn taanɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Zǝli-na nɔn-balɔrɔ kʋm á wʋnɩ.»

6

Wɛ nɔɔna wʋ maŋɩ sɩ ba saŋɩ da balʋ na yǝri Wɛ tɩn tee nɩ

¹ Abam wʋlʋ na jɩgɩ taanɩ dɩ o doŋ yɩ á yɩ ko-biǝ daanɩ Zezi ŋwaanɩ tɩn, kʋ wʋ maŋɩ sɩ n ja-o n vu sarɩya-dirǝ balʋ na yǝri Wɛ tɩn te, sɩ ba di abam taanɩ dɩm. Kʋʋ́ ta yɩ cavɩɩra mʋ kʋ pa-m, bɛŋwaanɩ kʋ ya maŋɩ sɩ Wɛ nɔɔna bam mʋ di á taanɩ dɩm. ² Abam yǝri nɩ Wɛ nɔɔna bam mʋ wʋ́ ba ba di nabiinǝ maama taanɩ na? Kʋntʋ ŋwaanɩ, bɛɛ mʋ kɩa yɩ á tɩtɩ warɩ á kwɛ wo-balwa balʋ na wʋ á tɩtarɩ nɩ tɩn? ³ Abam yǝri nɩ dɩbam mʋ wʋ́ di malɛsɩ* sɩm taanɩ na? Kʋ nan na yɩ kʋntʋ, dɩ́ bá wanɩ zɩm lʋgʋ kʋntʋ taanɩ dɩ́ di na? ⁴ Abam nan na jɩgɩ taanɩ dɩntʋ doŋ á tɩtarɩ nɩ, á wʋ maŋɩ sɩ á ja á vu balʋ na tɔgɩ ba tǝri Zezi nɔɔna bam wʋnɩ tɩn te. ⁵ A tagɩ kʋntʋ sɩ cavɩɩra mʋ ja abam. Kʋntʋ, swan tu dɩ dɩdʋa tǝri abam wʋnɩ sɩ o wanɩ o fɔgɩ abam balʋ na yɩ ko-biǝ Zezi ŋwaanɩ tɩn daanɩ na? ⁶ Abam na kɩ te tɩn wʋ maŋɩ, abam na yǝni á saŋɩ daanɩ sarɩya-dirǝ balʋ na yǝri Wɛ tɩn tee nɩ yɩ ba di á taanɩ tɩn ŋwaanɩ.

⁷ Abam na saŋɩ daanɩ tɩn, kʋ maŋɩ kʋ brɩ nɩ á tusi mʋ. N ko-bu na kɩ-m lwarɩm, naa o na ŋɔgɩ-m, kʋ ya lana sɩ n yagɩ n ma n cɛ-o mʋ. ⁸ Abam nan ba kɩ kʋntʋ, abam tɩtɩ joori á kɩ balʋ na yɩ á ko-biǝ Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ tɩn wo-lwaanʋ mʋ, yɩ á kwǝri á ŋɔnɩ-ba. ⁹ Abam yǝri nɩ balʋ na ba tɔgɩ cɩga tɩn bá na jǝŋǝ je Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ na? Yɩ zaŋɩ-na á ganɩ á tɩtɩ. Balʋ na boori tɩn, naa jwǝ-kaana naa ka-lagɩna, naa baara balʋ na tigi dɩ ba donnǝ ba maa jiri kaana tɩn, ¹⁰ naa ŋwɩɩna naa wo-swǝn-nyɩna, naa sa-nyɔra naa nɔn-twɩɩna naa vɩnvɩrna bá na jǝŋǝ je Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. ¹¹ Abam badaara dɛɛn yɩ kʋntʋ doŋ mʋ. Wɛ nan yagɩ á lwarɩm DƖ ma cɛ abam. DƖ ma pa á ji DƖ nɔɔna yɩ á jɩgɩ cɩga DƖ tee nɩ. Wɛ dɛ dɩ́ Yuutu Zezi dɩ DƖ Joro* kʋm dam ŋwaanɩ mʋ DƖ kɩ kʋntʋ DƖ pa abam.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kwe dɩ́ yɩra yam dɩ́ maa tʋŋɩ dɩ́ pa Wɛ mʋ

¹² Abam badaara tɛ á wɩ, á jɩgɩ ni sɩ á kɩ kʋlʋ maama á na lagɩ tɩn. Amʋ nan lagɩ a ta abam nɩ, kʋ daɩ woŋo maama mʋ jɩgɩ zǝnǝ kʋ pa abam. Amʋ dɩ jɩgɩ ni sɩ a kɩ kʋlʋ maama a na lagɩ tɩn, a nan bá sɛ sɩ a pa a ji kʋlʋkʋlʋ gambaa. ¹³ Abam yǝni á tɛ á wɩ, Wɛ kɩ wʋdiu kana ŋwaanɩ mʋ, yɩ DƖ kɩ kana dɩ wʋdiu ŋwaanɩ. Maŋa nan wʋ́ ba, yɩ Wɛ cɔgɩ wʋdiu dɩ kana maama. Wɛ nan wʋ kɩ dɩbam yɩra yam sɩ dɩ́ ta maa kɩ boorim. Wɛ mɔɔnɩ dɩ́ yɩra yam sɩ dɩ́ Yuutu Zezi mʋ taa te-ya, sɩ dɩ́ ta maa tʋŋɩ dɩ́ pa-o. ¹⁴ Wɛ mʋ bi dɩ́ Yuutu Zezi DƖ pa-o o yagɩ tʋʋnɩ. Maŋa nan wʋ́ ba, yɩ DƖ ma DƖ dam dɩm DƖ bi dɩbam dɩ DƖ pa dɩ́ yagɩ tʋʋnɩ.

¹⁵ Abam yǝri nɩ á yɩra yam yɩ Zezi Krisi yɩra yam daa dɩdʋa mʋ na? Abam yɩra yam dɩ Zezi yɩra yam na yɩ bɩdwɩ tɩn, á yɩ zaŋɩ á kwe-ya á ma pǝni dɩ ka-tʋla, sɩ yaá ji yɩra dɩdʋa dɩdaanɩ ka-tʋla kam yɩra yam. Á brɩ á yɩ zaŋɩ á kɩ kʋntʋ. ¹⁶ Bɛŋwaanɩ, wʋlʋ na pǝni dɩ ka-tʋla tɩn, o dɩ ka-tʋla kam maama laan jigi yɩra dɩdʋa mʋ. Á yǝri kʋntʋ na? Wɛ tɔnɔ kʋm tagɩ kʋ wɩ: «Baarʋ dɩ kaanɩ wʋ́ wǝli daanɩ sɩ ba ji nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ.» ¹⁷ Wʋlʋ nan na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn, o joro dɩ Zezi Joro maama yɩ woŋo dɩdʋa mʋ.

¹⁸ Á nan yagɩ boorim kǝm dwi maama. Kǝm-balwaarʋ tɩlʋ maama nɔɔnʋ na wʋ́ kɩ tɩn, o bá kɩ o yagɩ o yɩra wʋnɩ. Nɔɔnʋ nan na boori, kʋntʋ yɩ kǝm-balɔrɔ kʋlʋ o na kɩ o yagɩ o yɩra wʋnɩ tɩn mʋ. ¹⁹ Abam yǝri nɩ á yɩra yam nyɩ dɩ Wɛ tɩtɩ digǝ mʋ DƖ Joro* kʋm na zʋʋrɩ ka wʋnɩ na? Wɛ kɩ DƖ Joro kʋm á bɩcara nɩ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ daa daɩ abam tɩtɩ mʋ te á yɩra yam. ²⁰ Á yɩ Wɛ nɔɔna mʋ. DƖ yǝgi abam dɩ yǝlo kʋlʋ na cana tɩn mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, kwe-na á yɩra yam á maa tʋŋɩ sɩ kʋ pa Wɛ na zulǝ.

7

Pooli na brɩ Korɛntɩ tiinǝ kadiri woŋo te tɩn

¹ A lagɩ a lǝri á na pʋpʋnɩ á bwe amʋ taana yalʋ tɩn mʋ a pa abam.

Kʋ ya lana dɩ baarʋ na wʋ di kaanɩ. ² Kʋ nan ba lana sɩ baara dɩ kaana taa lagɩ daanɩ yɔɔ yɔɔ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, kʋ maŋɩ sɩ baarʋ maama taa jɩgɩ o tɩtɩ kaanɩ, sɩ kaanɩ maama dɩ taa jɩgɩ o tɩtɩ barʋ. ³ Baarʋ yɩ zaŋɩ o vɩn sɩ o taa wʋra dɩ o kaanɩ. Kaanɩ dɩ nan yɩ zaŋɩ o vɩn sɩ o taa wʋra dɩ o barʋ. ⁴ Bɛŋwaanɩ kaanɩ ba te o tɩtɩ yɩra, kʋ yɩ o barʋ mʋ te-ya. Barʋ dɩ nan ba te o tɩtɩ yɩra, kʋ yɩ o kaanɩ dɩ mʋ te-ya. ⁵ Yɩ zaŋɩ-na á vɩn sɩ á taá wʋra daanɩ, kʋ na daɩ nɩ á maama mʋ sɛ sɩ á lɩ pwǝlǝ á yagɩ da-pwǝgǝ maŋa fɩnfɩɩn, sɩ á wanɩ á nywanɩ á yigǝ á loori Wɛ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ á na lagɩ tɩn. Kʋntʋ kwaga nɩ, sɩ á joori á taá wʋra daanɩ. Kʋ na daɩ kʋntʋ, sʋtaanɩ wʋ́ sʋgɩ abam dɩ pa á tusi dɩ á na warɩ á tɩtɩ á ja tɩn ŋwaanɩ.

⁶ Amʋ na pʋpʋnɩ kʋntʋ tɩn, a tagɩ sɩ kʋ wǝli abam mʋ, sɩ kʋ daɩ nɩ a lagɩ a fɩn abam. ⁷ Amʋ ya wʋ́ ta lagɩ sɩ nɔɔnʋ maama taa yɩ nɩ amʋ na yɩ badǝm te tɩn. Wɛ-pɛɛra nan yɩ tǝri tǝri mʋ yɩ DƖ pa nɔɔnʋ maama o nyɩm.*f2*

⁸ Kʋ daarɩ abam balʋ na yɩ badǝnǝ dɩ kadǝnǝ tɩn, a lagɩ a ta dɩ abam nɩ kʋ lana sɩ á taá yɩ á yɩranɩ kʋntʋ, nɩ amʋ na yɩ te tɩn. ⁹ Á nan na warɩ á tɩtɩ á ja, kʋ maŋɩ sɩ á di kaana naa á zʋ banna mʋ. Kʋntʋ garɩ á na paɩ ka-laga fra tiini ya jɩgɩ abam. ^10-11 Kʋ daarɩ kʋ na yɩ banna dɩ ba kaana, kʋ yɩ fɩfɩʋn mʋ sɩ kaanɩ yɩ yagɩ o barʋ, naa barʋ dɩ yɩ vɩn o kaanɩ. Kʋntʋ daɩ amʋ tɩtɩ ni, kʋ yɩ dɩ́ Yuutu Zezi mʋ pɛ culu kʋntʋ. Kaanɩ nan na maŋɩ o yagɩ o barʋ, o maŋɩ sɩ o taa wʋra o yɩranɩ mʋ, naa o joori o vu o barʋ wʋm te mʋ sɩ ba fɔgɩ daanɩ, o daa wʋ maŋɩ sɩ o zʋ barʋ wʋdoŋ.

¹² Kʋ daarɩ, baarʋ wʋlʋ na tɔgɩ Zezi tɩn na jɩgɩ kaanɩ, yɩ kaanɩ wʋm na ba tɔgɩ Zezi yɩ o sɛ sɩ ba taa zʋʋrɩ daanɩ, kʋntʋ tu yɩ zaŋɩ o vɩn o kaanɩ wʋm. Kʋ yɩ amʋ mʋ pɛ ni dɩm kʋntʋ sɩ kʋ daɩ dɩ́ Yuutu Zezi. ¹³ Kaanɩ wʋlʋ dɩ nan na tɔgɩ Zezi yɩ o barʋ na ba tɔgɩ Zezi, yɩ o barʋ wʋm na sɛ sɩ ba taa zʋʋrɩ daanɩ, sɩ o yɩ zaŋɩ o yagɩ o barʋ wʋm. ¹⁴ Barʋ wʋlʋ na wʋ kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn batwarɩ dɩ Wɛ, o kaanɩ wʋm na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. Kaanɩ wʋlʋ dɩ na wʋ kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn batwarɩ dɩ Wɛ, o barʋ wʋm na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. Kʋ ya na daɩ kʋntʋ, ba biǝ wʋ́ ta yɩ nɩ balʋ na yǝri Wɛ tɩn biǝ, yɩ ba laan yagɩ ba batwarɩ dɩ Wɛ. ¹⁵ Wʋlʋ nan na ba tɔgɩ Zezi tɩn na bʋŋɩ sɩ o viiri, kʋ na yɩ kaanɩ wʋm naa barʋ wʋm dɩ, sɩ á yag-o sɩ o viiri. Wʋlʋ na daarɩ yɩ o tɔgɩ Zezi tɩn laan wʋ́ ta te o tɩtɩ. Wɛ na bǝŋi dɩbam sɩ dɩ́ taá tɔgɩ-DƖ tɩn, kʋ yɩ sɩ dɩ́ taá zʋʋrɩ daanɩ dɩ ywǝǝni mʋ. ¹⁶ Kaanɩ, nmʋ na tɔgɩ Zezi tɩn, nń kɩ ta mʋ n lwarɩ nɩ nń wanɩ n pa n barʋ wʋm sɛ Zezi naa n bá wanɩ n pa o sɛ? Barʋ, nmʋ dɩ wʋ́ kɩ ta mʋ n lwarɩ nɩ nń wanɩ n pa n kaanɩ wʋm sɛ Zezi naa n bá wanɩ n pa o sɛ?

¹⁷ Abam dɛɛn na yɩ te yɩ Wɛ bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ-DƖ tɩn, á ta taá yɩ kʋntʋ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ dɩ́ Yuutu wʋm na pɛ abam ŋwɩa kalʋ tɩn. Mʋ kʋlʋ a na brɩ Zezi kɔgɔ kʋm jǝgǝ maama nɩ tɩn. ¹⁸ Wɛ na bǝŋi abam tɩn, abam wʋlʋ dɛɛn na maŋɩ o go nɩ Zwifǝ bam cullu tɩm na brɩ te tɩn, kʋntʋ tu daa yɩ ta sǝgi o tɩtɩ o na goni tɩn ŋwaanɩ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ dɛɛn nan na maŋɩ o wʋ goni tɩn, o daa yɩ ta kwaanɩ sɩ o go. ¹⁹ N na gonǝ naa n zɩ wʋ goni dɩ, kʋ daɩ kʋlʋkʋlʋ. Woŋo kʋlʋ na jɩgɩ kuri tɩn mʋ yɩ sɩ nɔɔnʋ maama kwaanɩ o sɛ Wɛ niǝ yam lanyɩranɩ.

²⁰ Nɔɔnʋ maama dɛɛn na yɩ te yɩ Wɛ bǝŋ-o tɩn, kʋ maŋɩ sɩ o ta taa yɩ kʋntʋ mʋ. ²¹ N dɛɛn na yɩ gambaa mʋ yɩ Wɛ bǝŋi-m sɩ n ta n tɔgɩ-DƖ, yɩ ta n kɩ liǝ kʋ ŋwaanɩ. N nan na nɛ cwǝŋǝ sɩ n ta n te n tɩtɩ, sɩ n sɛ sɩ kʋ ji kʋntʋ. ²² Wʋlʋ maama dɛɛn na yɩ nɔɔnʋ gambaa yɩ Wɛ bǝŋ-o sɩ o taa tɔgɩ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn, kʋntʋ tu daa daɩ sʋtaanɩ* gambaa, dɩ́ Yuutu wʋm na vrɩ-o tɩn ŋwaanɩ. Wʋlʋ dɩ dɛɛn na te o tɩtɩ yɩ Wɛ bǝŋ-o sɩ o taa tɔgɩ-DƖ tɩn, kʋntʋ tu laan sɛ Zezi Krisi ni, nɩ o yɩ o gambaa mʋ te. ²³ Á yɩ Wɛ nɔɔna mʋ. DƖ yǝgi abam dɩ yǝlo kʋlʋ na cana tɩn mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, yɩ zaŋɩ á sɛ sɩ á ji nɔɔn-nɔɔnʋ gambaa.

²⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ, a ko-biǝ-ba, abam maama dɛɛn na yɩ te yɩ Wɛ bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ-DƖ tɩn, á ta taá yɩ kʋntʋ DƖ yigǝ nɩ.

²⁵ Kʋ daarɩ, a laan lagɩ a ŋɔɔnɩ balʋ na wʋ zʋ banna dɩ balʋ na wʋ di kaana tɩn woŋo mʋ. Kʋ daɩ dɩ́ Yuutu Zezi mʋ pɛ-nɩ ni dɩntʋ, kʋ yɩ amʋ tɩtɩ na bʋŋɩ te tɩn mʋ, yɩ á wʋ́ taá jɩgɩ amʋ cɩga, dɩ́ Yuutu wʋm na wʋra dɩ amʋ tɩn ŋwaanɩ. ²⁶ Amʋ bʋŋɩ nɩ, yaara yalʋ na wʋ dɩbam baŋa nɩ lele kʋntʋ tɩn, kʋʋ́ ta lamma sɩ nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o di kaanɩ. ²⁷ Kʋntʋ tɩn, wʋlʋ na maŋɩ o jɩgɩ kaanɩ, o daa yɩ zaŋɩ o yag-o. Wʋlʋ nan na ba jɩgɩ kaanɩ, o daa yɩ zaŋɩ o taa kwaanɩ sɩ o di kaanɩ. ²⁸ Kʋ daɩ nɩ, n na di kaanɩ, n ga n kɩ wo-lɔŋɔ. Kʋ nan daɩ nɩ, bukɔ na zʋ barʋ, o kɩ wo-lɔŋɔ. Banna dɩ ba kaana nan bá lu lʋgʋ baŋa yaara yam wʋnɩ. Kʋntʋ mʋ a ba lagɩ sɩ abam dɩ tɔgɩ á na yaara yam kʋntʋ doŋ.

²⁹ A ko-biǝ-ba, woŋo kʋlʋ na pɛ a ta kʋntʋ tɩn mʋ yɩ sɩ maŋa kam daa mʋ ba tiini ka daga, sɩ dɩ́ maa tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam. Kʋ na zɩgɩ lele kʋntʋ sɩ kʋ ta maa ve tɩn, kʋ maŋɩ sɩ balʋ na jɩgɩ kaana tɩn taa tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam nɩ ba wʋ di kaana mʋ te. ³⁰ Kʋ maŋɩ sɩ balʋ wʋrʋ na cɔgɩ tɩn taa tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam nɩ ba wʋrʋ wʋ cɔgɩ mʋ te, sɩ balʋ wʋrʋ na poli tɩn taa tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam nɩ ba wʋrʋ wʋ poli mʋ te, sɩ balʋ na yǝgi wǝǝnu tɩn taa tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam nɩ ba ba te wǝǝnu tɩm kʋntʋ mʋ te. ³¹ Kʋ daarɩ sɩ balʋ na tʋŋɩ lʋgʋ baŋa tɩtʋŋa tɩn taa tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam nɩ ba ba jɩgɩ lʋgʋ baŋa tɩtʋŋa mʋ te. Bɛŋwaanɩ lʋgʋ kʋm lagɩ kʋ ti mʋ dɩ kʋ wǝǝnu tɩm maama.

³² Amʋ ba lagɩ sɩ kʋlʋkʋlʋ liǝ taa jɩgɩ abam. Wʋlʋ na ba jɩgɩ kaanɩ tɩn yǝni o kwe o wʋbʋŋa maama o pa dɩ́ Yuutu Zezi tɩtʋŋa yam yɩranɩ má ŋwaanɩ mʋ, yɩ o kwaanɩ sɩ o taa tʋŋɩ o poli o wʋ. ³³ Wʋlʋ nan na jɩgɩ kaanɩ tɩn yǝni o kwe o wʋbʋŋa o kɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu wʋnɩ mʋ, yɩ o kwaanɩ sɩ o taa tʋŋɩ o poli o kaanɩ wʋ. ³⁴ Kʋ ma brɩ nɩ o wʋbʋŋa yam cɛ kuni bɩle mʋ. Kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ bukɔ naa kaanɩ wʋlʋ na ba jɩgɩ barʋ tɩn dɩ. Wʋntʋ kwe o wʋbʋŋa maama mʋ o pa dɩ́ Yuutu Zezi tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ, o na lagɩ sɩ o yɩra dɩ o joro maama taa yɩ Wɛ nyɩm tɩn ŋwaanɩ. Kʋ daarɩ kaanɩ wʋlʋ na jɩgɩ barʋ tɩn kwe o wʋbʋŋa o kɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu wʋnɩ mʋ, yɩ o kwaanɩ sɩ o taa tʋŋɩ o poli o barʋ wʋ.

³⁵ Amʋ nan tɛ bɩtarɩ sɩntʋ sɩ kʋ wǝli abam mʋ. Kʋ daɩ nɩ a lagɩ sɩ a fɩn abam. A nan lagɩ sɩ a pa á taá tɔgɩ cwǝ-laa mʋ lanyɩranɩ, sɩ á nywanɩ á yigǝ á taá tʋŋɩ á pa dɩ́ Yuutu Zezi, sɩ á yɩ taá jɩgɩ wʋbʋŋa yale yale.

³⁶ Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na bʋŋɩ nɩ o wʋ kɩ o katɔgɔ lanyɩranɩ o na wʋ di-o tɩn ŋwaanɩ, yɩ o fra na tiini ya zʋ o katɔgɔ kʋm kʋ pa o daa warɩ o tɩtɩ o ja, kʋ maŋɩ sɩ o di-o mʋ nɩ o na bʋŋɩ te tɩn. O na kɩ kʋntʋ, o wʋ kɩ wo-lɔŋɔ. ³⁷ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na lɩ wʋbʋŋa sɩ o yɩ di o katɔgɔ kʋm yɩ o waɩ o tɩtɩ o jaana, sɩ o daa yɩ di kaanɩ tɩn, o kɩ lanyɩranɩ mʋ. ³⁸ Kʋntʋ tɩn, wʋlʋ na di kaanɩ tɩn kɩ lanyɩranɩ. Wʋlʋ nan na wʋ di kaanɩ tɩn mʋ tiini o kɩ lanyɩranɩ o dwǝni. ³⁹ Kaanɩ na jɩgɩ barʋ, yɩ o barʋ wʋm ta na ŋwɩ, o ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o yag-o. O barʋ wʋm nan na tɩga, o laan jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o zʋ o na lagɩ wʋlʋ tɩn. O nan maŋɩ sɩ o zʋ wʋlʋ dɩ na sɛ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn mʋ. ⁴⁰ Amʋ nan bʋŋɩ nɩ o na je o yɩranɩ, oó ta jɩgɩ wʋpolo zanzan kʋ dwe o daa na zʋ barʋ. Wɛ Joro* kʋm dɩ wʋ amʋ tee nɩ, yɩ a bʋŋɩ nɩ kʋntʋ mʋ pɛ-nɩ wʋbʋŋa yam kʋntʋ.

8

Pooli na ŋɔɔnɩ jwǝnǝ nwana woŋo te tɩn

¹ A laan lagɩ a ŋɔɔnɩ jwǝnǝ nwana taanɩ mʋ dɩ abam.

Kʋ yɩ cɩga, dɩ́ maama jɩgɩ yǝno, nɩ abam na tɛ te tɩn. Nan taá ye-na nɩ, nɔɔnʋ na jɩgɩ yǝno, kʋ pa-o kamunni mʋ. Nɔɔnʋ nan na jɩgɩ sono, kʋ jɩgɩ zǝnǝ kʋ paɩ o ve yigǝ mʋ. ² Nɔɔnʋ wʋlʋ na bʋŋɩ nɩ o jɩgɩ yǝno, kʋ brɩ nɩ o ta yǝri kʋlʋ na maŋɩ sɩ o taa ye tɩn mʋ. ³ Wʋlʋ nan na soe Wɛ tɩn, Wɛ ye kʋntʋ tu.

⁴ Kʋ na yɩ jwǝnǝ nwana yam dim taanɩ, dɩ́ ye nɩ jwǝnǝ ba ŋwɩ, Baŋa-Wɛ dɩdʋa yɩranɩ mʋ wʋra. ⁵ Balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn jɩgɩ wǝǝnu tɩdonnǝ mʋ ba maa bǝ ‹ba wa›. Wǝǝnu dwi zanzan mʋ nɔɔna bǝ-tɩ nɩ ba wa dɩ ba yuu tiinǝ, kʋ na yɩ tɩga baŋa wǝǝnu dɩ wɛyuu wǝǝnu. ⁶ Kʋ nan na yɩ dɩbam, dɩ́ ye nɩ Wɛ dɩdʋa yɩranɩ mʋ wʋra. Dɩntʋ mʋ yɩ dɩbam Ko wʋlʋ na kɩ woŋo maama, yɩ dɩntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ ŋwɩ. Dɩ́ ta ye nɩ, dɩbam Yuutu yɩ dɩdʋa mʋ, wʋntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi wʋlʋ Wɛ na tagɩ o ŋwaanɩ DƖ kɩ woŋo maama tɩn, yɩ wʋntʋ mʋ paɩ dɩbam ŋwɩa.

⁷ Kʋ nan daɩ nɔɔnʋ maama mʋ ye nɩ jwǝnǝ ba jɩgɩ dam. Nɔɔna badaara dɛɛn ŋwɩ dɩ jwǝnǝ kaanɩm mʋ, yɩ ba laan ba ba sɛ Wɛ. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba kwarɩ fʋʋnɩ yɩ ba bʋŋɩ nɩ, ba na di jwǝni wʋdiu, kʋʋ́ ta nyɩ nɩnɛɛnɩ ba joori ba sɛ jwǝnǝ kaanɩm mʋ. Ba wʋbʋŋa ta na wʋ bɩgɩ Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ tɩn, ba bʋŋɩ nɩ ba kɩ ba cɔgɩ mʋ. ⁸ Wʋdiu dim nan bá wanɩ kʋ pa dɩ́ twɛ Wɛ. Dɩ́ na culi wʋdiiru naa dɩ́ zɩ ba culǝ dɩ, kʋ ba zǝni dɩbam dɩ kʋlʋkʋlʋ naa dɩ́ ga kʋlʋkʋlʋ Wɛ yigǝ nɩ kʋ ŋwaanɩ. ⁹ Kʋ daarɩ abam balʋ na ye nɩ á jɩgɩ ni sɩ á di kʋlʋ maama á na lagɩ tɩn, á nan cʋ-na á tɩtɩ sɩ á yɩ pa balʋ wʋbʋŋa na wʋ bɩgɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn tusi. ¹⁰ Nmʋ wʋlʋ na paɩ n jɩgɩ yǝno tɩn na ve n zʋ jwǝni digǝ n tɔgɩ n di dɩ wʋdiu kʋm, yɩ n ko-bu wʋlʋ wʋbʋŋa na wʋ bɩgɩ Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ tɩn na nɛ-m, kʋntʋ wʋ́ wanɩ kʋ gan-o sɩ o dɩ vu o tɔgɩ o di. ¹¹ Kʋntʋ, o na dɛ o di jwǝni wʋdiu kʋm, kʋ brɩ nɩ nmʋ mʋ mɛ n yǝno kʋm n ma n cɔgɩ n ko-bu wʋlʋ wʋbʋŋa ta na wʋ bɩgɩ Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ yɩ Zezi Krisi ya tɩ o dɩ ŋwaanɩ tɩn. ¹² Nmʋ na kɩ kǝm-balɔrɔ kʋm kʋntʋ doŋ n yagɩ n ko-bu yuu nɩ, yɩ n cɔgɩ o wʋbʋŋa o ta na wʋ bɩgɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ n kɩ dɩ Zezi Krisi mʋ te. ¹³ Kʋntʋ, wʋdiu dim na lagɩ kʋ pa a ko-bu tusi Wɛ cwǝŋǝ nɩ, a daa bá fɔgɩ a di wʋdiu kʋm kʋntʋ, a na ba lagɩ sɩ a pa a ko-bu tusi Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ.

9

Wɛ tɩntʋŋnʋ na jɩgɩ ni sɩ o kɩ te tɩn

¹ Amʋ ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ a kɩ a na lagɩ kʋlʋ tɩn na? Amʋ daɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ na? Abam bʋŋɩ nɩ a wʋ nɛ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi mʋ na? Abam mʋ yɩ tɩtʋŋa yalʋ a na tʋŋɩ a pa dɩ́ Yuutu Zezi tɩn, á na dɛ amʋ jɩŋa á na vrɩm tɩn ŋwaanɩ. ² Nɔɔna badaara na maŋɩ ba ba bʋŋɩ nɩ amʋ yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ cɩga cɩga, abam bá wanɩ á vɩn nɩ amʋ daɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ. Abam na ŋwɩ dɩdaanɩ dɩ́ Yuutu Zezi te tɩn mʋ brɩ nɩ amʋ sɩɩnɩ a yɩ o tɩntʋŋnʋ mʋ.

³ Nɔɔna na lwɛ amʋ, a na wʋ́ lǝri-ba te tɩn mʋ tɩntʋ: ⁴ Abam bʋŋɩ nɩ, dɩbam balʋ na yɩ Wɛ tɩntʋŋna tɩn ya ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ joŋi dɩ́ ni-wʋdiu dɩ́ tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ mʋ na? ⁵ Dɩbam ya ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ di kaana balʋ na sɛ Zezi tɩn, sɩ dɩ́ taá tɔgɩ daanɩ dɩ́ beerǝ, nɩnɛɛnɩ dɩ́ Yuutu Zezi tɩntʋŋna babam bam dɩ o nyaana dɩ Pɩyɛɛrɩ na yǝni ba kɩ te tɩn na? ⁶ Amʋ dɩ Banabasɩ yɩranɩ nan mʋ maŋɩ sɩ dɩ́ taá tʋŋɩ dɩ́ lagɩ dɩ́ tɩtɩ ni-wʋdiu na? ⁷ Nɔɔnʋ na yɩ pamaŋnʋ, o bá wanɩ o joori o ŋwɩ o tɩtɩ. Nɔɔnʋ jɩgɩ kara yɩ o ba di ka wǝǝnu na? Nɔɔnʋ jɩgɩ naanɩ o tɔga yɩ o ba di dɩ nayɩla na?

⁸ Kʋ daɩ lʋgʋ baŋa mɩmaŋa yantʋ yɩranɩ mʋ brɩ dɩbam cɩga kam kʋntʋ. Wɛ tɔnɔ kʋm dɩ maŋɩ kʋ brɩ kʋntʋ doŋ mʋ. ⁹ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na pɛ Moyisi* tɩn tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Nmʋ na jɩgɩ nabɩa n ma n nwanɩ wo-vaalʋ, yɩ kɩ tampɔgɔ ka ni nɩ.*f3*» Wɛ na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ nabɩa kam yɩranɩ ŋwaanɩ mʋ na? ¹⁰ Aye, kʋ yɩ dɩbam ŋwaanɩ mʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ na vagɩ dɩ wʋlʋ na wʋra o kɩ faa tɩn maama tɩɩnɩ nɩ baá na ba tǝri mʋ. ¹¹ Dɩbam na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam dɩ abam tɩn, kʋ nyɩ dɩ dɩ́ dugi Wɛ cɩga kam mʋ á bɩcara nɩ. Kʋ nan wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ joŋi dɩ́ ni-wʋdiu abam tee nɩ na? ¹² Abam na paɩ nɔɔna badonnǝ ba ni-wʋdiu tɩn, kʋ ya wʋ maŋɩ sɩ dɩbam joŋi dɩ́ dwǝni bantʋ na? Nan dɩ kʋ dɩ, dɩbam wʋ bwe sɩ dɩ́ joŋi dɩ́ ni-wʋdiu abam tee nɩ, nɩ dɩ́ ya na jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ kɩ te tɩn. Dɩ́ nan vɔgɩ dɩ́ wʋ mʋ woŋo maama baŋa nɩ, sɩ kʋ yɩ wanɩ kʋ cɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam.

¹³ Á tɩtɩ maŋɩ á ye nɩ balʋ na tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa DƖ di-kamunu kʋm wʋnɩ tɩn yǝni ba joŋi ba ni-wʋdiu dáanɩ mʋ. Balʋ dɩ na joŋi vara ba ma kaanɩ Wɛ tɩn dɩ joŋi ba tǝri kʋ wʋnɩ mʋ. ¹⁴ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ balʋ dɩ na tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn. Dɩ́ Yuutu Zezi pɛ ni nɩ ba dɩ maŋɩ sɩ ba joŋi ba ni-wʋdiu tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ.

¹⁵ Nan dɩ kʋ dɩ, amʋ wʋ bwe sɩ a joŋi kʋlʋkʋlʋ abam tee nɩ. Kʋ nan daɩ nɩ a pʋpʋnɩ tɩntʋ sɩ a ma joŋi woŋo mʋ abam tee nɩ. Aá tɩ mʋ, sɩ a bá fɔgɩ a za a na yɩ te tɩn. A bá sɛ a pa nɔɔn-nɔɔnʋ cwǝŋǝ sɩ o cɔgɩ woŋo kʋlʋ na yɩ amʋ wʋpolo nyɩm tɩn. ¹⁶ A bá wanɩ a magɩ a nyɔɔnɩ a na tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ yɩ fɩfɩʋn mʋ sɩ a kɩ. Amʋ ya na yagɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɔɔlɩm, kʋʋ́ ta yɩ lɛɛrʋ mʋ dɩ amʋ. ¹⁷ Amʋ tɩtɩ mʋ nan ya na lɩ wʋbʋŋa sɩ a taa tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, a ya wʋ́ ta tɩɩnɩ sɩ a joŋi ŋwɩɩrʋ mʋ kʋ ŋwaanɩ. Kʋ nan daɩ a tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ a kɩa, kʋ yɩ Wɛ mʋ kwe-ka DƖ kɩ amʋ jɩŋa nɩ. ¹⁸ Kʋntʋ, bɛɛ ŋwɩɩrʋ mʋ amʋ wʋ́ joŋi? Amʋ nyɔɔrɩ mʋ yɩ a na tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam zaanɩ, yɩ a ba bwe sɩ a joŋi kʋlʋkʋlʋ kʋ ŋwaanɩ, nɩ a ya na jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ a kɩ te tɩn.

¹⁹ A te a tɩtɩ mʋ, a daɩ nɔɔn-nɔɔnʋ gambaa. Amʋ tɩtɩ nan mʋ pɛ a ji gambaa nɔɔna maama tee nɩ, sɩ a wanɩ a joŋi nɔɔna zanzan a kɩ Wɛ jɩŋa nɩ. ²⁰ Amʋ na wʋ Zwifǝ* bam tee nɩ, a yǝni a tɔgɩ a kɩ nɩ Zwifǝ bam na kɩ te tɩn mʋ, sɩ a ma wanɩ a joŋi-ba a kɩ Wɛ jɩŋa nɩ. Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na pɛ Zwifǝ bam tɩn ya ba tɔgɩ tɩ te amʋ. Amʋ nan na zʋʋrɩ dɩ Zwifǝ tɩn, a dɛ a sɛ-tɩ mʋ, sɩ a wanɩ a joŋi tɩ na te balʋ tɩn a kɩ Wɛ jɩŋa nɩ. ²¹ Kʋ daarɩ, a na yǝni a wʋ dwi-gɛ* tiinǝ balʋ na ba tɔgɩ Wɛ cullu tɩm tɩn tee nɩ, a dɩ tɔgɩ a kɩ nɩ bantʋ na kɩ te tɩn mʋ, sɩ a ma wanɩ a joŋi-ba a kɩ Wɛ jɩŋa nɩ. Kʋ nan daɩ nɩ a yigǝ tǝrǝ dɩdaanɩ Wɛ niǝ yam, kʋ yɩ Zezi Krisi niǝ yam mʋ te amʋ. ²² Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ balʋ wʋbʋŋa na wʋ bɩgɩ dɩ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm tɩn, a yǝni a ji nɩ bantʋ dɩ mʋ te, sɩ a ma wanɩ a joŋi-ba a kɩ Wɛ jɩŋa nɩ. Amʋ na wʋ nɔɔna balʋ maama tee nɩ, a yǝni a ji nɩ bantʋ mʋ te, yɩ a kwaanɩ a kɩ a na wʋ́ kɩ te sɩ a ma joŋi ba badaara a kɩ Wɛ jɩŋa nɩ.

²³ Amʋ nan kɩ wǝǝnu tɩntʋ maama sɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam mʋ wanɩ ka vu yigǝ, sɩ a dɩ tɔgɩ a na a pɛɛrɩ DƖ wo-laarʋ tɩm wʋnɩ. ²⁴ Abam ye nɩ, nɔɔna na wʋra ba durǝ, nɔɔnʋ maama mʋ kwaanɩ sɩ o di yigǝ, yɩ ba dɩdʋa yɩranɩ mʋ wʋ́ di o joŋi pɛɛrɩ dɩm. Nan kwaanɩ-na kʋntʋ doŋ, sɩ á wanɩ á di yigǝ sɩ á joŋi pɛɛrɩ dɩm. ²⁵ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o duri tɩn yǝni o tiini o kwaanɩ mʋ o kɩ o tɩtɩ o kɩ daanɩ. Bantʋ nan yǝni ba kwaanɩ kʋntʋ sɩ ba joŋi pɛɛrɩ mʋ, yɩ ba pɛɛrɩ dɩm kʋntʋ bá daanɩ dɩ cɔgɩ. Kʋ daarɩ dɩbam pɛɛrɩ dɩlʋ dɩ́ na lagɩ dɩ́ joŋi Wɛ tee nɩ tɩn bá fɔgɩ dɩ cɔgɩ maŋa dɩ maŋa. ²⁶ Kʋntʋ, amʋ ba duri nɩ wʋlʋ na yǝri durim yɩ o duri yɔɔ yɔɔ te tɩn. A nan ba magɩ jara nɩ wʋlʋ na yǝri jara magɩm yɩ o magɩ yɔɔ yɔɔ te tɩn. ²⁷ Amʋ nan kwaanɩ a tiini a fɩn a tɩtɩ mʋ, sɩ a pa a yɩra yam lwarɩ nɩ amʋ mʋ te-ya. A kɩ kʋntʋ sɩ kʋ yɩ pa, a na tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ nɔɔna badonnǝ tɩn, sɩ amʋ tɩtɩ laan ba a ga pɛɛrɩ mʋ DƖ tee nɩ.

10

Wɛ nɔɔna wʋ maŋɩ sɩ ba taa zuli jwǝnǝ

¹ A ko-biǝ-ba, amʋ lagɩ sɩ á guli kʋlʋ dɛɛn na kɩ dɩ́ kwǝ nakwa balʋ na dɛ Moyisi* kwaga ba nuŋi Ezipi* nɩ tɩn woŋo mʋ. Wɛ dɛɛn pɛ kunkoŋo mʋ kwǝli ba maama, yɩ DƖ daarɩ DƖ pɔɔrɩ nɩnɩʋ kʋm na bam kuni bɩle DƖ daarɩ cwǝŋǝ, yɩ ba maama tɔgɩ da ba kɛ. ² Kʋntʋ na kɩ tɩn, kʋ nyɩ dɩ bantʋ maama dɛɛn miisi na wʋnɩ mʋ, sɩ ba taa yɩ Moyisi karabiǝ, kunkoŋo kʋm na kwǝli-ba yɩ ba da nɩnɩʋ kʋm wʋ ba kɛ tɩn ŋwaanɩ. ³ Wɛ dɛɛn ma pa ba maama di wʋdiu dɩdʋa, ⁴ yɩ ba daarɩ ba nyɔ na bɩdwɩ. Na balʋ ba maama dɛɛn na nyɔgɩ tɩn nuŋi piu kʋdoŋ yɩra mʋ, yɩ piu kʋm kʋntʋ mʋ yɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ Wɛ na kɩa, sɩ kʋ brɩ nɩ Zezi Krisi tɩtɩ mʋ tɔgɩ o wʋ ba tee nɩ. ⁵ Nan dɩ kʋntʋ dɩ, Wɛ wʋ dɛɛn wʋ poli dɩ nɔɔna zanzan ba wʋnɩ. DƖ dɛɛn ma pa ba zanzan tɩ ba maŋɩ kagʋa kam wʋnɩ.

⁶ Wǝǝnu tɩntʋ maama nan kɩ sɩ tɩ brɩ dɩbam mʋ, sɩ dɩ́ daa yɩ ta pa dɩ́ fra zʋʋrɩ wo-balwaarʋ nɩnɛɛnɩ bantʋ na kɩ te tɩn. ⁷ Á yɩ zaŋɩ á zuli jwǝnǝ, nɩ bantʋ badaara dɛɛn na kɩ te tɩn. Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam dɛɛn jǝni ba di wʋdiu ba daarɩ ba nyɔ, yɩ ba laan zaŋɩ ba sa ba kwɛɛra.» ⁸ Á yɩ zaŋɩ á pa dɩ́ taá boorǝ, nɩ bantʋ badaara dɛɛn na kɩ te yɩ ba nɔɔna mʋrr-fiinle-tɩtɔ (23.000) tɩ dɛ dɩdʋa wʋnɩ tɩn. ⁹ Á yɩ pa-na dɩ́ maŋɩ dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ dam dɩ́ nii, nɩ bantʋ badaara dɛɛn na kɩ te yɩ bɩsankwɩ dʋ-ba sɩ gʋ tɩn. ¹⁰ Á yɩ taá pʋʋnɩ dɩ Wɛ, nɩ bantʋ badaara dɛɛn na kɩ te yɩ tʋʋnɩ malɛka kam gʋ-ba tɩn.

¹¹ Wǝǝnu tɩntʋ maama dɛɛn nan kɩ dɩ́ kwǝ nakwa bam, sɩ tɩ taa yɩ maana mʋ tɩ pa dɩbam. Tɩ nan pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ, sɩ kʋ wanɩ kʋ kaanɩ dɩbam balʋ ta na ŋwɩ yɩ lʋgʋ baŋa tiim da yam batwarɩ tɩn mʋ. ¹² Kʋntʋ ŋwaanɩ, wʋlʋ na bʋŋɩ nɩ o zɩgɩ lanyɩranɩ tɩn nan fɔgɩ o yɩrɩ o tɩtɩ sɩ o yɩ tʋ. ¹³ Woŋo kʋlʋ maama na maŋɩ abam sɩ á tusi tɩn waɩ kʋ yi nɔɔnʋ maama. Wɛ nan yɩ cɩga tu mʋ, DƖ bá sɛ sɩ woŋo kʋlʋ na maŋɩ abam tɩn dwǝni abam dam. DƖ nan wʋ́ pa abam dam, sɩ á wanɩ á na cwǝŋǝ á nuŋi kʋ wʋnɩ maŋa kam kʋntʋ nɩ.

¹⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ, a badon-sonnu-ba, lɩ-na á tɩtɩ jwǝnǝ kaanɩm wʋnɩ. ¹⁵ Amʋ nan lagɩ a ŋɔɔnɩ dɩ abam nɩ swan tiinǝ mʋ te, sɩ á bʋŋɩ á nii a taanɩ dɩm yɩ cɩga mʋ naa vwan mʋ. ¹⁶ Dɩ́ na yǝni dɩ́ wʋra dɩ́ di Zezi Krisi tʋʋnɩ gulim wʋdiu kʋm, dɩ́ yǝni dɩ́ kwe zʋŋa mʋ dɩ ka wʋ wo-nyɔɔrʋ yɩ dɩ́ kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ nyɔ. Dɩ́ na kɩ kʋntʋ tɩn, kʋ brɩ nɩ dɩbam maama tɔgɩ dɩ́ sɛ nɩ Zezi Krisi jana kam nuŋi dɩbam ŋwaanɩ mʋ. Dɩ́ daa ta na yǝni dɩ́ kwe dɩpɛ dɩm dɩ́ fɔ fɔ dɩ́ di tɩn, kʋ brɩ nɩ dɩbam maama tɔgɩ dɩ́ sɛ nɩ o yɩra yam cɔgɩ dɩbam ŋwaanɩ mʋ. Kʋ daɩ kʋntʋ na? ¹⁷ Dɩbam maama na fɔgɩ dɩpɛ dɩdʋa kam dɩ́ di tɩn, kʋ brɩ nɩ dɩbam maama yɩ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ, dɩ́ ya zɩ maŋɩ dɩ́ daga te maama dɩ.

¹⁸ Nan bʋŋɩ-na Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na yǝni ba ma wǝǝnu tɩlʋ ba kaanɩ Wɛ yɩ ba daarɩ ba di tɩn woŋo. Balʋ maama na dɛ ba di tɩn dɩ tɔgɩ ba sɛ kaanɩm dɩm mʋ.

¹⁹ Amʋ na tagɩ kʋlʋ tɩn brɩ bɛɛn? Kʋ brɩ nɩ wʋdiu kʋlʋ ba na mɛ ba kaanɩ jwǝnǝ tɩn jɩgɩ kuri mʋ na? Naa kʋ brɩ nɩ jwǝnǝ yam tɩtɩ mʋ jɩgɩ kuri? ²⁰ Awo, kʋ daɩ kʋntʋ. Amʋ lagɩ a brɩ abam nɩ, jwǝ-kaana na kaanɩ dɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn, ba paɩ ciciri mʋ sɩ kʋ daɩ Wɛ. Amʋ nan ba lagɩ sɩ abam na wǝl-dɔnɔ dɩ ciciri. ²¹ Kʋ nan wʋ maŋɩ sɩ á nyɔ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wo-nyɔɔrʋ tɩm, sɩ á kwǝri á vu á nyɔ dɩ ciciri. Abam nan bá wanɩ á jǝni á di dɩ́ Yuutu wʋm tʋʋnɩ gulim wʋdiu kʋm, sɩ á kwǝri á vu á da á di wʋdiu kʋlʋ na wʋ́ pa á taá ŋwɩ dɩ ciciri tɩn. ²² Á yɩ pa-na dɩ́ kɩ kʋlʋ na wʋ́ zaŋɩ dɩ́ Yuutu wʋm wʋ tɩn. Abam bʋŋɩ á paɩ dɩbam jɩgɩ dam dɩ́ dwe wʋntʋ mʋ na?

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ pa Wɛ na zulǝ mʋ dɩ́ tɩtʋŋa maama wʋnɩ

²³ Abam badaara na tɛ á wɩ, á jɩgɩ ni sɩ á kɩ kʋlʋ maama á na lagɩ tɩn, kʋ yɩ cɩga. Kʋ nan daɩ nɩ woŋo maama mʋ jɩgɩ kuri kʋ pa dɩbam. Kʋ ta daɩ nɩ woŋo maama mʋ jɩgɩ zǝnǝ. ²⁴ Nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o taa lagɩ o tɩtɩ zǝnǝ má. O nan maŋɩ sɩ o taa kɩ lanyɩranɩ o zǝni o donnǝ dɩ mʋ.

²⁵ Á jɩgɩ ni sɩ á yǝgi nwana yalʋ maama ba na jɩgɩ ba yǝgi yaga nɩ tɩn á di. Nan yɩ bwe-na á nii ya yɩ jwǝnǝ nwana mʋ na, sɩ kʋʋ́ pa liǝ ja abam kʋ ŋwaanɩ. ²⁶ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Lʋgʋ baŋa dɩ kʋ wǝǝnu maama yɩ Baŋa-Wɛ nyɩm mʋ.» ²⁷ Nɔɔnʋ wʋlʋ na ba tɔgɩ Zezi tɩn na bǝŋi abam sɩ á vu o sɔŋɔ á di wʋdiu dɩd-o, yɩ á na sɛ á vu, o na kwe wʋdiu kʋlʋ maama o pa abam tɩn, sɩ á di. Á yɩ zaŋɩ-na á bwe kʋ kuri, sɩ kʋʋ́ ta jɩgɩ liǝ dɩ abam. ²⁸ Nɔɔnʋ nan na tagɩ dɩ abam o wɩ, wʋdiu kʋntʋ yɩ ba mɛ ba kaanɩ jwǝni mʋ, sɩ á daa yɩ zaŋɩ á di, bɛŋwaanɩ liǝ wʋ́ zʋ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ bɩcarɩ. ²⁹ Kʋ daɩ nɩ á yagɩ kʋ dim liǝ na wʋ́ zʋ abam tɩtɩ bɩcarɩ tɩn ŋwaanɩ, kʋ yɩ liǝ na wʋ́ ja wʋlʋ na tagɩ o brɩ abam tɩn ŋwaanɩ mʋ.

Dɛdoŋ abam waɩ á bwe amʋ á nii, bɛŋwaanɩ mʋ dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ yagɩ dɩ́ na jɩgɩ ni sɩ dɩ́ kɩ kʋlʋ tɩn, kʋ yɩ liǝ na wʋ́ zʋ nɔɔna badonnǝ tɩn ŋwaanɩ mʋ? ³⁰ Abam daa ta waɩ á bwe amʋ nɩ, dɩ́ na kɩ Wɛ le wʋdiu kʋm ŋwaanɩ yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ di tɩn, nɔɔnʋ daa wʋ́ lwɛ dɩbam bɛɛ ŋwaanɩ mʋ?

³¹ Kʋ nan na yɩ te tɩn, woŋo kʋlʋ maama abam na wʋ́ kɩ tɩn, kʋ na yɩ á na wʋ́ di naa á nyɔ naa kǝm dɩlʋ maama á na wʋ́ kɩ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ á taá kɩ kʋlʋ maama na wʋ́ pa Wɛ na zulǝ kʋ ŋwaanɩ tɩn mʋ. ³² Á yɩ taá kɩ-na kʋlʋ na wʋ́ cɔgɩ nɔɔna wʋbʋŋa tɩn, kʋ ya zɩ yɩ Zwifǝ bam naa dwi-gɛ tiinǝ naa Wɛ nɔn-kɔgɔ kʋm dɩ. ³³ Taá kɩ-na nɩ amʋ na kɩ te tɩn. Woŋo kʋlʋ maama amʋ na kɩ tɩn, a kwaanɩ sɩ kʋ taa poli nɔɔna maama wʋ mʋ. Amʋ ba lagɩ a tɩtɩ yɩranɩ zǝnǝ. A lagɩ sɩ a zǝni nɔɔna maama mʋ, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa Wɛ vrɩ-ba DƖ yagɩ.

11

¹ Taá lwǝni-na amʋ, nɩ amʋ na lwǝni Zezi Krisi te tɩn.

Zezi mʋ yɩ baara dɩ kaana maama yuutu

² Abam kɩ cɩga lanyɩranɩ dɩdaanɩ á na yǝni á guli amʋ gulǝ, yɩ á kwǝri á sɛ zaasɩm dɩlʋ maama a na brɩ abam tɩn. ³ Amʋ nan lagɩ sɩ abam lwarɩ nɩ, Zezi Krisi mʋ yɩ nɔɔnʋ maama yuutu.*f4* Kaanɩ dɩ yuutu maa yɩ o barʋ. Baŋa-Wɛ nan mʋ yɩ Zezi Krisi dɩ yuutu. ⁴ Kʋntʋ tɩn, á na jeeri daanɩ sɩ á warɩ Wɛ, yɩ baarʋ na zaŋɩ sɩ o loori Wɛ naa o ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ, yɩ o na mɛ woŋo o kwǝli o yuu, kʋntʋ tu yáalɩ o yuutu wʋm mʋ. ⁵ Kaanɩ dɩ nan na zaŋɩ sɩ o loori Wɛ naa o ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ, yɩ o na wʋ mɛ woŋo o kwǝli o yuu, o dɩ yáalɩ o yuutu wʋm mʋ. O na kɩ kʋntʋ, o dɩ wʋlʋ na ceeri o yuu tɩn*f5* maama yɩ bɩdwɩ mʋ. ⁶ Kaanɩ na wʋ sɛ sɩ o kwǝli o yuu, kʋ ya maŋɩ sɩ o cɔ-kʋ mʋ naa o ceeri-kʋ. Kʋ nan na jɩgɩ cavɩɩra sɩ kaanɩ kɩ kʋntʋ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ o taa kwǝli-kʋ mʋ. ⁷ Baara nan ba jɩgɩ sɩ ba kwǝli ba yuni, bɛŋwaanɩ bantʋ jɩgɩ Wɛ nyɩnyʋgʋ mʋ, yɩ ba brɩ DƖ zulǝ na yɩ te. Kʋ nan na yɩ kaana, bantʋ mʋ brɩ baara zulǝ na yɩ te. ⁸ Bɛŋwaanɩ Wɛ mɛ baarʋ yɩra mʋ DƖ kɩ kaanɩ, sɩ kʋ daɩ kaanɩ yɩra mʋ DƖ mɛ DƖ kɩ baarʋ. ⁹ Kʋntʋ, Wɛ wʋ kɩ baarʋ kaanɩ ŋwaanɩ, DƖ kɩ kaanɩ mʋ baarʋ ŋwaanɩ. ¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ, dɩ Wɛ malɛsɩ* sɩm ŋwaanɩ, kaana maŋɩ sɩ ba taa kwǝli ba yuni, sɩ kʋ brɩ nɩ ba jɩgɩ ni sɩ ba ŋɔɔnɩ Wɛ kɔgɔ kʋm wʋnɩ. ¹¹ Kʋ daarɩ, dɩbam balʋ maama na wʋ dɩ́ Yuutu Zezi kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn, kaanɩ ba te o tɩtɩ baarʋ tee nɩ, baarʋ dɩ nan ba te o tɩtɩ kaanɩ tee nɩ. ¹² Wɛ sɩɩnɩ DƖ ma baarʋ yɩra mʋ DƖ kɩ kaanɩ, yɩ kaanɩ dɩ nan mʋ lʋrɩ baarʋ. Woŋo maama nan nuŋi Wɛ te mʋ.

¹³ Abam tɩtɩ nan bʋŋɩ-na á nii. Kaanɩ na zaŋɩ sɩ o loori Wɛ, yɩ o na wʋ kwe woŋo o ma kwǝli o yuu, kʋ lamma na? ¹⁴ Nɔɔna maama ye nɩ, baarʋ yuuywe na tiini sɩ dwara, kʋ yɩ cavɩɩra mʋ kʋ paɩ o tɩtɩ. ¹⁵ Kʋ nan na yɩ kaanɩ, o yuuywe na tiini sɩ nuŋi sɩ daga, kʋ zul-o mʋ. Kʋ yɩ o dɩ Wɛ pɛɛrɩ mʋ, sɩ sɩ taa daga yɩ sɩ kwǝli o yuu. ¹⁶ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na wʋ sɛ amʋ zaasɩm dɩm kʋntʋ yɩ o magɩ kantɔgɔ dɩ baŋa nɩ tɩn, kʋntʋ tu taa ye nɩ dɩbam maama tɔgɩ kantʋ cwǝŋǝ kam mʋ, yɩ Wɛ nɔn-kɔgɔ kʋm je maama nɩ tɩn dɩ tɔgɩ kantʋ mʋ.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ di Zezi tʋʋnɩ gulim wʋdiu kʋm te tɩn

(Matiyu 26:26-29, Marɩkɩ 14:22-25, Luki 22:14-20)

¹⁷ Woŋo kʋlʋ amʋ na lagɩ a ta dɩ abam tɩn, a ba lagɩ a tee abam nɩ á kɩ lanyɩranɩ. Abam na yǝni á jeeri daanɩ tɩn, á cɔgɩm mʋ dwe á fɔgɩm. ¹⁸ Dayigǝ woŋo, amʋ ni nɩ á na yǝni á jeeri daanɩ sɩ á zuli Wɛ, á jɩgɩ kampwara mʋ daanɩ. Amʋ bʋŋɩ nɩ kʋ sɩɩnɩ kʋʋ́ ta yɩ cɩga mʋ. ¹⁹ Kʋ nan fɩn mʋ sɩ kampwara taa wʋ abam tɩtarɩ nɩ, sɩ kʋ brɩ balʋ na sɩɩnɩ ba tɔgɩ Zezi dɩ cɩga tɩn. ²⁰ Abam na yǝni á jeeri daanɩ sɩ á di dɩ́ Yuutu Zezi tʋʋnɩ gulim wʋdiu kʋm tɩn, á ba kɩ nɩ á na maŋɩ sɩ á kɩ te tɩn. ²¹ Bɛŋwaanɩ nɔɔnʋ maama yǝni o lɔgɩrɩ o di o tɩtɩ wʋdiu kʋm mʋ. Abam nan na kɩ kʋntʋ tɩn, kʋ pɛ kana jɩgɩ badonnǝ, yɩ á badonnǝ nyɔ á su á ja gaalɩ. ²² Abam ya na lagɩ sɩ á di dim dɩm kʋntʋ doŋ tɩn, á ya wʋ́ di á tɩtɩ sam nɩ mʋ. Abam lagɩ sɩ á cɔgɩ Wɛ nɔn-kɔgɔ kʋm yuu mʋ na? Abam lagɩ sɩ á pa cavɩɩra mʋ ja yinigǝ tiinǝ balʋ na wʋ á kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn na? Abam lagɩ sɩ amʋ ta bɛɛ mʋ dɩ abam? Nɩ á kɩ lanyɩranɩ mʋ na? A bá wanɩ a ta nɩ á kɩ lanyɩranɩ dɩ kʋntʋ woŋo.

²³ Cɩga kalʋ dɩ́ Yuutu Zezi na brɩ-nɩ o tʋʋnɩ gulim wʋdiu kʋm ŋwaanɩ tɩn mʋ a zaasɩ abam, kʋ yɩ sɩ tɩtɩɩ dɩlʋ ba na jaanɩ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn mʋ o kwe dɩpɛ, ²⁴ yɩ o kɩ Wɛ le dɩ ŋwaanɩ o daarɩ o fɔ fɔ o pa o karabiǝ bam, yɩ o wɩ: «Amʋ yɩra yam mʋ tɩntʋ, ya na lagɩ ya cɔgɩ abam ŋwaanɩ tɩn. Taá kɩ-na kʋntʋ doŋ sɩ á taá ma guli amʋ gulǝ.»

²⁵ Ba na di ba ti tɩn, o daa ma kwe zʋŋa dɩ ka wʋ wo-nyɔɔrʋ yɩ o kɩ Wɛ le tɩ ŋwaanɩ, yɩ o wɩ: «Wo-nyɔɔrʋ tɩntʋ brɩ nɩ Wɛ goni ni-dʋʋrɩ mʋ dɩdaanɩ nabiinǝ amʋ jana kam ŋwaanɩ. Maŋa kalʋ maama á na lagɩ á nyɔ-tɩ tɩn, sɩ á kɩ-na kʋntʋ á taá ma guli amʋ gulǝ.»

²⁶ Bɛŋwaanɩ, maŋa kalʋ maama á na di dɩpɛ dɩm kʋntʋ yɩ á nyɔ wo-nyɔɔrʋ tɩm kʋntʋ tɩn, á kɩ á ma á brɩ dɩ́ Yuutu wʋm tʋʋnɩ dɩm na yɩ te tɩn mʋ, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kam o na wʋ́ joori o ba tɩn. ²⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na di dɩ́ Yuutu wʋm tʋʋnɩ gulim dɩpɛ dɩm naa o nyɔ wo-nyɔɔrʋ tɩm, yɩ o kɩ kʋlʋ na wʋ maŋɩ dɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩn, kʋntʋ tu kɩ kǝm-balɔrɔ mʋ dɩ dɩ́ Yuutu wʋm yɩra yam dɩ o jana kam. ²⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ o da yigǝ o taa ye o tɩtɩ mʋ, sɩ o laan di dɩpɛ dɩm o daarɩ o nyɔ wo-nyɔɔrʋ tɩm. ²⁹ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na di dɩpɛ dɩm yɩ o kwǝri o nyɔ wo-nyɔɔrʋ tɩm dɩ goonǝ tɩn wʋ maŋɩ dɩ dɩ́ Yuutu wʋm yɩra yam mʋ, kʋntʋ tu vaŋɩ taanɩ mʋ o daŋɩ o tɩtɩ yuu nɩ. ³⁰ Kʋntʋ nan mʋ paɩ á zanzan ba jɩgɩ yazurǝ, yɩ á badaara bwǝnǝ, yɩ á badonnǝ tʋa. ³¹ Dɩbam nan ya na yǝni dɩ́ da yigǝ dɩ́ bwe dɩ́ tɩtɩ dɩ́ nii yɩ dɩ́ lwarɩ dɩ́ na yɩ balʋ tɩn, Wɛ ya daa bá pa dɩ́ na cam. ³² Dɩ́ Yuutu Wɛ nan yǝni DƖ vaŋɩ dɩbam zwɛ sɩ DƖ pa dɩ́ joori dɩ́ tʋ cwǝŋǝ nɩ mʋ, sɩ maŋa kalʋ DƖ na wʋ́ ba DƖ di nɔɔna maama taanɩ tɩn, sɩ dɩ́ yɩ zaŋɩ dɩ́ ga bʋra DƖ tee nɩ, nɩ balʋ na yǝri Wɛ tɩn te.

³³ Kʋntʋ ŋwaanɩ, a ko-biǝ-ba, á na jeeri daanɩ sɩ á di Zezi tʋʋnɩ gulim wʋdiu kʋm, sɩ á zuri á yɩra á cǝgi daanɩ. ³⁴ Wʋlʋ kana na wɔɛ tɩn, kʋntʋ tu da yigǝ o di o sɔŋɔ nɩ, sɩ o laan daarɩ o ba, sɩ á yɩ vaŋɩ Wɛ sarɩya á daŋɩ á yuu nɩ maŋa kalʋ á na jeeri daanɩ tɩn.

Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ wǝǝnu tɩlʋ na daarɩ tɩn, amʋ na tuǝ, a laan wʋ́ brɩ abam á na wʋ́ kɩ te.

12

Wɛ Joro kʋm pɛɛra yam na yɩ te tɩn

¹ Kʋ daarɩ, a laan lagɩ a ŋɔɔnɩ Wɛ Joro* kʋm pɛɛra yam laŋa nɩ mʋ. A ko-biǝ-ba, a lagɩ sɩ a pa á lwarɩ Wɛ Joro kʋm na tʋŋɩ te dɩ te tɩn mʋ. ² Abam ye nɩ, maŋa kalʋ á dɛɛn ta na wʋ lwarɩ Wɛ tɩn, á dɛɛn tɔgɩ jwǝnǝ yalʋ na yɩ kafɛ tɩn mʋ, yɩ ya ganɩ abam sɩ á taá tɔgɩ cwe sɩlʋ maama ya na lagɩ tɩn. ³ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a lagɩ a pa á lwarɩ nɩ, Wɛ Joro kʋm bá ganɩ abam. Kʋntʋ, nɔɔnʋ wʋlʋ na ŋɔɔnɩ dɩ Wɛ Joro dam tɩn bá wanɩ o twɩ Zezi. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan bá wanɩ o ta nɩ, Zezi mʋ yɩ o Yuutu, yɩ Wɛ Joro kʋm tǝri o tee nɩ.

⁴ Wɛ Joro kʋm pɛɛra yam yɩ dwi tǝri tǝri mʋ, yɩ DƖ Joro kʋm dɩdʋa yɩranɩ mʋ paɩ-ya DƖ nɔɔna. ⁵ Wɛ tɩtʋŋa yam dɩ yɩ dwi tǝri tǝri mʋ, yɩ dɩ́ Yuutu wʋlʋ dɩ́ na tʋŋɩ dɩ́ pa-o tɩn yɩ dɩdʋa yɩranɩ mʋ. ⁶ Wɛ na pɛ dɩbam dam sɩ dɩ́ ma tʋŋɩ DƖ tɩtʋŋa te tɩn dɩ yɩ dwi tǝri tǝri mʋ. Wɛ nan yɩ dɩdʋa yɩranɩ mʋ, yɩ dɩntʋ mʋ pɛ dɩbam maama dam dɩm kʋntʋ maama. ⁷ Wɛ Joro kʋm nan pɛ nɔɔnʋ maama pɛɛrɩ sɩ o wanɩ o maa zǝni o donnǝ. ⁸ Wɛ Joro kʋm paɩ nɔɔna badonnǝ dam sɩ ba ŋɔɔnɩ swan taanɩ, yɩ kʋntʋ mʋ ta paɩ nɔɔna badonnǝ dam sɩ ba ŋɔɔnɩ yǝno taanɩ dɩ. ⁹ Wɛ Joro kʋm nan ta mʋ paɩ nɔɔna badonnǝ dam sɩ ba taa tiini ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, yɩ kʋ ta paɩ badonnǝ dam sɩ ba ta maa paɩ yawɩɩna naɩ yazurǝ. ¹⁰ Kʋntʋ nan ta mʋ paɩ badonnǝ dam sɩ ba ta maa kɩ wo-kɩnkagɩla, kʋ daarɩ sɩ badonnǝ taa waɩ ba ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ. Kʋ daa ta maa paɩ nɔɔna badonnǝ waɩ ba pɔɔrɩ kʋlʋ na yɩ Wɛ Joro kʋm nyɩm dɩ kʋlʋ na daɩ kʋ nyɩm tɩn daanɩ. Kʋ ta paɩ badonnǝ waɩ ba ŋɔɔnɩ ta-gɛ, yɩ badonnǝ dɩ waɩ ba lwarɩ ta-gɛ sɩm kʋntʋ kuri yɩ ba tɛ ba brɩ ba donnǝ. ¹¹ Kʋ nan yɩ Wɛ Joro kʋm kʋntʋ dɩdʋa yɩranɩ mʋ jɩgɩ pɛɛra yam kʋntʋ dwi tǝri tǝri, yɩ kʋ paɩ nɔɔnʋ maama nɩ kʋ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn.

Zezi kɔgɔ kʋm nyɩ dɩ nɔɔnʋ yɩra na yɩ te tɩn mʋ

¹² Nan bʋŋɩ-na á nii nabiinu yɩra na yɩ te tɩn. Ya yɩ woŋo dɩdʋa mʋ, yɩ ya laan pɔɔrɩ je dwi tǝri tǝri. Ya pɔɔrɩm dɩm daga zanzan, yɩ ya maama laan yɩ yɩra dɩdʋa mʋ. Zezi Krisi dɩ o kɔgɔ kʋm maama dɩ nan yɩ kʋntʋ mʋ. ¹³ Dɩbam maama na pɛ ba miisi dɩbam na wʋnɩ Wɛ Joro* kʋm dɩdʋa dam ŋwaanɩ tɩn, dɩ́ laan jigi nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ. Kʋ na yɩ Zwifǝ naa dwi-gɛ tiinǝ, naa gambɛ naa balʋ na te ba tɩtɩ tɩn maama, Wɛ Joro kʋm kʋntʋ yɩranɩ mʋ wʋ dɩbam maama tee nɩ.

¹⁴ Nabiinu yɩra pɔɔrɩ je tǝri tǝri mʋ, sɩ kʋ daɩ jǝgǝ dɩdʋa yɩranɩ. ¹⁵ Naga na tagɩ ka wɩ, kantʋ daɩ jɩŋa, kʋntʋ ŋwaanɩ yɩra yam ba te-ka, kʋntʋ bá sɩɩnɩ kʋ pa ka taa tɔgɩ ka tǝri yɩra yam wʋnɩ. ¹⁶ Zwɛ dɩ nan na wɩ, dɩntʋ daɩ yi, sɩ yɩra yam ba te-dɩ, kʋntʋ bá sɩɩnɩ kʋ pa dɩ taa tɔgɩ dɩ tǝri yɩra yam wʋnɩ. ¹⁷ Yɩra yam maama nan ya na yɩ yi yɩranɩ mʋ, yaá kɩ ta mʋ ya taa ni taanɩ? Ya nan ya na yɩ zwɛ yɩranɩ mʋ, yaá kɩ ta mʋ ya taa ni lwǝm? ¹⁸ Kʋ nan yɩ Wɛ mʋ kɩ je sɩm dwi tǝri tǝri DƖ kɩ yɩra yam wʋnɩ, kʋ maŋɩ dɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. ¹⁹ Ya maama nan ya na yɩ yɩra yam jǝgǝ dɩdʋa mʋ, yaá kɩ ta mʋ ya ji yɩra? ²⁰ Kʋntʋ tɩn, je dwi tǝri tǝri mʋ wʋra, yɩ sɩ maama laan yɩ yɩra dɩdʋa.

²¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, yi bá wanɩ dɩ ta dɩ jɩŋa nɩ dɩ ba lagɩ-ka, naa yuu ta dɩ naga nɩ kʋ ba lagɩ-ka. ²² A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam nɩ, dɩbam yɩra yam je sɩlʋ dɩ́ na bʋŋɩ nɩ sɩ tiini sɩ bwǝnǝ tɩn jɩgɩ kuri zanzan. ²³ Dɩ́ yɩra yam je sɩlʋ dɩ́ na bʋŋɩ nɩ sɩ ba tiini sɩ jɩgɩ kuri tɩn mʋ dɩ́ yǝni dɩ́ zuli lanyɩranɩ. Je sɩlʋ na jɩgɩ cavɩɩra tɩn, mʋ dɩ́ yǝni dɩ́ fɔgɩ dɩ́ kwǝli-sɩ lanyɩranɩ. ²⁴ Kʋ daarɩ ya je sɩlʋ na lana tɩn, dɩ́ daa ba fɔgɩ dɩ́ nii sɩ baŋa nɩ. Wɛ mʋ kɩ nabiinu yɩra yam je sɩm maama DƖ kɩ daanɩ, yɩ DƖ paɩ je sɩlʋ na gɛ zulǝ tɩn na zulǝ lanyɩranɩ. ²⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ kampwara tǝri yɩra yam wʋnɩ. Ya je sɩm maama zǝni daanɩ mʋ. ²⁶ Kʋ na cana yɩra yam daa kalʋ nɩ, yɩra yam maama wʋ́ tɔgɩ ya na cam dɩm kʋntʋ doŋ mʋ. Kʋ daarɩ daa kalʋ na nɛ zulǝ tɩn, yɩra yam maama dɩ wʋ́ tɔgɩ ya na wʋpolo mʋ.

²⁷ Abam maama yɩ Zezi Krisi yɩra yam mʋ, yɩ á dɩdʋa dɩdʋa yɩ o je sɩm dwi tǝri tǝri mʋ. ²⁸ Kʋntʋ tɩn, Zezi kɔgɔ kʋm wʋnɩ, Wɛ kɩ nɔɔnʋ maama o jǝgǝ nɩ mʋ. Dayigǝ tɩn yɩ Zezi tɩntʋŋna bam o tɩtɩ na lɩ tɩn mʋ. Wɛ nijoŋnǝ bam maa saŋɩ. Balʋ na kɩ bɩtɔ tɩn maa yɩ balʋ na brɩ Wɛ cɩga kam tɩn. Kʋ wǝli dɩ balʋ na kɩ wo-kɩnkagɩla tɩn, dɩ balʋ Wɛ na pɛ-ba dam sɩ ba ta maa paɩ yawɩɩna naɩ yazurǝ tɩn, dɩ balʋ na zǝni nɔɔna tɩn, dɩ balʋ na nii Wɛ tɩtʋŋa yam baŋa nɩ tɩn, dɩ balʋ Wɛ Joro kʋm na paɩ ba ŋɔɔnɩ ta-gɛ tɩn. ²⁹ Kʋ nan daɩ nɩ dɩ́ maama mʋ yɩ Zezi tɩntʋŋna balʋ o tɩtɩ dɛɛn na lɩ tɩn, kʋ daɩ dɩ́ maama mʋ yɩ Wɛ nijoŋnǝ, naa dɩ́ maama mʋ brɩ Wɛ cɩga kam. Kʋ nan daɩ nɩ dɩ́ maama mʋ waɩ dɩ́ kɩ wo-kɩnkagɩla. ³⁰ Kʋ nan daɩ dɩ́ maama mʋ Wɛ pɛ dam sɩ dɩ́ taá ma paɩ yawɩɩna naɩ yazurǝ, naa dɩ́ maama mʋ Wɛ Joro kʋm pɛ dɩ́ ŋɔɔnɩ ta-gɛ, naa dɩ́ maama mʋ waɩ dɩ́ lwarɩ sɩ kuri dɩ́ brɩ nɔɔna. ³¹ Nan kwaanɩ-na sɩ á joŋi Wɛ-pɛɛra yalʋ na jɩgɩ kuri kʋ ja gaalɩ tɩn.

Kʋ daarɩ, a nan lagɩ a brɩ abam woŋo kʋlʋ na tiini kʋ lana kʋ dwe dɩdɩ tɩn mʋ.

13

Sono na yɩ te tɩn

¹ Amʋ na maŋɩ a waɩ a ŋɔɔnɩ nabiinǝ dwi tǝri tǝri taana, dɩ malɛsɩ* sɩm taanɩ dɩ, yɩ a na ba jɩgɩ sono, kʋ nyɩ dɩ sɔɔ mʋ a kɩa, nɩnɛɛnɩ ba na magɩ kwaŋa dɩ loŋini yɩ tɩ kɩ sɔɔ te tɩn. ² Amʋ na maŋɩ a jɩgɩ Wɛ-pɛɛrɩ dɩlʋ na paɩ a waɩ a ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ tɩn, yɩ a jɩgɩ yǝno maama, yɩ a kwǝri a ye cɩga kalʋ maama na sǝgi nabiinǝ yigǝ nɩ tɩn, yɩ a na maŋɩ a jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ sɩ a taa waɩ a paɩ pweeru zaŋɩ tɩ je nɩ tɩ ve tɩ tʋ mɛ a na lagɩ tɩn, yɩ a na ba jɩgɩ sono, kʋ yɩ kafɛ mʋ. ³ Amʋ na maŋɩ a kwe a jɩjɩgɩrʋ maama a maŋɩ a pa yinigǝ tiinǝ, yɩ a ta kwǝri a sɛ sɩ ba kwe a yɩra yam ba dɩ mini nɩ, yɩ a na ba jɩgɩ sono, kʋ ta maŋɩ kʋ ba jɩgɩ kuri kʋ pa-nɩ.

⁴ Sono tu jɩgɩ wʋ-zuru mʋ, yɩ o kɩ nɔɔna lanyɩranɩ. Sono tu ba jɩgɩ pu-sɩŋa naa o magɩ o nyɔɔnɩ, o nan ba jɩgɩ kamunni dɩ. ⁵ Sono tu ba kɩ kʋlʋ na wʋ maŋɩ tɩn, o nan ba beeri o tɩtɩ yɩranɩ zǝnǝ má. O nan jɩgɩ ban-pʋnʋ. Nɔɔnʋ na kɩ-o lwarɩm, o ba kwe o kɩ o wʋnɩ. ⁶ Sono tu ba kɩ wʋpolo dɩ woŋo kʋlʋ na yɩ balɔrɔ tɩn, o kɩ wʋpolo dɩ woŋo kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn mʋ. ⁷ Sono tu waɩ o vɔ o wʋ woŋo maama baŋa nɩ, yɩ o jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ tɩɩna dɩ wʋ-zuru woŋo maama baŋa nɩ.

⁸ Sono ba tiǝ. Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩlʋ nɔɔna na ŋɔɔnɩ tɩn wʋ́ ba sɩ kɛ. Wɛ-pɛɛrɩ dɩlʋ nɔɔna na maa ŋɔɔnɩ ta-gɛ tɩn dɩ wʋ́ ba dɩ kɛ. Yǝno dɩ wʋ́ ba kʋ kɛ. ⁹ Lele kʋntʋ yǝno kʋlʋ dɩbam na jɩgɩ tɩn yɩ cicoro mʋ. Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩlʋ dɩ́ na ŋɔɔnɩ tɩn dɩ yɩ cicwǝǝru mʋ. ¹⁰ Kʋ daarɩ maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ ba fɔgɩ wǝǝnu maama DƖ pa tɩ maŋɩ fasɩ tɩn, wo-cicwǝǝru tɩm maama laan wʋ́ je mʋ.

¹¹ Maŋa kalʋ a na yɩ bu tɩn, a dɛɛn ŋɔɔnɩ biim mʋ, yɩ a kwǝri a bʋŋɩ nɩ bu te, yɩ a jeeli nɩ bu te. Lele kʋntʋ, a na kɩ nɔɔnʋ tɩn, a kwe busɔɔnɩ wǝǝnu tɩm maama a yagɩ mʋ. ¹² Lele kʋntʋ, dɩ́ na lwarɩ Wɛ cɩga kam te tɩn, kʋ taa nyɩ dɩ niu mʋ dɩ́ jɩgɩ dɩ́ nii kʋ wʋnɩ liirǝ liirǝ. Kʋ daarɩ maŋa kam kʋntʋ na yiǝ, dɩ́ laan wʋ́ ta naɩ jaja mʋ. Lele kʋntʋ yǝno kʋlʋ a na jɩgɩ tɩn yɩ cicoro mʋ. Maŋa kam kʋntʋ nɩ, a laan wʋ́ ta ye wǝǝnu maama kuri a tiǝ, nɩ Wɛ na ye amʋ DƖ ti te tɩn.

¹³ Kʋ daarɩ wǝǝnu tɩtɔ mʋ wʋ́ ta wʋra maŋa maama. Wǝǝnu tɩntʋ mʋ yɩ wʋ-dɩdʋa dɩ tɩɩna dɩ sono. Kʋlʋ nan na dwe tɩ maama tɩn mʋ yɩ sono.

14

Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩm na zǝni nɔɔna te tɩn

¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, kwaanɩ-na sɩ á taá jɩgɩ sono, sɩ á daarɩ á kwaanɩ á joŋi Wɛ-pɛɛra yalʋ DƖ Joro* kʋm na paɩ nɔɔna tɩn á wǝli da, kʋ na dwe dɩdɩ sɩ á wanɩ á ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ. ² Nɔɔnʋ wʋlʋ na ŋɔɔnɩ ta-gɛ sɩm tɩn ŋɔɔnɩ dɩ Wɛ mʋ, sɩ kʋ daɩ dɩ nabiinǝ, ba na ba ni o taanɩ dɩm kuri tɩn ŋwaanɩ. Wɛ Joro kʋm mʋ paɩ o ŋɔɔnɩ wǝǝnu tɩlʋ na sǝgi tɩn. ³ Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na waɩ o ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ tɩn ŋɔɔnɩ o brɩ nabiinǝ mʋ, sɩ kʋ kwe-ba kʋ daarɩ kʋ zǝni-ba sɩ ba taa fɔgɩ ba zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ pu-dɩa. ⁴ Wʋlʋ na ŋɔɔnɩ ta-gɛ sɩm tɩn, kʋ wǝli o tɩtɩ yɩranɩ mʋ. Wʋlʋ nan na ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ tɩn, kʋ wǝli Zezi kɔgɔ kʋm maama mʋ.

⁵ Amʋ ya lagɩ sɩ abam maama taa waɩ á ŋɔɔnɩ ta-gɛ sɩm, a nan tiini a lagɩ sɩ á taá waɩ á ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩm mʋ á dwe dɩdɩ. Bɛŋwaanɩ wʋlʋ na ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ tɩn tiini o jɩgɩ zǝnǝ o dwe wʋlʋ na ŋɔɔnɩ ta-gɛ tɩn, kʋ na daɩ nɩ nɔɔnʋ na wʋra sɩ o wanɩ o pipiri o taanɩ dɩm kuri sɩ kʋ zǝni Zezi kɔgɔ kʋm maama. ⁶ Kʋntʋ tɩn, a ko-biǝ-ba, amʋ na tu abam te, yɩ a na ŋɔɔnɩ ta-gɛ yɩranɩ mʋ dɩ abam, bɛɛ nyɔɔrɩ mʋ á lagɩ á na? Kʋlʋ na wʋ́ wǝli abam tɩn mʋ yɩ a na ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ na wʋ́ pa á na vɩɩrɩm, naa dɩ pa á na yǝno, naa a ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ, naa a zaasɩ abam Wɛ cɩga kam. ⁷ Dɩ́ nan kwe duduurǝ na yɩ wǝǝnu tɩlʋ na ba jɩgɩ ŋwɩa tɩn dɩ́ ma maŋɩ dɩ́ nii: Nɔɔnʋ na jɩgɩ wuǝ o wui yɔɔ yɔɔ, naa o jɩgɩ kɔnɔ o magɩ yɔɔ yɔɔ, nɔɔna wʋ́ kɩ ta mʋ ba ni kʋ ywǝǝni? ⁸ Nɔɔnʋ nan na jɩgɩ jara nabɔnɔ o wui yɔɔ yɔɔ, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lwarɩ nɩ jara mʋ wʋra sɩ o nuŋi o vu. ⁹ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ n na ŋɔɔnɩ ta-gɛ yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ warɩ sɩ kuri o pipiri, nɔɔna wʋ́ kɩ ta mʋ ba lwarɩ n na tɛ kʋlʋ tɩn kuri? Kʋntʋ nan brɩ nɩ n ŋɔɔnɩ n yagɩ gaa wʋnɩ mʋ. ¹⁰ Taana dwi zanzan mʋ wʋ lʋgʋ baŋa nɩ, yɩ taan-taanɩ tǝrǝ dɩ na ba jɩgɩ kuri dɩ pa dɩ tiinǝ. ¹¹ Nɔɔnʋ nan na ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ a na ba ni tɩn dɩ amʋ, kʋntʋ brɩ nɩ dɩbam maama bale yɩ vǝrǝ mʋ da-tee nɩ. ¹² Kʋ nan yɩ kʋntʋ mʋ dɩ abam dɩ, abam na lagɩ sɩ á joŋi pɛɛra yalʋ Wɛ Joro kʋm na paɩ tɩn, á nan kwaanɩ-na á joŋi pɛɛra yalʋ na wʋ́ zǝni Zezi kɔgɔ kʋm sɩ kʋ zɩgɩ lanyɩranɩ tɩn. ¹³ Kʋntʋ ŋwaanɩ, abam wʋlʋ na waɩ o ŋɔɔnɩ ta-gɛ, sɩ o tiini o loori Wɛ sɩ DƖ pa o taa waɩ sɩ kuri dɩ o tɛa.

¹⁴ Amʋ na mɛ ta-gɛ sɩm a ma a warɩ Wɛ, kʋ yɩ a joro mʋ ŋɔɔna, sɩ amʋ tɩtɩ ba ni sɩ kuri. ¹⁵ Kʋlʋ na maŋɩ sɩ a kɩ tɩn mʋ yɩ sɩ a warɩ Wɛ dɩ a wʋbʋŋa maama dɩ a joro maama, sɩ a daarɩ a taa leeni dɩ a wʋbʋŋa maama dɩ a joro maama a taa zuli Wɛ. ¹⁶ Kʋ nan na daɩ kʋntʋ, yɩ n na mɛ ta-gɛ sɩm n ma n zuli Wɛ, yɩ nɔn-gaa na je o cǝgǝ, o bá wanɩ o ni sɩ kuri. Kʋntʋ ŋwaanɩ, oó kɩ ta mʋ o tɔgɩ o sɛ nmʋ na zuli Wɛ te tɩn sɩ o dɩ ta nɩ «Amina*»? ¹⁷ Nmʋ na zuli Wɛ te tɩn na maŋɩ kʋ lamma te, kʋ bá zǝni nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ.

¹⁸ Kʋ na yɩ amʋ, a kɩ Wɛ le dɩ DƖ na pɛ-nɩ dam sɩ a taa ŋɔɔnɩ ta-gɛ sɩm a dwe abam maama tɩn. ¹⁹ Kʋ daarɩ, a na wʋ Zezi kɔgɔ kʋm wʋnɩ, a tiini a lagɩ sɩ a taa maɩ taanɩ dɩlʋ ba na ni tɩn mʋ a ma ŋɔɔnɩ a brɩ-ba. A na ŋɔɔnɩ bɩtarɩ sɩnu má yɩranɩ, kʋ garɩ a na ŋɔɔnɩ ta-gɛ sɩm bɩtarbiǝ mʋrr-fugǝ yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ ba ni sɩ kuri.

²⁰ A ko-biǝ-ba, á yɩ taá jɩgɩ bu-balwa wʋbʋŋa. Kʋ daarɩ kʋ na yɩ lwarɩm jǝgǝ nɩ, sɩ á taá nyɩ nɩnɛɛnɩ bu-sɩsɩn na yǝri lwarɩm kǝm te tɩn, sɩ á pa á wʋbʋŋa bɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ²¹ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Amʋ Baŋa-Wɛ wʋ́ tʋŋɩ vǝrǝ,

sɩ ba ba ba ŋɔɔnɩ amʋ ni-taanɩ dɩm dɩ abam.

Baá ŋɔɔnɩ taanɩ dɩlʋ á na ba ni tɩn dɩ abam.

Nan dɩ kʋntʋ dɩ, á ta bá sɛ a ni.»

²² Kʋntʋ mʋ Wɛ maɩ ta-gɛ DƖ maa brɩ DƖ dam balʋ na wʋ sɛ-DƖ tɩn tee nɩ, sɩ kʋ daɩ balʋ na sɛ-DƖ tɩn tee nɩ. Kʋ daarɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩm mʋ brɩ DƖ dam balʋ na sɛ-DƖ tɩn tee nɩ, sɩ kʋ daɩ balʋ na wʋ sɛ-DƖ tɩn tee nɩ. ²³ Kʋntʋ ŋwaanɩ, Zezi kɔgɔ kʋm maama na jeeri daanɩ, yɩ á maama na wʋra á ŋɔɔnɩ ta-gɛ, yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na maŋɩ o wʋ ni-sɩ naa balʋ na wʋ sɛ Wɛ tɩn na tu ba zʋ á wʋnɩ yɩ ba ba ni sɩ kuri tɩn, ba bá ta nɩ á co mʋ na? ²⁴ Abam maama nan na ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ á brɩ daanɩ, yɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ doŋ na tu o zʋ á wʋ, wʋntʋ wʋ́ lwarɩ nɩ Wɛ dam mʋ wʋ á tee nɩ. O na ni kʋlʋ maama tɩn wʋ́ pa o lwarɩ nɩ o ba jɩgɩ bʋra Wɛ tee nɩ, yɩ o kwǝri o lwarɩ nɩ Wɛ lagɩ DƖ di o taanɩ. ²⁵ Wʋbʋŋa yalʋ maama ya na sǝgi o wʋnɩ tɩn laan wʋ́ ba ya lwarɩ jaja mʋ, yɩ o laan wʋ́ kɩ o yuu tɩga nɩ o zuli Wɛ, yɩ o sɛ nɩ Wɛ sɩɩnɩ DƖ wʋ abam tɩtarɩ nɩ.

Zezi kɔgɔ kʋm na maŋɩ sɩ kʋ taa tʋŋɩ kʋ tɔgɩ cwe sɩlʋ tɩn

²⁶ A ko-biǝ-ba, abam na jeeri daanɩ sɩ á zuli Wɛ, á na maŋɩ sɩ á kɩ kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ: Abam dɩdʋa mʋ wʋ́ zaŋɩ o pa lǝŋǝ. Dɩdʋa dɩ ma zaŋɩ o brɩ Wɛ cɩga kam. Wʋdoŋ dɩ ma zaŋɩ o ta vɩɩrɩm dɩlʋ Wɛ na brɩ-o tɩn. Wʋwʋm dɩ ma zaŋɩ o ŋɔɔnɩ ta-gɛ, yɩ wʋdoŋ dɩ ma zaŋɩ o ta ta-gɛ sɩm kuri o brɩ á kɔgɔ kʋm. Wǝǝnu tɩntʋ maama zǝni Zezi kɔgɔ kʋm sɩ kʋ fɔgɩ kʋ zɩgɩ kǝŋkǝŋ. ²⁷ Abam badaara na lagɩ á ŋɔɔnɩ ta-gɛ sɩm, kʋ maŋɩ sɩ á taá yɩ bale naa batɔ yɩranɩ mʋ. Kʋ maŋɩ sɩ á taá zaŋɩ á ŋɔɔnɩ á daarɩ á pa daanɩ mʋ, sɩ á dɩdʋa zaŋɩ o ta ŋwɛ sɩm kuri. ²⁸ Nɔɔn-nɔɔnʋ nan na tǝri á wʋnɩ sɩ o wanɩ o ta ŋwɛ sɩm kuri, balʋ ya na lagɩ ba ŋɔɔnɩ-sɩ tɩn maŋɩ sɩ ba yagɩ mʋ, sɩ ba na wʋ ba yɩranɩ, sɩ ba taa ŋɔɔnɩ-sɩ dɩ Wɛ. ²⁹ Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ balʋ na ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩm tɩn, kʋ maŋɩ sɩ bale naa batɔ mʋ zaŋɩ ba ŋɔɔnɩ dɩdʋa dɩdʋa, sɩ badaara bam taa cǝgǝ, sɩ ba laan bwɛ ba nii sɩ yɩ cɩga mʋ naa vwan mʋ. ³⁰ Wɛ na vɩɩrɩ nɔɔnʋ dɩdʋa DƖ cɩga kam balʋ na je ba cǝgi tɩn wʋnɩ sɩ o ta o brɩ Zezi kɔgɔ kʋm, kʋ maŋɩ sɩ wʋlʋ na zɩgɩ o ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩm tɩn mʋ pu o ni, sɩ o daarɩ sɩ wʋdoŋ wʋm ta-ka. ³¹ Kʋntʋ tɩn, abam maama waɩ á ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩm dɩdʋa dɩdʋa, sɩ kʋ pa á zaasɩ Wɛ cɩga kam da-tee nɩ, sɩ á taá fɔgɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ. ³² Balʋ na joŋi dam Wɛ Joro* kʋm tee nɩ sɩ ba taa ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩm tɩn waɩ ba tɩtɩ ba jaana maŋa kalʋ ba na wʋra ba ŋɔɔnɩ-sɩ tɩn. ³³ Wɛ lagɩ sɩ woŋo maama taa tɔgɩ cwǝŋǝ mʋ dɩ yazurǝ, sɩ DƖ ba lagɩ yɔɔ yɔɔ kǝm.

³⁴ Abam na kikili daanɩ sɩ á zuli Wɛ, kʋ maŋɩ sɩ kaana taa je cɩm mʋ sɩ ba taa cǝgǝ. Mʋ kʋ na yɩ te Zezi kɔgɔ kʋm jǝgǝ maama nɩ. Ba ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ ba da ba ŋɔɔnɩ. Kʋ maŋɩ sɩ ba sɛ baara bam, nɩ Wɛ cullu tɩm na maŋɩ tɩ brɩ te tɩn mʋ. ³⁵ Ba na lagɩ sɩ ba lwarɩ woŋo kʋlʋ kuri, ba maŋɩ sɩ ba bwe ba banna mʋ sɔŋɔ nɩ, sɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ kaanɩ zaŋɩ o ŋɔɔnɩ á kikilǝ kam wʋnɩ. ³⁶ Abam bʋŋɩ á paɩ Wɛ taanɩ dɩm nuŋi abam te mʋ na? Mʋ naa á bʋŋɩ á paɩ abam yɩranɩ mʋ ye Wɛ taanɩ dɩm na?

³⁷ Abam wʋlʋ na bʋŋɩ nɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu naa o joŋi Wɛ Joro kʋm pɛɛrɩ tɩn maŋɩ sɩ o taa ye nɩ, amʋ na pʋpʋnɩ kʋlʋ a pa abam tɩn yɩ dɩ́ Yuutu wʋm kwǝrǝ mʋ. ³⁸ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na vɩn amʋ na pʋpʋnɩ kʋlʋ tɩn, Wɛ dɩ wʋ́ vɩn kʋntʋ tu.

³⁹ Kʋntʋ, a ko-biǝ-ba, kwaanɩ-na sɩ á taá ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ sɩm. Á nan yɩ zaŋɩ á cɩ balʋ na ŋɔɔnɩ ta-gɛ sɩm Wɛ Joro kʋm na pɛ tɩn. ⁴⁰ Nan taá kɩ-na woŋo maama sɩ kʋ taa tɔgɩ cwǝŋǝ nɩ kʋ na maŋɩ te tɩn.

15

Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ Zezi tɩntʋŋna bam na brɩ tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, a lagɩ sɩ a pa á guli Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam a na maŋɩ a tɔɔlɩ dɩ abam tɩn mʋ. Abam maŋɩ á sɛ-ka, yɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa á fɔgɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ. ² Amʋ na pɛ á lwarɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam te tɩn, á na wʋ joori ka kwaga nɩ, Wɛ wʋ́ vrɩ abam DƖ yagɩ kantʋ ŋwaanɩ mʋ. Kʋ na daɩ kʋntʋ, á na sɛ Zezi Krisi te tɩn yɩ kafɛ mʋ.

³ Wɛ cɩga kalʋ na dwe maama tɩn mʋ yɩ kalʋ amʋ na dɛ yigǝ a joŋi yɩ a laan daarɩ a brɩ abam tɩn. Kantʋ mʋ tɩntʋ:

Zezi Krisi tɩgɩ dɩbam lwarɩm ŋwaanɩ mʋ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ ta te tɩn.

⁴ Ba ma kɩ-o bɔɔnɩ nɩ.

Da yatɔ dɛ nɩ o ma joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ ta te tɩn.

⁵ O na bi tɩn, o ma pa Pɩyɛɛrɩ na-o, yɩ o tɩntʋŋna fugǝ-bale bam maama dɩ na-o. ⁶ Kʋntʋ kwaga nɩ, o ma brɩ o tɩtɩ o karabiǝ zanzan bɩdwɩ baŋa nɩ, bantʋ dwe nɩ nɔɔna biǝ yanu (500). Nɔɔna bam kʋntʋ badaara zanzan ta ŋwɩ, ba fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ tɩga. ⁷ Zakɩ dɩ ma na-o, yɩ o daarɩ o pa o tɩntʋŋna bam maama na-o.

⁸ Kʋntʋ kwaga nɩ, o laan ma pa amʋ na nyɩ dɩ bu wʋlʋ ba na lʋga yɩ o lʋra maŋa ta wʋ yi tɩn dɩ na-o. ⁹ Bɛŋwaanɩ amʋ tiini a muri Zezi tɩntʋŋna bam maama wʋnɩ. A ya brɩ a wʋ maŋɩ sɩ ba taa bǝ-nɩ nɩ Zezi tɩntʋŋnʋ, a dɛɛn na bɛɛsɩ Zezi nɔɔna bam tɩn ŋwaanɩ. ¹⁰ Wɛ nan na kɩ-nɩ yu-yoŋo tɩn mʋ pɛ a yɩ a na yɩ wʋlʋ zɩm tɩn. DƖ na kɩ-nɩ yu-yoŋo te tɩn daɩ kafɛ. Amʋ tiini a tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam a dwǝni DƖ tɩntʋŋna bam maama. Kʋ nan daɩ a tɩtɩ dam ŋwaanɩ mʋ a waɩ a tʋŋa. Kʋ yɩ Wɛ na kɩ-nɩ yu-yoŋo yɩ DƖ dam dɩm wʋ amʋ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ.

¹¹ Dɩbam balʋ na yɩ Zezi tɩntʋŋna tɩn maama yǝni dɩ́ brɩ cɩga dɩdʋa mʋ. Kʋ na yɩ amʋ na brɩ kʋlʋ tɩn, naa bantʋ dɩ na brɩ kʋlʋ tɩn, kʋ yɩ cɩga kalʋ abam na sɛ tɩn mʋ.

Twa biim taanɩ

¹² Dɩbam maama na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam te tɩn, dɩ́ tɔɔlɩ dɩ́ brɩ nɔɔna nɩ Zezi Krisi bi o yagɩ tʋʋnɩ mʋ. Bɛɛ nan mʋ yɩ abam badonnǝ tɛ á wɩ, twa biim tǝrǝ? ¹³ Kʋ ya na yɩ cɩga nɩ twa biim tǝrǝ, kʋ brɩ nɩ Zezi Krisi tɩtɩ dɩ wʋ bi mʋ. ¹⁴ Wʋntʋ nan ya na wʋ bi, dɩbam kwǝr-tɔɔla kam yɩ kafɛ mʋ, abam dɩ na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ ka te tɩn dɩ ya yɩ kafɛ mʋ, ¹⁵ yɩ dɩbam dɩ na brɩ Wɛ cɩga kam te tɩn ya yɩ vwan mʋ, dɩ́ na yǝni dɩ́ brɩ nɔɔna nɩ Wɛ mʋ bi Zezi Krisi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. Twa biim nan ya na sɩɩnɩ dɩ tǝrǝ, kʋ brɩ nɩ Wɛ wʋ bi Zezi mʋ. ¹⁶ Kʋntʋ tɩn, twa biim ya na tǝrǝ, kʋ brɩ nɩ Zezi Krisi tɩtɩ dɩ maŋɩ o wʋ bi mʋ. ¹⁷ Wʋntʋ nan ya na wʋ bi o yagɩ tʋʋnɩ, kʋ brɩ nɩ abam na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩd-o te tɩn yɩ kafɛ mʋ, yɩ á lwarɩm dɩm ya ta wʋ á yuu nɩ mʋ. ¹⁸ Kʋ nan ta brɩ nɩ, balʋ na sɛ Zezi Krisi yɩ ba laan tɩ tɩn ya wʋ́ ga ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ¹⁹ Kʋ na yɩ lʋgʋ baŋa ŋwɩa kantʋ yɩranɩ, yɩ kʋ daɩ nɩ kʋlʋkʋlʋ ŋwaanɩ mʋ dɩbam jɩgɩ tɩɩna Zezi Krisi tee nɩ, kʋ brɩ nɩ dɩ́ yɩ balʋ na tiini ba yɩ yinigǝ tiinǝ tɩn mʋ nɔɔna maama tee nɩ.

²⁰ Kʋ nan sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ: Zezi Krisi bi o yagɩ tʋʋnɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na dɛ yigǝ o bi o vu Wɛ te, sɩ kʋ brɩ nɩ balʋ dɩ na tɩgɩ tɩn wʋ́ bi ba yagɩ tʋʋnɩ. ²¹ Tʋʋnɩ zɩgɩ nabiinu dɩdʋa yɩra nɩ mʋ dɩ ba lʋgʋ baŋa. Kʋ nan ta yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ twa biim dɩ, nabiinu dɩdʋa dɩ mʋ jaanɩ twa biim o ba. ²² Nabiinǝ maama na yɩ Adam* biǝ tɩn ŋwaanɩ mʋ te dɩ́ maama tʋa nɩ wʋntʋ te. Kʋ nan ta yɩ kʋntʋ doŋ mʋ dɩ balʋ maama na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, bantʋ dɩ wʋ́ bi ba yagɩ tʋʋnɩ. ²³ Nɔɔnʋ maama dɩ o jǝgǝ mʋ. Zezi Krisi mʋ dɛ yigǝ o bi o vu Wɛ te. Kʋ daarɩ balʋ na yɩ o nɔɔna tɩn dɩ wʋ́ bi maŋa kam o na wʋ́ joori o ba tɩn mʋ. ²⁴ Kʋntʋ kwaga nɩ mʋ lʋgʋ baŋa woŋo maama laan wʋ́ ti. Maŋa kam kʋntʋ nɩ mʋ Zezi Krisi wʋ́ cɔgɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na jɩgɩ dam nabiinǝ baŋa nɩ tɩn, kʋ na yɩ wɛyuu dɩdɛɛra naa tɩga baŋa dɩdɛɛra maama, oó pa ba dam dɩm laan ti. O ma wʋ́ daarɩ o kwe woŋo kʋlʋ maama o na di paarɩ kʋ baŋa nɩ tɩn o kɩ o Ko Wɛ jɩŋa nɩ. ²⁵ Kʋ nan fɩn mʋ sɩ Zezi di paarɩ, sɩ kʋ taa ve maŋa kam Wɛ na wʋ́ kɩ o dʋna maama o nɛ kuri nɩ tɩn. ²⁶ Tʋʋnɩ nan mʋ yɩ dʋm wʋlʋ o na wʋ́ cɔgɩ o ma kweeli tɩn. ²⁷ Wɛ tɔnɔ kʋm tagɩ kʋ wɩ: «Wɛ kɩ wǝǝnu maama wʋm nɛ kuri nɩ mʋ sɩ o taa te tɩ maama.» Kʋ nan na wɩ, o taa te wǝǝnu maama tɩn, kʋ daɩ nɩ o te Wɛ tɩtɩ dɩ mʋ o wǝli da. Kʋ yɩ Wɛ mʋ kwe wǝǝnu tɩm maama DƖ kɩ Zezi dam kuri nɩ. ²⁸ Kʋ daarɩ maŋa kalʋ Zezi na wʋ́ ba o taa te wǝǝnu maama tɩn, wʋm tɩtɩ na yɩ Wɛ Bu tɩn wʋ́ kwe o tɩtɩ o pa o Ko Wɛ. Bɛŋwaanɩ Wɛ yɩ dɩlʋ na maŋɩ DƖ kɩ wǝǝnu maama DƖ Bu wʋm dam kuri nɩ tɩn mʋ. Kʋntʋ tɩn, Wɛ mʋ te wǝǝnu maama dɩ DƖ dam maama.

²⁹ Á nan bʋŋɩ nɔɔna balʋ na yǝni ba paɩ ba miisi-ba na wʋnɩ ba twa ŋwaanɩ tɩn woŋo á nii. Ba na ba bʋŋɩ nɩ twa biim wʋra, bɛŋwaanɩ mʋ yɩ ba paɩ ba miisi-ba na wʋnɩ twa bam ŋwaanɩ? ³⁰ Twa biim nan ya na tǝrǝ, bɛŋwaanɩ mʋ yɩ dɩbam ba kwarɩ fʋʋnɩ sɩ dɩ́ yaarɩ dɩ́ tɩ Wɛ ŋwaanɩ maŋa maama? ³¹ A ko-biǝ-ba, dɛ maama amʋ yǝni a tɔgɩ tʋʋnɩ te mʋ a kɛa. Kʋ yɩ cɩga mʋ. Amʋ tiini a jɩgɩ wʋpolo dɩ abam á na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. Mʋ kʋ kuri a tagɩ kʋntʋ. ³² Efɛɛzɩ nɩ ba kɩ amʋ nɩnɛɛnɩ kagʋ-vara na ciŋi sɩ ba ja nɔɔna te tɩn mʋ. Amʋ na sɛ sɩ a yaarɩ kʋntʋ tɩn, kʋ ya na yɩ lʋgʋ baŋa ŋwɩa kantʋ yɩranɩ má ŋwaanɩ mʋ, bɛɛ nyɔɔrɩ mʋ aá na? Twa biim nan ya na tǝrǝ, dɩ́ ya wʋ́ ta nɩ nɔɔna badaara na tɛ te ba wɩ: «Pa-na dɩ́ taá di sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá nyɔɛ, sɩ dɩ́ jwa yɩ twa mʋ.»

³³ Yɩ pa-na ba ganɩ abam sɩ á tusi. Kʋ yɩ cɩga mʋ nɩ: «Nmʋ na tɔgɩ dɩ nɔn-balwaarʋ, baá sʋgɩ-m ba pa n dɩ kɩ kǝm-balwaarʋ mʋ.» ³⁴ Pa-na á wʋbʋŋa joori ya taa tɔgɩ cwǝŋǝ, sɩ á daarɩ á yagɩ kǝm-lwaanʋ tɩm. Abam badaara ta yǝri Wɛ. A tagɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa cavɩɩra mʋ zʋ abam.

Nɔɔna na wʋ́ bi ba yagɩ tʋʋnɩ dɩ yɩra yalʋ tɩn

³⁵ Abam dɩdʋa waɩ o bwe nɩ: «Kʋʋ́ kɩ ta mʋ sɩ twa bi? Ba nan na joori ba bi, ba yɩra wʋ́ ta yɩ tɩta mʋ?»

³⁶ Nmʋ wʋbʋŋa mʋ muri na? N na kwe woŋo n du tɩga nɩ, kʋ maŋɩ sɩ kʋ puli mʋ kʋ nuŋi, kʋ daarɩ sɩ kʋ bu wʋm pɔ. ³⁷ Nmʋ na dugi kʋlʋ, dɩ kʋlʋ na wʋ́ puli kʋ nuŋi tɩn ba nyɩ daanɩ. Nmʋ na kwe kʋlʋ n du tɩn, kʋ na yɩ mɩna naa kʋ zɩ yɩ wo-duuru tɩlʋ dwi maama, tɩ yɩ wo-dwǝ má mʋ n dugǝ. ³⁸ Wo-dwi dɩm nan na nuŋi, Wɛ mʋ wʋ́ pa-dɩ dɩ yɩra, nɩ DƖ na lagɩ te tɩn. Wɛ nan ta mʋ paɩ wo-dwi maama nyɩnyʋgʋ, kʋ maŋɩ dɩ wo-dwi dɩm tɩtɩ na yɩ te tɩn.

³⁹ Kʋ nan daɩ nɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na ŋwɩ tɩn ya-nwana mʋ yɩ bɩdwɩ. Nabiinǝ dɩ vara dɩ zunǝ dɩ kale maama jɩgɩ ya-nwana yɩra yɩra mʋ. ⁴⁰ Wɛyuu wǝǝnu dɩ wʋra mʋ, yɩ tɩga baŋa wǝǝnu dɩ wʋra. Wɛyuu wǝǝnu tɩm dɩ jɩgɩ tɩ lam mʋ, yɩ tɩga baŋa wǝǝnu tɩm dɩ jɩgɩ tɩ lam. ⁴¹ Wɩa kam dɩ jɩgɩ ka lam mʋ, yɩ cana kam dɩ jɩgɩ ka lam. Calɩcwɩ sɩm dɩ maa jɩgɩ sɩ lam, yɩ sɩ lam dɩm nan daɩ bɩdwɩ.

⁴² Wǝǝnu tɩntʋ maama nan brɩ twa biim na yɩ te tɩn mʋ. Nɔɔnʋ na tɩga, o yɩra yam ba na kɩ tɩn yɩ yɩra yalʋ na wʋ́ pɔ tɩn mʋ. Kʋ daarɩ o yɩra yalʋ na wʋ́ bi ya yagɩ tʋʋnɩ tɩn daa bá pɔ maŋa dɩ maŋa. ⁴³ Yɩra yalʋ ba na kɩ tɩga nɩ tɩn ba jɩgɩ lam, yɩ yalʋ na wʋ́ bi tɩn wʋ́ ta jɩgɩ lam zanzan. Yɩra yalʋ ba na kɩ tɩn bwǝnǝ, yɩ yalʋ na wʋ́ bi tɩn wʋ́ ta dana. ⁴⁴ Yɩra yalʋ ba na kɩ tɩga nɩ tɩn yɩ lʋgʋ baŋa ŋwɩa kam nyɩm mʋ, kʋ daarɩ yalʋ na wʋ́ bi tɩn yɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ Wɛ Joro* kʋm na wʋ́ pa dɩbam tɩn nyɩm mʋ. Lʋgʋ baŋa yɩra yam na wʋra tɩn, Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam yɩra yam dɩ wʋra mʋ. ⁴⁵ Kʋntʋ mʋ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Pulim nɩ tɩn Wɛ kɩ Adam* mʋ DƖ pa o jɩgɩ lʋgʋ baŋa yɩra yɩ o ŋwɩ.» Kʋ daarɩ Zezi mʋ yɩ Adam wʋlʋ na kweeli tɩn, yɩ o jɩgɩ Joro kʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩ-dʋŋa tɩn. ⁴⁶ Kʋ nan yɩ lʋgʋ baŋa ŋwɩa kam mʋ tui yigǝ, yɩ Wɛ-sɔŋɔ ŋwɩ-dʋŋa kam laan saŋɩ ka ba. ⁴⁷ Wɛ mɛ tɩɩrʋ mʋ DƖ kɩ nabiinu wʋlʋ na tu yigǝ tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ wʋntʋ yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm mʋ. Kʋ daarɩ nabiinu wʋlʋ nan na tu kwaga tɩn nuŋi Wɛ-sɔŋɔ mʋ.*f6* ⁴⁸ Lʋgʋ baŋa nɔɔna bam maama nyɩ dɩ Wɛ na mɛ tɩɩrʋ DƖ kɩ nɔɔnʋ wʋlʋ dayigǝ tɩn mʋ. Nɔɔna balʋ maama nan na yɩ Wɛ-sɔŋɔ nyɩm tɩn nyɩ dɩ wʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ tɩn mʋ. ⁴⁹ Nɩnɛɛnɩ dɩbam na jɩgɩ lʋgʋ baŋa nɔɔnʋ wʋm nyɩnyʋgʋ tɩn, dɛ wʋra dɩ́ wʋ́ ba dɩ́ taá jɩgɩ Wɛ-sɔŋɔ nɔɔnʋ wʋm dɩ nyɩnyʋgʋ.

⁵⁰ A ko-biǝ-ba, a lagɩ a ta a brɩ abam nɩ, dɩ́ lʋgʋ baŋa yɩra yam bá wanɩ ya na jǝŋǝ je Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. Yɩra yalʋ na wʋ́ pɔ tɩn bá wanɩ ya maŋɩ dɩ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. ⁵¹ Fɔgɩ-na á cǝgi, sɩ a ta Wɛ cɩga kalʋ ya na sǝgi tɩn a brɩ abam. Dɩbam maama bá tɩ dɩ́ ti sɩ Zezi laan ba. Dɩ́ nan na tɩga naa dɩ́ ta wʋ tɩgɩ dɩ, dɩbam maama yɩra yam wʋ́ lǝni mʋ. ⁵² Kʋʋ́ da kʋ kɩ yibʋgɩsa wʋnɩ mʋ, maŋa kam ba na wʋ́ wu kweelim nabɔnɔ kʋm tɩn. Nabɔnɔ kʋm na wugǝ, twa wʋ́ bi ba zaŋɩ dɩ yɩra yalʋ na ba pɔɛ tɩn, yɩ dɩbam dɩ yɩra wʋ́ lǝni. ⁵³ Bɛŋwaanɩ, dɩbam yɩra yalʋ na wʋ́ pɔ tɩn maŋɩ sɩ ya lǝni ya ji yalʋ na bá pɔ tɩn mʋ, sɩ dɩ́ yɩra yalʋ tʋʋnɩ na waɩ tɩn lǝni ya ji yalʋ tʋʋnɩ na bá wanɩ tɩn. ⁵⁴ Kʋntʋ maama na kɩa, kʋ laan wʋ́ pa kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn kɩ, nɩ kʋ na maŋɩ kʋ ta te kʋ wɩ: «Wɛ wanɩ tʋʋnɩ dɩ dɩ dam dɩm maama.»

⁵⁵ «Tʋʋnɩ, n dam dɩm daa bɛɛ?

N daa n wʋ́ wanɩ n cɔgɩ nɔɔna na?»

⁵⁶ Kʋ yɩ lwarɩm ŋwaanɩ mʋ tʋʋnɩ jɩgɩ dam sɩ dɩ cɔgɩ nɔɔna. Lwarɩm dɩ nan nɛ dɩ dam Wɛ cullu tɩm vɩʋn ŋwaanɩ mʋ. ⁵⁷ Dɩ́ nan kɩ Wɛ le dɩ DƖ na paɩ dɩbam wɔnɔ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwaanɩ sɩ dɩ́ wanɩ tʋʋnɩ dɩ dɩ dam dɩm maama tɩn.

⁵⁸ Kʋntʋ tɩn, a ko-bu-sonnu-ba, fɔgɩ á zɩgɩ-na kǝŋkǝŋ dɩ pu-dɩa, sɩ á cɛ dɩ dɩ́ Yuutu tɩtʋŋa yam maŋa maama, dɩ á na ye nɩ tɩtʋŋa yalʋ maama á na tʋŋɩ á pa dɩ́ Yuutu wʋm tɩn na daɩ kafɛ tɩn ŋwaanɩ.

16

Ba na lagɩ sǝbu sɩ ba ma zǝni Wɛ nɔɔna te tɩn

¹ Kʋ daarɩ kʋ na yɩ sǝbu kʋlʋ á na laɩ á maa zǝni Wɛ nɔɔna bam tɩn, á taá kɩ nɩnɛɛnɩ amʋ na maŋɩ a brɩ Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Galatɩ tɩ-niǝ yam nɩ sɩ ba taa kɩ te tɩn. ² Siun dɛ*f7* maama na yiǝ, sɩ nɔɔnʋ maama lɩ sǝbu kʋlʋ o na nɛ tɩn wʋnɩ o tiŋi, sɩ amʋ na tuǝ, sɩ á daa yɩ taá zɩgɩ á laɩ sǝbu. ³ Amʋ na tu abam te, abam na lɩ nɔɔna balʋ tɩn, a laan wʋ́ la tɔnɔ a tʋŋɩ-ba dɩ á sǝbu kʋm sɩ ba ja vu Zeruzalɛm. ⁴ Kʋ nan daa na maŋɩ sɩ amʋ tɩtɩ mʋ vu, dɩ́ wʋ́ tɔgɩ daanɩ dɩ́ vu.

Pooli na lagɩ sɩ o na Korɛntɩ tiinǝ bam te tɩn

⁵ A lagɩ sɩ a da Masɩdʋanɩ mʋ, sɩ a laan daarɩ a ba abam te. ⁶ A na tu abam te, a lagɩ sɩ a daanɩ fɩɩn mʋ, dɛdoŋ aá ti waarʋ mɩmaŋa kam dáanɩ. Kʋntʋ kwaga nɩ, á laan wʋ́ wanɩ á zǝni-nɩ sɩ a vu a daa na wʋ́ vu mɛ tɩn. ⁷ Amʋ ba lagɩ sɩ a wuuri a ba abam te maŋa fɩnfɩɩn, sɩ a joori a viiri. Wɛ nan na sɛ, amʋ ya lagɩ sɩ a ba a daanɩ abam tee nɩ mʋ. ⁸ A nan lagɩ a maŋɩ Efɛɛzɩ nɩ mʋ sɩ kʋ vu kʋ yi Pantɩkoti* candiǝ kam maŋa. ⁹ Bɛŋwaanɩ Wɛ pʋrɩ cwǝŋǝ lanyɩranɩ DƖ pa-nɩ, sɩ a tiini a tʋŋɩ DƖ tɩtʋŋa yo seeni. Nɔɔna zanzan nan mʋ wʋra ba kwaana sɩ ba cɩ a yigǝ.

¹⁰ Timoti nan na tu abam te, sɩ á jeer-o lanyɩranɩ sɩ kʋ yɩ pa fʋʋnɩ taa jɩg-o. Bɛŋwaanɩ o dɩ tʋŋɩ dɩ́ Yuutu tɩtʋŋa yam mʋ nɩ amʋ te. ¹¹ Nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o goon-o. Kwaanɩ-na sɩ á wǝl-o o cwǝŋǝ kam vǝŋǝ wʋnɩ, sɩ o wanɩ o vu dɩ yazurǝ o ba amʋ te. Amʋ dɩ dɩ́ ko-biǝ bam nan nii-o cwǝŋǝ nɩ sɩ o ba.

¹² Kʋ nan na yɩ dɩ́ ko-bu Apolɔsɩ, amʋ tiini a loor-o mʋ sɩ o tɔgɩ dɩ dɩ́ ko-biǝ bam o ba abam te. Nan dɩ kʋ dɩ, o ta wʋ lɩ wʋbʋŋa sɩ o ba lele. O nan na nɛ cwǝŋǝ maŋa kalʋ tɩn, oó ba.

Tiim kwǝrǝ

¹³ Taá cʋ-na á tɩtɩ, sɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. Taá jɩgɩ-na baarɩ dɩ dam. ¹⁴ Á taá kɩ-na woŋo maama dɩ sono.

¹⁵ A ko-biǝ-ba, á maŋɩ á ye Sɩtefanasɩ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ na tɔgɩ Wɛ te tɩn. Bantʋ mʋ dɛ yigǝ ba sɛ Zezi Akayi nɩ, yɩ ba sɛ ba tʋŋɩ ba zǝni Wɛ nɔɔna bam dɩ ba wʋ maama. ¹⁶ Kʋntʋ tɩn, a loori abam sɩ á sɛ nɔɔna bam kʋntʋ dwi ni, dɩdaanɩ balʋ maama na tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam nɩ bantʋ te tɩn.

¹⁷ Amʋ jɩgɩ wʋpolo dɩ Sɩtefanasɩ dɩ Fɔtunatusi dɩ Akayikusi na tu amʋ te tɩn. Bantʋ mʋ pɛ a wʋ lwarɩ nɩ abam tǝrǝ. ¹⁸ Bantʋ mʋ pɛ a jɩgɩ wʋ-zuru, nɩ ba na pɛ abam dɩ jɩgɩ wʋ-zuru te tɩn. Kʋntʋ, kʋ maŋɩ sɩ á taá nɩgɩ nɔɔna bantʋ dwi.

¹⁹ Zezi kɔgɔ kʋm maama Azi* tɩ-niǝ yam wʋnɩ tɩn jɔɔnɩ abam. Akwila dɩ Prisili dɩ Zezi kɔgɔ kʋlʋ na jeeri ba sɔŋɔ nɩ tɩn dɩ jɔɔnɩ abam lanyɩranɩ dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ. ²⁰ Dɩ́ ko-biǝ bam maama dɩ jɔɔnɩ abam.

Á taá jɔɔnɩ daanɩ lanyɩranɩ dɩ sono dɩ wʋ-poŋo.

²¹ Amʋ Pooli mʋ jɔɔnɩ abam. A tɩtɩ laan mʋ pʋpʋnɩ tɩntʋ dɩ a jɩŋa.

²² Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na ba soe dɩ́ Yuutu wʋm tɩn, Wɛ wʋ́ cɔgɩ kʋ tu.

Marana ta!*f8*

²³ Dɩ́ Yuutu Zezi wʋ́ pa abam yu-yoŋo.

²⁴ Amʋ soe abam maama dɩ́ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. ^5:8\f3 9:9 Zwifǝ bam dɛɛn maɩ nabɛ mʋ ba ma nwanɩ ba wo-vaalʋ.

2CO

2 Korɛntɩ

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Korɛntɩ tiinǝ o kɩ bɩle tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Kʋ loori Pooli na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Korɛntɩ nɩ tɩn, ba wʋ nɔɔna badaara ya cɔgɩ Pooli wʋ, yɩ ba vɩn nɩ Pooli sɩɩnɩ o yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ.

Pooli nan kaanɩ-ba, yɩ o pa ba lwarɩ nɩ o soe-ba yɩ o lagɩ sɩ ba fɔgɩ daanɩ.

O dɛ yigǝ o brɩ o na yaarɩ te, dɩ Wɛ na zǝn-o te tɩn (1:1-11).

O laan ma brɩ cam dɩlʋ na wʋ wʋm dɩ bantʋ tɩtarɩ nɩ tɩn woŋo, dɩ Zezi na pɛ-o ni sɩ o ma kaanɩ-ba te tɩn. O brɩ-ba kʋntʋ, bɛŋwaanɩ o ya maŋɩ o bwɛ-ba zanzan tɔnɔ kʋdoŋ wʋnɩ, yɩ o nan jɩgɩ wʋpolo zanzan dɩ o bwɛm dɩm na pɛ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩn (1:12-7:16).

Pooli ŋɔɔnɩ sǝbu-lɩʋ woŋo ba na kɩ Wɛ nɔɔna balʋ na zʋʋrɩ Zude nɩ yɩ ba yɩ yinigǝ tiinǝ tɩn ŋwaanɩ. O loori-ba sɩ ba pa dɩ ba wʋ-yoŋo mʋ (pɔɔrɩm 8-9).

Pooli laan ma bagɩ balʋ na ba sɛ nɩ wʋm yɩ Wɛ tɩntʋŋnʋ tɩn, o brɩ nɩ nɔɔna bam kʋntʋ fɔgɩ vwan mʋ (pɔɔrɩm 10-13).

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

KORƐNTƖ TIINƎ

o kɩ bɩle tɩn

1

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ Wɛ na kuri dɩ DƖ tɩtɩ wʋbʋŋa sɩ a taa yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ, yɩ dɩ́ ko-bu Timoti mʋ tɔgɩ o wǝli-nɩ. Dɩ́ pʋpʋnɩ sɩ dɩ́ pa abam balʋ na yɩ Wɛ kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna yɩ á zʋʋrɩ Korɛntɩ nɩ tɩn, kʋ wǝli dɩ Wɛ nɔɔna maama balʋ na zʋʋrɩ Akayi tɩɩnɩ dɩm maama nɩ tɩn.

² Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Wɛ na tiini DƖ zǝni dɩbam te tɩn

³ Pa-na dɩ́ kɩ Wɛ le. Dɩntʋ mʋ yɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi Ko, yɩ DƖ yɩ dɩbam Ko wʋlʋ na jɩgɩ dɩbam ŋwaŋa tɩn. DƖ maa yɩ Wɛ dɩlʋ na zǝni nɔɔna sɩ ba bɩcara taa zurǝ maŋa maama tɩn. ⁴ Dɩ́ na wʋ yaara yalʋ maama wʋnɩ, dɩntʋ mʋ yǝni DƖ pa dɩ́ bɩcara zurǝ, sɩ kʋ pa dɩ́ wanɩ dɩ́ zǝni balʋ dɩ na wʋ yaara dwi maama wʋnɩ tɩn sɩ ba dɩ bɩcara taa zurǝ, nɩ Wɛ na zǝni dɩbam dɩ te tɩn. ⁵ Zezi Krisi na yaarɩ zanzan tɩn, dɩbam dɩ tɔgɩ dɩ́ na yaara yantʋ doŋ mʋ. Dɩ́ nan na ŋwɩ dɩd-o tɩn, dɩ́ ta wʋ́ tɔgɩ dɩ́ na zǝnǝ Wɛ tee nɩ, nɩnɛɛnɩ DƖ na zǝni Zezi Krisi lanyɩranɩ te tɩn. ⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ, dɩbam na wʋ yaara wʋnɩ, kʋ yɩ sɩ kʋ zǝni abam mʋ sɩ á bɩcara taa zurǝ, sɩ á daarɩ á taá tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ lanyɩranɩ. Wɛ nan na pɛ dɩbam dɩ bɩcara zurǝ, kʋ yɩ sɩ abam dɩ na zǝnǝ yantʋ doŋ mʋ, sɩ á wanɩ á na dam á vɔ á wʋ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ yaara yam wʋnɩ, nɩ dɩbam dɩ na nɛ yaara te tɩn. ⁷ Kʋntʋ, dɩbam jɩgɩ tɩɩna dɩ abam, bɛŋwaanɩ dɩ́ ye nɩ, abam na tɔgɩ á na dɩbam yaara yam doŋ tɩn, á dɩ wʋ́ tɔgɩ á na zǝnǝ Wɛ tee nɩ.

⁸ Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ lagɩ dɩ́ pa abam lwarɩ yaara yalʋ maama dɩ́ na nɛ Azi * tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn mʋ. Dɩ́ na nɛ cam dɩlʋ tɩn tiini dɩ dana dɩ dwe dɩbam, yɩ dɩ́ yaá bʋŋɩ nɩ dɩ́ wʋ́ ga dɩ́ ŋwɩa. ⁹ Dɩ́ nan na zɩgɩ tʋʋnɩ yigǝ nɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ kʋ pa dɩ́ daa yɩ taá tɩɩgɩ dɩ́ tɩtɩ dam mʋ, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ dɩlʋ na jɩgɩ dam DƖ paɩ nɔɔna bi ba yagɩ tʋʋnɩ tɩn. ¹⁰ Wɛ nan mʋ vrɩ dɩbam yaara yalʋ na cana nɩ tʋʋnɩ te tɩn wʋnɩ, yɩ DƖ ta wʋ́ vrɩ dɩbam kʋntʋ doŋ mʋ. Dɩ́ maa jɩgɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ, nɩ DƖ ta wʋ́ vrɩ dɩbam tʋʋnɩ jɩŋa nɩ. ¹¹ Abam nan wʋ́ zǝni dɩbam dɩ á na wʋ́ loori Wɛ á pa dɩbam tɩn. Kʋntʋ, nɔɔna zanzan na loori Wɛ, kʋ pa dɩ́ na zǝnǝ, kʋ nan wʋ́ pa nɔɔna zanzan dɩ kɩ Wɛ le, dɩ DƖ na joŋi ba loro kʋm ba na loori dɩbam ŋwaanɩ tɩn.

Woŋo kʋlʋ ŋwaanɩ Pooli na lǝni o wʋbʋŋa sɩ o daa yɩ ve ba te tɩn

¹² Dɩbam na jɩgɩ wʋpolo tɩn, kʋ yɩ sɩ dɩ́ ye dɩ́ bɩcarɩ nɩ, nɩ dɩ́ tɔgɩ cwǝŋǝ dɩ wʋ-poŋo mʋ, dɩ dɩ́ na brɩ dɩ́ wʋ dɩ abam te tɩn. Kʋ nan yɩ Wɛ mʋ zǝni dɩbam yɩ dɩ́ yɩ kʋntʋ. Kʋ daɩ dɩ nabiinǝ swan, kʋ yɩ Wɛ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ mʋ dɩ́ tɔgɩ cwǝŋǝ kʋntʋ doŋ nɔɔna maama yigǝ nɩ, kʋ na dwe dɩdɩ abam yigǝ nɩ. ¹³ Dɩ́ na pʋpʋnɩ kʋlʋ dɩ́ pa abam tɩn ba jɩgɩ wo-sǝgiru. Á wʋ́ wanɩ á karɩmɩ yɩ á ni tɩ kuri. ¹⁴ Abam nan ni dɩbam na kɩ kʋlʋ tɩn fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ. Amʋ nan jɩgɩ tɩɩna nɩ á wʋ́ ba á ni kʋ kuri fasɩ fasɩ, sɩ dɛ dɩm dɩ́ Yuutu Zezi Krisi na wʋ́ joori o ba tɩn, sɩ abam laan taá jɩgɩ wʋpolo dɩbam ŋwaanɩ, nɩ dɩbam dɩ na jɩgɩ wʋpolo dɩ abam te tɩn.

^15-16 Amʋ na tiini a jɩgɩ abam cɩga kʋntʋ tɩn, a ya dɛ yigǝ a bʋŋɩ sɩ a ba abam te mʋ, sɩ a daarɩ a kɛ a vu Masɩdʋanɩ, sɩ a na zɩgɩ da a maa joorǝ, sɩ a daa ta tɔgɩ á te, sɩ kʋ pa á na zǝnǝ kuni bɩle. Kʋntʋ á laan ya wʋ́ wanɩ á wǝli-nɩ sɩ a kɛ a vu Zude. ¹⁷ Amʋ na bʋŋɩ sɩ a ba yɩ a wʋ wanɩ a na cwǝŋǝ tɩn, á paɩ sɩ amʋ yɩ niǝ yale yale tu mʋ na? Amʋ na yǝni a bʋŋɩ sɩ a kɩ kǝm dɩlʋ tɩn, á paɩ sɩ kʋ yɩ amʋ tɩtɩ yɩranɩ zǝnǝ ŋwaanɩ mʋ na? Abam bʋŋɩ nɩ amʋ yɩ wʋlʋ na yǝni o wɩ ‹ɛɛn› yɩ o joori o wɩ ‹aye› tɩn mʋ na? ¹⁸ Wɛ nan yɩ cɩga tu yɩ DƖ ye nɩ dɩbam na tɛ kʋlʋ dɩ́ brɩ abam tɩn daɩ niǝ yale, nɩnɛɛnɩ ‹ɛɛn› dɩ ‹awo› na gwaanɩ daanɩ te tɩn. ¹⁹ Dɩbam nan na brɩ abam Wɛ cɩga kam te tɩn, amʋ dɩ Silivɛn *f1 * dɩ Timoti pɛ á lwarɩ Zezi Krisi wʋlʋ na yɩ Wɛ Bu wʋm tɩn na yɩ te. Wʋntʋ daɩ niǝ yale yale tu. Wʋntʋ nan mʋ yɩ wʋlʋ na wɩ ‹ɛɛn› yɩranɩ tɩn. ²⁰ Zezi na wɩ ‹ɛɛn› tɩn, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ lwarɩ nɩ Wɛ na goni ni sɩ DƖ kɩ kʋlʋ maama DƖ pa dɩbam tɩn yɩ cɩga mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ, dɩ́ na yǝni dɩ́ warɩ Wɛ, dɩ́ tɔgɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ dɩ́ wɩ «Amina *», sɩ kʋ pa Wɛ taa jɩgɩ zulǝ dɩbam tee nɩ.

²¹ Kʋ yɩ Wɛ mʋ paɩ dɩbam dɩ abam maama zɩgɩ kǝŋkǝŋ Zezi Krisi tɔgɩm dɩm wʋnɩ. Kʋ ta yɩ dɩntʋ mʋ kuri dɩbam sɩ dɩ́ taá yɩ DƖ tɩntʋŋna. ²² Wɛ ma kɩ DƖ Joro * kʋm dɩ́ bɩcara nɩ sɩ kʋ brɩ nɩ dɩ́ yɩ DƖ nɔɔna. DƖ Joro kʋm ma pa dɩ́ da yigǝ dɩ́ lwarɩ nɩ dɩ́ laan wʋ́ ba dɩ́ na Wɛ wo-laarʋ tɩlʋ maama DƖ na tiŋi dɩbam ŋwaanɩ tɩn.

²³ Wɛ mʋ yɩ amʋ maana tu. Amʋ na tɛ kʋlʋ tɩn na yɩ vwan, sɩ DƖ gʋ-nɩ. Amʋ na joori a lǝni a wʋbʋŋa sɩ a daa yɩ ba abam te Korɛntɩ nɩ tɩn, kʋ yɩ sɩ a yɩ ba a pa á daa na wʋ-cɔgɔ mʋ. ²⁴ Kʋ nan daɩ nɩ dɩbam yɩ balʋ na wʋ́ fɩn abam dɩ á na maŋɩ sɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn, bɛŋwaanɩ abam maŋɩ á sɛ-DƖ dɩ pu-dɩa. Dɩ́ nan yɩ balʋ na wʋ́ wǝli dɩ abam dɩ́ tʋŋɩ, sɩ á taá jɩgɩ wʋpolo Wɛ ŋwaanɩ tɩn mʋ.

2

¹ Mʋ kʋ kuri a joori a bʋŋɩ a wʋnɩ, sɩ a daa yɩ ba abam te, sɩ kʋ yɩ pa wʋ-cɔgɔ daa ta wʋra. ² Abam mʋ yɩ balʋ na wʋ́ wanɩ á pa amʋ taa jɩgɩ wʋpolo tɩn. Kʋntʋ, amʋ na tu abam te, yɩ kʋ pa á wʋ cɔgɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá ta wʋra o na wʋ́ wanɩ o pa a na wʋpolo. ³ Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a ya pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm a pa abam. Amʋ dɛɛn ba lagɩ sɩ a ba abam te, sɩ kʋ pa amʋ wʋ cɔgɩ dɩ abam. Kʋ nan maŋɩ sɩ á taá yɩ balʋ na paɩ amʋ wʋ poli tɩn mʋ. Amʋ nan jɩgɩ abam cɩga nɩ, amʋ na jɩgɩ wʋpolo abam dɩ jɩgɩ wʋpolo mʋ. ⁴ Amʋ dɛɛn na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm a pa abam tɩn, a wʋ tiini kʋ cɔgɩ zanzan, yɩ liǝ jɩgɩ-nɩ kʋ pa a yi-na nuŋi zanzan abam ŋwaanɩ. Amʋ na pʋpʋnɩ te tɩn, kʋ daɩ sɩ kʋ pa á wʋrʋ cɔgɩ. Kʋ nan yɩ sɩ á wanɩ á lwarɩ amʋ na tiini a soe abam kʋ ja gaalɩ te tɩn mʋ.

Á maŋɩ sɩ á yagɩ á ma cɛ wʋlʋ na kɩ o cɔgɩ tɩn

⁵ Nɔɔnʋ wʋlʋ na kɩ o cɔgɩ tɩn, kʋ daɩ amʋ yɩranɩ wʋ mʋ cɔgɩ dɩd-o, kʋ yɩ abam maama mʋ, sɩ a nan yɩ zaŋɩ a ŋɔɔnɩ a ja gaalɩ, a ye sɩ abam zanzan wʋrʋ mʋ cɔgɩ. ⁶ Abam zanzan na pɛ o na cam tɩn, kʋ maŋɩ sɩ á laan yag-o mʋ. ⁷ Á nan maŋɩ sɩ á yagɩ á maa cɛ-o mʋ, sɩ á daarɩ á taá kɩ-o lanyɩranɩ, sɩ o bɩcarɩ taa zurǝ. Kʋ na daɩ kʋntʋ, o wʋ na tiini kʋ cɔgɩ, kʋʋ́ pa o wʋbʋŋa vugimi. ⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ a loori abam sɩ á pa o lwarɩ nɩ á so-o. ⁹ Amʋ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm tɩn, kʋ yɩ sɩ a maasɩ abam a nii, á wʋ́ sɛ á tɔgɩ amʋ ni dɩm woŋo maama baŋa nɩ naa á bá sɛ mʋ. ¹⁰ Abam na yagɩ nɔɔnʋ wʋlʋ kǝm á ma cɛ-o, amʋ dɩ wʋ́ yagɩ a ma cɛ-o mʋ. Kʋ na maŋɩ sɩ a yagɩ a ma cɛ nɔɔnʋ wʋlʋ, kʋ yɩ abam ŋwaanɩ mʋ a kɩ kʋntʋ Zezi Krisi yigǝ nɩ. ¹¹ Kʋ nan maŋɩ sɩ dɩ́ duri nɔɔnʋ wʋm ŋwaŋa kʋntʋ, sɩ kʋ yɩ pa sʋtaanɩ * na cwǝŋǝ dɩ wanɩ dɩbam. Bɛŋwaanɩ dɩ́ maŋɩ dɩ́ ye dɩntʋ na bʋŋɩ sɩ dɩ pa dɩbam tusi te tɩn.

Liǝ na jaanɩ Pooli Trʋasɩ nɩ te tɩn

¹² Amʋ na ve a yi tɩʋ kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Trʋasɩ sɩ a tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ nɔɔna tɩn, a nɛ nɩ dɩ́ Yuutu wʋm ya pɛ-nɩ cwǝŋǝ sɩ a tɔɔlɩ-ka. ¹³ Nan dɩ kʋntʋ dɩ, a wʋ nɛ wʋ-zuru dɩ a na beeri dɩ́ ko-bu Titi je a ga tɩn. A na wʋ nɛ-o tɩn, a ma banɩ nɔɔna bam yɩ a daarɩ a kɛ Masɩdʋanɩ.

Dɩ́ na nɛ wɔnɔ Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ te tɩn

¹⁴ Nan pa-na dɩ́ taá kɩ Wɛ le. Bɛŋwaanɩ dɩntʋ mʋ paɩ Zezi Krisi wɔnɔ, yɩ dɩ́ tɔgɩ o kwaga maŋa maama, sɩ dɩ́ taá paɩ nɔɔna lwarɩ Wɛ kwǝrǝ kam je maama, nɩnɛɛnɩ woŋo kʋlʋ lwǝm na ywǝnǝ yɩ dɩ zaŋɩ dɩ jagɩ je maama te tɩn. ^15-16 Dɩbam nyɩ dɩ lwǝm dɩlʋ na ywǝnǝ tɩn mʋ Wɛ yigǝ nɩ, dɩ́ na brɩ nɔɔna Zezi Krisi cɩga kam tɩn ŋwaanɩ. Dɩbam nyɩ dɩ lwǝm dɩm kʋntʋ mʋ nɔɔna maama tee nɩ. Kʋ na yɩ balʋ na lagɩ ba ga ba ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn, lwǝm dɩm kʋntʋ maa paɩ ba ye nɩ tʋʋnɩ wʋ́ ja-ba. Kʋ nan na yɩ balʋ Wɛ na vrɩ ba ŋwɩa tɩn, lwǝm dɩm wʋ́ ta jɩgɩ ywǝǝni ba tee nɩ, dɩ pa ba ye nɩ baá na Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam. Wɔɔ mʋ yi sɩ o tʋŋɩ tɩtʋŋ-kamunu kʋm kʋntʋ? ¹⁷ Nɔɔna zanzan na brɩ Wɛ kwǝrǝ kam te tɩn, ba paɩ kʋ nyɩ dɩ pipiu mʋ sɩ ba na nyɔɔrɩ kʋ baŋa nɩ. Dɩbam nan daɩ kʋntʋ doŋ. Wɛ na tʋŋɩ dɩbam tɩn, dɩ́ yǝni dɩ́ kwe dɩ́ wʋ maama mʋ dɩ́ maa brɩ DƖ cɩga kam, bɛŋwaanɩ dɩ́ zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ mʋ dɩ́ ŋɔɔna, dɩ́ na yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋna tɩn ŋwaanɩ.

3

Wɛ ni-dʋʋrɩ dɩlʋ DƖ na goni tɩn na jɩgɩ dam kʋ gaalɩ te tɩn

¹ Abam badaara nan daa ta wʋ́ bʋŋɩ nɩ dɩ́ lagɩ dɩ́ brɩ dɩ́ tɩtɩ mʋ dɩ dɩ́ na ŋɔɔnɩ te tɩn. Abam nan maŋɩ á ye dɩbam na yɩ te, yɩ á daa wʋ maŋɩ sɩ á joŋi twaanʋ tɩlʋ na brɩ dɩbam cɩga na yɩ te tɩn nɔɔna badaara tee nɩ. Abam nan wʋ maŋɩ sɩ á pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋlʋ na brɩ dɩbam na yɩ te tɩn á pa nɔɔn-nɔɔnʋ. Nɔɔna badonnǝ nan mʋ maŋɩ sɩ ba kɩ kʋntʋ, sɩ kʋ daɩ dɩbam. ² Abam tɩtɩ nan mʋ brɩ dɩbam cɩga na yɩ te tɩn. Abam nyɩ dɩ tɔnɔ mʋ te kʋ na pʋpʋnɩ dɩbam bɩcarɩ nɩ, yɩ nɔɔna maama wʋ́ wanɩ ba karɩmɩ yɩ ba kwǝri ba lwarɩ tɩn. ³ Abam na jɩgɩ á ŋwɩa te tɩn nyɩ dɩ tɔnɔ mʋ Zezi Krisi na tɔgɩ dɩbam ŋwaanɩ o pʋpʋnɩ. O nan na pʋpʋnɩ te tɩn, o mɛ Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ Joro * kʋm mʋ o pʋpʋnɩ, sɩ kʋ daɩ bǝrǝ mʋ o mɛ o pʋpʋnɩ. Pʋpʋnɩm dɩm kʋntʋ nan wʋ kɩ kandwa-pɩlɛ baŋa nɩ, o pʋpʋnɩ-dɩ nabiinǝ bɩcara nɩ mʋ.

⁴ Dɩ́ ye nɩ kʋntʋ yɩ cɩga mʋ, dɩ Zezi Krisi na pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ Wɛ mʋ tʋŋɩ dɩbam tɩn. ⁵ Kʋ nan daɩ dɩ dɩbam tɩtɩ dam mʋ dɩ́ wʋ́ wanɩ dɩ́ ma tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam. Kʋ yɩ Wɛ mʋ paɩ dɩbam dam yɩ dɩ́ maa tʋŋa. ⁶ DƖ ma pa dɩ́ yɩ DƖ tɩntʋŋna kʋntʋ, sɩ dɩ́ taá brɩ nɔɔna DƖ ni-dʋʋrɩ dɩm DƖ na goni tɩn na yɩ te tɩn. DƖ ni-dʋʋrɩ dɩm kʋntʋ nan ba tɔgɩ cullu tɩlʋ ba dɛɛn na pʋpʋnɩ tɩn. Dɩntʋ nan tɔgɩ dɩ Wɛ Joro kʋm dam mʋ. Cullu tɩm nan paɩ tʋʋnɩ mʋ naɩ cwǝŋǝ dɩ jaanɩ nabiinǝ. Kʋ daarɩ Wɛ Joro kʋm nan mʋ paɩ nabiinǝ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ.

⁷ Kʋ na yɩ Wɛ na kwe DƖ cullu tɩm DƖ kɩ Moyisi * jɩŋa nɩ sɩ o pa DƖ nɔɔna bam tɩn, DƖ dɛɛn pʋpʋnɩ-tɩ DƖ kɩ kandwa-pɩlɛ baŋa nɩ mʋ. Wɛ dɛɛn na kwe-tɩ DƖ kɩ Moyisi jɩŋa nɩ kʋntʋ tɩn, DƖ paarɩ-zulǝ yam maa tiini ya wʋra, yɩ kʋ pa Moyisi yibiyǝ tiini ka nyɩɩna. O yibiyǝ kam nyɩɩnɩm dɩm na pɩpɩlɩ Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam yiǝ dɩ pa ba warɩ ba nii o seeni tɩn wʋ́ ba kɛ. Nan dɩ cullu tɩm na jaanɩ tʋʋnɩ mʋ tɩ ba tɩn, tɩ daa ta jɩgɩ Wɛ paarɩ-zulǝ. ⁸ Kʋ daarɩ Wɛ Joro kʋm nan na wǝli nɔɔna te tɩn laan wʋ́ pa Wɛ paarɩ-zulǝ yam tiini ya ja gaalɩ. ⁹ Wɛ cullu tɩm na brɩ nɩ nɔɔna wʋ́ ga bʋra DƖ tee nɩ yɩ tɩ ta jɩgɩ paarɩ-zulǝ te tɩn, Wɛ na wǝli nɔɔna sɩ ba na cɩga DƖ tee nɩ te tɩn laan wʋ́ ta tiini kʋ jɩgɩ paarɩ-zulǝ kʋ ja gaalɩ. ¹⁰ Kʋ na yɩ cɩga tɩn, woŋo kʋlʋ ya na jɩgɩ zulǝ tɩn daa ba jɩgɩ zulǝ, zɩm woŋo kʋm na tiini kʋ jɩgɩ paarɩ-zulǝ kʋ ja gaalɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹¹ Wɛ cullu tɩm dɛɛn wʋra dɩ DƖ paarɩ-zulǝ yam, yɩ tɩntʋ ba tɩ kɛ. Kʋ daarɩ DƖ zǝnǝ yalʋ na wʋ́ ta wʋra maŋa maama tɩn wʋ́ pa DƖ paarɩ-zulǝ yam tiini ya ta wʋra ya ja gaalɩ.

¹² Dɩ́ na jɩgɩ tɩɩna dɩ Wɛ kʋntʋ doŋ tɩn mʋ te dɩ́ waɩ dɩ́ brɩ DƖ cɩga kam jaja. ¹³ Dɩbam nan bá sǝgi kʋlʋkʋlʋ nɩnɛɛnɩ Moyisi dɛɛn na kwe gɔrɔ o ma kwǝli o yiǝ tɩn. O dɛɛn kɩ kʋntʋ sɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam mʋ yɩ taa naɩ o yibiyǝ kam nyɩɩnɩm dɩm na wʋra dɩ ti tɩn. ¹⁴ Bantʋ wʋbʋŋa ma tɩ, yɩ kʋ pa ba na karɩmɩ twaanʋ tɩlʋ na brɩ Wɛ dɛɛn na goni ni DƖ pa Moyisi tɩn, ba warɩ ba lwarɩ DƖ cɩga kam kuri. Kʋ yɩ nɩnɛɛnɩ gɔrɔ kʋm daa ta mʋ kwǝli ba yiǝ dɩ zɩm maama. Kʋ nan yɩ Zezi Krisi mʋ wʋ́ pa gɔrɔ kʋm kʋntʋ dwanɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na sɛ-o tɩn yiǝ nɩ. ¹⁵ Nan dɩ zɩm maama dɩ, bantʋ na karɩmɩ Moyisi twaanʋ tɩm, ba ba ni kʋ kuri, gɔrɔ kʋm kʋntʋ na kwǝli ba yiǝ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁶ Nɔɔnʋ nan na lǝni o wʋ o sɛ dɩ́ Yuutu wʋm, kʋʋ́ pa gɔrɔ kʋm dwanɩ kʋntʋ tu yiǝ nɩ. ¹⁷ Dɩ́ Yuutu wʋlʋ dɩ́ na ŋɔɔnɩ o woŋo yo seeni tɩn, kʋ lagɩ kʋ ta nɩ Wɛ Joro mʋ. Wɛ Joro kʋm nan na wʋ nɔɔnʋ wʋlʋ tee nɩ tɩn, o laan te o tɩtɩ mʋ. ¹⁸ Dɩbam balʋ maama na sɛ Zezi tɩn daa ba jɩgɩ gɔrɔ kʋlʋ na kwǝli dɩ́ yiǝ tɩn. Kʋ maa paɩ dɩ́ waɩ dɩ́ nii dɩ́ Yuutu wʋm paarɩ-zulǝ yam jaja. Dɩ́ na nii-o kʋntʋ tɩn, kʋ maa paɩ dɩ́ laan lǝni dɩ́ nyɩ nɩ o tɩtɩ te, sɩ dɩ́ taá waɩ dɩ́ brɩ o paarɩ-zulǝ yam na yɩ te tɩn, sɩ ya taa fɔgɩ ya pulǝ ya wǝli da. Dɩ́ Yuutu Joro kʋm tɩtʋŋa yam mʋ tɩntʋ.

4

Dɩbam na bwǝnǝ yɩ Wɛ zǝni dɩbam te tɩn

¹ Dɩbam bá ga baarɩ, bɛŋwaanɩ Wɛ lanyɩranɩ kǝm dɩm ŋwaanɩ mʋ DƖ pɛ dɩbam tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ. ² Dɩbam nan jɩgɩ dɩ́ tɩtɩ mʋ dɩ wǝǝnu tɩlʋ nɔɔna na sǝgi ba kɩ yɩ tɩ jɩgɩ cavɩɩra tɩn. Dɩ́ nan ba ganɩ nɔɔna dɩ swan, naa dɩ́ lǝni Wɛ taanɩ dɩm. Dɩ́ yɔɔrɩ dɩ́ brɩ Wɛ cɩga kam mʋ jaja, sɩ kʋ pa nɔɔna maama lwarɩ nɩ dɩ́ na kɩ te tɩn tɔgɩ cwǝŋǝ Wɛ yigǝ nɩ. ³ Dɩ́ na brɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam te tɩn kuri na sǝgi nɔɔna tee nɩ, kʋ yɩ balʋ na lagɩ ba ga ba ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn yɩranɩ má mʋ ka sǝgi ba tee nɩ. ⁴ Bantʋ ba sɛ Wɛ cɩga kam, bɛŋwaanɩ sʋtaanɩ dɩlʋ na di dam lʋgʋ kʋntʋ baŋa nɩ tɩn mʋ pɛ ba wʋbʋŋa vugimi. Dɩ kɩ kʋntʋ, sɩ ba yɩ wanɩ ba na pooni dɩlʋ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam na lagɩ ka pa-ba tɩn mʋ. Kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ brɩ Zezi Krisi paarɩ-zulǝ na yɩ te tɩn mʋ. Wʋntʋ mʋ nyɩ dɩ Baŋa-Wɛ fasɩ. ⁵ Dɩbam na yǝni dɩ́ tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam te tɩn, kʋ daɩ nɩ dɩ́ tɩtɩ mʋ dɩ́ jɩgɩ dɩ́ brɩ nɔɔna. Dɩ́ nan brɩ nɔɔna nɩ Zezi Krisi mʋ yɩ nabiinǝ Yuutu, yɩ dɩbam yɩ balʋ na tʋŋɩ dɩ́ pa abam o ŋwaanɩ tɩn mʋ. ⁶ Baŋa-Wɛ mʋ yɩ wʋlʋ na maŋɩ o ta o wɩ: «Pooni zǝŋi lim wʋnɩ *f2 *». Dɩntʋ nan ta mʋ yɩ dɩlʋ na pɛ pooni ba dɩ zǝŋi dɩ́ bɩcara nɩ tɩn, sɩ dɩ́ lwarɩ DƖ paarɩ-zulǝ yam na yɩ te, yɩ yantʋ mʋ dɩ́ naɩ Zezi Krisi yibiyǝ nɩ.

⁷ Wɛ na pɛ dɩbam tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ tɩn, kʋ nyɩ dɩ DƖ kwe wǝǝnu tɩlʋ na yɩ lʋnnɩ nyɩm tɩn mʋ DƖ kɩ kamɔrʋ kɔɔra wʋnɩ. Dɩ́ na nyɩ dɩ kɔɔra kʋntʋ tɩn, kʋ brɩ nɩ kʋ daɩ dɩbam tɩtɩ dam, kʋ yɩ Wɛ dam-fɔrɔ kʋm ŋwaanɩ mʋ. ⁸ Yaara zanzan yǝni ya yi dɩbam, yɩ ya warɩ dɩ́ yigǝ ya cɩ. Liǝ yǝni ya tiini ya ja dɩbam, yɩ ya warɩ dɩbam wʋbʋŋa ya cɔgɩ. ⁹ Nɔɔna yǝni ba bɛɛsɩ dɩbam, Wɛ nan ba fɔgɩ DƖ yagɩ dɩbam. Dɩ́ dʋna yǝni ba magɩ dɩbam ba dɩ tɩga nɩ, yɩ ba ba fɔgɩ ba gʋɩ dɩbam. ¹⁰ Dɩbam jɩgɩ Zezi tʋʋnɩ dɩm yaara yam doŋ mʋ dɩ́ ŋwɩa wʋnɩ maŋa maama, sɩ kʋ brɩ nɩ Zezi ŋwɩa kam mʋ wʋ dɩbam wʋnɩ. ¹¹ Dɩbam ŋwɩa kam wʋnɩ maŋa maama dɩ́ wʋ tʋʋnɩ ni nɩ mʋ, dɩ́ na sɛ Zezi tɩn ŋwaanɩ, sɩ kʋ pa Zezi ŋwɩa kam taa wʋ dɩ́ yɩra yalʋ na wʋ́ ba ya tɩ tɩn wʋnɩ. ¹² Kʋntʋ, dɩbam zɩgɩ tʋʋnɩ yigǝ nɩ mʋ maŋa maama, sɩ abam wanɩ á na ŋwɩa Wɛ tee nɩ.

¹³ Kʋ maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Amʋ na kɩ a wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ a ŋɔɔna.» Dɩbam dɩ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ kʋntʋ doŋ tɩn mʋ paɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ DƖ cɩga kam. ¹⁴ Dɩbam ye nɩ Wɛ mʋ bi dɩ́ Yuutu Zezi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ, yɩ DƖ ta wʋ́ bi dɩbam dɩ, sɩ dɩ́ na ŋwɩa DƖ tee nɩ dɩ́ na ŋwɩ dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ mʋ Wɛ wʋ́ pa dɩbam dɩ abam maama tɔgɩ daanɩ dɩ́ vu dɩ́ zɩgɩ DƖ yigǝ nɩ. ¹⁵ Dɩ́ na kɩ te maama tɩn yɩ abam zǝnǝ ŋwaanɩ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, Wɛ wʋ́ vrɩ nɔɔna zanzan DƖ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ, yɩ kʋʋ́ pa ba taa kɩ-DƖ le zanzan yɩ ba zuli-DƖ kʋ ja gaalɩ.

Dɩ́ wʋbʋŋa maŋɩ sɩ ya taa tɔgɩ Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu tɩm mʋ

¹⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ bá ga baarɩ. Kʋ na yɩ nabiinǝ yɩra yalʋ dɩ́ na jɩgɩ tɩn, ya kwɩn ya ve mʋ dɛ maama sɩ ya ba ya bugi. Kʋ daarɩ kʋ na yɩ dɩ́ jwǝǝru tɩm, Wɛ fɔgɩ DƖ kwɛ-tɩ mʋ dɛ maama. ¹⁷ Lele kʋntʋ dɩ́ jɩgɩ yaara fɩnfɩɩn mʋ, yɩ ya bá daanɩ. Ya nan wʋ́ pa dɩ́ ba dɩ́ na paarɩ-zulǝ zanzan Wɛ tee nɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn, yɩ paarɩ-zulǝ yam kʋntʋ wʋ́ tiini ya dwǝni yaara yam ya na maɩ te tɩn. ¹⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ wʋbʋŋa ba tɔgɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩlʋ na naɩ dɩ yiǝ tɩn. Dɩ́ wʋbʋŋa nan tɔgɩ wǝǝnu tɩlʋ na ba naɩ dɩ yiǝ tɩn mʋ. Bɛŋwaanɩ dɩ́ yiǝ na naɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn yǝni tɩ ba daana. Kʋ daarɩ tɩlʋ na ba naɩ dɩ yiǝ tɩn wʋ́ ta wʋra sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

5

¹ Dɩbam yɩra yam dɩ́ na jɩgɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn nyɩ dɩ vwe mʋ dɩ́ na zʋʋrɩ dɩ wʋnɩ. Dɩ́ nan ye nɩ, vwe dɩm kʋntʋ na cɔgɩ, Wɛ wʋ́ pa dɩ́ na digǝ DƖ sɔŋɔ nɩ sɩ dɩ́ taá zʋʋrɩ da. Kʋ daɩ nabiinǝ mʋ lɔgɩ digǝ kam kʋntʋ. Ka nan wʋ́ ta wʋra maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ² Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩbam yǝni dɩ́ kʋna dɩ cam, yɩ dɩ́ fra tiini ya zʋ Wɛ-sɔŋɔ kʋm, dɩ́ na lagɩ sɩ Wɛ pa dɩ́ zʋ digǝ kalʋ DƖ na lagɩ DƖ pa dɩbam tɩn ŋwaanɩ. ³ Wɛ na pɛ dɩ́ zʋ digǝ kam kʋntʋ nɩnɛɛnɩ dɩ́ na zʋ gɔrɔ te tɩn, dɩ́ daa bá ta nyɩ nɩ nɔn-kalambwǝǝlu te. ⁴ Dɩ́ ta na zʋʋrɩ dɩ́ lʋgʋ baŋa vwe dɩm wʋnɩ tɩn, dɩ́ yǝni dɩ́ kʋnɩ mʋ nɩ dɩ́ zɩŋɩ zɩla mʋ te. Kʋ nan daɩ nɩ dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ dɩ dɩ́ yɩra yam mʋ dɩ́ yagɩ. Dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ zʋ ya-dʋʋra yalʋ Wɛ na tiŋi DƖ sɔŋɔ nɩ sɩ DƖ pa dɩbam tɩn mʋ, sɩ DƖ ŋwɩ-dʋŋa kam laan pa dɩ́ yɩra yalʋ na wʋ́ tɩ tɩn daa yɩ taa jɩgɩ kuri. ⁵ Baŋa-Wɛ tɩtɩ mʋ kwɛ dɩbam sɩ dɩ́ ba dɩ́ na ya-dʋʋra yam kʋntʋ DƖ tee nɩ, yɩ DƖ pa dɩbam DƖ Joro * kʋm, sɩ kʋ da yigǝ kʋ pa dɩ́ lwarɩ nɩ dɩ́ laan wʋ́ ba dɩ́ na wo-laarʋ tɩlʋ Wɛ na tiŋi sɩ DƖ pa dɩbam tɩn maama.

⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ jɩgɩ pu-dɩa maŋa maama, yɩ dɩ́ ye nɩ, dɩ́ ta na jɩgɩ lʋgʋ baŋa yɩra yam tɩn mʋ paɩ dɩ́ ta wʋ ve dɩ́ Yuutu wʋm sɔŋɔ. ⁷ Kʋ daɩ nɩ dɩ́ yiǝ maŋɩ ya na Wɛ-sɔŋɔ kʋm wǝǝnu tɩm kʋntʋ. Dɩ́ nan kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ nɩ dɩ́ wʋ́ na-tɩ. ⁸ Kʋntʋ mʋ paɩ dɩ́ jɩgɩ pu-dɩa, yɩ dɩ́ ye nɩ kʋʋ́ ta lamma kʋ pa dɩbam sɩ dɩ́ yagɩ dɩ́ yɩra yalʋ na yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm tɩn, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ vu dɩ́ taá wʋ dɩ́ Yuutu wʋm sɔŋɔ nɩ. ⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ kwaanɩ dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ kɩ kʋlʋ na wʋ́ poli dɩ́ Yuutu wʋm wʋ maŋa maama tɩn, dɩ́ na wʋ tɩga baŋa nɩ naa dɩ́ zɩ ve Wɛ-sɔŋɔ dɩ. ¹⁰ Bɛŋwaanɩ dɩbam maama maŋɩ sɩ dɩ́ ba dɩ́ zɩgɩ Zezi Krisi yigǝ nɩ sɩ o di dɩbam taanɩ. Nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ o joŋi kʋlʋ na maŋɩ dɩ o kikiǝ yalʋ maama o na kɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, kʋ na yɩ o kǝm-laarʋ naa o kǝm-balwaarʋ.

Zezi Krisi na fɔgɩ o kwɛ nɔɔna dɩ Baŋa-Wɛ daanɩ te tɩn

¹¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩ́ ye dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá kwarɩ dɩ́ Yuutu wʋm te. Mʋ kʋ kuri dɩ́ kwaana sɩ dɩ́ pa nɔɔna lwarɩ Wɛ cɩga kam. Wɛ ye dɩbam wʋ lanyɩranɩ. Amʋ nan bʋŋɩ nɩ abam dɩ wʋ́ ta ye kʋntʋ á bɩcara nɩ. ¹² Kʋ nan daɩ nɩ dɩbam lagɩ sɩ dɩ́ brɩ dɩ́ tɩtɩ mʋ dɩ abam. Dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ zǝni abam mʋ, sɩ á wanɩ á taá jɩgɩ wʋpolo dɩbam ŋwaanɩ. Kʋntʋ mʋ á wʋ́ wanɩ á vɩn balʋ na tu abam te, yɩ ba jɩgɩ tɩɩra dɩ ba na brɩ ba tɩtɩ te, yɩ ba yigǝ tǝrǝ dɩ ba wʋrʋ na yɩ te tɩn.

¹³ Abam paɩ dɩbam ba jɩgɩ swan mʋ na? Kʋ nan na maŋɩ kʋ yɩ kʋntʋ dɩ, kʋ yɩ Wɛ ŋwaanɩ mʋ. Dɩ́ nan jɩgɩ swan, kʋ yɩ abam zǝnǝ ŋwaanɩ mʋ. ¹⁴ Dɩ́ na kɩ kʋlʋ maama tɩn, kʋ yɩ Zezi Krisi sono kʋm ŋwaanɩ mʋ. Bɛŋwaanɩ dɩ́ ye lanyɩranɩ nɩ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ tɩga o lǝni nɔɔna maama yuu nɩ, yɩ kʋntʋ brɩ nɩ ba maama dɩ tɔgɩ dɩd-o ba tɩ mʋ. ¹⁵ Zezi tɩgɩ ba maama ŋwaanɩ mʋ, sɩ balʋ na ŋwɩ tɩn daa yɩ taa ŋwɩ nɩ ba tɩtɩ na lagɩ te tɩn, sɩ ba taa ŋwɩ wʋlʋ na lǝni ba yuu nɩ o tɩ yɩ o joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn ŋwaanɩ.

¹⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩbam daa ba kuri nɔɔna da-wʋnɩ nɩ nabiinǝ wʋbʋŋa na yɩ te tɩn. Dɩbam dɛɛn ya jɩgɩ wʋbʋŋa yantʋ doŋ mʋ dɩdaanɩ dɩ́ na nii Zezi Krisi te tɩn. Lele kʋntʋ dɩ́ nan daa ba jeeli kʋntʋ doŋ. ¹⁷ Nɔɔnʋ wʋlʋ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, kʋ brɩ nɩ o jɩgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam mʋ, yɩ o ŋwɩ-doŋǝ kam kɛ. O ŋwɩa kam maama laan lǝni ka ji ŋwɩ-dʋŋa mʋ. ¹⁸ Kʋ yɩ Wɛ mʋ kɩ kʋ maama. Dɩntʋ mʋ tagɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ DƖ fɔgɩ dɩbam dɩ DƖ tɩtɩ daanɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa dɩbam tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ, sɩ dɩ́ brɩ nɔɔna sɩ ba dɩ Wɛ fɔgɩ daanɩ. ¹⁹ Dɩ́ yǝni dɩ́ brɩ nɔɔna nɩ Baŋa-Wɛ dɛ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ DƖ fɔgɩ nabiinǝ dɩ DƖ tɩtɩ daanɩ, kʋ pa Wɛ daa ba jeeli ba lwarɩm. DƖ ma tʋŋɩ dɩbam sɩ dɩ́ taá brɩ nɔɔna DƖ fɔgɩm dɩm kʋntʋ na yɩ te tɩn.

²⁰ Kʋ nan yɩ dɩbam lǝni Zezi Krisi yuu nɩ mʋ sɩ dɩ́ taá brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam kʋntʋ. Kʋ maa nyɩ dɩ Wɛ tɩtɩ mʋ tɔgɩ dɩbam ŋwaanɩ DƖ ŋɔɔna dɩ abam. Dɩ́ nan loori abam Zezi Krisi ŋwaanɩ sɩ á sɛ, sɩ á dɩ Wɛ fɔgɩ daanɩ. ²¹ Zezi Krisi mʋ yɩ wʋlʋ na ba jɩgɩ lwarɩm tɩn. Wɛ nan pɛ dɩbam lwarɩm dɩm tɔgɩ wʋntʋ, sɩ kʋ pa dɩ́ taá jɩgɩ cɩga mʋ Wɛ tee nɩ wʋntʋ ŋwaanɩ.

6

¹ Dɩbam na wǝli dɩ Wɛ dɩ́ tʋŋɩ DƖ tɩtʋŋa yam tɩn, dɩ́ loori abam sɩ á yɩ zaŋɩ á pa Wɛ zaanɩ dɩm DƖ na pɛ abam tɩn ji kafɛ. ² Baŋa-Wɛ maŋɩ DƖ ta DƖ wɩ:

«Maŋa kalʋ na maŋɩ dɩ a wʋbʋŋa tɩn,

amʋ sɛ nmʋ loro kʋm.

Dɛ dɩlʋ na maŋɩ sɩ a vrɩ nmʋ tɩn,

amʋ zǝni nmʋ.»

Nii-na! Wɛ zǝnǝ maŋa kam yiǝ. Kʋ yɩ zɩm mʋ DƖ lagɩ DƖ vrɩ abam.

Pooli na yaarɩ Wɛ tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ te tɩn

³ Dɩ́ na tʋŋɩ Wɛ ŋwaanɩ tɩn, dɩ́ ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ na cwǝŋǝ o lwɛ dɩ́ tɩtʋŋɩ dɩm. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ ba kɩ kʋlʋ na wʋ́ cɔgɩ nɔɔnʋ wʋ sɩ o yɩ da Wɛ tɩn. ⁴ Dɩ́ nan kwaanɩ dɩ́ brɩ dɩ́ tɩtɩ nɩ dɩ́ yɩ Wɛ tɩntʋŋna mʋ woŋo maama wʋnɩ. Dɩ́ yǝni dɩ́ vɔ dɩ́ wʋ mʋ, kʋ na yɩ yaara naa cam dɩ wʋ-cɔgɔ wʋnɩ. ⁵ Ba magɩ dɩbam yɩ ba jaanɩ dɩbam ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ kuni zanzan. Ba maa yeeri dɩbam. Dɩ́ maa yǝni dɩ́ tʋŋɩ tɩtʋŋ-cɛɛra. Dɩ́ maa ba dɔ dɩ́ sui, yɩ dɩ́ pɩɩnɩ dɩ́ tɩtɩ dɩ kana. ⁶ Dɩ́ ma maɩ wʋ-poŋo dɩ yǝno dɩ wʋ-zuru dɩ́ maa tʋŋa, yɩ dɩ́ ta kwǝri dɩ́ kɩ nɔɔna lanyɩranɩ. Dɩ́ maa jɩgɩ Wɛ Joro * kʋm dam dɩ sono cɩga cɩga. ⁷ Dɩ́ maa ŋɔɔnɩ Wɛ cɩga kam dɩ́ brɩ nɔɔna, yɩ dɩ́ jɩgɩ Wɛ dam dɩ́ ma dɩ́ tʋŋa. Dɩ́ na yɔɔrɩ dɩ́ tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ te tɩn, kʋ nyɩ dɩ dɩ́ na ze jara zɩla jazɩm dɩ jagwiǝ te tɩn mʋ. ⁸ Nɔɔna badonnǝ paɩ dɩbam zulǝ, yɩ badaara gooni dɩbam. Babam maa twɩ dɩbam, yɩ badaara paɩ dɩbam cɩga. Badonnǝ maa paɩ dɩ́ yɩ balʋ na ganɩ nɔɔna tɩn, yɩ dɩ́ nan yɔɔrɩ dɩ́ tɔgɩ cɩga mʋ. ⁹ Badaara tɛ ba wɩ, ba yǝri dɩbam, yɩ nɔɔna maama yagɩ ba ye dɩbam lanyɩranɩ. Badonnǝ ma paɩ dɩ́ lagɩ dɩ́ tɩ mʋ, yɩ dɩ́ nan ta ŋwɩ. Ba paɩ dɩ́ naɩ cam, yɩ ba nan wʋ wanɩ ba gʋ dɩbam. ¹⁰ Nɔɔna maa paɩ dɩ́ wʋ cɔga, yɩ dɩ́ nan ta jɩgɩ wʋpolo maŋa maama. Nɔɔna paɩ dɩ́ yɩ yinigǝ tiinǝ mʋ, yɩ dɩ́ yagɩ dɩ́ wǝli nɔɔna zanzan dɩ wo-laarʋ. Nɔɔna paɩ dɩ́ ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ mʋ, yɩ dɩ́ nan jɩgɩ woŋo maama Wɛ yigǝ nɩ.

¹¹ Dɩ́ badonnǝ Korɛntɩ tiinǝ-ba, dɩ́ kwe dɩ́ bɩcara maama mʋ dɩ́ ma ŋɔɔnɩ dɩ abam jaja. Dɩbam tiini dɩ́ soe abam dɩ dɩ́ bɩcara maama. ¹² Kʋ nan daɩ dɩbam mʋ cɩgɩ sono kʋlʋ na wʋ dɩbam dɩ abam laŋa nɩ tɩn daanɩ, kʋ yɩ abam mʋ cɩga. ¹³ Amʋ nan loori abam nɩ á yɩ a biǝ mʋ te, sɩ á taá jɩgɩ amʋ sono kʋm doŋ á bɩcara nɩ.

Jwǝnǝ dɩ Baŋa-Wɛ na ba tʋŋɩ daanɩ te tɩn

¹⁴ Abam nan yɩ zaŋɩ á kwe á tɩtɩ á wǝli dɩ balʋ na ba tɔgɩ Zezi tɩn, sɩ lanyɩranɩ dɩ balɔrɔ ba jɩgɩ wǝl-dɔnɔ daanɩ. Pooni dɩ lim dɩ nan ba jɩgɩ wǝl-dɔnɔ. ¹⁵ Zezi Krisi dɩ sʋtaanɩ * bá wanɩ ba taa jɩgɩ ni-dɩdwɩ. Wʋlʋ na sɛ Zezi tɩn dɩ wʋlʋ na wʋ sɛ-o tɩn bá wanɩ ba taa jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ. ¹⁶ Jwǝnǝ nan bá wanɩ ya taa jɩgɩ wǝl-dɔnɔ dɩ Wɛ tɩtɩ digǝ. Dɩbam nan mʋ nyɩ dɩ Wɛ digǝ kam DƖ na zʋʋrɩ ka wʋnɩ tɩn. Bɛŋwaanɩ Wɛ maŋɩ DƖ ta DƖ wɩ:

«Amʋ wʋ́ ta zʋʋrɩ a nɔɔna bam wʋnɩ,

yɩ a wʋra dɩ ba.

Amʋ wʋ́ ta yɩ bantʋ Wɛ,

yɩ ba dɩ wʋ́ ta yɩ amʋ nɔɔna.»

¹⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ tagɩ DƖ wɩ:

«Abam maŋɩ sɩ á lɩ á tɩtɩ balʋ na wʋ sɛ amʋ tɩn tɩtarɩ nɩ,

sɩ á daarɩ á pɔɔrɩ á tɩtɩ dɩ ba.

Á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na yɩ wo-zɔɔna tɩn.

Kʋntʋ mʋ amʋ wʋ́ joŋi abam.

¹⁸ Amʋ wʋ́ ta yɩ abam Ko,

yɩ abam dɩ wʋ́ ta yɩ amʋ biǝ.»

Mʋ dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ dɩlʋ na jɩgɩ dam wǝǝnu maama baŋa nɩ tɩn na tagɩ te.

7

¹ A badon-sonnu-ba, Wɛ na goni DƖ ni dɩm DƖ pa DƖ nɔɔna bam kʋntʋ tɩn, kʋ maama yɩ dɩbam ŋwaanɩ mʋ. Mʋ kʋ kuri, á pa-na dɩ́ lɩ dɩ́ tɩtɩ wo-zɔɔna yalʋ maama dɩ́ na wʋ́ kɩ yɩ ya cɔgɩ dɩ́ yɩra dɩdaanɩ dɩ́ wʋbʋŋa tɩn wʋnɩ. Pa-na dɩ́ taá kwaana dɩ́ jɩgɩ wʋ-poŋo fasɩ, dɩ́ na kwarɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ.

Pooli na jɩgɩ wʋpolo woŋo kʋlʋ ŋwaanɩ tɩn

² Pa-na dɩbam sono taa wʋ á bɩcara nɩ. Dɩbam nan wʋ kɩ abam wʋlʋwʋlʋ wo-balɔrɔ. Dɩ́ wʋ kɩ dɩ́ cɔgɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yigǝ. Dɩ́ nan wʋ pini abam wʋlʋwʋlʋ woŋo. ³ Amʋ wʋ tagɩ kʋntʋ sɩ kʋ yáalɩ abam. Amʋ maŋɩ a ta dɩ abam nɩ, kʋlʋkʋlʋ bá wanɩ kʋ pɔɔrɩ dɩbam dɩ abam sono kʋm daanɩ, kʋ na yɩ ŋwɩa naa tʋʋnɩ dɩ. ⁴ Amʋ tiini a jɩgɩ abam cɩga, yɩ a jɩgɩ wʋpolo zanzan abam ŋwaanɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ, yaara yalʋ maama na jɩgɩ dɩbam tɩn, amʋ ta jɩgɩ baarɩ yɩ a tiini a jɩgɩ wʋpolo.

⁵ Bɛŋwaanɩ, dɩbam na ve dɩ́ yi Masɩdʋanɩ tɩn, dɩ́ wʋ nɛ siun dɩ fɩnfɩɩn dɩ. Cana dwi tǝri tǝri tiini ya ja dɩbam. Nɔɔna dɛɛn magɩ kantɔgɔ dɩ dɩbam, yɩ fʋʋnɩ tiini dɩ zʋ dɩbam. ⁶ Wɛ nan yɩ dɩlʋ na zǝni nɔɔna balʋ wʋrʋ na cɔgɩ tɩn, yɩ DƖ pa ba bɩcara pǝni tɩga nɩ. DƖ ma pa dɩbam dɩ bɩcara pǝni tɩga nɩ, dɩ DƖ na pɛ Titi ba dɩbam te tɩn. ⁷ Kʋlʋ na pɛ dɩbam wʋ poli tɩn mʋ yɩ sɩ o na tu o ta abam na zǝn-o te á pa o bɩcarɩ pǝni tɩga nɩ tɩn, sɩ kʋ daɩ o na tu o wʋ dɩbam tee nɩ tɩn yɩranɩ má ŋwaanɩ. O ma ta o brɩ dɩbam amʋ fra na tiini ya jɩgɩ abam te, dɩ á wʋrʋ na tiini tɩ cɔgɩ dɩ á na kɩ kʋlʋ na wʋ maŋɩ tɩn. O ta ma ta abam na kwaana á zɩgɩ amʋ kwaga nɩ te tɩn. Amʋ na ni abam ŋwa kʋntʋ tɩn, kʋ pɛ amʋ wʋ tiini kʋ poli.

⁸ Amʋ nan ye nɩ, a na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋlʋ a pa abam tɩn mʋ pɛ á jɩgɩ wʋ-cɔgɔ. Amʋ nan ta wʋ joori a za wʋbʋŋa dɩ a na pʋpʋnɩ-kʋ te tɩn. Kʋ-yigǝ nɩ tɩn, amʋ wʋbʋŋa ya waɩ ya zaɩ dɩ a tɔnɔ kʋm na pɛ abam wʋ cɔgɩ tɩn, kʋ nan wʋ tiini kʋ daanɩ. ⁹ Amʋ laan nan jɩgɩ wʋpolo. Kʋ daɩ abam wʋ na cɔgɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ a jɩgɩ wʋpolo, kʋ yɩ á wʋ-cɔgɔ kʋm na pɛ á lǝni á wʋ te tɩn mʋ. Á wʋ-cɔgɔ kʋm maŋɩ dɩ Wɛ na lagɩ te tɩn mʋ, sɩ dɩbam wʋ kɩ abam wo-lɔŋɔ. ¹⁰ Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ na jɩgɩ wʋ-cɔgɔ kʋlʋ na maŋɩ dɩ Wɛ wʋbʋŋa tɩn, kʋʋ́ pa o lǝni o wʋ o daarɩ o na ŋwɩa Wɛ tee nɩ, yɩ kʋntʋ bá wanɩ kʋ pa o ta nɩ, o ya na maanɩ. Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ nan na jɩgɩ wʋ-cɔgɔ nɩ balʋ na yǝri Wɛ tɩn te, kʋʋ́ pa wʋntʋ ga o ŋwɩa Wɛ tee nɩ. ¹¹ Á nan maanɩ-na á nii wʋ-cɔgɔ kʋlʋ na yɩ Wɛ wʋbʋŋa tɩn na pɛ á lǝni wǝǝnu tɩlʋ á ŋwɩa wʋnɩ. Kʋ pɛ á laan sɩɩnɩ á yiǝ dɩ Wɛ tɔgɩm, yɩ á kwaanɩ sɩ á brɩ nɩ á wʋ tɔgɩ á kɩ lwarɩm dɩm kʋntʋ. Kʋ ta ma pa banɩ jɩgɩ abam dɩ wo-lɔŋɔ kʋlʋ na kɩ abam tɩtarɩ nɩ tɩn. Fʋʋnɩ ma zʋ abam, yɩ amʋ fra jɩgɩ abam. Á ma tiini á kwaanɩ sɩ á laan tʋŋɩ Wɛ na lagɩ te tɩn, yɩ á vaŋɩ wʋlʋ na kɩ wo-lɔŋɔ kʋm tɩn zwɛ. Abam na kɩ kʋlʋ maama tɩn brɩ nɩ á ba jɩgɩ wo-lɔŋɔ kǝm dɩm kʋntʋ wʋnɩ.

¹² Amʋ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm a pa abam tɩn, kʋ daɩ wʋlʋ na kɩ o cɔgɩ tɩn ŋwaanɩ, kʋ nan daɩ o na kɩ lwarɩm dɩm dɩ wʋlʋ tɩn dɩ. Amʋ nan lagɩ sɩ a pa abam mʋ lwarɩ jaja Wɛ yigǝ nɩ, nɩ abam kwaanɩ zanzan dɩbam ŋwaanɩ. ¹³ Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ bɩcara pǝni tɩga nɩ.

Kʋ nan daɩ kʋntʋ yɩranɩ má. Dɩbam ta jɩgɩ wʋpolo kʋ ja gaalɩ, dɩ́ na nɛ sɩ Titi wʋ poli dɩ abam tɩn ŋwaanɩ dɩ abam na pɛ o na baarɩ tɩn. ¹⁴ Amʋ na lagɩ a tʋŋ-o sɩ o ba abam te tɩn, amʋ tee abam fɩnfɩɩn a brɩ-o. Abam nan wʋ pɛ cavɩɩra ja amʋ dɩ a na tee abam te tɩn. Kʋntʋ tɩn, dɩbam na tee abam dɩ́ brɩ Titi te tɩn jɩgɩ cɩga mʋ, nɩ dɩ́ na yǝni dɩ́ tɛ cɩga dɩ abam maŋa maama te tɩn. ¹⁵ O na tu abam te tɩn, á jeer-o lanyɩranɩ dɩ ya-sɩʋ, yɩ á daarɩ á sɛ o ni. Kʋntʋ, o na yǝni o guli abam gulǝ, kʋ paɩ o tiini o jɩgɩ abam sono kʋ ja gaalɩ.

¹⁶ Amʋ tiini a jɩgɩ wʋpolo dɩ abam, a na jɩgɩ abam cɩga woŋo maama wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ.

8

Zezi nɔɔna bam na maŋɩ sɩ ba taa wǝli daanɩ te tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ pa abam lwarɩ Wɛ na kɩ Zezi nɔɔna balʋ na wʋ Masɩdʋanɩ tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn yu-yoŋo te tɩn mʋ. ² Ba nɛ maŋɩm zanzan dɩ yaara yalʋ na yi-ba tɩn, yɩ ba nan ta jɩgɩ wʋpolo kʋ ja gaalɩ. Dɩ yinigǝ na tiini ka jɩgɩ-ba tɩn dɩ, ba daa ta zǝni nɔɔna lanyɩranɩ dɩ wʋ-yoŋo. ³ Kʋ yɩ cɩga mʋ, ba wǝli nɔɔna kʋ maŋɩ dɩ ba tɩtɩ na jɩgɩ te tɩn, yɩ ba ta yǝni ba paɩ kʋ dwǝni ba tɩtɩ na wʋ́ daarɩ kʋlʋ tɩn. ⁴ Ba tɩtɩ nan mʋ mɛ ba wʋbʋŋa ba loori dɩbam sɩ dɩ́ pa-ba cwǝŋǝ, sɩ ba taa tɔgɩ ba wǝli Wɛ nɔɔna balʋ yinigǝ na jɩgɩ-ba Zeruzalɛm nɩ tɩn. *f3 * ⁵ Ba na pɛ te tɩn tiini kʋ dwe dɩbam ya na tɩɩnɩ nɩ baá pa te tɩn. Ba nan maŋɩ ba da yigǝ ba kɩ ba tɩtɩ dɩ́ Yuutu wʋm jɩŋa nɩ mʋ, yɩ ba daarɩ ba kɩ ba tɩtɩ dɩbam dɩ jɩŋa nɩ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. ⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ loori Titi wʋlʋ na maŋɩ o puli o joŋi abam sǝbu-lɩʋ kʋm tɩn, sɩ o joori o ba abam te o wǝli abam sɩ á tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ á ti. ⁷ Abam na tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ te tɩn maŋɩ kʋ lana kʋ ja gaalɩ, dɩ á na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ á tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ kam lanyɩranɩ yɩ á jɩgɩ yǝno te tɩn. Á ta kwǝri á kwaanɩ dɩ Wɛ tɩtʋŋa yam, yɩ á tiini á soe dɩbam. Kʋntʋ ŋwaanɩ kwaanɩ-na sɩ á taá pa á wʋrʋ ywǝmmǝ dɩ tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ.

⁸ Amʋ nan ba lagɩ sɩ a fɩn abam dɩ á na wʋ́ la sǝbu kʋm te tɩn. Amʋ nan pɛ abam mʋ lwarɩ nɔɔna badaara na tiini ba kwaanɩ ba wǝli ba donnǝ te tɩn. Kʋntʋ mʋ abam wʋ́ wanɩ á brɩ nɩ á sɩɩnɩ á soe á donnǝ. ⁹ Abam maŋɩ á ye yu-yoŋo kʋlʋ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi na pɛ o nɔɔna bam tɩn. Wʋntʋ mʋ sɛ o yagɩ o na maŋɩ o jɩgɩ jɩjɩgɩrʋ tɩlʋ maama tɩn, yɩ o daarɩ o ji yinigǝ tu abam ŋwaanɩ, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa abam ji jɩjɩgɩrʋ tiinǝ Wɛ tee nɩ o yinigǝ kam ŋwaanɩ. ¹⁰ Amʋ nan na bʋŋɩ te tɩn, kʋʋ́ ta lana sɩ á kwaanɩ á ti tɩtʋŋɩ dɩlʋ abam na maŋɩ á puli tɩn. Bɩm dɩlʋ na kɛ tɩn, abam mʋ yɩ balʋ na dɛ yigǝ á la sǝbu, yɩ abam daa ta mʋ dɛ yigǝ á jɩgɩ kʋ wʋbʋŋa. ¹¹ Nan tʋŋɩ-na tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ á vu á ti dɩ wʋbʋŋ-ŋʋna, nɩ á na maŋɩ á lɩ wʋbʋŋa te tɩn, sɩ á taá paɩ kʋ maŋɩ dɩ á na jɩgɩ te tɩn. ¹² Bɛŋwaanɩ, abam na lɩ wʋbʋŋa sɩ á wǝli nɔɔna tɩn, kʋ ba cɔga dɩ woŋo kʋm na maɩ te tɩn maama. Á nan maŋɩ sɩ á wǝli nɔɔna kʋ maŋɩ dɩ kʋlʋ á na jɩgɩ tɩn mʋ, sɩ kʋ daɩ nɩ kʋ gaalɩ te á na jɩgɩ tɩn. Zǝnǝ yam kʋntʋ doŋ lana Wɛ tee nɩ.

¹³ Kʋ nan daɩ nɩ amʋ lagɩ sɩ a pa abam taá wǝli nɔɔna sɩ bantʋ sin, sɩ abam tɩtɩ daarɩ á ji yinigǝ tiinǝ mʋ. Kʋ yɩ sɩ á taá tǝli daanɩ mʋ. ¹⁴ Lele kʋntʋ abam jɩŋa gara, yɩ á wʋ́ wanɩ á wǝli balʋ yinigǝ na jɩgɩ-ba tɩn. Kʋ daarɩ, yinigǝ na tu ka ja abam dɩ, bantʋ dɩ daa wʋ́ wanɩ ba wǝli abam dɩ ba na jɩgɩ kʋlʋ tɩn. Kʋntʋ mʋ á maama wʋ́ ta tǝli daanɩ. ¹⁵ Kʋ nyɩ dɩ kʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Nɔɔnʋ wʋlʋ na nɛ wʋdiu zanzan tɩn daa wʋ daarɩ kʋlʋkʋlʋ.

Wʋlʋ nan na nɛ fɩnfɩɩn tɩn nyɩm daa wʋ mur-o.»

¹⁶ Dɩ́ nan kɩ Wɛ le dɩ DƖ na pɛ Titi wʋbʋŋa sɩ o kwaanɩ o wǝli abam, nɩnɛɛnɩ dɩbam na lagɩ sɩ dɩ́ wǝli abam te tɩn. ¹⁷ O ma sɛ dɩbam na loor-o sɩ o kɩ kʋlʋ abam wǝlim ŋwaanɩ tɩn. Wʋntʋ tɩtɩ nan maŋɩ o lɩ wʋbʋŋa sɩ o ba abam te, bɛŋwaanɩ o tiini o lagɩ sɩ o wǝli abam. ¹⁸ Dɩ́ nan lagɩ sɩ dɩ́ pa dɩ́ ko-bu wʋdoŋ mʋ tɔgɩ dɩ wʋntʋ o ba. O maa yɩ wʋlʋ Zezi nɔɔna bam maama na nɩg-o dɩ o na brɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam te tɩn. ¹⁹ Ba ta ma kwǝri ba lɩ-o sɩ o taa tɔgɩ dɩ dɩbam o jaanɩ sǝbu kʋlʋ dɩ́ na ma dɩ́ zǝni yinigǝ tiinǝ tɩn o ve Zeruzalɛm. Dɩ́ na wǝli nɔɔna bam kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ dɩ́ Yuutu wʋm mʋ na zulǝ, yɩ kʋ brɩ nɩ dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ taá wǝli nɔɔna. ²⁰ Dɩ́ nan kwaanɩ dɩ́ yɩrɩ dɩ́ tɩtɩ mʋ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ na cwǝŋǝ o yáalɩ dɩbam, dɩ dɩ́ na laɩ sǝbu-fɔrɔ kʋm yɩ dɩ́ cɛ-kʋ dɩ́ ma tʋŋɩ te tɩn baŋa nɩ. ²¹ Dɩ́ nan kwaanɩ sɩ dɩ́ kɩ kʋlʋ na lana dɩ́ Yuutu wʋm yigǝ nɩ dɩ nabiinǝ dɩ yigǝ nɩ tɩn mʋ.

²² Kʋntʋ mʋ dɩ́ daa ta lagɩ sɩ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ ko-bu wʋdoŋ sɩ o tɔgɩ dɩ bantʋ o ba á te. Wǝǝnu zanzan wʋnɩ mʋ dɩ́ maas-o, yɩ dɩ́ lwarɩ nɩ o kwaana dɩ Wɛ tɩtʋŋa yam. O jɩgɩ abam cɩga lanyɩranɩ, yɩ kʋ pa o tiini o bʋŋɩ sɩ o wǝli abam. ²³ Kʋ na yɩ Titi, dɩbam mʋ tɔgɩ daanɩ dɩ́ tʋŋɩ abam ŋwaanɩ. Kʋ daarɩ kʋ na yɩ badaara bam, kʋ yɩ Zezi nɔɔna bam mʋ lɩ-ba sɩ ba taa tʋŋa, sɩ kʋ pa Zezi Krisi na zulǝ. ²⁴ Kʋntʋ, kwaanɩ-na sɩ kʋ pa ba lwarɩ nɩ á soe á donnǝ, sɩ Zezi nɔɔna bam lwarɩ kʋ ni nɩ. Kʋntʋ, ba laan wʋ́ lwarɩ nɩ, dɩ́ na jɩgɩ wʋpolo dɩ abam te tɩn sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ.

9

¹ Kʋ na yɩ dɩ zǝnǝ yalʋ abam na wʋ́ tʋŋɩ á pa Wɛ nɔɔna balʋ yinigǝ na jɩgɩ-ba tɩn, amʋ daa wʋ maŋɩ sɩ a pʋpʋnɩ kʋlʋkʋlʋ a ma wǝli da a brɩ abam. ² Bɛŋwaanɩ a maŋɩ a ye nɩ abam jɩgɩ wʋbʋŋa sɩ á wǝli-ba, yɩ a tee abam Masɩdʋanɩ tiinǝ bam yigǝ nɩ. A brɩ-ba nɩ, abam balʋ na zʋʋrɩ Akayi tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn maŋɩ á ti á yigǝ sɩ á la sǝbu kʋm, kʋ zɩgɩ deen bɩm dɩm nɩ mʋ. Masɩdʋanɩ tiinǝ bam na lwarɩ abam na tiini á kwaanɩ sɩ á wǝli nɔɔna te tɩn, kʋ ma pa sɩ ba zanzan wʋbʋŋa tɔgɩ kǝm dɩm kʋntʋ doŋ. ³ Amʋ nan bʋŋɩ sɩ a pa dɩ́ ko-biǝ bam ba abam te, sɩ kʋ pa dɩbam na tee abam te tɩn yɩ ba kʋ ji kafɛ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa á wanɩ á ti á yigǝ nɩnɛɛnɩ amʋ na maŋɩ a ta kʋlʋ a brɩ-ba tɩn. ⁴ Kʋ na daɩ kʋntʋ, Masɩdʋanɩ tiinǝ bam na tɔgɩ dɩ amʋ ba ba abam te yɩ ba lwarɩ nɩ á ta wʋ ti á yigǝ, kʋʋ́ pa cavɩɩra ja dɩbam dɩ dɩ́ na wɩ dɩ́ jɩgɩ á cɩga te tɩn. Kʋ ma wʋ́ pa cavɩɩra ja abam dɩ. ⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ bʋŋɩ nɩ kʋ maŋɩ sɩ a loori dɩ́ ko-biǝ bam, sɩ ba da yigǝ ba wuuri ba ba abam te. Kʋntʋ wʋ́ pa á wanɩ á la pɛɛra yam á ti, nɩnɛɛnɩ á na maŋɩ á ta nɩ á wʋ́ kɩ te tɩn, sɩ dɩ́ laan ba dɩ́ joŋi. Amʋ lagɩ sɩ á ma á wʋ-yoŋo mʋ á pa sǝbu kʋm, sɩ á yɩ ta kɔrɔ ŋwaanɩ.

⁶ Kʋ nyɩ dɩ nɔɔnʋ na dugi wǝǝnu fɩnfɩɩn te tɩn mʋ, kʋntʋ tu wʋ́ ba o na fɩnfɩɩn mʋ. Kʋ daarɩ wʋlʋ na dugi zanzan tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ba o na zanzan mʋ. ⁷ Nɔɔnʋ maama nan maŋɩ sɩ o pa sɩ kʋ maŋɩ dɩ o na lɩ o wʋbʋŋa te tɩn mʋ, sɩ kʋ daɩ dɩ wʋ-cɔgɔ naa nɔɔnʋ na fɩ-o tɩn ŋwaanɩ. Wʋlʋ na paɩ dɩ wʋpolo tɩn, Wɛ soe kʋntʋ tu mʋ. ⁸ Wɛ nan jɩgɩ dam sɩ DƖ pa abam DƖ zaanɩ dɩm maama, sɩ kʋ pa á taá jɩgɩ kʋlʋ maama á na lagɩ tɩn maŋa maama, yɩ á daa ta wʋ́ ta jɩgɩ kʋ gaalɩ sɩ á taá ma kɩ wo-laarʋ dwi maama, ⁹ nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ kʋ wɩ:

«Nɔn-ŋʋm pɔɔrɩ o wǝǝnu mʋ o paɩ yinigǝ tiinǝ,

yɩ o kǝm-laarʋ tɩm wʋ́ ta wʋra mɩmaŋa maama.»

¹⁰ Kʋ yɩ Wɛ mʋ paɩ nɔɔna wo-dwǝ yɩ ba duǝ, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa-ba wʋdiu yɩ ba di. DƖ nan daa ta wʋ́ zǝni abam sɩ á wanɩ á wǝli nɔɔna dɩ kǝm-laarʋ zanzan, nɩ á na du wǝǝnu zanzan te tɩn. Kʋntʋ mʋ á kǝm-laarʋ tɩm laan wʋ́ ba tɩ kɩ dagɩm, nɩ faa na dagɩ te tɩn. ¹¹ Wɛ wʋ́ pa á taá jɩgɩ wo-laarʋ dwi maama, sɩ á wanɩ á taá wǝli nɔɔna lanyɩranɩ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa nɔɔna zanzan taa kɩ Wɛ le, ba na joŋi abam zǝnǝ yam dɩbam tee nɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹² Abam na jɩgɩ Wɛ nɔɔna bam á wǝli te tɩn mʋ paɩ ba naɩ kʋlʋ ba ya na gɛ tɩn. Kʋ nan daɩ kʋntʋ yɩranɩ, kʋ ta wʋ́ pa nɔɔna zanzan tiini ba taa kɩ Wɛ le kʋ ja gaalɩ. ¹³ Abam zǝnǝ yam kʋntʋ mʋ wʋ́ brɩ nɩ á tɔgɩ Wɛ cɩga cɩga, yɩ kʋ pa DƖ na zulǝ zanzan, dɩ nɔɔna bam na lwarɩ nɩ á sɩɩnɩ á sɛ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam nɩ á na maŋɩ á ta te tɩn. Wɛ ta wʋ́ na zulǝ nɔɔna tee nɩ, dɩ á na lɩ á wǝǝnu á ma zǝni-ba, yɩ á daarɩ á pa nɔɔna badonnǝ dɩ te tɩn. ¹⁴ Ba ma wʋ́ ta loori Wɛ abam ŋwaanɩ, yɩ baá ta soe abam dɩ ba wʋ maama, dɩ Wɛ na tiini DƖ kɩ abam yu-yoŋo kʋ ja gaalɩ tɩn ŋwaanɩ.

¹⁵ Pa-na dɩ́ kɩ Wɛ le DƖ na wǝli dɩbam maama dɩ DƖ pɛɛrɩ dɩlʋ na ba jɩgɩ doŋ tɩn ŋwaanɩ.

10

Pooli ŋɔɔnɩ Wɛ na pɛ-o dam sɩ o ma tʋŋɩ DƖ tɩtʋŋa te tɩn

^1-2 Amʋ Pooli mʋ loori abam sɩ á cǝgi. Abam badonnǝ tɛ á wɩ, amʋ na wʋ abam tee nɩ, a yǝni a yɩ wʋlʋ na zurǝ dɩ abam tɩn mʋ. Kʋ daarɩ, amʋ na tǝri abam tee nɩ, a yǝni a cana mʋ dɩ abam. Kʋ nan yɩ Zezi Krisi wʋlʋ na nɩgɩ nɔɔna yɩ o jɩgɩ ba ŋwaŋa tɩn ŋwaanɩ mʋ a loori abam sɩ á lǝni, sɩ a na tu abam te, sɩ a daa yɩ kɩ kǝm-cɛɛrɩ dɩ abam. Kʋ nan na yɩ balʋ na bʋŋɩ nɩ dɩ́ tɩtʋŋa tɔgɩ nabiinǝ wʋbʋŋa na yɩ te tɩn, a ye lanyɩranɩ nɩ amʋ wʋ́ ta jɩgɩ baarɩ sɩ a wanɩ a bwɛ-ba. ³ Kʋ yɩ cɩga, dɩ́ sɩɩnɩ dɩ́ yɩ nabiinǝ mʋ, kʋ nan daɩ nabiinǝ wʋbʋŋa mʋ dɩ́ ma dɩ́ jaŋɩ sɩ dɩ́ vɩn kʋlʋ maama na yɩ balɔrɔ tɩn. ⁴ Kʋntʋ maa nyɩ dɩ dɩ́ lagɩ dɩ́ kɩ jara mʋ te, kʋ nan daɩ nabiinǝ jara zɩla mʋ dɩ́ jɩga. Kʋ yɩ Wɛ dam mʋ dɩ́ jɩga, yɩ dɩ́ maa cɔgɩ Wɛ dʋna bam dam. Dɩ́ cɔgɩ wʋbʋŋa yalʋ na paɩ ya jɩgɩ swan yɩ ya yagɩ ya yɩ vwan tɩn, ⁵ yɩ dɩ́ yáalɩ zaasɩm dɩlʋ maama na zaŋɩ sɩ dɩ cɩ nabiinǝ Wɛ cɩga kam wʋnɩ tɩn. Dɩ́ maa wanɩ wʋbʋŋa yam kʋntʋ maama dam, yɩ dɩ́ paɩ ya lǝni ya sɛ Zezi Krisi ni. ⁶ Kʋntʋ, abam na sɛ Zezi Krisi ni dɩm á ti, dɩbam laan wʋ́ wanɩ dɩ́ vaŋɩ balʋ maama na wʋ abam tɩtarɩ nɩ yɩ ba ba sɛ tɩn zwa.

⁷ Maanɩ-na á nii kʋ na yɩ te tɩn. Abam wʋlʋ na jɩgɩ cɩga nɩ o yɩ Zezi Krisi nɔɔnʋ, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o lwarɩ nɩ dɩbam dɩ yɩ Zezi nɔɔna mʋ nɩ wʋntʋ te. ⁸ Kʋ nan na yɩ amʋ na tiini a brɩ abam a tɩtɩ dɩ Wɛ na pɛ dɩbam ni dɩlʋ tɩn ŋwaanɩ, amʋ ba kwarɩ cavɩɩra dɩ kʋntʋ. Dɩ́ Yuutu wʋm pɛ dɩbam ni dɩm kʋntʋ, sɩ dɩ́ taá ma dɩ́ kwɛ abam mʋ, sɩ kʋ daɩ sɩ dɩ́ ma cɔgɩ abam. ⁹ Amʋ ba lagɩ sɩ abam bʋŋɩ nɩ a pʋpʋnɩ a twaanʋ tɩm sɩ a ma fugi abam mʋ. ¹⁰ Abam badaara tɛ nɩ, wǝǝnu tɩlʋ amʋ na pʋpʋnɩ a twaanʋ tɩm wʋnɩ tɩn mʋ cana, yɩ tɩ ta kwǝri tɩ dana. Kʋ daarɩ, amʋ tɩtɩ na wʋ á tee nɩ, a yɩ zurim yɩranɩ mʋ, yɩ a ni-taanɩ ba kɩ kʋlʋkʋlʋ. ¹¹ Balʋ na yǝni ba tɛ kʋntʋ doŋ tɩn maŋɩ sɩ ba lwarɩ nɩ, dɩ́ na tǝri abam tee nɩ yɩ dɩ́ pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩlʋ maama tɩn yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ dɩ́ na wʋ abam tee nɩ yɩ dɩ́ kɩ te tɩn.

¹² Kʋ na yɩ balʋ na brɩ ba tɩtɩ tɩn, dɩbam ba lagɩ sɩ dɩ́ nyiŋi dɩ́ tɩtɩ dɩ bantʋ dɩ́ nii, naa dɩ́ ta nɩ dɩbam dɩ bantʋ maɩ daanɩ. Bantʋ ba jɩgɩ swan. Ba yǝni ba maɩ ba tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ ba maa maŋɩ daanɩ ba nii ba na yɩ te tɩn. ¹³ Kʋ nan na yɩ dɩbam, dɩ́ ba lagɩ sɩ dɩ́ tee dɩ́ tɩtɩ sɩ kʋ gaalɩ Wɛ na pɛ dɩbam tɩtʋŋɩ dɩlʋ sɩ dɩ́ taá tʋŋɩ tɩn. Kʋ yɩ Wɛ mʋ pɛ dɩbam tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ sɩ dɩ́ tʋŋɩ abam tɩtarɩ nɩ, yɩ dɩbam maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ wʋpolo dɩ kʋntʋ mʋ. ¹⁴ Kʋntʋ, dɩbam wʋ gaalɩ sisǝm dɩlʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn, dɩ dɩ́ na tu abam te dɩ́ tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn. ¹⁵ Dɩbam ba tee dɩ́ tɩtɩ nɔɔna badonnǝ tɩtʋŋa baŋa nɩ, sɩ dɩ́ gaalɩ sisǝm dɩlʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn. Dɩ́ nan jɩgɩ tɩɩna nɩ á na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn wʋ́ fɔgɩ kʋ kɩ dam, sɩ kʋ pa tɩtʋŋa yalʋ dɩ́ na tʋŋɩ abam ŋwaanɩ tɩn wanɩ ya puli zanzan, sɩ kʋ maŋɩ dɩ tɩtʋŋa yalʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn. ¹⁶ Kʋ daa ta wʋ́ pa dɩ́ na cwǝŋǝ dɩ́ tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ́ gaalɩ abam na zʋʋrɩ je sɩlʋ nɩ tɩn. Kʋntʋ mʋ dɩ́ ba tee dɩ́ tɩtɩ dɩ Wɛ tɩtʋŋa yalʋ DƖ tɩntʋŋna badonnǝ na maŋɩ ba tʋŋɩ tɩn. ¹⁷ Kʋ nan pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Wʋlʋ na lagɩ sɩ o kɩ wʋpolo tɩn, sɩ o pa kʋ taa yɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ.» ¹⁸ Bɛŋwaanɩ, kʋ daɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na paɩ o tɩtɩ cɩga tɩn sɩɩnɩ o jɩgɩ cɩga mʋ, kʋ nan yɩ wʋlʋ dɩ́ Yuutu wʋm na brɩ nɩ o yɩ cɩga tu tɩn mʋ.

11

Pooli tagɩ dɩ Korɛntɩ tiinǝ bam sɩ ba cɩ ba tɩtɩ dɩ vwan karanyɩna tiinǝ bam

¹ Abam nan kwaanɩ sɩ á ja á bɩcara dɩ amʋ na lagɩ a ta jwǝrim dɩlʋ fɩnfɩɩn tɩn. Á nan ja á bɩcara dɩ amʋ! ² Amʋ ba sɛ abam ŋwaanɩ, nɩ Wɛ dɩ na ba sɛ DƖ nɔɔna ŋwaanɩ te tɩn. Amʋ lagɩ sɩ a kɩ abam Zezi Krisi jɩŋa nɩ mʋ, sɩ kʋlʋkʋlʋ yɩ cɔgɩ abam. Kʋ maa nyɩ dɩ abam yɩ nɩ bukɔ wʋlʋ na wʋ cɔgɩ tɩn mʋ amʋ na goni ni sɩ a kwe a pa nɔɔnʋ dɩdʋa, yɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi. ³ Amʋ nan jɩgɩ liǝ mʋ dɩ abam nɩ nɔɔna badaara wʋ́ sʋgɩ abam sɩ á daa yɩ sɛ Zezi Krisi dɩ á bɩcara maama, nɩnɛɛnɩ sʋtaanɩ * dɛɛn na jigi bɩsankwɩa dɩ kɩ swan dɩ ganɩ Awa * te tɩn. ⁴ Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ wʋdoŋ na tu abam te yɩ o brɩ abam wǝǝnu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ yɩ tɩ ba tɔgɩ dɩbam zaasɩm dɩm, á yǝni á sɛ mʋ mwalɩ mwalɩ. Á maa yǝni á sɛ joro kʋlʋ na daɩ Wɛ Joro * kʋm á na maŋɩ á joŋi tɩn, yɩ á daa ta sɛ kwǝr-ywǝŋǝ kadoŋ, ka na daɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ dɩbam na brɩ abam tɩn.

⁵ Kʋ na yɩ balʋ na paɩ ba yɩ Zezi tɩntʋŋna yɩ ba pa ba dwe maama tɩn, amʋ ye sɩ a wʋ muri ba yigǝ nɩ dɩ fɩnfɩɩn dɩ. ⁶ Amʋ na maŋɩ a warɩ a ŋɔɔnɩ nɩ bantʋ te, a swan vɩɩrɩ a ye kʋlʋ a na ŋɔɔnɩ tɩn, yɩ maŋa maama dɩ́ maa yǝni dɩ́ pa á lwarɩ nɩ dɩ́ jɩgɩ swan woŋo maama wʋnɩ jaja.

⁷ Amʋ na tu abam te a brɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn, kʋ yɩ zaanɩ mʋ a tʋŋɩ a pa abam. Amʋ tu a tɩtɩ sɩ kʋ pa abam mʋ na yɩrɩ. Á bʋŋɩ nɩ a kɩ a tusi mʋ na? ⁸ Amʋ dɛɛn na wʋ abam tee nɩ a tʋŋɩ kʋntʋ tɩn, a joŋi a ŋwɩɩrʋ je-gɛ mʋ Zezi nɔɔna bam tee nɩ, nɩnɛɛnɩ a vrɩ bantʋ mʋ sɩ a ma tʋŋɩ a pa abam te. ⁹ Amʋ na yǝni a ga woŋo maŋa kam a na wʋ á tee nɩ tɩn, a ba yaarɩ abam wʋlʋwʋlʋ. Kʋ nan yɩ dɩ́ ko-biǝ balʋ na nuŋi Masɩdʋanɩ ba ba tɩn mʋ jaanɩ kʋlʋ maama a na lagɩ tɩn ba ba ba pa-nɩ. Amʋ dɛɛn na maŋɩ a ba yaarɩ abam tɩn, a daa ta bá yaarɩ abam. ¹⁰ Amʋ na jɩgɩ Zezi Krisi cɩga kam te tɩn, a na beeri a vu je dɩ je Akayi nɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o cɩ amʋ yigǝ dɩ wʋpolo kʋlʋ a na jɩgɩ a ma tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam zaanɩ tɩn. ¹¹ Amʋ nan na kɩ kʋntʋ tɩn, kʋ brɩ nɩ a ba soe abam mʋ na? Wɛ nan ye nɩ amʋ soe abam.

¹² Amʋ nan ta wʋ́ ta tʋŋɩ zaanɩ nɩ a na maŋɩ a kɩ te tɩn, sɩ kʋ pa balʋ na lagɩ sɩ ba brɩ ba tɩtɩ nɩ ba tʋŋɩ nɩ dɩbam te tɩn daa yɩ na cwǝŋǝ ba brɩ ba tɩtɩ kʋntʋ. ¹³ Bantʋ na kɩ te tɩn, kʋ yɩ ba ganɩ nɔɔna mʋ. Ba maa paɩ ba yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋna mʋ, yɩ kʋ nan yɩ vwan mʋ. ¹⁴ Kʋntʋ nan daɩ wo-kɩnkagɩlɩ. Sʋtaanɩ tɩtɩ waɩ dɩ lǝni dɩ brɩ nɩ dɩ yɩ malɛka * kalʋ na jɩgɩ Wɛ pooni tɩn mʋ. ¹⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ ba cana sɩ sʋtaanɩ tɩntʋŋna dɩ lǝni ba brɩ ba tɩtɩ nɩ ba yɩ tɩntʋŋna balʋ na tɔgɩ Wɛ cɩga kam tɩn. Kʋ kweelim je nɩ mʋ bantʋ nan wʋ́ ba na cam sɩ kʋ maŋɩ dɩ ba tɩtʋŋa na yɩ te tɩn.

Pooli na yaarɩ te Wɛ tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ tɩn

¹⁶ Amʋ daa ta joori a loori abam sɩ á yɩ bʋŋɩ nɩ amʋ yɩ joro mʋ. Abam nan na maŋɩ á bʋŋɩ nɩ a yɩ kʋntʋ mʋ, sɩ á kwaanɩ á ja á bɩcara, sɩ a wanɩ a na cwǝŋǝ a brɩ a tɩtɩ fɩnfɩɩn nɩ bantʋ te. ¹⁷ Amʋ na lagɩ a ŋɔɔnɩ te a ma brɩ a tɩtɩ dagɩm tɩn, kʋ ba tɔgɩ dɩ́ Yuutu wʋm wʋbʋŋa, kʋ nyɩ dɩ jwǝrim mʋ te. ¹⁸ Nɔɔna zanzan nan na yǝni ba tɔgɩ nabiinǝ wʋbʋŋa ba ma brɩ ba tɩtɩ tɩn, amʋ dɩ waɩ a brɩ kʋntʋ doŋ. ¹⁹ Abam yǝni á sɛ balʋ na yɩ jwǝǝru tɩn mwalɩ mwalɩ dɩ wʋpolo, yɩ á paɩ kʋ yɩ swan mʋ á jɩga. ²⁰ Abam yǝni á sɛ wʋlʋ maama na tu abam te yɩ o jɩgɩ fɩfɩʋn naa o di nyɔɔrɩ á baŋa nɩ tɩn, naa o na ganɩ abam o vrɩ tɩn, naa o na gooni abam tɩn, naa o na lɔɛ abam pʋpwaanʋ tɩn. ²¹ Kʋ nan na yɩ dɩbam, dɩ́ bwǝnǝ sɩ dɩ́ sɛ dɩ́ kɩ abam kʋntʋ doŋ. Kʋntʋ nan wʋ́ ta jɩgɩ cavɩɩra na?

Nɔɔnʋ nan na wʋ kwarɩ cavɩɩra sɩ o brɩ o tɩtɩ dɩ kʋlʋ o na kɩ tɩn, amʋ dɩ bá kwarɩ cavɩɩra sɩ a kɩ kʋntʋ doŋ, sɩ a ŋɔɔnɩ jwǝrim. ²² Bantʋ brɩ nɩ ba yɩ Zwifǝ * cɩga cɩga mʋ, amʋ dɩ nan sɩɩnɩ a yɩ Zwifu mʋ. Bantʋ brɩ nɩ ba yɩ Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ mʋ, amʋ dɩ nan yɩ Yisɩrayɛlɩ tu mʋ. Ba wɩ ba kuri nuŋi Abraham * dwi tiinǝ wʋnɩ mʋ, amʋ dɩ kuri nan nuŋi daanɩ mʋ. ²³ Bantʋ brɩ nɩ ba tʋŋɩ Zezi Krisi tɩtʋŋa mʋ, amʋ nan tʋŋɩ-ya a dwe-ba. (Amʋ na ŋɔɔnɩ te tɩn nyɩ dɩ a yuu mʋ tǝrǝ te.) Amʋ na tʋŋɩ a pa Zezi te tɩn tiini kʋ cɛ a yɩra kʋ dwǝni bantʋ. Ba jaanɩ amʋ ba kɩ pɩɩna digǝ nɩ kuni zanzan kʋ dwǝni bantʋ. Ba daa ta ma magɩ amʋ zanzan kʋ dwǝni bantʋ. Amʋ dɛ tʋʋnɩ te kuni zanzan a kɛ. ²⁴ Zwifǝ yigǝ tiinǝ bam jaanɩ amʋ kuni bɩnu ba magɩ balaarɩ yi fiintɔ-nʋgʋ (39). ²⁵ Rom tiinǝ bam dɩ ma ja-nɩ kuni bɩtɔ ba magɩ dɩ da-lɔŋɔ. Maŋa kadoŋ nɩ nɔn-kɔgɔ ma dʋlɩ-nɩ dɩ kandwa sɩ ba gʋ. Kuni bɩtɔ mʋ a zʋ naboro a tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ, yɩ kʋ ba kʋ cɔgɩ kʋ maŋɩ na bam wʋnɩ. Kuni bɩdwɩ mʋ amʋ dɩn na bam baŋa nɩ tɩtɩɩ dɩ wɩa maama. ²⁶ Amʋ na yǝni a beeri maŋa maama tɩn, a nɛ cana zanzan, kʋ na yɩ dɩ bwi na su sɩ pɛɛlɩ, dɩ vɩnvɩrna tee nɩ, kʋ wǝli dɩ amʋ tɩtɩ dwi tiinǝ Zwifǝ bam tee nɩ dɩ dwi-gɛ tiinǝ dɩ tee nɩ. Amʋ daa ta nɛ cana tɩɩnɩ dɩm wʋnɩ dɩ kagʋa wʋnɩ dɩ nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ, kʋ ta wǝli dɩ nɔɔna balʋ na paɩ ba yɩ dɩ́ ko-biǝ yɩ ba yagɩ ba daɩ tɩn tee nɩ. ²⁷ Amʋ yǝni a tiini a tʋŋɩ zanzan kʋ cɛ a yɩra nɩ. Kuni zanzan kʋ ma pa a ba dɔ a sui. Kana dɩ na-nyɔm dɩ maa jaanɩ-nɩ yɩ a pɩɩnɩ a tɩtɩ kuni zanzan. Waarʋ maa yǝni tɩ zʋ-nɩ yɩ a ba jɩgɩ gwaarʋ. ²⁸ Amʋ nan bá wanɩ a ta wǝǝnu tɩm maama a ti. Kʋlʋ nan na wǝli da tɩn, Zezi nɔɔna bam na wʋ je sɩlʋ maama nɩ tɩn wʋbʋŋa mʋ tiini ya jɩgɩ-nɩ dɛ maama. ²⁹ Nɔɔnʋ na bwǝnǝ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm wʋnɩ, kʋ cɔgɩ amʋ wʋ mʋ nɩnɛɛnɩ kʋ yɩ amʋ tɩtɩ mʋ te. Nɔɔnʋ na tusi o yagɩ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm, kʋ yǝni kʋ tiini kʋ cɔgɩ a wʋ mʋ.

³⁰ Kʋ nan na fɩn sɩ a brɩ a tɩtɩ tɩn, amʋ wʋ́ brɩ a tɩtɩ dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ nɩ a bwǝnǝ tɩn mʋ. ³¹ Baŋa-Wɛ ye nɩ amʋ ba fɔ vwan. Dɩntʋ mʋ yɩ dɩ́ Yuutu Zezi Ko, yɩ DƖ maŋɩ dɩ zulǝ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ³² Amʋ dɛɛn na wʋ Damasɩ tɩʋ kʋm wʋnɩ tɩn, gʋvɩrma tu wʋlʋ na nii tɩʋ kʋm o pa Pɛ Arɩta tɩn mʋ tiŋi nɔɔna tɩʋ kʋm niǝ yam nɩ, sɩ ba yɩrɩ amʋ ba ja ba pa-o. ³³ Zezi karabiǝ bam ma kwe-nɩ ba kɩ tɩtɔgɔ wʋnɩ, yɩ ba lǝ ŋʋna kʋ ni nɩ ba pa a tɔgɩ tɩʋ kʋm kǝbrǝ kam tǝkoro a tu yɩ a lu.

12

Wɛ na vɩɩrɩ Pooli wǝǝnu tɩlʋ tɩn

¹ Kʋ nan fɩn mʋ sɩ a brɩ a tɩtɩ dɩ kʋ na maŋɩ kʋ ba jɩgɩ nyɔɔrɩ dɩ, yɩ a ta wʋ́ ta dɩ́ Yuutu wʋm na pɛ a yi na Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu tɩlʋ na sǝgi tɩn, dɩdaanɩ o na mɛ o cɩga kam o ma vɩɩrɩ-nɩ te tɩn. ² Amʋ nan ye nɔɔnʋ wʋdoŋ, o na yɩ Zezi Krisi nɔɔnʋ. *f4 * Bɩna fugǝ-yana na kɛ tɩn, Wɛ dɛɛn kwe-o DƖ ja DƖ di DƖ sɔŋɔ. Amʋ nan yǝri kʋ yɩ o yɩra tɩtɩ mʋ naa o joro mʋ. Wɛ nan mʋ ye kʋ na yɩ te tɩn. ^3-4 Amʋ nan ye nɩ wʋntʋ sɩɩnɩ o yi Wɛ-sɔŋɔ mʋ. Kʋ nan na yɩ o yɩra tɩtɩ mʋ naa o joro mʋ, amʋ yǝri, Wɛ mʋ ye. Kʋ nan yɩ dáanɩ mʋ o ni bɩtarɩ sɩlʋ na warɩ sɩ ŋɔɔnɩ tɩn, yɩ sɩ wʋ maŋɩ sɩ nabiinu ta dɩ o ni tɩn. ⁵ Amʋ wʋ́ ta kɩ wʋpolo nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ na nɛ kʋlʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Kʋ na daɩ kʋntʋ a bá sɛ sɩ a brɩ a tɩtɩ, kʋ na daɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ nɩ a bwǝnǝ tɩn yɩranɩ ŋwaanɩ. ⁶ Amʋ ya na bʋŋɩ sɩ a brɩ a tɩtɩ, kʋ bá ta yɩ jwǝrim a na tɛ cɩga tɩn ŋwaanɩ. A nan bá brɩ a tɩtɩ kʋntʋ. A ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bʋŋɩ kʋlʋ na dwe amʋ tɩn o pa-nɩ, sɩ o laan taa nii a tɩtʋŋa na yɩ te dɩ a ni-taanɩ na yɩ te tɩn.

⁷ Wɛ ba lagɩ sɩ a kɩ kamunni dɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ zanzan a na nɛ tɩn. Mʋ kʋ kuri DƖ pɛ cam wʋ a yɩra wʋnɩ, nɩ sabarɩ na zɔ-nɩ te tɩn. Sʋtaanɩ ma tɔgɩ kʋ ŋwaanɩ sɩ dɩ yaarɩ-nɩ, sɩ a daa yɩ wanɩ a kɩ kamunni. ⁸ Kuni bɩtɔ mʋ a loori dɩ́ Yuutu wʋm sɩ o lɩ cam dɩm kʋntʋ a yɩra nɩ. ⁹ O maa wʋ sɛ, yɩ o wɩ: «Amʋ zaanɩ dɩm maŋɩ nmʋ. Bɛŋwaanɩ amʋ dam dɩm wʋ́ tiini dɩ tʋŋɩ balʋ na bwǝnǝ tɩn tee nɩ mʋ.»

Mʋ kʋ kuri amʋ kɩ wʋpolo zanzan dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ nɩ a bwǝnǝ tɩn, sɩ kʋ pa Zezi Krisi dam dɩm taa kwǝli-nɩ. ¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ, a na yǝni a bwǝnǝ, naa nɔɔna na jɩgɩ-nɩ ba twɩa, naa cam dɩ bɛɛsɩm dɩ liǝ na jɩgɩ-nɩ, amʋ ta jɩgɩ wʋpolo dɩ kʋntʋ maama Zezi Krisi ŋwaanɩ. Bɛŋwaanɩ, a na yǝni a bwǝnǝ maŋa kalʋ tɩn, kantʋ maŋa nɩ mʋ Zezi pa-nɩ dam.

Pooli na li Korɛntɩ tiinǝ bam ŋwaanɩ te tɩn

¹¹ Amʋ na brɩ a tɩtɩ te tɩn yɩ jwǝrim mʋ, yɩ kʋ yɩ abam fɩfɩʋn ŋwaanɩ mʋ a kɩ kʋntʋ. Kʋ yɩ abam mʋ ya maŋɩ sɩ á brɩ amʋ cɩga kam. Kʋ yɩ cɩga mʋ nɩ amʋ daɩ kʋlʋkʋlʋ. Kʋ nan na yɩ balʋ na paɩ ba yɩ Zezi tɩntʋŋna yɩ ba pa ba dwe maama tɩn, a wʋ muri bantʋ yigǝ nɩ dɩ fɩnfɩɩn dɩ. ¹² Amʋ dɛɛn na wʋ abam tee nɩ tɩn, amʋ tʋŋɩ dɩ pu-dɩa mʋ, yɩ Wɛ kɩ wo-kɩnkagɩla dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na brɩ nɩ amʋ sɩɩnɩ a yɩ Zezi tɩntʋŋnʋ tɩn. ¹³ Abam nan bʋŋɩ nɩ a wʋ kɩ abam lanyɩranɩ nɩ a na kɩ Zezi nɔɔna bam je sɩdonnǝ nɩ te tɩn mʋ na? Kʋ nan yɩ cɩga mʋ nɩ a wʋ yaarɩ abam sɩ á pa-nɩ zǝnǝ. Á nan yagɩ kʋntʋ woŋo kʋm á ma cɛ-nɩ.

¹⁴ Amʋ na ti a yigǝ sɩ a ba abam te lele kʋntʋ tɩn, kʋ laan lagɩ kʋ kɩ kuni bɩtɔ mʋ. Amʋ nan daa ta bá yaarɩ abam sɩ á pa-nɩ zǝnǝ. Kʋ nan daɩ á wǝǝnu naa á sǝbu mʋ a laga, kʋ yɩ á tɩtɩ mʋ. Kʋ yɩ kwǝ mʋ lagɩ wǝǝnu ba tiŋi ba biǝ ŋwaanɩ, sɩ kʋ daɩ biǝ mʋ wʋ́ kɩ kʋntʋ ba pa ba kwǝ. Abam nan nyɩ dɩ amʋ biǝ mʋ te. ¹⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ wʋ́ ta jɩgɩ wʋpolo sɩ a kwe a wǝǝnu maama a cɔgɩ kʋ wǝli dɩ a tɩtɩ yɩra abam ŋwaanɩ. Amʋ na tiini a soe abam te tɩn, kʋ maŋɩ sɩ abam taá ba soe amʋ na?

¹⁶ Abam laan lwarɩ nɩ a dɛɛn ba yaarɩ abam amʋ zǝnǝ ŋwaanɩ. Nɔɔna badaara nan tɛ nɩ, amʋ kɩ swan mʋ a ma joŋi á sǝbiǝ. ¹⁷ Kʋ nan na yɩ amʋ na tʋŋɩ nɔɔna balʋ maama abam tee nɩ tɩn, a wʋ tɔgɩ ba wʋlʋwʋlʋ ŋwaanɩ a pini abam sǝbu. ¹⁸ Kʋ na yɩ Titi, a dɛɛn loor-o mʋ sɩ o ba abam te, yɩ a tʋŋɩ dɩ́ ko-bu wʋdoŋ sɩ o tɔgɩ dɩd-o o ba. Titi nan wʋ pini abam kʋlʋkʋlʋ. Abam paɩ sɩ Titi dɩ amʋ wʋbʋŋa daɩ bɩdwɩ mʋ na? Dɩbam nan tɔgɩ cwǝŋǝ dɩdʋa mʋ.

¹⁹ Abam bʋŋɩ nɩ dɩ́ na ŋɔɔnɩ tɩntʋ maama tɩn, kʋ yɩ abam yigǝ nɩ mʋ dɩ́ ŋɔɔnɩ sɩ dɩ́ ma joŋi dɩ́ tɩtɩ na? Dɩ́ nan na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, kʋ yɩ Wɛ yigǝ nɩ mʋ dɩ́ ŋɔɔna.

A badon-sonnu-ba, dɩ́ na kɩ kʋlʋ maama tɩn yɩ sɩ dɩ́ zǝni abam mʋ, sɩ á vu yigǝ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ²⁰ Amʋ nan jɩgɩ liǝ mʋ abam ŋwaanɩ sɩ, a na tu abam te, abam bá ta yɩ nɩ amʋ na lagɩ te tɩn, yɩ kʋʋ́ pa amʋ dɩ bá ta yɩ nɩ abam na lagɩ te tɩn. Amʋ ta maa jɩgɩ liǝ sɩ á wʋ́ ta magɩ kantɔgɔ daanɩ, yɩ á jɩgɩ wʋ-gʋrʋ dɩ ban-zɔŋɔ, yɩ á lagɩ á yɩratʋ zǝnǝ, yɩ á twɩ daanɩ, yɩ á yɩ bɩbarɩ-nyɩna, yɩ á gooni daanɩ, yɩ á kwǝri á kɩ yɔɔ yɔɔ. ²¹ Amʋ daa ta jɩgɩ liǝ mʋ dɩ abam sɩ, amʋ na joori a ba á te, amʋ Tu Wɛ wʋ́ pa a na cavɩɩra abam ŋwaanɩ, dɩ abam zanzan na wʋ lǝni á wʋ dɩ lwarɩm dɩlʋ á na maŋɩ á kɩ tɩn. Amʋ na nɛ kʋntʋ, kʋʋ́ pa a wʋ cɔgɩ zanzan dɩ á ta na kɩ wo-digiru dɩ boorim kikiǝ dwi maama yɩ á ba yagɩ tɩn.

13

Pooli na kaanɩ Korɛntɩ tiinǝ bam te o ma kweeli tɩn

¹ Amʋ na lagɩ a ba abam te lele tɩn, kʋ laan lagɩ kʋ kɩ kuni bɩtɔ mʋ. Wɛ tɔnɔ kʋm nan tagɩ kʋ wɩ: «Nɔɔnʋ na lagɩ sɩ o saŋɩ o doŋ, kʋ maŋɩ sɩ nɔɔna bale naa batɔ mʋ taa yɩ o maana tiinǝ.» ² Kʋntʋ ŋwaanɩ amʋ daa ta lagɩ a kaanɩ abam balʋ dɛɛn na maŋɩ á kɩ lwarɩm tɩn dɩ balʋ na daarɩ tɩn maama, sɩ á lǝni á wʋrʋ dɩ á kǝm-balwaarʋ tɩm. Amʋ daama na wʋ abam tee nɩ tɩn, a maŋɩ a kaanɩ abam kʋntʋ. Amʋ nan daa tǝri abam tee nɩ lele kʋntʋ, yɩ a lagɩ sɩ a ta kaanɩ abam, sɩ kʋ kɩ kuni bɩle. Kʋntʋ ŋwaanɩ, taá ye-na nɩ, amʋ na joori a ba sɩ a na abam, nɔɔnʋ wʋlʋ maama daa ta na wʋ zagɩ o kikiǝ tɩn bá lu. ³ Kʋntʋ mʋ abam wʋ́ lwarɩ nɩ kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ Zezi Krisi kwǝrǝ mʋ a jɩgɩ a ŋɔɔna, nɩ abam na maŋɩ á lagɩ sɩ á lwarɩ te tɩn. Zezi na kɩ abam te tɩn ba brɩ nɩ o bwǝnǝ, o brɩ o dam mʋ abam tɩtarɩ nɩ. ⁴ Kʋ nan yɩ cɩga, o sɛ o tu o tɩtɩ o ji nabwǝm yɩ ba pa-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ. Kʋ daarɩ o laan nan jɩgɩ ŋwɩa Wɛ dam dɩm ŋwaanɩ mʋ. Dɩbam na yɩ o nɔɔna tɩn, dɩbam dɩ bwǝnǝ mʋ, dɩ́ nan na ŋwɩ dɩd-o tɩn, dɩ́ na wʋ́ kɩ te dɩ abam tɩn yɩ Wɛ dam dɩm ŋwaanɩ mʋ.

⁵ Abam nan maŋɩ sɩ á maanɩ á tɩtɩ mʋ á nii, á jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi na. Abam na maanɩ á tɩtɩ kʋntʋ, á bá lwarɩ nɩ Zezi Krisi wʋra dɩ abam na? Naa kʋ yɩ abam maŋɩ á tɩtɩ mʋ yɩ á maŋɩ á ga? ⁶ Amʋ nan jɩgɩ tɩɩna sɩ á maanɩ á lwarɩ nɩ dɩbam sɩɩnɩ dɩ́ yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋna mʋ. ⁷ Dɩ́ yǝni dɩ́ loori Wɛ dɩ́ pa abam, sɩ á yɩ taá kɩ lwarɩm mʋ. Kʋ daɩ nɩ dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ brɩ nɔɔna mʋ nɩ dɩ́ yɩ Zezi tɩntʋŋna. Dɩ́ nan lagɩ sɩ á taá kɩ kʋlʋ na lana tɩn mʋ, dɩ nɔɔna na maŋɩ ba brɩ nɩ dɩbam mʋ tʋŋɩ dɩ́ ga dɩ. ⁸ Dɩbam bá sɛ sɩ dɩ́ kɩ kʋlʋ na wʋ́ cɔgɩ Wɛ cɩga kam tɩn, dɩ́ wʋ́ ta kɩ te na wʋ́ zǝni-ka tɩn mʋ. ⁹ Abam na jɩgɩ Wɛ dam dɩm, yɩ dɩbam na maŋɩ dɩ́ bwǝnǝ, dɩ́ ta jɩgɩ wʋpolo. Dɩ́ nan wʋ́ ta loori Wɛ sɩ DƖ zǝni abam, sɩ á bɩ lanyɩranɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ¹⁰ Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩntʋ a pa abam yɩ a tǝri á tee nɩ, sɩ a na tu á te, sɩ a daa yɩ kɩ kǝm-cɛɛrɩ dɩ abam dɩ dam dɩlʋ dɩ́ Yuutu wʋm na pɛ-nɩ tɩn. Dam dɩm kʋntʋ yɩ sɩ a ma fɔgɩ abam mʋ, sɩ kʋ daɩ sɩ a ma cɔgɩ abam.

Pooli na jɔɔnɩ Korɛntɩ tiinǝ bam o ma kweeli te tɩn

¹¹ A ko-biǝ-ba, Wɛ wʋ́ pa á jǝni lanyɩranɩ. Kwaanɩ-na sɩ Wɛ wʋ́ pa á bɩ lanyɩranɩ DƖ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. Á nan kɩ-na nɩ amʋ na loori abam te tɩn. Á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ, sɩ á daarɩ á taá jɩgɩ bɩcarɩ-zuru, sɩ Wɛ dɩlʋ na paɩ sono dɩ bɩcarɩ-zuru tɩn wʋ́ ta wʋ abam tee nɩ.

¹² Á na jeeri daanɩ, sɩ á taá jɔɔnɩ daanɩ lanyɩranɩ dɩ sono dɩ wʋ-poŋo.

Wɛ nɔɔna bam maama jɔɔnɩ abam.

¹³ Dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam maama yu-yoŋo,

Baŋa-Wɛ sono kʋm wʋ́ ta wʋ á tee nɩ,

yɩ DƖ Joro kʋm wʋ́ pa á taá ŋwɩ daanɩ dɩ ywǝǝni. ^1:19\f3 8:4 Nii-na Rom 15:26.

GAL

Galatɩ

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Galatɩ tiinǝ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pooli pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Galatɩ nɩ tɩn mʋ. O dɛɛn na kaagɩ je sɩm kʋntʋ nɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ o brɩ nɔɔna tɩn, badaara kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. Kʋntʋ kwaga nɩ, nɔɔna badonnǝ dɩ ma daa ba ba brɩ nɔɔna bam nɩ balʋ na daɩ Zwifǝ tɩn dɩ maŋɩ sɩ ba sɛ Zwifǝ cullu tɩm, sɩ baara dɩ go dɩ ba bǝkǝri nɩ Zwifǝ cullu tɩm na brɩ te tɩn.

Pooli nan vɩn zaasɩm dɩm kʋntʋ, dɩ na daɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn ŋwaanɩ. O laan ma pʋpʋnɩ sɩ o pa balʋ maama ya na ywǝri ba tɔgɩ vwan zaasɩm dɩm kʋntʋ tɩn, sɩ ba joori ba tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ kam. O maa brɩ nɩ, kʋ yɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi yɩ ba na o ŋwɩa kam tɩn (2:20) mʋ wʋ́ wanɩ kʋ pa ba maŋɩ lanyɩranɩ Wɛ yigǝ nɩ, sɩ kʋ daɩ ba na sɛ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ.

Pooli dɛ yigǝ o brɩ Zezi dɛɛn na bǝŋ-o sɩ o taa yɩ o tɩntʋŋnʋ, dɩ Zezi tɩtɩ na brɩ-o o kwǝr-ywǝŋǝ kam te tɩn. O brɩ wʋm dɩ Zezi tɩntʋŋna badaara bam na kɩ ni daanɩ, sɩ wʋm taa tʋŋɩ dwi-gɛ tiinǝ tee nɩ, yɩ ba sɛ nɩ o zaasɩm dɩm tɔgɩ Zezi cɩga kam tɩn. O wɩ sɩ o jɩgɩ ni sɩ o taa yɩ Zezi tɩntʋŋnʋ Wɛ na bǝŋ-o yɩ kʋ daɩ nabiinǝ tɩn ŋwaanɩ (pɔɔrɩm 1-2).

O maa ma Wɛ twaanʋ tɩlʋ na maŋɩ tɩ pʋpʋnɩ faŋa faŋa tɩn o brɩ nɩ, n na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi mʋ nń na vrɩm, sɩ kʋ daɩ n na tɔgɩ Zwifǝ bam cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ. Zezi na tɩgɩ tʋʋn-dagara baŋa nɩ tɩn, o pɛ dɩ́ laan te dɩ́ tɩtɩ, dɩ́ daa bá ta yɩ cullu gambɛ (pɔɔrɩm 3-4).

Tɔnɔ kʋm tiim jǝgǝ nɩ, o brɩ nɩ dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá ŋwɩ nɩ balʋ na te ba tɩtɩ te tɩn mʋ. Kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ pa Wɛ Joro kʋm vaŋɩ dɩbam kʋ pa dɩbam ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na lana tɩn, sɩ dɩ́ taá jɩgɩ da-sono (pɔɔrɩm 5-6).

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

GALATƖ TIINƎ tɩn

1

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ na yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ. Kʋ daɩ nabiinǝ mʋ tʋŋɩ-nɩ, kʋ nan daɩ nɔɔnʋ mʋ tiŋi-nɩ sɩ a taa yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ. Kʋ yɩ Zezi Krisi tɩtɩ mʋ kuri-nɩ, dɩdaanɩ dɩ́ Ko Wɛ dɩlʋ na bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ tɩn.

² Dɩ́ ko-biǝ balʋ maama na wʋ amʋ tee nɩ tɩn dɩ jɔɔnɩ abam balʋ na yɩ Zezi kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna yɩ á zʋʋrɩ Galatɩ tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn.

³ Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

⁴ Zezi Krisi nan mʋ dɛ dɩ́ Ko Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn maama yɩ o sɛ sɩ o tɩ dɩbam lwarɩm ŋwaanɩ, sɩ o ma wanɩ o vrɩ dɩbam zɩm lʋgʋ baŋa wo-balwaarʋ tɩm wʋnɩ.

⁵ Baŋa-Wɛ maŋɩ dɩ zulǝ mʋ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. *

Kwǝr-ywǝŋǝ kadoŋ daa tǝrǝ kʋ na daɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kam yɩranɩ

⁶ Abam na kɩ te tɩn nan mʋ pɛ amʋ yɩra sɔɔrɩ. Wɛ dɛ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ DƖ kuri abam zaanɩ sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna, yɩ á laan da á zaŋɩ á ma á kwaga á ya dɩntʋ, sɩ á daarɩ á sɛ kwǝr-ywǝŋǝ kadoŋ. ⁷ Kʋ yɩ cɩga mʋ, kwǝr-ywǝŋǝ kadoŋ daa tǝrǝ, kʋ na daɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ brɩ abam tɩn yɩranɩ. Amʋ nan tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ nɔɔna badaara mʋ wʋ abam tɩtarɩ nɩ ba na kwaanɩ sɩ ba pipiri Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam, yɩ ba paɩ á wʋbʋŋa vugimǝ. ⁸ Nɔɔnʋ nan na tu á te yɩ o brɩ abam kwǝr-ywǝŋǝ kadoŋ, yɩ ka daɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ brɩ abam tɩn, sɩ á yɩ sɛ kʋntʋ tu. Kʋ na maŋɩ kʋ yɩ dɩbam tɩtɩ wʋ nɔɔnʋ, naa kʋ na yɩ malɛka * mʋ zɩ nuŋi wɛyuu, yɩ ka na brɩ abam kwǝr-ywǝŋǝ kadoŋ, Wɛ wʋ́ cɔgɩ kʋ tu. ⁹ Amʋ nan ta wʋ́ joori a fɔgɩ a ta nɩnɛɛnɩ dɩbam na maŋɩ dɩ́ ta kʋlʋ dɩ abam tɩn. Nɔɔnʋ na brɩ abam kwǝr-ywǝŋǝ kadoŋ, yɩ kʋ daɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ á na maŋɩ á sɛ tɩn, Wɛ wʋ́ cɔgɩ kʋ tu.

¹⁰ A na tagɩ kʋlʋ tɩn, kʋ daɩ nɩ a lagɩ sɩ nabiinǝ mʋ sɛ nɩ a na kɩ kʋlʋ tɩn maŋɩ, kʋ yɩ sɩ Wɛ mʋ sɛ nɩ a na kɩ te tɩn maŋɩ. A nan ba lagɩ sɩ a pa nabiinǝ wʋrʋ poli dɩ amʋ. A ya na lagɩ kʋntʋ, a bá wanɩ a taa yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ.

Kʋ na kɩ te yɩ Pooli ji Zezi tɩntʋŋnʋ tɩn

¹¹ A ko-biǝ-ba, a lagɩ sɩ á lwarɩ nɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ amʋ dɛɛn na tɔɔlɩ a brɩ abam tɩn wʋ nuŋi nabiinǝ te. ¹² Kʋ daɩ nabiinu mʋ kwe-ka o pa-nɩ sɩ a tɔɔlɩ. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ zaasɩ-nɩ-ka. Kʋ yɩ Zezi Krisi tɩtɩ mʋ vɩɩrɩ amʋ o kwǝr-ywǝŋǝ kam.

¹³ Abam maŋɩ á ni amʋ dɛɛn na tɔgɩ Zwifǝ cullu tɩm cwǝŋǝ kam yɩ a kɩ te tɩn. A dɛɛn tiini a bɛɛsɩ Zezi nɔɔna bam, yɩ a ya kwaana sɩ a cɔgɩ ba kɔgɔ kʋm maama. ¹⁴ Kʋ na yɩ a yuu donnǝ bam wʋnɩ, a dɛɛn sɛ Zwifǝ bam cullu tɩm a dwǝni ba zanzan, amʋ dɛɛn na kwaanɩ a tɔgɩ dɩ́ nabaara bam cwe sɩm lanyɩranɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁵ Dɩ kʋntʋ maama, Wɛ kɩ-nɩ yu-yoŋo yɩ DƖ kuri-nɩ kʋ loori ba na wʋ́ lʋ-nɩ tɩn. DƖ laan ma bǝŋi-nɩ sɩ a taa tʋŋɩ a pa-DƖ. ¹⁶ Maŋa kalʋ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn mʋ DƖ vɩɩrɩ-nɩ sɩ a lwarɩ DƖ Bu wʋm, sɩ a daarɩ a tɔɔlɩ o kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ dwi-gɛ * tiinǝ. Maŋa kam kʋntʋ nɩ a wʋ ve a bwe nɔɔn-nɔɔnʋ woŋo ka ŋwaanɩ. ¹⁷ Amʋ wʋ ve Zeruzalɛm sɩ a na balʋ na maŋɩ ba yɩ Zezi tɩntʋŋna ba loori amʋ tɩn. A nan yɔɔrɩ Arabi mʋ a vu. Kʋntʋ kwaga nɩ mʋ a laan joori a ba Damasɩ.

¹⁸ Bɩna yatɔ na kɛ tɩn, a laan ma zaŋɩ a vu Zeruzalɛm sɩ a na Pɩyɛɛrɩ, sɩ dɩ́ lwarɩ daanɩ. A ma kɩ da fugǝ-yanu o tee nɩ. ¹⁹ Amʋ daa wʋ nɛ Zezi tɩntʋŋnʋ wʋdoŋ a wǝli da, kʋ na daɩ dɩ́ Yuutu Zezi nyaanɩ Zakɩ yɩranɩ mʋ a nɛa.

²⁰ A na pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩlʋ maama tɩn yɩ cɩga mʋ. Wɛ ye amʋ wʋ. Kʋ nan daɩ vwan mʋ a fɔga.

²¹ Kʋntʋ kwaga nɩ, a laan ma zaŋɩ a tʋlɩ a vu Siiri dɩ Silisi tɩɩnɩ dɩm. ²² Zezi Krisi nɔɔna balʋ na wʋ Zude tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn ya daa ta wʋ nɛ amʋ dɩ ba yi. ²³ Ba nan maŋɩ ba ni nɔɔna badaara na tɛ amʋ taanɩ ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ dɛɛn ya na bɛɛsɩ dɩbam tɩn laan mʋ zagɩ o kikiǝ, yɩ o wʋra o tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam sɩ o pa nɔɔna ba ba sɛ Zezi Krisi, yɩ kʋ yɩ Zezi cwǝŋǝ kam kʋntʋ mʋ o dɛɛn kwaana sɩ o ya cɔgɩ.»

²⁴ Ba na ni amʋ taanɩ kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa ba zuli Wɛ lanyɩranɩ.

2

Pooli na ŋɔɔnɩ dɩ Zezi tɩntʋŋna badonnǝ te tɩn

¹ Bɩna fugǝ yana na kɛ tɩn, amʋ dɩ Banabasɩ ma joori dɩ́ vu Zeruzalɛm. A ma ja Titi dɩ a wǝli da. ² Kʋ nan yɩ Wɛ mʋ brɩ-nɩ sɩ a vu dáanɩ. A ma vu a na balʋ ba na nii nɩ ba yɩ Zezi kɔgɔ kʋm yigǝ tiinǝ tɩn. A na nɛ-ba tɩn, amʋ dɩ bantʋ yɩranɩ ma jǝni daanɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ, sɩ a pa ba lwarɩ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ a na yǝni a brɩ dwi-gɛ * tiinǝ bam tɩn. Bɛŋwaanɩ amʋ ba lagɩ sɩ a na puli a brɩ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ tɩn dɩ a ta na jɩgɩ kalʋ a brɩ lele tɩn ji kafɛ.

³ Titi wʋlʋ na tɔgɩ dɩ amʋ o vu Zeruzalɛm tɩn maa yɩ Grɛkɩ tu. Ba nan wʋ fɩ-o ba pa o go nɩ Zwifǝ bam na goni ba bǝkǝri * te tɩn. ⁴ Nɔɔna badaara nan mʋ wʋra ba na paɩ ba yɩ Zezi karabiǝ yɩ ba yagɩ ba daɩ. Nɔɔna bam kʋntʋ ya ŋɔgɩ mʋ ba zʋ Zezi kɔgɔ kʋm wʋ, sɩ ba maanɩ dɩbam ba nii dɩ́ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi yɩ dɩ́ te dɩ́ tɩtɩ te tɩn. Ba nan lagɩ sɩ ba pa dɩ́ joori dɩ́ ji gambɛ mʋ Zwifǝ bam cullu tɩm ŋwaanɩ. ⁵ Dɩ́ nan wʋ sɛ-ba dɩ fɩnfɩɩn dɩ, sɩ ba yɩ wanɩ ba cɔgɩ cɩga kalʋ abam na maŋɩ á lwarɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn.

⁶ Amʋ dɛɛn na ve a ŋɔɔnɩ dɩ balʋ ba na wɩ ba yɩ Zezi kɔgɔ kʋm yigǝ tiinǝ tɩn, ba wʋ nɛ woŋo sɩ ba wǝli amʋ zaasɩm dɩm nɩ. Ba nan na sɩɩnɩ ba yɩ yigǝ tiinǝ, naa ba na daɩ dɩ, kʋ daɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ amʋ, bɛŋwaanɩ Wɛ ba kuri nɔɔna daanɩ. ⁷ Bantʋ nan nɛ nɩ Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ kɩ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam amʋ jɩŋa nɩ sɩ a ja vu a brɩ dwi-gɛ tiinǝ, nɩ DƖ na kɩ-ka Pɩyɛɛrɩ jɩŋa nɩ sɩ o ma brɩ Zwifǝ bam te tɩn. ⁸ Bɛŋwaanɩ Wɛ mʋ pɛ Pɩyɛɛrɩ dam sɩ o taa yɩ Zezi tɩntʋŋnʋ Zwifǝ bam ŋwaanɩ. Kʋ nan yɩ dɩntʋ dɩ mʋ pɛ amʋ dam sɩ a taa yɩ Zezi tɩntʋŋnʋ dwi-gɛ tiinǝ bam ŋwaanɩ. ⁹ Zakɩ dɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ Zan balʋ ba na nii nɩ ba yɩ Zezi kɔgɔ kʋm dɩdɛɛra tɩn ma lwarɩ nɩ, kʋ yɩ Wɛ mʋ pɛ-nɩ yu-yoŋo sɩ a taa tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba ma sɛ sɩ amʋ dɩ Banabasɩ taa tʋŋɩ dɩ ba, yɩ ba ja dɩ́ jɩa. Dɩ́ maama ma sɛ nɩ amʋ dɩ Banabasɩ maŋɩ sɩ dɩ́ vu dwi-gɛ tiinǝ bam te mʋ dɩ́ brɩ-ba Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, sɩ bantʋ dɩ maŋɩ Zwifǝ bam tee nɩ ba brɩ-ka. ¹⁰ Woŋo dɩdʋa yɩranɩ mʋ ba loori dɩbam, sɩ dɩ́ yɩ swe kʋ ni nɩ. Kʋ yɩ sɩ dɩ́ guli dɩ́ zǝni yinigǝ tiinǝ balʋ na wʋ ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn. Mʋ woŋo kʋlʋ a na tiini a kwaanɩ a kɩa.

Pooli na brɩ nɩ Pɩyɛɛrɩ kɩ kʋ wʋ maŋɩ te tɩn

¹¹ Kʋ daarɩ maŋa kalʋ Pɩyɛɛrɩ dɛɛn na tu o wʋ Antɩɔsɩ nɩ tɩn, mʋ amʋ kaan-o jaja, sɩ a brɩ-o nɩ o wʋ kɩ cɩga. ¹² Bɛŋwaanɩ, o na yi Antɩɔsɩ tɩn, o yǝni o tɔgɩ o di dɩ dwi-gɛ * tiinǝ mʋ. Kʋ daarɩ, nɔɔna badonnǝ na nuŋi Zakɩ-ba te ba ba dáanɩ tɩn, Pɩyɛɛrɩ laan pipiri o wʋbʋŋa yɩ o vɩn sɩ o taa tɔgɩ o di dɩ dwi-gɛ tiinǝ bam. O pɔɔrɩ o tɩtɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ o kwarɩ balʋ na brɩ nɩ wʋlʋ maama na tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ tɩn maŋɩ sɩ o go nɩ Zwifǝ bam na goni ba bǝkǝri * te tɩn. ¹³ Zwifǝ balʋ na tu ba sɛ Zezi tɩn badaara dɩ ma ji pipiri-nyɩna nɩ Pɩyɛɛrɩ na kɩ te tɩn, yɩ Banabasɩ dɩ yagɩ o tɩtɩ o pa ba ja-o ba zʋ ba pipirim dɩm wʋnɩ. ¹⁴ Kʋntʋ mʋ a nɛ nɩ ba daa ba tɔgɩ cɩga kalʋ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam na brɩ tɩn. A laan ma zɩgɩ ba maama yigǝ nɩ, yɩ a ta dɩ Pɩyɛɛrɩ a wɩ: «Nmʋ yɩ Zwifu mʋ, yɩ n kɩ nɩ n yɩ dwi-gɛ tu mʋ te yɩ n daa ba tɔgɩ Zwifǝ cullu tɩm. Bɛɛ nan mʋ yɩ n laan lagɩ sɩ n fɩn dwi-gɛ tiinǝ bam sɩ ba sɛ Zwifǝ bam cullu tɩm?»

¹⁵ Kʋ yɩ cɩga mʋ, dɩbam yɩ Zwifǝ bam tɩtɩ dwi mʋ, sɩ dɩ́ daɩ dwi-gɛ tiinǝ balʋ na yǝri Wɛ cullu tɩm tɩn. ¹⁶ Dɩ kʋ dɩ, dɩbam laan tu dɩ́ lwarɩ nɩ nɔɔnʋ wʋ́ na cɩga Wɛ tee nɩ mʋ dɩ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi yɩranɩ, sɩ kʋ daɩ nɩ o na sɛ cullu tɩlʋ Wɛ na pɛ Zwifǝ bam tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ tɩn, dɩ́ tu dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi sɩ kʋ pa dɩ́ na cɩga mʋ Wɛ tee nɩ, bɛŋwaanɩ kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o na cɩga Wɛ tee nɩ DƖ cullu tɩm sɛɛm ŋwaanɩ.»

¹⁷ Dɩbam balʋ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn jɩgɩ tɩɩna nɩ dɩ́ wʋ́ na cɩga Wɛ tee nɩ. Kʋ nan ya na yɩ cɩga nɩ dɩbam balʋ na ba tɔgɩ Zwifǝ bam cullu tɩm tɩn yɩ nɔn-balwaarʋ mʋ Wɛ yigǝ nɩ, kʋ brɩ nɩ Zezi tɩtɩ mʋ ganɩ dɩbam sɩ dɩ́ tusi na? Aye. Kʋ daɩ kʋntʋ. ¹⁸ Amʋ nan na joori a pipiri a sɛ Zwifǝ cullu tɩm a ya na maŋɩ a yagɩ tɩ tɔgɩm tɩn, kʋ brɩ nɩ a yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na kɩ o cɔgɩ cullu tɩm tɩn mʋ. ¹⁹ Wɛ cullu tɩm tɩtɩ mʋ brɩ nɩ amʋ nyɩ dɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na tɩgɩ tɩn mʋ te, tɩ nan daa ba jɩgɩ dam amʋ baŋa nɩ Zezi na vrɩ-nɩ tɩn ŋwaanɩ. Kʋ nan kɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa a taa ŋwɩ Wɛ ŋwaanɩ mʋ. ²⁰ Ba dɛɛn na pagɩ Zezi Krisi tʋʋn-dagara * baŋa nɩ tɩn, kʋ nyɩ dɩ amʋ tɔgɩ dɩd-o mʋ a tɩ. Kʋ daa daɩ amʋ tɩtɩ mʋ ŋwɩ, kʋ yɩ Zezi Krisi mʋ ŋwɩ a wʋnɩ. A na jɩgɩ ŋwɩa kalʋ lele kʋntʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, kʋ yɩ a na kɩ a wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ Bu Zezi tɩn ŋwaanɩ mʋ. Wʋntʋ mʋ soe amʋ, yɩ o sɛ o tɩ amʋ ŋwaanɩ. ²¹ A bá sɛ sɩ a vɩn Wɛ pɛɛrɩ dɩlʋ DƖ na pɛ-nɩ zaanɩ tɩn. Nɔɔnʋ ya na wʋ́ wanɩ o na cɩga Wɛ tee nɩ o na tɔgɩ DƖ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ, kʋ brɩ nɩ Zezi Krisi tʋʋnɩ dɩm ya yɩ kafɛ mʋ.

3

Dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi mʋ dɩ́ wʋ́ na cɩga Wɛ tee nɩ

¹ Abam Galatɩ tiinǝ-ba, á kikiǝ nyɩ dɩ ba tulimi abam mʋ ba pa á swan daa tǝrǝ te. Ba dɛɛn tɔɔlɩ ba brɩ abam jaja kʋ na kɩ te yɩ Zezi Krisi tɩ tʋʋn-dagara * kam baŋa nɩ tɩn. ² A nan lagɩ a bwe abam woŋo dɩdʋa yɩranɩ mʋ a nii. Abam dɛɛn na joŋi Wɛ Joro * kʋm yɩ kʋ wʋ á wʋnɩ tɩn, kʋ yɩ á tɩtʋŋa na tɔgɩ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ mʋ na? Awo. Kʋ yɩ á na ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam yɩ á sɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ. ³ Bɛɛ mʋ yɩ á ba jɩgɩ swan kʋntʋ? Abam na puli á tɔgɩ Zezi dɩ Wɛ Joro kʋm dam tɩn, á laan lagɩ sɩ á pipiri á da-o dɩ á tɩtɩ dam mʋ á vu á guri na? ⁴ Wǝǝnu tɩlʋ maama na kɩ abam tɩtarɩ nɩ tɩn wʋ́ ji kafɛ mʋ na? Aye. Amʋ bʋŋɩ nɩ tɩ bá ji kafɛ. ⁵ Wɛ na pɛ abam DƖ Joro kʋm yɩ DƖ daarɩ DƖ kɩ wo-kɩnkagɩla abam tɩtarɩ nɩ tɩn, DƖ kɩ kʋntʋ abam tɩtʋŋa na tɔgɩ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ mʋ na? Aye. Kʋ yɩ á na ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam yɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ mʋ.

⁶ Kʋntʋ mʋ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: Abraham * kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, yɩ Wɛ pa o na cɩga kʋ ŋwaanɩ. ⁷ Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa á lwarɩ nɩ Abraham dwi tiinǝ cɩga cɩga yɩ balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ. ⁸ Faŋa faŋa tɩn kʋ maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: Wɛ wʋ́ pa dwi-gɛ * tiinǝ dɩ na cɩga DƖ tee nɩ, dɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ. Mʋ kʋ kuri Wɛ dɛ yigǝ DƖ ta DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ Abraham DƖ wɩ: «Amʋ wʋ́ ta nmʋ ŋwaanɩ mʋ a kɩ lʋgʋ baŋa dwi maama lanyɩranɩ.» ⁹ Kʋntʋ tɩn, balʋ maama dɩ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ nɩ Abraham dɛɛn na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ te tɩn, Wɛ dɩ wʋ́ kɩ-ba lanyɩranɩ.

¹⁰ Kʋ daarɩ balʋ na tɩɩgɩ cullu tɩm sɩ ba ma na cɩga Wɛ tee nɩ tɩn wʋ́ na cɔgɩm. Bɛŋwaanɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Wʋlʋ maama na wʋ tɔgɩ kʋlʋ maama na pʋpʋnɩ kʋ kɩ Wɛ cullu tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn, Wɛ wʋ́ cɔgɩ kʋntʋ tu.»

¹¹ Dɩ́ nan ye lanyɩranɩ nɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ bá na cɩga Wɛ tee nɩ dɩ o na tɔgɩ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ. Kʋ nan pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Wʋlʋ na jɩgɩ cɩga Wɛ tee nɩ tɩn mʋ yɩ wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn, oó na ŋwɩa cɩga cɩga.» ¹² Nɔɔnʋ na tɔgɩ cullu tɩm kʋ daɩ nɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, nɩ kʋ na pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Wʋlʋ na kɩ Wɛ cullu tɩm na brɩ te tɩn wʋ́ na ŋwɩa kʋ ŋwaanɩ.»

¹³ Dɩbam nan na wʋ kɩ kʋlʋ maama Wɛ cullu tɩm na brɩ tɩn, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ na cɔgɩm mʋ. Zezi Krisi nan mʋ tɩgɩ tʋʋn-dagara kam baŋa nɩ o ma lɩ dɩbam cɔgɩm dɩm kʋntʋ wʋnɩ. Wɛ ma pa Zezi lǝni dɩbam yuu nɩ o na cɔgɩm dɩlʋ dɩbam ya na maŋɩ sɩ dɩ́ na tɩn. Kʋ yɩ nɩ kʋ na pʋpʋnɩ kʋ wɩ: «Wʋlʋ maama ba na gʋ ba lǝ daa yuu nɩ tɩn, Wɛ mʋ cɔgɩ kʋntʋ tu.» ¹⁴ Zezi Krisi dɛɛn sɛ o tɩ kʋntʋ doŋ mʋ, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa Wɛ kɩ dwi-gɛ tiinǝ dɩ lanyɩranɩ, nɩ DƖ dɛɛn na goni ni dɩ Abraham te tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩbam wʋ́ wanɩ dɩ́ joŋi Wɛ Joro kʋm, nɩ DƖ na goni ni sɩ DƖ pa dɩbam te tɩn, dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ.

Wɛ na goni ni DƖ pa Abraham te tɩn

¹⁵ A ko-biǝ-ba, a lagɩ a ma lʋgʋ baŋa woŋo mʋ a ma brɩ abam Wɛ cɩga kam na yɩ te tɩn. Nɔɔna bale na kɩ ni dɩdʋa ba go ni ba pa daanɩ woŋo baŋa nɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá wanɩ o cɔgɩ ba ni dɩm kʋntʋ, naa o kɩ woŋo kʋdoŋ o daa wǝli da. ¹⁶ Wɛ dɛɛn na goni ni dɩ Abraham * tɩn, kʋ yɩ dɩ o naa kʋm dɩ mʋ. Kʋ na pʋpʋnɩ te tɩn, kʋ wʋ tagɩ nɩ ‹o naarʋ›. Kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ ‹o naa› mʋ. Kʋ brɩ nɩ kʋ yɩ nɔɔnʋ dɩdʋa taanɩ mʋ, yɩ o naa kʋm kʋntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi. ¹⁷ Kʋlʋ amʋ na lagɩ a ta tɩn mʋ yɩ sɩ, Wɛ dɛɛn goni ni dɩ Abraham, yɩ kʋntʋ kwaga nɩ, bɩna biǝ yana dɩ fiintɔ (430) laan na kɛ tɩn, DƖ daa ma kwe DƖ cullu tɩm DƖ pa Zwifǝ bam. Wɛ cullu tɩm kʋntʋ nan bá wanɩ tɩ cɔgɩ ni dɩlʋ DƖ ya na maŋɩ DƖ go dɩ Abraham tɩn. Tɩ bá wanɩ tɩ pa DƖ ni-gonim dɩm ji kafɛ. ¹⁸ Wɛ ya na pɛ nɔɔna DƖ pɛɛrɩ dɩm ba na tɔgɩ DƖ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ mʋ, DƖ ni-gonim dɩm ya daa ba jɩgɩ kuri. Dɩ́ nan ye nɩ, Wɛ pɛ Abraham DƖ pɛɛrɩ dɩm DƖ na goni ni dɩd-o tɩn ŋwaanɩ mʋ.

Wɛ cullu tɩm kuri na yɩ te tɩn

¹⁹ Kʋ nan na yɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ mʋ yɩ Wɛ kwe DƖ cullu tɩm DƖ pa Zwifǝ bam? DƖ kwe-tɩ DƖ wǝli DƖ ni-gonim dɩm nɩ, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa dɩ́ lwarɩ kʋlʋ na yɩ lwarɩm tɩn mʋ. DƖ cullu tɩm dɛɛn maŋɩ sɩ tɩ taa wʋra, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kam Abraham naa kʋm na wʋ́ ba lʋgʋ baŋa tɩn mʋ. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ na goni DƖ ni dɩm o ŋwaanɩ tɩn. Wɛ dɛɛn tɔgɩ DƖ malɛsɩ * sɩm jɩŋa mʋ DƖ kwe DƖ cullu tɩm DƖ pa DƖ nɔɔna bam, yɩ yiginu *f1 * dɛɛn mʋ wʋ bantʋ dɩ Wɛ tɩtarɩ nɩ. ²⁰ Yiginu na wʋ nɔɔna bale tɩtarɩ nɩ, o ba wʋra nɔɔnʋ dɩdʋa ŋwaanɩ, Wɛ nan yɩ dɩdʋa mʋ. DƖ na goni DƖ ni dɩ Abraham tɩn, DƖ yɔɔrɩ DƖ ŋɔɔnɩ dɩ Abraham tɩtɩ mʋ.

²¹ Kʋntʋ maama nan brɩ nɩ Wɛ cullu tɩm warɩ tɩ maŋɩ dɩ DƖ ni-gonim dɩm mʋ na? Awo, kʋ daɩ kʋntʋ. Cullu tǝrǝ tɩ na wʋ́ wanɩ tɩ pa nɔɔna na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. Cullu tɩntʋ doŋ ya na wʋra, tɩ ya wʋ́ wanɩ tɩ pa nɔɔna na cɩga Wɛ tee nɩ. ²² Wɛ tɔnɔ kʋm nan brɩ dɩbam nɩ nabiinǝ maama wʋ lwarɩm dam kuri nɩ mʋ. Kʋntʋ, kʋ yɩ balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn yɩranɩ mʋ wʋ́ joŋi pɛɛrɩ dɩlʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ pa balʋ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn. ²³ Kʋ daarɩ, kʋ na wʋ́ loori sɩ Zezi ba sɩ dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn, dɩbam dɛɛn nyɩ nɩ dɩ́ wʋ pɩɩna digǝ nɩ mʋ te, cullu tɩm na cǝŋi dɩbam tɩn ŋwaanɩ, yɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ Wɛ na vɩɩrɩ dɩbam dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ te tɩn. ²⁴ Kʋntʋ mʋ cullu tɩm dɛɛn jɩgɩ dɩbam tɩ kweǝ, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kam dɩ́ na lwarɩ Zezi Krisi tɩn, sɩ dɩ́ laan na cɩga Wɛ tee nɩ dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn ŋwaanɩ. ²⁵ Dɩbam laan nan na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn, woŋo daa tǝrǝ kʋ na wʋ́ ta te dɩbam.

²⁶ Abam na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, á maama yɩ Wɛ biǝ mʋ á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ. ²⁷ Abam wʋlʋ maama ba na miis-o na wʋnɩ tɩn laan ŋwɩ dɩ Zezi Krisi mʋ, yɩ o nyɩ dɩ Zezi tɩtɩ mʋ te. ²⁸ Kʋntʋ tɩn, kampwara daa tǝri Zwifu dɩ dwi-gɛ * tu laŋa nɩ. Kampwara nan ta tǝri gambaa dɩ wʋlʋ na te o tɩtɩ tɩn laŋa nɩ. Kampwara nan tǝri baarʋ dɩ kaanɩ laŋa nɩ dɩ. Abam na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, á maama yɩ woŋo dɩdʋa mʋ. ²⁹ Abam na yɩ Zezi Krisi nɔɔna tɩn, kʋ pɛ á tɔgɩ á yɩ Abraham naarʋ mʋ, yɩ á wʋ́ joŋi pɛɛrɩ dɩlʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ pa Abraham naarʋ tɩm tɩn.

4

^1-2 Kʋlʋ amʋ na lagɩ a ta tɩn, kʋ nyɩ dɩ bu na wʋ́ ba o joŋi o ko sɔŋɔ o taa te te tɩn mʋ. Wʋntʋ ta na yɩ bu maŋa kalʋ tɩn, nɔɔna mʋ yǝni ba nii o baŋa nɩ, o ta ba te o tɩtɩ, yɩ ba nan ye nɩ wʋntʋ mʋ wʋ́ ba o taa te o ko wʋm wǝǝnu tɩm maama. O na yɩ bu kʋntʋ tɩn, nɔɔna mʋ wʋra ba na nii o wǝǝnu tɩm baŋa nɩ ba pa-o, sɩ kʋ taa ve maŋa kam o ko wʋm na pɛ ni sɩ o taa te o wǝǝnu tɩm tɩn. ³ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ dɩbam dɩ. Dɩ́ dɛɛn ta na wʋ lwarɩ Wɛ cɩga kam na yɩ te tɩn, lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ mʋ te dɩbam nɩ dɩ́ yɩ gambɛ mʋ te. ⁴ Kʋ daarɩ, maŋa kam dɩ́ Ko Wɛ na lagɩ tɩn na sɩɩnɩ ka yi tɩn, DƖ tʋŋɩ DƖ tɩtɩ Bu mʋ yɩ o ba lʋgʋ baŋa. O na tu tɩn, kʋ yɩ kaanɩ mʋ lʋg-o, yɩ o ba o sɛ o tɔgɩ Wɛ cullu tɩm, ⁵ sɩ o wanɩ o vrɩ nɔɔna balʋ cullu tɩm na te tɩn. O ma ŋwɩ dɩ́ lwarɩm jɩnɩ sɩ kʋ pa dɩ́ wanɩ dɩ́ ji Wɛ biǝ. ⁶ Á nan na sɩɩnɩ á ji Wɛ biǝ tɩn, DƖ laan tʋŋɩ DƖ Bu wʋm Joro * mʋ sɩ kʋ ba kʋ taa wʋ á bɩcara nɩ, yɩ kʋ paɩ dɩ́ bǝ Wɛ nɩ ‹dɩ́ Ko Baba›. ⁷ Kʋntʋ maa brɩ nɩ dɩ́ daa daɩ gambɛ, sɩ dɩ́ laan yɩ Wɛ biǝ mʋ. Dɩ́ nan na yɩ Wɛ biǝ kʋntʋ tɩn, Wɛ wʋ́ pa dɩ́ taá te wo-laarʋ tɩlʋ maama DƖ na tiŋi sɩ DƖ pa DƖ biǝ bam tɩn.

Pooli na jɩgɩ liǝ Galatɩ tiinǝ bam ŋwaanɩ te tɩn

⁸ Faŋa faŋa tɩn, abam dɛɛn ya yǝri Wɛ, yɩ á pa lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ te abam nɩ á yɩ gambɛ mʋ te. Abam dɛɛn paɩ tɩ yɩ wa mʋ, yɩ tɩ yagɩ tɩ daɩ kʋlʋkʋlʋ. ⁹ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ abam laan tu á lwarɩ Wɛ. Kʋ nan na yɩ cɩga, Wɛ lwarɩ abam. Bɛɛ nan mʋ yɩ á laan bʋŋɩ sɩ á daa joori á taá zuli lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ tɩlʋ na ba jɩgɩ dam yɩ tɩ ba jɩgɩ kuri dɩ tɩn? Bɛŋwaanɩ mʋ á lagɩ sɩ á joori á ba á taá yɩ tɩ gambɛ? ¹⁰ Abam yǝni á kuri da yadonnǝ sɩ á taá zuli-ya, dɩ canɩ sɩdonnǝ dɩ mɩmɛ sɩdonnǝ bɩnɩ wʋnɩ dɩ bɩna yadonnǝ dɩ. ¹¹ Amʋ jɩgɩ liǝ mʋ abam ŋwaanɩ, sɩ dɛdoŋ amʋ tɩtʋŋa yam maama a na tʋŋɩ abam tee nɩ tɩn wʋ́ ji kafɛ.

¹² A ko-biǝ-ba, a loori abam sɩ á taá lwǝni amʋ á tɔgɩ Wɛ nɩ amʋ na tɔgɩ-DƖ te tɩn, bɛŋwaanɩ amʋ dɩ yɩ nɩ abam na yɩ te tɩn mʋ. A dɛɛn na wʋ abam tee nɩ tɩn, á wʋ kɩ-nɩ kʋlʋkʋlʋ á cɔgɩ. ¹³ Á wʋ́ wanɩ á guli nɩ, kʋ yɩ amʋ yawɩʋ kʋm ŋwaanɩ mʋ pɛ a maŋɩ abam tee nɩ a puli a tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ abam. ¹⁴ Dɩ kʋntʋ dɩ, a yawɩʋ kʋm na tiini kʋ yaarɩ abam te tɩn, á wʋ sɛ sɩ á yáalɩ-nɩ, á nan wʋ yagɩ-nɩ. Abam nan kɩ-nɩ lanyɩranɩ nɩ Wɛ malɛka * mʋ te, yɩ á joŋi-nɩ lanyɩranɩ nɩ Zezi Krisi tɩtɩ mʋ te. ¹⁵ Abam dɛɛn jɩgɩ wʋpolo dɩ amʋ. A ye lanyɩranɩ nɩ, á na jɩgɩ wʋpolo dɩ amʋ te tɩn, á ya na waɩ á yiǝ tɩtɩ dɩ á lǝnǝ, á ya wʋ́ lǝni-ya á pa-nɩ. Bɛɛ nan mʋ kɩa yɩ á wʋpolo kʋm kʋntʋ je? ¹⁶ Amʋ nan na tagɩ cɩga dɩ abam tɩn laan mʋ pɛ a ji á dʋm na?

¹⁷ Kʋ nan na yɩ nɔɔna balʋ na pipiri Wɛ cɩga kam yɩ a maŋɩ a ta ba taanɩ tɩn, bantʋ kwaanɩ sɩ ba pa á wʋbʋŋa taa tɔgɩ-ba mʋ, yɩ kʋ nan ba zǝni abam. Ba lagɩ sɩ ba cɔgɩ amʋ dɩ abam mʋ daanɩ, sɩ á daarɩ á taá tɔgɩ bantʋ. ¹⁸ Nɔɔnʋ na kwaanɩ o tɔgɩ wʋlʋ na tɔgɩ cɩga lanyɩranɩ tɩn kwaga, kʋntʋ lana. Kʋ lana sɩ á taá tɔg-o kʋntʋ maŋa maama mʋ, sɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ maŋa kalʋ yɩranɩ amʋ na wʋ́ ta wʋ abam tee nɩ tɩn.

¹⁹ A biǝ-ba, amʋ daa ta tiini a jɩgɩ yaara abam ŋwaanɩ, nɩ kaanɩ na vri pugǝ te tɩn mʋ. Amʋ nan wʋ́ ta jɩgɩ liǝ kʋntʋ dɩ abam, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kam á na wʋ́ ta ŋwɩ nɩ Zezi Krisi na lagɩ te tɩn. ²⁰ Amʋ ya tiini a lagɩ sɩ a taa wʋ abam tee nɩ mʋ lele kʋntʋ, sɩ a wanɩ a fɔgɩ a ŋɔɔnɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ a brɩ abam, sɩ kʋ zǝni abam. Bɛŋwaanɩ amʋ daa yǝri kʋlʋ a na wʋ́ ta a brɩ abam tɩn.

Agaarɩ dɩ Sara mɩmaŋa yam na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn

²¹ Abam balʋ na lagɩ sɩ á sɛ Wɛ cullu tɩm, á daa ta wʋ lwarɩ Wɛ cullu tɔnɔ kʋm na brɩ te tɩn. ²² Wɛ tɔnɔ kʋm brɩ dɩbam nɩ dɩ́ nabaarʋ Abraham * dɛɛn jɩgɩ bǝkǝri sɩle mʋ. O lʋgɩ dɩdʋa kam dɩ gamba-kana na wʋ o sɔŋɔ nɩ tɩn. Kʋ daarɩ o tɩtɩ kaanɩ wʋm dɩ ma lʋ bǝkǝrǝ o wǝli da. O tɩtɩ kaanɩ wʋm yɩrɩ mʋ Sara, kʋ daarɩ wʋlʋ na yɩ gambaa tɩn yɩrɩ mʋ Agaarɩ. * ²³ Bǝkǝrǝ kalʋ gamba-kana kam na lʋgɩ tɩn lʋra kam dɛ nabiinǝ lʋra cwǝŋǝ na yɩ te tɩn mʋ. Kʋ daarɩ bǝkǝrǝ kalʋ o tɩtɩ kaanɩ wʋm na lʋgɩ tɩn, kʋ yɩ Wɛ na goni ni DƖ pa-o nɩ oó lʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ o lʋga. ²⁴ Kʋ maa yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ dɩ kaana bam kʋntʋ bale, sɩ kʋ brɩ dɩbam cwe sɩle tɔgɩm na yɩ te tɩn. Kaana bale bam kʋntʋ ta brɩ dɩbam Wɛ na goni DƖ ni DƖ pa DƖ nɔɔna bam kuni bɩle te tɩn mʋ. Agaarɩ mʋ nyɩ dɩ cullu tɩlʋ Wɛ na pɛ Zwifǝ bam Sinayi piu kʋm yuu nɩ tɩn. Balʋ na tɔgɩ cullu tɩm kʋntʋ tɩn nyɩ dɩ gambɛ mʋ, nɩ Agaarɩ dɩ o biǝ na yɩ gambɛ te tɩn. ²⁵ Agaarɩ mʋ nyɩ dɩ Sinayi piu kʋm, kʋ na wʋ Arabi nɩ tɩn. Zwifǝ bam dɩ nan tɔgɩ cullu tɩlʋ Wɛ na pɛ dáanɩ tɩn mʋ. Kʋntʋ tɩn, Zeruzalɛm na wʋra zɩm dɩ kʋ nɔn-biǝ bam maama tɩn, ba dɩ yɩ gambɛ mʋ, cullu tɩm na te-ba tɩn ŋwaanɩ. ²⁶ Kʋ nan na yɩ Wɛ tɩtɩ tɩʋ Zeruzalɛm kʋlʋ na wʋ wɛyuu nɩ tɩn, kʋntʋ yɩ tɩʋ kʋlʋ dɩbam na yɩ kʋ nɔn-biǝ tɩn mʋ. Kʋ maa nyɩ dɩ dɩbam nu wʋlʋ na lʋgɩ dɩbam yɩ dɩ́ daɩ gambɛ, nɩ Sara dɛɛn na lʋgɩ o bu wʋm yɩ o daɩ gambaa te tɩn. ²⁷ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Nmʋ wʋlʋ na yɩ ka-dʋgʋ yɩ n wʋ jaanɩ pugǝ n lʋ tɩn,

ta n kɩ wʋpolo sɩ n ta n caka,

nmʋ na wʋ́ di ywǝǝni tɩn ŋwaanɩ.

Bɛŋwaanɩ kaanɩ wʋlʋ barʋ ya na yag-o tɩn laan wʋ́ ba o taa jɩgɩ biǝ zanzan o dwǝni kaanɩ wʋlʋ na jɩgɩ barʋ tɩn.»

²⁸ A ko-biǝ-ba, kʋ na yɩ abam, á laan jigi Wɛ tɩtɩ biǝ mʋ DƖ ni-gonim dɩm ŋwaanɩ, nɩnɛɛnɩ Sara bu Yizakɩ lʋra kam na dɛ te tɩn. ²⁹ Faŋa faŋa tɩn, Abraham bu wʋlʋ lʋra kam na dɛ nabiinǝ lʋra na tɔgɩ te tɩn mʋ bɛɛsɩ o bu wʋlʋ lʋra na tɔgɩ Wɛ Joro * kʋm wʋbʋŋa na yɩ te tɩn. Dɩ zɩm maama dɩ, Wɛ tɩtɩ biǝ bam ta naɩ bɛɛsa kʋntʋ doŋ mʋ. ³⁰ Wɛ tɔnɔ kʋm nan brɩ dɩbam kʋ wɩ: «Zǝli kaanɩ wʋlʋ na yɩ gambaa tɩn dɩ o bu wʋm, sɩ ba nuŋi n sɔŋɔ nɩ. Bɛŋwaanɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ bu wʋm kʋntʋ tɔgɩ dɩ n tɩtɩ kaanɩ wʋm bu wʋm o taa te nmʋ wǝǝnu tɩm.»

³¹ Kʋntʋ, a ko-biǝ-ba, dɩ́ na yɩ Wɛ biǝ tɩn, kʋ brɩ nɩ dɩ́ yɩ Abraham tɩtɩ kaanɩ wʋm biǝ mʋ, yɩ dɩ́ te dɩ́ tɩtɩ, sɩ dɩ́ daɩ gambaa kam biǝ.

5

Zezi Krisi na lagɩ sɩ dɩ́ taá te dɩ́ tɩtɩ te tɩn

¹ Zezi Krisi na vrɩ dɩbam o yagɩ tɩn, kʋ yɩ sɩ dɩ́ taá te dɩ́ tɩtɩ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á daa yɩ sɛ á tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ na wʋ́ pa á joori á ji gambɛ tɩn.

² Nan cǝgi-na amʋ Pooli na lagɩ a ta kʋlʋ dɩ abam tɩn. Abam na sɛ sɩ ba go abam nɩ Zwifǝ bam cullu tɩm na brɩ sɩ ba go ba bǝkǝri * te tɩn, á daa ba jɩgɩ nyɔɔrɩ Zezi Krisi tee nɩ. ³ A ta lagɩ a ta a brɩ abam jaja nɩ, abam wʋlʋ maama na sɛ sɩ ba go-o tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o sɛ Zwifǝ bam cullu tɩm maama mʋ. ⁴ Abam balʋ na bʋŋɩ sɩ á na cɩga Wɛ tee nɩ cullu tɩm tɔgɩm ŋwaanɩ tɩn, abam pɔɔrɩ mʋ dɩ Zezi Krisi, yɩ o zaanɩ dɩm daa tǝri á tee nɩ.

⁵ Kʋ daarɩ Wɛ Joro * kʋm nan wʋ dɩbam balʋ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn tee nɩ, yɩ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna lanyɩranɩ nɩ dɩ́ wʋ́ na cɩga Wɛ tee nɩ. ⁶ Dɩ́ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, dɩ́ na goni dɩ́ bǝkǝri naa dɩ́ zɩ wʋ goni dɩ, kʋ daɩ kʋlʋkʋlʋ. Woŋo kʋlʋ nan na jɩgɩ kuri tɩn mʋ yɩ sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi, sɩ kʋ pa dɩ́ taá soe daanɩ lanyɩranɩ.

⁷ Abam dɛɛn yɔɔrɩ á tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ lanyɩranɩ mʋ. Wɔɔ nan mʋ cɩgɩ á cwǝŋǝ sɩ á daa yɩ sɛ Wɛ cɩga kam? ⁸ Wʋlʋ na brɩ abam kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ Wɛ dɩlʋ na bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ-DƖ tɩn. ⁹ Kʋ nyɩ nɩ dɩ́ na yǝni dɩ́ tɛ te dɩ́ wɩ: «Dabɩlɩ fɩnfɩɩn na wʋ dɩpɛ mun-lɛɛrɩ wʋnɩ, kʋʋ́ pa dɩ maama fʋlɩ mʋ.» ¹⁰ Dɩbam maama na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi tɩn, amʋ ye nɩ dɩ́ wʋ́ ta jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdʋa mʋ. Wʋlʋ nan na jɩgɩ abam wʋbʋŋa o vugimi tɩn, Wɛ wʋ́ cɔgɩ kʋntʋ tu o kǝm-balɔrɔ kʋm ŋwaanɩ, dɩ o na maŋɩ o yɩ te dɩ.

¹¹ A ko-biǝ-ba, amʋ ba brɩ nɩ, nɔɔnʋ na tɔgɩ Wɛ, o maŋɩ sɩ o go. A ya na brɩ kʋntʋ doŋ, nɔɔna bá bɛɛsɩ-nɩ a zaasɩm dɩm ŋwaanɩ, bɛŋwaanɩ a na brɩ Zezi na tɩgɩ te tʋʋn-dagara * kam baŋa nɩ tɩn ya bá ta yɩ ta-lɔŋɔ dɩ nɔɔna. ¹² Amʋ nan na bʋŋɩ te tɩn, kʋ yaá ta lana sɩ balʋ na jɩgɩ abam ba yaara dɩ gwǝŋǝ kam tɩn lɛ ba lwɩ ba tɩtɩ ba wǝli da, sɩ kʋ ta daɩ ba bǝkǝri gonim yɩranɩ.

¹³ A ko-biǝ-ba, Wɛ na bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ-DƖ tɩn, kʋ yɩ sɩ á laan taá te á tɩtɩ mʋ. Á nan na sɩɩnɩ á te á tɩtɩ kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ nɩ á wʋ́ ta kɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ maama á wʋbʋŋa na lagɩ tɩn. Á nan taá tiini á zǝni daanɩ dɩ sono. ¹⁴ Bɛŋwaanɩ Wɛ niǝ yam maama brɩ woŋo dɩdʋa mʋ, nɩ nɔɔnʋ maŋɩ sɩ o taa soe o doŋ nɩ o na soe o tɩtɩ te tɩn. ¹⁵ Abam nan na jɩgɩ daanɩ nɩ vara na yǝni ba jɩgɩ daanɩ yɩ ba dʋnɩ daanɩ te tɩn, á taá ye sɩ á wʋ́ ba á cɔgɩ daanɩ dɩdʋa dɩdʋa á ti.

Wɛ Joro kʋm na paɩ dɩ́ tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ tɩn

¹⁶ Nan cǝgi-na kʋlʋ kʋm a na lagɩ a ta tɩn. Pa-na Wɛ Joro * kʋm taa vaɩ abam á ŋwɩa maama wʋnɩ, sɩ á yɩ taá sɛ á tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ á fra na zʋʋrɩ tɩn. ¹⁷ Bɛŋwaanɩ nabiinǝ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn ba jɩgɩ fra dɩ Wɛ Joro kʋm. Wɛ Joro kʋm dɩ fra na zʋʋrɩ kʋlʋ tɩn dɩ nan ba jɩgɩ fra dɩ nabiinǝ. Kʋ maa brɩ nɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ tɩle wʋbʋŋa warɩ ya maŋɩ daanɩ. Kʋ ma pa á daa warɩ á wʋbʋŋa wǝǝnu á kɩ. ¹⁸ Wɛ Joro kʋm nan na vaŋɩ abam, cullu tɩm daa wʋ maŋɩ sɩ tɩ taa te abam.

¹⁹ Nabiinǝ wʋbʋŋa na lagɩ sɩ ba taa kɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn mʋ tɩntʋ, tɩ yɩ jaja mʋ: kʋ yɩ boorim dwi maama, dɩ wo-digiru tɩtʋŋa, dɩ wo-zɔɔna kǝnǝ dwi maama, ²⁰ dɩ jwǝnǝ kaanɩm, dɩ liri dim, dɩ ka culi daanɩ, dɩ ka ja daanɩ, dɩ wʋ-gʋʋ, dɩ ban-zɔŋɔ, dɩ ka beeri ka yɩratʋ zǝnǝ, dɩ ka yɩ sɛ daanɩ, dɩ ka pɔɔrɩ daanɩ, ²¹ dɩ wo-swǝnǝ, dɩ sa-nyɔrɩ, dɩ nɔn-kwǝlim, dɩ ka kɩ wo-yɔɔrʋ tɩdonnǝ. A nan ta wʋ́ fɔgɩ a kaanɩ abam a wǝli da nɩ, balʋ na yǝni ba kɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ dwi tɩn, ba bá tɔgɩ ba zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ.

²² Kʋ daarɩ Wɛ Joro kʋm na paɩ nɔɔna yɩ te tɩn mʋ tɩntʋ: Kʋ paɩ nɔɔna jɩgɩ sono mʋ, dɩ wʋpolo, dɩ wʋ-zuru, dɩ ban-pʋnʋ, dɩ da-zulǝ, dɩ lanyɩranɩ kǝm, dɩ cɩga tɔgɩm, ²³ dɩ wʋ-bono, dɩ ka ja n tɩtɩ. Culu nan tǝrǝ kʋ na vɩn wo-laarʋ tɩntʋ. ²⁴ Kʋ na yɩ dɩbam balʋ na yɩ Zezi Krisi nɔɔna tɩn, dɩ́ lɩ dɩ́ wʋbʋŋ-doorǝ yam dɩ́ yagɩ, yɩ ya daa ba te dɩbam sɩ dɩ́ taá kɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ dɩ́ fra na zʋʋrɩ tɩn. ²⁵ Wɛ Joro kʋm na pɛ dɩ́ na ŋwɩ-dʋŋa tɩn, dɩ́ pa-na kʋ taa vaŋɩ dɩbam dɩ́ ŋwɩa maama wʋnɩ. ²⁶ Dɩ́ nan yɩ kɩ kamunni da-yɩranɩ sɩ dɩ́ pa da-wʋrʋ zaŋɩ naa dɩ́ taa jɩgɩ wʋ-gʋʋ daanɩ.

6

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá zǝni daanɩ te tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, á na nɛ nɩ nɔɔnʋ kɩ kǝm o tusi, abam balʋ Wɛ Joro * kʋm na vaŋɩ tɩn maŋɩ sɩ á zuri á yɩra mʋ á brɩ-o dɩ wʋ-bono, sɩ o joori o tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ. Á nan taá yɩrɩ á tɩtɩ, sɩ kʋ yɩ zaŋɩ kʋ pa abam dɩ daa tusi. ² Á taá zǝni daanɩ á cana wʋnɩ, sɩ á na kɩ kʋntʋ mʋ á sɛ Zezi Krisi ni dɩm o na pɛ tɩn.

³ Abam wʋlʋ na bʋŋɩ o paɩ o yɩ kamunu yɩ o yagɩ o daɩ kʋlʋkʋlʋ tɩn, kʋntʋ tu ganɩ o tɩtɩ mʋ. ⁴ Nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ o taa nii o tɩtɩ tɩtʋŋa na yɩ te tɩn mʋ. Kʋntʋ tu nan na nɛ nɩ o tɩtʋŋa yam lana, o laan wʋ́ wanɩ o taa jɩgɩ wʋpolo dɩ o tɩtɩ na kɩ kʋlʋ tɩn má, kʋ daɩ sɩ o kwe o maŋɩ dɩ o doŋ tɩtʋŋa na yɩ te tɩn. ⁵ Bɛŋwaanɩ nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ o tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ Wɛ na pɛ-o tɩn mʋ.

⁶ Nɔɔnʋ wʋlʋ ba na zaas-o Wɛ taanɩ tɩn maŋɩ sɩ o kɩ o na jɩgɩ kʋlʋ tɩn mʋ o pa wʋlʋ na zaas-o tɩn.

⁷ Á yɩ zaŋɩ á ganɩ á tɩtɩ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o sǝgi o na kɩ kʋlʋ tɩn Wɛ yigǝ nɩ. Nɔɔnʋ tɩtʋŋa na wʋ́ pa o na nyɔɔrɩ dɩlʋ tɩn nyɩ dɩ valʋ na dugi o kara yɩ o maŋɩ sɩ o joori o ba o zagɩ wǝǝnu tɩlʋ dwi o na dugi tɩn mʋ. ⁸ Nɔɔnʋ nan na tʋŋɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ o tɩtɩ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn, o nyɔɔrɩ mʋ wʋ́ ba taa yɩ tʋʋnɩ. Kʋ daarɩ nɔɔnʋ nan na tʋŋɩ tɩtʋŋa yalʋ Wɛ Joro kʋm wʋbʋŋa na lagɩ tɩn, kʋntʋ tu nyɔɔrɩ mʋ wʋ́ ta yɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba tiǝ DƖ Joro kʋm na wʋ́ pa-o tɩn. ⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, dɩ́ nan yɩ pa yawɔrɔ zʋ dɩbam sɩ dɩ́ yagɩ lanyɩranɩ kǝm. Dɩ́ na fɔgɩ dɩ́ zɩgɩ kǝŋkǝŋ, dɩ́ laan wʋ́ ba dɩ́ na nyɔɔrɩ dɩlʋ na lana tɩn. ¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ, dɩ́ na nɛ pwǝlǝ maŋa dɩ maŋa, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá kɩ lanyɩranɩ dɩ nɔɔna maama, kʋ na dwe dɩdɩ dɩ dɩ́ ko-biǝ balʋ dɩ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn.

¹¹ Nii-na, amʋ tɩtɩ laan mʋ mɛ a jɩŋa a pʋpʋnɩ pʋpʋn-bu-kamunǝ yantʋ sɩ a pa abam.

¹² Kʋ na yɩ nɔɔna balʋ na kwaanɩ sɩ ba fɩn abam sɩ á taá gonǝ Zwifǝ bam cullu tɩm ŋwaanɩ tɩn, bantʋ yɩ balʋ na lagɩ sɩ ba na yɩrɩ mʋ nɔɔna tee nɩ dɩ ba na kɩ ba tɩtɩ te tɩn. Ba nan ba lagɩ sɩ nɔɔna taa bɛɛsɩ-ba. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba bá sɛ sɩ ba brɩ nɔɔna nɩ Wɛ wʋ́ vrɩ-ba lwarɩm wʋnɩ Zezi Krisi na tɩgɩ tʋʋn-dagara * kam baŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹³ Balʋ bam ba na sɛ sɩ ba taa goni tɩn tɩtɩ nan ba tɔgɩ Wɛ cullu tɩm cɩga cɩga. Ba nan lagɩ sɩ ba pa abam dɩ sɛ gwǝŋǝ kam mʋ, sɩ kʋ pa ba na cwǝŋǝ ba taa ŋɔɔnɩ ba magɩ ba nyɔɔna nɩ abam sɛ á go nɩ bantʋ te. ¹⁴ Kʋ nan na yɩ amʋ, woŋo kʋlʋ yɩranɩ amʋ na wʋ́ ta jɩgɩ a ŋɔɔnɩ dɩ wʋpolo tɩn yɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi na tɩgɩ tʋʋn-dagara kam baŋa nɩ o ma vrɩ nɔɔna te tɩn mʋ. Kʋ nan yɩ Zezi Krisi tʋʋn-dagara kam ŋwaanɩ lʋgʋ kʋntʋ wǝǝnu tɩm nyɩ nɩ tɩ tɩgɩ mʋ, tɩ daa ba jɩgɩ kuri dɩ amʋ, yɩ a dɩ nyɩ dɩ tʋ mʋ dɩ wǝǝnu tɩntʋ. ¹⁵ Nmʋ na gonǝ, naa n na wʋ goni dɩ, kʋntʋ daɩ kʋlʋkʋlʋ. Woŋo kʋlʋ nan na jɩgɩ kuri tɩn mʋ yɩ sɩ n na ŋwɩ-dʋŋa Wɛ tee nɩ. ¹⁶ Kʋ nan na yɩ balʋ na sɛ kwiǝ yam kʋntʋ tɩn, Wɛ wʋ́ pa-ba wʋ-zuru yɩ DƖ duri ba ŋwaŋa lanyɩranɩ, kʋ wǝli dɩ balʋ maama na yɩ DƖ tɩtɩ nɔɔna cɩga cɩga tɩn.

¹⁷ A daa ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ joori o yaarɩ-nɩ, bɛŋwaanɩ amʋ na maŋɩ a jɩgɩ ŋwandaala yalʋ a yɩra nɩ tɩn brɩ nɩ Zezi mʋ te-nɩ.

¹⁸ A ko-biǝ-ba, dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yu-yoŋo. Amina. ^3:19

EPH

Efɛɛzɩ

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Efɛɛzɩ tiinǝ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pooli dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Efɛɛzɩ nɩ tɩn mʋ. O pʋpʋnɩ o brɩ Wɛ cɩga kam mʋ, sɩ kʋ zǝni Wɛ nɔɔna bam maama. O na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm maŋa kalʋ tɩn, o wʋ pɩɩna digǝ nɩ mʋ.

Pooli pʋpʋnɩ o brɩ nɩ, kʋ loori Wɛ na wʋ́ kɩ lʋgʋ tɩn, DƖ maŋɩ DƖ lɩ wʋbʋŋa sɩ DƖ pa Zezi Krisi mʋ taa yɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ wɛyuu nɩ dɩ tɩga baŋa nɩ tɩn Yuutu (Efɛɛzɩ 1:10).

Pooli dɛ yigǝ o kɩ Wɛ le dɩ wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ maama DƖ na pɛ dɩbam DƖ Bu Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn. O ma brɩ Wɛ na kuri DƖ nɔɔna yɩ DƖ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba DƖ pa ba ji DƖ biǝ Zezi tʋʋnɩ dɩm ŋwaanɩ te tɩn. Kʋntʋ, balʋ maama na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn, kʋ na yɩ Zwifǝ dɩ dwi-gɛ tiinǝ dɩ, ba laan jigi dwi dɩdʋa mʋ (pɔɔrɩm 1-3).

O ma daarɩ o loori balʋ maama na sɛ Zezi tɩn, sɩ ba taa ŋwɩ kʋ maŋɩ dɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ Wɛ na pɛ-ba tɩn. Bɛŋwaanɩ, Wɛ na vrɩ DƖ nɔɔna lwarɩm dɩ tʋʋnɩ wʋnɩ tɩn, kʋ yɩ zaanɩ mʋ, ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. Kʋ daarɩ, ba nan maŋɩ sɩ ba taa kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn ba ŋwɩa maama wʋnɩ, kʋ na yɩ baara dɩ ba kaana laŋa nɩ, kʋ na yɩ kwǝ dɩ ba biǝ laŋa nɩ, kʋ na yɩ nɔɔna dɩ ba yum tiinǝ laŋa nɩ (pɔɔrɩm 4-6).

Pooli kwe wǝǝnu tɩtɔ nyɩnyʋgʋ mʋ o ma maŋɩ o brɩ Wɛ nɔɔna na yɩ dwi dɩdʋa te tɩn:

- Dayigǝ woŋo, o brɩ nɩ Zezi nɔɔna bam nyɩ dɩ nɔɔnʋ yɩra mʋ te, yɩ Zezi laan nyɩ dɩ yɩra yam yuu (1:22-23).

- Bɩle woŋo, o brɩ nɩ Zezi nɔɔna bam nyɩ dɩ digǝ mʋ te, yɩ Zezi nyɩ dɩ kandwɛ dɩlʋ na paɩ digǝ kam zɩga lana tɩn (2:20-22).

- Bɩtɔ woŋo, o ma brɩ nɩ Zezi nɔɔna bam nyɩ dɩ kaanɩ mʋ te, yɩ Zezi laan nyɩ dɩ o barʋ (5:21-33).

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

EFƐƐZƖ TIINƎ tɩn

1

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ Wɛ na kuri dɩ DƖ tɩtɩ wʋbʋŋa sɩ a taa yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ. A pʋpʋnɩ sɩ a pa abam balʋ na yɩ Wɛ nɔɔna yɩ á zʋʋrɩ Efɛɛzɩ nɩ tɩn, abam balʋ na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn.

² Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Wɛ na zǝni DƖ biǝ te tɩn

³ Dɩ́ zuli-na Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi Ko tɩn. Dɩbam na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn mʋ pɛ Wɛ kɩ dɩbam lanyɩranɩ. DƖ ma pa dɩbam wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ maama na yɩ DƖ Joro * kʋm nyɩm yɩ tɩ nuŋi DƖ sɔŋɔ kʋm nɩ tɩn. ⁴ Kʋ na loori sɩ Wɛ kɩ lʋgʋ baŋa tɩn, DƖ maŋɩ DƖ da yigǝ DƖ kuri dɩbam mʋ sɩ dɩ́ taá yɩ DƖ nɔɔna Zezi Krisi ŋwaanɩ, sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-poŋo DƖ yigǝ nɩ, sɩ dɩ́ yɩ tusi. ⁵ Wɛ na soe dɩbam tɩn ŋwaanɩ mʋ DƖ wuuri DƖ kɩ DƖ wʋbʋŋa nɩ, sɩ DƖ pa dɩ́ tɔgɩ dɩ́ ji DƖ biǝ Zezi Krisi ŋwaanɩ. ⁶ Kʋntʋ, dɩ́ zuli-na Wɛ, DƖ pɛɛrɩ dɩm na yɩ kamunu yɩ dɩ ba jɩgɩ doŋ tɩn ŋwaanɩ. DƖ kwe-dɩ DƖ pa dɩbam zaanɩ, DƖ Bu-sono Zezi na vrɩ dɩbam lwarɩm wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ.

⁷ Kʋ yɩ Zezi Krisi na tɩga yɩ o jana nuŋi tɩn ŋwaanɩ mʋ o mɛ o ŋwɩ dɩ́ lwarɩm dɩm jɩnɩ, sɩ kʋ pa Wɛ yagɩ dɩ́ lwarɩm DƖ ma cɛ dɩbam. Mʋ Wɛ na kɩ te DƖ brɩ DƖ zaanɩ dɩm na tiini dɩ dagɩ te, ⁸ yɩ DƖ ma-dɩ DƖ zǝni dɩbam kʋ ja gaalɩ. DƖ ma pa dɩ́ na swan dwi maama dɩ wʋbʋŋ-ŋʋna lanyɩranɩ. ⁹ DƖ ma pa dɩ́ lwarɩ DƖ cɩga kalʋ dɛɛn na sǝgi tɩn. Mʋ woŋo kʋlʋ DƖ na maŋɩ DƖ lɩ wʋbʋŋa sɩ DƖ tɔgɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ DƖ kɩ tɩn. ¹⁰ Wɛ nan bʋŋɩ sɩ, maŋa kam DƖ na lagɩ tɩn na yi ka ti, DƖ wʋ́ pa DƖ wʋbʋŋa sɩɩnɩ ya kɩ, sɩ wǝǝnu maama la daanɩ sɩ Zezi Krisi taa yɩ tɩ yuutu, kʋ na yɩ wǝǝnu tɩlʋ na wʋ wɛyuu nɩ dɩ tɩga baŋa nɩ tɩn maama.

¹¹ Kʋ yɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ Wɛ kuri dɩbam sɩ dɩ́ taá yɩ DƖ nɔɔna. Kʋntʋ mʋ yɩ kʋlʋ Wɛ na maŋɩ DƖ kɩ DƖ wʋbʋŋa nɩ sɩ DƖ kɩ DƖ pa dɩbam tɩn. Dɩntʋ mʋ yɩ dɩlʋ na paɩ wǝǝnu maama sɩɩnɩ tɩ kɩ yɩ tɩ tɔgɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. ¹² Kʋ nan yɩ dɩbam balʋ na dɛ yigǝ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna dɩ Zezi Krisi tɩn mʋ Wɛ dɛɛn kuri, sɩ dɩ́ taá ŋwɩ te na wʋ́ pa DƖ na zulǝ DƖ zaanɩ kamunu kʋm ŋwaanɩ tɩn. ¹³ Kʋntʋ, abam balʋ dɩ laan na tu á sɛ Wɛ cɩga kam tɩn, abam ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ na pɛ á na vrɩm lwarɩm wʋnɩ tɩn, yɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi. Á na ŋwɩ dɩd-o kʋntʋ tɩn, Wɛ ma kɩ DƖ Joro kʋm á bɩcara nɩ, nɩnɛɛnɩ DƖ na maŋɩ DƖ go ni sɩ DƖ kɩ te tɩn, sɩ kʋ taa yɩ nyɩnyʋgʋ kʋlʋ na brɩ nɩ á yɩ DƖ nɔɔna tɩn. ¹⁴ Wɛ na pɛ dɩbam DƖ Joro kʋm tɩn, kʋ pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ dɩ́ laan wʋ́ ba dɩ́ na wo-laarʋ tɩlʋ maama Wɛ na bʋŋɩ sɩ DƖ pa dɩbam tɩn, sɩ dɩ́ taá cǝgi sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kam Wɛ na wʋ́ ba DƖ joŋi dɩbam balʋ maama na yɩ DƖ nɔɔna tɩn, yɩ kʋ maama wʋ́ pa Wɛ na zulǝ zanzan.

Pooli na loori Wɛ o pa Efɛɛzɩ tiinǝ te tɩn

¹⁵ Wɛ na kɩ te maama DƖ pa abam tɩn ŋwaanɩ mʋ, a kɩ DƖ le abam ŋwaanɩ maŋa maama. A ni abam ŋwa nɩ á tɔgɩ dɩ́ Yuutu Zezi dɩ á wʋ-dɩdʋa, yɩ á kwǝri á soe Wɛ nɔɔna bam maama. ¹⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a yǝni a kɩ Wɛ le, yɩ a kwǝri a loori-DƖ a pa abam. ¹⁷ A loori dɩ́ Yuutu Zezi Krisi Ko Wɛ dɩlʋ na jɩgɩ paarɩ-zulǝ tɩn, sɩ DƖ pa DƖ Joro * kʋm zǝni abam sɩ á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-ŋʋna, sɩ DƖ vɩɩrɩ abam sɩ á wanɩ á lwarɩ DƖ na yɩ wʋlʋ tɩn. ¹⁸ Amʋ loori Wɛ sɩ DƖ pa á wʋ vɩɩrɩ, sɩ á wanɩ á lwarɩ DƖ na kuri abam sɩ á taá jɩgɩ tɩɩna yalʋ DƖ tee nɩ tɩn, sɩ á daarɩ á lwarɩ DƖ wo-laarʋ tɩm na tiini tɩ daga yɩ tɩ ba jɩgɩ doŋ te. DƖ tiŋi-tɩ sɩ DƖ ba DƖ kwe DƖ pa balʋ na yɩ DƖ nɔɔna tɩn mʋ. ¹⁹ Amʋ ta loori Wɛ sɩ DƖ pa á lwarɩ DƖ dam dɩm na daga dɩ ja gaalɩ te, yɩ DƖ ma-dɩ DƖ zǝni dɩbam balʋ maama na sɛ-DƖ tɩn. DƖ dam-fɔrɔ kʋm kʋntʋ mʋ DƖ mɛ DƖ tʋŋɩ tɩtʋŋ-kamunǝ yam. ²⁰ Dam dɩm kʋntʋ mʋ DƖ mɛ DƖ bi Zezi Krisi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ ma-dɩ DƖ zǝŋ-o DƖ pa o jǝni DƖ jazɩm nɩ DƖ sɔŋɔ nɩ. ²¹ Kʋntʋ, Zezi Krisi laan mʋ te wǝǝnu tɩlʋ maama na jɩgɩ dam nabiinǝ baŋa nɩ tɩn. Kʋ na yɩ pwa dɩ dɩdɛɛra maama dɩ wɔnɔ tiinǝ maama, o dam dɩm dwe tɩ maama. Kʋ na yɩ zɩm wǝǝnu tɩm dam, naa jwa wǝǝnu tɩlʋ na lagɩ tɩ ba tɩn dɩ, Zezi yɩrɩ dɩm mʋ dwe yɩra yalʋ maama ba na bǝ tɩn. ²² Wɛ ma kwe wǝǝnu maama DƖ kɩ Zezi Krisi dam kuri nɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ tiŋ-o sɩ o taa yɩ o nɔn-kɔgɔ kʋm yuutu, sɩ o taa te woŋo maama. ²³ Zezi kɔgɔ kʋm mʋ nyɩ dɩ o yɩra yam, kʋ yɩ wʋntʋ mʋ ŋwɩ ba wʋnɩ, yɩ wʋntʋ mʋ paɩ woŋo maama wʋra wɛyuu dɩ tɩga baŋa je maama nɩ.

2

Ŋwɩ-dʋŋa kalʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn

¹ Abam dɛɛn yɩ nɔɔna balʋ na ba jɩgɩ ŋwɩa kalʋ na nuŋi Wɛ te, á na vɩn Wɛ ni yɩ á kɩ lwarɩm tɩn ŋwaanɩ. ² Á dɛɛn ma tɔgɩ cwe sɩlʋ na yɩ lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ cwe tɩn, yɩ á daarɩ á tɔgɩ sʋtaana-pɛ wʋlʋ na te wɛyuu tɩlampolo ciciri sɩm tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ sʋtaanɩ dɩlʋ laan na te balʋ na vɩn Wɛ ni tɩn. ³ Dɩbam maama dɛɛn tɔgɩ nɔɔna bam kʋntʋ cwe sɩm mʋ, yɩ dɩ́ kɩ wo-zɔɔna yalʋ dɩ́ fra na zʋʋrɩ tɩn. Dɩ́ ma yǝni dɩ́ kɩ wo-zɔɔna nɩ dɩ́ wʋbʋŋa dɩ dɩ́ yɩra na lagɩ te tɩn. Dɩbam dɛɛn na yɩ te tɩn mʋ brɩ nɩ Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm ya maŋɩ sɩ kʋ ba dɩbam baŋa, nɩnɛɛnɩ nɔɔna maama dɩ te.

⁴ Kʋ daarɩ Wɛ nan tiini DƖ jɩgɩ nɔɔna ŋwaŋa kʋ gaalɩ. DƖ maa soe dɩbam zanzan. ⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ DƖ pɛ dɩbam maama DƖ ŋwɩ-dʋŋa kam Zezi Krisi ŋwaanɩ. Wɛ na zǝni dɩbam kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ maŋa kalʋ dɩbam dɛɛn na je dɩ́ lwarɩm dɩm wʋnɩ tɩn mʋ. Wɛ vrɩ dɩbam DƖ yagɩ zaanɩ mʋ. ⁶ Wɛ pɛ dɩ́ tɔgɩ dɩ Zezi dɩ́ bi dɩ́ na DƖ ŋwɩ-dʋŋa kam, yɩ DƖ daarɩ DƖ zǝŋi dɩbam sɩ dɩ́ tɔgɩ dɩd-o dɩ́ na jǝŋǝ je DƖ sɔŋɔ kʋm nɩ. ⁷ Wɛ na kɩ dɩbam lanyɩranɩ Zezi ŋwaanɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ kʋ taa brɩ nɔɔna maŋa kalʋ na bɩɩnɩ tɩn nɩ DƖ zaanɩ dɩm tiini dɩ daga mʋ. ⁸ Bɛŋwaanɩ Wɛ vrɩ abam lwarɩm wʋnɩ zaanɩ mʋ, á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. Kʋ daɩ abam tɩtɩ dam, kʋ yɩ Wɛ pɛɛrɩ mʋ. ⁹ Kʋ daɩ abam tɩtʋŋ-ŋʋna ŋwaanɩ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o ba o tee o tɩtɩ Wɛ yigǝ nɩ. ¹⁰ Wɛ mʋ mɔɔnɩ dɩbam. DƖ ma pa dɩbam DƖ ŋwɩ-dʋŋa kam Zezi Krisi ŋwaanɩ, sɩ dɩ́ taá kɩ kǝm-laarʋ tɩlʋ DƖ na maŋɩ DƖ tiŋi DƖ pa dɩbam sɩ dɩ́ kɩ tɩn.

Balʋ na sɛ Zezi tɩn laan jigi dwi dɩdʋa mʋ

¹¹ Abam nan maŋɩ sɩ á guli á dɛɛn na yɩ te yɩ Wɛ ya ta wʋ vrɩ abam lwarɩm wʋnɩ tɩn. Ba wʋ lʋgɩ abam Zwifǝ bam wʋnɩ. Á yɩ dwi-gɛ * tiinǝ mʋ, yɩ Zwifǝ bam na brɩ ba tɩtɩ nɩ ba yɩ Wɛ nɔɔna yɩ ba goni ba bǝkǝri tɩn mʋ yáalɩ abam dɩ á na yǝri á bǝkǝri * gonim tɩn. Bantʋ na goni ba bǝkǝri te tɩn, kʋ yɩ nyɩnyʋgʋ kʋlʋ nabiinǝ na kɩ tɩn mʋ. ¹² Kantʋ maŋa kam nɩ, abam dɛɛn yǝri Zezi Krisi. Á dɛɛn tɔgɩ á tǝri Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ balʋ Wɛ na kuri tɩn wʋnɩ. Abam yigǝ dɛɛn tɔgɩ ka tǝrǝ dɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na mɛ DƖ go ni dɩ DƖ nɔɔna bam tɩn wʋnɩ. Á dɛɛn na ŋwɩ ŋwɩa kalʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, Wɛ tǝri á tee nɩ, yɩ á ba jɩgɩ tɩɩna dɩ kʋlʋkʋlʋ. ¹³ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ abam na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, kʋ yɩ wʋntʋ na tɩgɩ yɩ o jana kam nuŋi tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ á twɛ dɩ Baŋa-Wɛ, yɩ abam dɛɛn ya baŋwɛ dɩ DƖ.

¹⁴ Zezi Krisi mʋ pɛ dɩbam wʋ-zuru, yɩ o paɩ ywǝǝni wʋ dɩbam tɩtarɩ nɩ. Wʋntʋ mʋ pɛ Zwifǝ bam dɩ dwi-gɛ tiinǝ bam maama ji dwi dɩdʋa. O ma saarɩ sisǝni dɩlʋ ya na pwɛ-ba yɩ ba culi daanɩ tɩn. ¹⁵ O na sɛ o pa o tɩtɩ sɩ ba gʋ-o tɩn mʋ pɛ Zwifǝ bam cullu tɩm dɩ tɩ na brɩ kʋlʋ maama tɩn ji kafɛ. Kʋntʋ mʋ o fɔgɩ Zwifǝ bam dɩ dwi-gɛ tiinǝ bam o kɩ daanɩ, sɩ ba maama ji dwi dɩdʋa ba na ŋwɩ dɩd-o tɩn ŋwaanɩ. ¹⁶ Ba maama laan na jigi dwi dɩdʋa kʋntʋ tɩn, o ma kwɛ ba dɩ Wɛ daanɩ, o na tɩgɩ tʋʋn-dagara * kam baŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ. O tʋʋnɩ dɩm ŋwaanɩ mʋ o pɛ ba daa ba culi daanɩ.

¹⁷ Zezi Krisi mʋ tu o tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam sɩ dɩbam maama dɩ Wɛ fɔgɩ daanɩ, kʋ na yɩ abam dwi-gɛ tiinǝ balʋ dɛɛn na baŋwɛ dɩ DƖ tɩn, naa dɩbam Zwifǝ balʋ na maŋɩ dɩ́ batwarɩ dɩ DƖ tɩn. ¹⁸ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ, dɩbam maama jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ twɛ dɩ́ Ko Wɛ te, Wɛ Joro * kʋm na yɩ dɩdʋa yɩ kʋ wʋ dɩ́ maama tee nɩ tɩn ŋwaanɩ.

¹⁹ Kʋntʋ, abam balʋ na yɩ dwi-gɛ tiinǝ tɩn, á daa daɩ vǝrǝ, á nan daɩ dwi-gɛ tiinǝ daga. Abam laan yɩ dwi dɩdʋa mʋ dɩ Wɛ nɔɔna bam, yɩ á tɔgɩ á yɩ DƖ sɔŋɔ kʋm biǝ. ²⁰ Abam tɔgɩ á yɩ Wɛ kɔgɔ kʋm nɔɔna mʋ, yɩ kɔgɔ kʋm kʋntʋ nyɩ dɩ digǝ mʋ te. Zezi tɩntʋŋna bam dɩ Wɛ nijoŋnǝ bam mʋ cwi digǝ kam kʋntʋ kuri. Zezi Krisi mʋ yɩ kandwɛ dɩlʋ na paɩ digǝ kam zɩga lana tɩn. ²¹ O maa pa digǝ kam lɔɔm maama tɔgɩ daanɩ lanyɩranɩ, yɩ o pa ka puli ka daga, sɩ ka taa yɩ dɩ́ Yuutu wʋm nyɩm o nɔɔna bam na wʋ́ ta zul-o da tɩn ŋwaanɩ. ²² Abam dɩ tɔgɩ á wǝli Wɛ nɔɔna bam wʋnɩ mʋ á na ŋwɩ dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ, abam nyɩ dɩ Wɛ digǝ kalʋ DƖ na wʋra DƖ lɔa, sɩ DƖ taa zʋʋrɩ ka wʋnɩ dɩ DƖ Joro kʋm tɩn mʋ.

3

Pooli na tʋŋɩ dwi-gɛ tiinǝ tɩtarɩ nɩ te tɩn

¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ Pooli yǝni a loori Wɛ a pa abam. A na tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝrǝ kam a brɩ abam dwi-gɛ * tiinǝ tɩn mʋ pɛ ba kɩ-nɩ pɩɩna digǝ nɩ. ² Abam nan ni nɩ, tɩtʋŋɩ dɩlʋ Wɛ na pɛ-nɩ sɩ a tʋŋɩ abam ŋwaanɩ tɩn, kʋ yɩ sɩ a tɔɔlɩ DƖ zaanɩ kwǝrǝ kam mʋ a brɩ abam. ³ Kʋ yɩ Wɛ mʋ vɩɩrɩ amʋ sɩ a wanɩ a lwarɩ DƖ cɩga kalʋ na sǝgi tɩn. Kʋntʋ mʋ amʋ maŋɩ a pʋpʋnɩ cɩga kam kʋntʋ taanɩ fɩnfɩɩn a brɩ abam. ⁴ Abam nan na karɩmɩ amʋ na pʋpʋnɩ kʋlʋ tɩn, á wʋ́ lwarɩ nɩ amʋ ni Zezi Krisi cɩga kalʋ na sǝgi tɩn kuri lanyɩranɩ. ⁵ Faŋa faŋa tɩn Wɛ wʋ pɛ nabiinǝ lwarɩ DƖ cɩga kam kʋntʋ. DƖ laan nan mɛ DƖ Joro * kʋm mʋ DƖ vɩɩrɩ Zezi tɩntʋŋna bam dɩ DƖ nijoŋnǝ bam sɩ ba lwarɩ-ka. ⁶ Cɩga kam kʋntʋ mʋ yɩ sɩ DƖ pa dwi-gɛ tiinǝ balʋ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn tɔgɩ ba na wo-laarʋ tɩlʋ DƖ na lagɩ DƖ pa Zwifǝ balʋ na sɛ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn, sɩ ba dɩ tɔgɩ ba ji dwi dɩdʋa dɩ Zwifǝ bam, sɩ ba laan joŋi kʋlʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ pa DƖ nɔɔna bam tɩn.

⁷ Kʋ yɩ yu-yoŋo mʋ yɩ Wɛ kuri-nɩ sɩ a ji DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩntʋŋnʋ, yɩ DƖ pa-nɩ dam DƖ tɩtʋŋɩ dɩm ŋwaanɩ. ⁸ Amʋ nan mʋ yɩ wʋlʋ na tiini a muri Wɛ nɔɔna bam maama wʋnɩ tɩn, yɩ Wɛ daa ta pa-nɩ tɩtʋŋ-ŋʋm dɩm kʋntʋ, sɩ a taa ve dwi-gɛ tiinǝ te a brɩ-ba DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam, sɩ ba lwarɩ Zezi Krisi wo-laarʋ tɩm na tiini tɩ dagɩ te, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o lwarɩ-tɩ o ti. ⁹ Amʋ nan maŋɩ sɩ a pa nabiinǝ mʋ lwarɩ Wɛ cɩga kam na tɔgɩ cwe sɩlʋ tɩn. Kʋ na zɩgɩ pulim nɩ tɩn, Wɛ dɩlʋ na kɩ wǝǝnu maama tɩn mʋ pɛ cɩga kam kʋntʋ sǝgi, kʋ ba kʋ yi zɩm. ¹⁰ DƖ laan ma tɔgɩ Zezi kɔgɔ kʋm ŋwaanɩ DƖ pa dɩdɛɛra dɩ pwa balʋ maama na jɩgɩ dam wɛyuu tɩlampolo kʋm nɩ tɩn lwarɩ DƖ swan yam dwi tǝri tǝri na yɩ te. ¹¹ Wɛ tagɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ DƖ kɩ kʋntʋ, nɩ DƖ na maŋɩ DƖ lɩ wʋbʋŋa sɩ DƖ kɩ kʋlʋ pulim nɩ tɩn. ¹² Dɩ́ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, o maa paɩ dɩ́ jɩgɩ baarɩ yɩ o pa dɩbam cwǝŋǝ sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ twɛ Wɛ te sɩ dɩ́ yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ, dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn ŋwaanɩ. ¹³ Abam nan yɩ pa á wʋrʋ cɔgɩ sɩ á ga baarɩ dɩ amʋ na yaarɩ te abam ŋwaanɩ tɩn, sɩ kʋ yɩ abam yuu zǝŋim ŋwaanɩ mʋ.

Zezi sono kʋm na yɩ te tɩn

¹⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ yǝni a kuni doonǝ dɩ́ Ko Wɛ yigǝ nɩ a loori-DƖ abam ŋwaanɩ. ¹⁵ Kʋ na yɩ wɛyuu nɩ naa lʋgʋ baŋa nɩ, balʋ maama nɔɔna na jɩgɩ-ba ba bǝ nɩ ba kwǝ tɩn kuri nuŋi Wɛ na yɩ dɩbam Ko tɩn te mʋ. ¹⁶ Amʋ yǝni a loori Wɛ mʋ, sɩ DƖ pa DƖ Joro kʋm pa á bɩcara na dam, DƖ paarɩ-zulǝ na dagɩ tɩn ŋwaanɩ, ¹⁷ sɩ Zezi Krisi taa tigi á wʋbʋŋa nɩ, dɩ á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn ŋwaanɩ. Amʋ ta loori-DƖ mʋ sɩ DƖ pa á taá ŋwɩ sono wʋnɩ, sɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ nɩ tiu nɛ na kwaarɩ tɩga nɩ te tɩn, ¹⁸ sɩ á wanɩ á wǝli dɩ Wɛ nɔɔna bam maama á lwarɩ Zezi Krisi sono kʋm na maɩ te tɩn. Zezi Krisi sono kʋm na tiini kʋ dagɩ te tɩn nyɩ dɩ woŋo na tiini kʋ yalma kʋ dwarma kʋ yɩ baŋa baŋa yɩ kʋ luunǝ zanzan tɩn mʋ. ¹⁹ O sono kʋm nan dwe sɩ nabiinǝ lwarɩ kʋ na yɩ te tɩn. Wɛ nan wʋ́ pa abam lwarɩ-kʋ, sɩ DƖ ŋwɩa kam laan su á bɩcara maama.

²⁰ Pa-na dɩ́ zuli Wɛ dɩlʋ na waɩ woŋo maama DƖ kɩ tɩn, dɩ DƖ na yǝni DƖ zǝni dɩbam dɩ DƖ dam dɩm, yɩ kʋ tiini kʋ dwe kʋlʋ maama dɩbam na wʋ́ wanɩ dɩ́ bʋŋɩ naa dɩ́ loori-DƖ tɩn. ²¹ Baŋa-Wɛ maŋɩ sɩ DƖ na zulǝ DƖ nɔn-kɔgɔ kʋm maama tee nɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. *

4

Zezi Krisi kɔgɔ kʋm yɩ dwi dɩdʋa mʋ

¹ Amʋ na wʋ pɩɩna digǝ nɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ tɩn, a loori abam sɩ á taá tɔgɩ cwǝ-laa sɩ kʋ maŋɩ dɩ Wɛ na bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ te tɩn. ² Kʋ maŋɩ sɩ á tu á tɩtɩ mʋ, sɩ á taá jɩgɩ wʋ-bono maŋa maama, sɩ á daarɩ á taá jɩgɩ wʋ-zuru, sɩ á taá wǝli daanɩ dɩ sono. ³ Kwaanɩ-na sɩ á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ nɩ Wɛ Joro * kʋm na pɛ abam te, sɩ á wǝli daanɩ sɩ yazurǝ taa wʋ á tɩtarɩ nɩ. ⁴ Zezi kɔgɔ kʋm yɩ dwi dɩdʋa mʋ, Wɛ Joro kʋm dɩ yɩ dɩdʋa mʋ, nɩ Wɛ na bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ-DƖ yɩ á jɩgɩ tɩɩna dɩdʋa dɩ DƖ te tɩn. ⁵ Dɩbam maama jɩgɩ Yuutu dɩdʋa mʋ, dɩ́ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o te tɩn dɩ yɩ bɩdwɩ mʋ. Dɩ́ na miisi na * wʋnɩ tɩn dɩ yɩ woŋo dɩdʋa mʋ. ⁶ Wɛ yɩ dɩdʋa mʋ, DƖ maa yɩ dɩbam maama Ko. Dɩntʋ mʋ yɩ dɩbam maama Yuutu, yɩ DƖ wʋ dɩbam maama tee nɩ, yɩ DƖ kwǝri DƖ wʋ dɩbam maama wʋnɩ.

⁷ Dɩbam dɩdʋa dɩdʋa joŋi pɛɛrɩ dwi tǝri tǝri mʋ, kʋ maŋɩ dɩ Zezi Krisi na lagɩ sɩ o pa dɩbam te tɩn, ⁸ nɩ kʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«O na diini wɛyuu tɩn,

o kalɩ o dʋna bam o pɩ,

yɩ o daarɩ o maŋɩ o pɛɛra yam o pa nɔɔna.»

⁹ Kʋ na pʋpʋnɩ kʋ wɩ, o diini tɩn, kʋ kuri mʋ bɛɛ? Kʋ lagɩ kʋ ta nɩ o dɛ yigǝ o tu tɩga baŋa yɩ o tu o kwaarɩ ka kuri mʋ. ¹⁰ Wʋlʋ na tu tɩga baŋa kʋntʋ tɩn daa ta mʋ diini wɛyuu, o kɛ Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu tɩm maama yigǝ, sɩ o pa wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋra tɩn taa jɩgɩ kuri. ¹¹ Kʋ yɩ wʋntʋ mʋ pɛ o nɔɔna bam pɛɛra dwi tǝri tǝri,

o pɛ ba badaara yɩ o tɩntʋŋna,

badaara maa yɩ Wɛ nijoŋnǝ,

badonnǝ maa tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam,

babam maa nii o nɔɔna bam baŋa nɩ,

yɩ badonnǝ brɩ o nɔɔna bam Wɛ cɩga kam.

¹² Zezi Krisi nan pɛ pɛɛra yam kʋntʋ, sɩ o nɔɔna bam wanɩ ba na dam mʋ ba taa tʋŋɩ ba zǝni daanɩ, sɩ kʋ pa o kɔgɔ kʋm maama fɔgɩ kʋ kɩ daanɩ sɩ kʋ puli, ¹³ sɩ kʋ pa dɩ́ maama laan ji woŋo dɩdʋa dɩ́ na lwarɩ Wɛ Bu wʋm yɩ dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn ŋwaanɩ. Dɩ́ wʋbʋŋa laan wʋ́ tiini ya bɩ lanyɩranɩ, sɩ dɩ́ maŋɩ lanyɩranɩ nɩ Zezi Krisi na maŋɩ fasɩ te tɩn. ¹⁴ Kʋntʋ, dɩ́ wʋbʋŋa laan wʋ́ bɩ, ya daa bá ta ve yigǝ dɩ kwaga nɩ bu-balwa wʋbʋŋa na yɩ te tɩn, yɩ dɩ́ daa bá joŋi nɔɔna zaasɩm mwalɩ mwalɩ nɩ viu na fuli wǝǝnu kʋ yagɩ yigǝ dɩ kwaga te tɩn. Dɩ́ daa bá sɛ sɩ dɩ́ tɔgɩ nɔɔna balʋ na kɩ sɩsɩɩna ba ganɩ ba donnǝ sɩ ba tusi tɩn. ¹⁵ Dɩ́ nan wʋ́ ta brɩ Wɛ cɩga kam dɩ sono mʋ, sɩ kʋ pa dɩ́ tiini dɩ́ bɩ woŋo maama wʋnɩ, sɩ dɩ́ taá ŋwɩ dɩ Zezi Krisi wʋlʋ na yɩ dɩbam Yuutu tɩn. ¹⁶ Zezi kɔgɔ kʋm nyɩ dɩ o yɩra mʋ, yɩ wʋntʋ mʋ paɩ o yɩra yam je sɩm maama tʋŋɩ sɩ wǝli daanɩ. Sɩ nan yɩ tǝri tǝri mʋ, yɩ sɩ maama wǝli daanɩ sɩ tʋŋa. Kʋntʋ ŋwaanɩ, wʋlʋ maama na yɩ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔnʋ tɩn na tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ Zezi na pɛ-o tɩn, kʋʋ́ pa o kɔgɔ kʋm maama bɩ yɩ kʋ puli dɩ sono.

Ŋwɩ-dʋŋa kalʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn

¹⁷ Amʋ nan lagɩ a kaanɩ abam dɩ́ Yuutu Zezi ŋwaanɩ, sɩ á daa yɩ taá tɔgɩ cwe sɩlʋ balʋ na yǝri Wɛ tɩn na tɔgɩ dɩ ba wʋbʋŋ-yɔɔrʋ tɩm tɩn. ¹⁸ Bantʋ wʋbʋŋa yɩ lim mʋ, yɩ ba ŋwɩa kam ba tɔgɩ Wɛ ŋwɩa na yɩ te tɩn, bɛŋwaanɩ ba wʋ lwarɩ Wɛ cɩga kam ba wʋbʋŋa na tɩgɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁹ Ba maa ba kwarɩ cavɩɩra, yɩ ba tiini ba kɩ lwarɩm dwi maama dɩ digiru wo-zɔɔna kǝnǝ yalʋ maama ba wʋbʋŋa na zʋa kʋ ja gaalɩ tɩn ŋwaanɩ.

²⁰ Abam na lwarɩ Zezi Krisi cɩga kam tɩn, kʋ daɩ sɩ á taá kɩ kikiǝ yantʋ doŋ. ²¹ Abam nan na ni Zezi taanɩ dɩm, yɩ ba sɩɩnɩ ba brɩ abam o cɩga kam tɩn, ²² ba brɩ abam sɩ á yagɩ á ŋwɩ-doŋǝ kam mʋ dɩ ka na pɛ á yɩ te tɩn. Á ŋwɩ-doŋǝ kam kʋntʋ mʋ lagɩ ka cɔgɩ abam, dɩ ka na ganɩ abam sɩ á fra taa zʋʋrɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn. ²³ Á wʋbʋŋa maama nan maŋɩ sɩ ya lǝni ya ji wʋbʋŋ-dʋʋra mʋ, ²⁴ sɩ á daarɩ á taá ŋwɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ DƖ na pɛ abam tɩn. Ŋwɩ-dʋŋa kam kʋntʋ yɩ Wɛ tɩtɩ ŋwɩa mʋ, yɩ ka paɩ á tɔgɩ cɩga dɩ wʋ-poŋo cwǝŋǝ.

²⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa-na dɩ́ yagɩ vwan fɔm, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá tɛ cɩga dɩ́ brɩ daanɩ, dɩ́ maama na yɩ dwi dɩdwɩ tɩn ŋwaanɩ. ²⁶ Abam wʋlʋ na jɩgɩ ban-zɔŋɔ dɩ o doŋ, o yɩ sɛ sɩ kʋ pa o kɩ wo-balɔrɔ, sɩ o daarɩ o lɩ-kʋ o wʋnɩ lɩla kʋ loori wɛ na wʋ́ zʋ tɩn. ²⁷ Á yɩ zaŋɩ á pa sʋtaanɩ * na laŋa dɩ wanɩ abam. ²⁸ Wʋlʋ ya na ŋɔnɩ tɩn daa yɩ taa ŋɔna. O nan maŋɩ sɩ o kwaanɩ o tʋŋɩ o pa o tɩtɩ mʋ dɩ cɩga, sɩ o daarɩ o wanɩ o zǝni balʋ yinigǝ na jɩgɩ-ba tɩn dɩ. ²⁹ Á yɩ pa á ni-taanɩ taa jɩgɩ lwarɩm. Nan taá ŋɔɔnɩ-na taanɩ dɩlʋ na wʋ́ pa nɔɔna na dam Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ, yɩ dɩ daarɩ dɩ zǝni-ba lanyɩranɩ nɩ ba na lagɩ zǝnǝ te tɩn. ³⁰ Á yɩ pa Wɛ Joro * kʋm wʋ cɔgɩ dɩ á na kɩ kʋlʋ tɩn, bɛŋwaanɩ kʋntʋ mʋ yɩ nyɩnyʋgʋ kʋlʋ Wɛ na pɛ abam sɩ kʋ brɩ nɩ á yɩ DƖ nɔɔna tɩn, sɩ DƖ sarɩya dɛ dɩm na yiǝ, sɩ DƖ laan ba DƖ vrɩ abam lwarɩm dwi maama wʋnɩ. ³¹ Yagɩ-na pu-sɩŋa dɩ ka-culi-daanɩ dɩ ban-zɔŋɔ, sɩ á daarɩ á yagɩ kantɔgɔ dɩ trʋ dɩ wʋ-lʋŋʋ dwi maama. ³² Taá nɩgɩ-na daanɩ, sɩ á daarɩ á taá jɩgɩ da-ŋwaŋa. Taá yagɩ-na á ma cɛ daanɩ, nɩ Wɛ na yagɩ DƖ ma cɛ abam Zezi Krisi ŋwaanɩ te tɩn.

5

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá ŋwɩ pooni wʋnɩ te tɩn

¹ Abam na yɩ Wɛ bu-sonnu tɩn, á taá kɩ nɩ Wɛ na kɩ te tɩn. ² Taá soe-na daanɩ nɩ Zezi Krisi na soe dɩbam te tɩn. Wʋntʋ mʋ sɛ sɩ o lǝni dɩbam yuu nɩ o tɩ dɩ́ lwarɩm ŋwaanɩ. O ma ma o tɩtɩ o kɩ kaanɩm * dɩlʋ na poli Wɛ wʋ yɩ dɩ lwǝm ywǝmmǝ dɩ DƖ tɩn.

³ Abam yɩ Wɛ nɔɔna mʋ. Kʋntʋ, kʋ wʋ maŋɩ sɩ á pa wo-zɔɔna kikiǝ dɩ boorim dwi maama taa wʋ á wʋnɩ, naa á taá yɩ wo-swǝn-nyɩna. Á brɩ á yɩ pa ba ni wǝǝnu tɩm kʋntʋ taanɩ abam tɩtarɩ nɩ. ⁴ Kʋ na yɩ cɔgɩm-ŋwɛ dɩ bɩtar-jwǝǝru dɩ bɩtar-digiru dwi maama, tɩntʋ wʋ maŋɩ dɩ abam. Á nan maŋɩ sɩ á taá kɩ Wɛ le mʋ maŋa maama. ⁵ Nan taá ye-na nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kɩ wo-zɔɔna naa boorim, naa wʋlʋ na yɩ wo-swǝn-nyɩm tɩn, kʋntʋ tu bá fɔgɩ o na kʋlʋkʋlʋ Zezi Krisi dɩ Baŋa-Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. Nɔɔnʋ na yɩ wo-swǝn-nyɩm, kʋ brɩ nɩ o pa tɩntʋ mʋ zulǝ, yɩ o daarɩ Wɛ o yagɩ.

⁶ Nan yɩ pa-na nɔɔn-nɔɔnʋ ganɩ abam dɩ bɩtar-yɔɔrʋ. Kǝm-balwaarʋ tɩm kʋntʋ doŋ mʋ lagɩ tɩ pa Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm sɩɩnɩ kʋ ba kʋ cɔgɩ balʋ na vɩn DƖ ni tɩn. ⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ ja-na á tɩtɩ dɩ balʋ na kɩ kʋntʋ doŋ tɩn. ⁸ Abam dɛɛn ya yǝri Wɛ, yɩ kʋ pa á wʋ lim wʋnɩ. Abam nan na tu á ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi tɩn, kʋ pɛ pooni laan wʋ á tee nɩ. Á taá ŋwɩ-na sɩ kʋ maŋɩ dɩ balʋ na ve pooni wʋnɩ tɩn na ŋwɩ te tɩn. ⁹ Bɛŋwaanɩ kǝnǝ yalʋ maama na yɩ pooni nyɩm tɩn mʋ yɩ lanyɩranɩ, dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na jɩgɩ cɩga tɩn. ¹⁰ Á nan kwaanɩ sɩ á lwarɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na sui dɩ́ Yuutu Zezi wʋbʋŋa tɩn. ¹¹ Ja-na á tɩtɩ sɩ á yɩ tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ na yɩ lim nyɩm tɩn, sɩ á daarɩ á pa nɔɔna lwarɩ jaja nɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ ba lana. ¹² Bɛŋwaanɩ, wǝǝnu tɩlʋ nɔɔna bam kʋntʋ na yǝni ba sǝgi ba kɩ tɩn tiini tɩ jɩgɩ cavɩɩra sɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ-tɩ. ¹³ Abam nan na pɛ Wɛ pooni dɩm brɩ woŋo maama kuri jaja, nɔɔna laan wʋ́ lwarɩ nɩ tɩ yɩ balɔrɔ. ¹⁴ Bɛŋwaanɩ woŋo kʋlʋ maama kuri na lwarɩ jaja tɩn laan wʋ pooni yigǝ nɩ mʋ. Kʋntʋ mʋ kʋ tagɩ kʋ wɩ:

«Wʋlʋ na dɔ tɩn zaŋɩ wɛɛnɩ,

sɩ n bi n yagɩ tʋʋnɩ,

sɩ Zezi Krisi ŋwɩa kam pooni taa wʋ nmʋ tee nɩ.»

¹⁵ Á nan fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ dɩ á na tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ tɩn, sɩ á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-ŋʋna, sɩ á yɩ taá yɩ nɩnɛɛnɩ balʋ na wʋ lwarɩ Wɛ cɩga kam tɩn te. ¹⁶ Dɩbam na ŋwɩ maŋa kalʋ wʋnɩ zɩm tɩn jɩgɩ kǝm-balwaarʋ zanzan. Kʋntʋ ŋwaanɩ, Wɛ na pɛ abam pwǝlǝ sɩ á tʋŋɩ kʋlʋ tɩn, kɩ-na-kʋ lanyɩranɩ. ¹⁷ Á yɩ taá tɔgɩ-na jwǝrim cwǝŋǝ, á nan kwaanɩ á lwarɩ kʋlʋ dɩ́ Yuutu Zezi na lagɩ sɩ á taá kɩ tɩn.

¹⁸ Yɩ taá yɩ nɔɔna balʋ na nyɔ sana ba su ba bugi tɩn, sɩ kʋntʋ paɩ á ŋwɩa cɔgɩ mʋ. Á nan za pa-na Wɛ Joro * kʋm su á bɩcara lanyɩranɩ. ¹⁹ Á taá leeni Wɛ lǝŋ-ŋwɩ dɩ Wɛ tiǝ le dɩ Wɛ Joro kʋm na pɛ abam le sɩlʋ tɩn á brɩ daanɩ. Taá leeni-na zulǝ le sɩm kʋntʋ á pa dɩ́ Yuutu Zezi Krisi dɩ á wʋ maama, ²⁰ sɩ á taá kɩ dɩ́ Ko Wɛ le maŋa maama dɩ woŋo kʋlʋ maama DƖ na pɛ abam tɩn dɩ́ Yuutu Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ.

Baara dɩ ba kaana na maŋɩ sɩ ba taa soe daanɩ te tɩn

²¹ Á taá sɛ daanɩ á na kwarɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

²² Kaana maŋɩ sɩ ba taa sɛ ba banna, nɩ ba na sɛ dɩ́ Yuutu Zezi te tɩn. ²³ Bɛŋwaanɩ kaanɩ barʋ mʋ yɩ o yuutu, nɩ Zezi Krisi dɩ na yɩ o kɔgɔ kʋm Yuutu te tɩn. O kɔgɔ kʋm nyɩ dɩ o yɩra mʋ, yɩ wʋntʋ mʋ vrɩ-ba lwarɩm wʋnɩ. ²⁴ Kʋntʋ, kaana dɩ maŋɩ sɩ ba sɛ ba banna mʋ woŋo maama wʋnɩ, nɩ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna bam na sɛ o ni te tɩn.

²⁵ Kʋ daarɩ abam banna-ba, á maŋɩ sɩ á taá soe á kaana, nɩ Zezi Krisi dɩ na soe o kɔgɔ kʋm nɔɔna bam yɩ o sɛ o tɩ ba ŋwaanɩ te tɩn. ²⁶ O nan tɩgɩ sɩ o pa ba taa yɩ Wɛ nɔɔna mʋ. O ma kwɛ-ba dɩ o taanɩ dɩm sɩ ba ji lanyɩranɩ nɩnɛɛnɩ ba na zarɩ woŋo dɩ na te tɩn. ²⁷ O fɔgɩ o kwɛ-ba kʋntʋ, sɩ o laan pa o kɔgɔ kʋm wanɩ kʋ ba kʋ zɩgɩ o yigǝ nɩ dɩ paarɩ-zulǝ mʋ, sɩ kʋ taa jɩgɩ lam, yɩ digiru dɩ cɔgɩm tǝri kʋ tee nɩ dɩ fɩnfɩɩn dɩ. Kʋntʋ tɩn, o nɔɔna bam wʋ́ ta jɩgɩ wʋ-poŋo o yigǝ nɩ, yɩ tusim tǝrǝ.

²⁸ Kʋntʋ, kan-banna maŋɩ sɩ ba taa soe ba kaana, nɩnɛɛnɩ ba na soe ba tɩtɩ yɩra yam te tɩn. Nɔɔnʋ wʋlʋ na soe o kaanɩ tɩn soe o tɩtɩ mʋ. ²⁹ Bɛŋwaanɩ nɔɔnʋ tǝrǝ o na vaɩ o yɩra kwɛɛm. O nan nii o yɩra yam baŋa nɩ mʋ, yɩ o di wʋdiu o ma kɔnɩ-ya. Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ Zezi Krisi na nii dɩbam balʋ na yɩ o kɔgɔ kʋm baŋa nɩ te tɩn, ³⁰ dɩ́ na nyɩ dɩ o yɩra yam tɩn ŋwaanɩ. ³¹ Wɛ tɔnɔ kʋm nan tagɩ kʋ wɩ: «Nɔɔnʋ na di kaanɩ, o maŋɩ sɩ o pɔɔrɩ o tɩtɩ o ko dɩ o nu tee nɩ, sɩ o daarɩ o jǝni dɩ o kaanɩ wʋm, sɩ ba laan ji nɔɔnʋ dɩdʋa.» ³² Taanɩ dɩm kʋntʋ yɩ ta-ŋʋm mʋ, yɩ dɩ kuri ya sǝgi. Amʋ nan kwe-dɩ a ma maŋɩ Zezi Krisi dɩ o kɔgɔ kʋm woŋo mʋ. ³³ Kʋ nan yɩ cɩga mʋ dɩ abam dɩ, kan-barʋ maama maŋɩ sɩ o taa soe o kaanɩ nɩ o na soe o tɩtɩ te tɩn. Kaanɩ maama dɩ maŋɩ sɩ o taa zuli o barʋ mʋ.

6

Biǝ dɩ ba tiinǝ na maŋɩ sɩ ba taa ŋwɩ daanɩ te tɩn

¹ Biǝ-ba, abam na sɛ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn, kʋ maŋɩ sɩ á taá sɛ á tiinǝ ni, sɩ kʋ maŋɩ kʋntʋ mʋ.

² «Ta n zuli n ko dɩ n nu.»

Wɛ niǝ yam maama wʋnɩ, mʋ dayigǝ ni dɩlʋ DƖ na goni ni DƖ wǝli da DƖ wɩ:

³ «Nmʋ na zuli n ko dɩ n nu,

nń na ywǝǝni dɩ mʋmwɛ-dɛɛrɩ lʋgʋ baŋa nɩ.»

⁴ Kʋ daarɩ abam balʋ na yɩ biǝ kwǝ tɩn, sɩ á yɩ taá tiini á fɩ-ba á paɩ ba bana zaŋɩ. Nan taá kɔnɩ á biǝ bam lanyɩranɩ, sɩ á taá kwe-ba nɩ dɩ́ Yuutu Zezi cɩga kam na brɩ te tɩn.

Yum tiinǝ dɩ ba gambɛ na maŋɩ sɩ ba taa ŋwɩ daanɩ te tɩn

⁵ Kʋ na yɩ abam balʋ na yɩ gambɛ tɩn, á taá tʋŋɩ á tɔgɩ á yum tiinǝ wʋbʋŋa. Taá kwarɩ-na-ba sɩ á tʋŋɩ dɩ yawala, nɩnɛɛnɩ á na wʋ́ tʋŋɩ á pa dɩ́ Yuutu Zezi te tɩn. ⁶ Kʋ nan daɩ ba na zɩgɩ ba nii abam maŋa kalʋ tɩn yɩranɩ mʋ á wʋ́ ta tʋŋɩ kʋntʋ sɩ ba tee abam. Taá tʋŋɩ-na dɩ á wʋ maama, sɩ á taá tɔgɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn nɩnɛɛnɩ á yɩ Zezi Krisi tɩtɩ gambɛ mʋ te. ⁷ Taá tʋŋɩ-na dɩ wʋpolo nɩnɛɛnɩ á tʋŋɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ mʋ te, sɩ kʋ daɩ nabiinǝ ŋwaanɩ. ⁸ Bɛŋwaanɩ abam ye nɩ nɔɔnʋ maama wʋ́ na ŋwɩɩrʋ dɩ́ Yuutu wʋm tee nɩ dɩ kǝm-laarʋ tɩlʋ maama o na kɩ tɩn, kʋ na yɩ gambaa naa nɔɔnʋ wʋlʋ na te o tɩtɩ tɩn dɩ.

⁹ Kʋ daarɩ abam balʋ na yɩ gambɛ sɩm yum tiinǝ tɩn, á taá kɩ á gambɛ sɩm lanyɩranɩ dɩ kʋntʋ doŋ, sɩ á yɩ taá fugi-ba, bɛŋwaanɩ abam ye nɩ á maama jɩgɩ Yuutu dɩdʋa mʋ o na wʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ, yɩ wʋntʋ mʋ te abam dɩ á gambɛ sɩm maama. Wʋntʋ nan tɔgɩ cɩga mʋ, o ba kuri nɔɔna daanɩ.

Wɛ na wʋ́ zǝni dɩbam sɩ dɩ́ taá zɩgɩ dɩ baarɩ te tɩn

¹⁰ Amʋ na lagɩ a ta kʋlʋ a ma a kweeli tɩn mʋ yɩ sɩ á taá zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ á na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn, sɩ á joŋi o dam-fɔrɔ kʋm. ¹¹ Kwaanɩ-na á joŋi Wɛ zǝnǝ yam maama nɩnɛɛnɩ jara zɩla te, sɩ á wanɩ á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ sʋtaanɩ * yɩ wanɩ abam dɩ dɩ sɩsɩɩna yam maama. ¹² Jara yam kʋntʋ nan daɩ dɩbam dɩ nabiinǝ jara. Kʋ yɩ dɩdaanɩ ciciri sɩlʋ maama na jɩgɩ dam wɛyuu tɩlampolo nɩ tɩn mʋ. Sɩntʋ mʋ yɩ sʋtaanɩ jɩŋa dɩdɛɛra, yɩ sɩ jɩgɩ dam lʋgʋ kʋntʋ na yɩ lim tɩn baŋa nɩ. ¹³ Kʋntʋ ŋwaanɩ, joŋi-na Wɛ zǝnǝ yam maama á ma fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á wanɩ á vɩn sʋtaanɩ sɩ á zɩgɩ dɩ baarɩ maŋa kalʋ na cana tɩn wʋnɩ, sɩ á na wanɩ jara yam, sɩ á ta taá zɩgɩ kǝŋkǝŋ á zɩga kam je nɩ.

¹⁴ Nan fɔgɩ-na á zɩgɩ dɩ baarɩ, sɩ á taá jɩgɩ Wɛ cɩga kam, nɩ á na vɔgɩ á gwaarʋ dɩ kili te tɩn, sɩ á daarɩ á taá kɩ lanyɩranɩ Wɛ yigǝ nɩ, sɩ kʋ wanɩ kʋ cɩ abam dɩ wo-lwaanʋ, nɩnɛɛnɩ á na zʋ luguru gwaarʋ á ma kwǝli á nyɔɔna jara wʋnɩ te tɩn. ¹⁵ Á nan maŋɩ sɩ á kwaanɩ á tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ na paɩ nɔɔna dɩ Wɛ fɔgɩ daanɩ tɩn, nɩnɛɛnɩ á na zʋ natra sɩ kʋ zǝni á vǝŋǝ jara wʋnɩ te tɩn. ¹⁶ Á taá jɩgɩ-na wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ maŋa maama, nɩnɛɛnɩ á na ze tɔn-tɩʋ kʋm ba na ma kɔŋɩ cɩna tɩn, sɩ á cɩ á tɩtɩ dɩ wo-lwaanʋ tu sʋtaanɩ cɩ-dɛɛra yam ya na jɩgɩ minǝ tɩn, sɩ á wanɩ á pa ya maama dwe. ¹⁷ Ma-na Wɛ na vrɩ abam ŋwɩa te tɩn á ma cɩ á tɩtɩ, nɩ luguru yu-kwǝli mʋ á pugǝ á yuu nɩ jara wʋnɩ te. Á ma-na Wɛ taanɩ dɩm á ma wǝli á tɩtɩ, nɩ sʋ-zɔɔ te, Wɛ Joro * kʋm na kɩ abam jɩŋa nɩ tɩn. ¹⁸ Á kɩ-na wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama dɩ Wɛ-loro sɩ Wɛ zǝni abam. Á taá warɩ Wɛ maŋa maama nɩ DƖ Joro kʋm na pɛ abam dam te tɩn. Taá jɩgɩ-na á tɩtɩ, sɩ á vɔ á wʋ lanyɩranɩ, sɩ á taá loori Wɛ DƖ nɔɔna bam maama ŋwaanɩ. ¹⁹ Taá loori-na Wɛ á pa amʋ dɩ, sɩ a na puri a ni sɩ a ta taanɩ, sɩ DƖ pa-nɩ taanɩ dɩlʋ a na wʋ́ ŋɔɔnɩ tɩn, sɩ a daarɩ a na baarɩ a brɩ nɔɔna DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam, sɩ a pa ba lwarɩ DƖ cɩga kalʋ ya na sǝgi tɩn. ²⁰ Kʋ yɩ kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ tʋŋɩ-nɩ sɩ a taa brɩ nɔɔna. Ba nan kɩ-nɩ pɩɩna digǝ nɩ a na brɩ-ka tɩn ŋwaanɩ mʋ. Nan taá loori-na Wɛ sɩ DƖ zǝni-nɩ, sɩ a taa waɩ a tɔɔlɩ-ka dɩ baarɩ nɩ kʋ na maŋɩ sɩ a taa kɩ te tɩn.

Tiim kwǝrǝ

²¹ Amʋ nan lagɩ sɩ abam lwarɩ amʋ labaarɩ dɩ a na wʋra a kɩ kʋlʋ tɩn mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ a lagɩ a tʋŋɩ dɩ́ ko-bu-sono Tisiki sɩ o ba abam te, sɩ o fɔgɩ o ta amʋ labaarɩ maama dɩ abam. Wʋntʋ tʋŋɩ o pa dɩ́ Yuutu Zezi dɩ yawala mʋ. ²² Amʋ lagɩ sɩ o pa abam lwarɩ dɩbam labaarɩ, sɩ kʋ pa á bɩcara pǝni tɩga nɩ.

²³ Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa dɩ́ ko-biǝ bam maama yazurǝ, sɩ ba taa jɩgɩ da-sono dɩ wʋ-dɩdʋa. ²⁴ Wɛ wʋ́ pa balʋ maama na jɩgɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi sono kʋlʋ na ba ti tɩn yu-yoŋo.

\e

PHP

Filipi

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Filipi tiinǝ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pooli dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Filipi nɩ tɩn mʋ. Bantʋ mʋ yɩ balʋ na dɛ yigǝ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Ɛrɔpɩ nɩ tɩn. Filipi yɩ Masɩdʋanɩ lʋgʋ kʋm tɩʋ dɩdʋa mʋ, yɩ Rom tiinǝ dɛɛn mʋ te-ba.

Maŋa kalʋ Pooli na wʋ pɩɩna digǝ nɩ tɩn, mʋ o pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm kʋntʋ. O wʋ dɛɛn ma cɔgɩ dɩ nɔɔna badaara na jaanɩ vwan zaasɩm ba zʋ Filipi Wɛ nɔɔna bam wʋnɩ tɩn. Nan dɩ kʋntʋ maama dɩ, Pooli tɔnɔ kʋm ta brɩ o na jɩgɩ wʋpolo dɩ baarɩ tɩte, o na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

Maŋa kalʋ Pooli na wʋra o pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm tɩn, o dɛɛn guli o kɩ Filipi Wɛ nɔɔna bam le, ba na zǝn-o dɩ pɛɛra yalʋ maama o cam dɩm maŋa nɩ tɩn. O ma daarɩ o ŋɔɔnɩ dɩ ba sɩ ba na pu-dɩa dɩ baarɩ, nɩ wʋm dɩ na nɛ cam yɩ o zɩgɩ kǝŋkǝŋ te tɩn. O ma ta dɩ ba sɩ ba taa jɩgɩ tu-n-tɩtɩ wʋbʋŋa, nɩ Zezi dɛɛn na tu o tɩtɩ te tɩn, sɩ ba yɩ taa beeri ba tɩtɩ yɩranɩ zǝnǝ (pɔɔrɩm 1-2).

Pooli ma ta o brɩ-ba nɩ, ba na nɛ cɩga Wɛ tee nɩ tɩn, kʋ yɩ pɛɛrɩ mʋ Baŋa-Wɛ na pɛ-ba zaanɩ, ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ, sɩ kʋ daɩ nɩ ba na sɛ Zwifǝ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ. O ma kaanɩ-ba sɩ ba yɩ sɛ vwan karanyɩna tiinǝ bam, yɩ o loori-ba sɩ ba taa lwǝni wʋm na kɩ te tɩn, sɩ ba taa kwaanɩ ba ŋwɩ nɩ Zezi tɩtɩ dɛɛn na ŋwɩ te tɩn (pɔɔrɩm 3).

O ma pʋpʋnɩ o brɩ-ba Wɛ na pɛ balʋ maama na ŋwɩ dɩ Zezi tɩn jɩgɩ wʋpolo dɩ wʋ-zuru te (pɔɔrɩm 4).

Tɔnɔ kʋm kʋntʋ brɩ nɩ Pooli soe Filipi tiinǝ bam zanzan.

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

FILIPI TIINƎ tɩn

1

¹ Amʋ Pooli mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ yɩ Timoti wʋ a tee nɩ. Dɩbam yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋna mʋ. Dɩ́ pʋpʋnɩ sɩ dɩ́ pa abam balʋ maama na wʋ Filipi nɩ yɩ á tɔgɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ á ji Wɛ nɔɔna tɩn, dɩ á kɔgɔ kʋm yigǝ tiinǝ bam dɩ ba zǝnzǝnnǝ bam dɩ.

² Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Pooli na loori Wɛ te tɩn

³ Maŋa maama amʋ na guli abam gulǝ, a yǝni a kɩ a Tu Wɛ le mʋ abam ŋwaanɩ. ⁴ Maŋa maama a na loori Wɛ a pa abam maama, a jɩgɩ wʋpolo mʋ, ⁵ dɩ abam na tɔgɩ á wǝli-nɩ dɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩtʋŋa yam kʋ zɩgɩ pulim nɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn. ⁶ Amʋ ye lanyɩranɩ nɩ, Wɛ dɩlʋ na maŋɩ DƖ puli tɩtʋŋ-ŋʋna yam kʋntʋ abam bɩcara nɩ tɩn, dɩntʋ daa ta wʋ́ pa ya vu ya guri dɛ dɩm Zezi Krisi na wʋ́ joori o ba tɩn. ⁷ Amʋ tiini a soe abam dɩ a bɩcarɩ maama. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ paɩ kʋ maŋɩ sɩ amʋ taa jɩgɩ á wʋbʋŋa a wʋnɩ kʋntʋ doŋ. Bɛŋwaanɩ abam maama tɔgɩ á na yu-yoŋo kʋm nɩ amʋ dɩ na nɛ te tɩn, lele kʋntʋ ba na kɩ-nɩ pɩɩna digǝ nɩ tɩn, dɩ maŋa kalʋ a ya na kaagɩ a beeri je maama a ŋɔɔnɩ cɩga a pa Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam jɩgɩ kuri tɩn. ⁸ Abam fra jɩgɩ amʋ, nɩ Zezi Krisi tɩtɩ na soe abam te tɩn mʋ. Wɛ tɩtɩ ye nɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn yɩ cɩga mʋ.

⁹ A na loori Wɛ a pa abam kʋlʋ ŋwaanɩ tɩn yɩ sɩ abam sono kʋm mʋ fɔgɩ kʋ puli zanzan, kʋ wǝli dɩ yǝno sɩ kʋ pa á taá waɩ á lwarɩ kʋlʋ maama na yɩ cɩga tɩn. ¹⁰ Kʋntʋ mʋ á wʋ́ wanɩ á kuri kʋlʋ na lamma tɩn á kɩ, sɩ Zezi Krisi dɛ dɩm na yiǝ, sɩ digiru yɩ taa wʋ á bɩcara nɩ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o na á wo-lɔŋɔ o ta. ¹¹ Kʋlʋ na wǝli da tɩn, á pa á kǝm maama taa tɔgɩ cɩga lanyɩranɩ nɩ Zezi Krisi na zǝni abam te tɩn. Kʋntʋ wʋ́ pa Wɛ na zulǝ dɩ tiǝ.

Zezi mʋ yɩ ŋwɩa cɩga cɩga

¹² A ko-biǝ-ba, a lagɩ sɩ á lwarɩ nɩ yaara yalʋ na yi amʋ tɩn nan pɛ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam jagɩ ka yi yigǝ mʋ. ¹³ Kʋ na kɩ amʋ te tɩn pɛ pamaŋna balʋ na nii pɛ wʋm sɔŋɔ kʋm tɩn dɩ balʋ maama na wʋra tɩn lwarɩ nɩ, kʋ yɩ amʋ na tɔgɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ mʋ ba kɩ-nɩ pɩɩna digǝ nɩ. ¹⁴ Kʋlʋ na wǝli da tɩn, amʋ na wʋ pɩɩna digǝ nɩ tɩn pɛ dɩ́ ko-biǝ bam zanzan tiini ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ dɩ́ Yuutu wʋm, kʋ pa ba jɩgɩ baarɩ zanzan ba maa brɩ Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba ba kwarɩ fʋʋnɩ.

¹⁵ Kʋ yɩ cɩga mʋ sɩ nɔɔna badaara tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝrǝ kam dɩ wʋ-gʋʋ dɩ kantɔgɔ mʋ amʋ ŋwaanɩ. Kʋ daarɩ badaara nan tɔɔlɩ-ka dɩ ba wʋbʋŋ-laarʋ mʋ. ¹⁶ Bantʋ tɔɔlɩ dɩ sono mʋ, bɛŋwaanɩ ba ye nɩ Wɛ mʋ pɛ-nɩ ni sɩ a ŋɔɔnɩ cɩga a pa DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam ja kuri. ¹⁷ Badonnǝ bam nan tɔɔlɩ Zezi kwǝrǝ kam sɩ kʋ pa ba tɩtɩ mʋ kamunni, sɩ ba ba jɩgɩ wʋ-poŋo. Ba nan bʋŋɩ sɩ ba pa amʋ yaara yam mʋ tiini ya puli, a na wʋ pɩɩna digǝ nɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁸ Kʋ nan ba cɔga. A ta jɩgɩ wʋpolo dɩ ba maama na jɩgɩ Zezi Krisi kwǝrǝ kam ba tɔɔlɩ ba brɩ nɔɔna te tɩn. Ba na tɔɔlɩ-ka dɩ wʋbʋŋ-laarʋ naa wʋbʋŋ-balwaarʋ dɩ, kʋ yɩ Zezi kwǝrǝ kam mʋ ba tɔɔla.

Amʋ nan ta tiini a jɩgɩ wʋpolo, ¹⁹ bɛŋwaanɩ amʋ ye nɩ Wɛ wʋ́ joŋi-nɩ DƖ yagɩ, abam na loori-DƖ á pa-nɩ yɩ Zezi Krisi Joro * kʋm dɩ zǝni-nɩ tɩn ŋwaanɩ. ²⁰ Amʋ nan tiini a jɩgɩ tɩɩna nɩ a bá kɩ woŋo kʋlʋ na wʋ́ pa a na a cavɩɩra tɩn. Kʋ na yɩ lele kʋntʋ dɩ maŋa maama, aá ta jɩgɩ pu-dɩa, sɩ a na ŋwɩ naa a na tɩga, sɩ Zezi Krisi na zulǝ a ŋwɩa kam maama wʋnɩ. ²¹ Kʋ na yɩ amʋ, a ŋwɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ. A nan na tɩgɩ dɩ, kʋʋ́ ta jɩgɩ nyɔɔrɩ kʋ pa-nɩ. ²² Amʋ nan ta na ŋwɩ lʋgʋ baŋa nɩ, a tɩtʋŋɩ dɩm wʋ́ wanɩ dɩ wǝli nɔɔna lanyɩranɩ. Kʋntʋ tɩn, a yǝri a na wʋ́ twǝri kʋlʋ sɩ a daarɩ kʋlʋ. ²³ Wǝǝnu tɩntʋ tɩle mʋ jɩgɩ-nɩ tɩ pa a yǝri a na wʋ́ lɩ kʋlʋ tɩn. Kʋlʋ na jɩgɩ fra kʋ pa-nɩ tɩn mʋ yɩ sɩ a yagɩ lʋgʋ baŋa, sɩ a daarɩ a vu Zezi Krisi te a taa wʋra. Kʋntʋ wʋ́ tiini kʋ taa lana. ²⁴ Kʋ daarɩ, a ta na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ, kʋʋ́ ta jɩgɩ zǝnǝ zanzan kʋ pa abam. ²⁵ A ye nɩ kʋntʋ yɩ cɩga mʋ, yɩ kʋ pɛ a lwarɩ nɩ kʋ maŋɩ sɩ a ta wʋ lʋgʋ baŋa nɩ. Amʋ wʋ́ ta wʋ abam maama tee nɩ, sɩ kʋ pa á fɔgɩ á tɔgɩ Wɛ cɩga kam, sɩ á taá jɩgɩ wʋpolo ka ŋwaanɩ. ²⁶ Kʋntʋ tɩn, amʋ na joori a ba a wʋ abam tee nɩ, kʋʋ́ pa á tiini á taá zuli Zezi Krisi dɩ wʋpolo amʋ yagɩm dɩm ŋwaanɩ.

²⁷ Woŋo kʋlʋ yɩranɩ na jɩgɩ kuri tɩn mʋ yɩ sɩ á pa á tɩtʋŋa maama taa tɔgɩ dɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam na brɩ te tɩn. Kʋntʋ, amʋ na nɛ cwǝŋǝ sɩ a ba abam te, naa a na wʋ nɛ, a ta wʋ́ lwarɩ nɩ abam zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ, yɩ á wǝli daanɩ á kwaana á tʋŋa, sɩ kʋ pa nɔɔna kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. ²⁸ Á yɩ sɛ sɩ á dʋna bam pa fʋʋnɩ zʋ abam dɩ fɩnfɩɩn dɩ. Á na jɩgɩ baarɩ, kʋʋ́ brɩ nɩ bantʋ wʋ́ ba ba cɔgɩ yɩ abam na vrɩm. Wɛ tɩtɩ mʋ wʋ́ pa kʋ kɩ kʋntʋ. ²⁹ Wɛ na pɛ abam yu-yoŋo kʋlʋ tɩn, kʋ daɩ sɩ á sɛ Zezi Krisi dɩ á wʋ-dɩdʋa yɩranɩ má, kʋ yɩ sɩ á kwǝri á na yaara dɩ mʋ o ŋwaanɩ. ³⁰ Abam dɛɛn nɛ amʋ na yǝni a yaarɩ te a tʋŋɩ Wɛ ŋwaanɩ, yɩ á ta kwǝri á ni nɩ kʋ yɩ kʋntʋ mʋ dɩ zɩm maama. Abam dɩ laan nan wǝli dɩ amʋ á wʋ yantʋ yaara yam wʋnɩ mʋ.

2

Zezi Krisi na tu o tɩtɩ te tɩn

¹ Abam na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn mʋ paɩ á jɩgɩ baarɩ. O sono kʋm maa paɩ á jɩgɩ wʋ-zuru. Wɛ Joro * kʋm mʋ wʋ abam wʋnɩ, nɩ kʋ na wʋ Zezi nɔɔna bam maama wʋnɩ te tɩn. Á maa jɩgɩ da-ŋwaŋa dɩ sono. ² Kʋ na sɩɩnɩ kʋ yɩ kʋntʋ tɩn, a loori abam sɩ á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ mʋ daanɩ dɩ sono dɩdʋa, sɩ á daarɩ á taá jɩgɩ ni-dɩdʋa dɩ wʋ-dɩdʋa. Abam na kɩ kʋntʋ, kʋʋ́ pa a taa tiini a jɩgɩ wʋpolo. ³ Á yɩ zaŋɩ á kɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ kamunni sɩ kʋ pa á tɩtɩ na zulǝ. Nan tu-na á tɩtɩ á pa daanɩ, sɩ á taá nii nɩ nɔɔnʋ maama dwe abam. ⁴ Nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ o bʋŋɩ o na wʋ́ zǝni o doŋ te tɩn mʋ, kʋ daɩ sɩ o taa beeri o tɩtɩ zǝnǝ yɩranɩ. ⁵ Á wʋbʋŋa yam maŋɩ sɩ ya taa yɩ nɩnɛɛnɩ Zezi Krisi wʋbʋŋa yam mʋ.

⁶ Wʋntʋ nan maŋɩ o jɩgɩ Wɛ nyɩnyʋgʋ mʋ.

O dɩdaanɩ Baŋa-Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ,

yɩ o wʋ bʋŋɩ nɩ kʋntʋ yɩ woŋo kʋlʋ o na maŋɩ sɩ o ja-kʋ kǝŋkǝŋ sɩ o dɩ Wɛ taa maɩ daanɩ tɩn.

⁷ O nan tiŋi wǝǝnu tɩntʋ maama daa nɩ mʋ,

yɩ o daarɩ o ba o ji nabiinu.

O yɩ tɩntʋŋnʋ.

⁸ O na tu o ŋwɩ dɩ nabiinǝ kʋntʋ tɩn,

o dɛɛn tu o tɩtɩ yɩ o sɛ Wɛ ni o ba o tɩ.

Kʋ nan daɩ tʋʋnɩ dɩ tʋʋnɩ,

kʋ yɩ ba pag-o tʋʋn-dagara * baŋa nɩ mʋ ba gʋ.

⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ laan pɛ Zezi yuu tiini kʋ zaŋɩ wɛɛnɩ dɩ zulǝ,

yɩ DƖ daarɩ DƖ pa-o yɩrɩ dɩlʋ na dwe yɩra maama tɩn.

¹⁰ Mʋ kʋ kuri maŋa wʋ́ ba,

yɩ balʋ maama na wʋ wɛyuu nɩ naa tɩga baŋa nɩ naa tɩga kuri nɩ tɩn maŋɩ sɩ ba kuni doonǝ ba zuli Zezi o yɩrɩ dɩm ŋwaanɩ.

¹¹ Ba maama wʋ́ ta dɩ ba niǝ jaja nɩ,

Zezi Krisi mʋ yɩ ba Yuutu.

Kʋntʋ wʋ́ pa o Ko Wɛ na zulǝ lanyɩranɩ.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ pa pooni taa wʋ lʋgʋ baŋa nɩ te tɩn

¹² Kʋntʋ ŋwaanɩ, a cilon-sonnu-ba, abam dɛɛn na maŋɩ á sɛ amʋ zaasɩm dɩm maŋa kalʋ amʋ ya na wʋ á tee nɩ tɩn, á nan ta maŋɩ sɩ á sɛ á dwǝni lele kʋntʋ a daa na tǝri abam tee nɩ dɩ tɩn. Taá kwarɩ-na Wɛ lanyɩranɩ dɩ ya-sɩʋ, sɩ á kwaanɩ á tʋŋɩ á pa vrɩm dɩlʋ á na nɛ tɩn ja kuri. ¹³ Bɛŋwaanɩ Wɛ mʋ yǝni DƖ tʋŋɩ abam bɩcara nɩ, DƖ pa á beeri kǝnǝ yalʋ na wʋ́ poli DƖ wʋ, yɩ DƖ pa á wanɩ-ya á kɩ. ¹⁴ Woŋo kʋlʋ maama á na lagɩ á kɩ tɩn, sɩ á yɩ taá pʋʋna naa á magɩ kantɔgɔ kʋ baŋa nɩ. ¹⁵ Kʋntʋ mʋ á wʋ́ ta jɩgɩ cɩga Wɛ tee nɩ, yɩ á jɩgɩ wʋ-poŋo. Á wʋ́ ta yɩ Wɛ biǝ balʋ na ba jɩgɩ wo-lɔŋɔ, yɩ á zʋʋrɩ nɔn-balwaarʋ tɩlʋ wʋbʋŋa na ba tɔgɩ cwǝŋǝ tɩn tɩtarɩ nɩ. Á wʋ́ ta yɩ nɩ pooni á pa lʋgʋ baŋa nɔɔna nɩ calɩcwɩ te, ¹⁶ dɩ á na ŋɔɔnɩ Wɛ taanɩ dɩlʋ na paɩ ŋwɩa á brɩ nɔɔna tɩn. Á na kɩ kʋntʋ doŋ, kʋʋ́ brɩ nɩ a na cɛ a tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam abam ŋwaanɩ te tɩn wʋ jigi kafɛ, yɩ aá ta jɩgɩ wʋpolo dɩ abam dɛ dɩm Zezi Krisi na wʋ́ joori o ba tɩn.

¹⁷ Abam na kɩ á wʋ-dɩdʋa á sɛ Zezi tɩn nyɩ dɩ á kwe woŋo mʋ á ma kaanɩ Baŋa-Wɛ yɩ kʋ poli DƖ wʋ. Amʋ na maŋɩ a lagɩ a ga a ŋwɩa mʋ dɩ, aá sɛ sɩ ka wǝli abam kaanɩm dɩm nɩ Wɛ yigǝ nɩ. Dɩ kʋ dɩ, aá ta jɩgɩ wʋpolo, yɩ abam dɩ wʋ́ wǝli dɩ amʋ á taá jɩgɩ wʋpolo. ¹⁸ Kʋntʋ, kʋ maŋɩ sɩ abam dɩ ta jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ, sɩ amʋ dɩ wǝli dɩ abam a kɩ wʋpolo.

Pooli lagɩ o tʋŋɩ Timoti dɩ Epafroditi Filipi tiinǝ tee nɩ

¹⁹ Dɩbam Yuutu Zezi na sɛ, amʋ bʋŋɩ sɩ a tʋŋɩ Timoti sɩ o ba abam te lele. Kʋntʋ, o na joori o ba amʋ te, oó pa-nɩ abam labaarɩ sɩ a daa yɩ ta jɩgɩ liǝ. ²⁰ Nɔɔn-nɔɔnʋ daa tǝri amʋ tee nɩ, o na jɩgɩ a wʋbʋŋa yam doŋ, sɩ o sɩɩnɩ o taa ye abam zǝnǝ ni nɩ, kʋ na daɩ Timoti yɩranɩ. ²¹ Balʋ maama na daarɩ tɩn beeri ba tɩtɩ wǝǝnu yɩranɩ mʋ, yɩ ba yigǝ tǝrǝ dɩ wǝǝnu tɩlʋ na yɩ Zezi Krisi nyɩm tɩn. ²² Kʋ nan na yɩ Timoti, abam maŋɩ á ye o wʋ na tɔgɩ cɩga te tɩn. O dɛɛn tɔgɩ dɩ amʋ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, nɩnɛɛnɩ bu na tɔgɩ dɩ o ko o tʋŋɩ te tɩn. ²³ Kʋntʋ mʋ a bʋŋɩ sɩ a tʋŋ-o abam tee nɩ maŋa kalʋ a na wʋ́ lwarɩ ba na wʋ́ di a taanɩ dɩm te tɩn. ²⁴ Amʋ nan jɩgɩ tɩɩna dɩ dɩ́ Yuutu wʋm nɩ baá pʋrɩ-nɩ ba yagɩ lele, yɩ a laan ba abam te.

²⁵ Amʋ bʋŋɩ nɩ kʋ maŋɩ sɩ a tʋŋɩ dɩ́ ko-bu Epafroditi sɩ o joori o ba abam te. O tɔgɩ dɩ amʋ yɩ dɩ́ tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa, yɩ dɩ́ kwǝri dɩ́ na cam ya baŋa nɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ abam tɩntʋŋnʋ wʋlʋ á na lɩ sɩ o ja zǝnǝ o ba o pa-nɩ a yaara yam wʋnɩ tɩn. ²⁶ Abam fra maa jɩg-o yɩ o lagɩ sɩ o daa na abam. O wʋ ya cɔgɩ dɩ á na ni nɩ o ya ba jɩgɩ yazurǝ tɩn. ²⁷ Kʋ yɩ cɩga mʋ nɩ o ya ba jɩgɩ yazurǝ, yɩ o ga fɩɩn sɩ o tɩ. Wɛ nan duri o ŋwaŋa. Kʋ nan daɩ wʋntʋ yɩranɩ ŋwaŋa mʋ DƖ duri. Wɛ duri amʋ dɩ ŋwaŋa, dɩ DƖ na pɛ o wǝri yɩ a wʋ daa wʋ cɔgɩ zanzan tɩn. ²⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tiini a kwaanɩ a lagɩ sɩ o yi abam te lɩla, sɩ á taá jɩgɩ wʋpolo dɩ á na wʋ́ joori á na-o tɩn, sɩ amʋ dɩ liǝ yam laan ti. ²⁹ O na tuǝ, sɩ á jeer-o lanyɩranɩ dɩ wʋpolo zanzan, o na yɩ dɩ́ ko-bu dɩ́ Yuutu Zezi ŋwaanɩ tɩn. Kʋ maŋɩ sɩ á taá zuli nɔɔna balʋ na nyɩ nɩnɛɛnɩ wʋntʋ te tɩn. ³⁰ Bɛŋwaanɩ o ya gɛ fɩɩn mʋ sɩ o tɩ Zezi Krisi tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ. O dɛɛn lagɩ o ga o ŋwɩa dɩ o na lǝni abam yuu nɩ sɩ o taa tʋŋɩ o wǝli-nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ.

3

Wɛ na wʋ́ pa n na cɩga DƖ tee nɩ te tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, kʋlʋ na daarɩ sɩ a ta a wǝli da tɩn, á taá jɩgɩ wʋpolo dɩ á na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩn. A na maŋɩ a pʋpʋnɩ kʋlʋ a ma brɩ abam tɩn, kʋ ba camma sɩ a ta joori a brɩ-kʋ abam, sɩ kʋ wanɩ kʋ cɩ abam wo-lwaanʋ wʋnɩ. ² Fɔgɩ-na á cɩ á tɩtɩ dɩ kǝm-balwaarʋ tiinǝ balʋ na kwaanɩ sɩ ba taa goni nɔɔna yɩra ba yagɩ tɩn. Bantʋ nyɩ dɩ kakuri mʋ. ³ Dɩbam nan mʋ yɩ balʋ na yɩ Wɛ nɔɔna cɩga cɩga, yɩ kʋ daɩ nɩ dɩ́ na goni dɩ́ bǝkǝri * tɩn ŋwaanɩ, nɩ bantʋ na brɩ te tɩn. Dɩbam maɩ Wɛ Joro * kʋm dam mʋ dɩ́ zuli Wɛ, yɩ dɩ́ jɩgɩ wʋpolo dɩ Zezi Krisi na kɩ kʋlʋ o pa dɩbam tɩn, yɩ dɩ́ bá tɩɩgɩ cullu tɩlʋ na brɩ nɩ nɔɔna yɩra gonim mʋ jɩgɩ kuri kʋ pa Wɛ tɩn. ⁴ Lʋgʋ baŋa cullu tɩm ya na jɩgɩ kuri, amʋ tɩtɩ ya wʋ́ wanɩ a tɩɩgɩ-tɩ. Nɔɔnʋ nan na bʋŋɩ nɩ o jɩgɩ bʋra sɩ o tɩɩgɩ lʋgʋ baŋa cullu tɩm, amʋ ya jɩgɩ bʋra a dwe. ⁵ Amʋ dɛɛn na yi da nana tɩn, mʋ ba goni-nɩ nɩ dɩbam Zwifǝ cullu tɩm na brɩ te tɩn. A yɩ Yisɩrayɛlɩ * tu mʋ, yɩ a nuŋi Bɛnzamɛn * dwi dɩm wʋnɩ. Amʋ sɩɩnɩ a yɩ Zwifu mʋ. Zwifǝ bam mʋ lʋgɩ-nɩ. Kʋ nan na yɩ Wɛ cullu tɩm tɔgɩm, amʋ dɛɛn wʋ Farizɩan * tiinǝ kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ. ⁶ Kʋ na yɩ Wɛ tɩtʋŋa yam laŋa nɩ, amʋ dɛɛn kwaanɩ a tʋŋɩ lanyɩranɩ dɩ a na bɛɛsɩ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna bam te tɩn. Kʋ nan daa na yɩ Wɛ cullu tɩm sɛɛm, a dɛɛn sɛ-tɩ dɩ cɩga yɩ tusim tǝrǝ.

⁷ A dɛɛn paɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama jɩgɩ kuri mʋ tɩ pa-nɩ. A laan nan bʋŋɩ a lwarɩ nɩ tɩ yɩ kafɛ mʋ a yigǝ nɩ, dɩ a na sɛ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. ⁸ Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga, woŋo kʋlʋ maama a na jɩgɩ tɩn, a nii-kʋ nɩ kʋ yɩ kafɛ mʋ a yigǝ nɩ, a laan na lwarɩ Zezi Krisi wʋlʋ na yɩ a Yuutu tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ tiini kʋ jɩgɩ kuri kʋ pa-nɩ kʋ dwe woŋo maama. Wʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a kwe woŋo maama a yagɩ daa nɩ. A nii tɩ maama nɩ weeru mʋ a yigǝ nɩ, sɩ a wanɩ a sɛ Zezi Krisi sɩ a taa tɔg-o dɩ a wʋ maama, sɩ kʋ pa a taa yɩ o nɔɔnʋ. ⁹ Kʋntʋ tɩn, amʋ wʋ́ na cɩga Wɛ tee nɩ a na kɩ a wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ, kʋ daa daɩ a tɩtɩ tɩtʋŋa dɩ a na tɔgɩ Wɛ cullu tɩm tɩn ŋwaanɩ. Kʋ nan yɩ Wɛ tɩtɩ mʋ paɩ a jɩgɩ cɩga dɩ a na kɩ a wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. ¹⁰ Woŋo kʋlʋ amʋ na tiini a lagɩ tɩn yɩ sɩ a lwarɩ Zezi Krisi mʋ, sɩ a kwǝri a lwarɩ dam-fɔrɔ kʋlʋ Wɛ na mɛ DƖ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ tɩn, sɩ a daarɩ a tɔgɩ a na o yaara yam doŋ, sɩ a taa nyɩ dɩd-o o na sɛ o tɩ nabiinǝ ŋwaanɩ tɩn. ¹¹ Kʋntʋ tɩn, amʋ dɩ jɩgɩ tɩɩna sɩ Wɛ wʋ́ pa a bi a yagɩ tʋʋnɩ.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kwaanɩ dɩ́ vu yigǝ mʋ sɩ dɩ́ joŋi pɛɛrɩ Wɛ tee nɩ

¹² Kʋ nan daɩ nɩ a maŋɩ a yi wǝǝnu tɩlʋ a na lagɩ sɩ a yi tɩn. Kʋ nan daɩ nɩ a bɩcarɩ fɔgɩ dɩ kwɛ fasɩ yɩ lwarɩm daa tǝrǝ. Amʋ nan kwaanɩ a jaŋɩ mʋ a ve yigǝ, sɩ a laan wanɩ a joŋi pɛɛrɩ Zezi Krisi tee nɩ. Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ o joŋi-nɩ sɩ a taa yɩ o nɔɔnʋ. ¹³ A ko-biǝ-ba, a ba bʋŋɩ nɩ a maŋɩ a yi sɩ a joŋi pɛɛrɩ dɩm. A nan na kɩ kʋlʋ tɩn, a yǝni a lɩ wǝǝnu tɩlʋ na maŋɩ tɩ kɛ tɩn mʋ a wʋbʋŋa nɩ, yɩ a daarɩ a kwaanɩ sɩ a vu a yi wǝǝnu tɩlʋ na wʋ a yigǝ nɩ tɩn. ¹⁴ Kʋntʋ, amʋ kwaana sɩ a yɔɔrɩ a duri a vu a yi kweelim je mʋ, sɩ a joŋi pɛɛrɩ dɩm Wɛ tee nɩ. Pɛɛrɩ dɩm kʋntʋ mʋ yɩ ŋwɩa kalʋ Wɛ na bǝŋi-nɩ sɩ a ba a joŋi DƖ sɔŋɔ nɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn.

¹⁵ Kʋ na yɩ dɩbam balʋ wʋbʋŋa na bɩgɩ dɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm tɩn, kʋ maŋɩ sɩ dɩbam maama sɛ nɩ amʋ na tagɩ te tɩn yɩ cɩga mʋ. Abam badaara wʋbʋŋa nan na daɩ kʋntʋ doŋ, Wɛ wʋ́ pa á lwarɩ woŋo kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn. ¹⁶ Dɩ kʋ dɩ, kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ yɔɔrɩ dɩ́ taá tɔgɩ cwǝŋǝ kalʋ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ lwarɩ nɩ ka yɩ cɩga tɩn mʋ.

¹⁷ A ko-biǝ-ba, kʋ maŋɩ sɩ á taá lwǝni amʋ na kɩ te tɩn mʋ, sɩ á fɔgɩ á nii balʋ na tɔgɩ cwǝ-laa nɩnɛɛnɩ dɩ́ na brɩ abam sɩ á taá tɔgɩ te tɩn. ¹⁸ A lagɩ sɩ a joori a brɩ abam wǝǝnu tɩlʋ a na maŋɩ a ta dɩ abam kuni zanzan tɩn mʋ. Kʋ maa paɩ a yi-na nuŋǝ dɩ liǝ yalʋ a na jɩgɩ abam ŋwaanɩ tɩn. Kʋ yɩ nɩ nɔɔna zanzan mʋ wʋ abam wʋnɩ ba tɩtʋŋa na brɩ nɩ ba culi Zezi Krisi tʋʋn-dagara * kam mʋ. ¹⁹ Ba yǝni ba lagɩ wǝǝnu tɩlʋ fra na jɩgɩ-ba tɩn mʋ kʋ dwe Wɛ. Ba maa jɩgɩ wʋpolo dɩ kʋlʋ na yɩ ba cavɩɩra tɩn, yɩ lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ wʋbʋŋa jɩgɩ-ba. Ba kweelim je nɩ Wɛ wʋ́ cɔgɩ-ba mʋ. ²⁰ Kʋ nan na yɩ dɩbam, dɩ́ kugu je wʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ mʋ. Dɩbam cǝgi dɩ́ Yuutu Zezi Krisi sɩ o nuŋi dáanɩ mʋ o ba. Wʋntʋ mʋ vrɩ dɩbam lwarɩm wʋnɩ. ²¹ O na tuǝ, o laan wʋ́ pa dɩbam lʋgʋ baŋa yɩra yalʋ na bwǝmmǝ tɩn lǝni ya taa nyɩ dɩ o tɩtɩ yɩra yam te. Yantʋ yɩ Wɛ-sɔŋɔ nyɩm mʋ, yɩ ya jɩgɩ paarɩ-zulǝ. Oó ma o dam-fɔrɔ kʋlʋ na paɩ o waɩ woŋo maama tɩn o ma kɩ kʋntʋ.

4

Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna na maŋɩ sɩ ba kɩ te tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, a soe abam lanyɩranɩ yɩ á fra jɩgɩ-nɩ. Abam paɩ a jɩgɩ wʋpolo, yɩ á ta wʋ́ pa a yuu zǝŋi Wɛ yigǝ nɩ. A cilon-sonnu-ba, kwaanɩ-na á zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ́ Yuutu tɔgɩm dɩm wʋnɩ.

² A nan loori Evodi dɩ Sintisi lanyɩranɩ, sɩ á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ á na sɛ dɩ́ Yuutu wʋm tɩn ŋwaanɩ. ³ A loori nmʋ dɩ, wʋlʋ na yɩ a doŋ tɩntʋŋnʋ cɩga cɩga tɩn, sɩ n zǝni kaana bantʋ sɩ ba taa sɛ daanɩ, bɛŋwaanɩ ba dɛɛn tɔgɩ dɩ amʋ yɩ dɩ́ tiini dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, dɩ Klɩman dɩ balʋ maama na tɔgɩ dɩ amʋ ba tʋŋɩ tɩn. Wɛ maŋɩ DƖ pʋpʋnɩ bantʋ yɩra DƖ ŋwɩa tɔnɔ kʋm wʋnɩ.

⁴ Taá kɩ-na wʋpolo maŋa maama á na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩn ŋwaanɩ. A ta lagɩ a joori a ta nɩ, á taá kɩ wʋpolo. ⁵ Pa-na nɔɔna maama lwarɩ á lanyɩranɩ wʋm ni nɩ, sɩ dɩ́ Yuutu wʋm maa bɩɩnɩ lele. ⁶ Yɩ zaŋɩ-na á taá liǝ dɩ kʋlʋkʋlʋ. Woŋo maama wʋnɩ sɩ á taá warɩ Wɛ, á brɩ-DƖ kʋlʋ á na lagɩ tɩn sɩ DƖ zǝni abam, sɩ á kwǝri á taá kɩ DƖ le maŋa maama. ⁷ Kʋntʋ mʋ Wɛ wʋ́ pa á bɩcara taa zurǝ, sɩ kʋ dwǝni nabiinǝ na wʋ́ wanɩ kʋlʋ ba lwarɩ tɩn. Kʋ maa pa kʋlʋkʋlʋ bá wanɩ kʋ cɔgɩ á bɩcara dɩ á wʋbʋŋa maama, abam na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

⁸ A ko-biǝ-ba, kʋlʋ a na lagɩ a ma a guri tɩn, á taá jɩgɩ wǝǝnu tɩlʋ na lana yɩ tɩ maŋɩ dɩ zulǝ tɩn wʋbʋŋa:

kʋ na yɩ woŋo kʋlʋ maama na yɩ cɩga tɩn,

naa woŋo kʋlʋ na jɩgɩ zulǝ tɩn,

naa woŋo kʋlʋ na maŋɩ tɩn,

naa woŋo kʋlʋ na ba jɩgɩ tusim tɩn,

naa woŋo kʋlʋ na poli nɔɔna wʋrʋ tɩn,

naa woŋo kʋlʋ na jɩgɩ tiǝ nɔɔna tee nɩ tɩn,

sɩ á taá jɩgɩ-na wǝǝnu tɩm kʋntʋ wʋbʋŋa.

⁹ Á taá kɩ-na wǝǝnu tɩlʋ amʋ na brɩ abam yɩ á sɛ-tɩ tɩn, kʋ na yɩ á na ni kʋlʋ a na taga, yɩ á na kʋlʋ a na kɩ tɩn. Á na sɩɩnɩ á kɩ kʋntʋ, Wʋ-zuru Tu Baŋa-Wɛ wʋ́ ta wʋ á tee nɩ.

Pooli kɩ Filipi tiinǝ bam le ba na zǝn-o tɩn ŋwaanɩ

¹⁰ A na ŋwɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn, amʋ tiini a jɩgɩ wʋpolo, bɛŋwaanɩ kʋ daanɩ zanzan yɩ abam daa wʋ guli a gulǝ sɩ á wǝli-nɩ, yɩ lele kʋntʋ á laan zǝni-nɩ. Kʋ nan daɩ nɩ abam ba jɩgɩ a wʋbʋŋa mʋ ya, kʋ yɩ á wʋ nɛ cwǝŋǝ mʋ sɩ á wǝli-nɩ. ¹¹ A na tagɩ kʋntʋ doŋ tɩn, kʋ daɩ nɩ a na gɛ woŋo tɩn ŋwaanɩ. Woŋo maama wʋnɩ, amʋ mɩ sɩ a taa jɩgɩ wʋpolo dɩ kʋlʋ a na jɩgɩ tɩn. ¹² Yinigǝ na jɩgɩ-nɩ, amʋ ye a na wʋ́ ja a tɩtɩ te. A jɩjɩgɩrʋ nan na daga dɩ, a ta ye a na wʋ́ kɩ te. Woŋo maama wʋnɩ, amʋ ye a na wʋ́ kɩ te sɩ a taa jɩgɩ wʋpolo. A na jɩgɩ a di a wʋbʋŋa naa kana na jɩgɩ-nɩ, a jɩjɩgɩrʋ na daga naa tɩ na muri, amʋ ta ye a na wʋ́ kɩ te sɩ a taa jɩgɩ wʋpolo. ¹³ Amʋ waɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama a kɩa, Zezi Krisi na pa-nɩ dam tɩn ŋwaanɩ mʋ. ¹⁴ Dɩ kʋntʋ dɩ, á kɩ lanyɩranɩ dɩ á na zǝni-nɩ a yaara yam wʋnɩ tɩn.

¹⁵ Abam Filipi tiinǝ tɩtɩ dɩ ye lanyɩranɩ nɩ, maŋa kalʋ a na puli a wʋra a tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam a brɩ abam yɩ a laan nuŋi Masɩdʋanɩ nɩ tɩn, kʋ yɩ abam yɩranɩ mʋ wǝli-nɩ. Zezi kɔgɔ kʋdoŋ daa tǝrǝ kʋ dɩ na pɛ amʋ woŋo, kʋ na daɩ abam yɩranɩ. ¹⁶ A dɛɛn na wʋ Tesaloniki nɩ tɩn, abam tʋŋɩ a na lagɩ zǝnǝ yalʋ tɩn á pa-nɩ, yɩ kʋ daɩ kuni bɩdwɩ yɩranɩ. ¹⁷ Kʋ nan daɩ nɩ amʋ lagɩ sɩ a taa joŋi abam pɛɛra yam má mʋ, kʋ yɩ nyɔɔrɩ dɩlʋ abam na wʋ́ na Wɛ tee nɩ ya ŋwaanɩ tɩn mʋ pɛ a jɩgɩ wʋpolo. ¹⁸ Amʋ joŋi pɛɛra yalʋ maama abam na pɛ amʋ tɩn kʋ ja gaalɩ. A joŋi pɛɛra yalʋ á na kɩ Epafroditi jɩŋa nɩ sɩ o ja ba o pa-nɩ tɩn, yɩ kʋlʋkʋlʋ daa wʋ muri-nɩ. Abam pɛɛra yam nyɩ dɩ woŋo kʋlʋ á na mɛ á kaanɩ Baŋa-Wɛ yɩ kʋ lwǝm ywǝmmǝ tɩn mʋ. Wɛ nan joŋi á kaanɩm dɩm dɩ wʋpolo. ¹⁹ Amʋ Tu Wɛ wʋ́ pa abam kʋlʋ maama á na gɛ tɩn Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ, DƖ na jɩgɩ wo-laarʋ tɩlʋ na tiini tɩ dagɩ yɩ tɩ jɩgɩ paarɩ-zulǝ tɩn.

²⁰ Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩbam Ko tɩn maŋɩ dɩ zulǝ mʋ maŋa maama. Amina. *

²¹ Jɔɔnɩ-na Wɛ nɔɔna balʋ na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn maama á pa-nɩ. Dɩ́ ko-biǝ balʋ na wʋ amʋ tee nɩ tɩn dɩ jɔɔnɩ abam. ²² Wɛ nɔɔna bam maama jɔɔnɩ abam, kʋ na fɔgɩ kʋ dwe dɩdɩ balʋ na zʋʋrɩ Rom Pa-farʋ wʋm sɔŋɔ nɩ tɩn.

²³ Dɩbam Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam maama yu-yoŋo.

\e

COL

Kolɔsɩ

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Kolɔsɩ tiinǝ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pooli dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na zʋʋrɩ Kolɔsɩ nɩ tɩn mʋ. Kolɔsɩ dɛɛn yɩ lʋgʋ kʋlʋ ba na bǝi nɩ Azi-balaŋa * tɩn wʋ tɩʋ dɩdʋa mʋ. Kʋ yɩ nɩnɛɛnɩ kilomɛtra biǝ-yale mʋ te dɩ Efɛɛzɩ. Kʋ nan daɩ Pooli tɩtɩ mʋ tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ dɩ ba, kʋ yɩ Epafrasɩ wʋlʋ na yɩ Kolɔsɩ tu tɩn mʋ tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ dɩ ba, yɩ ba sɛ Zezi Krisi (Kolɔsɩ 1:7 dɩ 4:12).

Maŋa kalʋ Pooli na wʋ pɩɩna digǝ nɩ Rom nɩ tɩn (Kolɔsɩ 4:3), mʋ Epafrasɩ ve o te o ta o brɩ-o nɔɔna badaara na jaanɩ vwan zaasɩm ba zʋ Kolɔsɩ tiinǝ bam wʋnɩ, yɩ ba brɩ nɩ, nɔɔnʋ na lagɩ sɩ o na vrɩm lwarɩm wʋnɩ, o maŋɩ sɩ o taa zuli wo-yɔɔrʋ sɩ o daarɩ o sɛ tɩ ni mʋ. Ba ta ma wɩ, kʋ yɩ fɩfɩʋn mʋ sɩ ba sɛ cullu tɩdaara mɩʋ, sɩ ba daarɩ ba pa ba go-ba nɩ Zwifǝ cullu tɩm na brɩ te tɩn, sɩ ba kwǝri ba sɛ cullu tɩlʋ na brɩ nɩ n wʋ maŋɩ sɩ n di kʋntʋ naa n nyɔ kʋntʋ tɩn.

Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Pooli pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm o pa-ba, sɩ o maa brɩ-ba kwǝrǝ kalʋ na yɩ cɩga tɩn, sɩ ba yɩ sɛ vwan karanyɩna tiinǝ bam. O ma ta dɩ ba nɩ, Zezi na vrɩ-ba tɩn, ba sɩɩnɩ ba na vrɩm fasɩ mʋ, sɩ cullu mɩʋ bá wanɩ tɩ vrɩ nɔɔna tɩ yagɩ. Kʋ yɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ Baŋa-Wɛ kɩ lʋgʋ, wʋm mʋ yɩ woŋo maama yigǝ tu, yɩ kʋ yɩ wʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ ta wʋ́ vrɩ nabiinǝ DƖ yagɩ. Kʋ yɩ n na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi mʋ nń na vrɩm (pɔɔrɩm 1-2).

Pooli ma daarɩ o pʋpʋnɩ o brɩ-ba, ba na wʋ́ ta ŋwɩ te ŋwɩ-dʋŋa kalʋ Wɛ na pɛ-ba Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn wʋnɩ, sɩ kʋlʋ maama ba na wʋ́ kɩ tɩn taa yɩ ba Yuutu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ (pɔɔrɩm 3-4).

Pooli dɛɛn tʋŋɩ Tisiki dɩ Onisim mʋ, yɩ ba ja tɔnɔ kʋm kʋntʋ ba vu ba pa Kolɔsɩ tiinǝ bam.

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

KOLƆSƖ TIINƎ tɩn

1

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ Wɛ na kuri dɩ DƖ tɩtɩ wʋbʋŋa sɩ a taa yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ, yɩ dɩ́ ko-bu Timoti tɔgɩ o wǝli-nɩ. ² Dɩ́ pʋpʋnɩ sɩ dɩ́ pa abam balʋ na yɩ Wɛ nɔɔna yɩ á zʋʋrɩ Kolɔsɩ nɩ tɩn. Abam mʋ yɩ dɩ́ ko-biǝ balʋ na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn.

Dɩ́ Ko Wɛ wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Pooli na kɩ Wɛ le ba ŋwaanɩ te tɩn

³ Maŋa maama dɩbam na yǝni dɩ́ loori Wɛ dɩ́ pa abam, dɩ́ taá kɩ DƖ le mʋ abam ŋwaanɩ. Dɩntʋ mʋ yɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi Ko. ⁴ Bɛŋwaanɩ dɩbam ni abam na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi yɩ á kwǝri á soe Wɛ nɔɔna bam maama te tɩn. ⁵ Bɛŋwaanɩ, abam na dɛ yigǝ á ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn mʋ pɛ á jɩgɩ tɩɩna nɩ á wʋ́ na wǝǝnu tɩlʋ Wɛ na tiŋi DƖ sɔŋɔ nɩ abam ŋwaanɩ tɩn. Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ mʋ yɩ kalʋ na sɩɩnɩ ka yɩ cɩga tɩn. ⁶ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ laan jagɩ ka yi lʋgʋ baŋa je maama yɩ ka kwɛ nɔɔna lanyɩranɩ, nɩ ka na jagɩ ka yi abam te yɩ ka kwɛ abam te tɩn. Kʋ zɩgɩ maŋa kalʋ á na puli á ni Wɛ kwǝrǝ kam yɩ á lwarɩ Wɛ zaanɩ dɩm na sɩɩnɩ dɩ yɩ cɩga te tɩn. ⁷ Kʋ yɩ Epafrasɩ dɛɛn mʋ brɩ abam Wɛ cɩga kam kʋntʋ. Wʋntʋ mʋ yɩ dɩbam ko-bu-sono, yɩ o tɔgɩ dɩ dɩbam o tʋŋɩ dɩ o wʋ maama o pa Zezi Krisi abam ŋwaanɩ. ⁸ Wʋntʋ ta mʋ tagɩ o brɩ dɩbam Wɛ Joro * kʋm na pɛ abam jɩgɩ da-sono te tɩn.

⁹ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ yǝni dɩ́ warɩ Wɛ maŋa maama dɩ́ pa abam, kʋ na puli maŋa kam dɩ́ na ni á woŋo kʋntʋ tɩn. Dɩ́ loori-DƖ sɩ DƖ pa á taá ye DƖ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn, sɩ DƖ daarɩ DƖ pa á na swan dɩ yǝno maama nɩ DƖ Joro kʋm na paɩ te tɩn. ¹⁰ Kʋntʋ, abam laan wʋ́ wanɩ á tɔgɩ cwǝŋǝ sɩ kʋ maŋɩ dɩ dɩ́ Yuutu wʋm na lagɩ te tɩn, sɩ kʋ pa o wʋ poli á tɩtʋŋa maama ŋwaanɩ. Dɩ́ loori Wɛ sɩ DƖ wǝli abam sɩ á taá kɩ tɩtʋŋ-ŋʋna dwi tǝri tǝri lanyɩranɩ, sɩ á fɔgɩ á lwarɩ Wɛ á wǝli da. ¹¹ Dɩ́ nan ta loori Wɛ, sɩ DƖ ma DƖ dam-fɔrɔ kʋlʋ na dwe maama tɩn DƖ wǝli abam sɩ á wanɩ á fɔgɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ, sɩ á kwǝri á taá jɩgɩ wʋ-zuru, sɩ á taá kwaanɩ á ve yigǝ woŋo maama wʋnɩ. ¹² Á taá kɩ dɩ́ Ko Wɛ le dɩ wʋpolo, bɛŋwaanɩ dɩntʋ mʋ pɛ abam cwǝŋǝ, sɩ á tɔgɩ á na wo-laarʋ tɩlʋ DƖ na tiŋi sɩ DƖ pa DƖ nɔɔna bam tɩn jǝgǝ kalʋ na yɩ pooni tɩn wʋnɩ. ¹³ Dɩ́ Ko Wɛ mʋ lɩ dɩbam lim wʋnɩ, sɩ wo-lwaanʋ daa yɩ taa waɩ dɩbam. DƖ ma daarɩ DƖ pa dɩ́ zʋ DƖ tɩtɩ Bu-sono kʋm paarɩ dɩm wʋ. ¹⁴ Kʋ nan yɩ DƖ Bu Zezi mʋ kwe o ŋwɩa o ma ŋwɩ dɩ́ lwarɩm jɩnɩ, o pa Wɛ yagɩ-dɩ DƖ ma cɛ dɩbam.

Zezi na yɩ wʋlʋ dɩ o na tʋŋɩ kʋlʋ tɩn

¹⁵ Zezi yɩ Baŋa-Wɛ dɩlʋ nabiinǝ na ba naɩ tɩn nyɩnyʋgʋ mʋ. O yɩ Wɛ Bu-dʋa mʋ. Wʋntʋ maŋɩ o wʋra mʋ kʋ loori wǝǝnu tɩlʋ maama Wɛ na kɩ tɩn. ¹⁶ Wɛ dɛ wʋntʋ ŋwaanɩ mʋ DƖ kɩ wǝǝnu maama, wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ wɛyuu nɩ dɩ tɩga baŋa nɩ tɩn, tɩlʋ nɔɔna na naɩ dɩ tɩlʋ ba na warɩ ba naɩ tɩn, kʋ na yɩ malɛsɩ * dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na jɩgɩ dam yɩ tɩ di paarɩ nabiinǝ baŋa nɩ tɩn. Wɛ dɛ Zezi ŋwaanɩ mʋ DƖ kɩ tɩ maama, sɩ kʋ pa o na zulǝ tɩ baŋa nɩ. ¹⁷ Zezi maŋɩ o wʋra mʋ pulim nɩ yɩ kʋlʋkʋlʋ daa ta tǝrǝ. Kʋ yɩ wʋntʋ mʋ paɩ woŋo maama zɩgɩ kʋ jǝgǝ nɩ lanyɩranɩ. ¹⁸ Wʋntʋ mʋ yɩ o nɔɔna bam yuutu, yɩ ba kɔgɔ kʋm nyɩ dɩ o yɩra yam. Wʋm mʋ puli o kɔgɔ kʋm kuri. Kʋ yɩ Zezi mʋ dɛ yigǝ o bi o yagɩ tʋʋnɩ. Kʋ ma pa o yɩ yigǝ tu woŋo maama wʋnɩ. ¹⁹ Bɛŋwaanɩ kʋ yɩ Wɛ tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ lagɩ sɩ DƖ Bu Zezi taa nyɩ dɩ DƖ tɩtɩ fasɩ. ²⁰ Wɛ lɩ wʋbʋŋa mʋ, sɩ DƖ da DƖ Bu wʋm ŋwaanɩ DƖ pa wǝǝnu maama joori tɩ fɔgɩ daanɩ dɩ DƖ. DƖ Bu Zezi na tɩgɩ tʋʋn-dagara * kam baŋa nɩ yɩ o jana nuŋi tɩn mʋ pɛ wǝǝnu maama joori tɩ fɔgɩ daanɩ dɩ Wɛ, kʋ na yɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu dɩ wɛyuu wǝǝnu maama.

²¹ Kʋ nan na yɩ abam, abam dɛɛn baŋwɛ dɩ Wɛ, á yɩ Wɛ dʋna mʋ. Abam wʋbʋŋa dɩ á tɩtʋŋa maama dɛɛn lagɩ wo-lwaanʋ yɩranɩ mʋ sɩ á taá kɩa. ²² Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, Wɛ laan pɛ á fɔgɩ daanɩ dɩ DƖ, DƖ Bu wʋm na jigi nabiinu yɩ o daarɩ o tɩ tɩn ŋwaanɩ. Wɛ kɩ kʋntʋ sɩ á wanɩ á ba á zɩgɩ DƖ yigǝ nɩ dɩ wʋ-poŋo mʋ, sɩ á taá yɩ nɔn-ŋʋna balʋ na ba jɩgɩ wo-lɔŋɔ tɩn. ²³ Abam nan maŋɩ sɩ á taá tɔgɩ Wɛ cɩga kam dɩ á wʋ-dɩdʋa, sɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ. Á wʋ maŋɩ sɩ á pa á wʋbʋŋa lǝni dɩ tɩɩna yalʋ á na jɩgɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ŋwaanɩ tɩn. DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ mʋ yɩ kwǝrǝ kalʋ abam na maŋɩ á ni yɩ ba tɔɔlɩ-ka ba brɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna maama tɩn. Amʋ Pooli nan yɩ Wɛ tɩntʋŋnʋ sɩ a taa tɔɔlɩ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ mʋ.

Pooli na tʋŋɩ Zezi nɔɔna bam ŋwaanɩ te tɩn

²⁴ Amʋ jɩgɩ wʋpolo dɩ a na yaarɩ te abam ŋwaanɩ tɩn. Kʋ na cɛ a yɩra nɩ te tɩn, kʋ nyɩ nɩ Zezi Krisi na yaarɩ te tɩn mʋ. A yaarɩ yaara yalʋ na daarɩ sɩ dɩ́ yaarɩ Zezi tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ tɩn mʋ, sɩ kʋ zǝni o nɔn-kɔgɔ kʋm na nyɩ dɩ o yɩra yam tɩn lanyɩranɩ. ²⁵ Wɛ tʋŋɩ-nɩ sɩ a taa tʋŋa a pa-ba mʋ. Tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ mʋ yɩ sɩ a kwaanɩ a tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam maama a brɩ abam. ²⁶ Kʋ na zɩgɩ pulim nɩ tɩn, Wɛ cɩga kam kʋntʋ dɛɛn sǝgi mʋ nabiinǝ tee nɩ, yɩ Wɛ laan pa balʋ na yɩ DƖ nɔɔna tɩn ba ba lwarɩ-ka. ²⁷ Kʋ yɩ Wɛ tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ lagɩ sɩ DƖ pa ba lwarɩ DƖ cɩga kam kʋntʋ. DƖ lagɩ sɩ lʋgʋ baŋa dwi maama tiinǝ mʋ lwarɩ DƖ cɩga kam na tiini ka jɩgɩ lam dɩ zulǝ te tɩn. Wɛ cɩga kalʋ dɛɛn na sǝgi yɩ ka laan ba ka lwarɩ jaja tɩn mʋ yɩ sɩ Zezi Krisi wʋ abam bɩcara nɩ, yɩ kʋ pa á jɩgɩ tɩɩna nɩ á wʋ́ na paarɩ-zulǝ Wɛ tee nɩ. ²⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩbam yǝni dɩ́ tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝrǝ mʋ dɩ́ brɩ nɔɔna maama, yɩ dɩ́ kaanɩ-ba dɩ swan yalʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn, sɩ dɩ́ pa ba maama laan wanɩ ba ba ba zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ, nɩ balʋ wʋbʋŋa na bɩga dɩ Zezi Krisi tɔgɩm dɩm tɩn. ²⁹ Kʋntʋ mʋ amʋ nan tiini a kwaanɩ a tʋŋa. Kʋ nan yɩ Zezi dam-fɔrɔ kʋm o na pɛ-nɩ tɩn mʋ paɩ a jɩgɩ dam a ma a tʋŋɩ kʋntʋ.

2

¹ Amʋ lagɩ sɩ abam lwarɩ a na tiini a tʋŋɩ te abam ŋwaanɩ, kʋ wǝli dɩ Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Lawodise nɩ, dɩ nɔɔna zanzan balʋ yi ta na wʋ nɛ amʋ tɩn dɩ ŋwaanɩ. ² Amʋ tiini a kwaanɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa Wɛ nɔɔna bam maama wanɩ ba taa jɩgɩ baarɩ mʋ, sɩ ba daarɩ ba taa ŋwɩ daanɩ dɩ sono. Kʋntʋ wʋ́ pa ba zɩgɩ lanyɩranɩ dɩ ba na tiini ba lwarɩ Wɛ cɩga kam te tɩn, sɩ ba lwarɩ Wɛ cɩga kalʋ ya na sǝgi tɩn, yɩ cɩga kam kʋntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi tɩtɩ. ³ Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na paɩ nɔɔna lwarɩ swan dɩ yǝno kʋlʋ maama na yɩ Wɛ nyɩm, tɩ na jɩgɩ kuri zanzan yɩ tɩ sǝgi tɩn.

⁴ A nan tagɩ kʋntʋ a brɩ abam, sɩ á yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ ganɩ abam, dɩ o na maŋɩ o ŋɔɔnɩ swan taanɩ te maama dɩ. ⁵ Kʋ nan na yɩ amʋ na tǝri abam tee nɩ tɩn dɩ, a wʋbʋŋa maama wʋra dɩ abam. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ pɛ-nɩ wʋpolo dɩ a na lwarɩ nɩ á tɔgɩ cwǝŋǝ yɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ, á na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

Ŋwɩ-dʋŋa kalʋ dɩ́ na jɩgɩ Zezi ŋwaanɩ tɩn

⁶ Abam nan na sɛ sɩ Zezi Krisi taa yɩ abam Yuutu tɩn, kʋ maŋɩ sɩ á taá ŋwɩ dɩd-o mʋ. ⁷ Nan fɔgɩ-na á zɩgɩ kǝŋkǝŋ nɩ tiu bʋnnʋ na zʋ tɩga te tɩn, sɩ á daarɩ á kwaanɩ á taá jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩd-o nɩ ba na maŋɩ ba zaasɩ abam te tɩn, sɩ á taá kɩ Wɛ le zanzan maŋa maama.

⁸ Á nan cʋ á tɩtɩ, sɩ á yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ ganɩ abam dɩ o swan yalʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn. Yantʋ yɩ nabiinǝ wʋbʋŋa yalʋ na tɔgɩ ba nabaara mɩʋ tɩn mʋ. Ya yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm mʋ, sɩ ya daɩ Krisi nyɩm. ⁹ Bɛŋwaanɩ, Baŋa-Wɛ na yɩ tɩte maama tɩn, Zezi Krisi dɩ yɩ kʋntʋ doŋ mʋ fasɩ. ¹⁰ Abam na ŋwɩ dɩ Zezi tɩn, á maŋɩ á na Wɛ wo-laarʋ tɩm maama á joŋi o tee nɩ. Wʋntʋ mʋ te woŋo kʋlʋ maama na jɩgɩ dam nabiinǝ baŋa nɩ tɩn.

¹¹ Abam na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn, o lɩ á wʋbʋŋ-lwaanʋ tɩm maama mʋ, sɩ tɩ daa yɩ taa jɩgɩ dam á baŋa nɩ. O na fɔgɩ o kwɛ abam kʋntʋ tɩn, kʋ nyɩ dɩ ba na goni bǝkǝri * te tɩn mʋ. Kʋ nan daɩ nɩ nabiinǝ na goni te tɩn, kʋ yɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ. ¹² Bɛŋwaanɩ, ba na miisi abam na wʋnɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ ba ya kɩ abam dɩ, nɩnɛɛnɩ Zezi Krisi na tɩgɩ yɩ ba kɩ-o te tɩn mʋ. Kʋ kwǝri kʋ brɩ nɩ á joori á bi á na Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam, bɛŋwaanɩ á jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ na mɛ DƖ dam dɩm DƖ bi Zezi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ tɩn.

¹³ Abam dɛɛn ya ba jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ á na kɩ kǝm-balwaarʋ tɩn ŋwaanɩ. Abam dɛɛn ya tɔgɩ á daɩ Wɛ nɔɔna á na daɩ Zwifǝ tɩn ŋwaanɩ. Wɛ laan nan pɛ á na DƖ ŋwɩ-dʋŋa kam á na ŋwɩ dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. Wɛ nan yagɩ dɩbam lwarɩm maama DƖ ma cɛ dɩbam. ¹⁴ Ba na pagɩ Zezi Krisi tʋʋn-dagara baŋa nɩ tɩn, kʋ yɩ nɩnɛɛnɩ ba pagɩ cullu tɔnɔ kʋlʋ na brɩ nɩ dɩbam kɩ dɩ́ cɔgɩ tɩn mʋ. Wɛ brɩ nɩ tɔnɔ kʋm kʋntʋ daa ba jɩgɩ kuri, yɩ dɩbam lwarɩm dɩm maama ti. ¹⁵ Zezi mʋ wanɩ woŋo kʋlʋ maama na jɩgɩ dam nabiinǝ baŋa nɩ tɩn, yɩ o cɔgɩ tɩ maama dam. O tʋʋnɩ dagara kam baŋa nɩ mʋ Wɛ mɛ DƖ brɩ nɔɔna jaja nɩ o jɩgɩ dam wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama baŋa nɩ, nɩ nɔɔnʋ na wanɩ o dʋna yɩ o ja-ba o vɔ te tɩn.

¹⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ, abam yɩ sɛ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ pa abam culu dɩ á na di kʋlʋ naa á na nyɔ kʋlʋ tɩn. Á yɩ pa nɔɔn-nɔɔnʋ brɩ abam á na wʋ́ lɩ da yalʋ sɩ ya taa yɩ candiǝ da naa can-dʋŋa dɛ naa siun dɛ ŋwaanɩ tɩn. ¹⁷ Cullu tɩm kʋntʋ daa ba jɩgɩ kuri. Tɩ dɛɛn yɩ luluŋu mʋ, sɩ tɩ brɩ cɩga kalʋ na lagɩ ka ba tɩn. Cɩga kam kʋntʋ nan mʋ yɩ Zezi Krisi. ¹⁸ Á yɩ sɛ á pa nɔɔna balʋ na yaarɩ ba tɩtɩ yɩ ba zuli malɛsɩ * dɩ vwan tu-n-tɩtɩ tɩn ganɩ abam. Ba yǝni ba tɛ ba wɩ, Wɛ mʋ brɩ-ba kʋntʋ woŋo, yɩ ba wʋbʋŋa nan daɩ Wɛ nyɩm. Kʋ yɩ ba zǝŋi-n-tɩtɩ wʋbʋŋ-kamunǝ mʋ ba jɩga, kʋ nan yɩ kafɛ mʋ. ¹⁹ Bantʋ nan daa ba ŋwɩ dɩ Zezi. Wʋntʋ mʋ yɩ dɩbam Yuutu, yɩ dɩ́ ŋwɩ dɩd-o nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ yɩra na toŋi dɩ o yuu te tɩn. Zezi ŋwaanɩ mʋ dɩ́ wǝli daanɩ dɩ́ tʋŋa, nɩ nɔɔnʋ yɩra na jɩgɩ pɔɔrɩm dwi tǝri tǝri yɩ ya tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩdʋa te tɩn. Wʋntʋ mʋ zǝni dɩbam yɩ dɩ́ ve yigǝ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ nɩ Wɛ na lagɩ te tɩn.

²⁰ Abam na sɛ Zezi Krisi tɩn, kʋ nyɩ dɩ á tɔgɩ dɩd-o á tɩ mʋ te. Kʋntʋ ŋwaanɩ lʋgʋ baŋa wʋbʋŋ-yɔɔrʋ tɩm daa ba jɩgɩ dam abam baŋa nɩ. Bɛɛ mʋ yɩ á nan ta kɩ nɩnɛɛnɩ á yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm mʋ te? ²¹ Bɛɛ mʋ yɩ á sɛ cullu tɩlʋ na brɩ nɩ ‹yɩ kwe kʋntʋ› naa ‹yɩ ta n di kʋntʋ› naa ‹yɩ dwe kʋntʋ› tɩn? ²² Cullu tɩm kʋntʋ nan wʋra wǝǝnu tɩlʋ na wʋ́ ba tɩ cɔgɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Cullu tɩlʋ ba na brɩ abam kʋntʋ doŋ tɩn yɩ nabiinǝ wʋbʋŋa mʋ. Tɩ wʋ nuŋi Wɛ te. ²³ Wǝǝnu tɩm kʋntʋ nyɩ nɩ swan mʋ ba na maɩ ba tɩtɩ wʋbʋŋa ba ma zuli-tɩ. Ba ma tu ba tɩtɩ yɩ ba bɛɛsɩ ba yɩra. Cullu tɩm kʋntʋ yɩ nɩnɛɛnɩ tɩ jɩgɩ kuri mʋ te, tɩ nan yɩ kafɛ mʋ. Tɩ warɩ tɩ wǝli nɔɔna sɩ ba ja ba tɩtɩ dɩ wo-zɔɔna yalʋ ba fra na zʋʋrɩ tɩn.

3

¹ Abam na nɛ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam tɩn, kʋ nyɩ dɩ á tɔgɩ dɩ Zezi Krisi mʋ á joori á bi á yagɩ tʋʋnɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa-na Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu tɩm taa jɩgɩ fra dɩ abam, sɩ dáanɩ mʋ Zezi Krisi je Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ. ² Pa-na á wʋbʋŋa tiini ya zʋ Wɛ-sɔŋɔ wo-laarʋ tɩm, sɩ kʋ yɩ taa yɩ lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ tɩm. ³ Abam na yagɩ lwarɩm cwǝŋǝ tɩn, kʋ nyɩ dɩ á tɩgɩ mʋ te, yɩ á laan na ŋwɩ-dʋŋa dɩ Zezi Krisi, yɩ á ŋwɩa kam sǝgi Wɛ tee nɩ. ⁴ Abam ŋwɩa kam cɩga cɩga mʋ yɩ Zezi Krisi. Kʋntʋ ŋwaanɩ, o na joori o ba o brɩ o tɩtɩ jaja dɩ o paarɩ-zulǝ yam, abam dɩ wʋ́ tɔgɩ dɩd-o á na paarɩ-zulǝ.

Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam na yɩ te tɩn

⁵ Abam nan maŋɩ sɩ á lɩ lʋgʋ baŋa wʋbʋŋ-lwaanʋ tɩm mʋ á bɩcara nɩ, sɩ á yɩ zaŋɩ á sɛ-tɩ. Kʋ na yɩ boorim naa wo-zɔɔna kikiǝ naa ka-laga, naa kʋ na yɩ á fra na zʋʋrɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ tɩn, naa á na pa á yi sui wǝǝnu tɩlʋ tɩn, á yɩ sɛ wʋbʋŋa yam kʋntʋ doŋ. Nmʋ na paɩ n yi sui wǝǝnu, kʋ brɩ nɩ n paɩ tɩntʋ mʋ zulǝ yɩ n daarɩ Wɛ n yagɩ. ⁶ Wo-balwaarʋ tɩntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ banɩ wʋ́ zaŋɩ ((dɩ nabiinǝ balʋ maama na vɩn DƖ ni tɩn)). ⁷ Abam dɩ ŋwɩa kam maama dɛɛn yɩ kʋntʋ mʋ. ⁸ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, á maŋɩ sɩ á lɩ wo-balwaarʋ tɩm kʋntʋ maama mʋ á bɩcara nɩ. Kʋ na yɩ ban-zɔŋɔ dɩ ka-culi-daanɩ dɩ pu-sɩŋa. Á yɩ taá twɩ nɔɔna. Á yɩ taá maɩ á niǝ á ŋɔɔnɩ wo-zɔɔna ŋwɛ. ⁹ Á yɩ zaŋɩ á fɔ vwan á pa daanɩ. Bɛŋwaanɩ abam yagɩ á ŋwɩ-doŋǝ kam dɩ ka kikiǝ maama, ¹⁰ yɩ á laan daarɩ á jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa mʋ. Wɛ mʋ pɛ abam ŋwɩ-dʋŋa kam kʋntʋ. DƖ maa kwɛ-ka sɩ ka taa nyɩ dɩ DƖ tɩtɩ ŋwɩa, sɩ á wanɩ á fɔgɩ á lwarɩ DƖ na yɩ te tɩn. ¹¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, balʋ na jɩgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam tɩn, kampwara daa tǝri ba wʋnɩ. Zwifǝ dɩ dwi-gɛ * tiinǝ maama yɩ bɩdwɩ mʋ. Balʋ na goni ba bǝkǝri * dɩ balʋ na wʋ goni tɩn maama yɩ bɩdwɩ mʋ. Balʋ yi na wʋ pʋʋrɩ dɩ balʋ ba na ba nɩgɩ tɩn, kʋ wǝli dɩ gambɛ dɩ balʋ na te ba tɩtɩ tɩn maama yɩ bɩdwɩ mʋ. Ba maama wʋra Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ, yɩ o ŋwɩ dɩ ba maama.

¹² Wɛ mʋ kuri abam sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna, yɩ DƖ soe abam. Kʋntʋ ŋwaanɩ, taá jɩgɩ-na da-ŋwaŋa, sɩ á taá kɩ-da lanyɩranɩ. Taá tu-na á tɩtɩ da-tee nɩ, sɩ á taá jɩgɩ wʋ-bono dɩ wʋ-zuru. ¹³ Á taá jɩgɩ-na wʋ-zuru da-ŋwaanɩ. Abam wʋlʋ na jɩgɩ jʋʋ dɩ o doŋ, sɩ á yagɩ á ma cɛ daanɩ, nɩ dɩ́ Yuutu Zezi na yagɩ á lwarɩm o ma cɛ abam te tɩn. ¹⁴ Kʋlʋ na dwe maama tɩn, taá soe-na daanɩ, sɩ kʋ pa á wanɩ á taá jɩgɩ ni dɩdʋa lanyɩranɩ. ¹⁵ Pa-na wʋ-zuru kʋlʋ Zezi Krisi na pɛ abam tɩn taa te á wʋbʋŋa maama. Bɛŋwaanɩ Wɛ kuri abam sɩ á ji woŋo dɩdʋa mʋ, sɩ á taá jɩgɩ wʋ-zuru kʋntʋ doŋ. Maŋa maama sɩ á taá kɩ Wɛ le. ¹⁶ Pa-na Zezi Krisi taanɩ dɩm tiini dɩ zʋ á bɩcara, sɩ á taá maɩ swan yalʋ Wɛ na pɛ abam tɩn á kwe daanɩ, sɩ á daarɩ á taá kaanɩ daanɩ. Taá leeni-na Wɛ lǝŋ-ŋwɩ dɩ Wɛ tiǝ le dɩ Wɛ Joro * kʋm na pɛ abam le sɩlʋ tɩn. Á taá leeni kʋntʋ á zuli Wɛ, sɩ á taá kɩ DƖ le. ¹⁷ Woŋo kʋlʋ maama abam na wʋ́ kɩ tɩn, kʋ na yɩ á ni-ŋwaŋa naa á jɩŋa tɩtʋŋɩ, sɩ á pa kʋ taa yɩ dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ, sɩ á daarɩ á taá kɩ dɩ́ Ko Wɛ le Zezi Krisi ŋwaanɩ.

Nɔɔnʋ maama na maŋɩ sɩ o taa ŋwɩ te ŋwɩ-dʋŋa kam wʋnɩ tɩn

¹⁸ Kaana-ba, á maŋɩ sɩ á taá sɛ á banna, bɛŋwaanɩ kʋntʋ yɩ woŋo kʋlʋ na maŋɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi wʋbʋŋa tɩn mʋ.

¹⁹ Kʋ daarɩ kan-banna-ba, á dɩ maŋɩ sɩ á taá soe á kaana, sɩ á yɩ taá kɩ cɩa dɩ ba.

²⁰ Biǝ-ba, á na sɛ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn, kʋ maŋɩ sɩ á sɛ á tiinǝ ni woŋo maama wʋnɩ, sɩ kʋntʋ mʋ yɩ woŋo kʋlʋ na poli Wɛ wʋ tɩn.

²¹ Kʋ daarɩ abam balʋ na yɩ biǝ kwǝ tɩn, á yɩ taá tiini á fɩ-ba, sɩ kʋntʋ wʋ́ pa ba wʋrʋ cɔgɩ yɩ ba ga baarɩ.

²² Kʋ na yɩ abam balʋ na yɩ gambɛ tɩn, á taá tʋŋɩ á tɔgɩ á yum tiinǝ wʋbʋŋa woŋo maama wʋnɩ. Kʋ nan daɩ ba na zɩgɩ ba nii abam maŋa kalʋ yɩranɩ tɩn mʋ á wʋ́ kɩ kʋntʋ sɩ ba tee abam. Nan taá tʋŋɩ-na dɩ á wʋ maama, á na kwarɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩn ŋwaanɩ. ²³ Woŋo kʋlʋ maama á na wʋ́ tʋŋɩ tɩn, á taá tʋŋɩ dɩ á wʋ maama. Pa-na á na kɩ te tɩn taa yɩ dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ, sɩ kʋ taa daɩ nabiinǝ ŋwaanɩ. ²⁴ Bɛŋwaanɩ abam ye nɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam pɛɛrɩ dɩlʋ o na tiŋi sɩ o pa o nɔɔna bam Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ á yuutu wʋlʋ á na tʋŋɩ á pa-o tɩn. ²⁵ Kʋ daarɩ wʋlʋ maama na kɩ balɔrɔ tɩn wʋ́ joŋi balɔrɔ ŋwɩɩrʋ mʋ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ o tɩtʋŋa yam na yɩ te tɩn. Wɛ nan tɔgɩ cɩga mʋ DƖ maɩ DƖ di nabiinǝ taanɩ, sɩ DƖ ba kuri nɔɔna daanɩ.

4

¹ Kʋ daarɩ abam balʋ na yɩ gambɛ sɩm yum tiinǝ tɩn, á taá kɩ cɩga dɩ kʋlʋ na maŋɩ tɩn dɩ ba. Á nan taá ye nɩ abam dɩ jɩgɩ yuutu o na te abam Wɛ-sɔŋɔ nɩ.

² Á tiini á kwaanɩ á taá loori Wɛ, sɩ á cɩ á tɩtɩ lanyɩranɩ, sɩ á taá kɩ DƖ le. ³ Á nan taá loori Wɛ á pa dɩbam dɩ, sɩ DƖ pa dɩ́ na cwǝŋǝ dɩ́ taá tɔɔlɩ Zezi Krisi cɩga kalʋ na sǝgi tɩn kwǝrǝ dɩ́ brɩ nɔɔna. Kʋ nan yɩ amʋ na tɔɔlɩ Zezi kwǝrǝ kam tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ a wʋ pɩɩna digǝ nɩ. ⁴ Loori-na Wɛ á pa-nɩ, sɩ a wanɩ a pa nɔɔna lwarɩ cɩga kam kʋntʋ maama fasɩ. Mʋ tɩtʋŋɩ dɩlʋ Wɛ na pɛ amʋ sɩ a tʋŋɩ tɩn.

⁵ Á cʋ-na á tɩtɩ dɩ á na ŋwɩ te dɩ balʋ na ba tɔgɩ Zezi tɩn tɩtarɩ nɩ, á taá kɩ lanyɩranɩ sɩ ba yɩ na á wo-lɔŋɔ. Wɛ na pɛ abam pwǝlǝ sɩ á kɩ kʋlʋ, sɩ á pa kʋ ja kuri lanyɩranɩ. ⁶ Pa-na á ni-taanɩ taa lana, sɩ dɩ taa jɩgɩ ywǝǝni, sɩ á daarɩ á taá ye á na wʋ́ lǝri nɔɔnʋ maama taanɩ te tɩn.

Tiim kwǝrǝ

⁷ A lagɩ a tʋŋɩ dɩ́ ko-bu-sono Tisiki sɩ o ba abam te. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na tʋŋɩ o pa dɩ́ Yuutu Zezi dɩ cɩga tɩn. Dɩbam maama wǝli daanɩ mʋ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ paɩ dɩ́ Yuutu wʋm. ⁸ Amʋ yɔɔrɩ a tʋŋ-o sɩ o ba o ta amʋ labaarɩ maama na yɩ te tɩn o brɩ abam, sɩ á bɩcara pǝni tɩga nɩ dɩ á na wʋ́ lwarɩ dɩbam woŋo na yɩ te tɩn. ⁹ Dɩbam ko-bu-sono Onisim dɩ wʋ́ tɔgɩ o ba. Wʋntʋ nuŋi abam kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ, yɩ o tɔgɩ Zezi dɩ cɩga. Bantʋ bale mʋ wʋ́ ta woŋo kʋlʋ maama na wʋra kʋ kɩ yo seeni tɩn ba brɩ abam.

¹⁰ Arisarɩkɩ wʋlʋ na tɔgɩ o wʋ pɩɩna digǝ nɩ dɩ amʋ tɩn jɔɔnɩ abam. Marɩkɩ wʋlʋ na yɩ Banabasɩ cʋrʋ tɩn dɩ jɔɔnɩ abam. Abam maŋɩ á joŋi ni nɩ, o na tuǝ, á wʋ́ jeer-o lanyɩranɩ. ¹¹ Zusitu wʋlʋ yɩrɩ dɩdoŋ na yɩ Zezi tɩn dɩ jɔɔnɩ abam. Kʋ na yɩ Zwifǝ balʋ na tu ba sɛ Zezi tɩn, nɔɔna bantʋ batɔ yɩranɩ mʋ yɩ balʋ na tɔgɩ ba tʋŋɩ Wɛ paarɩ dɩm tɩtʋŋa ba wǝli amʋ tɩn. Ba tiini ba paɩ a wʋ zurǝ.

¹² Epafrasɩ wʋlʋ na nuŋi abam kɔgɔ kʋm wʋnɩ yɩ o tʋŋɩ o pa Zezi Krisi tɩn dɩ jɔɔnɩ abam. O kwaanɩ o loori Wɛ mʋ maŋa maama o pa abam, sɩ á wanɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ baarɩ, sɩ á wʋbʋŋa bɩ dɩ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm, sɩ á taá kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ maama tɩn. ¹³ Amʋ tɩtɩ wʋ́ wanɩ a ta a brɩ abam nɩ o sɩɩnɩ o tiini o tʋŋɩ o wǝli abam, kʋ wǝli dɩ nɔɔna balʋ na zʋʋrɩ Lawodise dɩ Yɩrapolisi nɩ tɩn.

¹⁴ Dɩbam badoŋ-sono Luki wʋlʋ na yɩ dɔgɩta tu tɩn dɩdaanɩ Demasɩ dɩ jɔɔnɩ abam.

¹⁵ Jɔɔnɩ-na dɩ́ ko-biǝ balʋ na tɔgɩ Zezi yɩ ba zʋʋrɩ Lawodise nɩ tɩn á pa dɩbam, kʋ wǝli dɩ Nimfa dɩ Zezi kɔgɔ kʋlʋ na yǝni kʋ jeeri daanɩ o sɔŋɔ nɩ tɩn.

¹⁶ Abam na joŋi amʋ tɔnɔ kʋm yɩ á na karɩmɩ á ti, sɩ á laan pa-kʋ Zezi kɔgɔ kʋlʋ na zʋʋrɩ Lawodise nɩ tɩn, sɩ ba dɩ karɩmɩ. Kʋ daarɩ sɩ abam dɩ joŋi amʋ tɔnɔ kʋdoŋ bantʋ dɩ tee nɩ á dɩ karɩmɩ.

¹⁷ Ta-na á brɩ Arisipi sɩ o kwaanɩ o tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩlʋ dɩ́ Yuutu Zezi na pɛ-o sɩ o tʋŋɩ tɩn o ti.

¹⁸ Amʋ Pooli mʋ jɔɔnɩ abam. A tɩtɩ laan mʋ pʋpʋnɩ tɩntʋ dɩ a jɩŋa. Á yɩ zaŋɩ á swe a na wʋ pɩɩna digǝ nɩ tɩn ni nɩ.

Wɛ wʋ́ pa abam yu-yoŋo.

\e

1TH

1 Tesaloniki

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Tesaloniki tiinǝ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Tesaloniki ya yɩ Masɩdʋanɩ pa-tɩʋ mʋ. Maŋa kam Pooli na nuŋi Filipi nɩ tɩn, o ve dáanɩ mʋ o puli Wɛ tɩtʋŋa yam. Kʋ nan wʋ daanɩ, yɩ kʋ ba kʋ ji fɩfɩʋn sɩ o duri o nuŋi Tesaloniki nɩ, Zwifǝ badaara na jɩgɩ wʋ-gʋʋ dɩd-o tɩn ŋwaanɩ (Tɩtʋŋa Tɔnɔ 17:1-10).

Kʋ kwaga nɩ, Pooli na wʋ Korɛntɩ nɩ tɩn, Timoti wʋlʋ na tɔgɩ dɩd-o o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa tɩn tu o te, yɩ o brɩ-o Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Tesaloniki tɩn labaarɩ na yɩ te tɩn. Kʋntʋ mʋ Pooli pʋpʋnɩ o dayigǝ tɔnɔ kʋm o pa-ba.

Pooli dɛ yigǝ o kɩ Wɛ le mʋ, o na ni nɩ ba ta jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi yɩ ba jɩgɩ da-sono tɩn ŋwaanɩ (pɔɔrɩm 1).

O laan ma guli-ba o na tʋŋɩ ba tɩtarɩ nɩ te tɩn, dɩ o na lagɩ sɩ o joori o na-ba te tɩn (pɔɔrɩm 2-3).

O ma pa ba na baarɩ sɩ ba taa ve yigǝ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ dɩ wʋ-poŋo (4:1-12).

O daarɩ o lǝri bwiǝ yalʋ ba na bwe-o twa biim laŋa nɩ, dɩ Zezi na wʋ́ joori o ba dɩ paarɩ-zulǝ te tɩn laŋa nɩ dɩ (4:13-5:11).

O ta ma kwe-ba dɩ kwiǝ yadaara o ma guri o tɔnɔ kʋm (5:12-28).

Tɔnɔ kʋntʋ zǝni balʋ maama na liǝ lʋgʋ tiim ŋwaanɩ tɩn mʋ. Kʋ brɩ nɩ Wɛ nɔɔna maŋɩ sɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa mʋ dɩ Wɛ, sɩ ba daarɩ ba taa ve yigǝ ba tʋŋɩ dɩ wʋ-zuru sɩ ba taa cǝgi Zezi tum dɩm.

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

TESALONIKI TIINƎ tɩn

1

¹ Amʋ Pooli dɩdaanɩ Silasɩ dɩ Timoti mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ sɩ dɩ́ pa abam Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Tesaloniki nɩ yɩ á yɩ dɩ́ Ko Baŋa-Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi nɔɔna tɩn.

Wɛ wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Tesaloniki tiinǝ na tɔgɩ Wɛ te tɩn

² Maŋa maama dɩ́ yǝni dɩ́ kɩ Wɛ le mʋ abam maama ŋwaanɩ, yɩ dɩ́ kwǝri dɩ́ loori-DƖ dɩ́ pa abam. ³ Dɩ́ na wʋ dɩ́ Ko Wɛ yigǝ nɩ, dɩ́ yǝni dɩ́ guli abam na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi yɩ kʋ paɩ á tʋŋɩ lanyɩranɩ te tɩn mʋ, dɩ́ guli abam sono kʋm na paɩ á tiini á tʋŋɩ te tɩn. Á na jɩgɩ tɩɩna dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi tɩn mʋ paɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ.

⁴ Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ ye nɩ Wɛ mʋ soe abam yɩ DƖ kuri abam sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna. ⁵ Bɛŋwaanɩ, dɩbam dɛɛn na tu dɩ́ tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ́ brɩ abam tɩn, kʋ daɩ dɩ ni-taanɩ má. Wɛ dam dɩm mʋ wʋ dɩbam tee nɩ dɩ DƖ Joro * kʋm, yɩ dɩ́ brɩ Wɛ cɩga kam dɩ dɩ́ wʋ maama. Dɩbam dɛɛn na wʋ á tee nɩ tɩn, á nɛ dɩbam na yɩ tɩte sɩ kʋ ma zǝni abam.

⁶ Abam lwǝni dɩbam dɩ dɩ́ Yuutu wʋm na kɩ te tɩn. Á na joŋi Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn, kʋ pɛ á na yaara zanzan. Á nan ta joŋi-ka dɩ wʋpolo Wɛ Joro kʋm na zǝni abam tɩn ŋwaanɩ. ⁷ Kʋ ma pa á jɩgɩ nyɩnyʋgʋ kʋlʋ na lamma tɩn, sɩ Zezi nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Masɩdʋanɩ tɩɩnɩ dɩm nɩ dɩ Akayi tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn dɩ lwǝni abam. ⁸ Bɛŋwaanɩ, abam na tɔɔlɩ dɩ́ Yuutu wʋm kwǝrǝ kam á brɩ nɔɔna te tɩn, ka jagɩ Masɩdʋanɩ dɩ Akayi nɩ ka gaalɩ ka kɛ ka yi je maama, yɩ nɔɔna maama lwarɩ á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te. Mʋ kʋ kuri kʋ daa daɩ fɩfɩʋn sɩ dɩ́ ta kʋlʋkʋlʋ kantʋ laŋa nɩ. ⁹ Bɛŋwaanɩ nɔɔna bam maama tɛ á na jeeri dɩbam lanyɩranɩ te maŋa kalʋ dɩ́ na tu abam te tɩn, dɩ á na yagɩ jwǝnǝ kaanɩm yɩ á daarɩ á tɔgɩ Wɛ, sɩ á laan taá tʋŋɩ á pa Wɛ dɩlʋ na yɩ cɩga tu dɩ ŋwɩa tu te tɩn, ¹⁰ yɩ á kwǝri á cǝgi DƖ Bu wʋm tum dɩm. Wɛ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ mʋ, yɩ oó zɩgɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ o ba lʋgʋ baŋa. Wʋntʋ mʋ yɩ Zezi wʋlʋ na wʋ́ vrɩ dɩbam Wɛ ban-zɔŋɔ kʋlʋ na wʋ́ ba nɔɔna baŋa nɩ ba lwarɩm ŋwaanɩ tɩn wʋnɩ.

2

Pooli na wǝli Tesaloniki tiinǝ te tɩn

¹ Dɩ́ ko-biǝ-ba, abam tɩtɩ ye lanyɩranɩ nɩ, dɩ́ na tu abam te tɩn, kʋ daɩ kafɛ. ² Abam ye ba na maŋɩ ba bɛɛsɩ dɩbam yɩ ba twɩ dɩbam te Filipi nɩ yɩ dɩ́ laan ba abam te tɩn. Nɔɔna dɛɛn kwaanɩ sɩ ba cɩ dɩbam cwǝŋǝ. Nan dɩ kʋ dɩ, dɩ́ Tu Wɛ pɛ dɩbam pu-dɩa sɩ dɩ́ tɔɔlɩ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ́ brɩ abam dɩ baarɩ. ³ Kwiǝ yalʋ dɩ́ na yǝni dɩ́ kwe abam tɩn, kʋ daɩ dɩ tusim, naa dɩ́ jɩgɩ wʋbʋŋ-balwaarʋ mʋ. Kʋ nan daɩ swan mʋ dɩ́ kɩa, sɩ dɩ́ ma dɩ́ ganɩ abam. ⁴ Awo. Dɩbam yǝni dɩ́ ŋɔɔnɩ nɩ Wɛ na lagɩ te tɩn mʋ, bɛŋwaanɩ dɩntʋ mʋ kuri dɩbam yɩ DƖ kwe DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam DƖ kɩ dɩ́ jɩŋa nɩ. Dɩbam na ŋɔɔnɩ te tɩn, kʋ daɩ sɩ dɩ́ ma dɩ́ poli nabiinǝ wʋrʋ, kʋ yɩ sɩ dɩ́ pa Wɛ dɩlʋ na maŋɩ dɩbam bɩcara DƖ nii tɩn wʋ mʋ poli. ⁵ Á ye lanyɩranɩ nɩ dɩ́ wʋ tu dɩ́ ŋɔɔnɩ ni-sʋŋɩ ŋwaŋa dɩ abam. Dɩ́ nan wʋ ŋɔɔnɩ bɩtar-kamunǝ sɩ dɩ́ ma pri nɔɔna swan, sɩ dɩ́ joŋi wǝǝnu ba tee nɩ. Wɛ ye nɩ dɩbam na tagɩ kʋlʋ tɩn yɩ cɩga mʋ. ⁶ Kʋ na yɩ abam naa nɔɔnʋ wʋlʋ maama dɩ, dɩ́ wʋ kɩ dɩ́ wʋbʋŋa nɩ sɩ nabiinǝ taa zuli dɩbam.

⁷ Dɩ́ na yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋna tɩn, dɩ́ ya jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ pa á taá nii dɩbam nɩ nɔn-kamunǝ te. Dɩ́ nan wʋ kɩ kʋntʋ. Dɩ́ dɛɛn tu dɩ́ tɩtɩ mʋ nɩ biǝ te, yɩ dɩ́ laan nii abam lanyɩranɩ nɩ kaanɩ na jɩgɩ o biǝ o nii te tɩn. ⁸ Dɩ́ na tiini dɩ́ soe abam tɩn, dɩ́ sɛ sɩ dɩ́ kwe Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ́ maŋɩ dɩ́ brɩ abam, yɩ dɩ́ kwe dɩ́ ŋwɩa maama dɩ mʋ dɩ́ wǝli da dɩ́ pa abam, á na tiini á tigi dɩ́ wʋbʋŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ.

⁹ Dɩ́ ko-biǝ-ba, abam wʋ́ wanɩ á guli dɩbam dɛɛn na tʋŋɩ dɩ́ bwǝni zanzan abam ŋwaanɩ te maŋa kalʋ dɩ́ na wʋra dɩ́ tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ́ brɩ abam tɩn. Dɩ́ dɛɛn ba lagɩ sɩ dɩ́ yaarɩ abam dɩ fɩnfɩɩn dɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ ta yǝni dɩ́ tiini dɩ́ tʋŋɩ wɩa dɩ tɩtɩɩ maama sɩ dɩ́ ma na dɩ́ ni-wʋdiu. ¹⁰ Dɩ́ dɛɛn tɔgɩ cwǝŋǝ mʋ dɩ wʋ-poŋo abam balʋ na sɛ Zezi Krisi tɩn tɩtarɩ nɩ, yɩ dɩ́ tɩtʋŋa maama jɩgɩ cɩga, yɩ dɩ́ wʋ jaanɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ́ cɔgɩ. Abam wʋ́ wanɩ á ta nɩ kʋ yɩ cɩga mʋ. Wɛ dɩ nan ye nɩ kʋ yɩ cɩga mʋ. ¹¹ Á ye nɩ dɩ́ dɛɛn jɩgɩ abam maama dɩ jɩ sɩle mʋ, nɩ ko na yǝni o jɩgɩ o biǝ te tɩn. ¹² Dɩ́ kwe abam dɩ kwiǝ yalʋ na paɩ á bɩcara zurǝ tɩn mʋ. Dɩ́ ma daarɩ dɩ́ tiini dɩ́ kaanɩ abam, sɩ á taá tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ sɩ kʋ maŋɩ dɩ Wɛ na lagɩ te tɩn. Bɛŋwaanɩ Wɛ mʋ kuri abam sɩ á zʋ DƖ paarɩ dɩm wʋ sɩ á na paarɩ-zulǝ DƖ tee nɩ.

¹³ Dɩ́ na jaanɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ́ ba dɩ́ tɔɔlɩ dɩ́ brɩ abam tɩn, á sɛ yɩ á joŋi-ka lanyɩranɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ kɩ Wɛ le maŋa maama abam ŋwaanɩ. Á sɛ nɩ kʋ yɩ Wɛ kwǝrǝ mʋ sɩ kʋ daɩ nabiinǝ nyɩm. Kʋ yɩ cɩga, kwǝr-ywǝŋǝ kam sɩɩnɩ ka yɩ Wɛ kwǝrǝ mʋ, yɩ ka zǝni abam balʋ na sɛ Zezi tɩn wʋbʋŋa dɩ dam.

¹⁴ Dɩ́ ko-biǝ-ba, abam na nɛ yaara yalʋ tɩn, Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Zude tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn dɩ nɛ yaara yantʋ doŋ mʋ. Abam dwi tiinǝ bam yaarɩ abam nɩnɛɛnɩ Zwifǝ bam dɩ na yaarɩ Zwifǝ balʋ na sɛ Zezi te tɩn mʋ. ¹⁵ Kʋ nan yɩ Zwifǝ bam kʋntʋ mʋ gʋ dɩ́ Yuutu Zezi dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam, yɩ ba kwǝri ba bɛɛsɩ dɩbam dɩ. Ba maa paɩ Wɛ wʋ cɔgɩ dɩ ba, yɩ ba yɩ nɔɔna maama dʋna. ¹⁶ Ba dɛɛn kwaanɩ sɩ ba cɩ dɩbam, sɩ dɩ́ yɩ tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam dɩ́ brɩ dwi-gɛ * tiinǝ sɩ ba na vrɩm ba lwarɩm wʋnɩ. Ba na vɩn Wɛ kwǝrǝ kam kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa ba na kɩ kǝm-balwaarʋ tɩlʋ maŋa maama tɩn fɔgɩ tɩ puli tɩ wǝli da. Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm laan nan tu ba baŋa.

Pooli na lagɩ sɩ o joori o na Tesaloniki tiinǝ bam te tɩn

¹⁷ Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ na pɔɔrɩ dɩ abam maŋa fɩnfɩɩn yɩranɩ tɩn, kʋ daɩ nɩ dɩ́ wʋbʋŋa mʋ pɔɔrɩ daanɩ, kʋ yɩ dɩ́ yiǝ na warɩ ya na daanɩ tɩn mʋ. Abam fra tiini ya jɩgɩ dɩbam, yɩ dɩ́ kwaanɩ sɩ dɩ́ joori dɩ́ na abam. ¹⁸ Dɩ́ ma lagɩ sɩ dɩ́ ba abam te. Amʋ Pooli ya kwaanɩ sɩ a ba abam te, kʋ daɩ kuni bɩdwɩ yɩranɩ. Kʋ nan yɩ sʋtaanɩ * mʋ cɩgɩ dɩbam. ¹⁹ Kʋ yɩ abam wʋbʋŋa mʋ tiini ya jɩgɩ dɩbam. Kʋ yɩ abam ŋwaanɩ mʋ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ dɩ wʋpolo. Dɩ́ Yuutu Zezi na joori o ba, dɩ́ wʋ́ taa jɩgɩ wʋpolo dɩ́ na wʋ́ wanɩ dɩ́ brɩ nɩ abam dɛ dɩbam jɩŋa á na vrɩm tɩn ŋwaanɩ. ²⁰ Kʋ yɩ cɩga mʋ, abam mʋ sɩɩnɩ á paɩ dɩbam na zulǝ dɩ wʋpolo.

3

^1-2 Dɩbam na warɩ sɩ dɩ́ na daanɩ yɩ abam fra tiini ya jɩgɩ dɩbam kʋ ja gaalɩ tɩn mʋ pɛ dɩbam lɩ wʋbʋŋa sɩ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ ko-bu Timoti sɩ o ba abam te, sɩ dɩbam tɩtɩ daarɩ dɩ́ maŋɩ Atɛɛnɩ nɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na tɔgɩ dɩ dɩbam o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam yɩ o tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn. Dɩ́ tʋŋ-o abam tee nɩ sɩ o ba o wǝli abam, sɩ á na dam dɩ baarɩ á taá tɔgɩ Zezi dɩ á wʋ maama, ³ sɩ yaara yalʋ á na nɛ tɩn yɩ pa á wʋlʋwʋlʋ joori kwaga. Abam tɩtɩ maŋɩ á ye nɩ dɩbam maŋɩ sɩ dɩ́ na yaara yam kʋntʋ doŋ mʋ. ⁴ Dɩbam dɛɛn ta na wʋ abam tee nɩ maŋa kalʋ tɩn, dɩ́ maŋɩ dɩ́ ta dɩ́ brɩ abam nɩ nɔɔna wʋ́ bɛɛsɩ dɩbam. Kʋ nan sɩɩnɩ kʋ kɩ nɩ abam na maŋɩ á ye kʋ ni nɩ te tɩn. ⁵ Abam liǝ na tiini ya jɩgɩ-nɩ tɩn mʋ pɛ a tʋŋɩ Timoti abam tee nɩ, sɩ o ba o nii á daa ta tɔgɩ Zezi dɩ á wʋ maama na, a na kwarɩ fʋʋnɩ sɩ sʋtaanɩ wʋ́ zɩgɩ dɩ ba dɩ ganɩ abam sɩ á ywǝri Wɛ cwǝŋǝ nɩ sɩ kʋ pa dɩ́ tɩtʋŋa yam maama ji kafɛ tɩn ŋwaanɩ.

⁶ Lele kʋntʋ, Timoti laan joori o ba dɩbam te, yɩ o pa dɩ́ wʋbʋŋa pǝni tɩga nɩ. O tagɩ o wɩ, á ta tɔgɩ Zezi dɩ á wʋ maama dɩ sono. O daa ta tagɩ o wɩ, á tiini á jɩgɩ dɩbam wʋbʋŋa dɩ wʋpolo, yɩ á lagɩ sɩ á na dɩbam nɩ dɩbam dɩ na lagɩ sɩ dɩ́ na abam te tɩn.

⁷ Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ na ni nɩ á tɔgɩ Zezi dɩ á wʋ maama tɩn, kʋ pɛ dɩ́ bɩcara pǝni tɩga nɩ, yɩ dɩ́ na baarɩ dɩ́ yaara dɩ dɩ́ cana yam maama wʋnɩ. ⁸ Lele kʋntʋ, dɩ́ laan ŋwɩ dɩ wʋpolo á na zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ́ Yuutu wʋm tɔgɩm dɩm wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. ⁹ Dɩ́ bá wanɩ dɩ́ kɩ dɩ́ Tu Wɛ le dɩ́ ti abam ŋwaanɩ, dɩdaanɩ dɩ́ na nɛ wʋpolo kʋlʋ zanzan DƖ yigǝ nɩ abam ŋwaanɩ tɩn. ¹⁰ Maŋa maama wɩa dɩ tɩtɩɩ dɩ́ yǝni dɩ́ loori Wɛ dɩ dɩ́ wʋ maama mʋ, sɩ DƖ pa dɩ́ wanɩ dɩ́ na daanɩ, sɩ dɩ́ fɔgɩ dɩ́ brɩ kʋlʋ daa ta na muri abam tɩn, sɩ á wanɩ á fɔgɩ á taá tɔgɩ Zezi dɩ á wʋ maama.

¹¹ Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi nan wʋ́ pa dɩbam cwǝŋǝ sɩ dɩ́ ba dɩ́ na abam. ¹² Dɩ́ Yuutu wʋm wʋ́ pa á sono kʋm puli zanzan kʋ ja gaalɩ, sɩ á taá soe á donnǝ dɩ nɔɔna maama lanyɩranɩ, nɩ dɩbam dɩ na soe abam te tɩn. ¹³ Kʋntʋ, oó pa á bɩcara kɩ dam, sɩ á taá jɩgɩ wʋ-poŋo fasɩ dɩ́ Ko Wɛ yigǝ nɩ maŋa kalʋ dɩ́ Yuutu Zezi na wʋ́ joori o ba dɩ o kɔgɔ kʋm maama tɩn.

4

Dɩ́ na wʋ́ taá yɩ tɩte sɩ kʋ poli Wɛ wʋ tɩn

¹ Dɩ́ ko-biǝ-ba, kʋlʋ na daarɩ tɩn, dɩ́ loori abam dɩ́ Yuutu Zezi ŋwaanɩ sɩ á da cwǝŋǝ sɩ kʋ poli Wɛ wʋ. Dɩ́ maŋɩ dɩ́ brɩ abam cwǝŋǝ kam kʋntʋ, yɩ á tɔgɩ-ka dɩ zɩm maama. Dɩ́ nan ta tiini dɩ́ loori abam sɩ á kwaanɩ sɩ kʋ dwǝni á na maŋɩ á kɩ te tɩn. ² Abam ye wǝǝnu tɩlʋ dɩ́ na brɩ abam yɩ tɩ yɩ dɩ́ Yuutu Zezi nyɩm tɩn. ³ Wɛ na lagɩ sɩ á taá yɩ te tɩn mʋ tɩntʋ: DƖ lagɩ sɩ á taá jɩgɩ wʋ-poŋo mʋ DƖ yigǝ nɩ, sɩ á yɩ taá boorǝ. ⁴ Abam nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ o lwarɩ, o na wʋ́ ja o tɩtɩ te sɩ o ma di o kaanɩ sɩ kʋ taa jɩgɩ zulǝ yɩ digiru tǝri kʋ wʋnɩ tɩn. ⁵ Á nan yɩ pa boorim wʋbʋŋa wanɩ abam, nɩ nɔɔna balʋ na yǝri Wɛ tɩn. ⁶ Kadiri laŋa nɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o kɩ kʋlʋ na wʋ́ cɔgɩ o ko-bu wʋ tɩn, naa o joŋi kʋlʋ na yɩ o ko-bu nyɩm tɩn. Dɩ́ maŋɩ dɩ́ kaanɩ abam lanyɩranɩ nɩ, nɔɔnʋ na kɩ wo-zɔɔna yantʋ doŋ, dɩ́ Yuutu wʋm wʋ́ pa o na cam. ⁷ Wɛ na kuri dɩbam sɩ dɩ́ taá tɔgɩ-DƖ tɩn, kʋ daɩ sɩ dɩ́ taá kɩ wo-zɔɔna. DƖ nan kuri dɩbam sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-poŋo mʋ DƖ yigǝ nɩ. ⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na vɩn dɩ́ na brɩ kʋlʋ tɩn, kʋ daɩ nabiinǝ mʋ o vɩa, kʋ yɩ Wɛ dɩlʋ na kɩ DƖ Joro * kʋm abam bɩcara nɩ tɩn mʋ o vɩa.

⁹ Kʋ nan na yɩ á na wʋ́ ta soe á ko-biǝ te tɩn, kʋ daa daɩ fɩfɩʋn sɩ dɩ́ pʋpʋnɩ dɩ́ brɩ abam. Wɛ tɩtɩ maŋɩ DƖ brɩ abam á na wʋ́ ta soe daanɩ te. ¹⁰ Kʋ yɩ cɩga mʋ, á sɩɩnɩ á soe á ko-biǝ balʋ maama na zʋʋrɩ Masɩdʋanɩ tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn. Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ nan ta loori abam sɩ á tiini á taá soe daanɩ kʋ dwǝni faŋa. ¹¹ Kwaanɩ-na sɩ á taá zʋʋrɩ daanɩ dɩ wʋ-zuru. Á taá nii á tɩtɩ baŋa nɩ. Nɔɔnʋ maama kwaanɩ o tʋŋɩ sɩ o na o ni-wʋdiu, nɩ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ ta abam te tɩn. ¹² Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa balʋ na daɩ Zezi kɔgɔ kʋm nɔɔna tɩn taa nɩgɩ abam lanyɩranɩ, yɩ kʋʋ́ pa á daa bá tɩɩgɩ nɔɔn-nɔɔnʋ.

Dɩ́ Yuutu wʋm na wʋ́ joori o ba te tɩn

¹³ Dɩ́ ko-biǝ-ba, kʋ na yɩ nɔɔna balʋ na tɩgɩ tɩn, dɩ́ lagɩ sɩ á lwarɩ cɩga mʋ sɩ á daa yɩ taá bwɛa, sɩ á wʋ daa yɩ cɔgɩ tʋʋnɩ ŋwaanɩ, nɩ balʋ na yǝri Wɛ tɩn na ba jɩgɩ tɩɩna te tɩn. ¹⁴ Dɩbam sɛ nɩ Zezi tɩgɩ mʋ, yɩ o laan joori o bi o yagɩ tʋʋnɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, kʋ na yɩ balʋ na sɛ-o yɩ ba tɩ tɩn, dɩ́ ye nɩ Wɛ wʋ́ pa ba taa wʋ Zezi tee nɩ.

¹⁵ Bɛŋwaanɩ dɩ́ na brɩ abam kʋlʋ tɩn yɩ dɩ́ Yuutu wʋm kwǝrǝ mʋ. Dɛ dɩm dɩ́ Yuutu Zezi na wʋ́ joori o ba tɩn, dɩbam balʋ na daarɩ lʋgʋ baŋa nɩ yɩ dɩ́ ta ŋwɩ tɩn bá loori balʋ na maŋɩ ba tɩ tɩn Wɛ tee nɩ. ¹⁶ Dɩ́ wʋ́ ba dɩ́ ni kwǝrǝ na bagɩ wɛyuu nɩ, dɩ malɛsɩ * pɛ wʋm kwǝrǝ, dɩdaanɩ Wɛ nabɔn-zɔŋɔ kʋm wum, yɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩtɩ zɩgɩ wɛyuu nɩ o tu. Balʋ na sɛ Zezi Krisi yɩ ba tɩ tɩn wʋ́ da yigǝ ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ. ¹⁷ Wɛ laan wʋ́ pa dɩbam balʋ na daarɩ yɩ dɩ́ daa ta ŋwɩ tɩn la daanɩ dɩ bantʋ, yɩ DƖ zǝŋi dɩbam kunkwǝǝnu wʋnɩ sɩ dɩ́ vu dɩ́ jeeri dɩ́ Yuutu wʋm wɛyuu nɩ. Kʋntʋ, dɩ́ wʋ́ ta wʋ dɩ́ Yuutu wʋm tee nɩ maŋa maama.

¹⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ, á taá maɩ cɩga kam kʋntʋ á kwe daanɩ, sɩ á bɩcara taa tigi jǝgǝ dɩdʋa.

5

Dɩ́ na wʋ́ ta cʋ dɩ́ tɩtɩ te sɩ dɩ́ Yuutu wʋm laan joori o ba tɩn

¹ Dɩ́ ko-biǝ-ba, abam daa ba taá lagɩ sɩ dɩ́ pʋpʋnɩ dɩ́ ta dɩ́ brɩ abam maŋa kalʋ wǝǝnu tɩntʋ na wʋ́ kɩ tɩn. ² Bɛŋwaanɩ abam tɩtɩ maŋɩ á ye lanyɩranɩ nɩ dɩ́ Yuutu wʋm dɛ dɩm lagɩ dɩ ba dɩ darɩ nɔɔna mʋ, nɩ ŋwɩɩnʋ na yǝni o ba tɩtɩɩ nɩ te tɩn. ³ Maŋa kalʋ nɔɔna na tɛ ba wɩ yazurǝ wʋra yɩ ywǝǝni wʋra tɩn, kantʋ maŋa kam nɩ mʋ cam wʋ́ da dɩ ba ba baŋa, yɩ ba bá lu. Kʋʋ́ ta nyɩ dɩ kaanɩ pugǝ na dɛ ka vri yɩ ka wɔɛ te tɩn mʋ.

⁴ Dɩ́ ko-biǝ-ba, abam nan daa tǝri lim wʋnɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩ́ Yuutu wʋm dɛ dɩm bá ba dɩ darɩ abam nɩ ŋwɩɩnʋ te. ⁵ Abam maama wʋ Wɛ pooni wʋnɩ mʋ, yɩ á tɩtʋŋa maama kɩ wɩa nɩ jaja. Dɩbam daɩ tɩtɩɩ nɔɔna, dɩ́ tɩtʋŋa dɩ nan daɩ lim tɩtʋŋa. ⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ, dɩ́ yɩ pa dɔɔm taa jɩgɩ dɩbam nɩ balʋ na yǝri Wɛ tɩn. Pa-na dɩ́ fɔgɩ dɩ́ cɩ dɩ́ tɩtɩ sɩ dɩ́ yiǝ waarɩ. ⁷ Tɩtɩɩ nɩ mʋ nɔɔna yǝni ba dɔa, yɩ badonnǝ nyɔ ba bugǝ. ⁸ Dɩbam nan yɩ wɩa nɔɔna mʋ. Kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ taá cʋ dɩ́ tɩtɩ. Pa-na dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi, sɩ dɩ́ taá soe daanɩ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ cɩ dɩbam lwarɩm wʋnɩ, nɩ nɔɔnʋ na maa ve jara yɩ o kwe luguru gɔrɔ o lɛ o ma cɩ o nyɔɔnɩ te tɩn. Pa-na dɩ́ taá jɩgɩ tɩɩna nɩ Wɛ wʋ́ vrɩ dɩbam ŋwɩa, nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ na kwe luguru yu-kwǝli o pu sɩ o ma kwǝli o yuu jara wʋnɩ te tɩn. ⁹ Wɛ na kuri dɩbam sɩ dɩ́ taá yɩ DƖ nɔɔna tɩn, kʋ daɩ sɩ DƖ ban-zɔŋɔ kʋm ba kʋ cɔgɩ dɩbam. Kʋ nan yɩ sɩ DƖ vrɩ dɩbam ŋwɩa mʋ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwaanɩ. ¹⁰ Wʋntʋ mʋ tɩgɩ dɩbam ŋwaanɩ, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ tɔgɩ dɩd-o dɩ́ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. O na joori o ba, yɩ dɩ́ na ŋwɩ naa dɩ́ na tɩga, dɩ́ ta wʋ́ na ŋwɩa dɩd-o Wɛ tee nɩ.

¹¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, á taá kwe daanɩ sɩ kʋ pa á bɩcara taa tigi jǝgǝ dɩdʋa, sɩ á fɔgɩ á zǝni daanɩ dɩ baarɩ nɩ á na maŋɩ á kɩ te tɩn.

¹² Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ nan loori abam sɩ á taá nɩgɩ nɔɔna balʋ na tʋŋɩ dɩ abam yɩ ba nii abam baŋa nɩ yɩ ba kwe abam dɩ́ Yuutu Zezi cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn. ¹³ Á taá zuli-ba lanyɩranɩ dɩ sono ba tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ. Á pa ywǝǝni ta wʋ á tɩtarɩ nɩ.

¹⁴ Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ loori abam

sɩ á taá kaanɩ yawɔrɩ-nyɩna,

sɩ á pa balʋ na kwarɩ fʋʋnɩ tɩn na baarɩ,

sɩ á taá zǝni nabwǝnǝ,

sɩ á taá jɩgɩ wʋ-zuru dɩ nɔɔna maama.

¹⁵ Á taá yɩrɩ á tɩtɩ,

sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ ma lwarɩm o joori o ma o ŋwɩ o doŋ lwarɩm.

Maŋa maama sɩ á kwaanɩ á taá kɩ lanyɩranɩ dɩ á ko-biǝ dɩ nɔɔna maama.

¹⁶ Á taá jɩgɩ wʋpolo maŋa maama.

¹⁷ Á taá loori Wɛ maŋa maama.

¹⁸ Kʋlʋ maama na kɩa,

sɩ á taá kɩ Wɛ le.

Mʋ Wɛ na lagɩ sɩ á taá kɩ te,

á na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

¹⁹ Yɩ cʋ-na Wɛ Joro * kʋm tɩtʋŋa.

²⁰ Wɛ Joro kʋm na pɛ nɔɔnʋ ŋɔɔnɩ yiyiu-ŋwɛ,

á yɩ zaŋɩ á gooni-sɩ.

²¹ Á nan maanɩ-na woŋo maama á nii.

Kʋlʋ na lana tɩn sɩ á sɛ-kʋ.

²² Á nan fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ dɩ wo-balwaarʋ dwi maama.

²³ Baŋa-Wɛ dɩlʋ na paɩ nɔɔna wʋ-zuru tɩn wʋ́ pa á taá yɩ DƖ tɩtɩ nɔɔna, sɩ á taá jɩgɩ wʋ-poŋo fasɩ, sɩ á ŋwɩa maama taa jɩgɩ cɩga, kʋ na yɩ á yɩra dɩ á jwǝǝru dɩ á wʋbʋŋa maama. Kʋntʋ tɩn, dɩ́ Yuutu Zezi Krisi na tuǝ, á bá ta jɩgɩ digiru Wɛ yigǝ nɩ dɩ fɩnfɩɩn dɩ. ²⁴ Wɛ dɩlʋ na bǝŋi abam sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna tɩn yɩ cɩga tu mʋ. DƖ nan wʋ́ sɩɩnɩ DƖ zǝni abam kʋntʋ mʋ.

²⁵ Dɩ́ ko-biǝ-ba, á taá loori Wɛ á pa dɩbam dɩ.

²⁶ Jɔɔnɩ-na dɩ́ ko-biǝ bam maama lanyɩranɩ dɩ sono.

²⁷ A nan lagɩ a loori abam dɩ́ Yuutu wʋm yɩrɩ ŋwaanɩ sɩ á karɩmɩ tɔnɔ kʋntʋ á brɩ dɩ́ ko-biǝ bam maama.

²⁸ Dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yu-yoŋo.

\e

2TH

2 Tesaloniki

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Tesaloniki tiinǝ o kɩ bɩle tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Maŋa kam Pooli na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Tesaloniki nɩ tɩn, ba daa ta wʋ lwarɩ Zezi tum dɩm na lagɩ dɩ kɩ te tɩn fasɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ pɛ vuvugǝ jǝni ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ. Nɔɔna badonnǝ dɛɛn bʋŋɩ nɩ Zezi tum dɩm maŋɩ dɩ ba dɩ kɛ mʋ. Badaara dɩ maa vɩn sɩ ba ta tʋŋɩ tɩtʋŋa Zezi tum dɩm na twɛ tɩn ŋwaanɩ, yɩ ba laan daarɩ ba kwe ba tɩtɩ ba palɩ nɔɔna badonnǝ baŋa nɩ. Pooli laan ma pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm kʋntʋ o pa-ba sɩ o maa kwe-ba.

O dɛ yigǝ o kɩ Wɛ le ba na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ ba jɩgɩ sono tɩn ŋwaanɩ, yɩ o loori Wɛ sɩ ba zɩgɩ kǝŋkǝŋ Wɛ tɩtʋŋa yam wʋnɩ (pɔɔrɩm 1).

O laan ma kwe-ba Zezi Krisi tum laŋa nɩ, o brɩ-ba nɩ wʋlʋ ba na bǝ nɩ kǝm-balwaarʋ tu tɩn maŋɩ sɩ o da yigǝ o ba mʋ, sɩ Krisi laan ba (2:1-12).

Pooli nan kwe Wɛ nɔɔna bam sɩ ba zɩgɩ kǝŋkǝŋ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ, dɩ lwarɩm na maŋɩ dɩ puli zanzan yɩ cam yi-ba te tɩn dɩ, sɩ ba daarɩ ba taa warɩ Wɛ (2:13-3:5).

O ma kaanɩ yawɔrɩ-nyɩna bam sɩ ba taa tʋŋɩ ba ma naɩ ba ni-wʋdiu, nɩ Pooli dɩ balʋ dɛɛn na tɔgɩ dɩd-o ba tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam tɩn na tʋŋɩ te tɩn (3:6-15).

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

TESALONIKI TIINƎ

o kɩ bɩle tɩn

1

¹ Amʋ Pooli dɩdaanɩ Silasɩ dɩ Timoti mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ sɩ dɩ́ pa abam Wɛ nɔɔna balʋ na wʋ Tesaloniki nɩ yɩ á yɩ dɩ́ Ko Baŋa-Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi nɔɔna tɩn.

² Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Tesaloniki tiinǝ na tɔgɩ Wɛ te tɩn

³ Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ Wɛ le maŋa maama abam ŋwaanɩ nɩnɛɛnɩ kʋ na maŋɩ te tɩn, bɛŋwaanɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi kʋ ja gaalɩ, yɩ á maama tiini á soe daanɩ lanyɩranɩ, yɩ á sono kʋm wʋra kʋ puli zanzan. ⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ yǝni dɩ́ tɛ á taanɩ dɩ́ brɩ Zezi kɔgɔ kʋm na wʋ jǝgǝ kalʋ maama nɩ tɩn, yɩ dɩ́ jɩgɩ wʋpolo abam ŋwaanɩ. Dɩ́ tɛ dɩ ba nɩ, nɔɔna bɛɛsɩ abam yɩ ba yaarɩ abam zanzan, yɩ á daa ta zɩgɩ lanyɩranɩ dɩ pu-dɩa, yɩ á kwǝri á tɔgɩ Zezi dɩ wʋ-dɩdʋa.

⁵ Kʋntʋ mʋ pɛ dɩ́ lwarɩ jaja nɩ, Wɛ wʋ́ di nabiinǝ sarɩya dɩ cɩga mʋ. DƖ wʋ́ pa á na cɩga, yɩ á maŋɩ sɩ á tɔgɩ á wǝli DƖ paarɩ dɩm wʋnɩ, bɛŋwaanɩ abam sɩɩnɩ á na yaara Wɛ paarɩ dɩm kʋntʋ ŋwaanɩ. ⁶ Wɛ nan wʋ́ kɩ abam cɩga, yɩ DƖ wʋ́ pa balʋ na yaarɩ abam tɩn joori ba na cam. ⁷ DƖ ma wʋ́ daarɩ DƖ pa abam balʋ na yaarɩ tɩn dɩ dɩbam maama na siun, maŋa kalʋ dɩ́ Yuutu Zezi na wʋ́ joori o ba sɩ nabiinǝ maama na-o tɩn. Wʋntʋ wʋ́ nuŋi Wɛ-sɔŋɔ dɩ o malɛsɩ * dɩdɛɛra bam, ⁸ yɩ min-vwɩ zaŋɩ sɩ kaagɩ-ba. Dɩ́ Yuutu Zezi wʋ́ pa balʋ na vɩn Wɛ yɩ ba wʋ sɛ wʋm kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn na cam. ⁹ Nɔɔna bam kʋntʋ wʋ́ na cam nɩ kʋ na maŋɩ dɩ ba te tɩn. Baá na lɛɛrʋ tɩlʋ na ba ti tɩn. Baá pɔɔrɩ-ba ba yɩra, yɩ ba taa baŋwɛ dɩ dɩ́ Yuutu wʋm, yɩ ba daa bá na o paarɩ dam-fɔrɔ zulǝ yam. ¹⁰ Kʋntʋ maama wʋ́ ba kʋ kɩ maŋa kalʋ dɩ́ Yuutu Zezi na wʋ́ joori o ba tɩn. Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ, oó na zulǝ o tɩtɩ nɔɔna bam tee nɩ. Balʋ maama na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn wʋ́ pa-o tiǝ zanzan. Abam nan wʋ́ ta wʋ bantʋ wʋnɩ dɩ á na sɛ Wɛ cɩga kalʋ dɩ́ na brɩ abam tɩn ŋwaanɩ.

¹¹ Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ yǝni dɩ́ loori dɩ́ Tu Wɛ maŋa maama dɩ́ pa abam, sɩ DƖ pa á maŋɩ dɩ DƖ cwǝŋǝ kam tɔgɩm, nɩ DƖ na kuri abam sɩ á taá yɩ te tɩn. Dɩ́ loori-DƖ sɩ DƖ pa abam dam, sɩ á wanɩ á kɩ lanyɩranɩ nɩnɛɛnɩ á wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn maama, sɩ á taá kɩ tɩtʋŋa yalʋ maama na lana tɩn, á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ. ¹² Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa dɩ́ Yuutu Zezi taa naɩ zulǝ abam tee nɩ, yɩ abam dɩ wʋ́ na zulǝ, dɩ́ Tu Baŋa-Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi na pɛ abam yu-yoŋo tɩn ŋwaanɩ.

2

Kǝm-balwaarʋ maŋa na wʋ́ ba te tɩn

¹ Dɩ́ ko-biǝ-ba, á ye nɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ joori o ba, yɩ Wɛ wʋ́ la dɩbam sɩ dɩ́ taá wʋ o tee nɩ. Dɩ́ nan lagɩ dɩ́ loori abam sɩ á yɩ pa á bɩcara taa di kʋntʋ ŋwaanɩ. ² Á yɩ zaŋɩ á pa á wʋbʋŋa vugimi, dɩ nɔɔna balʋ na tɛ ba wɩ dɩ́ Yuutu Zezi dɛ dɩm maŋɩ dɩ yi tɩn. Nɔɔna na tɛ dɩ abam ba wɩ, Wɛ Joro kʋm mʋ brɩ kʋntʋ, naa ba na wɩ kʋ yɩ dɩbam taanɩ mʋ, naa ba na pɛ abam tɔnɔ yɩ ba wɩ kʋ nuŋi dɩbam tee mʋ, ³ sɩ á yɩ sɛ á pa nɔɔn-nɔɔnʋ ganɩ abam dɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ dwi. Bɛŋwaanɩ maŋa kalʋ nɔɔna zanzan na wʋ́ ba ba ywǝri Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn wʋ́ da yigǝ kʋ kɩ mʋ, sɩ dɩ́ Yuutu wʋm dɛ dɩm laan ba dɩ yi. Kʋlʋ na wǝli da tɩn, kǝm-balwaarʋ tu wʋm wʋ́ da yigǝ mʋ o ba. Wʋntʋ gurim je nan wʋ́ ta yɩ cɔgɩm mʋ. ⁴ Oó brɩ nɩ wʋm dwe wǝǝnu tɩlʋ maama nɔɔna na zuli dɩ kʋlʋ maama ba na bǝ nɩ ba wa tɩn, yɩ oó dʋnɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama. O ma wʋ́ vu o zʋ o jǝni Baŋa-Wɛ tɩtɩ digǝ kam wʋnɩ, yɩ o brɩ nɩ wʋm tɩtɩ mʋ yɩ Wɛ. ⁵ A ya na wʋ abam tee nɩ maŋa kalʋ tɩn, a maŋɩ a brɩ abam wǝǝnu tɩm kʋntʋ. Á nan wʋ guli-tɩ na?

⁶ Woŋo kʋdoŋ nan mʋ cɩgɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ cwǝŋǝ sɩ tɩ ta yɩ kɩ lele, yɩ á ye kʋ ni nɩ. Kʋ daarɩ maŋa kam na sɩɩnɩ ka yi, kǝm-balwaarʋ tu wʋm laan wʋ́ ba sɩ nabiinǝ lwar-o jaja. ⁷ Kǝm-lwaanʋ dam dɩlʋ na sǝgi nɔɔna yiǝ nɩ tɩn maŋɩ dɩ wʋra dɩ cɔgɩ nabiinǝ. Kʋ nan na yɩ wʋlʋ na wʋra o cʋ kǝm-lwaanʋ tɩm cwǝŋǝ lele sɩ tɩ yɩ kɩ tɩn, kʋntʋ tu wʋ́ ba o viiri. ⁸ Maŋa kam kʋntʋ nɩ mʋ, kǝm-balwaarʋ tu wʋm laan wʋ́ brɩ o tɩtɩ jaja. Dɩ́ Yuutu Zezi na wʋ́ joori o ba maŋa kalʋ tɩn, o laan wʋ́ ma o ni-viu o cɔgɩ wʋntʋ fasɩ. Zezi na wʋ́ joori o ba dɩ dam-fɔrɔ tɩn, mʋ o laan wʋ́ cɔgɩ kǝm-balwaarʋ tu wʋm.

⁹ Maŋa kam kǝm-balwaarʋ tu wʋm na wʋ́ ba tɩn, oó joŋi dam-fɔrɔ sʋtaanɩ * tee nɩ o ma kɩ wo-kɩnkagɩla dwi tǝri tǝri ya na daɩ cɩga tɩn. ¹⁰ O ma wʋ́ kɩ kǝm-balwaarʋ dwi maama o ma ganɩ balʋ na wʋ́ ga ba ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn. Kʋʋ́ kɩ-ba kʋntʋ, bɛŋwaanɩ ba ba sɛ sɩ ba joŋi Wɛ cɩga kam dɩ sono, sɩ kʋ pa DƖ vrɩ-ba ba lwarɩm wʋnɩ. ¹¹ Ba na vɩn Wɛ cɩga kam tɩn ŋwaanɩ, DƖ laan wʋ́ pa ba wʋbʋŋa daa yǝri cɩga, yɩ ba sɛ ba tɔgɩ kʋlʋ na yɩ vwan tɩn. ¹² Balʋ maama na wʋ sɛ DƖ cɩga kam yɩ ba daarɩ ba soe kǝm-balwaarʋ tɩn, Wɛ wʋ́ di ba taanɩ yɩ ba na cam.

Wɛ na kuri dɩbam sɩ dɩ́ taá yɩ DƖ nɔɔna te tɩn

¹³ Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ Wɛ le maŋa maama abam ŋwaanɩ, á na yɩ balʋ dɩ́ Yuutu wʋm na soe tɩn. Kʋ zɩgɩ pulim nɩ mʋ Wɛ kuri abam sɩ DƖ vrɩ abam DƖ yagɩ. DƖ mɛ DƖ Joro * kʋm dam mʋ DƖ pa á ji DƖ tɩtɩ nɔɔna, dɩ á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ cɩga kam tɩn ŋwaanɩ. ¹⁴ Wɛ na bǝŋi abam sɩ á taá yɩ kʋntʋ tɩn, kʋ dɛ dɩ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩ́ na tɔɔlɩ dɩ́ brɩ abam tɩn ŋwaanɩ mʋ, sɩ DƖ pa á tɔgɩ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi á na zulǝ.

¹⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ, dɩ́ ko-biǝ-ba, fɔgɩ-na á zɩgɩ kǝŋkǝŋ, sɩ á yɩ yagɩ cɩga kalʋ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ brɩ abam tɩn, kʋ na yɩ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ wʋ abam tee nɩ yɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ kʋlʋ tɩn, dɩ dɩ́ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋlʋ dɩ́ pa abam tɩn dɩ.

¹⁶ Dɩ́ Yuutu Zezi Krisi dɩdaanɩ dɩ́ Ko Wɛ soe dɩbam yɩ DƖ pa dɩbam yu-yoŋo, dɩ DƖ na pɛ dɩ́ jɩgɩ baarɩ dɩlʋ na bá fɔgɩ dɩ ti tɩn, dɩdaanɩ tɩɩna yalʋ na yɩ cɩga tɩn. ¹⁷ Dɩntʋ wʋ́ zǝni abam dɩ wʋbʋŋ-ŋʋna sɩ á taá jɩgɩ dam, sɩ á wanɩ á taá kɩ lanyɩranɩ á tɩtʋŋa dɩ á ni-taanɩ maama wʋnɩ.

3

Á taá loori Wɛ dɩbam ŋwaanɩ

¹ Dɩ́ ko-biǝ-ba, kʋlʋ na daarɩ tɩn, á taá loori Wɛ á pa dɩbam, sɩ dɩ́ Yuutu wʋm kwǝr-ywǝŋǝ kam jagɩ ka yi je maama, sɩ nɔɔna sɛ-ka lanyɩranɩ nɩ abam dɩ na sɛ-ka te tɩn. ² Loori-na Wɛ sɩ DƖ joŋi dɩbam nɔn-balwaarʋ jɩa nɩ, bɛŋwaanɩ kʋ daɩ nɔɔna bam maama mʋ sɛ Wɛ kwǝrǝ kam.

³ Dɩ́ Yuutu wʋm nan yɩ cɩga tu mʋ, oó wǝli abam dɩ dam, yɩ o cɩ abam sʋtaanɩ * jɩŋa nɩ sɩ dɩ yɩ cɔgɩ abam. ⁴ Á na yɩ dɩ́ Yuutu wʋm nɔɔna tɩn mʋ dɩ́ jɩgɩ abam cɩga sɩ á tɔgɩ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ brɩ abam kʋlʋ tɩn, yɩ á ta wʋ́ ta kɩ kʋntʋ nɩ dɩ́ na maŋɩ dɩ́ ta te tɩn.

⁵ Dɩ́ Yuutu wʋm wʋ́ pa á wʋbʋŋa tiini ya zʋ Wɛ sono kʋm, yɩ o daarɩ o pa á zɩgɩ lanyɩranɩ dɩ pu-dɩa nɩ Zezi Krisi tɩtɩ na zɩgɩ te tɩn.

Yawɔrɩ-nyɩna kweǝ

⁶ Dɩ́ ko-biǝ-ba, dɩ́ kaanɩ abam dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi yɩrɩ mʋ, sɩ á cɩ á tɩtɩ dɩ á ko-bu wʋlʋ maama na yɩ yawɔrɩ-nyɩm yɩ o ba tɔgɩ zaasɩm dɩlʋ dɩ́ na brɩ abam tɩn. ⁷ Abam nan ye lanyɩranɩ nɩ á maŋɩ sɩ á lwǝni dɩbam tɩtʋŋa na yɩ te tɩn mʋ. Dɩ́ dɛɛn na wʋ á tee nɩ tɩn, dɩ́ ba jɩgɩ yawɔrɔ. ⁸ Dɩ́ wʋ joŋi wʋdiu nɔɔn-nɔɔnʋ tee nɩ kafɛ. Dɩ́ nan tiini dɩ́ tʋŋɩ mʋ yɩ kʋ cɛ dɩ́ yɩra wɩa dɩ tɩtɩɩ, sɩ dɩ́ yɩ yaarɩ abam wʋlʋwʋlʋ wʋdiu ŋwaanɩ. ⁹ Kʋ nan daɩ nɩ dɩ́ ya ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ́ joŋi zǝnǝ abam tee nɩ. Dɩ́ dɛɛn nan kɩ kʋntʋ sɩ kʋ pa á wanɩ á lwǝni dɩbam na kɩ te tɩn mʋ. ¹⁰ Dɩ́ na wʋ abam tee nɩ maŋa kalʋ tɩn, dɩ́ pɛ abam ni nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na ba lagɩ tɩtʋŋa tɩn, kʋntʋ tu wʋ maŋɩ sɩ o di wʋdiu dɩ.

¹¹ Dɩ́ tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ dɩ́ ni nɩ abam badonnǝ yɩ yawɔrɩ-nyɩna mʋ. Ba ba lagɩ tɩtʋŋa, yɩ ba karɩ je maama ba kɩkarɩ ba donnǝ yiǝ. ¹² Dɩ́ Yuutu Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ mʋ dɩ́ tɛ nɔɔna bam kʋntʋ, yɩ dɩ́ kaanɩ-ba sɩ ba ja ba tɩtɩ cɩm ba tʋŋɩ, sɩ ba wanɩ ba nii ba tɩtɩ baŋa nɩ dɩ ba ni-wʋdiu.

¹³ Dɩ́ ko-biǝ-ba, abam tɩtɩ nan yɩ zaŋɩ á bwǝni dɩ lanyɩranɩ kǝm.

¹⁴ Abam wʋlʋ na wʋ sɛ dɩ́ na pʋpʋnɩ te tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ dɩ́ brɩ abam tɩn, sɩ á taá ye kʋntʋ tu, sɩ á wanɩ á ja á tɩtɩ dɩd-o, sɩ kʋ pa cavɩɩra ja-o. ¹⁵ Á nan yɩ pa o ji á dʋm. Á taá kaan-o nɩ á ko-bu te.

¹⁶ Dɩ́ Yuutu wʋm yɩ wʋ-zuru tu mʋ, yɩ oó pa abam taá jɩgɩ wʋ-zuru maŋa maama woŋo maama wʋnɩ.

Dɩ́ Yuutu wʋm wʋ́ ta wʋra dɩ abam maama.

¹⁷ Amʋ Pooli mʋ jɔɔnɩ abam. A tɩtɩ laan mʋ pʋpʋnɩ tɩntʋ dɩ a jɩŋa. A yǝni a kɩ kʋntʋ mʋ a twaanʋ tɩm maama wʋnɩ, sɩ á lwarɩ nɩ kʋ yɩ amʋ mʋ pʋpʋnɩ. A yǝni a pʋpʋnɩ tɩntʋ mʋ.

¹⁸ Dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam maama yu-yoŋo.

\e

1TI

1 Timoti

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Timoti tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Timoti nu yɩ Zwifu mʋ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi, o ko ma yɩ Grɛkɩ tu. Pooli dɛɛn jeeri Timoti maŋa kalʋ o na maa ve Lisitri o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam o brɩ nɔɔna tɩn mʋ (Tɩtʋŋa Tɔnɔ 16:1-3). Timoti laan ma tɔgɩ dɩ Pooli o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam (Tɩtʋŋa Tɔnɔ 17:14 dɩ 18:5 dɩ 19:22).

Pooli nan pʋpʋnɩ twaanʋ tɩle mʋ o pa Timoti. Twaanʋ tɩntʋ wʋnɩ o kwe Wɛ kɔgɔ kʋm yigǝ tiinǝ bam mʋ.

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ o na pʋpʋnɩ o pa Timoti tɩn wʋnɩ o ŋɔɔnɩ wǝǝnu tɩtɔ woŋo mʋ:

O kaanɩ Wɛ nɔɔna bam sɩ ba cɩ ba tɩtɩ mʋ dɩ vwan zaasɩm dɩlʋ na zʋ ba tɩtarɩ tɩn. Vwan zaasɩm tiinǝ bam dɛɛn brɩ nɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩm yɩ balɔrɔ mʋ, yɩ n bá n wanɩ n na vrɩm, kʋ na daɩ nɩ n jɩgɩ yǝno kʋlʋ na sǝgi tɩn, yɩ nɔɔna fɩnfɩɩn yɩranɩ nan mʋ ye yǝno kʋm kʋntʋ. Ba ma kwǝri ba kwe nɔɔna sɩ ba ja ba tɩtɩ dɩ wʋdiiru tɩdonnǝ dim, sɩ ba yagɩ kadri. Pooli nan pʋpʋnɩ o brɩ-ba nɩ kʋntʋ yɩ vwan mʋ.

Pooli daa ta brɩ Zezi kɔgɔ na maŋɩ sɩ kʋ zuli Wɛ te tɩn. O ma kwǝri o brɩ Zezi kɔgɔ kʋm dɩ kʋ nakwa bam dɩ kʋ zǝnzǝnnǝ bam na maŋɩ sɩ ba taa yɩ te tɩn.

Pooli laan ma daarɩ o brɩ Timoti o na maŋɩ sɩ o kɩ te dɩ Wɛ nɔɔna bam dwi tǝri tǝri tɩn, sɩ o ma wanɩ o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam lanyɩranɩ.

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

TIMOTI tɩn

1

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ na yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ sɩ a pa nmʋ Timoti. Baŋa-Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩbam Vɩrnʋ dɩ Zezi Krisi wʋlʋ dɩbam na jɩgɩ o tɩɩna tɩn mʋ pɛ-nɩ ni sɩ a taa yɩ o tɩntʋŋnʋ. ² Nmʋ yɩ nɩnɛɛnɩ amʋ tɩtɩ bu mʋ te, n na sɛ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa nmʋ yazurǝ dɩ yu-yoŋo, yɩ o daarɩ o duri nmʋ ŋwaŋa.

Cʋ-na á tɩtɩ dɩ vwan karanyɩna tiinǝ bam zaasɩm dɩm

³ Maŋa kam amʋ dɛɛn na maa ve Masɩdʋanɩ tɩn, a loori nmʋ sɩ n maŋɩ Efɛɛzɩ nɩ sɩ n kaanɩ nɔɔna balʋ na brɩ kʋlʋ na daɩ cɩga tɩn sɩ ba yagɩ. ⁴ Nmʋ maŋɩ sɩ n ta-ba sɩ ba yagɩ ba wʋbʋŋa sɩnswalɩ sɩlʋ na daɩ cɩga tɩn, sɩ ba daarɩ ba yagɩ ba kwǝ dwi natɔga kalʋ na ba jɩgɩ gurim je tɩn. Bɛŋwaanɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ paɩ nɔɔna magɩ kantɔgɔ mʋ kafɛ. Tɩ ba wǝli nɔɔna sɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ sɩ ba taa tɔgɩ-DƖ. ⁵ Nmʋ maŋɩ sɩ n kaanɩ-ba mʋ dɩdaanɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ sɩ ba yagɩ-tɩ, sɩ ba taa jɩgɩ sono kʋlʋ na yɩ cɩga cɩga na nuŋi bɩcarɩ-ŋʋna wʋnɩ tɩn, yɩ ba na kɩ kʋlʋ maama ba na ye nɩ kʋ lamma tɩn, yɩ ba na sɩɩnɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, kʋʋ́ pa ba taa jɩgɩ sono kʋm kʋntʋ. ⁶ Nɔɔna bam kʋntʋ nan ywǝri cɩga kam kʋntʋ wʋnɩ mʋ, yɩ ba daarɩ ba ŋɔɔnɩ bɩtarɩ sɩlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn. ⁷ Ba lagɩ sɩ ba taa yɩ Wɛ cullu tɩm karanyɩna tiinǝ mʋ. Ba tɩtɩ nan ba ni ba na tɛ kʋlʋ tɩn kuri, yɩ ba yǝri ba na ŋɔɔnɩ kʋlʋ dɩ ba wʋ maama tɩn dɩ.

⁸ Dɩ́ ye nɩ Wɛ cullu tɩm lana dɩ wʋlʋ na ni tɩ kuri nɩ kʋ na maŋɩ te tɩn. ⁹ Dɩbam nan ye nɩ, Wɛ na pɛ DƖ cullu tɩm tɩn, DƖ wʋ pɛ-tɩ nɔn-ŋʋna ŋwaanɩ. DƖ nan pɛ-tɩ balʋ na yɩ cullu cɔgɩna tɩn ŋwaanɩ mʋ, dɩdaanɩ vɩnvɩɩna dɩ balʋ yigǝ na tǝrǝ dɩ DƖ tɩn, dɩ wo-lwaanʋ kǝrǝ dɩ nɔn-balwaarʋ, dɩ balʋ na ba nɩgɩ-DƖ tɩn, dɩ balʋ dɩ na gʋ ba kwǝ naa ba niinǝ naa ba donnǝ tɩn mʋ, ¹⁰ dɩ balʋ na boori tɩn, dɩ baara balʋ na maɩ ba donnǝ ba jiri kaana tɩn, dɩdaanɩ balʋ na cʋ ba jaanɩ nɔɔna dɩ dam ba yǝgi tɩn, dɩdaanɩ balʋ na fɔ vwan tɩn, dɩ balʋ na du dɩ Wɛ yɩ kʋ yagɩ kʋ daɩ cɩga tɩn. DƖ nan pɛ DƖ cullu tɩm balʋ maama na cɔgɩ zaasɩm dɩlʋ na yɩ cɩga yɩ dɩ tɔgɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam na brɩ te tɩn dɩ mʋ. ¹¹ Kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ nuŋi Wʋpolo Tu Baŋa-Wɛ dɩlʋ na jɩgɩ paarɩ-zulǝ tɩn te mʋ, yɩ dɩntʋ kɩ-ka amʋ jɩŋa nɩ sɩ a taa tɛa.

Pooli na kɩ Wɛ le DƖ zǝnǝ ŋwaanɩ te tɩn

¹² Dɩ́ Yuutu Zezi Krisi mʋ pɛ amʋ dam sɩ a taa tʋŋɩ a pa-o. A kɩ o le dɩdaanɩ o na nɛ nɩ amʋ jɩgɩ wʋ-dɩdʋa yɩ o lɩ-nɩ sɩ a taa tʋŋɩ a pa-o tɩn. ¹³ Faŋa tɩn, a dɛɛn yǝni a ŋɔɔnɩ a cɔgɩ Zezi yɩrɩ, yɩ a kwǝri a twɩ-o, yɩ a ta yaarɩ o nɔɔna bam. Dɩ kʋntʋ dɩ, o nan ta duri a ŋwaŋa, bɛŋwaanɩ amʋ ya wʋ sɛ-o yɩ kʋ pa a yǝri woŋo kʋlʋ a na jɩgɩ a kɩ tɩn. ¹⁴ Nan dɩ kʋ dɩ, dɩ́ Yuutu Zezi mʋ kɩ-nɩ yu-yoŋo zanzan kʋ ja gaalɩ, yɩ o daarɩ o pa a taa jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩd-o dɩ sono, a na ŋwɩ dɩd-o tɩn ŋwaanɩ.

¹⁵ Taanɩ dɩntʋ yɩ cɩga yɩ dɩ maŋɩ sɩ nɔɔna maama sɛ-dɩ mʋ:

«Zezi Krisi tu lʋgʋ baŋa

sɩ o vrɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ mʋ ba lwarɩm wʋnɩ.»

Amʋ nan mʋ kɩ lwarɩm a dwǝni nɔɔna maama, ¹⁶ yɩ Wɛ ta duri a ŋwaŋa sɩ kʋ pa Zezi Krisi brɩ o wʋ-zuru kʋm na yɩ te dɩ amʋ. O na tiini o kɩ wʋ-zuru dɩ amʋ wʋlʋ na yɩ nɔn-cɩcɔgɩrʋ tɩm yigǝ tu tɩn, kʋ yɩ maana mʋ kʋ paɩ nɔɔna balʋ na wʋ́ da a kwaga ba ba ba sɛ-o, sɩ ba daarɩ ba na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. ¹⁷ Baŋa-Wɛ yɩ pɛ wʋlʋ paarɩ na bá ti maŋa dɩ maŋa tɩn mʋ. DƖ yɩ ŋwɩa tu mʋ, ba ba na-DƖ dɩ yiǝ, yɩ DƖ ba jɩgɩ doŋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ zulǝ dɩ tiǝ taa wʋ DƖ tee nɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. *

¹⁸ A bu Timoti, a lagɩ a ta dɩ nmʋ sɩ n ta n tʋŋɩ n pa Wɛ, nɩ Wɛ nijoŋnǝ bam dɛɛn na tagɩ nmʋ taanɩ te tɩn. Kʋntʋ tɩn, kwaanɩ n guli ba na tagɩ te tɩn sɩ n tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa lanyɩranɩ, nɩnɛɛnɩ n na lagɩ n magɩ jara cɩga cɩga te tɩn. ¹⁹ Ta n jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, sɩ n daarɩ n ta n kɩ kʋlʋ maama n na ye n bɩcarɩ nɩ nɩ kʋ lamma tɩn. Nɔɔna badonnǝ wʋra, ba ba sɛ sɩ ba taa kɩ kʋlʋ ba na ye nɩ kʋ lamma tɩn. Kʋntʋ ma pa ba daa warɩ ba da Wɛ cwǝŋǝ kam. ²⁰ Yimene dɩ Alɛsandrɩ mʋ tɔgɩ ba wʋ nɔɔna bam kʋntʋ wʋnɩ. Amʋ nan yagɩ-ba sʋtaanɩ jɩŋa nɩ sɩ ba na cam, sɩ ba daa yɩ ŋɔɔnɩ ba cɔgɩ Wɛ yɩrɩ.

2

Wɛ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba taa zuli-DƖ te tɩn

¹ Woŋo kʋlʋ a na lagɩ a da yigǝ a ta tɩn mʋ tɩntʋ. Á maŋɩ sɩ á taá loori Wɛ á pa nɔɔna maama. Loori-na Wɛ sɩ DƖ taa nii ba baŋa nɩ, sɩ á daarɩ á taá kɩ DƖ le ba ŋwaanɩ. ² Á taá loori Wɛ á paɩ pwa dɩdaanɩ dɩdɛɛra balʋ maama na jɩgɩ dam nɔɔna baŋa nɩ tɩn, sɩ kʋ pa dɩ́ taá zʋʋrɩ dɩ yazurǝ dɩ ni-ywǝm, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ taá tɔgɩ Wɛ lanyɩranɩ, sɩ dɩ́ taá ŋwɩ nɩ kʋ na maŋɩ te tɩn. ³ Kʋntʋ mʋ yɩ woŋo kʋlʋ na lamma yɩ kʋ poli Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩ́ Vɩrnʋ tɩn wʋ. ⁴ Dɩntʋ mʋ lagɩ sɩ nɔɔna maama na vrɩm, sɩ ba kwǝri ba lwarɩ kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn. ⁵ Wɛ dɩdʋa yɩranɩ mʋ wʋra. Wʋlʋ dɩ na fɔgɩ nabiinǝ dɩ Wɛ daanɩ tɩn dɩ yɩ dɩdʋa yɩranɩ mʋ. Wʋntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi wʋlʋ na yɩ nabiinu tɩn. ⁶ Wʋm mʋ sɛ o tɩ o ma ŋwɩ nɔɔna maama lwarɩm jɩnɩ, yɩ ba pa o maana maŋa kalʋ Wɛ na lɩ tɩn. ⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ pɛ a ji DƖ tɩntʋŋnʋ, sɩ a tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ kam a brɩ nɔɔna. Cɩga mʋ a ŋɔɔna, sɩ kʋ daɩ vwan. Wɛ sɩɩnɩ DƖ tʋŋɩ-nɩ mʋ sɩ a taa brɩ dwi-gɛ * tiinǝ, sɩ ba sɛ DƖ cɩga kam ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ.

⁸ Amʋ lagɩ sɩ jǝgǝ maama baara taa warɩ Wɛ. Ba na zǝŋi ba jɩa wɛɛnɩ sɩ ba warɩ Wɛ, sɩ ba taa jɩgɩ wʋ-poŋo mʋ, sɩ ba yɩ taa jɩgɩ ban-zɔŋɔ naa kantɔgɔ dɩ nɔɔn-nɔɔnʋ. ⁹ Amʋ nan ta lagɩ sɩ kaana dɩ ja ba tɩtɩ dɩ ba gwaarʋ vɔɔm, sɩ ba taa kwarɩ cavɩɩra ba zʋʋrɩ gwaarʋ tɩlʋ na maŋɩ dɩ ba tɩn. Ba wʋ maŋɩ sɩ ba tiini ba kwɛ ba yum ba ja gaalɩ, naa ba zuli ba tɩtɩ dɩ nɩnwaŋa wǝǝnu, kʋ na yɩ sǝbu-sɩŋa naa kandwa-ŋʋna naa gwaarʋ tɩlʋ sǝbiǝ na damma tɩn. ¹⁰ Ba nan maŋɩ sɩ ba taa kɩ kǝm-laarʋ mʋ, sɩ kʋ brɩ nɩ ba yɩ kaana balʋ na sɛ Wɛ cɩga cɩga tɩn. ¹¹ Kaana maŋɩ sɩ ba taa je cɩm mʋ ba cǝgi balʋ na brɩ-ba Wɛ cwǝŋǝ tɩn, sɩ ba daarɩ ba taa sɛ-ba. ¹² Amʋ wʋ sɛ sɩ kaana taa brɩ baara naa ba taa te-ba. Ba maŋɩ sɩ ba taa je cɩm mʋ. ¹³ Bɛŋwaanɩ, Wɛ dɛɛn na kɩ nabiinǝ tɩn, DƖ kɩ Adam * mʋ yigǝ, yɩ DƖ laan daarɩ DƖ kɩ Awa. ¹⁴ Kʋ dɛɛn daɩ Adam mʋ sʋtaanɩ * ganɩ, kʋ yɩ kaanɩ wʋm mʋ dɩ ganɩ dɩ pa o vɩn Wɛ ni. ¹⁵ Kʋntʋ mʋ te kaana lʋrɩ dɩ cam, Wɛ nan wʋ́ vrɩ-ba, dɩ ba na sɛ ba tɔgɩ Wɛ dɩ wʋ-dɩdʋa dɩ sono dɩ wʋ-poŋo yɩ ba jɩgɩ ba tɩtɩ tɩn.

3

Zezi kɔgɔ kʋm yigǝ tiinǝ na maŋɩ sɩ ba taa yɩ te tɩn

¹ Taanɩ dɩntʋ sɩɩnɩ dɩ yɩ cɩga mʋ:

«Nɔɔnʋ na lagɩ sɩ o ji Zezi kɔgɔ kʋm yigǝ tu,

kʋntʋ tu lagɩ tɩtʋŋ-ŋʋm mʋ.»

² Kʋntʋ, Zezi kɔgɔ kʋm yigǝ tu maŋɩ sɩ o taa yɩ nɔn-ŋʋm mʋ nɔɔna maama tee nɩ. O nan maŋɩ sɩ o taa jɩgɩ kaanɩ dɩdʋa yɩranɩ mʋ. O ta maŋɩ sɩ o taa yɩrɩ o tɩtɩ, sɩ o taa waɩ o tɩtɩ o jaana nɩ kʋ na maŋɩ te tɩn. O maŋɩ sɩ o taa jeeri vǝrǝ lanyɩranɩ o sɔŋɔ nɩ. O maŋɩ sɩ o taa ye nɔɔna zaasɩm. ³ O nan wʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ sa-nyɔrʋ naa najajarʋ naa nɔɔnʋ wʋlʋ banɩ na lʋmma tɩn. Kʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ nɔn-yoŋo mʋ dɩ nɔɔnʋ maama. O nan wʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ sǝbu-swǝn-nyɩm. ⁴ O maŋɩ sɩ o taa waɩ o nii o sɔŋɔ tiinǝ baŋa nɩ mʋ lanyɩranɩ, sɩ o daarɩ o pa o biǝ sɛ-o dɩ zulǝ yalʋ na maŋɩ tɩn. ⁵ Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ na warɩ o nii o tɩtɩ sɔŋɔ tiinǝ baŋa nɩ, oó kɩ ta mʋ o nii Zezi kɔgɔ kʋm baŋa nɩ? ⁶ Kʋ wʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ wʋlʋ na yɩ nɔn-dʋʋrʋ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn, sɩ o yɩ zaŋɩ o ba o zǝŋi o tɩtɩ, sɩ Wɛ di o taanɩ nɩnɛɛnɩ DƖ na di sʋtaanɩ * taanɩ te tɩn. ⁷ Zezi kɔgɔ kʋm yigǝ tu maŋɩ sɩ o taa yɩ nɔn-ŋʋm mʋ dɩ balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn dɩ. Kʋ na daɩ kʋntʋ, nɔɔna wʋ́ goon-o yɩ o na cavɩɩra, yɩ o tʋ sʋtaanɩ cɩgɩrʋ tɩm wʋnɩ.

Zezi kɔgɔ kʋm zǝnzǝnnǝ bam na maŋɩ sɩ ba taa yɩ te tɩn

⁸ Zezi kɔgɔ kʋm zǝnzǝnnǝ bam dɩ maŋɩ sɩ ba taa yɩ balʋ nɔɔna na nɩgɩ tɩn mʋ. Ba wʋ maŋɩ sɩ ba taa yɩ niǝ yale yale tiinǝ, naa ba taa yɩ sa-nyɔra, naa ba taa kɩ kampinǝ sɩ ba ma na wǝǝnu. ⁹ Ba nan maŋɩ sɩ ba taa tɔgɩ cɩga kalʋ ya na sǝgi yɩ Wɛ laan vɩɩrɩ-ba DƖ taanɩ dɩm wʋnɩ tɩn, ba na ye ba bɩcarɩ nɩ nɩ kʋ lamma tɩn ŋwaanɩ. ¹⁰ Nɔɔnʋ na lagɩ sɩ o ji Zezi kɔgɔ kʋm zǝnzǝnnu, ba maŋɩ sɩ ba da yigǝ ba maan-o mʋ ba nii, o na ba jɩgɩ wo-lɔŋɔ, sɩ ba laan pa o puli o tɩtʋŋa.

¹¹ Kʋ maŋɩ sɩ ba kaana *f1 * dɩ taa yɩ balʋ nɔɔna na nɩgɩ tɩn mʋ, sɩ ba yɩ taa yɩ bɩbarɩ-nyɩna. Ba maŋɩ sɩ ba taa yɩrɩ ba tɩtɩ mʋ, sɩ nɔɔna taa jɩgɩ ba cɩga woŋo maama baŋa nɩ.

¹² Zezi kɔgɔ kʋm zǝnzǝnnu maŋɩ sɩ o taa jɩgɩ kaanɩ dɩdʋa yɩranɩ mʋ, sɩ o daarɩ o taa waɩ o nii o biǝ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ maama baŋa nɩ lanyɩranɩ. ¹³ Bɛŋwaanɩ zǝnzǝnnu wʋlʋ maama na tʋŋɩ o tɩtʋŋa lanyɩranɩ tɩn wʋ́ na zulǝ zanzan nɔɔna tee nɩ, yɩ o daarɩ o na baarɩ dɩ wʋpolo o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

¹⁴ Amʋ bʋŋɩ sɩ a ba nmʋ te lele. A nan pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa nmʋ sɩ, ¹⁵ a na daanɩ fɩnfɩɩn, sɩ n wanɩ n lwarɩ n na wʋ́ ja Baŋa-Wɛ nɔɔna bam te. Bantʋ mʋ yɩ Zezi nɔɔna yɩ ba tɔgɩ Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ. Bantʋ mʋ yɩ balʋ na kwaanɩ ba wǝli ba nii zaasɩm dɩlʋ na yɩ cɩga tɩn baŋa nɩ, nɩnɛɛnɩ ywǝ na wǝli digǝ sɩ ka yɩ vi te tɩn. ¹⁶ Dɩ́ lwarɩ nɩ Wɛ tɔgɩm yɩ wo-kamunu mʋ. Wɛ cɩga kam kʋntʋ dɛɛn ya sǝgi mʋ, yɩ DƖ laan pa dɩ́ lwarɩ wʋlʋ wʋm DƖ na tʋŋɩ tɩn:

Wʋntʋ mʋ jigi nabiinu o ba lʋgʋ baŋa.

Wɛ Joro * kʋm ma brɩ nɩ o yɩ cɩga tu.

Wɛ malɛsɩ * sɩm ma na o zulǝ.

Nɔɔna ma ja o kwǝrǝ ba zʋ dwi maama wʋ ba tɔɔlɩ.

Lʋgʋ baŋa nabiinǝ ma sɛ-o.

O ma zaŋɩ dɩ zulǝ o di Wɛ-sɔŋɔ.

4

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ cɩ dɩ́ tɩtɩ dɩ vwan zanzaasa bam te tɩn

^1-2 Wɛ Joro * kʋm brɩ dɩbam fasɩ nɩ, maŋa tiim nɩ nɔɔna badaara wʋ́ zaŋɩ ba yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm. Pipiri-nyɩna balʋ na fɔ vwan tɩn mʋ wʋ́ ganɩ-ba ba pa ba yagɩ zaasɩm dɩlʋ na yɩ cɩga tɩn. Bantʋ wʋbʋŋa mʋ tɩga, kʋ pa ba yǝri nɩ ba na kɩ kʋlʋ tɩn ba lamma. Baá pa nɔɔna sɛ vwan yam ciciri na fɔɛ tɩn, yɩ ba daarɩ ba taa tɔgɩ sʋtaanɩ * zaasɩm na yɩ te tɩn. ³ Nɔɔna bam kʋntʋ mʋ yǝni ba brɩ nɩ kʋ culǝ sɩ baarʋ di kaanɩ naa kaanɩ zʋ barʋ. Wʋdiiru tɩdonnǝ dɩ maa wʋra ba na brɩ nɩ kʋ culǝ sɩ nɔɔna di-tɩ. Nmʋ nan ye nɩ Wɛ mʋ kɩ wʋdiiru tɩm kʋntʋ, sɩ dɩbam balʋ na tɔgɩ-DƖ yɩ dɩ́ lwarɩ DƖ cɩga kam tɩn taá kɩ DƖ le tɩ ŋwaanɩ, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá di-tɩ. ⁴ Bɛŋwaanɩ wǝǝnu tɩlʋ maama Wɛ na kɩ tɩn lamma. Woŋo kʋlʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ DƖ le mʋ kʋ ŋwaanɩ, dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ culi-kʋ. ⁵ Bɛŋwaanɩ Wɛ taanɩ dɩm dɩ dɩbam Wɛ-loro kʋm mʋ kwɛ woŋo maama kʋ pa kʋ lana Wɛ yigǝ nɩ.

Zezi Krisi tɩntʋŋ-ŋʋm na maŋɩ sɩ o taa yɩ te tɩn

⁶ Nmʋ maŋɩ sɩ n ta wǝǝnu tɩntʋ mʋ n brɩ n ko-biǝ bam. N na kɩ kʋntʋ, kʋʋ́ pa n ta n yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋ-ŋʋm. N na sɩɩnɩ n sɛ Wɛ cɩga kam taanɩ dɩm dɩ zaasɩm dɩlʋ na yɩ cɩga yɩ n maŋɩ n tɔgɩ-dɩ tɩn, nń bɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ⁷ Yɩ zaŋɩ n cǝgi sɩnswalɩ sɩlʋ na ba jɩgɩ kuri yɩ sɩ ba wǝli Wɛ cwǝŋǝ kam tɩn. Nan tiini n kwaanɩ n ta n tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ. ⁸ Dɩ́ ye nɩ, n na waarɩ n yɩra, kʋ jɩgɩ zǝnǝ fɩnfɩɩn. Kʋ daarɩ, n nan na kwaanɩ n tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ, kʋntʋ mʋ tiini kʋ jɩgɩ zǝnǝ woŋo maama wʋnɩ. Bɛŋwaanɩ kʋʋ́ pa n na zǝnǝ zɩm ŋwɩa kam wʋnɩ, yɩ n daarɩ n na ŋwɩa kalʋ na lagɩ ka ba tɩn Wɛ tee nɩ. ⁹ Taanɩ dɩntʋ yɩ cɩga yɩ dɩ maŋɩ sɩ nɔɔna sɛ-dɩ mʋ. ¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ paɩ dɩ́ kwaanɩ dɩ́ tʋŋa, bɛŋwaanɩ dɩbam jɩgɩ tɩɩna dɩ Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ. Dɩntʋ mʋ yɩ nɔɔna maama Vɩrnʋ, kʋ na fɔgɩ kʋ dwe dɩdɩ balʋ na sɛ-DƖ tɩn.

¹¹ Ta n brɩ nɔɔna bam wǝǝnu tɩm kʋntʋ sɩ n zaasɩ-ba. ¹² Yɩ zaŋɩ n pa nɔɔn-nɔɔnʋ gooni-m n na yɩ bu tɩn ŋwaanɩ. N maŋɩ sɩ n ma n tɩtɩ mʋ n brɩ Zezi nɔɔna bam ba na wʋ́ ta kɩ te. Kʋ na yɩ nmʋ ni-ŋwaŋa dɩ n tɩtʋŋ-naga, dɩ n sono dɩ n na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn, dɩ n wʋ-poŋo maama mʋ n maŋɩ sɩ n ma n brɩ-ba. ¹³ Ta n kwaanɩ n karɩmɩ Wɛ taanɩ dɩm dɩ nɔɔna bam, sɩ n daarɩ n brɩ-ba Wɛ cɩga kam, sɩ kʋ taa ve maŋa kam a na wʋ́ ba tɩn. ¹⁴ Yɩ zaŋɩ n yagɩ pɛɛrɩ dɩlʋ Wɛ na pɛ nmʋ, maŋa kalʋ DƖ nijoŋnǝ bam dɛɛn na tagɩ nmʋ taanɩ te yɩ Zezi kɔgɔ kʋm nakwa bam dɩ daŋɩ ba jɩa nmʋ baŋa nɩ ba warɩ Wɛ n ŋwaanɩ tɩn. ¹⁵ Kʋ maŋɩ sɩ n tiini n kwaanɩ n ta n tʋŋɩ tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ dɩ n wʋ maama mʋ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa nɔɔna maama taa naɩ nmʋ na ve yigǝ te tɩn. ¹⁶ Ta n yɩrɩ n tɩtɩ, sɩ n daarɩ n ta n yɩrɩ n zaasɩm dɩm na yɩ te tɩn dɩ. Kwaanɩ n zɩgɩ kǝŋkǝŋ wǝǝnu tɩm kʋntʋ wʋnɩ, sɩ nmʋ tɩtɩ wʋ́ na vrɩm, yɩ n ta wʋ́ pa balʋ na cǝgi-m tɩn dɩ na vrɩm.

5

N na maŋɩ sɩ n kwe Wɛ nɔɔna bam te tɩn

¹ Yɩ zaŋɩ n bagɩ nankwɩan dɩ baarɩ. N maŋɩ sɩ n kwe-o nɩ n ko mʋ te. Kʋ na yɩ nɔn-dʋnnʋ, n maŋɩ sɩ n kwe-ba nɩ n nyaana mʋ te. ² Kʋ na yɩ kazɩna, n maŋɩ sɩ n kwe-ba nɩ n niinǝ mʋ te. Kʋ na yɩ ka-bwǝnǝ, n maŋɩ sɩ n kwe-ba nɩ n nakwa mʋ te dɩ wʋ-poŋo.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá zǝni kadǝnǝ te tɩn

³ Ta n zuli kadǝnǝ balʋ na sɩɩnɩ ba ba jɩgɩ nɔɔnʋ tɩn, sɩ n ta n nii ba baŋa nɩ. ⁴ Kʋ daarɩ, kadǝm na jɩgɩ biǝ naa naarʋ, bantʋ mʋ maŋɩ sɩ ba taa nii-o, ba na yɩ o tɩtɩ sɔŋɔ tiinǝ tɩn ŋwaanɩ. Mʋ Wɛ cwǝŋǝ zaasɩm dɩm na yɩ te tɩn. Kadǝm biǝ na zǝn-o kʋntʋ, kʋʋ́ pa ba joori ba ŋwɩ ba tiinǝ jɩnɩ dɩ ba na yaarɩ ba ŋwaanɩ te tɩn. Kʋntʋ nan mʋ poli Wɛ wʋ. ⁵ Kaanɩ wʋlʋ na sɩɩnɩ o yɩ kadǝm yɩ o ba jɩgɩ nɔɔn-nɔɔnʋ sɩ o taa nii o baŋa nɩ tɩn tiŋi o tɩɩna Wɛ baŋa nɩ mʋ. Tɩtɩɩ dɩ wɩa maama o tiini o warɩ Wɛ mʋ yɩ o loori zǝnǝ DƖ tee nɩ. ⁶ Kʋ daarɩ kadǝm wʋlʋ na lagɩ sɩ o taa ŋwɩ paweeni wʋnɩ tɩn maŋɩ o tɩ mʋ yɩ o ta beerǝ. ⁷ Nan pa ba maama lwarɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ ni nɩ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ wanɩ o na ba wo-lɔŋɔ o ta. ⁸ Nɔɔnʋ yigǝ na tǝrǝ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ, kʋ na tiini kʋ dwe dɩdɩ dɩ o tɩtɩ digǝ tiinǝ, kʋntʋ tu yagɩ Wɛ cwǝŋǝ mʋ. O nan tiini o yɩ nɔn-balɔrɔ o dwe balʋ na maŋɩ ba ba tɔgɩ Wɛ tɩn dɩ.

⁹ Yɩ zaŋɩ n pa ba pʋpʋnɩ kadǝm wʋlʋ na wʋ yi bɩna fusɩrdʋ tɩn n kɩ kadǝnǝ bam tɔnɔ kʋm wʋnɩ. Wʋlʋ na maŋɩ sɩ o wǝli da tɩn maŋɩ sɩ o ban-zʋrɩ taa yɩ bɩdwɩ yɩranɩ mʋ. ¹⁰ O maŋɩ sɩ nɔɔna taa ye o tɩtʋŋ-ŋʋna ni nɩ lanyɩranɩ. O na nii o biǝ baŋa nɩ lanyɩranɩ, naa o na jeeri vǝrǝ lanyɩranɩ, naa o na tu o tɩtɩ o zarɩ Wɛ nɔɔna bam nɛ, *f2 * naa o na zǝni balʋ na wʋ cam wʋnɩ tɩn, yɩ o na kwaanɩ o tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna dwi maama, abam waɩ á gar-o á wǝli da. ¹¹ Kʋ daarɩ kadǝnǝ balʋ na yɩ ka-bwǝnǝ tɩn, abam wʋ maŋɩ sɩ á ga-ba á wǝli da. Bɛŋwaanɩ, bantʋ wʋbʋŋa daa na lǝni yɩ ba warɩ ba tɩtɩ ba ja, baá yagɩ ni dɩlʋ ba na goni dɩ Zezi Krisi tɩn, yɩ ba daarɩ ba daa zʋ banna. ¹² Ba na kɩ kʋntʋ, ba bá na bʋra, bɛŋwaanɩ ba cɔgɩ ba dayigǝ ni dɩlʋ ba na goni dɩ Zezi Krisi tɩn mʋ. ¹³ Kʋlʋ na wǝli da tɩn, á na pʋpʋnɩ kadǝnǝ balʋ na yɩ ka-bwǝnǝ tɩn á wǝli da, baá ji yawɔrɩ-nyɩna yɩ ba ta tʋlɩ sam. Kʋ nan daɩ kʋntʋ yɩranɩ, baá ji bɩbarɩ-nyɩna dɩ ŋwaŋ-yɔɔrʋ tiinǝ, yɩ ba ŋɔɔnɩ wǝǝnu tɩlʋ na daɩ sɩ ba ya ŋɔɔnɩ tɩn. ¹⁴ Mʋ kʋ kuri amʋ bʋŋɩ nɩ kʋʋ́ ta lamma sɩ kadǝnǝ balʋ na yɩ ka-bwǝnǝ tɩn taa zʋʋrɩ banna sɩ ba lʋ biǝ, sɩ ba daarɩ ba taa nii ba tɩtɩ sam baŋa nɩ. Ba na kɩ kʋntʋ, kʋʋ́ pa dɩbam dʋna daa bá na cwǝŋǝ sɩ ba ŋɔɔnɩ wo-lwaanʋ ba pa dɩbam. ¹⁵ Bɛŋwaanɩ kadǝnǝ badaara maŋɩ ba ywǝri Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ, yɩ ba daarɩ ba tɔgɩ sʋtaanɩ. * ¹⁶ Baarʋ naa kaanɩ wʋlʋ na tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ yɩ kadǝnǝ wʋ o sɔŋɔ nɩ tɩn, wʋntʋ mʋ maŋɩ sɩ o taa nii ba baŋa nɩ. Kʋ daɩ sɩ o yagɩ-ba o pa Zezi kɔgɔ kʋm. O na yagɩ-ba kʋntʋ, kʋʋ́ yaarɩ Zezi nɔɔna bam kʋ pa ba daa bá wanɩ ba nii kadǝnǝ balʋ na ba jɩgɩ nɔɔn-nɔɔnʋ tɩn baŋa nɩ.

Kʋ na maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ nakwa tiinǝ bam te tɩn

¹⁷ Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ Zezi kɔgɔ kʋm nakwa balʋ na yɩ yigǝ tiinǝ yɩ ba nii Zezi nɔɔna bam baŋa nɩ lanyɩranɩ tɩn, ba maŋɩ sɩ ba na zulǝ kuni bɩle mʋ, kʋ na dwe dɩdɩ balʋ na kwaanɩ ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ yɩ ba brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam tɩn. ¹⁸ Bɛŋwaanɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ wʋnɩ kʋ wɩ: «Nmʋ na jɩgɩ nabɩa n ma n nwanɩ wo-vaalʋ, *f3 * yɩ kɩ tampɔgɔ ka ni nɩ.»

Kʋ ta tagɩ kʋ wɩ: «Tɩntʋŋnʋ maŋɩ sɩ o taa joŋi o ŋwɩɩrʋ mʋ.»

¹⁹ Nɔɔnʋ na tagɩ Zezi kɔgɔ kʋm nakwa bam wʋ nɔɔnʋ bɩtar-lwaŋa dɩ nmʋ, yɩ zaŋɩ n sɛ, kʋ na daɩ nɩ nɔɔna bale naa batɔ yi mʋ nɛ o kǝm-balwaarʋ tɩm. ²⁰ Kʋ daarɩ nakwa balʋ na sɩɩnɩ ba kɩ kǝm-balwaarʋ tɩn, sɩ n kaanɩ-ba ba maama yigǝ nɩ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa fʋʋnɩ ja badaara bam dɩ. ²¹ A nan lagɩ a kaanɩ-m mʋ Wɛ yigǝ nɩ dɩ Zezi Krisi yigǝ nɩ dɩ Wɛ tɩtɩ malɛsɩ * sɩm yigǝ nɩ, sɩ n yɔɔrɩ n sɛ kʋlʋ a na tagɩ tɩn. Yɩ kuri nɔɔna daanɩ, kɩ nɔɔnʋ maama te na maŋɩ tɩn.

²² Yɩ lɔgɩrɩ n daŋɩ n jɩa nɔɔn-nɔɔnʋ baŋa nɩ sɩ n pa o ji Wɛ tɩntʋŋnʋ. Yɩ zaŋɩ n pa nɔɔna kǝm-lwaanʋ loŋi-m. Fɔgɩ n ja n tɩtɩ dɩ wʋ-poŋo.

²³ A lagɩ a ta dɩ nmʋ sɩ, n wʋ kʋm na yǝni kʋ wɔɛ tɩn ŋwaanɩ, sɩ n ta n nyɔ sana fɩnfɩɩn sɩ kʋ wanɩ kʋ zǝni-m, sɩ n yɩ ta n nyɔ na yɩranɩ.

²⁴ Nɔɔna badaara wo-lwaanʋ tiini tɩ naɩ dɩ yi mʋ jaja, yɩ ba daa ta wʋ di bantʋ taanɩ. Kʋ daarɩ babam wo-lwaanʋ nan wʋ́ ba tɩ na kʋ kwaga nɩ mʋ. ²⁵ Kʋ nan ta yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ kǝm-laarʋ dɩ. Tɩ dɩ yɔɔrɩ tɩ naɩ dɩ yi mʋ jaja. Nan dɩ kʋ dɩ, tɩlʋ na ba naɩ lanyɩranɩ tɩn dɩ bá wanɩ tɩ sǝgi.

6

Gambɛ na maŋɩ sɩ ba taa kɩ te tɩn

¹ Balʋ maama na yɩ gambɛ yɩ ba tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ tɩn maŋɩ sɩ ba taa paɩ ba yum tiinǝ bam zulǝ zanzan mʋ. Kʋntʋ wʋ́ pa nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o ŋɔɔnɩ o cɔgɩ Wɛ yɩrɩ dɩdaanɩ dɩbam zaasɩm dɩm. ² Gambɛ sɩlʋ na tʋŋɩ ba paɩ ba yum tiinǝ balʋ dɩ na tɔgɩ Wɛ tɩn, kʋ wʋ maŋɩ sɩ ba taa gooni-ba ba na yɩ ba ko-biǝ Wɛ cwǝŋǝ wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. Ba nan maŋɩ sɩ ba taa tʋŋɩ lanyɩranɩ mʋ ba pa-ba, bɛŋwaanɩ ba yum tiinǝ balʋ ba na tʋŋɩ ba paɩ tɩn dɩ yɩ ba ko-bu-sonnu mʋ ba na tɔgɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ, yɩ ba nii ba baŋa nɩ lanyɩranɩ.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ cɩ dɩ́ tɩtɩ dɩ vwan zaasɩm dɩ sǝbu-swǝnǝ

Nii wǝǝnu tɩlʋ n na maŋɩ sɩ n brɩ nɔɔna bam sɩ ba taa kɩ tɩn. ³ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na brɩ zaasɩm dɩdoŋ, yɩ o wʋ sɛ sɩ o tɔgɩ dɩbam Yuutu Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam dɩdaanɩ Wɛ cwǝ-laa zaasɩm dɩm, ⁴ kʋntʋ tu kɩ fɔŋɔ mʋ yɩ o yǝri kʋlʋkʋlʋ. Wʋntʋ doŋ tiini o lagɩ sɩ o taa magɩ kantɔgɔ mʋ wǝǝnu tɩlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn baŋa nɩ. Kǝm dɩm kʋntʋ dwi mʋ pa nɔɔna wʋrʋ gwɩɩna dɩ ba donnǝ, yɩ kʋ pa nɔɔna jaanɩ daanɩ yɩ ba twɩ daanɩ, yɩ ba ta bʋŋɩ lwarɩm ba pa daanɩ, ⁵ yɩ ba niǝ dɩ ba maŋɩ daanɩ. Ba yǝni ba kɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ ba jɩgɩ wʋbʋŋ-balwaarʋ mʋ, yɩ ba daa ba tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ. Kʋ maa paɩ ba bʋŋɩ nɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm yɩ woŋo kʋlʋ ba na wʋ́ na nadunni ka wʋnɩ tɩn mʋ.

⁶ Kʋ nan sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ, Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm jɩgɩ nadunni zanzan kʋ paɩ balʋ na kɩ wʋpolo dɩ kʋlʋ ba na jɩgɩ tɩn. ⁷ Ba na lʋgɩ dɩbam tɩn, dɩ́ wʋ jaanɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ́ ba lʋgʋ baŋa. Dɩ́ nan ta bá wanɩ dɩ́ ja kʋlʋkʋlʋ dɩ dɩ́ viiri. ⁸ Kʋntʋ tɩn, dɩ́ na jɩgɩ dɩ́ ni-wʋdiu dɩ́ di yɩ dɩ́ jɩgɩ gwaarʋ dɩ́ zʋʋra, kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ taa jɩgɩ wʋpolo sɩ tɩntʋ maŋɩ dɩbam. ⁹ Kʋ daarɩ balʋ na lagɩ sɩ ba ji nadunǝ tɩn, sǝbu-laga mʋ yǝni ka ganɩ-ba kʋ pa ba tʋ maŋɩm wʋnɩ. Kʋ maa paɩ ba fra zʋʋrɩ wo-yɔɔrʋ zanzan tɩlʋ na wʋ́ cɔgɩ-ba tɩn. Kǝm dɩm kʋntʋ mʋ yǝni kʋ paɩ ba yáalɩ ba cɔgɩ. ¹⁰ Bɛŋwaanɩ sǝbu-swǝnǝ mʋ yɩ lwarɩm dwi maama pulim je. Nɔɔna badaara wʋra ba na pɛ ba wʋbʋŋa zʋ sǝbu-lagɩ yɩ ba yagɩ Wɛ cɩga kam, kʋ pa ba jɩgɩ ba tɩtɩ ba yaarɩ zanzan.

¹¹ Kʋ daarɩ nmʋ Timoti na yɩ Wɛ nɔɔnʋ tɩn, n maŋɩ sɩ n ja n tɩtɩ mʋ dɩdaanɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ. Kɩ n tɩtɩ n kɩ daanɩ sɩ n ta n tɔgɩ cɩga, sɩ n sɛ Wɛ ni, sɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, sɩ n ta n jɩgɩ sono dɩ pu-dɩa dɩ wʋ-bono. ¹² Pʋʋrɩ n yɩra n ta n tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ lanyɩranɩ. Kʋntʋ mʋ nmʋ wʋ́ joŋi ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. Ŋwɩa kam kʋntʋ mʋ Wɛ bǝŋi-m sɩ n ba n joŋi, dɩ nmʋ dɛɛn na zaŋɩ n zɩgɩ nɔn-kɔgɔ kʋm yigǝ nɩ n pa ba lwarɩ nɩ nmʋ tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ kam tɩn. ¹³ Zezi Krisi tɩtɩ dɛɛn zɩgɩ Pɔnsɩ Pilatɩ yigǝ nɩ o pa o lwarɩ nɩ wʋm tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ kam mʋ. A nan lagɩ a ta dɩ nmʋ Zezi yigǝ nɩ, dɩdaanɩ Wɛ dɩlʋ na paɩ woŋo dwi maama ŋwɩa tɩn yigǝ nɩ, ¹⁴ nɩ n maŋɩ sɩ n sɛ cɩga kam kʋntʋ sɩ n yɩ yagɩ-ka dɩ fɩnfɩɩn dɩ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ wanɩ o na n wo-lɔŋɔ o ta, sɩ kʋ vu kʋ yi dɛ dɩm dɩbam Yuutu Zezi Krisi na wʋ́ joori o ba tɩn. ¹⁵ Maŋa kalʋ na maŋɩ tɩn na yiǝ, Wʋpolo Tu Baŋa-Wɛ dɩlʋ yɩranɩ na yɩ dam-fɔrɔ tu tɩn laan wʋ́ pa Zezi Krisi joori o ba. Wɛ mʋ yɩ pwa maama Pɛ dɩ yum tiinǝ maama Yuutu. ¹⁶ Dɩntʋ yɩranɩ mʋ ŋwɩ maŋa kalʋ na ba jɩgɩ pulim dɩ gurim tɩn. DƖ nan zʋʋrɩ pooni dɩlʋ na tiini dɩ daga tɩn wʋnɩ mʋ, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o twɛ da. Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na nɛ-DƖ, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ nan daa ta bá wanɩ o na-DƖ. Dɩntʋ mʋ maŋɩ tiǝ dɩ zulǝ dɩ dam dɩlʋ na ba ti tɩn. Amina.

¹⁷ Kʋ na yɩ balʋ na yɩ nadunǝ lʋgʋ kʋntʋ baŋa nɩ tɩn, n maŋɩ sɩ n kaanɩ-ba sɩ ba yɩ taa bʋŋɩ kamunni ba pa ba tɩtɩ. Ba wʋ maŋɩ sɩ ba tɩɩgɩ ba jɩjɩgɩrʋ tɩm, bɛŋwaanɩ tɩ nyɩ dɩ viu mʋ. Ba nan maŋɩ sɩ ba kwe ba wʋbʋŋa maama ba pa Wɛ mʋ, bɛŋwaanɩ dɩntʋ mʋ yǝni DƖ pa dɩbam woŋo maama yɩ kʋ yi dɩbam, sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋpolo dɩ́ di ywǝǝni. ¹⁸ Kaanɩ-ba sɩ ba taa kɩ lanyɩranɩ, sɩ ba tɩtʋŋ-ŋʋna ji ba nadunni, sɩ ba taa jɩgɩ wʋ-yoŋo sɩ ba taa ma ba wǝǝnu tɩm ba zǝni daanɩ. ¹⁹ Ba na kɩ kʋntʋ, kʋ brɩ nɩ ba tiŋi ba nadunni cɩga cɩga mʋ ba pa ba tɩtɩ jwa ŋwaanɩ, yɩ kʋʋ́ pa ba na ŋwɩa kalʋ na yɩ cɩga tɩn Wɛ tee nɩ.

²⁰ A bu Timoti, fɔgɩ n ta n nii kʋlʋ maama Wɛ na kwe DƖ kɩ nmʋ jɩŋa nɩ tɩn baŋa nɩ. Ja n tɩtɩ dɩdaanɩ wǝǝnu tɩlʋ nɔɔna na bʋŋɩ nɩ tɩ yɩ yi-pʋrʋ yɩ tɩ daɩ tɩn. Tɩntʋ mʋ yɩ bɩtar-yɔɔrʋ tɩlʋ na ba wǝli Wɛ cwǝŋǝ tɩn dɩdaanɩ taana yalʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn. ²¹ Nɔɔna badaara mʋ wʋra ba na paɩ ba jɩgɩ yi-pʋrʋ kʋm kʋntʋ, yɩ kʋ laan pa ba ywǝri Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ.

Wɛ wʋ́ pa abam yu-yoŋo. ^3:11\f3 5:18 Zwifǝ bam dɛɛn maɩ nabɛ mʋ ba ma nwanɩ ba wo-vaalʋ.

2TI

2 Timoti

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Timoti o kɩ bɩle tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pooli na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa Timoti maŋa kalʋ nɩ tɩn, o wʋ pɩɩna digǝ nɩ mʋ Rom nɩ. Kʋ dɛɛn cana zanzan kʋ pa-o (2:9), yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na zǝn-o (4:16).

Pooli ŋwɩa kam laan na twɛ ka tiim jǝgǝ tɩn, o ma kwe wʋlʋ na tɔgɩ dɩd-o o tʋŋɩ yɩ o so-o lanyɩranɩ tɩn.

Pooli dɛ yigǝ o kɩ Wɛ le Timoti ŋwaanɩ. O laan ma kaanɩ Timoti sɩ o taa zɩgɩ kǝŋkǝŋ sɩ o taa kwaanɩ o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam lanyɩranɩ, dɩ nɔɔna na maŋɩ ba yaar-o Wɛ tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ dɩ (1:1-2:13).

Pooli ta ma kaan-o sɩ o cɩ nɔɔna balʋ na magɩ kantɔgɔ kafɛ yɩ kʋ ba zǝni Wɛ tɩtʋŋa yam tɩn. O ma ta dɩ Timoti sɩ o lwǝni wʋm kikiǝ na yɩ te tɩn, sɩ o taa tɔgɩ cɩga dɩ wʋ-dɩdʋa dɩ sono dɩ wʋ-zuru, sɩ o yɩ swe zaasɩm-ŋʋm dɩlʋ o na nɛ tɩn (2:14-4:5).

Tɔnɔ kʋm tiim nɩ o laan ma brɩ o tɩtɩ na yaarɩ te dɩ Wɛ na zǝn-o te tɩn (4:6-18).

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

TIMOTI

o kɩ bɩle tɩn

1

¹ Amʋ Pooli na yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa nmʋ Timoti. Wɛ tɩtɩ mʋ kuri-nɩ dɩ DƖ wʋbʋŋa sɩ a taa yɩ DƖ tɩntʋŋnʋ, sɩ a pa nɔɔna lwarɩ nɩ Wɛ goni ni sɩ DƖ pa-ba ŋwɩa, ba na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. ² Nmʋ Timoti yɩ a bu-sono mʋ.

Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa nmʋ yazurǝ dɩ yu-yoŋo, yɩ DƖ daarɩ DƖ duri nmʋ ŋwaŋa.

Pooli na kɩ Wɛ le yɩ o pa Timoti na baarɩ te tɩn

³ Amʋ nan kɩ Wɛ dɩlʋ a na tʋŋɩ a pa-DƖ yɩ a ye a bɩcarɩ nɩ nɩ kʋ lamma tɩn le, nɩ a nabaara bam dɩ dɛɛn na tʋŋɩ ba pa-DƖ te tɩn. A maa yǝni a loori-DƖ maŋa maama wɩa dɩ tɩtɩɩ, yɩ a guli nmʋ gulǝ a Wɛ-loro kʋm wʋnɩ. ⁴ A guli nmʋ yi-na bam woŋo dɩbam na pwɛ da-tee nɩ maŋa kalʋ tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tiini a lagɩ sɩ a joori a ba a na nmʋ, sɩ a wanɩ a taa jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ. ⁵ Amʋ wʋ swe nɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi cɩga cɩga, nɩ n nu-nakwɩ Loyisi dɩ n nu Yunisi dɩ dɛɛn na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi te tɩn. A ye lanyɩranɩ nɩ nmʋ dɩ yɩ kʋntʋ mʋ. ⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a lagɩ sɩ n guli a dɛɛn na daŋɩ a jɩa nmʋ baŋa nɩ yɩ Wɛ pa nmʋ zǝnǝ yalʋ tɩn. Nan fɔgɩ n nii pɛɛrɩ dɩm kʋntʋ baŋa nɩ, sɩ n ta n ma n tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam lanyɩranɩ. ⁷ Bɛŋwaanɩ dɩ́ daa bá ta kwarɩ fʋʋnɩ, Wɛ na zǝni dɩbam dɩ DƖ Joro * kʋm tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ mʋ paɩ dɩ́ jɩgɩ baarɩ dɩ sono, yɩ dɩ́ waɩ dɩ́ tɩtɩ dɩ́ jaana.

⁸ Yɩ ta n kwarɩ cavɩɩra sɩ n ta dɩ́ Yuutu Zezi cɩga kam n brɩ nɔɔna. Yɩ pa fʋʋnɩ zʋ-m dɩ ba na kɩ amʋ pɩɩna digǝ nɩ Zezi cɩga kam ŋwaanɩ tɩn. Kʋ nan maŋɩ sɩ n dɩ sɛ yaara mʋ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam zaasɩm dɩm ŋwaanɩ. Wɛ wʋ́ pa-m baarɩ yaara yam wʋnɩ. ⁹ Dɩntʋ mʋ vrɩ dɩbam yɩ DƖ bǝŋi dɩbam sɩ dɩ́ taá yɩ DƖ nɔɔna, sɩ kʋ daɩ dɩbam tɩtʋŋ-ŋʋna ŋwaanɩ. Kʋ yɩ DƖ tɩtɩ mʋ maŋɩ DƖ lɩ wʋbʋŋa kʋ loori lʋgʋ pulim, sɩ DƖ pa dɩ́ tɔgɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ dɩ́ na vrɩm zaanɩ. ¹⁰ Wɛ laan mʋ nan pɛ dɩ́ na DƖ zaanɩ dɩm kʋntʋ dɩ́ Vɩrnʋ Zezi Krisi na tu lʋgʋ baŋa tɩn ŋwaanɩ. Wʋntʋ mʋ cɔgɩ tʋʋnɩ dam, yɩ o daarɩ o tɔgɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ŋwaanɩ o pa dɩ́ lwarɩ nɩ dɩ́ wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na bá ti tɩn Wɛ tee nɩ.

¹¹ Wɛ nan mʋ pɛ a ji DƖ tɩntʋŋnʋ sɩ a taa tɔɔlɩ DƖ kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ, sɩ a brɩ nɔɔna DƖ cɩga kam. ¹² Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a nɛ yaara yam kʋntʋ. A nan ba kwarɩ cavɩɩra. Bɛŋwaanɩ amʋ ye nɩ a kɩ a wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi mʋ, yɩ a ye nɩ wʋntʋ wʋ́ wanɩ o nii kʋlʋ maama Wɛ na kwe DƖ kɩ a jɩŋa nɩ tɩn baŋa nɩ, sɩ kʋ taa ve dɛ dɩm o na wʋ́ joori o ba tɩn.

¹³ Nan fɔgɩ n ta n tɔgɩ cɩga kalʋ a na maŋɩ a brɩ nmʋ tɩn sɩ n ma n zaasɩ nɔɔna, sɩ n kwǝri n ta n jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ sono n na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. ¹⁴ Fɔgɩ n ta n nii cɩga kalʋ Wɛ na kwe DƖ kɩ nmʋ jɩŋa nɩ tɩn baŋa nɩ dɩ Wɛ Joro kʋlʋ na ŋwɩ dɩbam wʋnɩ tɩn dam, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ cɔgɩ-ka.

¹⁵ Nmʋ maŋɩ n ye nɩ Wɛ nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ Azi * tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn joori amʋ kwaga nɩ, kʋ wǝli dɩ Fizɛɛlɩ dɩ Ɛrmɔzɛnɩ. ¹⁶ Wɛ nan wʋ́ duri Onisifɔɔrɩ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ maama ŋwaŋa, bɛŋwaanɩ wʋntʋ mʋ yǝni o paɩ a jɩgɩ wʋ-zuru. Ba na kɩ-nɩ pɩɩna digǝ nɩ tɩn, o wʋ kwarɩ cavɩɩra sɩ o zǝni-nɩ. ¹⁷ O nan na tu o yi Rom maŋa kalʋ tɩn, o tiini o kwaanɩ o beeri amʋ je mʋ taan, yɩ o laan ba o na-nɩ. ¹⁸ Wɛ nan wʋ́ duri o ŋwaŋa sarɩya dɛ dɩm nɩ. Nmʋ maŋɩ n ye lanyɩranɩ Onisifɔɔrɩ na tiini o zǝni amʋ te Efɛɛzɩ nɩ tɩn.

2

Zezi Krisi tɩtʋŋ-ŋʋm na maŋɩ sɩ o taa yɩ te tɩn

¹ A bu Timoti, ta n zɩgɩ kǝŋkǝŋ Zezi Krisi na pɛ nmʋ yu-yoŋo yɩ n ŋwɩ dɩd-o tɩn ŋwaanɩ. ² Cɩga kalʋ maama a na yǝni a brɩ nmʋ nɔn-kɔgɔ kʋm maama yigǝ nɩ tɩn, n dɩ ma-ka n brɩ nɔɔna balʋ na tɔgɩ cɩga tɩn, sɩ ba dɩ daa wanɩ ba maa brɩ nɔɔna badonnǝ ba wǝli da.

³ Nmʋ na tʋŋɩ n pa Zezi Krisi tɩn, n maŋɩ sɩ n dɩ sɛ yaara mʋ, nɩnɛɛnɩ pamaŋ-ŋʋm na sɛ yaara te tɩn. ⁴ Nɔɔnʋ na yɩ pamaŋnʋ yɩ o lagɩ sɩ o poli o yuutu wʋ, o daa wʋ maŋɩ sɩ o taa kɩ wǝǝnu tɩlʋ na daɩ pamaŋna tɩtʋŋa tɩn. ⁵ Kʋ ta nyɩ dɩ nɔɔnʋ na kwaanɩ o duri o di yigǝ te tɩn mʋ. O na maŋɩ o duri o di yɩ o wʋ dɛ durim dɩm cwǝŋǝ cɩga cɩga, ba bá pa-o yigǝ tu pɛɛrɩ dɩm. ⁶ Kʋ ta nyɩ dɩ nɔɔnʋ na yɩ valʋ yɩ o tiini o tʋŋɩ te tɩn mʋ. Wʋntʋ mʋ maŋɩ sɩ o da yigǝ o na o wo-vaalʋ tɩm biǝ. ⁷ Bʋŋɩ n nii a na tɛ kʋlʋ tɩn. Dɩ́ Yuutu Zezi wʋ́ pa n lwarɩ woŋo maama kuri n ti.

⁸ Ta n guli Zezi Krisi na yɩ Pɛ Davidi * dwi tu tɩn gulǝ. Wʋntʋ mʋ bi o yagɩ tʋʋnɩ, nɩ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ a na yǝni a tɔɔlɩ tɩn na brɩ te tɩn. ⁹ Amʋ na tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ tɩn mʋ pɛ a wʋ yaara wʋnɩ, yɩ ba vɔ-nɩ dɩ capʋnnʋ nɩ a yɩ ŋwɩɩnʋ mʋ te. Ba nan bá wanɩ ba cɩ Wɛ kwǝrǝ kam sɩ ka yɩ jagɩ. ¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a sɛ yaara dwi maama, sɩ kʋ wanɩ kʋ wǝli nɔɔna balʋ Wɛ na kuri sɩ ba taa yɩ DƖ nɔɔna tɩn, sɩ ba tɔgɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ ba na vrɩm dɩ zulǝ yalʋ na bá ti tɩn.

¹¹ Taanɩ dɩlʋ a na lagɩ a ta tɩn yɩ cɩga mʋ:

Dɩ́ na tɔgɩ dɩ Zezi dɩ́ tɩ,

dɩ́ ta wʋ́ tɔgɩ dɩd-o dɩ́ na ŋwɩa.

¹² Dɩ́ na fɔgɩ dɩ́ zɩgɩ kǝŋkǝŋ cam wʋnɩ,

dɩ́ wʋ́ tɔgɩ dɩd-o dɩ́ di paarɩ.

Dɩ́ nan na vɩ-o,

o dɩ wʋ́ vɩn dɩbam mʋ.

¹³ Dɩbam nan na maŋɩ dɩ́ ba jɩgɩ cɩga,

wʋntʋ ta yɩ cɩga tu mʋ,

bɛŋwaanɩ wʋm ba joori o kwanɩ o ni.

Dɩ́ na wʋ́ ta tʋŋɩ te sɩ kʋ poli Wɛ wʋ tɩn

¹⁴ Ta n guli amʋ zaasɩm dɩm n brɩ Zezi nɔɔna bam, sɩ n daarɩ n kaanɩ-ba lanyɩranɩ dɩ Wɛ yɩrɩ, sɩ ba yɩ taa magɩ kantɔgɔ kʋlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn bɩtarɩ baŋa nɩ, sɩ kʋ cɔgɩ balʋ dɩ na cǝgi tɩn wʋbʋŋa mʋ. ¹⁵ Kwaanɩ n tʋŋɩ dɩ yawala sɩ kʋ poli Wɛ wʋ, sɩ cavɩɩra yɩ ja-m DƖ yigǝ nɩ dɩ kʋlʋ n na tʋŋɩ tɩn, sɩ n kwaanɩ n ta n brɩ nɔɔna Wɛ cɩga kam lanyɩranɩ.

¹⁶ Ja n tɩtɩ dɩ bɩtar-yɔɔrʋ tɩlʋ na ba wǝli Wɛ cwǝŋǝ tɩn. Balʋ na ŋɔɔnɩ-sɩ tɩn paɩ nɔɔna fɔgɩ ba joori ba maŋɩ kwaga nɩ mʋ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ¹⁷ Ba na karɩ ba brɩ wo-yɔɔrʋ tɩm kʋntʋ tɩn, tɩ wʋ́ loŋi tɩ jagɩ je maama, nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ na jɩgɩ nasɩncɔgɔ yɩ kʋ woori kʋ wǝli da te tɩn. Yimene dɩ Filɛtɩ mʋ tɔgɩ ba wʋ nɔɔna bam kʋntʋ wʋnɩ. ¹⁸ Ba tusi cɩga cwǝŋǝ kam wʋnɩ yɩ ba tɛ ba wɩ, Wɛ daa bá bi nɔɔna DƖ pa ba yagɩ tʋʋnɩ, sɩ twa biim maŋɩ kʋ kɛ. Ba zaasɩm dɩm kʋntʋ ma pa balʋ na sɛ Wɛ tɩn badonnǝ wʋbʋŋa joori ya lǝni. ¹⁹ Kʋ daarɩ balʋ na yɔɔrɩ ba tɔgɩ Wɛ cɩga kam tɩn wʋbʋŋa ba zaɩ. Bantʋ nyɩ dɩ digǝ kuri mʋ Wɛ na fɔgɩ DƖ cwi lanyɩranɩ. Kuri dɩm kʋntʋ ba gɔɛ, yɩ kʋ pʋpʋnɩ da kʋ wɩ:

«Dɩ́ Yuutu wʋm ye balʋ na yɩ o nɔɔna tɩn.»

Kʋ ta pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

«Wʋlʋ maama na sɛ nɩ o yɩ dɩ́ Yuutu wʋm nɔɔnʋ tɩn maŋɩ sɩ o yagɩ kǝm-balwaarʋ mʋ.»

²⁰ Kʋ nyɩ dɩ sɔ-fɔrɔ wʋnɩ kabǝli dɩ zwɩ dwi tǝri tǝri na wʋra te tɩn mʋ. Sɩdonnǝ yɩ can-na mʋ ba mɛ ba kɩ, dɩ sǝbu-sɩŋa. Sɩntʋ yɩ lʋnnɩ nyɩm mʋ. Sɩdonnǝ maa yɩ dɛ naa dɔgɔ mʋ ba mɛ ba kɩ, yɩ ba maɩ sɩntʋ mʋ ba tʋŋa. ²¹ Kʋ brɩ nɩ, nɔɔnʋ na jɩgɩ o tɩtɩ dɩ wo-yɔɔrʋ tɩm kʋntʋ, kʋ tu wʋ́ ta yɩ lʋnnɩ nyɩm mʋ Wɛ tee nɩ. O yɩ wʋlʋ na kwe o tɩtɩ o kɩ o yuutu wʋm jɩŋa nɩ yɩ o jɩgɩ kuri o pa-o tɩn mʋ. O maŋɩ sɩ o taa tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna yalʋ maama o yuutu wʋm na lagɩ tɩn mʋ. ²² Kʋntʋ tɩn, cʋ n tɩtɩ dɩ kǝm-yɔɔrʋ tɩlʋ nɔn-dʋnnʋ wʋbʋŋa na yǝni ya zʋʋrɩ tɩn, sɩ n daarɩ n kwaanɩ n tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ dɩ wʋ-dɩdʋa dɩ sono dɩ wʋ-zuru, sɩ n ta n tɔgɩ dɩ balʋ bɩcara na lana yɩ ba sɛ nɩ ba yɩ dɩ́ Yuutu wʋm nɔɔna tɩn.

²³ Fɔgɩ n cɩ n tɩtɩ dɩ jwǝri kantɔgɔ kʋlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn. Bɛŋwaanɩ nmʋ ye nɩ kʋ tui kʋ guri dɩ najara mʋ. ²⁴ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na yɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩntʋŋnʋ tɩn wʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ najajarʋ. O maŋɩ sɩ o taa nɩgɩ nɔɔna maama lanyɩranɩ, sɩ o daarɩ o brɩ-ba cɩga dɩ wʋ-zuru. ²⁵ O nan maŋɩ sɩ o zaasɩ balʋ na vɩn Wɛ cɩga kam tɩn dɩ wʋ-bono mʋ, sɩ kʋ waɩ kʋ kɩ sɩ Wɛ pa ba lǝni ba wʋbʋŋa sɩ ba joori ba sɛ DƖ cɩga kam. ²⁶ Kʋntʋ tɩn, ba swan laan wʋ́ joori yɩ ba wanɩ ba vrɩ ba tɩtɩ sʋtaanɩ * jɩŋa nɩ, dɩ ya na jaanɩ-ba nɩ cɩkʋ te yɩ dɩ pa ba kɩ dɩ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn.

3

Lɛɛrʋ na wʋ́ ba lʋgʋ baŋa tiim maŋa nɩ te tɩn

¹ Ta n ye nɩ lʋgʋ tiim maŋa nɩ lɛɛrʋ zanzan wʋ́ ba lʋgʋ baŋa. ² Kantʋ maŋa kam nɩ nɔɔna wʋ́ ta wʋra ba na lagɩ wǝǝnu ba tɩtɩ zǝnǝ yɩranɩ má ŋwaanɩ, yɩ baá ta yɩ sǝbu-swǝn-nyɩna dɩ kamun-nyɩna, yɩ baá ta tee ba tɩtɩ. Nɔɔna wʋ́ ta twɩ daanɩ yɩ ba ba sɛ ba tiinǝ niǝ, yɩ ba bá zuli balʋ na kɩ-ba lanyɩranɩ tɩn. Baá ta yɩ nɔn-balwaarʋ yɩ ba ba nɩgɩ woŋo kʋlʋ na yɩ Wɛ nyɩm. ³ Nɔɔna bá ta soe daanɩ, yɩ ba bá ta jɩgɩ da-ŋwaŋa. Baá ta yɩ bɩbarɩ-nyɩna yɩ ba ba lagɩ sɩ ba ja ba tɩtɩ, baá ta yɩ wʋ-lʋn-nyɩna, yɩ baá ta culi wǝǝnu tɩlʋ na lamma tɩn. ⁴ Nɔɔna wʋ́ ta tusi ba cilonnǝ, yɩ ba bá ta zuri ba yɩra dɩ lwarɩm kǝm. Baá ta magɩ ba nyɔɔna ba brɩ ba tɩtɩ kamunni. Baá ta soe ba wʋbʋŋa wǝǝnu ba dwe Baŋa-Wɛ. ⁵ Nɔɔna bam kʋntʋ wʋ́ ta kɩ nɩ ba tɔgɩ Wɛ cɩga kam mʋ te, yɩ Wɛ dam nan tǝri ba tee nɩ. Fɔgɩ n cɩ n tɩtɩ dɩ nɔɔna bam kʋntʋ.

⁶ Nɔɔna bam kʋntʋ badaara yǝni ba sǝgi ba zʋʋrɩ sam mʋ ba ganɩ kaana balʋ na yɩ ka-kayɛ tɩn ba pa ba wʋbʋŋa cɔga. Kaana bam kʋntʋ wʋ cɔgɩ dɩ ba kǝm-balwaarʋ zanzan, yɩ ba wʋbʋŋa paɩ ba tɔgɩ woŋo kʋlʋ maama ba fra na zʋ tɩn. ⁷ Kaana bam kʋntʋ tiini ba kwaanɩ ba zaasɩ mʋ maŋa maama, yɩ ba nan ba fɔgɩ ba lwarɩ cɩga. ⁸ Nɔɔna bam kʋntʋ kǝm dɩm nyɩ dɩ Zanɛsɩ dɩ Zambrɛsɩ dɛɛn na vɩn Moyisi * ni faŋa faŋa te tɩn mʋ. Ba dɩ vɩn Wɛ cɩga kam mʋ. Ba jɩgɩ wʋbʋŋ-balwaarʋ mʋ, yɩ ba Wɛ tɔgɩm dɩm yɩ kafɛ. ⁹ Ba nan daa bá wanɩ ba vu yigǝ dɩ ba gana yam. Bɛŋwaanɩ nɔɔna maama wʋ́ ba lwarɩ ba jwǝrim dɩm jaja, nɩnɛɛnɩ kʋ dɛɛn na kɩ Zanɛsɩ dɩ Zambrɛsɩ te tɩn.

Wɛ cɩga kam na jɩgɩ zǝnǝ lanyɩranɩ te tɩn

¹⁰ Kʋ nan na yɩ nmʋ Timoti, n maŋɩ n ye amʋ zaasɩm dɩm dɩ a ŋwɩa dɩ a wʋbʋŋa na yɩ te tɩn. Nmʋ nan ta ye a na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn, yɩ n ta ye a na jɩgɩ wʋ-zuru dɩ sono dɩ pu-dɩa dɩ te tɩn. ¹¹ Nmʋ nan ta ye nɔɔna na bɛɛsɩ-nɩ yɩ a yaarɩ te tɩn. Nmʋ ye wǝǝnu tɩlʋ maama na kɩ amʋ Antɩɔsɩ nɩ dɩ Yikon dɩ Lisitri nɩ, yɩ dɩ kʋ dɩ, a ta wʋ yagɩ Wɛ cɩga kam. Dɩ́ Yuutu wʋm nan mʋ vrɩ-nɩ yaara yam kʋntʋ maama wʋnɩ. ¹² Kʋntʋ, balʋ maama na lagɩ sɩ ba taa tɔgɩ Zezi Krisi dɩ cɩga tɩn dɩ wʋ́ na bɛɛsɩm. ¹³ Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ nɔn-balwaarʋ dɩ kampin-nyɩna bam, bantʋ lwarɩm dɩm wʋ́ tiini dɩ puli kʋ ja gaalɩ. Baá ta ganɩ nɔɔna, yɩ baá ganɩ ba tɩtɩ dɩ.

¹⁴ Kʋ daarɩ kʋ na yɩ nmʋ, yɔɔrɩ n ta n tɔgɩ cɩga kalʋ nmʋ na maŋɩ n lwarɩ yɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ ka tɩn, bɛŋwaanɩ nmʋ ye balʋ dɛɛn na brɩ-m wǝǝnu tɩm kʋntʋ tɩn wʋ lanyɩranɩ. ¹⁵ N biini nɩ mʋ n maŋɩ n ye Wɛ tɔnɔ kʋm na brɩ kʋlʋ tɩn. Zaasɩm dɩm kʋntʋ wʋ́ wanɩ dɩ vɩɩrɩ-m yɩ n na swan yalʋ na wʋ́ pa n na vrɩm, n na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. ¹⁶ Kʋlʋ maama na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn, kʋ yɩ Wɛ Joro * mʋ pɛ dɩbam yɩ kʋ jɩgɩ kuri kʋ pa dɩbam, sɩ kʋ taa brɩ nɔɔna cɩga, naa kʋ brɩ-ba nɩ ba tusi, naa kʋ kwe-ba sɩ ba da cwǝŋǝ, naa kʋ zaasɩ-ba ba na wʋ́ ta tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ te tɩn, ¹⁷ sɩ dɩbam balʋ na yɩ Wɛ nɔɔna tɩn laan yɔɔrɩ dɩ́ maŋɩ fasɩ, sɩ dɩ́ taá tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna dwi maama.

4

Timoti na maŋɩ sɩ o tʋŋɩ dɩ cɩga te tɩn

¹ Timoti, a lagɩ a ta nmʋ Wɛ dɩ Zezi Krisi yigǝ nɩ, sɩ n kwaanɩ n ta n tɔɔlɩ kwǝr-ywǝŋǝ kam. Zezi mʋ yɩ wʋlʋ na wʋ́ ba o di naŋʋna dɩ twa maama sarɩya tɩn. Oó joori o ba o di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ. ² Kʋntʋ, n maŋɩ sɩ n ta n tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. Nɔɔna na cǝgi naa ba zɩ ba cǝgi dɩ, sɩ n ta n kwaanɩ n brɩ-ba Wɛ cɩga kam. Nan pa ba lwarɩ nɩ ba tusi mʋ sɩ ba joori ba tɔgɩ cwǝŋǝ, sɩ n kaanɩ-ba, sɩ n daarɩ n pa ba taa jɩgɩ baarɩ, sɩ n ta n brɩ-ba lanyɩranɩ dɩ wʋ-zuru zanzan. ³ Bɛŋwaanɩ maŋa wʋ́ ba, yɩ nɔɔna daa bá sɛ ba taa cǝgi zaasɩm dɩlʋ na yɩ cɩga tɩn. Ba laan wʋ́ daarɩ ba taa tɔgɩ ba tɩtɩ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ, yɩ baá kikili vwan karanyɩna tiinǝ zanzan sɩ ba taa brɩ-ba wǝǝnu tɩlʋ maama ba na lagɩ sɩ ba taa ni tɩn. ⁴ Ba laan wʋ́ sɩn ba zwa sɩ ba yɩ taa cǝgi Wɛ cɩga kam, yɩ ba daarɩ ba sɛ nabiinǝ sɩnswalɩ sɩlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn. ⁵ Kʋ daarɩ nmʋ nan maŋɩ sɩ n ja n tɩtɩ mʋ wǝǝnu maama wʋnɩ. Vɔ n wʋ yaara wʋnɩ. Kwaanɩ n ta n tʋŋɩ sɩ n pa nɔɔna lwarɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. Tɩtʋŋɩ dɩlʋ maama Wɛ na kɩ nmʋ jɩŋa nɩ tɩn, sɩ n tʋŋɩ-dɩ lanyɩranɩ.

⁶ Kʋ nan na yɩ amʋ, amʋ ŋwɩa kam nyɩ nɩ ba na logi mun-na ba ma kɩ kaanɩm te tɩn mʋ. Kʋ lagɩ kʋ ta nɩ maŋa kam yiǝ sɩ a vu Wɛ te. ⁷ A na tʋŋɩ a pa Wɛ te tɩn nyɩ dɩ a kwaanɩ a duri sɩ a di yigǝ mʋ te. Amʋ kwaanɩ mʋ a pɩɩnɩ a tɩtɩ a duri taan a vu a yi kweelim je, yɩ a daa ta wʋ yagɩ Wɛ cɩga kam. ⁸ Kʋntʋ tɩn, amʋ pɛɛrɩ laan tigi Wɛ tee nɩ dɩ cǝgi-nɩ. Dɩ́ Yuutu Zezi mʋ yɩ wʋlʋ na wʋ́ tɔgɩ cɩga o ma di nabiinǝ taanɩ tɩn. O ma wʋ́ kwe a pɛɛrɩ dɩm kʋntʋ o pa-nɩ sarɩya dɛ dɩm nɩ. Kʋ nan daɩ amʋ yɩranɩ mʋ oó pa pɛɛrɩ dɩm kʋntʋ. Oó pa balʋ maama dɩ na so-o yɩ ba jɩgɩ tɩɩna nɩ oó joori o ba tɩn mʋ.

⁹ Nan kwaanɩ lanyɩranɩ sɩ n ba amʋ te lɩla. ¹⁰ Bɛŋwaanɩ Demasɩ yagɩ amʋ, o fra na tiini ya zʋ zɩm lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ tɩm tɩn ŋwaanɩ, yɩ o daarɩ o vu Tesaloniki mʋ. Kresan ma kɛ Galatɩ. Titi dɩ ma kɛ Dalɩmatɩ. ¹¹ Luki yɩranɩ mʋ wʋ a tee nɩ. Nmʋ nan na maa n bɩɩna, sɩ n pa Marɩkɩ tɔgɩ o ba, bɛŋwaanɩ wʋntʋ wʋ́ wanɩ o wǝli-nɩ dɩ Wɛ tɩtʋŋa yam. ¹² Kʋ daarɩ amʋ tʋŋɩ Tisiki Efɛɛzɩ nɩ mʋ. ¹³ Nmʋ na maa n bɩɩna, sɩ n kwe a gɔrɔ kʋm a na yagɩ Trʋasɩ nɩ Karɩpusi tee nɩ tɩn n ja n ba, dɩdaanɩ twaanʋ tɩm dɩ, kʋ na dwe dɩdɩ vara twaanʋ tɩlʋ ba na pʋpʋnɩ tɩ wʋnɩ ba pri tɩn.

¹⁴ Alɛsandrɩ wʋlʋ na yɩ yarʋ tɩn tiini o kɩ amʋ lwarɩm kʋ ja gaalɩ. Dɩ́ Yuutu wʋm nan wʋ́ pa o na cam o kǝnǝ yam kʋntʋ ŋwaanɩ. ¹⁵ N dɩ nan cʋ n tɩtɩ dɩd-o, bɛŋwaanɩ o kwaanɩ sɩ o cɔgɩ dɩbam na yǝni dɩ́ brɩ cɩga kalʋ tɩn mʋ.

¹⁶ Maŋa kalʋ a na puli sɩ a tʋlɩ a taanɩ dɩm sarɩya yam jǝgǝ kam nɩ tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ tu o zɩgɩ amʋ kwaga nɩ. Ba maama duri mʋ ba daarɩ amʋ yɩranɩ. Wɛ nan yɩ kwe ba taalɩ kʋntʋ ŋwaanɩ. ¹⁷ Dɩ́ Yuutu wʋm nan mʋ zǝni-nɩ, yɩ o pa-nɩ dam yɩ a ma wanɩ a tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam, yɩ dwi-gɛ * tiinǝ maama ni-ka. Kʋntʋ tɩn, Wɛ mʋ vrɩ amʋ tʋʋnɩ jɩŋa nɩ DƖ yagɩ. ¹⁸ Dɩ́ Yuutu wʋm nan wʋ́ vrɩ amʋ wo-lwaanʋ maama wʋnɩ, yɩ o daarɩ o ja-nɩ o vu o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ dɩ yazurǝ. Wʋntʋ mʋ maŋɩ dɩ zulǝ maŋa maama. Amina. *

Tiim kwǝrǝ

¹⁹ Jɔɔnɩ Prisili dɩ Akwila n pa-nɩ, dɩdaanɩ Onisifɔɔrɩ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ bam maama. ²⁰ Erasɩtɩ maŋɩ Korɛntɩ nɩ mʋ. Kʋ daarɩ amʋ yagɩ Trofim Mileti nɩ, o na ba jɩgɩ yazurǝ tɩn ŋwaanɩ.

²¹ Kwaanɩ n kɩ lɩla n ba kʋ loori waarʋ mɩmaŋa. Yubulusi dɩ Pudan dɩ Linusi dɩ Kloodɩa dɩ dɩ́ ko-biǝ bam maama jɔɔnɩ-m lanyɩranɩ.

²² Dɩ́ Yuutu wʋm wʋ́ ta wʋra dɩ nmʋ.

Wɛ wʋ́ pa abam yu-yoŋo.

\e

TIT

Titi

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Titi tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Titi yɩ Zezi karabu mʋ o na daɩ Zwifu. O dɛɛn tɔgɩ dɩ Pooli o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam. Maŋa kalʋ Pooli na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa-o tɩn, o wʋ Krɛtɩ nɩ mʋ, mɛ o na maŋɩ sɩ o nii Zezi nɔɔna bam baŋa nɩ sɩ woŋo maama taa yɩ lanyɩranɩ tɩn.

Pooli dɛ yigǝ o brɩ Wɛ nɔɔna yigǝ tiinǝ na maŋɩ sɩ ba taa yɩ te tɩn (pɔɔrɩm 1).

O ma ta brɩ Titi, o na wʋ́ kwe Wɛ nɔɔna bam dwi tǝri tǝri te tɩn, kʋ na yɩ nankwɩn dɩ kazɩna (sɩ bantʋ dɩ zaasɩ ka-dʋnnʋ tɩm), kʋ na yɩ bu-dʋnnʋ dɩ gambɛ maama (pɔɔrɩm 2).

O laan ma brɩ Wɛ nɔɔna bam na maŋɩ sɩ ba taa kɩ te tɩn, sɩ ba wanɩ ba taa zʋʋrɩ daanɩ dɩ ywǝǝni, sɩ kantɔgɔ dɩ kampwara yɩ zʋ ba tɩtarɩ (pɔɔrɩm 3).

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

TITI tɩn

1

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ na yɩ Wɛ gamba-sono dɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ sɩ a pa nmʋ Titi. Wɛ mʋ pɛ sɩ a pa balʋ DƖ na kuri sɩ ba taa yɩ DƖ nɔɔna tɩn taa jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ, sɩ ba kwǝri ba lwarɩ DƖ cɩga kam. Cɩga kam kʋntʋ nan mʋ paɩ nɔɔna ŋwɩ nɩ Wɛ na lagɩ te tɩn, ² sɩ ba wanɩ ba taa jɩgɩ tɩɩna nɩ baá na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. Kʋ na loori lʋgʋ pulim tɩn, mʋ Wɛ maŋɩ DƖ go ni sɩ DƖ pa dɩbam ŋwɩa kam kʋntʋ, yɩ DƖ bá kwanɩ DƖ ni. ³ Kʋ daarɩ ka maŋa kam na yi tɩn, Wɛ ma pa dɩ́ lwarɩ DƖ taanɩ dɩm kʋntʋ kuri jaja. Kʋ yɩ kwǝrǝ kam kʋntʋ mʋ Wɛ na yɩ dɩbam Vɩrnʋ tɩn pɛ amʋ ni sɩ a taa tɔɔlɩ a brɩ nɔɔna.

⁴ Nmʋ Titi yɩ nɩnɛɛnɩ amʋ tɩtɩ bu mʋ te, dɩ́ maama na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ.

Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Vɩrnʋ Zezi Krisi wʋ́ pa nmʋ yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Zezi kɔgɔ kʋm nakwa na maŋɩ sɩ ba taa yɩ te tɩn

⁵ Amʋ dɛɛn na yagɩ nmʋ Krɛtɩ nɩ tɩn, kʋ yɩ sɩ n kwaanɩ n kɩ wǝǝnu tɩlʋ na daarɩ sɩ n kɩ tɩn mʋ. Zezi nɔɔna bam na wʋ tɩʋ kʋlʋ maama nɩ tɩn, sɩ n lɩ nakwa tiinǝ da, nɩnɛɛnɩ a na maŋɩ a ta dɩ nmʋ te tɩn. ⁶ Nmʋ na lɩ nɔɔnʋ wʋlʋ tɩn, o maŋɩ sɩ o taa yɩ wʋlʋ nɔɔna na bá ta jɩgɩ o yɩra taanɩ tɩn mʋ. O nan maŋɩ sɩ o taa jɩgɩ kaanɩ dɩdʋa yɩranɩ mʋ. Kʋ maŋɩ sɩ o biǝ dɩ sɛ Wɛ, sɩ ba yɩ taa yɩ nɔn-kayɛ dɩ banɩ-nyɩna. ⁷ Bɛŋwaanɩ kʋ maŋɩ sɩ wʋlʋ na nii Zezi nɔɔna bam tɩn taa yɩ wʋlʋ nɔɔna na bá ta jɩgɩ o yɩra taanɩ tɩn mʋ, Wɛ na kɩ DƖ nɔɔna bam wʋntʋ jɩŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ. O wʋ maŋɩ sɩ o taa yɩ bɩyɩrɩ-nyɩm, naa nɔɔnʋ wʋlʋ banɩ na lʋmma tɩn, naa sa-nyɔrʋ naa najajarʋ, naa wʋlʋ na kɩ kampinǝ sɩ o ma na wǝǝnu tɩn. ⁸ Kʋ nan maŋɩ sɩ o taa yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na jeeri vǝrǝ lanyɩranɩ tɩn. O maŋɩ sɩ o taa yɩ nɔn-ŋʋm wʋlʋ na cʋ o tɩtɩ yɩ o tɔgɩ Wɛ dɩ cɩga yɩ o waɩ o tɩtɩ o jaana tɩn. ⁹ O maŋɩ sɩ o yɔɔrɩ o taa tɔgɩ taanɩ dɩlʋ na yɩ cɩga, nɩ dɩbam na maŋɩ dɩ́ brɩ abam te tɩn. Kʋntʋ, oó wanɩ o brɩ nɔɔna badonnǝ sɩ ba taa tɔgɩ Wɛ cɩga kam kʋntʋ, yɩ o daarɩ o pa balʋ na vɩn Wɛ cɩga kam tɩn lwarɩ nɩ ba tusi mʋ.

¹⁰ Bɛŋwaanɩ banɩ-nyɩna zanzan mʋ wʋ abam tee nɩ, ba na yǝni ba ŋɔɔnɩ bɩtarɩ sɩlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn ba ma ganɩ nɔɔna. Ba zanzan mʋ yɩ balʋ na tiini ba sɛ ba Zwifǝ bam cullu tɩm tɩn. ¹¹ Abam nan maŋɩ sɩ á pa ba pu ba niǝ mʋ dɩ ba zaasɩm dɩm kʋntʋ, bɛŋwaanɩ ba zaasɩm dɩm yǝni dɩ paɩ nɔɔna dɩ ba sɔŋɔ tiinǝ maama mʋ tusi Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. Ba yǝni ba brɩ kʋlʋ na wʋ maŋɩ sɩ ba brɩ nɔɔna tɩn mʋ, ba ma ganɩ-ba ba joŋi sǝbu. ¹² Krɛtɩ tiinǝ bam tɩtɩ yiyǝn-yeenu dɛɛn mʋ tagɩ o wɩ: «Krɛtɩ tiinǝ yǝni ba fɔ vwan mʋ maŋa maama. Ba nyɩ dɩ varɩ-balwaarʋ mʋ te, yɩ ba ta yɩ yawɔrɩ-nyɩna dɩ nɔn-kwǝǝlu dɩ.»

¹³ O nan na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ cɩga mʋ o taga. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ n maŋɩ sɩ n tiini n kaanɩ Krɛtɩ tiinǝ bam, sɩ kʋ pa ba yɔɔrɩ ba taa tɔgɩ Wɛ cɩga kam lanyɩranɩ, ¹⁴ sɩ ba daa yɩ sɛ Zwifǝ bam sɩnswalɩ sɩlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn, naa ba sɛ nabiinǝ tɩtɩ wʋbʋŋa cullu tɩm ba na yagɩ cɩga kam yɩ ba daarɩ ba tɔgɩ tɩn. ¹⁵ Wʋlʋ maama na jɩgɩ wʋ-poŋo tɩn, kʋlʋkʋlʋ ba jɩgɩ digiru wʋntʋ tee nɩ. Kʋ daarɩ wʋlʋ na vɩn Wɛ yɩ o ba jɩgɩ wʋ-poŋo tɩn, kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ kʋ na lana wʋntʋ tee nɩ. Kʋntʋ tu wʋbʋŋa cɔgɩ mʋ, yɩ o daa yǝri kʋlʋ na maŋɩ tɩn. ¹⁶ Nɔɔna bam kʋntʋ donnǝ nan tɛ ba wɩ, ba ye Wɛ mʋ, yɩ ba tɩtʋŋa laan yagɩ ya ba tɔgɩ Wɛ wʋbʋŋa. Ba yɩ banɩ-nyɩna mʋ, yɩ ba tiini ba kɩ lwarɩm kʋ ja gaalɩ. Ba warɩ kʋlʋ na lana tɩn ba kɩ.

2

Zaasɩm dɩlʋ na yɩ cɩga yɩ dɩ wǝli nɔɔna tɩn

¹ Kʋ daarɩ kʋ na yɩ nmʋ Titi, ta n brɩ nɔɔna bam kʋlʋ na maŋɩ dɩ cɩga zaasɩm dɩm tɩn. ² Nmʋ maŋɩ sɩ n brɩ nankwɩn sɩ ba taa yɩrɩ ba tɩtɩ mʋ, sɩ ba kwǝri ba taa yɩ balʋ nɔɔna na nɩgɩ-ba tɩn, sɩ ba taa cʋ ba tɩtɩ, sɩ ba yɔɔrɩ ba sɛ Zezi dɩ wʋ-dɩdʋa dɩ sono dɩ pu-dɩa.

³ Nan brɩ kazɩna sɩ ba taa jɩgɩ ba tɩtɩ sɩ kʋ pa Wɛ na zulǝ ba tee nɩ, sɩ ba yɩ taa yɩ bɩbarɩ-nyɩna naa sa-nyɔra. Ba nan maŋɩ sɩ ba taa kwe nɔɔna kwiǝ yalʋ na lana tɩn mʋ. ⁴ Kʋntʋ mʋ baá wanɩ ba brɩ ka-bwǝnǝ ba na wʋ́ ta soe ba banna dɩ ba biǝ te tɩn, ⁵ sɩ ba daarɩ ba taa cʋ ba tɩtɩ, sɩ ba yɩ taa kɩ digiru, sɩ ba kwǝri ba taa yɩ ka-yʋʋrʋ tɩlʋ na tʋŋɩ sɔŋɔ tɩtʋŋa lanyɩranɩ yɩ ba sɛ ba banna ni tɩn. Kʋntʋ, nɔɔna daa bá wanɩ ba yáalɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam. ⁶ Kʋ zɩ na yɩ nɔn-dʋnnʋ, sɩ n kwe-ba sɩ ba dɩ taa cʋ ba tɩtɩ woŋo maama wʋnɩ.

⁷ Kʋ nan na yɩ nmʋ tɩtɩ, kʋ maŋɩ sɩ n tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna yalʋ na wʋ́ brɩ nɔɔna sɩ ba dɩ tɔgɩ cwǝŋǝ lanyɩranɩ tɩn, sɩ n daarɩ n brɩ-ba Wɛ kwǝrǝ kam lanyɩranɩ dɩ cɩga. ⁸ Pa n ni-taanɩ taa jɩgɩ cɩga, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ wanɩ o yáalɩ-dɩ. Kʋntʋ wʋ́ pa dɩbam dʋna na cavɩɩra, ba daa na bá na woŋo sɩ ba maa ŋɔɔnɩ ba cɔgɩ dɩbam tɩn ŋwaanɩ.

⁹ N daarɩ n kwe gambɛ nɩ kʋ maŋɩ sɩ ba sɛ ba tiinǝ woŋo maama wʋnɩ, sɩ kʋ pa ba tiinǝ bam wʋ poli. Ba yɩ vɩn ba tiinǝ bam ni. ¹⁰ Ba nan wʋ maŋɩ sɩ ba ŋɔ-ba. Ba maŋɩ sɩ ba tʋŋɩ lanyɩranɩ dɩ cɩga mʋ woŋo maama wʋnɩ, sɩ kʋ pa nɔɔna lwarɩ nɩ dɩbam Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩ́ Vɩrnʋ tɩn zaasɩm dɩm lamma.

¹¹ Bɛŋwaanɩ, Wɛ pɛ dɩ́ lwarɩ DƖ sono kʋm na dagɩ zanzan te, sɩ kʋ pa nɔɔna maama wanɩ ba na vrɩm DƖ tee nɩ. ¹² DƖ ma daarɩ DƖ brɩ dɩbam nɩ kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ yagɩ lwarɩm tɩtʋŋa maama dɩ lʋgʋ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ dɩ́ fra na zʋʋrɩ tɩn, sɩ dɩ́ taá cʋ dɩ́ tɩtɩ, sɩ dɩ́ taá tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá kwarɩ Wɛ lanyɩranɩ lʋgʋ baŋa nɩ. ¹³ Kʋ nan maŋɩ sɩ dɩ́ taá yɩ kʋntʋ mʋ, sɩ dɩ́ taá jɩgɩ tɩɩna dɩ wʋpolo, sɩ dɩ́ cǝgi Zezi Krisi sɩ o joori o ba dɩ paarɩ zulǝ. Wʋntʋ mʋ yɩ dɩbam Wɛ dɩlʋ na yɩ kamunu yɩ o yɩ dɩ́ Vɩrnʋ tɩn. ¹⁴ Wʋntʋ mʋ sɛ o tɩ dɩbam ŋwaanɩ, sɩ o ma vrɩ dɩbam lwarɩm dwi maama wʋnɩ, sɩ o daarɩ o fɔgɩ o kwɛ dɩ́ bɩcara sɩ dɩ́ taá yɩ o tɩtɩ nɔɔna, sɩ dɩ́ taá kwaanɩ dɩ́ tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna.

¹⁵ Nan ta n brɩ nɔɔna wǝǝnu tɩm kʋntʋ, sɩ n daarɩ n kwe-ba, sɩ n kwǝri n kaanɩ-ba, nɩ Wɛ na pɛ nmʋ ni sɩ n kɩ te tɩn. Nan yɩ sɛ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ gooni-m.

3

Wɛ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba taa yɩ te tɩn

¹ Guli n brɩ nɔɔna bam nɩ ba maŋɩ sɩ ba taa nɩgɩ ba tɩʋ kʋm yigǝ tiinǝ dɩ balʋ na yɩ dɩdɛɛra tɩn, sɩ ba taa sɛ ba ni. Ba nan maŋɩ sɩ ba taa tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna dwi maama mʋ. ² Ba nan yɩ zaŋɩ ba twɩ nɔɔn-nɔɔnʋ, naa ba taa yɩ najajara. Kʋ maŋɩ sɩ ba taa zuli nɔɔna mʋ, sɩ ba daarɩ ba taa jɩgɩ wʋ-bono dɩ nɔɔna maama.

³ Bɛŋwaanɩ dɩbam maama dɛɛn yɩ nayǝri-nyɩna mʋ, yɩ dɩ́ tusi, yɩ dɩ́ vɩn Wɛ ni. Dɩbam fra dɛɛn mʋ te dɩbam, yɩ dɩ́ tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ maama dɩ́ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn. Dɩ́ maa yǝni dɩ́ jɩgɩ pu-sɩŋa dɩ wʋ-gʋʋ yɩ dɩ́ culi daanɩ. ⁴ Nan dɩ kʋ dɩ, Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩbam Vɩrnʋ tɩn brɩ jaja nɩ DƖ soe nabiinǝ lanyɩranɩ, yɩ DƖ vrɩ dɩbam lwarɩm wʋnɩ DƖ yagɩ. ⁵ Kʋ nan daɩ dɩbam na kɩ kǝm-laarʋ tɩn ŋwaanɩ, kʋ yɩ Wɛ na yɩ ŋwaŋa tu tɩn ŋwaanɩ mʋ. DƖ ma pa DƖ Joro * kʋm zarɩ wo-digiru tɩlʋ na wʋ dɩ́ bɩcara nɩ tɩn, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa dɩbam wʋbʋŋ-dʋʋra, sɩ dɩ́ na ŋwɩ-dʋŋa DƖ tee nɩ. ⁶ Kʋ maa yɩ dɩbam Vɩrnʋ Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ Wɛ tʋŋɩ DƖ Joro kʋm DƖ pa dɩbam zaanɩ, ⁷ sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ na cɩga DƖ tee nɩ DƖ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ na Wɛ wo-laarʋ tɩm dɩ́ na yɩ DƖ biǝ yɩ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna nɩ dɩ́ wʋ́ na ŋwɩa kalʋ na ba ti DƖ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ.

⁸ A na tagɩ taanɩ dɩlʋ tɩn yɩ cɩga mʋ. Kʋntʋ, a lagɩ sɩ n kwaanɩ n brɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ lanyɩranɩ, sɩ kʋ pa balʋ na sɛ Wɛ tɩn tiini ba taa kɩ kǝm-laarʋ. Kʋntʋ mʋ lana yɩ kʋ jɩgɩ kuri kʋ paɩ nɔɔna maama. ⁹ Kʋ daarɩ n maŋɩ sɩ n cɩ n tɩtɩ dɩ kantɔgɔ dwi maama, kʋ na yɩ bɩtar-yɔɔrʋ baŋa nɩ dɩ dɩ́ kwǝ dwi natɔga kam baŋa nɩ dɩ Zwifǝ bam cullu tɩm baŋa nɩ, sɩ tɩ ba jɩgɩ nyɔɔrɩ tɩ yɩ kafɛ mʋ. ¹⁰ Nɔɔnʋ wʋlʋ na jaanɩ kampwara o tui nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn, sɩ n kaanɩ kʋntʋ tu nɩnɛɛnɩ kuni bɩle te. O ta na wʋ sɛ nmʋ taanɩ dɩm, sɩ á cɩ á tɩtɩ dɩd-o. ¹¹ Bɛŋwaanɩ nmʋ ye nɩ, nɔɔnʋ na yɩ kʋntʋ doŋ, o daa ba lagɩ sɩ o tɔgɩ cwǝŋǝ. O tusim dɩm mʋ brɩ nɩ o bá na bʋra Wɛ tee nɩ.

¹² A lagɩ a tʋŋɩ Aritimasɩ naa Tisiki mʋ nmʋ tee nɩ. Ba wʋlʋ na yi nmʋ te tɩn, sɩ n kwaanɩ n ba amʋ te lɩla Nikopolisi nɩ, bɛŋwaanɩ a lɩ wʋbʋŋa sɩ a maŋɩ dáanɩ mʋ sɩ waarʋ tɩm maŋa kɛ. ¹³ Nan kwaanɩ n wǝli Zenasɩ wʋlʋ na yɩ bɩtar-yeenu tɩn dɩ Apolɔsɩ ba cwǝŋǝ kam vǝŋǝ ŋwaanɩ, sɩ n pa-ba kʋlʋ maama na muri-ba tɩn. ¹⁴ Pa dɩ́ ko-biǝ bam taa ye nɩ kʋ maŋɩ sɩ ba tiini ba kwaanɩ ba taa kɩ kǝm-laarʋ mʋ, sɩ ba wanɩ ba zǝni balʋ na maŋɩ zǝnǝ tɩn. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa ba ŋwɩa taa jɩgɩ kuri nɔɔna maama tee nɩ.

¹⁵ Dɩ́ ko-biǝ balʋ na wʋ amʋ tee nɩ tɩn maama jɔɔnɩ nmʋ. Jɔɔnɩ balʋ maama na sɛ Zezi yɩ ba yɩ dɩbam cilon-sonnu tɩn n pa dɩbam.

Wɛ wʋ́ pa abam maama yu-yoŋo.

\e

PHM

Filimɔn

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa Filimɔn tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Filimɔn dɛɛn yɩ nɔn-kamunu mʋ, o na tu o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. O yɩ Kolɔsɩ Wɛ kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ, o maa yɩ Pooli ciloŋ. Kʋ yɩ Pooli dɛɛn mʋ brɩ-o Wɛ cɩga kam yɩ o sɛ.

Filimɔn dɛɛn ma jɩgɩ gambaa, ka yɩrɩ mʋ Onisim, yɩ o gambaa kam duri ka viiri ka daar-o.

Pooli na wʋ pɩɩna digǝ nɩ maŋa kalʋ tɩn, mʋ Onisim ve o te. Pooli maa ŋɔɔnɩ Wɛ taanɩ dɩd-o, yɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. Pooli laan ma tʋŋ-o sɩ o joori o vu o yuutu wʋm te.

Pooli ma pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋm o pa o ciloŋ Filimɔn, o ma loor-o sɩ o yagɩ kʋlʋ maama Onisim na kɩ tɩn o maa cɛ-o. Kantʋ maŋa kam nɩ, gambaa na duri ka viiri yɩ ka yuutu wʋm na joori o na-o, oó pa ka na cam zanzan mʋ kʋ ja gaalɩ. Pooli laan ma loori Filimɔn sɩ o daa yɩ joŋ-o nɩ o gambaa má te, o laan nan taa nii-o nɩ o yɩ o ko-bu mʋ te Zezi Krisi ŋwaanɩ.

Tɔnɔ kʋlʋ Pooli na pʋpʋnɩ o pa

FILIMƆN tɩn

¹ Amʋ Pooli wʋlʋ na wʋ pɩɩna digǝ nɩ Zezi Krisi cɩga kam ŋwaanɩ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ, yɩ dɩ́ ko-bu Timoti wʋ amʋ tee nɩ. Dɩ́ pʋpʋnɩ dɩ́ pa nmʋ Filimɔn, n na yɩ dɩbam ciloŋ-sono yɩ n tɔgɩ dɩ dɩbam n tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa tɩn mʋ. ² Dɩ́ jɔɔnɩ-m, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ jɔɔnɩ dɩ́ ko-bu-kana Apɩa, dɩ Arisipi wʋlʋ na wǝli dɩ dɩbam o na cam Wɛ tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ tɩn. Dɩ́ daarɩ dɩ́ jɔɔnɩ Zezi kɔgɔ kʋlʋ na yǝni kʋ jeeri daanɩ nmʋ sɔŋɔ nɩ tɩn maama.

³ Dɩ́ Ko Wɛ dɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

⁴ Maŋa maama amʋ na yǝni a loori Wɛ, a guli nmʋ gulǝ DƖ yigǝ nɩ, yɩ a kɩ DƖ le nmʋ ŋwaanɩ. ⁵ Bɛŋwaanɩ amʋ ni nɩ n jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ dɩ́ Yuutu Zezi yɩ n soe Wɛ nɔɔna bam maama lanyɩranɩ. ⁶ Wɛ wʋ́ pa nmʋ na jɩgɩ wǝl-dɔnɔ kʋlʋ dɩ dɩbam n na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi tɩn pa n wanɩ n lwarɩ wo-laarʋ tɩlʋ maama Wɛ na kɩ DƖ pa dɩbam Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn. ⁷ A ko-bu-sono, nmʋ na soe Wɛ nɔɔna bam te tɩn mʋ paɩ a wʋ poli zanzan, yɩ kʋ pa a jɩgɩ baarɩ, bɛŋwaanɩ n wǝli Wɛ nɔɔna bam yɩ n pa ba na baarɩ dɩ wʋpolo.

⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ amʋ lagɩ a loori nmʋ sɩ n kɩ kʋlʋ na maŋɩ sɩ n kɩ tɩn mʋ. Amʋ ya jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ a da Zezi Krisi ŋwaanɩ a pa nmʋ ni, sɩ n lwarɩ n na wʋ́ kɩ kʋlʋ tɩn. ⁹ A nan lagɩ sɩ a loori-m dɩ sono mʋ. Amʋ Pooli wʋlʋ na yɩ nankwɩan yɩ ba kɩ-nɩ pɩɩna digǝ nɩ lele kʋntʋ Zezi Krisi cɩga kam ŋwaanɩ tɩn, ¹⁰ a lagɩ a loori-m nmʋ gambaa Onisim ŋwaanɩ mʋ. A na wʋ pɩɩna digǝ nɩ tɩn, o tu amʋ te, yɩ a brɩ-o Wɛ cɩga kam yɩ o sɛ. Kʋntʋ tɩn, wʋntʋ laan nyɩ nɩ a tɩtɩ bu mʋ te. ¹¹ O dɛɛn na tʋŋɩ o pa nmʋ maŋa kalʋ tɩn, o wʋ pɛ n na nyɔɔrɩ. Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, o laan jɩgɩ nyɔɔrɩ o pa amʋ dɩ nmʋ maama. *f1 *

¹² A lagɩ a tʋŋ-o sɩ o joori o ba nmʋ te, wʋntʋ yɩ a tɩtɩ bɩcarɩ mʋ. ¹³ Amʋ na wʋ pɩɩna digǝ nɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ŋwaanɩ tɩn, a yaá ta lagɩ sɩ o maŋɩ a tee nɩ mʋ, sɩ o lǝni nmʋ yuu nɩ o taa tʋŋɩ o pa-nɩ. ¹⁴ A nan ba lagɩ sɩ a kɩ kʋlʋkʋlʋ yɩ nmʋ na wʋ sɛ. A na kɩ kʋntʋ, kʋʋ́ ta yɩ nɩ a fɩn nmʋ sɩ n wǝli-nɩ, sɩ kʋ daɩ n tɩtɩ wʋbʋŋa.

¹⁵ Onisim na duri o yagɩ nmʋ tɩn, dɛ doŋ kʋ yɩ sɩ o pɔɔrɩ dɩ nmʋ maŋa fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ, sɩ o laan joori o ba o taa wʋ nmʋ tee nɩ maŋa maama. ¹⁶ O na duri o yagɩ nmʋ tɩn, o dɛɛn yɩ gambaa mʋ. O na joori o ba, yɩ zaŋɩ n nii-o nɩ gambaa te, sɩ o laan dwe gambaa o na jigi nmʋ ko-bu dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ tɩn. Amʋ tiini a so-o. Nmʋ dɩ nan wʋ́ ta n tiini n so-o kʋ ja gaalɩ, o na yɩ n gambaa yɩ o kwǝri o yɩ n ko-bu dɩ́ Yuutu wʋm ŋwaanɩ tɩn.

¹⁷ Nmʋ na sɛ nɩ dɩbam sɩɩnɩ dɩ́ yɩ ciloŋo daanɩ, sɩ n kwaanɩ n jeeri Onisim lanyɩranɩ nɩnɛɛnɩ amʋ tɩtɩ te. ¹⁸ O dɛɛn na maŋɩ o kɩ woŋo kʋlʋ o cɔgɩ dɩ, naa o na jɩgɩ nmʋ jɩnɩ, sɩ n yagɩ kʋ maama dɩ amʋ. ¹⁹ Amʋ Pooli tɩtɩ mʋ mɛ a jɩŋa a pʋpʋnɩ tɩntʋ nɩ: Amʋ wʋ́ ŋwɩ jɩnɩ dɩm. (Kʋ daarɩ nmʋ nan maŋɩ n ye nɩ, n jɩgɩ amʋ jɩnɩ zanzan, dɩ nmʋ na nɛ ŋwɩa Wɛ tee nɩ amʋ na brɩ nmʋ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn ŋwaanɩ.) ²⁰ A ko-bu, kʋ yɩ cɩga mʋ, a lagɩ sɩ n kɩ woŋo kʋlʋ a na loori-m tɩn mʋ dɩ́ Yuutu sono kʋm ŋwaanɩ, sɩ n pa a taa jɩgɩ wʋpolo Zezi Krisi ŋwaanɩ. ²¹ Amʋ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa nmʋ tɩn, a ye lanyɩranɩ nɩ nmʋ wʋ́ sɛ a wʋbʋŋa yam. A ta ye nɩ nmʋ wʋ́ kɩ n dwǝni a na loori kʋlʋ tɩn.

²² Kʋlʋ na wǝli da tɩn, a loori-m sɩ n kwaanɩ n lagɩ digǝ, sɩ a na tuǝ, sɩ a taa tigi da. Bɛŋwaanɩ a jɩgɩ tɩɩna nɩ Wɛ wʋ́ sɛ abam na loori-DƖ amʋ ŋwaanɩ te tɩn, yɩ DƖ wʋ́ pʋrɩ cwǝŋǝ sɩ a joori a ba abam te.

²³ Epafrasɩ dɩ jɔɔnɩ-m. Wʋntʋ dɩdaanɩ amʋ mʋ wʋ pɩɩna digǝ nɩ Zezi Krisi cɩga kam ŋwaanɩ. ²⁴ Marɩkɩ dɩ Arisarɩkɩ dɩ Demasɩ dɩ Luki maama dɩ jɔɔnɩ-m. Bantʋ dɩ amʋ mʋ tɔgɩ daanɩ dɩ́ tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam.

²⁵ Dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋ́ pa abam yu-yoŋo. ¹¹

HEB

Ebru

Tɔnɔ kʋlʋ ba na pʋpʋnɩ ba pa Ebru tiinǝ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Ebru tiinǝ yɩ Zwifǝ bam yɩrɩ dɩdoŋ mʋ. Dɩ́ yǝri wʋlʋ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ tɩn. O nan pʋpʋnɩ o pa Zezi nɔɔna balʋ na nɛ yaara zanzan tɩn mʋ. O ma pʋpʋnɩ sɩ ba yɩ yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm. O ma pa ba na baarɩ sɩ ba taa zɩgɩ kǝŋkǝŋ, dɩ ba na lwarɩ nɩ dɩ́ Yuutu Zezi na kɩ kʋlʋ tɩn na dwe woŋo maama te tɩn ŋwaanɩ.

Tɔnɔ kʋm dɛ yigǝ kʋ brɩ nɩ Wɛ tɔgɩ DƖ Bu Zezi ŋwaanɩ mʋ DƖ brɩ DƖ tɩtɩ dɩ nabiinǝ, yɩ Wɛ daa bá wǝli kʋlʋkʋlʋ kʋntʋ baŋa nɩ. Zezi nan dwe Wɛ nijoŋnǝ balʋ dɛɛn na wʋra tɩn, o dwe Wɛ malɛsɩ sɩm, o dwe Moyisi dɩ Zozwe dɩ (pɔɔrɩm 1-3).

Zezi dwe Wɛ kaanɩm tiinǝ balʋ dɛɛn na wʋra tɩn, o yɩ Wɛ kaanɩm tu wʋlʋ na wʋra maŋa maama tɩn mʋ. Zezi na dwe Wɛ kaanɩm tiinǝ bam maama tɩn mʋ paɩ nɔɔna naɩ vrɩm cɩga cɩga lwarɩm dɩ tʋʋnɩ wʋnɩ. Yisɩrayɛlɩ tiinǝ dɛɛn na yǝni ba ma varɩm ba kaanɩ ba pa Wɛ tɩn, kʋ yɩ Zezi Krisi tʋʋnɩ dɩm nyɩnyʋgʋ mʋ (pɔɔrɩm 4-10).

Tɔnɔ kʋm tiim jǝgǝ nɩ kʋ pɛ nɔɔna bam baarɩ mʋ, sɩ ba taa ve yigǝ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. Kʋ brɩ faŋa faŋa Wɛ nɔɔna bam na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn, yɩ kʋ kwe balʋ na wʋ́ karɩmɩ-kʋ tɩn sɩ ba tɩɩgɩ Zezi yɩranɩ, sɩ ba taa nii Zezi sɩ ba taa tɔg-o dɩ ba wʋ maama, sɩ ba sɛ cam dɩ yaara, sɩ ba zɩgɩ kǝŋkǝŋ sɩ kʋ vu kʋ yi kweelim dɛ (pɔɔrɩm 10-13).

Tɔnɔ kʋlʋ ba na pʋpʋnɩ ba pa

EBRU TIINƎ tɩn

1

Wɛ tɔgɩ DƖ Bu Zezi ŋwaanɩ mʋ DƖ ŋɔɔnɩ dɩ dɩbam

¹ Faŋa faŋa tɩn, Wɛ dɛɛn ŋɔɔnɩ dɩ dɩbam nabaara bam kuni zanzan mʋ. DƖ dɛɛn yǝni DƖ pa DƖ nijoŋnǝ bam mʋ ŋɔɔnɩ wǝǝnu dwi tǝri tǝri dɩ ba. ² Kʋ daarɩ lele kʋntʋ na yɩ lʋgʋ baŋa kweelim maŋa tɩn, Wɛ laan pɛ DƖ Bu mʋ ba o ŋɔɔnɩ DƖ taanɩ dɩ dɩbam. Wɛ dɛ wʋntʋ ŋwaanɩ mʋ DƖ kɩ lʋgʋ baŋa dɩ wɛyuu wǝǝnu maama, yɩ DƖ pa-o ni sɩ o ba o taa te wǝǝnu maama. ³ Wɛ Bu wʋm mʋ jɩgɩ pooni dɩlʋ na brɩ Wɛ paarɩ-zulǝ yam na yɩ te tɩn. O maa jɩgɩ o Ko Wɛ nyɩnyʋgʋ fasɩ. O ni-taanɩ maa jɩgɩ dam yɩ dɩ paɩ wǝǝnu maama fɔgɩ tɩ zɩga.

O ma ba o saarɩ nɔɔna lwarɩm o fɔgɩ-ba o pa ba ji lanyɩranɩ, yɩ o laan joori o di Baŋa-Wɛ te o vu o jǝni DƖ jazɩm nɩ. ⁴ Kʋntʋ tɩn, Baŋa-Wɛ Bu dwe Wɛ malɛsɩ * sɩm, dɩ Wɛ na pɛ-o yɩrɩ dɩlʋ na daga dɩ dwe sɩntʋ na jɩgɩ yɩra yalʋ tɩn ŋwaanɩ.

Zezi Krisi dwe Wɛ malɛsɩ sɩm maama

⁵ Kʋ na yɩ malɛsɩ * sɩm, Wɛ wʋ fɔgɩ DƖ ta dɩ malɛka DƖ wɩ:

«Nmʋ mʋ yɩ amʋ Bu,

yɩ zɩm amʋ dɩ jigi nmʋ Ko.»

Wɛ nan wʋ tagɩ malɛka kalʋkalʋ taanɩ DƖ wɩ:

«Amʋ wʋ́ ta yɩ ka Ko,

sɩ ka dɩ taa yɩ amʋ bu.»

⁶ Kʋ daarɩ maŋa kalʋ Wɛ na lagɩ DƖ tʋŋɩ DƖ Bu-dʋa kam sɩ o ba lʋgʋ baŋa tɩn, DƖ tagɩ DƖ wɩ:

«Malɛsɩ sɩm maama maŋɩ sɩ sɩ kuni doonǝ mʋ sɩ zul-o.»

⁷ Kʋ nan na yɩ malɛsɩ sɩm, Wɛ tagɩ sɩ taanɩ DƖ wɩ:

Sɩ yɩ dɩntʋ tɩntʋŋna mʋ,

yɩ DƖ pa sɩ nyɩ nɩ viu dɩ min-vwɩ te,

sɩ sɩ taa tʋŋɩ sɩ pa-DƖ.

⁸ Kʋ daarɩ kʋ na yɩ Wɛ Bu wʋm, DƖ tagɩ o taanɩ DƖ wɩ:

«Nmʋ yɩ Wɛ mʋ, n paarɩ dɩm wʋ́ ta wʋra

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

Nmʋ wʋ́ ta n te n nɔɔna bam dɩ cɩga.

⁹ Nmʋ soe cɩga cwǝŋǝ,

yɩ n daarɩ n culi balɔrɔ.

Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ n Ko Baŋa-Wɛ pɛ nmʋ na wʋpolo lanyɩranɩ dɩ zulǝ n dwǝni balʋ maama na wʋra dɩ nmʋ tɩn.»

¹⁰ Wɛ ta tagɩ DƖ wɩ:

«Nmʋ wʋlʋ na yɩ wǝǝnu maama Yuutu tɩn mʋ kɩ lʋgʋ baŋa pulim nɩ,

yɩ n ta kwǝri n ma n jɩa n kɩ wɛyuu wǝǝnu maama.

¹¹ Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama wʋ́ ba tɩ cɔgɩ,

kʋ daarɩ nmʋ nan wʋra mʋ maŋa maama.

Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama wʋ́ ba tɩ doori nɩ gɔrɔ na yǝni kʋ doori te tɩn.

¹² Tɩ wʋ́ ba tɩ lɩɩrɩ, yɩ n kukuli-tɩ n tiŋi nɩ n na kukuli gwar-doŋo n tiŋi yɩ n daarɩ n lǝni gwar-dʋŋʋ n zʋ te tɩn.

Nmʋ nan ta wʋ́ ta n yɩ nɩ n na maŋɩ n yɩ te tɩn mʋ.

N ŋwɩa bá fɔgɩ ka ti.»

¹³ Wɛ dɛɛn wʋ fɔgɩ DƖ ta dɩ DƖ malɛsɩ sɩm kalʋkalʋ DƖ wɩ:

«Ba n jǝni a jazɩm nɩ,

sɩ a kɩ n dʋna maama n nɛ kuri nɩ sɩ n nɔ-ba nɩ tɩga te.»

Kʋ yɩ DƖ Bu wʋm yɩranɩ mʋ DƖ tagɩ kʋntʋ.

¹⁴ Malɛsɩ sɩm laŋa nan yɩ ta mʋ? Sɩ nyɩ nɩ jwǝǝru mʋ te, sɩ ba jɩgɩ yɩra nɩ nabiinǝ te. Sɩntʋ yɩ sɩlʋ na tʋŋɩ sɩ pa Wɛ tɩn mʋ. Wɛ maa yǝni DƖ tʋŋɩ-sɩ, yɩ sɩ ve sɩ zǝni balʋ na wʋ́ na vrɩm tɩn.

2

Dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ vɩn Wɛ vrɩm dɩm

¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ kwaanɩ dɩ́ taá jɩgɩ Wɛ kwǝrǝ kalʋ dɩ́ na ni tɩn lanyɩranɩ, sɩ dɩ́ yɩ ywǝri Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ² Wɛ na tɔgɩ DƖ malɛsɩ * sɩm jɩŋa DƖ pa dɩ́ nabaara bam kwǝrǝ kalʋ tɩn jɩgɩ kuri lanyɩranɩ. Nɔɔnʋ na wʋ sɛ-ka yɩ o na cɔgɩ DƖ niǝ yam, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o na cam mʋ kʋ maŋɩ dɩ o na kɩ te tɩn. ³ Kʋ laan nan na yɩ dɩbam balʋ Wɛ na dɛ DƖ Bu wʋm ŋwaanɩ DƖ pa dɩ́ lwarɩ DƖ kwǝrǝ kam tɩn, dɩ́ yigǝ na tǝrǝ dɩ o vrɩm dɩm kʋntʋ dɩ na dwe malɛsɩ sɩm na brɩ kʋlʋ tɩn, dɩ́ wʋ́ wanɩ dɩ́ lu na? Dɩ́ Yuutu Zezi mʋ dɛ yigǝ o ŋɔɔnɩ Wɛ vrɩm dɩm kʋntʋ taanɩ o brɩ nɔɔna. Balʋ na ni-dɩ kʋntʋ tɩn laan ma daarɩ ba ta ba brɩ dɩbam nɩ kʋ yɩ cɩga mʋ. ⁴ Wɛ tɩtɩ dɩ ma brɩ nɩ kʋ yɩ cɩga, dɩ DƖ na pɛ ba kɩ wo-kɩnkagɩla dwi tǝri tǝri dɩ wǝǝnu tɩlʋ na brɩ DƖ dam tɩn. DƖ ma daarɩ DƖ pa ba maama DƖ Joro * kʋm dam, sɩ ba ma tʋŋɩ te dɩ te DƖ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn.

Zezi mʋ yɩ wʋlʋ na vrɩ dɩbam tɩn

⁵ Lʋ-dʋŋʋ kʋlʋ na maa bɩɩnɩ yɩ dɩ́ tɛ kʋ taanɩ tɩn, kʋ daɩ nɩ malɛsɩ * sɩm mʋ Wɛ pɛ dam sɩ sɩ taa te-kʋ. ⁶ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ tagɩ o wɩ:

«Nabiinu yɩ bɛɛ mʋ,

yɩ nmʋ Baŋa-Wɛ guli o gulǝ?

Nabiinu bu yɩ bɛɛ mʋ,

yɩ nmʋ nii o baŋa nɩ kʋntʋ?

⁷ Nmʋ pɛ o ba maɩ dɩ malɛsɩ sɩm maŋa fɩnfɩɩn wʋnɩ mʋ,

yɩ n laan pa o di paarɩ yɩ o na zulǝ.

⁸ N ma n daarɩ n kɩ wǝǝnu maama o nɛ kuri nɩ.»

Kʋ na tagɩ kʋ wɩ, «Wɛ kɩ wǝǝnu maama o dam kuri nɩ» tɩn, kʋ lagɩ kʋ ta nɩ kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ o na ba te-kʋ. Kʋ nan yɩ cɩga mʋ nɩ, lele kʋntʋ dɩ́ daa ta wʋ nɛ nɩ wǝǝnu maama wʋ nabiinǝ dam kuri nɩ. ⁹ Dɩ́ nan ye nɩ, kʋ yɩ Zezi mʋ Wɛ pɛ o tu o tɩtɩ o wʋ yi malɛsɩ sɩm maŋa fɩnfɩɩn wʋnɩ mʋ, yɩ o laan ba o na paarɩ-zulǝ dɩ tiǝ, o na sɛ o yaarɩ o tɩ tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ mʋ Wɛ tɔgɩ DƖ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ DƖ pa Zezi lǝni nabiinǝ maama yuu nɩ o tɩ ba vrɩm ŋwaanɩ.

¹⁰ Kʋ maŋɩ dɩ Wɛ dɩlʋ na kɩ woŋo maama DƖ tɩtɩ ŋwaanɩ tɩn wʋbʋŋa mʋ, sɩ DƖ pa Zezi na yaara, sɩ o laan wanɩ o vrɩ nabiinǝ zanzan sɩ ba ji Wɛ biǝ, sɩ ba daarɩ ba na paarɩ-zulǝ. Kʋ yɩ Zezi mʋ paɩ nɔɔna na vrɩm Wɛ tee nɩ.

¹¹ Zezi ta mʋ yɩ wʋlʋ na paɩ nabiinǝ jɩgɩ wʋ-poŋo Wɛ yigǝ nɩ tɩn. Wʋntʋ dɩ o na pɛ balʋ maama jɩgɩ wʋ-poŋo tɩn yɩ ko dɩdʋa biǝ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ o bǝ-ba nɩ o ko-biǝ, yɩ kʋ ba jɩgɩ cavɩɩra dɩd-o. ¹² Mʋ kʋ kuri o tagɩ dɩ Wɛ o wɩ:

«Amʋ wʋ́ pa nmʋ yɩrɩ zaŋɩ a ko-biǝ bam tɩtarɩ nɩ,

yɩ a zɩgɩ ba wʋnɩ a leeni a zuli nmʋ.»

¹³ O daa ta maa wɩ:

«Amʋ wʋ́ kwe a wʋ maama a pa Wɛ.»

O ma daa ta ta o wɩ:

«Nii-na amʋ dɩ biǝ balʋ Wɛ na kɩ amʋ jɩŋa nɩ tɩn.»

¹⁴ Balʋ nan na yɩ Wɛ biǝ tɩn yɩ nabiinǝ mʋ, yɩ ba jɩgɩ yɩra dɩ jana. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Zezi dɩ dɛɛn tɔgɩ o ji nabiinu, sɩ o wanɩ o tɔgɩ o tʋʋnɩ dɩm ŋwaanɩ o cɔgɩ wʋlʋ na paɩ tʋʋnɩ jaanɩ nɔɔna tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ sʋtaanɩ. * ¹⁵ Zezi na wanɩ tʋʋnɩ kʋntʋ tɩn, kʋ pɛ o wanɩ o vrɩ balʋ na fʋna dɩ tʋʋnɩ tɩn o yagɩ. Bantʋ ŋwɩa kam maama wʋnɩ ba yɩ nɩ gambɛ mʋ te, ba na kwarɩ tʋʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁶ Dɩ́ laan nan lwarɩ nɩ kʋ daɩ malɛsɩ sɩm mʋ o tu sɩ o zǝni. O tu sɩ o zǝni Abraham * dwi tiinǝ bam mʋ. ¹⁷ Mʋ kʋ kuri o jigi nabiinu yɩ o sɩɩnɩ o nyɩ dɩ o ko-biǝ bam woŋo maama wʋnɩ. Kʋntʋ mʋ pɛ-o cwǝŋǝ, sɩ o taa yɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋlʋ na jɩgɩ ba ŋwaŋa lanyɩranɩ yɩ o tʋŋɩ o pa Wɛ dɩ cɩga ba ŋwaanɩ tɩn. Kʋntʋ mʋ pɛ o waɩ o saarɩ ba lwarɩm yɩ o pa ba fɔgɩ dɩ Wɛ. ¹⁸ Kʋntʋ, Zezi tɩtɩ na nɛ maŋɩm dɩ yaara tɩn, o laan wʋ́ wanɩ o zǝni balʋ na wʋ yaara dɩ maŋɩm wʋnɩ tɩn sɩ ba taa jɩgɩ pu-dɩa.

3

Zezi dwe Moyisi

¹ A ko-biǝ-ba, abam yɩ Wɛ nɔɔna mʋ. DƖ ma bǝŋi abam sɩ á tɔgɩ á na ywǝǝni DƖ sɔŋɔ nɩ. Nan lwarɩ-na nɩ Zezi mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ na tʋŋɩ, sɩ o ba o ji DƖ kaanɩm yuutu dɩbam Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm dɩm ŋwaanɩ. ² Wɛ mʋ pɛ-o tɩtʋŋɩ dɩm kʋntʋ. O maa tʋŋɩ o pa Wɛ dɩ cɩga. Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ Moyisi * dɩ dɛɛn na nii Wɛ nɔɔna bam baŋa nɩ dɩ cɩga te tɩn. ³ Zezi nan sɩɩnɩ o maŋɩ sɩ o na zulǝ o dwǝni Moyisi, bɛŋwaanɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na lɔgɩ sɔŋɔ tɩn mʋ na zulǝ o dwe sɔŋɔ kʋm tɩtɩ. ⁴ Sɔŋɔ nan tǝrǝ yɩ kʋ daɩ nɔɔnʋ mʋ lɔgɩ-kʋ. Wɛ nan mʋ yɩ wʋlʋ na kɩ woŋo maama tɩn. ⁵ Moyisi dɛɛn yɩ tɩntʋŋnʋ mʋ, yɩ o tʋŋɩ dɩ cɩga Wɛ nɔɔna bam ŋwaanɩ. O ma da yigǝ o brɩ-ba Wɛ cɩga kalʋ na wʋ́ ba ka lwarɩ jaja tɩn. ⁶ Kʋ daarɩ Zezi Krisi mʋ yɩ sɔŋɔ kʋm tɩtɩ bu cɩga cɩga, yɩ o te sɔŋɔ kʋm. Dɩbam mʋ yɩ sɔŋɔ kʋm kʋntʋ, dɩ dɩ́ na zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ pu-dɩa yɩ dɩ́ brɩ dɩ wʋpolo nɩ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ.

Wɛ na wʋ́ pa DƖ nɔɔna bam siun te tɩn

⁷ Kʋntʋ ŋwaanɩ sɛ-na Wɛ Joro kʋm na tagɩ te kʋ wɩ:

«Abam zɩm na ni Wɛ kwǝrǝ kam,

⁸ á yɩ zaŋɩ á digili á bɩcara,

nɩ á nabaara bam dɛɛn na vɩn Wɛ ni,

yɩ ba kwǝri ba maŋɩ-DƖ ba nii te maŋa kalʋ ba na wʋ kagʋa kam wʋnɩ tɩn.»

⁹ Wɛ maa wɩ:

«Abam nabaara bam dɛɛn nɛ amʋ na kɩ kʋlʋ maama dɩ ba bɩna fiinna tɩn,

yɩ ba daa ta tiini ba kwaanɩ ba maŋɩ amʋ sɩ ba nii.

¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ banɩ zaŋɩ dɩ nɔɔna bam kʋntʋ,

yɩ a ta a wɩ:

‹Kʋ yɩ ba paalɩ ba ywǝri mʋ maŋa maama,

yɩ ba vɩn sɩ ba tɔgɩ amʋ cwe sɩm.›

¹¹ Amʋ ban-zɔŋɔ kʋm ma pa a ta a du dɩ ba a wɩ:

‹Amʋ brɩ a bá pa-ba cwǝŋǝ sɩ ba zʋ amʋ woro kʋm wʋ ba na siun.› »

¹² A ko-biǝ-ba, cʋ-na á tɩtɩ sɩ abam wʋlʋwʋlʋ yɩ taá jɩgɩ wʋbʋŋ-lwaanʋ o bɩcarɩ nɩ, sɩ kʋ pa o yɩ kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Ŋwɩa Tu Wɛ, sɩ o daarɩ o yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm. ¹³ Nan taá zǝni-na daanɩ maŋa maama, sɩ kʋ pa á taá jɩgɩ pu-dɩa, nɩ Wɛ kwǝrǝ kam ta na ŋɔɔnɩ dɩ dɩbam zɩm te tɩn, sɩ abam wʋlʋwʋlʋ yɩ pa lwarɩm gan-o sɩ o pa o bɩcarɩ digili dɩ Wɛ. ¹⁴ Dɩbam nan tɔgɩ dɩ Zezi Krisi dɩ́ ji Wɛ biǝ mʋ, dɩ dɩ́ na zɩgɩ kǝŋkǝŋ, nɩ dɩ́ na puli dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn, sɩ kʋ vu kʋ yi kweelim.

¹⁵ Kʋ yɩ nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ te kʋ wɩ:

«Abam zɩm na ni Wɛ kwǝrǝ kam,

á yɩ zaŋɩ á digili á bɩcara,

nɩ á nabaara bam dɛɛn na vɩn Wɛ ni te tɩn.»

¹⁶ Balʋ dɛɛn na ni Wɛ kwǝrǝ kam yɩ ba vɩn DƖ ni tɩn yɩ bra mʋ? Ba yɩ balʋ maama Moyisi * dɛɛn na tɔgɩ ba yigǝ o ja-ba o nuŋi Ezipi * tɩʋ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ. ¹⁷ Wɛ banɩ dɛɛn zaŋɩ dɩ bra mʋ bɩna fiinna tɩn? Kʋ yɩ nɔɔna balʋ na kɩ lwarɩm kagʋa kam wʋnɩ yɩ Wɛ pa ba tɩ da tɩn mʋ. ¹⁸ Wɛ na dugi DƖ wɩ, dɩntʋ brɩ DƖ bá pa-ba cwǝŋǝ sɩ ba zʋ DƖ woro kʋm wʋ ba na siun tɩn, kʋ yɩ bra mʋ DƖ tɛa? Kʋ yɩ balʋ na wʋ sɛ DƖ ni tɩn mʋ.

¹⁹ Kʋntʋ mʋ pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ, Wɛ na wʋ pɛ-ba cwǝŋǝ sɩ ba zʋ DƖ woro kʋm wʋ tɩn, kʋ yɩ ba na wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ mʋ.

4

¹ Wɛ na goni DƖ ni sɩ DƖ pa nɔɔna zʋ DƖ woro kʋm wʋ ba na siun tɩn daa ta wʋra. Dɩbam nan maŋɩ sɩ dɩ́ taá yɩrɩ dɩ́ tɩtɩ mʋ, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o ba o darɩ nɩ o wʋ zʋ Wɛ woro kʋm kʋntʋ wʋ. ² Dɩbam maŋɩ dɩ́ ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam, nɩnɛɛnɩ dɩ́ nabaara bam dɛɛn dɩ na ni-ka te tɩn. Bantʋ nan na ni-ka tɩn, ba wʋ pɛ ka ja kuri dɩ ba, bɛŋwaanɩ ba wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa sɩ ba tɔgɩ Wɛ na tagɩ kʋlʋ tɩn. ³ Dɩbam balʋ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ wʋ́ ba dɩ́ na siun DƖ woro kʋm wʋnɩ. Bɛŋwaanɩ Wɛ tagɩ bantʋ taanɩ DƖ wɩ:

«Amʋ ban-zɔŋɔ kʋm pɛ a ta a du dɩ ba a wɩ:

‹Amʋ brɩ a bá pa-ba cwǝŋǝ sɩ ba zʋ amʋ woro kʋm wʋ ba na siun.› »

Wɛ na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ nɩ DƖ ba jɩgɩ siun jǝgǝ mʋ ba ŋwaanɩ. Kʋ zɩgɩ maŋa kalʋ Wɛ na kɩ lʋgʋ baŋa yɩ DƖ kɩ DƖ tɩtʋŋa yam maama DƖ ti tɩn, mʋ DƖ daarɩ DƖ sin. ⁴ Wɛ tɔnɔ kʋm tagɩ da yarpɛ dɛ dɩm taanɩ kʋ wɩ:

«Da yarpɛ dɛ nɩ mʋ Wɛ sin dɩ DƖ tɩtʋŋa yam maama.»

⁵ Wɛ nan tagɩ DƖ siun kʋm taanɩ DƖ wɩ:

«Amʋ brɩ a bá pa-ba cwǝŋǝ sɩ ba zʋ amʋ woro kʋm wʋ ba sin.»

⁶ Kʋntʋ tɩn, dɩ́ nabaara balʋ na dɛ yigǝ ba ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn wʋ wanɩ ba zʋ DƖ woro kʋm wʋ ba sin, ba na vɩn DƖ ni tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ laan daarɩ sɩ nɔɔna badaara mʋ na cwǝŋǝ ba zʋ. ⁷ Mʋ kʋ kuri Wɛ daa ta tiŋi dɛ dɩdoŋ, kʋ na lagɩ kʋ ta nɩ zɩm, sɩ nɔɔna wanɩ ba zʋ DƖ woro kʋm wʋ ba sin. Kʋntʋ, bɩna zanzan na kɛ tɩn, Wɛ dɛɛn ta pɛ Davidi * mʋ ta kʋlʋ dɩbam na maŋɩ dɩ́ ni tɩn o wɩ:

«Abam zɩm na ni Wɛ kwǝrǝ kam,

á yɩ zaŋɩ á digili á bɩcara.»

⁸ Zozwe * dɛɛn ya na sɩɩnɩ o ja dɩ́ nabaara bam o vu o zʋ Wɛ woro kʋm wʋ sɩ ba sin, Wɛ ya daa bá ŋɔɔnɩ siun dɛ dɩdoŋ taanɩ daga. ⁹ Kʋntʋ mʋ dɩ́ ye nɩ cwǝŋǝ daa ta wʋra zɩm, sɩ Wɛ nɔɔna na siun, nɩ DƖ tɩtɩ na sin da yarpɛ dɛ dɩm nɩ te tɩn. ¹⁰ Wʋlʋ maama na zʋ Wɛ woro kʋm wʋ tɩn, wʋntʋ wʋ́ sɩɩnɩ o na siun dɩ o tɩtʋŋa yam, nɩ Wɛ dɩ dɛɛn na sin dɩ DƖ tɩtʋŋa yam te tɩn. ¹¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ kwaanɩ-na á pa dɩ́ zʋ Wɛ woro kʋm wʋ sɩ dɩ́ na siun. Nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ zaŋɩ o vɩn Wɛ ni sɩ o joori Wɛ kwaga nɩ, nɩ dɩ́ nabaara bam dɛɛn na kɩ te tɩn.

¹² Wɛ taanɩ dɩm jɩgɩ ŋwɩa yɩ dɩ dana lanyɩranɩ. Dɩ jɩgɩ ni dɩ dwe sʋ-lɔŋɔ kʋlʋ na jɩgɩ niǝ yale tɩn. Dɩ maa waɩ dɩ zʋʋrɩ nɔɔnʋ wʋ dɩ pɔɔrɩ o joro dɩ o bɩcarɩ wǝǝnu maama daanɩ, yɩ dɩ daarɩ dɩ ye o swan dɩ o wʋbʋŋa maama na yɩ te tɩn. ¹³ Kʋlʋkʋlʋ bá wanɩ kʋ sǝgi Wɛ yigǝ nɩ. Woŋo kʋlʋ maama na wʋra tɩn yɩ jaja mʋ DƖ yigǝ nɩ. Kʋ yɩ dɩntʋ mʋ dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ ba dɩ́ zɩgɩ DƖ yigǝ nɩ dɩ́ ta kʋlʋ maama dɩ́ na kɩ tɩn.

Zezi Krisi dwe Wɛ kaanɩm yuu tiinǝ bam maama

¹⁴ Dɩbam nan jɩgɩ Wɛ kaanɩm yuutu o na yɩ kamunu o diini o vu o yi Wɛ-sɔŋɔ. Wʋm mʋ yɩ Wɛ Bu Zezi. Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa-na dɩ́ sɛ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm lanyɩranɩ dɩ́ zɩgɩ kǝŋkǝŋ. ¹⁵ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm kʋntʋ nan daɩ wʋlʋ na ba jɩgɩ dɩbam balʋ na bwǝnǝ tɩn ŋwaŋa. O tɩtɩ dɩ nan nɛ yaara dɩ maŋɩm woŋo maama wʋnɩ, nɩ dɩbam dɩ na nɛ maŋɩm te tɩn. Nan dɩ kʋntʋ dɩ, o ta wʋ kɩ lwarɩm. ¹⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa-na dɩ́ taá jɩgɩ baarɩ sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ yi Dam-fɔrɔ Tu Wɛ jǝŋǝ je, sɩ dɩ́ joŋi DƖ zaanɩ dɩm. Kʋntʋ mʋ Wɛ wʋ́ duri dɩ́ ŋwaŋa yɩ DƖ pa dɩbam zaanɩ, sɩ kʋ wanɩ kʋ zǝni dɩbam maŋa kalʋ dɩ́ na lagɩ tɩn.

5

¹ Wɛ kaanɩm yuutu maama yɩ ba yǝni ba lɩ-o o donnǝ nabiinǝ wʋnɩ mʋ, sɩ o taa tʋŋɩ o pa Wɛ ba ŋwaanɩ. O nan maŋɩ sɩ o taa maɩ pɛɛra dɩ vara mʋ o kaanɩ Baŋa-Wɛ, sɩ DƖ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba. ² O tɩtɩ dɩ nan na bwǝnǝ tɩn, o waɩ o jaanɩ o bɩcarɩ dɩ balʋ na yǝri Wɛ cɩga kam lanyɩranɩ yɩ ba tusi tɩn. ³ O nan na bwǝnǝ kʋntʋ tɩn, kʋ fɩn mʋ sɩ o kaanɩ Baŋa-Wɛ o tɩtɩ lwarɩm ŋwaanɩ, dɩ nɔɔna bam dɩ lwarɩm ŋwaanɩ.

⁴ Nɔɔn-nɔɔnʋ nan bá wanɩ o lɩ o tɩtɩ sɩ o taa yɩ Wɛ kaanɩm yuutu. Kʋ yɩ Wɛ mʋ wʋ́ kur-o, nɩnɛɛnɩ DƖ dɛɛn na puli DƖ kuri Aarɔn * te tɩn.

⁵ Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ Zezi Krisi dɩ na yɩ Wɛ kaanɩm yuutu te tɩn. Kʋ daɩ nɩ wʋm mʋ beeri zulǝ yam kʋntʋ o pa o tɩtɩ. Wɛ nan mʋ tagɩ dɩd-o DƖ wɩ:

«Nmʋ mʋ yɩ amʋ Bu,

yɩ zɩm amʋ dɩ jigi nmʋ Ko.»

⁶ Wɛ daa ta tagɩ DƖ tɔnɔ kʋm wʋnɩ jǝgǝ kadoŋ nɩ DƖ wɩ:

«Nmʋ wʋ́ ta n yɩ amʋ kaanɩm tu sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn,

nɩ Mɛlɩkisedɛkɩ *f1 * dɛɛn na yɩ te tɩn.»

⁷ Zezi na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ maŋa kalʋ tɩn, o tiini o loori Wɛ dɩ baarɩ yɩ o yi-na nuŋǝ, o na ye nɩ Wɛ wʋ́ wanɩ DƖ joŋ-o tʋʋnɩ wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. Wɛ ma sɛ o loro kʋm, o na tu o tɩtɩ yɩ o sɛ-DƖ lanyɩranɩ tɩn ŋwaanɩ. ⁸ Nan dɩ o na maŋɩ o yɩ Wɛ Bu tɩn dɩ, o na yaarɩ te tɩn mʋ pɛ o lwarɩ Wɛ ni sɛɛm na yɩ te tɩn. ⁹ O nan na kɩ kʋlʋ maama Wɛ na lagɩ o ti tɩn, o laan waɩ o vrɩ balʋ maama na sɛ o ni tɩn o pa ba na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. ¹⁰ Wɛ ma brɩ nɩ o sɩɩnɩ o yɩ DƖ kaanɩm yuutu, nɩ Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn na yɩ te tɩn.

Cʋ-na á tɩtɩ sɩ á yɩ yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm

¹¹ Amʋ ya jɩgɩ wǝǝnu zanzan mʋ sɩ a ta a brɩ abam kʋntʋ laŋa nɩ, kʋ nan tiini kʋ cana sɩ a pa á ni kʋ kuri, bɛŋwaanɩ abam laan jɩgɩ yawɔrɔ mʋ yɩ á bá wanɩ á ni kʋ kuri lɩla. ¹² Kʋ na daɩ kʋntʋ ŋwaanɩ, kantʋ maŋa kam nɩ abam laan ya wʋ́ ta yɩ balʋ na maŋɩ sɩ á taá jɩgɩ Wɛ nɔɔna á zaasɩ tɩn mʋ. Kʋ nan na yɩ cɩga, kʋ fɩn mʋ sɩ nɔɔna mʋ joori ba brɩ abam Wɛ taanɩ dɩm dayigǝ wo-mwaalʋ tɩm. Abam nyɩ dɩ biǝ balʋ ta na wʋ yi sɩ ba di wʋdiu kʋlʋ na duunǝ tɩn, yɩ á maŋɩ sɩ á taá ŋɔgɩ yɩla mʋ nɩ bu-balɛ te. ¹³ Balʋ na jɩgɩ bu-balɛ wʋbʋŋa kʋntʋ tɩn, kʋ brɩ nɩ ba ta yǝri kʋlʋ na maŋɩ dɩ kʋlʋ na wʋ maŋɩ tɩn daanɩ. ¹⁴ Kʋ daarɩ balʋ wʋbʋŋa na bɩgɩ dɩ Wɛ cɩga kam tɩn mʋ di wʋdiu kʋlʋ na duunǝ tɩn. Bantʋ mʋ yǝni ba tɔgɩ Wɛ cɩga kam, yɩ ba waɩ ba kuri wǝǝnu tɩlʋ na lana yɩ tɩ maŋɩ sɩ ba kɩ tɩn, ba daarɩ tɩlʋ na wʋ maŋɩ tɩn.

6

¹ Nan pa-na dɩ́ kɛ wǝǝnu tɩlʋ ba na maŋɩ ba da yigǝ ba brɩ abam Zezi Krisi cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ zaasɩ wǝǝnu tɩlʋ na wʋ́ pa dɩ́ wʋbʋŋa bɩ Wɛ cɩga kam wʋnɩ tɩn. Abam daa wʋ maŋɩ sɩ á joori á puli Wɛ taanɩ dɩm zaasɩm, bɛŋwaanɩ á maŋɩ á zaasɩ á na wʋ́ lǝni á wʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩlʋ na jɩgɩ abam tɩ ve tʋʋnɩ wʋnɩ tɩn, dɩ á na wʋ́ kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn. ² Á maŋɩ á zaasɩ ba na wʋ́ miisi nɔɔna na wʋnɩ te tɩn woŋo, kʋ wǝli dɩ ba na wʋ́ zi ba jɩa nɔɔna baŋa nɩ ba warɩ Wɛ ba ŋwaanɩ te tɩn, yɩ á kwǝri á zaasɩ twa na wʋ́ bi te tɩn, kʋ wǝli dɩ Wɛ na wʋ́ ba DƖ di nabiinǝ sarɩya DƖ ma kweeli te tɩn. ³ Á nan pa-na dɩ́ gaalɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ dɩ́ kɛ, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ kwaanɩ dɩ́ vu yigǝ, sɩ Wɛ wʋ́ zǝni dɩbam yɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ vu yigǝ.

⁴ Kʋ na yɩ balʋ na maŋɩ ba sɛ Wɛ cɩga kam tɩn, ba na paalɩ ba yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm, nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá wanɩ o joori o dɩ-ba ka wʋnɩ. Bantʋ maŋɩ ba na Wɛ pooni dɩm, yɩ ba lwarɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ Wɛ na pɛ tɩn na yɩ te tɩn. Ba maŋɩ ba na Wɛ Joro * kʋm dam. ⁵ Ba maŋɩ ba lwarɩ Wɛ taanɩ dɩm na ywǝmmǝ te tɩn, yɩ ba nɛ Wɛ paarɩ dɩlʋ na lagɩ dɩ ba tɩn dam na yɩ te tɩn. ⁶ Nɔɔna bantʋ dwi na yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm, nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá wanɩ o pa ba lǝni ba wʋ ba daa ta tɔgɩ Wɛ, bɛŋwaanɩ kʋ nyɩ nɩnɛɛnɩ bam tɩtɩ mʋ joori ba pa Wɛ Bu Zezi tʋʋn-dagara * kam yuu nɩ ba gʋ yɩ ba paɩ nɔɔna mwan-o te.

⁷ Kʋ nyɩ dɩ dʋa na nɩa lanyɩranɩ nɔɔnʋ kara nɩ te tɩn mʋ. Tɩga kam na nyɔgɩ dʋ-na bam yɩ ka daarɩ ka kɩ wʋdiiru lanyɩranɩ ka pa balʋ na dugi ka baŋa nɩ tɩn, Wɛ wʋ́ kɩ tɩga kam kʋntʋ lanyɩranɩ. ⁸ Kʋ daarɩ tɩga kam na nuŋi sabarɩ dɩ wo-kʋrrʋ yɩranɩ mʋ, kʋ brɩ nɩ ka yɩ kafɛ mʋ, yɩ fɩnfɩɩn na wǝli da Wɛ wʋ́ cɔgɩ-ka DƖ yagɩ, yɩ kʋ tiim nɩ baá zwɛ-ka dɩ mini mʋ.

⁹ A badon-sonnu-ba, dɩbam na maŋɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ kʋntʋ dɩ, dɩ́ jɩgɩ abam cɩga nɩ á tɔgɩ cwǝ-ŋʋŋa kalʋ na wʋ́ pa á na vrɩm tɩn. ¹⁰ Wɛ yɩ cɩga tu mʋ. DƖ nan bá swe á na maŋɩ á tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna yalʋ tɩn. DƖ ta bá swe á na soe-DƖ lanyɩranɩ yɩ á tʋŋɩ á wǝli DƖ nɔɔna bam kʋ ba kʋ yi zɩm maama tɩn. ¹¹ Amʋ nan na tiini a lagɩ kʋlʋ tɩn mʋ yɩ sɩ abam maama kwaanɩ á tɔgɩ Wɛ lanyɩranɩ kʋ vu kʋ yi kweelim, sɩ á laan na kʋlʋ maama á na jɩgɩ tɩɩna sɩ á na Wɛ tee nɩ tɩn. ¹² Á nan yɩ pa yawɔrɔ zʋ abam. Á lwǝni-na balʋ na fɔgɩ ba zɩgɩ dɩ pu-dɩa yɩ ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn. Bantʋ laan mʋ wʋ́ ba ba joŋi wo-laarʋ tɩlʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ pa-ba tɩn.

Wɛ bá fɔgɩ DƖ lǝni DƖ na goni ni sɩ DƖ kɩ kʋlʋ tɩn

¹³ Wɛ dɛɛn na goni DƖ ni dɩm dɩ Abraham * tɩn, kʋ yɩ DƖ dugi dɩ DƖ tɩtɩ mʋ, bɛŋwaanɩ woŋo daa tǝrǝ kʋ na dwe-DƖ sɩ DƖ du dɩ kʋ. ¹⁴ Wɛ goni DƖ ni dɩm dɩd-o DƖ wɩ:

«Amʋ wʋ́ kɩ nmʋ lanyɩranɩ,

yɩ aá pa n dwi puli zanzan.»

¹⁵ Wɛ na dugi kʋntʋ tɩn, Abraham dɛɛn ma vɔ pu-dɩa o cǝgi taan, yɩ o laan ba o na Wɛ na goni DƖ ni dɩm sɩ DƖ pa-o kʋlʋ tɩn.

¹⁶ Kʋ na yɩ nabiinǝ na yǝni ba du durǝ, baá ma kʋlʋ na dwe-ba tɩn yɩrɩ mʋ ba du, sɩ kʋ brɩ nɩ ba taanɩ dɩm yɩ cɩga, sɩ bʋbwɛa daa ta tǝrǝ. ¹⁷ Kʋ nan na yɩ Wɛ na goni DƖ ni dɩm dɩ balʋ tɩn, DƖ dɩ lagɩ sɩ ba lwarɩ lanyɩranɩ nɩ DƖ bá fɔgɩ DƖ yiri DƖ ni dɩm. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ DƖ dugi durǝ DƖ wǝli dɩ DƖ ni-gonim dɩm. ¹⁸ Wɛ na ba fɔɛ vwan tɩn ŋwaanɩ, wǝǝnu tɩm kʋntʋ tɩle bá wanɩ tɩ lǝni. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩbam balʋ na kɩ dɩ́ tɩtɩ Wɛ jɩŋa nɩ tɩn wʋ́ tiini dɩ́ zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ pu-dɩa, sɩ dɩ́ taá jɩgɩ tɩɩna nɩ dɩ́ wʋ́ na kʋlʋ Wɛ na tiŋi sɩ DƖ pa dɩbam tɩn. ¹⁹ Tɩɩna yam dɩ́ na jɩgɩ Wɛ tee nɩ kʋntʋ tɩn tiini ya dana, yɩ ya bá wanɩ ya cɔgɩ. Ya maa paɩ dɩ́ wʋbʋŋa tigi jǝgǝ dɩdʋa, yɩ ya paɩ dɩ́ yi Wɛ tɩtɩ jǝŋǝ je mɛ na cɩgɩ dɩ gɔrɔ sɩ nabiinǝ yɩ zʋ tɩn. ²⁰ Zezi nan mʋ maŋɩ o da yigǝ o zʋ jǝgǝ kam kʋntʋ dɩbam ŋwaanɩ. Wʋntʋ mʋ jigi Wɛ kaanɩm yuutu sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn, nɩ Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn na yɩ te tɩn.

7

Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn yɩ pɛ mʋ yɩ o ta yɩ Wɛ kaanɩm tu

¹ A laan lagɩ a ŋɔɔnɩ Mɛlɩkisedɛkɩ woŋo mʋ a brɩ abam. Wʋntʋ dɛɛn yɩ Salɛm tiinǝ pɛ mʋ, yɩ o kwǝri o yɩ Yuutu Baŋa-Wɛ kaanɩm tu. Abraham * na kɩ jara o wanɩ pwa yɩ o laan ma joori maŋa kalʋ tɩn, mʋ Mɛlɩkisedɛkɩ jeer-o cwǝŋǝ nɩ o sɔɔlɩ Wɛ o pa-o. ² Abraham laan ma kwe wǝǝnu tɩlʋ maama o na nɛ jara yam je nɩ tɩn o cɛ kuni fugǝ, o kwe kuni bɩdwɩ dɩm o pa Mɛlɩkisedɛkɩ. Mɛlɩkisedɛkɩ yɩrɩ dɩm kuri mʋ yɩ pɛ wʋlʋ na yɩ ‹Cɩga Tu› tɩn. Kʋ wǝli da, o na yɩ Salɛm pɛ tɩn, kʋ dɩ kuri mʋ yɩ ‹Yazurǝ Pɛ›. ³ Dɩbam nan wʋ ni Mɛlɩkisedɛkɩ ko dɩ o nu ŋwa, yɩ dɩ́ yǝri o kuri na puli mɛ tɩn. Dɩ́ nan yǝri o lʋra dɛ dɩ o tʋʋnɩ maŋa. Kʋntʋ mʋ pɛ o nyɩ dɩ Wɛ Bu Zezi, yɩ o yɩ Wɛ kaanɩm tu sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

⁴ Bʋŋɩ-na á nii Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn na yɩ kamunu te tɩn. Dɩbam nabaarʋ Abraham dɛɛn ma cɛ wǝǝnu tɩlʋ o na nɛ jara yam je nɩ tɩn kuni fugǝ, yɩ o lɩ kuni bɩdwɩ o pa-o. ⁵ Kʋ na yɩ balʋ na nuŋi Leevi * dwi dɩm wʋnɩ yɩ ba yɩ Wɛ kaanɩm tiinǝ tɩn, Wɛ ni dɩm pɛ-ba cwǝŋǝ sɩ ba joŋi kuni kuri fugǝ wʋnɩ kuni bɩdwɩ dɩm ba donnǝ Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam tee nɩ woŋo maama wʋnɩ, yɩ bantʋ dɩ nan yɩ Abraham dwi tiinǝ mʋ. ⁶ Mɛlɩkisedɛkɩ nan wʋ nuŋi Leevi dwi dɩm wʋnɩ. Nan dɩ kʋntʋ dɩ, o ta joŋi o wǝǝnu tǝri Abraham tee nɩ. O ma daarɩ o sɔɔlɩ Wɛ o pa Abraham, yɩ Abraham nan ya mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ na goni DƖ ni dɩd-o tɩn. ⁷ Kʋ nan ba jɩgɩ bʋbwɛa nɩ, nɔɔnʋ na sɔɔlɩ Wɛ o pa o doŋ, wʋntʋ mʋ yɩ kamunu o dwe o na sɔɔlɩ o pa wʋlʋ tɩn.

⁸ Wɛ kaanɩm tiinǝ balʋ na nuŋi Leevi dwi dɩm wʋnɩ tɩn dɛɛn yǝni ba joŋi ba wǝǝnu tǝri mʋ, bantʋ nan yɩ balʋ na tʋ tɩn mʋ. Kʋ daarɩ kʋ nan na yɩ Mɛlɩkisedɛkɩ, wʋntʋ ŋwɩ mʋ taan, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ te tɩn. ^9-10 Abraham na cɛ o wǝǝnu yɩ o pa Mɛlɩkisedɛkɩ o tǝri tɩn, ba ta wʋ lʋgɩ Leevi, yɩ o nan wʋ o nabaarʋ Abraham jana kam wʋnɩ. Leevi nan mʋ yɩ wʋlʋ dwi tiinǝ na jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ ba joŋi ba wǝǝnu tǝri ba donnǝ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam tee nɩ tɩn. Nan dɩ kʋntʋ dɩ, kʋ nyɩ dɩ Leevi tɔgɩ Abraham ŋwaanɩ mʋ o pa Mɛlɩkisedɛkɩ o tǝri.

¹¹ Wɛ dɛɛn tɔgɩ Leevi dwi tiinǝ kaanɩm * dɩm ŋwaanɩ mʋ DƖ pa DƖ cullu tɩm Yisɩrayɛlɩ tiinǝ. Bantʋ nan na yǝni ba kaanɩ Baŋa-Wɛ te tɩn ya na maŋɩ fasɩ, Wɛ ya daa bá kuri kaanɩm tu wʋdoŋ wʋlʋ na daɩ Leevi dwi tu tɩn. Wɛ nan kuri wʋlʋ na yɩ kaanɩm tu nɩ Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn na yɩ te tɩn, yɩ o wʋ nuŋi Aarɔn * dwi dɩm wʋnɩ. ¹² Kʋntʋ, Wɛ na lǝni DƖ kaanɩm tu dwi dɩdoŋ wʋnɩ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ DƖ cullu tɩm dɩ tɔgɩ tɩ lǝni mʋ. ^13-14 Taanɩ dɩntʋ maama nan brɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi woŋo mʋ. Wʋntʋ daɩ Leevi dwi tu. Dɩ́ ye nɩ ba lʋg-o Zuda * dwi dɩm wʋnɩ mʋ. Dwi dɩm kʋntʋ wʋnɩ nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ fɔgɩ o ji Wɛ kaanɩm tu. Kʋ na yɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na kɩ Moyisi * jɩŋa nɩ tɩn, tɩ wʋ pɛ Zuda dwi tiinǝ cwǝŋǝ sɩ ba ji Wɛ kaanɩm tiinǝ.

Wɛ lǝni kaanɩm tu wʋdoŋ mʋ, sɩ o taa nyɩ nɩ Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn na yɩ te tɩn

¹⁵ Dɩ́ nan sɩɩnɩ dɩ́ lwarɩ jaja nɩ Wɛ lǝni kaanɩm tu wʋdoŋ mʋ, o na nyɩ dɩ Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn na yɩ te tɩn. ¹⁶ Zezi na jigi Wɛ kaanɩm tu te tɩn wʋ tɔgɩ dwi dɩm cullu tɩm ŋwaanɩ, kʋ tɔgɩ o ŋwɩa kalʋ tʋʋnɩ na ba jɩgɩ dam ka baŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. ¹⁷ Wɛ nan tagɩ o taanɩ DƖ wɩ:

«Nmʋ mʋ wʋ́ ta n yɩ amʋ kaanɩm tu sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn,

nɩ Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn na yɩ te tɩn.»

¹⁸ Kʋ ma brɩ nɩ Wɛ yagɩ cwǝ-doŋǝ kam mʋ, ka na bwǝnǝ yɩ ka ba zǝni nɔɔna tɩn ŋwaanɩ. ¹⁹ Cullu tɩlʋ Wɛ na kɩ Moyisi * jɩŋa nɩ tɩn warɩ tɩ pa nɔɔna maŋɩ fasɩ Wɛ yigǝ nɩ. Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, dɩ́ laan jɩgɩ tɩɩna lanyɩranɩ dɩ Wɛ na tiŋi cwǝ-laa kalʋ DƖ pa dɩbam sɩ dɩ́ ma wanɩ dɩ́ tɔgɩ-ka dɩ́ vu dɩ́ yi DƖ te tɩn.

²⁰ Wɛ nan dugi durǝ mʋ DƖ wǝli da. Leevi * dwi tiinǝ bam dɛɛn nan na jigi Wɛ kaanɩm tiinǝ tɩn, DƖ wʋ dugi durǝ kam kʋntʋ doŋ dɩ ba. ²¹ Kʋ daarɩ, Zezi nan na jigi Wɛ kaanɩm tu tɩn, Wɛ dugi durǝ mʋ dɩd-o DƖ wɩ:

«Amʋ Yuutu Baŋa-Wɛ mʋ dugi a durǝ,

yɩ a bá fɔgɩ a za a ni.

Nmʋ wʋ́ ta n yɩ amʋ kaanɩm tu sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

²² Wɛ na dugi DƖ durǝ kam kʋntʋ tɩn, kʋ brɩ nɩ Zezi ŋwaanɩ mʋ DƖ tiŋi cwǝ-laa DƖ pa dɩbam, yɩ kantʋ garɩ cwǝ-doŋǝ kam.

²³ Kʋ na yɩ Leevi dwi tiinǝ balʋ dɛɛn na yɩ Wɛ kaanɩm tiinǝ tɩn, ba yɩ zanzan, tʋʋnɩ na yǝni dɩ jaanɩ-ba yɩ ba lǝni daanɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. ²⁴ Kʋ daarɩ Zezi mʋ yɩ wʋlʋ na jɩgɩ ŋwɩa sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan daa bá lǝni o yuu nɩ o ji Wɛ kaanɩm tu. ²⁵ Kʋntʋ tɩn, o waɩ o vrɩ balʋ na tɔgɩ o ŋwaanɩ ba yi Wɛ te tɩn maŋa maama, o na jɩgɩ ŋwɩa kalʋ na ba ti yɩ o loori Wɛ o pa-ba tɩn ŋwaanɩ.

²⁶ Zezi nan mʋ yɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋlʋ na maŋɩ tɩn dɩbam ŋwaanɩ. O jɩgɩ wʋ-poŋo, o yɩ nɔn-ŋʋm Wɛ yigǝ nɩ, o ba jɩgɩ lwarɩm. Wɛ ma lɩ-o nɔn-balwaarʋ tɩtarɩ nɩ, yɩ DƖ zǝŋ-o DƖ ja DƖ di wɛyuu DƖ sɔŋɔ nɩ. ²⁷ Kʋ na yɩ Wɛ kaanɩm yuu tiinǝ bam dɛɛn na yɩ te tɩn, dɛ maama ba yǝni ba kaanɩ Baŋa-Wɛ mʋ sɩ DƖ yagɩ ba tɩtɩ lwarɩm DƖ ma cɛ-ba, yɩ ba laan daarɩ ba kaanɩ Wɛ ba donnǝ bam dɩ lwarɩm ŋwaanɩ. Kʋ nan na yɩ Zezi, wʋntʋ kwe o tɩtɩ mʋ o ma kaanɩ Wɛ kuni bɩdwɩ yɩranɩ, yɩ kʋntʋ jɩgɩ kuri sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ²⁸ Cullu tɩlʋ Wɛ na kɩ Moyisi jɩŋa nɩ tɩn pa nabiinǝ jiri Wɛ kaanɩm yuu tiinǝ yɩ ba daa ta bwǝnǝ mʋ. Kʋ nan na yɩ Wɛ ni-gonim dɩlʋ DƖ na dugi durǝ dɩ ŋwaanɩ tɩn, dɩntʋ laan mʋ lǝni Moyisi cullu tɩm yuu nɩ, yɩ dɩ pa Wɛ tɩtɩ Bu wʋm ji DƖ kaanɩm yuutu wʋlʋ na maŋɩ fasɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

8

Zezi Krisi mʋ yɩ Wɛ ni-dʋʋrɩ dɩm kaanɩm yuutu

¹ Taana yantʋ maama wʋnɩ taanɩ dɩlʋ na yɩ kamunu tɩn mʋ yɩ sɩ dɩbam jɩgɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm kʋntʋ doŋ. Wʋntʋ mʋ je Wɛ-sɔŋɔ nɩ, Dam-Paŋwa Tu Wɛ paarɩ jangɔŋɔ kʋm jazɩm nɩ. ² O maa wʋ Wɛ di-laa cɩga cɩga wʋnɩ o tʋŋɩ o pa-DƖ. Jǝgǝ kam kʋntʋ yɩ Yuutu Baŋa-Wɛ tɩtɩ sɔŋɔ mʋ, kʋ daɩ lʋgʋ baŋa vwe * dɩlʋ nabiinǝ na pugi sɩ ba taa zuli-DƖ da tɩn.

³ Wʋlʋ maama na yɩ Wɛ kaanɩm yuutu tɩn tɩtʋŋɩ yɩ sɩ o taa maɩ pɛɛra dɩ vara mʋ o kaanɩ Baŋa-Wɛ. Dɩbam Wɛ kaanɩm yuutu Zezi dɩ nan maŋɩ sɩ o taa jɩgɩ kʋlʋ o na wʋ́ pa Wɛ tɩn. ⁴ Zezi nan ya ta na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ, o bá ta yɩ Wɛ kaanɩm tu. Bɛŋwaanɩ Wɛ kaanɩm tiinǝ maŋɩ ba wʋ lʋgʋ baŋa nɩ, yɩ ba yǝni ba maɩ pɛɛra ba ma kaanɩ Wɛ, kʋ maŋɩ dɩ Moyisi * cullu tɩm na brɩ te tɩn. ⁵ Bantʋ na yǝni ba tʋŋɩ ba pa Wɛ te tɩn yɩ wǝǝnu tɩlʋ na wʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn nyɩnyʋgʋ dɩ tɩ luluŋu mʋ. Moyisi dɛɛn na lagɩ o pu vwe dɩlʋ nɔɔna na wʋ́ ta paɩ Wɛ zulǝ dɩ wʋnɩ tɩn, Wɛ dɛɛn brɩ-o o na wʋ́ kɩ te, yɩ DƖ ta DƖ wɩ: «Kwaanɩ n kɩ wǝǝnu tɩm maama sɩ tɩ taa nyɩ nɩ amʋ na maŋɩ a brɩ-m piu kʋm yuu nɩ te tɩn.»

⁶ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, Zezi na tʋŋɩ o pa Wɛ te tɩn tiini kʋ jɩgɩ kuri lanyɩranɩ kʋ dwe kaanɩm tiinǝ bam tɩtʋŋa yam maama, nɩ ni-dʋʋrɩ dɩlʋ Wɛ na tɔgɩ Zezi ŋwaanɩ DƖ go DƖ pa dɩbam tɩn na lana dɩ dwe dayigǝ ni-gonim dɩm na yɩ te tɩn. Bɛŋwaanɩ Wɛ na goni ni-dʋʋrɩ dɩm sɩ DƖ pa dɩbam kʋlʋ tɩn tiini kʋ lana kʋ dwe DƖ ni-doori dɩm. ⁷ Dayigǝ ni dɩlʋ Wɛ na goni DƖ pa DƖ nɔɔna bam tɩn ya na maŋɩ fasɩ, DƖ ya daa bá go ni dɩdoŋ DƖ lǝni dɩntʋ yuu nɩ. ⁸ Wɛ dɛɛn nan brɩ nɩ DƖ nɔɔna bam kɩ ba tusi mʋ. Kʋntʋ mʋ DƖ tagɩ DƖ wɩ:

«Maŋa maa bɩɩna, yɩ amʋ wʋ́ go ni-dʋʋrɩ a pa a nɔɔna bam,

kʋ nan yɩ Yisɩrayɛlɩ * dwi tiinǝ dɩ Zuda * dwi tiinǝ bam maama mʋ.

⁹ Ni-dʋʋrɩ dɩntʋ bá ta nyɩ dɩ dayigǝ ni dɩlʋ amʋ na goni a pa ba nabaara bam

maŋa kalʋ a na jaanɩ ba jɩŋa a pa ba nuŋi Ezipi * tɩʋ kʋm wʋnɩ tɩn.

Bantʋ dɛɛn wʋ sɛ ba tɔgɩ ni dɩlʋ amʋ na goni dɩ ba tɩn.

Kʋntʋ mʋ pa a yigǝ daa tǝri ba wʋnɩ.»

Mʋ Yuutu Baŋa-Wɛ na tagɩ kʋlʋ tɩn.

DƖ daa ta ma ta DƖ wɩ:

¹⁰ «Kantʋ maŋa kam na kɛ,

amʋ wʋ́ go ni a pa Yisɩrayɛlɩ dwi tiinǝ bam nɩ:

‹Amʋ wʋ́ pa a ni-taana yam zʋ ba wʋbʋŋa,

yɩ a pa ya pǝni ba bɩcara nɩ.

Amʋ wʋ́ ta yɩ ba Tu Wɛ,

yɩ ba dɩ wʋ́ ta yɩ amʋ nɔɔna.

¹¹ Bantʋ nabwǝnǝ dɩ ba dɩdɛɛra maama wʋ́ lwarɩ amʋ na yɩ wʋlʋ tɩn.

Ba wʋlʋwʋlʋ daa wʋ maŋɩ sɩ o brɩ o doŋ nɩ amʋ mʋ yɩ ba Yuutu.

¹² Maŋa kam kʋntʋ nɩ amʋ wʋ́ duri ba ŋwaŋa dɩ ba lwarɩm dɩm,

yɩ a daa bá guli ba kǝm-balwaarʋ tɩm.› »

¹³ Wɛ na ŋɔɔnɩ DƖ ni-dʋʋrɩ dɩm taanɩ kʋntʋ doŋ tɩn, kʋ brɩ nɩ DƖ dayigǝ ni dɩm laan jigi ni-doori mʋ. Woŋo kʋlʋ nan na doori yɩ kʋ wʋra kʋ cɔgɩ tɩn lagɩ kʋ kɛ lele mʋ.

9

Nɔɔna na zuli Wɛ te lʋgʋ baŋa vwe dɩm wʋnɩ tɩn

¹ A lagɩ a ta dayigǝ ni-gonim dɩm dɩ nɔɔna na tɔgɩ dɩ ŋwaanɩ ba zuli Wɛ te tɩn woŋo mʋ. Kʋ yɩ nabiinǝ mʋ pugi vwe * lʋgʋ baŋa nɩ sɩ ba taa zuli Wɛ da, yɩ cullu brɩ ba na wʋ́ ta zuli-DƖ te tɩn. ² Vwe dɩm kʋntʋ wʋ nan cɛ di sɩle mʋ. Dɩ kwaga digǝ kam yɩrɩ mʋ ‹Wɛ-di-laa *›, yɩ ka jɩgɩ min-zwǝn-kamunu. Taabʋlʋ maa zɩgɩ da, yɩ dɩpɛ dɩlʋ na yɩ Wɛ nyɩm tɩn tigi kʋ baŋa nɩ. ³ Yigǝ digǝ dɩ maa wʋra, ka yɩrɩ mʋ ‹Wɛ-di-laa cɩga cɩga›, yɩ ba lǝ gar-jalɩ ba ma cɩ-ka. ⁴ Kaanɩm bimbim maa zɩgɩ da, dɩ yɩ sǝbu-sɩŋa mʋ ba mɛ ba zi, dáanɩ mʋ ba zwɛ wǝǝnu tɩlʋ lwǝm na ywǝmmǝ tɩn ba pa-DƖ. Wɛ ni-gonim daka kam dɩ maa wʋra ba na mɛ sǝbu-sɩŋa ba ma zi-ka. Ka wʋ kʋm maa jɩgɩ sǝbu-sɩŋa zʋŋa, ka dɩ wʋ na jɩgɩ wʋdiu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ ‹Maanɩ *› tɩn. Nacǝgǝ kalʋ na yɩ Aarɔn * nyɩm yɩ ka dɛɛn puli vɔɔrʋ tɩn dɩ maa wʋ daka kam wʋnɩ, kʋ wǝli dɩ kandwa-pɩlɛ sɩle Wɛ cullu tɩm na pʋpʋnɩ sɩ baŋa nɩ tɩn. ⁵ Ba dɛɛn ma kɩ malɛsɩ * sɩle nyɩnyʋgʋ ba zɩgɩ da, yɩ sɩ vwana yam kwǝli daka kam baŋa, mʋ jǝgǝ kalʋ Wɛ na saarɩ nabiinǝ lwarɩm da tɩn. Malɛsɩ sɩm nyɩnyʋgʋ kʋm brɩ nɩ Baŋa-Wɛ mʋ wʋ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ dɩ DƖ paarɩ-zulǝ yam.

Kʋ nan daɩ lele kʋntʋ mʋ a lagɩ sɩ a ŋɔɔnɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ taanɩ zanzan a brɩ abam.

⁶ Vwe dɩm dɩ dɩ wʋ wǝǝnu tɩm na fɔgɩ tɩ kwɛ kʋntʋ tɩn, Wɛ kaanɩm tiinǝ bam yǝni ba zʋʋrɩ kwaga digǝ kam wʋ dɛ maama mʋ ba tʋŋɩ ba paɩ Wɛ. ⁷ Kʋ nan na yɩ yigǝ digǝ kam, Wɛ kaanɩm yuutu wʋm yɩranɩ mʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ o zʋ ka wʋ bɩdwɩ bɩm maama wʋnɩ. Wʋntʋ nan na lagɩ o zʋ, o maŋɩ sɩ o ja varɩm jana mʋ o zʋ o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ o tɩtɩ tusim dɩ nɔɔna bam dɩ tusim ŋwaanɩ, sɩ Wɛ yagɩ DƖ ma cɛ-ba.

⁸ Kʋntʋ, Wɛ Joro * kʋm laan brɩ dɩbam nɩ, maŋa kalʋ dayigǝ vwe dɩm ya ta na zɩgɩ tɩn, cwǝŋǝ dɛɛn ya tǝrǝ sɩ nɔɔna wanɩ ba zʋ Wɛ-di-laa cɩga cɩga kam wʋnɩ. ⁹ Kʋ maa yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ kʋ na brɩ dɩbam zɩm wǝǝnu tɩm na yɩ te tɩn. Kʋ brɩ nɩ pɛɛra dɩ vara balʋ maama nabiinǝ na kwe ba ma kaanɩ Wɛ tɩn bá wanɩ ya pa wʋlʋ na mɛ-ya o ma zuli Wɛ tɩn bɩcarɩ kwɛ fasɩ dɩ Wɛ. ¹⁰ Ba zaasɩ-ba wǝǝnu tɩlʋ ba na wʋ́ di yɩ ba nyɔ tɩn, dɩ n na wʋ́ kɩ te sɩ n ta n yɩ lanyɩranɩ tɩn cullu mʋ. Tɩ maama nan yɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu cullu mʋ, yɩ tɩ jɩgɩ kuri sɩ kʋ taa ve maŋa kam Wɛ na wʋ́ fɔgɩ DƖ tiŋi DƖ cwǝ-dʋŋa kam tɩn yɩranɩ má mʋ.

Zezi Krisi na pɛ dɩ́ na cwǝŋǝ sɩ dɩ́ zuli Wɛ te tɩn

¹¹ Zezi Krisi laan mʋ nan tu o ji kaanɩm yuutu dɩbam ŋwaanɩ. Kʋ ma pa dɩ́ joŋi o ŋwɩ-dʋŋa wo-laarʋ tɩlʋ na maŋɩ tɩ wʋra tɩn. Zezi na zʋ Wɛ te dɩbam ŋwaanɩ tɩn, kʋ yɩ Wɛ-sɔŋɔ cɩga cɩga mʋ o zʋa, yɩ kʋntʋ tiini kʋ lana kʋ dwe lʋgʋ baŋa vwe * dɩm. O na zʋ mɛ tɩn daɩ vwe dɩlʋ nabiinǝ na pugi tɩn. ¹² O ma vu o zʋ Wɛ-di-laa * kʋm wʋnɩ. Kʋ yɩ bɩdwɩ yɩranɩ mʋ o zʋa, maŋa kalʋ na ba ti tɩn ŋwaanɩ. O nan wʋ mɛ bʋbalɩ naa nabalɩ jana o zʋ o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ. Kʋ yɩ o tɩtɩ jana mʋ o mɛ o ŋwɩ dɩbam lwarɩm jɩnɩ, yɩ o vrɩ dɩbam lwarɩm wʋnɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ¹³ Wɛ ni-doori dɩm brɩ nɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na cɔgɩ culu tɩn, ba maŋɩ sɩ ba ma bʋnɩ dɩ nabɛ jana mʋ dɩ na-pwala kalʋ ba na zwɛ tɩn tɩntwarɩm ba misi nɔɔnʋ wʋm yɩra nɩ. Ba na kɩ kʋntʋ mʋ, kʋʋ́ kwɛ nɔɔnʋ wʋm sɩ kʋ maŋɩ dɩ cullu tɩm na brɩ te tɩn. ¹⁴ Vara jana na waɩ nɔɔna ka kwɛ tɩn, Zezi na tɩgɩ yɩ o jana kam nuŋi tɩn, kʋ bá tiini kʋ fɔgɩ nɔɔna kʋ kwɛ dɩ Wɛ kʋ dwǝni na? Zezi tɔgɩ Wɛ Joro * kʋlʋ na wʋra sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn ŋwaanɩ o ji kaanɩm * dɩlʋ na lana fasɩ tɩn Wɛ yigǝ nɩ. O na kaanɩ Baŋa-Wɛ dɩbam ŋwaanɩ kʋntʋ tɩn, kʋ ma pa dɩ́ bɩcara kwɛ fasɩ dɩ kǝm-balwaarʋ tɩlʋ ya na jɩgɩ dɩbam tɩ ve tʋʋnɩ wʋnɩ tɩn, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ zuli Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ.

¹⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ Zezi mʋ yɩ wʋlʋ Wɛ na dɛ o ŋwaanɩ DƖ tiŋi DƖ ni-dʋʋrɩ dɩm dɩ nabiinǝ tɩn. O na sɛ o tɩ o ma ŋwɩ ba lwarɩm jɩnɩ tɩn, o waɩ o vrɩ-ba dɩ ba na kɩ kʋlʋ ba cɔgɩ Wɛ dayigǝ ni-gonim dɩm tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ balʋ maama Wɛ na kuri sɩ ba taa yɩ DƖ biǝ tɩn waɩ ba joŋi DƖ wo-laarʋ tɩlʋ na ba ti tɩn, nɩ DƖ na goni ni sɩ DƖ pa-ba te tɩn.

^16-17 Kʋ nyɩ dɩ nɔɔnʋ na pɛ ni nɩ, o na tɩga o daarɩ, ba na wʋ́ cɛ o wǝǝnu te tɩn mʋ. Maŋa kalʋ o ta na ŋwɩ tɩn, o ni dɩm kʋntʋ ba jɩgɩ kuri. Kʋ daarɩ o nan na tɩga, ba laan wʋ́ cɛ o wǝǝnu tɩm sɩ kʋ maŋɩ dɩ o ni dɩm na tagɩ te tɩn. ¹⁸ Kʋntʋ, Wɛ na goni DƖ dayigǝ ni dɩm DƖ pa DƖ nɔɔna bam tɩn, ba mɛ vara jana mʋ ba ma brɩ nɩ DƖ ni-gonim dɩm jɩgɩ kuri. ¹⁹ Moyisi * dɛɛn tɔɔlɩ Wɛ niǝ yam maama na yɩ te tɩn mʋ o brɩ Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam. O laan ma kwe nabalɩ dɩ bʋbalɩ jana o wǝli dɩ na, yɩ o kwe daa, ka yɩrɩ mʋ ‹Yisopi›, o vɔ gungun-sʋŋʋ ka ni nɩ o lu jana kam wʋnɩ o ma misi tɔnɔ kʋlʋ Wɛ niǝ yam na pʋpʋnɩ kʋ wʋnɩ tɩn baŋa nɩ, yɩ o daarɩ o misi Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam maama yɩra nɩ. ²⁰ O dɛɛn na kɩ kʋntʋ tɩn, o ma ta dɩ ba o wɩ: «Jana kantʋ brɩ nɩ Wɛ ni-gonim dɩm jɩgɩ kuri sɩ á taá tɔgɩ-dɩ.»

²¹ Moyisi daa ta ma kwe jana kam o ma misi vwe dɩm dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ dɩ wʋnɩ yɩ ba ma zuli Wɛ tɩn. ²² Kʋ yɩ cɩga mʋ, Wɛ cullu tɩm brɩ nɩ nɔɔna maŋɩ sɩ ba ma vara jana mʋ ba ma fɔgɩ ba kwɛ wǝǝnu tɩlʋ maama na jɩgɩ digiru Wɛ yigǝ nɩ tɩn. Wǝǝnu tɩlʋ ba na ba maɩ jana ba kwɛ tɩn yɩ fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ. Jana nan ya na wʋ nuŋi, Wɛ bá yagɩ nɔɔna lwarɩm DƖ ma cɛ-ba.

Zezi Krisi kaanɩm dɩm mʋ saarɩ nɔɔna lwarɩm

²³ Lʋgʋ baŋa vwe * dɩm wǝǝnu yɩ Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu tɩlʋ na yɩ cɩga tɩn nyɩnyʋgʋ mʋ, yɩ tɩ maŋɩ sɩ tɩ fɔgɩ tɩ kwɛ dɩ jana kʋntʋ doŋ mʋ. Kʋ daarɩ Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu tɩm tɩtɩ na wʋ́ fɔgɩ tɩ kwɛ te tɩn, kʋ fɩn mʋ sɩ ba kɩ kaanɩm * dɩlʋ na wʋ́ ta dwe faŋa nyɩm dɩm tɩn ba pa Wɛ. ²⁴ Zezi Krisi nan na zʋ Wɛ te tɩn, kʋ daɩ vwe dɩlʋ nabiinǝ na pugi yɩ dɩ lwǝni Wɛ-sɔŋɔ na yɩ te cɩga cɩga tɩn mʋ o zʋa. O nan sɩɩnɩ o zʋ Wɛ te DƖ sɔŋɔ nɩ mʋ, yɩ o zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ dɩbam zǝnǝ ŋwaanɩ. ²⁵ Zwifǝ kaanɩm yuutu wʋm dɛɛn yǝni o maɩ vara jana mʋ o zʋ Wɛ-di-laa kʋm wʋ bɩnɩ maama o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ. Kʋ nan na yɩ Zezi, wʋntʋ na zʋ Wɛ te tɩn, o mɛ o tɩtɩ mʋ o kɩ kaanɩm kuni bɩdwɩ o pa-DƖ. ²⁶ Kʋ ya na daɩ kʋntʋ, Zezi ya wʋ́ ta yaarɩ o tʋ kuni zanzan mʋ, kʋ na zɩgɩ lʋgʋ baŋa pulim nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm. Kʋ nan na yɩ te tɩn, o laan tu lʋgʋ baŋa kweelim maŋa nɩ mʋ. O tu bɩdwɩ mʋ, yɩ o ba o tɩ o kaanɩ Baŋa-Wɛ sɩ kʋ pa nabiinǝ lwarɩm saarɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ²⁷ Nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ o tɩ kuni bɩdwɩ mʋ, sɩ Wɛ laan di o sarɩya. ²⁸ Kʋntʋ, Zezi Krisi dɩ nan tu o tɩ bɩdwɩ mʋ o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ, sɩ o lɩ nɔɔna zanzan lwarɩm o yagɩ. O nan ta wʋ́ joori o ba lʋgʋ baŋa. Kʋ nan daa daɩ nɔɔna lwarɩm saarɩm ŋwaanɩ, kʋ laan yɩ sɩ o joŋi balʋ na jɩgɩ tɩɩna sɩ o joori o ba tɩn ŋwaanɩ mʋ.

10

¹ Kʋ na yɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na kɩ Moyisi * jɩŋa nɩ tɩn, tɩ lagɩ tɩ brɩ wo-laarʋ tɩm dɩ́ na wʋ́ ba dɩ́ joŋi Wɛ tee nɩ tɩn na yɩ te tɩn mʋ. Tɩ nan yɩ lulunnu mʋ, tɩ daɩ nɩ Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu tɩm tɩtɩ na yɩ te tɩn. Tɩ paɩ nɔɔna joori ba kaanɩ Baŋa-Wɛ mʋ bɩm maama taan taan. Kʋntʋ ŋwaanɩ tɩ bá wanɩ tɩ pa balʋ na tɔgɩ tɩ ŋwaanɩ ba zuli Wɛ tɩn bɩcara kwɛ fasɩ. ² Wɛ cullu tɩm ya na waɩ tɩ paɩ balʋ na zuli-DƖ tɩn lwarɩm saarɩ dɩ tiǝ, ba ya daa bá bʋŋɩ nɩ ba lwarɩm ta wʋ ba yuu nɩ, yɩ ba ya daa bá ta kaana. ³ Ba nan na kaanɩ Wɛ bɩm maama wʋnɩ tɩn, kʋ paɩ ba joori ba guli nɩ ba lwarɩm dɩm ta wʋ ba yuu nɩ mʋ. ⁴ Bɛŋwaanɩ nabiinǝ lwarɩm bá wanɩ dɩ saarɩ dɩ nabalɩ dɩ bʋbalɩ jana.

⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Zezi dɛɛn na lagɩ o ba lʋgʋ baŋa maŋa kalʋ tɩn, o tagɩ dɩ o Ko Wɛ o wɩ:

«Nmʋ ba lagɩ nabiinǝ na maɩ vara dɩ pɛɛra ba kaanɩ-m te tɩn.

Nmʋ nan pɛ amʋ nabiinu yɩra mʋ,

sɩ a ma-ya a kɩ nmʋ wʋbʋŋa lʋgʋ baŋa nɩ.

⁶ Kʋ na yɩ nɔɔna na yǝni ba gʋ vara ba zwɛ ba ma kaanɩ-m te tɩn,

naa ba na kaanɩ te sɩ kʋ ma saarɩ ba lwarɩm tɩn,

kikiǝ yam kʋntʋ maama ba poli nmʋ wʋ.

⁷ Amʋ maa wɩ:

‹A Ko Wɛ, nii amʋ da,

sɩ a kɩ nmʋ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn,

nɩ kʋ na pʋpʋnɩ amʋ taanɩ nmʋ tɔnɔ kʋm wʋnɩ faŋa faŋa te tɩn.› »

⁸ Zezi maŋɩ o da yigǝ o ta o wɩ: «Nmʋ ba lagɩ sɩ nabiinǝ ma vara dɩ pɛɛra ba ma kaanɩ nmʋ, naa ba gʋ vara ba zwɛ ba ma kaanɩ nmʋ, naa ba kaanɩ sɩ kʋ ma saarɩ ba lwarɩm. Wǝǝnu tɩntʋ maama ba poli nmʋ wʋ.» Nan dɩ tɩ na maŋɩ tɩ tɔgɩ Wɛ cullu tɩm na brɩ te tɩn dɩ. ⁹ O laan ma daarɩ o ta o wɩ: «Nii amʋ da, sɩ a kɩ nmʋ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn.» Kʋntʋ brɩ nɩ Wɛ saarɩ DƖ dayigǝ kaanɩm * ni dɩm DƖ yagɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ lǝni kaanɩm dɩdoŋ mʋ. ¹⁰ Dɩntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi na kɩ o Ko Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn maama, yɩ o ma o tɩtɩ yɩra o ma kaanɩ kuni bɩdwɩ, yɩ kʋ jɩgɩ kuri sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn, sɩ kʋ pa dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-poŋo Wɛ yigǝ nɩ.

¹¹ Lʋgʋ baŋa kaanɩm tiinǝ yǝni ba zɩgɩ wɛɛnɩ mʋ ba tʋŋɩ dɛ maama, ba gʋ vara ba ma kaana maŋa maama, yɩ ba kaanɩm dɩm kʋntʋ nan warɩ lwarɩm dɩ saara. ¹² Kʋ nan na yɩ Zezi, wʋntʋ kwe o tɩtɩ o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ bɩdwɩ yɩranɩ má mʋ, yɩ kʋ saarɩ nabiinǝ lwarɩm sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. O na kɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma vu o jǝni Baŋa-Wɛ jazɩm nɩ, ¹³ yɩ o laan cǝgi maŋa kalʋ Wɛ na wʋ́ kɩ o dʋna maama o nɛ kuri nɩ sɩ o nɔ-ba nɩ tɩga te tɩn. ¹⁴ Kʋntʋ, o kaanɩ Wɛ kuni bɩdwɩ mʋ, sɩ kʋ pa nɔɔna taa jɩgɩ wʋ-poŋo sɩ ba bɩcara kwɛ fasɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

¹⁵ Wɛ Joro * kʋm dɩ nan brɩ dɩbam jaja nɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ yɩ cɩga mʋ. Kʋ dɛ yigǝ kʋ ta kʋ wɩ:

¹⁶ «Amʋ Yuutu Baŋa-Wɛ tagɩ a wɩ:

‹Kantʋ maŋa kam na kɛ,

amʋ wʋ́ go ni a pa a nɔɔna bam nɩ:

Amʋ wʋ́ pa a ni-taana yam zʋ ba bɩcara,

yɩ a pa ya pǝni ba wʋbʋŋa nɩ.› »

¹⁷ DƖ daa ta ma ta DƖ wɩ:

«Amʋ daa bá guli ba lwarɩm dɩ ba kǝm-balwaarʋ tɩm.»

¹⁸ Wɛ nan na yagɩ nabiinǝ kǝm-balwaarʋ tɩm DƖ ma cɛ-ba tɩn, kʋ daa wʋ maŋɩ sɩ ba gʋ vara ba ma kaanɩ-DƖ ba lwarɩm saarɩm ŋwaanɩ.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ zɩgɩ dɩ baarɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ te tɩn

¹⁹ A ko-biǝ-ba, dɩ́ laan jɩgɩ ni sɩ dɩ́ zʋ Wɛ-di-laa * cɩga cɩga kam wʋnɩ, Zezi Krisi na tɩga yɩ o jana nuŋi tɩn ŋwaanɩ. ²⁰ Wʋntʋ nan mʋ pʋrɩ cwǝ-dʋŋa o pa dɩbam, yɩ kantʋ mʋ paɩ ŋwɩa. O maa kaarɩ gar-jalɩ dɩm dɩ ya na wʋ dɩbam dɩ Wɛ laŋa nɩ tɩn, dɩ o na kwe o yɩra yam o kaanɩ Baŋa-Wɛ tɩn ŋwaanɩ. ²¹ Kʋntʋ, dɩbam jɩgɩ Wɛ kaanɩm tu cɩga cɩga o na nii Wɛ tɩtɩ nɔɔna bam baŋa nɩ. ²² Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa-na dɩ́ fʋfɔ dɩ́ twɛ Wɛ te dɩ wʋbʋŋ-ŋʋna dɩ baarɩ dɩlʋ na brɩ nɩ dɩ́ jɩgɩ wʋ-dɩdʋa fasɩ dɩ Wɛ tɩn. Wɛ kwɛ dɩ́ bɩcara kʋ pa dɩ́ daa ba bʋŋɩ nɩ dɩ́ lwarɩm ta wʋ dɩ́ yuu nɩ, yɩ DƖ zarɩ dɩbam dɩ na-ŋʋna. ²³ Pa-na dɩ́ brɩ nɩ dɩ́ jɩgɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ yɩ bʋbwɛa tǝrǝ, DƖ na goni ni DƖ pa dɩbam yɩ DƖ bá fɔgɩ DƖ kwanɩ-dɩ tɩn ŋwaanɩ. ²⁴ Pa-na dɩ́ taá ye da-ni nɩ, sɩ dɩ́ taá zǝni daanɩ, sɩ dɩ́ taá soe daanɩ, sɩ dɩ́ taá kɩ kǝm-laarʋ. ²⁵ Á yɩ pa dɩ́ yagɩ da-kikilim Wɛ zulǝ ŋwaanɩ nɩ badaara na yagɩ te tɩn. Nan kwaanɩ-na á tiini á taá wǝli daanɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa á na baarɩ, á na lwarɩ nɩ dɩ́ Yuutu wʋm dɛ dɩm twɛ tɩn ŋwaanɩ.

²⁶ Nɔɔnʋ wʋlʋ na lwarɩ Wɛ cɩga kam tɩn, o ta na paalɩ o kɩ lwarɩm, kaanɩm * daa tǝrǝ dɩ na wʋ́ pa o lwarɩm dɩm saarɩ. ²⁷ Kʋ laan nan daarɩ sɩ fʋʋnɩ mʋ taa jɩgɩ kʋntʋ tu dɩ Wɛ na wʋ́ kɩ-o te tɩn. Wɛ na di o sarɩya, DƖ laan wʋ́ pa o zʋ min-fɔrɔ kʋlʋ na wʋ́ cɔgɩ balʋ maama na vɩn Wɛ tɩn wʋ. ²⁸ Kʋ na yɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na kɩ Moyisi * jɩŋa nɩ tɩn, nɔɔnʋ na cɔgɩ-tɩ, yɩ nɔɔna bale naa batɔ na yɩ maana tiinǝ, baá gʋ kʋntʋ tu mʋ o kǝm-lɔŋɔ kʋm ŋwaanɩ yɩ ŋwaŋa bá ta wʋra. ²⁹ Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ nan na yáalɩ Wɛ tɩtɩ Bu wʋm tɩn, kʋntʋ tu bá tiini o na cɔgɩm kʋ gaalɩ Wɛ tee nɩ na? Kʋntʋ tu paɩ Zezi jana kam Wɛ na dɛ ka ŋwaanɩ DƖ tiŋi DƖ ni-dʋʋrɩ dɩm tɩn yɩ kafɛ mʋ, yɩ kʋ nan yɩ jana kam kʋntʋ mʋ Wɛ mɛ DƖ fɔgɩ DƖ kwɛ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ bɩcarɩ. Kʋntʋ tu daa ta twɩ Wɛ Joro * kʋm kʋ na paɩ nɔɔna Wɛ zaanɩ dɩm tɩn mʋ. Kʋntʋ tɩn, o bá tiini o na cam na? ³⁰ Dɩbam nan maŋɩ dɩ́ ye wʋlʋ wʋm o na tagɩ o wɩ:

«Amʋ mʋ yɩ wʋlʋ na wʋ́ cɔgɩ nɔɔna dɩ ba kǝm-balwaarʋ tɩn.

Amʋ wʋ́ pa ba joori ba na kʋlʋ na maŋɩ dɩ ba tɩn.»

Kʋ ta pʋpʋnɩ nɩ:

«Baŋa-Wɛ wʋ́ di DƖ nɔɔna sarɩya.»

³¹ Kʋ nan wʋ́ ta tiini kʋ yɩ lɛɛrʋ dɩ wʋlʋ na kɩ o cɔgɩ yɩ Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ jɩŋa zʋ-o sɩ DƖ pa o na cam tɩn.

³² Nan guli-na abam dɛɛn na dɛ yigǝ á na Wɛ pooni dɩm cɩga cɩga yɩ á yaarɩ zanzan te tɩn. Cam dɩm nan wʋ wanɩ abam á na vɔgɩ pu-dɩa tɩn ŋwaanɩ. ³³ Maŋa kadoŋ nɩ ba yǝni ba twɩ abam yɩ ba bɛɛsɩ abam nɔn-kɔgɔ yigǝ nɩ. Maŋa kadoŋ nɩ dɩ, á yǝni á sɛ sɩ á tɔgɩ á wǝli balʋ dɩ na nɛ abam yaara yam doŋ tɩn, ³⁴ kʋ pɛ á tɔgɩ á na yaara dɩ balʋ na wʋ pɩɩna digǝ nɩ tɩn. Nɔɔna maa yǝni ba vrɩ abam wǝǝnu yɩ á cɩm dɩ wʋpolo, bɛŋwaanɩ á ye nɩ á maŋɩ á jɩgɩ kʋlʋ na tiini kʋ lana kʋ dwe, yɩ kʋʋ́ ta wʋ abam tee nɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ³⁵ Á yɩ yagɩ á na jɩgɩ baarɩ te tɩn, sɩ kʋʋ́ pa á na nyɔɔrɩ zanzan Wɛ tee nɩ. ³⁶ Á nan maŋɩ sɩ á taá jɩgɩ pu-dɩa, sɩ á taá ma kɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn, sɩ á daarɩ á joŋi wo-laarʋ tɩlʋ DƖ na goni ni sɩ DƖ pa abam tɩn. ³⁷ Kʋ nan pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Kʋ daarɩ fɩɩn mʋ sɩ wʋlʋ na lagɩ o ba tɩn laan ba.

O bá daanɩ.

³⁸ Wʋlʋ maama na jɩgɩ cɩga amʋ Baŋa-Wɛ tee nɩ tɩn mʋ yɩ wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn,

oó na ŋwɩa cɩga cɩga.

O nan na joori kwaga,

amʋ bá ta jɩgɩ wʋpolo dɩd-o.»

³⁹ Dɩbam nan daɩ balʋ na joori kwaga yɩ ba ga ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn. Dɩ́ yɩ balʋ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ dɩ́ wʋ́ na ŋwɩa DƖ tee nɩ tɩn mʋ.

11

Wʋ-dɩdʋa kǝm dɩ Wɛ na yɩ te tɩn

¹ Nmʋ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, kʋ kuri mʋ n ye lanyɩranɩ nɩ nmʋ wʋ́ sɩɩnɩ n na wǝǝnu tɩlʋ n na tɩɩnɩ tɩn. Kʋ kuri mʋ n ta n jɩgɩ cɩga nɩ wǝǝnu tɩlʋ n na ba naɩ dɩ n yiǝ tɩn sɩɩnɩ tɩ wʋra. ² Nɔɔna balʋ na dɛ Wɛ cwǝŋǝ faŋa faŋa tɩn, kʋ yɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ ba yɩrɩ zaŋɩ.

³ Kʋ yɩ dɩbam dɩ na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ paɩ dɩ́ lwarɩ nɩ, Wɛ mɛ DƖ ni-taanɩ mʋ DƖ kɩ lʋgʋ baŋa dɩ wɛyuu maama. Kʋntʋ mʋ dɩ́ sɛ nɩ Wɛ kwe wǝǝnu tɩlʋ na ba naɩ dɩ yiǝ tɩn mʋ DƖ ma kɩ tɩlʋ dɩ́ na waɩ dɩ́ naɩ dɩ yiǝ tɩn.

⁴ Abɛlɩ dɛɛn na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ o kaanɩm * dɩm ja kuri dɩ dwǝni Kayin * nyɩm dɩm. O wʋ-dɩdʋa kam mʋ pɛ Wɛ wɩ, o yɩ cɩga tu, Wɛ na sɛ o pɛɛra yam tɩn ŋwaanɩ. O daa tǝrǝ yɩ o wʋ-dɩdʋa kam ŋwaanɩ nan paɩ o taanɩ ta wʋra.

⁵ Enɔkɩ dɩ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ DƖ kwe-o DƖ ja DƖ di DƖ sɔŋɔ, yɩ tʋʋnɩ wʋ jaan-o. Wɛ na kwe-o kʋntʋ tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ daa wʋ nɛ o je. Kʋ nan na wʋ́ loori kʋntʋ tɩn, kʋ maŋɩ kʋ ta Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ, o poli Wɛ wʋ. ⁶ Nɔɔnʋ nan na ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, o bá wanɩ o pa Wɛ wʋ poli. Wʋlʋ maama na twɛ Wɛ tɩn, kʋ fɩn mʋ sɩ kʋntʋ tu taa jɩgɩ wʋ-dɩdʋa o sɛ nɩ Wɛ sɩɩnɩ DƖ wʋra yɩ DƖ kɩ balʋ na lagɩ sɩ ba yi DƖ te tɩn lanyɩranɩ.

⁷ Nowe * dɩ dɛɛn na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ o sɛ DƖ ni. Wɛ dɛɛn tagɩ dɩd-o kʋlʋ na lagɩ kʋ ba kʋ kɩ yɩ nabiinǝ yiǝ ta wʋ nɛ-kʋ tɩn. O ma sɛ Wɛ ni yɩ o pa naboro kamunu, yɩ o dɩ o sɔŋɔ tiinǝ zʋ kʋ wʋ, yɩ Wɛ pa ba lu na-fara bam. O kǝm dɩm kʋntʋ ma brɩ nɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna balʋ na wʋ sɛ Wɛ ni tɩn ba jɩgɩ bʋra. Wɛ ma pa o na cɩga DƖ tee nɩ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ.

⁸ Abraham * dɛɛn na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ o nuŋi o tɩtɩ tɩʋ kʋm nɩ, o vu jǝgǝ kalʋ Wɛ na goni ni nɩ DƖ wʋ́ pa-o sɩ o dwi tiinǝ taa te tɩn. Wɛ na bǝŋ-o nɩ o nuŋi kʋntʋ tɩn, o sɩɩnɩ o sɛ o maa ve, yɩ o maŋɩ o yǝri je sɩm o na ve tɩn. ⁹ O na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ o vu o zʋʋrɩ tɩʋ kʋm Wɛ ya na maŋɩ DƖ go ni sɩ DƖ wʋ́ pa-o tɩn wʋnɩ nɩ vǝru te. O dɛɛn zʋʋrɩ vwe wʋnɩ mʋ. Yizakɩ dɩ Zakɔbɩ balʋ Wɛ na goni DƖ ni dɩm kʋntʋ dɩ ba dɩ tɩn dɩ zʋʋrɩ vwǝ wʋnɩ mʋ. ¹⁰ Kʋ brɩ nɩ Abraham dɛɛn cǝgi sɩ o zʋ tɩʋ kʋlʋ kuri na fɔgɩ kʋ cwi lanyɩranɩ tɩn mʋ. Kʋ yɩ Wɛ tɩtɩ mʋ bǝgi kʋ kuri, yɩ dɩntʋ mʋ yɩ kʋ lwarʋ.

¹¹ Abraham kaanɩ Sara dɛɛn yɩ ka-dʋgʋ mʋ yɩ o kɛ lʋra. Dɩ kʋntʋ dɩ, o na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ o sɛ nɩ Wɛ bá kwanɩ DƖ ni dɩm DƖ na goni tɩn yɩ o wanɩ o lʋ bu. ¹² Kʋntʋ, kʋ zɩgɩ nɔn-dʋa kalʋ na yɩ Abraham yɩ o tiini o kwɩn zanzan tɩn yɩra nɩ mʋ Wɛ pɛ o lʋ dwi tiinǝ kɔgɔ kɔgɔ, nɩ calɩcwɩ na dagɩ wɛyuu nɩ naa nɩnɩʋ ni kasʋlʋ-wɩa na dagɩ yɩ kʋ warɩ kʋ ga te tɩn.

¹³ Nɔɔna balʋ dɛɛn na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ kʋntʋ tɩn nan tɩgɩ yɩ ba wʋ nɛ wǝǝnu tɩlʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ pa-ba tɩn. Ba dɛɛn maŋɩ ba maanɩ nɩ wǝǝnu tɩm dɛ wʋ́ daanɩ yɩ tɩ laan ba, yɩ ba nan ya ta jɩgɩ wʋpolo kʋ ŋwaanɩ. Ba ma ta jaja nɩ ba yɩ vǝrǝ mʋ, ba kugu je tǝri lʋgʋ baŋa nɩ. ¹⁴ Balʋ maama na tɛ kʋntʋ doŋ tɩn brɩ nɩ ba daa ta jɩgɩ tɩɩna, sɩ baá na tɩʋ kʋlʋ na wʋ́ ta yɩ ba kugu je tɩn mʋ. ¹⁵ Ba daa ba jɩgɩ tɩʋ kʋlʋ ba na nuŋi kʋ wʋnɩ tɩn wʋbʋŋa ba yuu nɩ. Ba ya na jɩgɩ kʋ wʋbʋŋa, ba ya wʋ́ wanɩ ba na cwǝŋǝ sɩ ba joori. ¹⁶ Kʋ nan na yɩ te tɩn, ba wʋbʋŋa tiini ya zʋ tɩʋ kʋlʋ na lana kʋ ja gaalɩ tɩn. Kʋntʋ mʋ yɩ Wɛ tɩtɩ sɔŋɔ kʋm. Kʋ ma pa Baŋa-Wɛ jɩgɩ wʋpolo dɩ ba na bǝ-DƖ nɩ ba Tu Wɛ tɩn. DƖ nan maŋɩ DƖ jɩgɩ tɩʋ kʋlʋ DƖ na ti kʋ yigǝ sɩ DƖ pa-ba tɩn.

^17-18 Kʋ yɩ Abraham na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn mʋ pɛ o dɛɛn sɛ o kwe o bu Yizakɩ sɩ o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ maŋa kam DƖ na maŋ-o sɩ DƖ nii tɩn. Wɛ nan maŋɩ DƖ go ni DƖ pa-o nɩ: «Kʋʋ́ zɩgɩ Yizakɩ yɩra nɩ mʋ sɩ n dwi tiinǝ ma puli.» Dɩ kʋntʋ dɩ, o dɛɛn ta sɛ sɩ o ya ma o bu-dʋa kam o kaanɩ Wɛ, nɩ Wɛ na brɩ-o te tɩn. ¹⁹ O dɛɛn jɩgɩ cɩga nɩ Wɛ wʋ́ wanɩ DƖ bi Yizakɩ DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ. Kʋ nan na sɩɩnɩ kʋ kɩ te tɩn nyɩ dɩ DƖ bi-o tʋʋnɩ wʋnɩ mʋ.

²⁰ Yizakɩ dɩ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ o sɔɔlɩ Wɛ o pa o biǝ Zakɔbɩ dɩ Ezayu wǝǝnu tɩlʋ na lagɩ tɩ ba tɩ kɩ tɩn ŋwaanɩ.

²¹ Zakɔbɩ dɩ na tu o ga fɩɩn sɩ o tɩ tɩn, o na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ o sɔɔlɩ Wɛ o pa o bu Zʋzɛfʋ biǝ bam maama bale. O dɛɛn ma zi o nacǝgǝ o zaŋɩ yɩ o zuli Wɛ.

²² Zʋzɛfʋ dɩ maŋa na twɛ sɩ o tɩ tɩn, o na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ o ta dɩ Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam nɩ baá nuŋi Ezipi * tɩʋ nɩ. O ma pa-ba ni nɩ, ba na ma nuŋǝ, sɩ ba guri o kwi sɩm Ezipi nɩ ba ja vu ba tɩtɩ tɩʋ.

²³ Moyisi * ko dɩ o nu dɩ dɛɛn na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ ba kwe-o ba sǝgi canɩ sɩtɔ ba na lʋg-o maŋa kalʋ tɩn. Ba ma na nɩ bu wʋm yɩ bu-laa, yɩ ba wʋ kwarɩ fʋʋnɩ sɩ ba vɩn pa-farʋ wʋm ni.

²⁴ Moyisi dɛɛn na kɩ nɔɔnʋ tɩn, kʋ yɩ o na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ o wʋ sɛ sɩ ba taa bǝ-o nɩ Pa-farʋ wʋm bukɔ bu. ²⁵ O dɛɛn maa bʋŋɩ nɩ, o na tɔgɩ dɩ Wɛ nɔɔna bam o na yaara, kʋʋ́ ta garɩ o na yagɩ Wɛ cwǝŋǝ yɩ o daarɩ o di ywǝǝni dɩlʋ na bá daanɩ tɩn. ²⁶ O nan bʋŋɩ nɩ, nɔɔna na goon-o nɩ ba na wʋ́ gooni Krisi * wʋm Wɛ na lagɩ DƖ tʋŋɩ tɩn, kʋ garɩ o na nɛ jɩjɩgɩrʋ zanzan Ezipi nɩ, bɛŋwaanɩ o wʋbʋŋa dɛɛn tigi pɛɛrɩ dɩlʋ o na wʋ́ ba o joŋi Wɛ tee nɩ tɩn baŋa nɩ mʋ.

²⁷ Moyisi na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ o nuŋi Ezipi nɩ yɩ o wʋ kwarɩ pa-farʋ wʋm ban-zɔŋɔ kʋm. O maa jɩgɩ baarɩ yɩ o wʋ sɛ sɩ o joori kwaga, bɛŋwaanɩ o ye nɩ Wɛ dɩlʋ na ba naɩ dɩ yiǝ tɩn wʋ o yigǝ nɩ. ²⁸ O na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ o pa Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam di Pakɩ * candiǝ ba sam nɩ. O ma pa ba kɩ jana ba misi ba di sɩm niǝ nɩ, sɩ tʋʋnɩ malɛka * kalʋ na wʋ́ ba sɩ ka gʋ bǝkǝri-kwɩn sɩm maama tɩn daa yɩ kɩ ba tɩtɩ biǝ bam kʋlʋkʋlʋ.

²⁹ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ nɩnɩʋ kʋlʋ ba na bǝi nɩ ‹Bu-sɩŋa› tɩn na bam pɔɔrɩ bɩle ba daarɩ tɩ-kʋra, yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinǝ bam tɔgɩ da ba bɛ. Ezipi tiinǝ bam na kwaanɩ sɩ ba tɔgɩ ba kwaga ba bɛ tɩn, na bam ma joori ba tʋ ba naagɩ daanɩ, yɩ kʋ pa ba maama li na ba tɩ.

³⁰ Wɛ nɔɔna bam na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ ba vu ba kaagɩ Zeriko tɩʋ kʋm da yarpɛ, yɩ kʋ kǝbri sɩm laan tʋ tɩga nɩ. ³¹ Kʋ nan daa ta na yɩ Rahabɩ * wʋlʋ ya na yɩ ka-boro yɩ o zʋʋrɩ Zeriko nɩ tɩn, o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn mʋ pɛ o dɛɛn jeeri Yisɩrayɛlɩ nɔɔna balʋ na ve sɩ ba daanɩ tɩʋ kʋm ba nii tɩn lanyɩranɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ pɛ ba wʋ gʋ-o ba wǝli dɩ balʋ na vɩn Wɛ tɩn.

³² Amʋ ya jɩgɩ taanɩ zanzan sɩ a ta a wǝli da, yɩ pwǝlǝ daa tǝrǝ sɩ a ŋɔɔnɩ nɔɔna badaara taanɩ a wǝli da. Amʋ ya wʋ́ maŋɩ Zidɩɔn dɩ Barakɩ dɩ Samsɔn dɩ Zefite dɩ Davidi dɩ Samʋwɛlɩ dɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam maama na yɩ te tɩn. ³³ Bantʋ maama dɛɛn jɩgɩ wʋ-dɩdʋa mʋ dɩ Wɛ, yɩ ba magɩ jara ba wanɩ tɩɩnɩ zanzan. Ba ma kwǝri ba kɩ kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn, yɩ ba daarɩ ba joŋi kʋlʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ pa-ba tɩn. Ba ma pa nywǝǝnu niǝ pu yɩ tɩ daa wʋ jaanɩ-ba. ³⁴ Ba ma pa min-vʋrʋ dwe yɩ tɩ daa wʋ di-ba, yɩ ba wanɩ ba lu nɔɔna jɩa nɩ kʋ pa ba daa wʋ gʋ-ba dɩ sʋ-lwaanʋ. Ba ya bwǝnǝ mʋ yɩ ba na dam. Ba ma tiini ba na baarɩ, yɩ ba magɩ jara ba wanɩ ba zǝli dwi-gɛ tiinǝ balʋ na yɩ ba dʋna tɩn ba pa ba viiri. ³⁵ Kaana dɩ ma na ba nɔɔna balʋ ya na tɩga tɩn na joori ba bi. Nɔɔna badonnǝ ma wʋ sɛ sɩ ba vrɩ ba tɩtɩ nɔɔna balʋ na jɩgɩ-ba ba yaarɩ tɩn jɩŋa nɩ. Ba sɛ sɩ ba tɩ, sɩ ba joori ba bi ba na ŋwɩa kalʋ na lana ka dwe tɩn Wɛ tee nɩ.

³⁶ Ba ma yáalɩ Wɛ nɔɔna badaara dɩ ba na mwanɩ-ba yɩ ba daarɩ ba magɩ-ba te tɩn. Ba ma vɔ nɔɔna badonnǝ dɩ capʋnnʋ yɩ ba kɩ-ba pɩɩna digǝ nɩ. ³⁷ Ba ma dʋlɩ ba badonnǝ dɩ kandwa ba gʋ. Ba ma sɩɩrɩ badaara yɩra kuni bɩle. Ba ma kwe sʋ-lwaanʋ ba ma gʋ ba badonnǝ.

Wɛ nɔɔna badonnǝ maa beerǝ jǝgǝ maama, yɩ ba zʋ peeni dɩ bʋnɩ tankwaalʋ yɩranɩ. Zʋrɩ dɩ cam ma jɩgɩ-ba, yɩ nɔɔna dɩ bɛɛsɩ-ba. ³⁸ Wɛ nɔɔna bam dɛɛn beeri kagʋa yuu nɩ dɩ pweeru yum nɩ mʋ, yɩ ba zʋʋrɩ ba tigi pweeru gugwǝǝru nɩ dɩ bɔɔna wʋnɩ. Lʋgʋ baŋa nan ya wʋ maŋɩ sɩ kʋ taa jɩgɩ nɔn-ŋʋna bam kʋntʋ dwi doŋ.

³⁹ Nɔɔna bam kʋntʋ maama yɩrɩ dɛɛn zaŋɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Nan dɩ kʋntʋ dɩ, ba wʋ nɛ Wɛ ya na goni ni sɩ DƖ kɩ-ba lanyɩranɩ te tɩn. ⁴⁰ Wɛ dɛɛn nan bʋŋɩ sɩ DƖ kɩ kʋlʋ na tiini kʋ lana tɩn mʋ dɩbam ŋwaanɩ, DƖ na lagɩ sɩ DƖ pa dɩ́ maama tɔgɩ daanɩ dɩ́ ji lanyɩranɩ fasɩ DƖ yigǝ nɩ tɩn ŋwaanɩ.

12

Wɛ vaɩ dɩ́ zwɛ dɩ́ na yɩ DƖ biǝ tɩn ŋwaanɩ mʋ

¹ Dɩbam nan lwarɩ nɩ faŋa faŋa Wɛ nɔn-kɔgɔ kʋm kʋntʋ ba na brɩ nɩ ba jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn gilimi dɩbam ba brɩ cwǝŋǝ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa-na dɩ́ yagɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ maama na cʋ dɩbam tɩ pa dɩ́ warɩ dɩ́ tɔgɩ Wɛ lanyɩranɩ tɩn, dɩ lwarɩm dɩlʋ na jɩgɩ dɩbam tɩn, sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ kwaanɩ dɩ́ duri dɩ pu-dɩa cwǝŋǝ kalʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn wʋnɩ. ² Pa-na dɩ́ yɔɔrɩ dɩ́ taá nii Zezi. Wʋntʋ mʋ pɛ dɩbam puli dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, yɩ o ta wʋ́ pa dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ sɩ kʋ vu kʋ yi gurim. O dɛɛn ma vɔ pu-dɩa yɩ o yaarɩ o tɩ tʋʋn-dagara * baŋa nɩ. O wʋ kwarɩ cavɩɩra sɩ o tɩ tʋʋnɩ dɩm kʋntʋ dwi, bɛŋwaanɩ o nɛ nɩ Wɛ tiŋi ywǝǝni mʋ sɩ DƖ pa-o. O laan ma daarɩ o vu o jǝni Baŋa-Wɛ paarɩ jangɔŋɔ kʋm jazɩm nɩ.

³ Nan bʋŋɩ-na á nii Zezi na tiini o vɔ pu-dɩa dɩ nɔn-balwaarʋ na cul-o yɩ ba yaar-o te tɩn. Á nan yɩ zaŋɩ á ga baarɩ sɩ á yagɩ Wɛ cwǝŋǝ tɔgɩm. ⁴ Abam na yǝni á kwaanɩ sɩ á jaŋɩ á cɔgɩ lwarɩm dam te tɩn, á wʋ nɔɔn-nɔɔnʋ daa ta wʋ tɩgɩ kʋ ŋwaanɩ. ⁵ Wɛ tɔnɔ kʋm nan jɩgɩ taanɩ dɩlʋ na wʋ́ wanɩ kʋ pa abam na baarɩ tɩn, á na yɩ Wɛ biǝ tɩn ŋwaanɩ. Nan guli-na kʋ na brɩ abam te kʋ wɩ:

«Amʋ bu, n Yuutu Wɛ na vaŋɩ nmʋ zwɛ,

sɩ n yɩ zaŋɩ n kwe-kʋ n ma n ji kafɛ.

Wɛ na kaanɩ-m,

sɩ n yɩ pa n wʋ cɔgɩ.

⁶ Bɛŋwaanɩ Baŋa-Wɛ na soe balʋ tɩn mʋ DƖ yǝni DƖ vaŋɩ ba zwa sɩ DƖ pa ba kʋrɩsɩ.

Wʋlʋ maama Wɛ na joŋi sɩ o taa yɩ DƖ bu tɩn,

DƖ yǝni DƖ ma cam mʋ DƖ kwe-o.»

⁷ Á na nɛ yaara, kʋ yɩ sɩ kʋ ma kwe abam mʋ. Á na yɩ Wɛ biǝ tɩn mʋ paɩ DƖ kwe abam kʋntʋ doŋ. Bu tǝrǝ o ko na ba vaŋɩ o zwɛ sɩ o kʋrɩsɩ. ⁸ Wɛ nan ya na wʋ vaŋɩ abam zwa nɩ DƖ na kɩ DƖ biǝ bam maama te tɩn, kʋ brɩ nɩ abam daɩ DƖ biǝ cɩga cɩga mʋ, á yɩ bu-tampirǝ mʋ. ⁹ Dɩbam kwǝ bam lʋgʋ baŋa nɩ tɩn yǝni ba vaŋɩ dɩ́ zwa mʋ, yɩ dɩ́ nɩgɩ-ba. Kʋ nan na yɩ dɩ́ Ko Wɛ dɩlʋ na te dɩ́ jwǝǝru tɩn, kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ tiini dɩ́ sɛ DƖ ni, sɩ dɩ́ laan na ŋwɩa DƖ tee nɩ. ¹⁰ Dɩ́ kwǝ bam lʋgʋ baŋa nɩ tɩn yǝni ba vaŋɩ dɩ́ zwa bɩna fɩnfɩɩn yɩranɩ mʋ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ ba wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. Dɩ́ Ko Wɛ tɩtɩ nan kɩ kʋntʋ sɩ kʋ wǝli dɩbam mʋ, sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ tɔgɩ dɩ́ na dɩntʋ wʋ-poŋo kʋm doŋ. ¹¹ Maŋa kalʋ ba na yǝni ba vaŋɩ dɩ́ zwa tɩn, kʋ yǝni kʋ pa dɩ́ wʋ cɔgɩ mʋ yɩ dɩ́ ba jɩgɩ wʋpolo. Kʋntʋ kwaga nɩ, zwa vaŋɩm dɩm laan wʋ́ zǝni balʋ dɩ na kwe-ba tɩn dɩ pa ba na nyɔɔrɩ, dɩ ba ŋwɩa na tɔgɩ cɩga yɩ ba jɩgɩ bɩcarɩ-zuru tɩn.

¹² Kʋntʋ ŋwaanɩ, na-na dam dɩ baarɩ sɩ á taá tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ. ¹³ Á taá ve cwǝŋǝ kalʋ na yɔɔrɩ tɩn wʋnɩ, sɩ balʋ na ve yɩ ba duǝ tɩn yɩ saarɩ ba tʋ ba wǝli da, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa ba nɛ sɩm je.

Dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ vɩn Wɛ zaanɩ dɩm

¹⁴ Kwaanɩ-na sɩ á taá zʋʋra, sɩ ywǝǝni taa wʋ á dɩ nɔɔnʋ maama tɩtarɩ nɩ, sɩ á kwǝri á taá jɩgɩ wʋ-poŋo Wɛ yigǝ nɩ, bɛŋwaanɩ nɔɔnʋ na ba jɩgɩ wʋ-poŋo, o bá wanɩ o na Yuutu Baŋa-Wɛ. ¹⁵ Fɔgɩ-na á cɩ á tɩtɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ ga Wɛ zaanɩ dɩm, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bɩcarɩ yɩ zaŋɩ dɩ ji nɩ vɩan na cana te tɩn, sɩ kʋ pa kʋ loŋi nɔɔna zanzan sɩ kʋ cɔgɩ-ba Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ¹⁶ Á yɩ pa á wʋlʋwʋlʋ tɔgɩ boorim kikiǝ, naa o taa gooni wǝǝnu tɩlʋ na yɩ Wɛ nyɩm nɩ Ezayu * dɛɛn na yɩ te tɩn. Wʋntʋ yigǝ tǝrǝ dɩ o na yɩ o ko bu-kwɩan tɩn. O kana maa wɔɛ, yɩ o kwe o nakwɩɩm dɩm o ma lǝni o nyaanɩ wʋm zʋŋa wʋdiu o di. ¹⁷ Abam nan maŋɩ á ye kʋlʋ na kɩ-o kʋ kwaga seeni tɩn. O joori o ba o lagɩ sɩ o ko wʋm sɔɔlɩ Wɛ o pa-o, o na yɩ o bu-kwɩan tɩn ŋwaanɩ. O ma kwaanɩ o loori o ko wʋm dɩ yi-na. O ma wʋ nɛ cwǝŋǝ, bɛŋwaanɩ o daa warɩ o joori o kwanɩ o kǝm dɩm.

¹⁸ Abam na twɛ Wɛ te tɩn daɩ nɩnɛɛnɩ Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam dɛɛn na zɩgɩ piu kʋlʋ tǝŋǝ nɩ yɩ ba yiǝ na-kʋ yɩ ba kwǝri ba waɩ ba dwe-kʋ dɩ ba jɩa te tɩn. Min-fɔrɔ dɩ lim dɛɛn mʋ wʋra, dʋa ma mumunǝ kʋ yuu nɩ. ¹⁹ Ba ma ni nabɔnɔ wum dɩ kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ. Balʋ na ni kwǝrǝ kam kʋntʋ tɩn ma loori sɩ ka daa yɩ ŋɔɔnɩ ka wǝli da, ²⁰ bɛŋwaanɩ ka na maŋɩ ka kaanɩ-ba te tɩn tiini kʋ dana kʋ pa-ba, dɩ ka na tagɩ dɩ ba ka wɩ: «Wʋlʋ maama na dwe piu kʋm tɩn, kʋ zɩ na yɩ varɩm mʋ dɩ, sɩ á dʋl-o dɩ kandwa á gʋ.» ²¹ Wǝǝnu tɩlʋ ba na nɛ tɩn ma tiini kʋ sɔɔrɩ ba yɩra, yɩ Moyisi * tɩtɩ ta o wɩ: «Fʋʋnɩ tiini dɩ zʋ-nɩ yɩ a yɩra saɩ.»

²² Kʋ nan daɩ kʋntʋ abam tee nɩ. Abam laan twɛ piu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Siyɔn * tɩn mʋ. Kʋ maa yɩ Ŋwɩa Tu Baŋa-Wɛ tʋ-kamunu Zeruzalɛm kʋlʋ na wʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. Wɛ malɛsɩ * kɔgɔ kɔgɔ ma jeeri daanɩ jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. ²³ Abam nan tu á wǝli Wɛ kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ. Kʋ yɩ DƖ bu-kwɩn sɩm kɔgɔ kʋm ba yɩra na pʋpʋnɩ ya tiŋi Wɛ-sɔŋɔ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn candiǝ mʋ. Kʋ yɩ Wɛ dɩlʋ na wʋ́ di nabiinǝ maama sarɩya tɩn te mʋ á tu á yi. Kʋ maa yɩ balʋ na nɛ cɩga DƖ yigǝ nɩ yɩ DƖ laan pa ba bɩcara fɔgɩ ya kwɛ fasɩ tɩn jwǝǝru tɩm na wʋ mɛ tɩn mʋ á yiǝ. ²⁴ Kʋ nan yɩ Zezi wʋlʋ Wɛ na dɛ o ŋwaanɩ DƖ go DƖ ni-dʋʋrɩ dɩm tɩn te mʋ á yiǝ. Kʋ yɩ Zezi jana kam ŋwaanɩ mʋ pɛ á fɔgɩ dɩ Wɛ. O jana kam nan brɩ dɩbam woŋo kʋlʋ na lana kʋ dwe kʋlʋ Abɛlɩ * jana kam na brɩ tɩn.

²⁵ Á taá ye sɩ á yɩ zaŋɩ á vɩn taanɩ dɩm Zezi na ŋɔɔnɩ dɩ abam tɩn. Nɔɔna balʋ dɛɛn na vɩn wʋlʋ na brɩ-ba Wɛ kwǝrǝ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, ba wʋ lugi cam wʋnɩ. Dɩbam dɩ nan na vɩn Zezi, o na wʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ yɩ o ŋɔɔnɩ dɩ dɩbam tɩn, dɩ́ wʋ́ wanɩ dɩ́ lu na? ²⁶ Faŋa faŋa tɩn, Wɛ kwǝrǝ dɛɛn pɛ tɩga baŋa sisiŋi, yɩ DƖ laan go DƖ ni DƖ wɩ:

«Amʋ daa ta wʋ́ joori a pa tɩga baŋa sisiŋi bɩdwɩ,

yɩ kʋ daɩ kantʋ yɩranɩ,

kʋ laan wʋ́ wǝli dɩ wɛyuu maama mʋ.»

²⁷ Wɛ na tagɩ DƖ wɩ, DƖ ta wʋ́ joori DƖ kɩ kʋntʋ doŋ bɩdwɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ wǝǝnu tɩlʋ DƖ na kɩ tɩn mʋ DƖ laan lagɩ DƖ sisiŋi-tɩ DƖ lɩ tɩ zɩga je nɩ, sɩ tɩ daa yɩ taa wʋra. Wǝǝnu tɩlʋ na bá wanɩ tɩ sisiŋi tɩn yɩranɩ laan mʋ wʋ́ daarɩ.

²⁸ Wɛ nan pɛ dɩ́ tɔgɩ dɩ́ di paarɩ dɩlʋ na bá wanɩ dɩ sisiŋi sɩ dɩ cɔgɩ tɩn mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩ́ wʋ́ kɩ Wɛ le, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ pa-DƖ zulǝ yalʋ na tɔgɩ DƖ wʋbʋŋa tɩn, sɩ dɩ́ tʋŋɩ dɩ́ pa-DƖ, sɩ dɩ́ taá kwarɩ-DƖ lanyɩranɩ, ²⁹ bɛŋwaanɩ dɩbam Tu Wɛ nyɩ dɩ min-fɔrɔ mʋ, yɩ dɩ di wǝǝnu tɩlʋ maama na ba tɔgɩ DƖ wʋbʋŋa tɩn.

13

Dɩ́ na wʋ́ kɩ te sɩ kʋ poli Wɛ wʋ tɩn

¹ Yɩ zaŋɩ á yagɩ da-sono á na yɩ da-ko-biǝ Zezi ŋwaanɩ tɩn. ² Taá ye-na sɩ á taá kɩ vǝrǝ voro. Nɔɔna badonnǝ dɛɛn na kɩ kʋntʋ tɩn, kʋ pɛ ba jeeri Wɛ malɛsɩ * mʋ ba sam nɩ, yɩ ba wʋ lwarɩ ba na yɩ balʋ tɩn. ³ Guli-na balʋ na wʋ pɩɩna digǝ nɩ tɩn woŋo, nɩnɛɛnɩ abam dɩ tɔgɩ á wʋ pɩɩna digǝ nɩ mʋ te, sɩ á zǝni-ba. Guli-na balʋ nɔɔna na bɛɛsɩ-ba tɩn dɩ woŋo, nɩnɛɛnɩ abam dɩ tɔgɩ á yaarɩ mʋ te.

⁴ Baarʋ dɩ o kaanɩ maama maŋɩ sɩ ba taa zʋʋrɩ daanɩ mʋ dɩ sono dɩ zulǝ. Barʋ wʋm dɩ kaanɩ wʋm maama maŋɩ sɩ ba taa jɩgɩ cɩga mʋ da-tee nɩ. Wɛ nan wʋ́ di balʋ maama na kɩ wo-zɔɔna dɩ boorim kikiǝ tɩn sarɩya.

⁵ Á yɩ pa á ŋwɩa taa tɔgɩ sǝbu-lagɩ. Taá jɩgɩ-na wʋpolo dɩ á na jɩgɩ kʋlʋ tɩn. Bɛŋwaanɩ Wɛ maŋɩ DƖ ta DƖ wɩ:

«Amʋ bá fɔgɩ a yagɩ abam maŋa dɩ maŋa.»

⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ dɩbam wʋ́ ta jɩgɩ baarɩ sɩ dɩ́ taá wɩ:

«Baŋa-Wɛ mʋ yɩ dɩ́ zǝnnu,

dɩ́ bá ta kwarɩ fʋʋnɩ.

Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o kɩ dɩbam kʋlʋkʋlʋ.»

⁷ Taá guli-na nɔɔna balʋ na yɩ á yigǝ tiinǝ yɩ ba dɛɛn tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam ba brɩ abam tɩn woŋo. Maanɩ-na á nii ba ŋwɩa dɛɛn na yɩ te sɩ kʋ vu kʋ yi ba tʋʋnɩ tɩn, sɩ á daarɩ á lwǝni ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi te tɩn. ⁸ Maŋa maama Zezi Krisi yɩ nɩ o na maŋɩ o yɩ te tɩn mʋ, diin dɩ zɩm maama sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ⁹ Yɩ pa-na nɔɔna ma zaasɩm-gɛ ba ganɩ abam dɩ wǝǝnu dwi tǝri tǝri sɩ kʋ pa á ywǝri Wɛ cwǝŋǝ nɩ. Kʋ yɩ Wɛ zaanɩ dɩm ŋwaanɩ mʋ paɩ dɩ́ na baarɩ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ, sɩ kʋ daɩ wʋdiiru culim ŋwaanɩ. Balʋ na tɔgɩ wʋdiiru culim cwǝŋǝ tɩn nan wʋ nɛ zǝnǝ kʋ ŋwaanɩ.

¹⁰ Zezi Krisi na kwe o tɩtɩ o ma kaanɩ Baŋa-Wɛ dɩbam ŋwaanɩ te tɩn daɩ kaanɩm * dɩlʋ doŋ nɔɔna na wʋ́ di dɩ nwana yam tɩn. Balʋ na tʋŋɩ Wɛ vwe * dɩm wʋnɩ ba pa-DƖ tɩn, ba ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ ba twǝri kaanɩm dɩm kʋntʋ wǝǝnu ba di. ¹¹ Kʋ na kɩ te tɩn, Wɛ kaanɩm yuutu wʋm yǝni o gʋ vara mʋ, yɩ o ja ba jana kam o zʋ Wɛ-di-laa kʋm wʋ o ma saarɩ nɔɔna bam lwarɩm. Kʋ daarɩ vara bam tɩtɩ, baá ja nuŋi tɩʋ kʋm daa mʋ ba zwɛ maama. ¹² Zezi tʋʋnɩ dɩm dɩ nan dɛ kʋntʋ doŋ mʋ. O yaarɩ mʋ o tɩ tɩʋ kʋm daa nɩ, yɩ o ma o tɩtɩ jana kam o saarɩ nɔɔna bam lwarɩm.

¹³ Kʋntʋ ŋwaanɩ, pa-na dɩ́ nuŋi dɩ́ vu o te tɩʋ kʋm daa nɩ, sɩ dɩ́ tɔgɩ dɩ́ sɛ o goonǝ yam doŋ. ¹⁴ Bɛŋwaanɩ, lʋgʋ baŋa yo seeni dɩbam ba jɩgɩ tɩʋ kʋlʋ na wʋ́ ta yɩ dɩ́ kugu je maŋa maama tɩn, dɩ́ nan tɩɩnɩ tɩʋ kʋlʋ na lagɩ kʋ ba tɩn mʋ.

¹⁵ Pa-na dɩ́ tɔgɩ Zezi ŋwaanɩ dɩ́ taá zuli Wɛ maŋa maama. Kʋntʋ mʋ yɩ kʋlʋ dɩ́ na wʋ́ kwe dɩ́ ma kaanɩ-DƖ tɩn. Dɩ́ ni-taanɩ na brɩ Wɛ dam te tɩn mʋ yɩ pɛɛra yalʋ dɩ́ na wʋ́ pa-DƖ tɩn. ¹⁶ Á yɩ swe sɩ á taá kɩ kǝm-laarʋ, sɩ á daarɩ á taá zǝni daanɩ, sɩ kʋntʋ mʋ yɩ kaanɩm dɩlʋ na poli Wɛ wʋ tɩn.

¹⁷ Taá nɩgɩ-na á yigǝ tiinǝ, sɩ á daarɩ á taá sɛ ba ni, sɩ bantʋ mʋ nii abam na wʋ́ ta ŋwɩ dɩ Wɛ te tɩn baŋa nɩ, yɩ baá ba ba zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ sɩ ba brɩ ba na tʋŋɩ kʋlʋ abam ŋwaanɩ tɩn. Nan taá nɩgɩ-ba sɩ ba wanɩ ba tʋŋɩ dɩ wʋpolo. Kʋ na daɩ kʋntʋ, kʋʋ́ pa ba wʋ cɔgɩ, yɩ kʋ daa bá ta jɩgɩ zǝnǝ kʋ pa abam.

¹⁸ Taá loori-na Wɛ á pa dɩbam. Dɩbam ye dɩ́ bɩcara nɩ, nɩ dɩ́ wʋ kɩ kʋlʋ na yɩ balɔrɔ tɩn, yɩ dɩ́ lagɩ sɩ dɩ́ taá kɩ kʋlʋ na lana tɩn mʋ maŋa maama. ¹⁹ Amʋ nan tiini a loori abam sɩ á taá warɩ Wɛ á pa-nɩ, sɩ kʋ pa a na cwǝŋǝ a joori abam te lele.

²⁰ Wʋ-zuru Tu Baŋa-Wɛ mʋ bi dɩ́ Yuutu Zezi DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ, yɩ DƖ pa o yɩ nayɩr-ŋʋm cɩga cɩga, sɩ o taa nii dɩbam balʋ na nyɩ dɩ o peeni te tɩn baŋa nɩ, dɩ o na tɩgɩ dɩbam ŋwaanɩ tɩn. Wɛ ma da o jana kam ŋwaanɩ DƖ go ni dɩlʋ na wʋ́ ta wʋra sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ²¹ Wɛ wʋ́ zǝni abam sɩ á wanɩ á kɩ wo-laarʋ tɩlʋ maama na tɔgɩ DƖ wʋbʋŋa tɩn, yɩ DƖ wʋ́ tɔgɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ DƖ kwɛ dɩbam nɩ kʋ na wʋ́ poli DƖ wʋ te tɩn.

Zezi mʋ maŋɩ dɩ zulǝ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. *

²² A ko-biǝ-ba, a loori abam sɩ á zuri á yɩra á cǝgi amʋ na pʋpʋnɩ kʋlʋ sɩ a ma pa á na baarɩ tɩn. Amʋ na pʋpʋnɩ taanɩ dɩlʋ tɩn nan ba dwara.

²³ Amʋ lagɩ sɩ a pa abam lwarɩ nɩ ba yagɩ dɩ́ ko-bu Timoti yɩ o nuŋi pɩɩna digǝ nɩ. O nan na tu amʋ te lɩla, a laan wʋ́ pa dɩ́ tɔgɩ daanɩ dɩ́ ba dɩ́ na abam.

²⁴ Jɔɔnɩ-na á yigǝ tiinǝ bam dɩ Wɛ nɔɔna bam maama á pa dɩbam. Yitali tiinǝ bam dɩ jɔɔnɩ abam.

²⁵ Wɛ wʋ́ pa abam maama yu-yoŋo. ^5:6

JAS

Zakɩ

Tɔnɔ kʋlʋ Zakɩ na pʋpʋnɩ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Dɩ́ bʋŋɩ nɩ kʋ yɩ Zakɩ wʋlʋ na yɩ Zezi nyaanɩ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ. O dɛɛn pʋpʋnɩ o pa Wɛ nɔɔna balʋ maama na jagɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn mʋ, o ma brɩ-ba ba na maŋɩ sɩ ba taa ŋwɩ te maŋa maama wʋnɩ tɩn.

Zakɩ ŋɔɔnɩ wǝǝnu dwi tǝri tǝri taanɩ mʋ:

kʋ na yɩ nadunni dɩ yinigǝ woŋo,

naa kʋ na yɩ maŋɩm na yi dɩbam woŋo.

O brɩ nɩ dɩ́ na wɩ dɩ́ tɔgɩ Wɛ, kʋ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ Wɛ taanɩ dɩm na brɩ dɩbam sɩ dɩ́ kɩ te tɩn mʋ (pɔɔrɩm 1).

O ma brɩ nɩ kʋ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ kuri nɔɔna daanɩ, yɩ o brɩ nɩ wʋ-dɩdʋa dɩ kǝm-laarʋ tɔgɩ daanɩ mʋ (pɔɔrɩm 2).

O wɩ dɩ́ taá cʋ dɩ́ tɩtɩ dɩ dɩ́ ni-taanɩ, yɩ o brɩ dɩbam swan cɩga cɩga na yɩ te tɩn (pɔɔrɩm 3).

O laan ma kaanɩ balʋ na magɩ kantɔgɔ tɩn, dɩ wo-swǝn-nyɩna, dɩ balʋ na co daanɩ tɩn, dɩ balʋ na kɩ kamunni, dɩ balʋ na yɩ nadunǝ tɩn (Zakɩ 4:1-5:6).

Tɔnɔ kʋm kweelim jǝgǝ nɩ, o kwe Wɛ nɔɔna sɩ ba taa jɩgɩ wʋ-zuru sɩ ba taa warɩ Wɛ, kʋ na yɩ cam, naa kʋ na yɩ wʋpolo, naa kʋ na yɩ yawɩɩrʋ maŋa nɩ dɩ (Zakɩ 5:7-20).

Zakɩ tɔnɔ kʋm brɩ nɩ, n na sɩɩnɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ n tɩtʋŋa maama dɩ brɩ kʋntʋ mʋ, yɩ «nɔɔnʋ na wɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ o ba kɩ kǝm-laarʋ, kʋ yɩ kafɛ mʋ» (Zakɩ 2:26).

Tɔnɔ kʋlʋ

ZAKƖ

na pʋpʋnɩ tɩn

1

¹ Amʋ Zakɩ wʋlʋ na yɩ Wɛ tɩntʋŋnʋ dɩ dɩbam Yuutu Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ. A jɔɔnɩ abam balʋ maama na yɩ Wɛ nɔɔna yɩ á jagɩ á wʋ lʋgʋ baŋa je maama nɩ tɩn.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋpolo dɩ Wɛ te tɩn

^2-3 A ko-biǝ-ba, maŋa kalʋ maama cam na tu abam baŋa tɩn, sɩ á taá jɩgɩ-na wʋpolo lanyɩranɩ, bɛŋwaanɩ abam ye nɩ yaara dwi tǝri tǝri na tui abam te, kʋ yɩ sɩ ya maŋɩ abam mʋ ya nii á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn. Kʋntʋ kwaga nɩ, kʋ laan wʋ́ pa á taá zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ pu-dɩa. ⁴ Kwaanɩ-na á tiini á zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ pu-dɩa sɩ á yɩ joori kwaga, sɩ kʋ laan wʋ́ pa á ji nɔn-ŋʋna yɩ á wʋbʋŋa bɩ fasɩ dɩ Wɛ tɔgɩm, sɩ á yɩ ga kʋlʋkʋlʋ.

⁵ Abam wʋlʋ maama nan na yǝri kʋlʋ na lana sɩ o kɩ tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o loori swan mʋ Wɛ tee nɩ. Wɛ yǝni DƖ paɩ nɔɔna maama dɩ wʋpolo mʋ, yɩ DƖ ba vɩn nɔɔn-nɔɔnʋ. Nmʋ na loori swan DƖ tee nɩ, DƖ wʋ́ pa-m. ⁶ Nmʋ nan na loori woŋo Wɛ tee nɩ, sɩ n ta n kɩ n wʋ-dɩdʋa nɩ nń na-kʋ. Yɩ ta n jɩgɩ bʋbwɛa kʋ baŋa nɩ, bɛŋwaanɩ bʋbwɛa tu nyɩ nɩ viu na fuli na kʋ pa ba ve yigǝ dɩ kwaga te tɩn mʋ. ^7-8 Kʋntʋ tu jɩgɩ wʋrʋ tɩle mʋ, yɩ o za o wʋbʋŋa dɩ kʋlʋ maama o na bʋŋɩ sɩ o kɩ tɩn. Nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ doŋ yɩ taa bʋŋɩ nɩ oó na woŋo dɩ́ Yuutu wʋm tee nɩ.

Yinigǝ tiinǝ dɩ nadunǝ na maŋɩ sɩ ba taa kɩ te tɩn

⁹ Nmʋ wʋlʋ na tɔgɩ Zezi yɩ yinigǝ jɩgɩ-m tɩn, sɩ n ta n jɩgɩ wʋpolo dɩ Wɛ na pɛ n jɩgɩ yɩrɩ DƖ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹⁰ Nmʋ wʋlʋ nan na yɩ nadum tɩn, sɩ n dɩ ta n jɩgɩ wʋpolo dɩ Wɛ na pɛ n tu n tɩtɩ DƖ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ. Nabiinǝ ba daanɩ yɩ ba tʋa, ba na maŋɩ ba yɩ nadunǝ te dɩ. Kʋ nyɩ nɩ gaarʋ na kɩ punnu yɩ tɩ lamma te tɩn mʋ. ¹¹ Wɩa nan na bɩga, tɩ wʋ́ kwaarɩ mʋ tɩ siiri tɩ tɩ, yɩ tɩ lam dɩm je. Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ nadunǝ na wʋ́ ba ba tɩ ba jɩjɩgɩrʋ tɩm lagɩm wʋnɩ te tɩn.

Kʋlʋ na maŋɩ nɔɔna sɩ ba kɩ lwarɩm tɩn

¹² Nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ cam wʋnɩ yɩ o zɩgɩ kǝŋkǝŋ dɩ pu-dɩa sɩ kʋ vu kʋ yi kweelim tɩn mʋ jɩgɩ yu-yoŋo. Bɛŋwaanɩ, cam dɩm na kɛ, o laan wʋ́ na pɛɛrɩ dɩlʋ na yɩ ŋwɩa cɩga cɩga tɩn Wɛ tee nɩ. Ŋwɩa kam kʋntʋ mʋ Wɛ goni ni sɩ DƖ pa balʋ maama na so-DƖ tɩn.

¹³ Nɔɔnʋ na nɛ maŋɩm, o yɩ zaŋɩ o ta nɩ Wɛ mʋ maŋ-o, sɩ kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ kʋ na wʋ́ wanɩ kʋ maŋɩ Wɛ sɩ DƖ tusi, yɩ Wɛ tɩtɩ bá maŋɩ nɔɔnʋ sɩ o tusi. ¹⁴ Woŋo kʋlʋ na maŋɩ nɔɔnʋ tɩn yɩ o tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ. Yantʋ mʋ paɩ o fra zʋʋrɩ wo-balwaarʋ, yɩ ya gan-o ya paɩ o tʋɩ cɩgɩrʋ wʋnɩ. ¹⁵ Nmʋ na sɛ n tɔgɩ n wʋbʋŋ-balwaarʋ tɩm, tɩ laan wʋ́ pa n kɩ wo-lwaanʋ mʋ, yɩ wo-lwaanʋ tɩm na puli tɩ daga, tɩ laan wʋ́ ja-m tɩ zʋ tʋʋnɩ wʋnɩ mʋ.

¹⁶ A ko-bu-sonnu-ba, á yɩ zaŋɩ á ganɩ á tɩtɩ. ¹⁷ Pɛɛrɩ dɩlʋ maama na lana dɩ wǝǝnu tɩlʋ na maŋɩ fasɩ tɩn nuŋi dɩ́ Ko Wɛ tee nɩ mʋ. Dɩntʋ mʋ kɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ wɛyuu nɩ yɩ tɩ paɩ pooni tɩn. Wǝǝnu tɩm kʋntʋ mʋ yǝni tɩ waɩ tɩ pipiri wɩa dɩ tɩtɩɩ. Wɛ nan ba jɩgɩ lim dɩ fɩnfɩɩn dɩ, DƖ ba lǝni nɩ tɩntʋ wǝǝnu tɩm te. ¹⁸ Wɛ tɩtɩ mʋ lɩ wʋbʋŋa DƖ tɔgɩ DƖ cɩga kwǝr-ywǝŋǝ kam ŋwaanɩ DƖ pa dɩ́ na DƖ ŋwɩ-dʋŋa kam, sɩ dɩ́ taá yɩ balʋ na yɩ dayigǝ tiinǝ wǝǝnu tɩlʋ maama DƖ na kɩ tɩn wʋnɩ.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam na wɩ dɩ́ kɩ te tɩn mʋ

¹⁹ A ko-bu-sonnu-ba, á ye nɩ a na tɛ kʋlʋ dɩ abam tɩn yɩ cɩga mʋ. Nɔɔnʋ maama maŋɩ sɩ o zuri o yɩra mʋ o taa cǝgi o doŋ taanɩ, sɩ o yɩ taa garɩ o lǝrǝ. O maŋɩ sɩ o ja o banɩ mʋ. ²⁰ Bɛŋwaanɩ nɔɔnʋ wʋlʋ bam na zaŋɩ tɩn bá wanɩ o kɩ wo-laarʋ tɩlʋ na sui Wɛ wʋ tɩn.

²¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ, lɩ-na wo-digiru tɩlʋ maama na wʋ á wʋnɩ tɩn á yagɩ, sɩ á cɩ á tɩtɩ dɩ tɩtʋŋ-balwaarʋ dwi maama kǝm. Wɛ maŋɩ DƖ kwe DƖ taanɩ dɩm DƖ kɩ abam bɩcara nɩ. Nan tu-na á tɩtɩ á sɛ-dɩ lanyɩranɩ, sɩ dɩ wʋ́ wanɩ dɩ vrɩ abam dɩ yagɩ.

^22-23 Á nan taá kɩ-na Wɛ taanɩ dɩm na wɩ te tɩn, sɩ kʋ ta daɩ cǝgim yɩranɩ. Nɔɔnʋ na cǝgi Wɛ taanɩ dɩm yɩ o ba kɩ dɩ na brɩ te tɩn, o ganɩ o tɩtɩ mʋ. O nyɩ nɩ nɔɔnʋ na kwe niu o ma nii o tɩtɩ te tɩn mʋ. ²⁴ O na nii o yibiyǝ na yɩ te tɩn yɩ o laan viiri, o da swe o yibiyǝ kam na yɩ te tɩn. ²⁵ Kʋ nan na yɩ Wɛ taanɩ dɩm, dɩntʋ lana fasɩ yɩ dɩ waɩ dɩ joŋi nɔɔna dɩ pa ba na ba tɩtɩ. Nɔɔnʋ na zaasɩ-dɩ yɩ o jɩgɩ-dɩ o yuu nɩ maŋa maama, o bá ta nyɩ dɩ wʋlʋ na garɩ o swe cɩga kalʋ o na lwarɩ tɩn. Kʋntʋ tu yɩ wʋlʋ na sɩɩnɩ o kɩ Wɛ cɩga kam na brɩ te tɩn mʋ, yɩ oó na wʋpolo lanyɩranɩ o tɩtʋŋa maama baŋa nɩ.

²⁶ Abam wʋlʋ na bʋŋɩ nɩ o tɔgɩ Wɛ yɩ o warɩ o ni-taanɩ o ja, kʋntʋ tu ganɩ o tɩtɩ mʋ yɩ o Wɛ tɔgɩm dɩm yɩ kafɛ mʋ. ²⁷ Dɩ́ Ko Wɛ nan na lagɩ sɩ dɩ́ sɛ-DƖ te tɩn mʋ yɩ sɩ dɩ́ taá zǝni bɩtara dɩ kadǝnǝ balʋ na yaarɩ tɩn, sɩ dɩ́ kwaanɩ dɩ́ cɩ dɩ́ tɩtɩ dɩ lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ tɩm. Wɛ tɔgɩm dɩm kʋntʋ doŋ mʋ tiini kʋ lamma yɩ tusim tǝri kʋ wʋnɩ.

2

Dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ taá kuri nɔɔna daanɩ

¹ A ko-biǝ-ba, abam yɩ balʋ na sɩɩnɩ á sɛ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi wʋlʋ na jɩgɩ paarɩ zulǝ tɩn mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, kʋ wʋ maŋɩ sɩ á taá kuri nɔɔna daanɩ dɩ á na zuli-ba te tɩn. ² Abam na jeeri daanɩ sɩ á warɩ Wɛ, kʋ ba dwe sɩ nɔɔna bale ba abam te. Dɩdʋa maa yɩ nadum o zʋ gwar-ŋʋnnʋ, yɩ o kɩ sǝbu-sɩŋa jafʋlɩ o jɩŋa nɩ. O doŋ wʋm maa yɩ yinigǝ tu, yɩ o zʋ gan-zwaanʋ. ³ Kʋ waɩ sɩ á jeeri nadum wʋm lanyɩranɩ yɩ á pa-o jǝŋǝ je, á daarɩ á ta dɩ yinigǝ tu wʋm nɩ, o taa zɩgɩ daa nɩ, naa o jǝni tɩga nɩ á nɛ niǝ nɩ. ⁴ Á na pɔɔrɩ-ba daanɩ kʋntʋ doŋ, kʋ brɩ nɩ á kuri nɔɔna daanɩ mʋ. Kʋ nan yɩ wʋbʋŋ-lwaanʋ mʋ paɩ á pɔɔrɩ nɔɔna daanɩ kʋntʋ.

⁵ A ko-bu-sonnu-ba, fɔgɩ-na á cǝgi. Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ kuri balʋ na yɩ yinigǝ tiinǝ nabiinǝ yibiyǝ nɩ tɩn, sɩ ba taa yɩ nadunǝ DƖ tee nɩ ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ, sɩ ba tɔgɩ ba wǝli DƖ paarɩ dɩlʋ DƖ na maŋɩ DƖ go ni sɩ DƖ pa balʋ na so-DƖ tɩn wʋnɩ. ⁶ Kʋ nan na yɩ kʋntʋ tɩn, bɛɛ mʋ kɩa yɩ á gooni yinigǝ tiinǝ bam? Kʋ daɩ nadunǝ bam mʋ jɩgɩ abam ba bɛɛsɩ na? Bantʋ mʋ yǝni ba ja abam dɩ dam ba ja vu ba saŋɩ sarɩya dim je nɩ. ⁷ Bantʋ mʋ jɩgɩ Zezi yɩr-ŋʋm dɩlʋ ba na bǝ abam nɩ o biǝ tɩn ba twɩa.

⁸ Abam na sɛ Baŋa-Wɛ ni dɩlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ dɩ wɩ: «Ta n soe n doŋ nɩ n tɩtɩ te» tɩn, á kɩ lanyɩranɩ. ⁹ Kʋ daarɩ, á na pɔɔrɩ nɔɔna daanɩ dɩ á na zuli-ba te tɩn, kʋ brɩ nɩ á kɩ lwarɩm mʋ, yɩ Wɛ niǝ yam brɩ nɩ á kɩ á cɔgɩ mʋ. ¹⁰ Nɔɔnʋ na sɛ Wɛ niǝ yam maama yɩ o daarɩ o cɔgɩ ya dɩdʋa yɩranɩ, kʋ brɩ nɩ o cɔgɩ ya maama mʋ. ¹¹ Wɛ mʋ pɛ DƖ ni DƖ wɩ: «Yɩ zaŋɩ n kɩ boorim.» Dɩntʋ nan ta mʋ wɩ: «Yɩ gʋ nɔɔnʋ.» Mʋ kʋ kuri, n na maŋɩ n wʋ kɩ boorim, yɩ n na gʋ nɔɔnʋ, kʋ brɩ nɩ n ta cɔgɩ Wɛ ni mʋ.

¹² Taá pa-na á ni-taanɩ dɩ á kikiǝ maama taa tɔgɩ Wɛ ni, sɩ dɩntʋ mʋ waɩ dɩ vrɩ nɔɔna dɩ pa ba naɩ ba tɩtɩ, sɩ Wɛ wʋ́ tɔgɩ DƖ ni dɩm kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ DƖ ma di dɩbam sarɩya. ¹³ Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ na ba jɩgɩ o donnǝ ŋwaŋa, Wɛ na wʋ́ di kʋntʋ tu sarɩya maŋa kalʋ tɩn, DƖ bá duri o dɩ yibwǝnǝ. Wʋlʋ nan na jɩgɩ o donnǝ ŋwaŋa tɩn, Wɛ dɩ wʋ́ duri o yibwǝnǝ sɩ o yɩ na cam.

Wʋlʋ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn kɩ kǝm-laarʋ mʋ

¹⁴ A ko-biǝ-ba, nɔɔnʋ na tɛ o wɩ, wʋm kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, yɩ o laan ba kɩ Wɛ na lagɩ te tɩn, kʋ jɩgɩ kuri na? O Wɛ tɔgɩm dɩm kʋntʋ wʋ́ wanɩ dɩ vrɩ-o dɩ yagɩ na? ¹⁵ Dɛ dɩlʋ n ko-bu dɩdʋa na tu nmʋ te yɩ o ba jɩgɩ gɔrɔ sɩ o zʋ dɩ o ni-wʋdiu sɩ o di, ¹⁶ yɩ nmʋ na tagɩ dɩd-o n wɩ, o ve sɩ Wɛ wʋ́ zǝn-o DƖ pa o na gɔrɔ dɩ o ni-wʋdiu, yɩ n laan daarɩ n wʋ pɛ-o kʋlʋ o na lagɩ tɩn, kʋ jɩgɩ kuri na? ¹⁷ Wɛ tɔgɩm dɩ yɩ kʋntʋ mʋ. Nmʋ na tɛ nɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, yɩ n laan daarɩ n ba kɩ kǝm-laarʋ, kʋ brɩ nɩ n Wɛ tɔgɩm dɩm yɩ kafɛ mʋ.

¹⁸ Nɔɔnʋ waɩ o tɛ nɩ, nɔɔna babam kɩ ba wʋ-dɩdʋa mʋ dɩ Wɛ, yɩ badaara kɩ kǝm-laarʋ. Amʋ nan na lǝri te tɩn mʋ tɩntʋ: «Nmʋ na ba kɩ kǝm-laarʋ tɩn, nń kɩ ta mʋ n brɩ nɩ n sɩɩnɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ? Kʋ nan na yɩ amʋ, aá ma a kǝm-laarʋ tɩm mʋ a brɩ nɩ a sɩɩnɩ a kɩ a wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ.»

¹⁹ Nmʋ sɛ nɩ Wɛ yɩ dɩdʋa yɩranɩ mʋ na? N na sɛ kʋntʋ, kʋ lana. Ciciri tɩtɩ dɩ ye kʋntʋ, yɩ kʋ paɩ sɩ yɩra saɩ. ²⁰ N ba jɩgɩ wʋbʋŋa mʋ na? N yǝri nɩ, n na wɩ n kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ n ba kɩ kǝm-laarʋ, kʋ yɩ kafɛ mʋ na? ²¹ Nan guli-na dɩbam nabaarʋ Abraham * dɛɛn na yɩ te tɩn. Kʋ kɩ ta mʋ yɩ o na cɩga Wɛ tee nɩ? Kʋ yɩ o tɩtʋŋa yam ŋwaanɩ mʋ, dɩ o na sɛ o kwe o bu Yizakɩ sɩ o ma kaanɩ Wɛ nɩ DƖ na tag-o te tɩn. ²² Kʋ brɩ nɩ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn dɩdaanɩ o kǝm-laarʋ tɩm maama tɔgɩ daanɩ mʋ. O kǝm-laarʋ tɩm mʋ pɛ o Wɛ tɔgɩm dɩm ja kuri. ²³ Kʋntʋ mʋ, kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ dɩ kʋ na wɩ: «Abraham kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, yɩ DƖ pa o na cɩga kʋ ŋwaanɩ». Ba maa bǝ-o nɩ «Wɛ ciloŋ».

²⁴ Kʋntʋ wʋ́ pa á lwarɩ nɩ, kʋ yɩ nɔɔnʋ tɩtʋŋa mʋ wǝli da kʋ paɩ o na cɩga Wɛ tee nɩ, sɩ kʋ daɩ o na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn yɩranɩ ŋwaanɩ. ²⁵ Kʋ dɛɛn nan kɩ kʋntʋ dɩ mʋ dɩ ka-tʋla kalʋ yɩrɩ na yɩ Rahabɩ * tɩn. Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam dɛɛn na tʋŋɩ ba daan-daana bam yɩ ba da o te tɩn, o jeeri-ba lanyɩranɩ yɩ o brɩ-ba cwǝŋǝ sɩ ba tɔgɩ da ba ma lu ba dʋna bam jɩŋa nɩ. O tɩtʋŋa yam kʋntʋ mʋ pɛ o na cɩga Wɛ tee nɩ.

²⁶ Kʋntʋ maama brɩ nɩ, nɔɔnʋ na wɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ yɩ o ba kɩ kǝm-laarʋ, kʋ yɩ kafɛ mʋ. Kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ nɔɔnʋ yɩra na ba jɩgɩ joro, wʋntʋ yɩ tʋ mʋ.

3

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ yɩrɩ dɩ́ tɩtɩ dɩ dɩ́ ni-taanɩ te tɩn

¹ A ko-biǝ-ba, abam zanzan yɩ zaŋɩ á taá kwaana sɩ á ji karanyɩna tiinǝ. Bɛŋwaanɩ á ye nɩ, Wɛ sarɩya dɛ dɩm nɩ kʋʋ́ ta tiini kʋ cana kʋ pa dɩbam balʋ na yɩ karanyɩna tiinǝ tɩn kʋ dwe nɔɔnʋ maama. ² Dɩbam maama yǝni dɩ́ kɩ dɩ́ tusǝ mʋ. Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ nan na ba kɩ o tusǝ o ni-taanɩ wʋnɩ tɩn yɩ nɔn-ŋʋm mʋ, yɩ o waɩ o tɩtɩ o jaanɩ lanyɩranɩ.

³ Nɔɔnʋ na yǝni o lagɩ o di sisǝŋǝ, oó kwe gara mʋ o kɩ ka ni nɩ, sɩ o wanɩ o pa ka vu mɛ dɩ mɛ o na lagɩ tɩn. ⁴ Nan bʋŋɩ-na á nii, naboro na yɩ kamunu te yɩ vu-dɩʋ ta yǝni kʋ jɩgɩ-kʋ kʋ maga, yɩ wʋlʋ na co-kʋ tɩn ta waɩ o ma nanyuŋ-balaŋa o maa paɩ kʋ ve o na lagɩ mɛ tɩn. ⁵ Kʋ nan ta yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ nɔɔnʋ dindǝlimi na yɩ te tɩn. Dɩ yɩ balaŋ-laŋa mʋ, yɩ dɩ waɩ dɩ tɛ wo-kamunnu dɩ paɩ dɩ tɩtɩ.

Nan ta bʋŋɩ-na á nii kagʋa na maɩ te, yɩ min-ciŋo na tʋ ka wʋnɩ, kʋʋ́ di ka maama mʋ. ⁶ Nɔɔnʋ dindǝlimi dɩ nan nyɩ dɩ mini mʋ, yɩ dɩ su dɩ lʋgʋ baŋa wo-lwaanʋ tɩm dwi maama. Dɩ yɩ yɩra yam daa dɩdʋa mʋ, yɩ dɩ wo-lwaanʋ tɩm laan waɩ tɩ loŋi yɩra yam maama. Dindǝlimi jɩgɩ mini mʋ dɩ maa zwɛ nɔɔnʋ dɩ o ŋwɩa maama dɩ pa ka ba lana. Mini dɩm kʋntʋ nan nuŋi sʋtaanɩ * te mʋ.

⁷ Nabiinu waɩ wǝǝnu dwi maama. Kʋ na yɩ ga-vara dɩ zunǝ dɩ tɩga wo-vǝǝlu dɩ kale, o sɩɩnɩ o wanɩ tɩ maama. ⁸ Kʋ nan na yɩ dindǝlimi, nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na waɩ o dindǝlimi. Dɩ yɩ wo-lɔŋɔ kʋlʋ na warɩ kʋ cɩ tɩn mʋ, yɩ dɩ kwǝri dɩ jɩgɩ coŋo kʋlʋ na gʋɩ nɔɔna tɩn. ⁹ Dɩ́ yǝni dɩ́ ma dɩntʋ mʋ dɩ́ maa tee Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩ́ Yuutu dɩdaanɩ dɩ́ Ko tɩn, yɩ dɩntʋ mʋ dɩ́ ta maa sɔɔlɩ dɩ́ cɔgɩ dɩ́ donnǝ balʋ Wɛ na kɩ nɩ DƖ nyɩnyʋgʋ te tɩn. ¹⁰ Kʋntʋ tɩn, tiǝ dɩ cɔgɩm maama nuŋi ni dɩm kʋntʋ dɩdʋa wʋnɩ mʋ. A ko-biǝ-ba, kʋ wʋ maŋɩ sɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ. ¹¹ Buli-yi dɩdʋa bá wanɩ dɩ taa buri na-ywǝnǝ dɩ na-cɛɛra dɩ wʋnɩ. ¹² A ko-biǝ-ba, kapʋrʋ bá wanɩ kʋ lǝ swan. Kakɔnɔ dɩ nan bá wanɩ kʋ lǝ mɔɔla. Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ n na bá wanɩ n mɔ na-ŋʋna bwǝru wʋnɩ te tɩn.

Swan yalʋ na nuŋi Wɛ te tɩn

¹³ Nɔɔnʋ na wʋ abam wʋnɩ yɩ o jɩgɩ swan dɩ yǝno, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o taa tɔgɩ cwǝ-laa mʋ, sɩ o tu o tɩtɩ o kɩ kǝm-laarʋ, sɩ kʋ brɩ nɩ o jɩgɩ swan. ¹⁴ Abam nan na jɩgɩ wʋ-gʋʋ dɩ pu-sɩŋa yɩ á lagɩ á yɩranɩ zǝnǝ, sɩ á yɩ zaŋɩ á brɩ á tɩtɩ nɩ á jɩgɩ swan. Á na kɩ kʋntʋ, á fɔgɩ vwan mʋ sɩ kʋ daɩ cɩga. ¹⁵ Swan yantʋ doŋ daɩ swan yalʋ na nuŋi Wɛ te tɩn. Ya yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm mʋ. Ya maa yɩ nabiinǝ swan yalʋ na nuŋi sʋtaanɩ * te tɩn mʋ. ¹⁶ Bɛŋwaanɩ, jǝgǝ kalʋ maama nɔɔna na lagɩ ba tɩtɩ yɩranɩ zǝnǝ yɩ ba jɩgɩ wʋ-gʋʋ dɩ ba donnǝ tɩn, dáanɩ mʋ vuvugǝ dɩ kǝm-lwaanʋ dwi maama wʋra.

¹⁷ Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na jɩgɩ swan yalʋ na nuŋi Wɛ te tɩn jɩgɩ wʋ-poŋo mʋ. O maa paɩ ywǝǝni wʋ nɔɔna tɩtarɩ nɩ, yɩ o jɩgɩ wʋ-bono, yɩ o nɩgɩ nɔɔna. O maa jɩgɩ o donnǝ ŋwaŋa lanyɩranɩ, yɩ o kɩ kǝm-laarʋ dɩ o wǝli da. O ba kuri nɔɔna daanɩ, o nan daɩ pipiri-nyɩm. ¹⁸ Balʋ na jɩgɩ wʋ-zuru yɩ ba paɩ ywǝǝni wʋ nɔɔna tɩtarɩ nɩ tɩn wʋ́ ta yɩ cɩga tiinǝ Wɛ yigǝ nɩ.

4

Dɩ́ wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ pa lʋgʋ baŋa wǝǝnu fra zʋ dɩbam

¹ Bɛɛ mʋ paɩ jara dɩdaanɩ kantɔgɔ yǝni kʋ wʋ abam tɩtarɩ nɩ? Kʋ yɩ á fra na zʋʋrɩ wo-balwaarʋ tɩm mʋ te kʋ jɩgɩ á bɩcara kʋ yaara, yɩ kʋ paɩ jara wʋ á wʋnɩ. ² Abam yǝni á paɩ á fra mʋ zʋʋrɩ wǝǝnu yɩ á nan ba na-tɩ. Kʋ ma pa á lagɩ sɩ á gʋ nɔɔna. Á yi tiini dɩ su wǝǝnu zanzan yɩ á warɩ-tɩ á na. Kʋntʋ mʋ paɩ kantɔgɔ dɩ jara tui. Á ba jɩgɩ wǝǝnu tɩlʋ á na lagɩ tɩn, bɛŋwaanɩ á wʋ loori Wɛ sɩ DƖ pa abam. ³ Abam nan na maŋɩ á loori Wɛ dɩ, DƖ bá pa abam, bɛŋwaanɩ á ma wʋbʋŋ-lwaanʋ mʋ á loorǝ. Á loori sɩ á taá ma kɩ á fra na zʋʋrɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ tɩn mʋ.

⁴ Abam ba tɔgɩ Wɛ dɩ cɩga. Á yǝri nɩ á fra na zʋ lʋgʋ baŋa wǝǝnu á yɩ Wɛ dʋna mʋ na? Wʋlʋ maama na pɛ o fra zʋ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩm tɩn jigi Wɛ dʋm mʋ. ⁵ Á yɩ taá bʋŋɩ nɩ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn yɩ kafɛ mʋ, dɩ kʋ na wɩ: «Joro * kʋlʋ Wɛ na kɩ dɩ́ bɩcara nɩ tɩn lagɩ sɩ kʋ yɩranɩ mʋ taa te dɩbam.» ⁶ Wɛ nan mʋ kɩ dɩbam yu-yoŋo kʋ ja gaalɩ. Kʋ daa ta pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Wɛ vɩn balʋ na yɩ kamun-nyɩna tɩn, yɩ DƖ daarɩ DƖ zǝni balʋ na tu ba tɩtɩ tɩn.»

⁷ Kʋntʋ tɩn, kwe-na á tɩtɩ á kɩ Wɛ jɩŋa nɩ, sɩ á daarɩ á vɩn sʋtaanɩ *, sɩ dɩntʋ wʋ́ duri dɩ viiri á tee nɩ. ⁸ Fʋfɔ-na á twɛ Wɛ, sɩ DƖ dɩ wʋ́ twɛ abam. Abam lwarɩm-kǝrǝ-ba, lɩ-na á jɩa wo-lwaanʋ dwi maama baŋa nɩ. Abam pipiri-nyɩna-ba, zarɩ-na á bɩcara sɩ á daa yɩ taá jɩgɩ wʋrʋ tɩle. ⁹ Á pa-na á wʋ cɔgɩ á lwarɩm dɩm ŋwaanɩ, sɩ á nywanɩ á yigǝ á taá keerǝ. Pa-na á mwaanʋ tɩm lǝni tɩ ji kǝrǝ, sɩ á wʋpolo kʋm lǝni kʋ ji wʋ-cɔgɔ. ¹⁰ Tu-na á tɩtɩ dɩ́ Yuutu wʋm yigǝ nɩ, sɩ oó ja abam o pa á zaŋɩ.

Á yɩ zaŋɩ á taá co daanɩ

¹¹ A ko-biǝ-ba, á yɩ taá ŋɔɔnɩ wo-balwaarʋ da-yɩranɩ. Wʋlʋ maama na ŋɔɔnɩ wo-balɔrɔ o ko-bu yɩra nɩ naa o cog-o tɩn, kʋntʋ tu ŋɔɔnɩ o cɔgɩ Wɛ niǝ yam mʋ yɩ o yáalɩ-ya. Nmʋ nan na yáalɩ Wɛ niǝ yam, kʋ brɩ nɩ n daa n ba tɔgɩ-ya mʋ, yɩ n ta kwǝri n brɩ nɩ nmʋ mʋ yɩ sarɩya-diru. ¹² Wɛ yɩranɩ mʋ te DƖ niǝ yam, yɩ DƖ tɔgɩ-ya DƖ ma di nɔɔna taanɩ. Dɩntʋ yɩranɩ mʋ waɩ DƖ vrɩ nɔɔna DƖ yaga, naa DƖ cɔgɩ-ba ba vɩʋn ŋwaanɩ. Nmʋ nan bʋŋɩ nɩ n yɩ wɔɔ mʋ, sɩ n di n doŋ taanɩ?

Yɩ kɩ-na kamunni á swe Wɛ ni nɩ

¹³ Fɔgɩ-na á cǝgi, abam balʋ na yǝni á tɛ á wɩ: «Zɩm naa jwaanɩ dɩ́ wʋ́ vu tɩʋ kʋdoŋ dɩ́ kɩ pipiu da bɩm dɩ́ na sǝbu» tɩn. ¹⁴ Á yǝni á tɛ kʋntʋ doŋ yɩ á yǝri tɩga na wʋ́ pʋʋrɩ sɩ á ŋwɩa taa yɩ te. Á ŋwɩa kam nan nyɩ dɩ kunu na li yɩ kʋ bá daanɩ kʋ kɛ te tɩn mʋ. ¹⁵ Kʋ ya maŋɩ sɩ á taá tɛ nɩ: «Dɩ́ Yuutu Wɛ na sɛ yɩ dɩ́ jwa ta ŋwɩ, dɩ́ wʋ́ kɩ kʋlʋ dɩ́ na bʋŋɩ tɩn.» ¹⁶ Kʋ nan yɩ á pa á tɩtɩ kamunni mʋ dɩ á na wʋ́ kɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn. Kamunni dɩm kʋntʋ dwi maama nan ba lana.

¹⁷ Kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋlʋ na ye kʋlʋ na lana sɩ o kɩ tɩn, o na wʋ kɩ, kʋ tu kɩ lwarɩm mʋ.

5

Zakɩ na kaanɩ nadunǝ te tɩn

¹ Kʋ daarɩ abam balʋ na yɩ nadunǝ tɩn, fɔgɩ á cǝgi-na. Taá keeri-na á coosǝ dɩ lɛɛrʋ tɩlʋ na lagɩ tɩ ba abam baŋa tɩn. ² Abam jɩjɩgɩrʋ tɩm maama wʋ́ pɔ, yɩ cambʋrɩ dɩ wʋ́ di á gwaarʋ tɩm. ³ Abam sǝbu-sɩŋa kam dɩ á sǝbu kʋm maama wʋ́ sʋŋɩ. Sarɩya dɛ dɩm nɩ kʋ sʋŋɩm dɩm kʋntʋ mʋ wʋ́ brɩ nɩ á kɩ á tusi, yɩ dɩntʋ ta wʋ́ di abam yɩra yam nɩ mini te. Lʋgʋ baŋa tiim da yam nan twɛ, yɩ abam ta fɔgɩ á tiŋi á jɩjɩgɩrʋ tɩm mʋ. ⁴ Abam ta pini balʋ na tʋŋɩ á karɩ sɩm nɩ ba pa abam tɩn, á ba sɛ sɩ á ŋwɩ-ba. Cǝgi-na á nii ba na pʋʋna te tɩn. Balʋ na kɩ abam wʋdiiru tɩm ba kɩ digǝ nɩ tɩn kǝrǝ kam tʋ Yuutu Baŋa-Wɛ zwɛ nɩ. ⁵ Á ŋwɩ lʋgʋ baŋa nɩ paarɩ wʋnɩ mʋ, yɩ á kɩ á wʋbʋŋa na lagɩ te. Á di á nuǝ nɩ ba na kɔnɩ varɩm sɩ ba gʋ te tɩn. ⁶ Á ta kwǝri á paɩ balʋ na jɩgɩ cɩga tɩn ga bʋra, yɩ á daarɩ á gʋ-ba, yɩ ba nan warɩ á yigǝ ba cɩ.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-zuru mʋ sɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ taá warɩ Wɛ

⁷ A ko-biǝ-ba, taá jɩgɩ-na wʋ-zuru á maa nii maŋa kam dɩ́ Yuutu wʋm na wʋ́ joori o ba tɩn. Taá nii-na valʋ na yǝni o zuri o yɩra te o maa cǝgi maŋa kam o faa na wʋ́ ba kʋ bɩ lanyɩranɩ tɩn. O yǝni o zuri o yɩra mʋ o maa cǝgi duum dʋa dɩ fa-ni dʋa. ⁸ Kʋntʋ, kʋ maŋɩ sɩ abam dɩ taá jɩgɩ wʋ-zuru mʋ sɩ á vɔ á wʋ lanyɩranɩ, sɩ dɩ́ Yuutu wʋm bá daanɩ yɩ o ba.

⁹ A ko-biǝ-ba, á yɩ taá pʋʋnɩ daanɩ, sɩ kʋ pa á ga bʋra Wɛ tee nɩ. Nii-na, kʋ twɛ kʋ ti sɩ Wɛ di dɩbam taanɩ. ¹⁰ A ko-biǝ-ba, guli-na Wɛ nijoŋnǝ balʋ dɛɛn na tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ kam tɩn woŋo. Ba dɛɛn nɛ yaara zanzan yɩ ba vɔ ba wʋrʋ dɩ wʋ-zuru. Kʋntʋ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ abam dɩ lwǝni bantʋ na kɩ te tɩn mʋ. ¹¹ Kʋ na yɩ balʋ na jɩgɩ pu-dɩa kantʋ doŋ tɩn, dɩ́ ye nɩ ba nɛ wʋpolo Wɛ tee nɩ. Abam nan maŋɩ á ye Zobi dɛɛn na kɩ pu-dɩa o yaara yam wʋnɩ te, yɩ á kwǝri á ye Wɛ na pɛ-o kʋlʋ kʋ kweelim nɩ tɩn. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, dɩ́ Yuutu Wɛ tiini DƖ jɩgɩ dɩbam ŋwaŋa, yɩ DƖ duri dɩbam yibwǝnǝ lanyɩranɩ.

¹² A ko-biǝ-ba, kʋ na dwe dɩdɩ, á yɩ taá tɛ á duǝ. Yɩ du-na dɩ Wɛ naa tɩga naa dɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ. Á pa-na á ‹ɛɛn› taa yɩ ‹ɛɛn›, sɩ á ‹awo› taa yɩ ‹awo›, sɩ kʋ yɩ pa Wɛ di á sarɩya.

¹³ Abam wʋlʋ na wʋ cam wʋnɩ, sɩ o loori Wɛ. Abam wʋlʋ nan na jɩgɩ wʋpolo, sɩ o taa leeni o zuli Wɛ. ¹⁴ Abam wʋlʋ nan na ba jɩgɩ yazurǝ, sɩ o bǝŋi Zezi kɔgɔ kʋm nakwa bam, sɩ ba ba ba kɩ nugǝ o yuu nɩ ba loori Wɛ ba pa-o dɩ́ Yuutu Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ. ¹⁵ Ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa ba loori Wɛ kʋntʋ doŋ, nɔɔnʋ wʋm wʋ́ sɩɩnɩ o na yazurǝ. Dɩ́ Yuutu wʋm wʋ́ pa o wǝri, yɩ o na kɩ lwarɩm dɩlʋ maama tɩn, Wɛ wʋ́ yagɩ DƖ ma cɛ-o. ¹⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ, kʋ maŋɩ sɩ á taá vɩɩrɩ á tɛ á lwarɩm mʋ á brɩ daanɩ, sɩ á daarɩ á taá loori Wɛ á pa daanɩ, sɩ Wɛ wʋ́ pa abam yazurǝ. Nɔn-ŋʋm Wɛ-loro tiini kʋ dana lanyɩranɩ, kʋ waɩ kʋ paɩ wo-kamunǝ kɩa. ¹⁷ Guli-na Eli * dɛɛn na kɩ te tɩn. O dɩ yɩ nabiinu mʋ nɩ dɩbam te, yɩ o loori Wɛ dɩ o wʋ maama sɩ dʋa yɩ zaŋɩ ka nɩ, yɩ ka sɩɩnɩ ka wʋ nɩgɩ bɩna yatɔ dɩ canɩ sɩrdʋ. ¹⁸ O daa ma joori o loori Wɛ, yɩ ka laan ba ka nɩ, yɩ tɩga baŋa wǝǝnu maama joori tɩ puli tɩ nuŋi tɩ kɩ lanyɩranɩ.

¹⁹ A ko-biǝ-ba, abam wʋlʋ na ywǝri cɩga cwǝŋǝ kam wʋnɩ yɩ o doŋ na wanɩ o pa o joori o ba ka wʋnɩ, kʋ lana. ²⁰ Á nan taá ye nɩ, wʋlʋ na wanɩ o pa lwarɩm kǝru joori o ba cɩga cwǝŋǝ kam wʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ vrɩ lwarɩm kǝru wʋm tʋʋnɩ jɩŋa nɩ, yɩ Wɛ yagɩ o wo-lwaanʋ tɩlʋ zanzan o na kɩ tɩn DƖ ma cɛ-o.

\e

1PE

1 Pɩyɛɛrɩ

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ Pɩyɛɛrɩ na pʋpʋnɩ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pɩyɛɛrɩ dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na jagɩ ba wʋ Azi-balaŋa * nɩ tɩn mʋ. Kʋ waɩ kʋ yɩ Pooli naa balʋ na tɔgɩ dɩd-o ba tʋŋɩ tɩn mʋ brɩ-ba Wɛ kwǝrǝ kam. Ba ma na yaara ba na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ.

Pɩyɛɛrɩ nan pʋpʋnɩ sɩ o pa ba na baarɩ mʋ Zezi cwǝŋǝ kam wʋnɩ, sɩ ba zɩgɩ kǝŋkǝŋ yaara yam maŋa nɩ, nɩ Zezi tɩtɩ dɩ na yaarɩ sɩ o pa dɩbam na vrɩm te tɩn.

Pɩyɛɛrɩ dɛ yigǝ o guli-ba ba na jɩgɩ tɩɩna yalʋ Wɛ tee nɩ Zezi na tɩgɩ yɩ o joori o bi tɩn ŋwaanɩ.

O kaanɩ-ba sɩ ba taa ŋwɩ dɩ wʋ-poŋo nɩ Zezi nɔɔna na maŋɩ sɩ ba taa ŋwɩ te tɩn. Ba maŋɩ sɩ ba lwǝni Zezi na kɩ te o yaara yam wʋnɩ tɩn. O kwe-ba kwiǝ dwi tǝri tǝri sɩ ba lwarɩ ba na wʋ́ kɩ te woŋo maama wʋnɩ, sɩ balʋ na yǝri Zezi tɩn na ba kǝm-laarʋ tɩm sɩ ba dɩ ba ba zuli Wɛ.

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ

PƖYƐƐRƖ

na pʋpʋnɩ tɩn

1

¹ Amʋ Pɩyɛɛrɩ wʋlʋ na yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ, sɩ a pa abam balʋ Wɛ na kuri sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna yɩ á jagɩ á vu á yɩ vǝrǝ yɩ á zʋʋrɩ Pɔn tɩ-niǝ yam wʋnɩ, dɩ Galatɩ dɩ Kapadɔsɩ dɩ Azi dɩ Bitini tɩ-niǝ yam maama wʋnɩ tɩn. ² Dɩ́ Ko Wɛ mʋ dɛ yigǝ DƖ kɩ DƖ wʋbʋŋa nɩ sɩ DƖ kuri abam kʋntʋ, yɩ DƖ tɔgɩ DƖ Joro * kʋm ŋwaanɩ DƖ pa á ji nɔn-ŋʋna balʋ na yɩ DƖ nyɩm tɩn. Wɛ nan kɩ kʋntʋ sɩ kʋ pa á taá sɛ Zezi Krisi ni mʋ, sɩ DƖ fɔgɩ abam Zezi jana kam na nuŋi tɩn ŋwaanɩ.

Wɛ wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo kʋ ja gaalɩ.

Dɩ́ na jɩgɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ te tɩn

³ Pa-na dɩ́ taá kɩ Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩbam Yuutu Zezi Krisi Ko tɩn le. Dɩntʋ mʋ tiini DƖ yɩ ŋwaŋa tu, yɩ DƖ pa dɩ́ jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa, dɩ DƖ na pɛ Zezi Krisi bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn, yɩ dɩ́ taá jɩgɩ tɩɩna DƖ tee nɩ maŋa maama. ⁴ Kʋntʋ mʋ dɩ́ ye nɩ dɩ́ wʋ́ ba dɩ́ joŋi wo-laarʋ tɩlʋ Wɛ na tiŋi sɩ DƖ pa DƖ biǝ tɩn. Wǝǝnu tɩm kʋntʋ nan ba pɔɛ, yɩ tɩ ba cɔga, tɩ nan ba lɩɩrɩ dɩ. Wɛ tiŋi tɩntʋ mʋ DƖ sɔŋɔ nɩ sɩ DƖ pa abam. ⁵ DƖ maa maɩ DƖ dam dɩm DƖ yɩrɩ abam, á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn ŋwaanɩ, sɩ kʋ vu kʋ yi lʋgʋ baŋa tiim da yam, sɩ DƖ laan joŋi abam jaja.

⁶ Kʋntʋ maa paɩ á jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ, dɩ cam dwi tǝri tǝri ya zɩ maŋɩ abam zɩm yɩ kʋ pa á wʋ cɔgɩ maŋa fɩnfɩɩn yɩranɩ dɩ. ⁷ Kʋ na yɩ cana yam kʋntʋ, kʋ yɩ sɩ ya maŋɩ abam mʋ ya nii á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn. Kʋ na yɩ sǝbu-sɩŋa, ba yǝni ba maɩ mini mʋ ba ma maŋɩ-ka sɩ ba nii ka lana na? Abam nan na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn tiini kʋ dwe sǝbu-sɩŋa kalʋ na wʋ́ ba ka cɔgɩ tɩn. Kʋntʋ tɩn, cam na maŋɩ abam yɩ á ta na zɩgɩ kǝŋkǝŋ, kʋʋ́ pa á na zulǝ dɩ tiǝ Wɛ tee nɩ maŋa kalʋ Zezi Krisi na wʋ́ joori o ba tɩn. ⁸ Abam yi ta wʋ nɛ-o, yɩ á nan so-o. Á maa kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩd-o, yɩ á nan daa ta ba na-o lele kʋntʋ. Kʋ ma pa á tiini á jɩgɩ wʋpolo zanzan yɩ kʋ bá wanɩ kʋ ta dɩ nabiinǝ taanɩ, ⁹ Wɛ na vrɩ abam ŋwɩa yɩ kʋntʋ mʋ yɩ kʋlʋ á na maŋɩ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ sɩ á na tɩn ŋwaanɩ.

¹⁰ Faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam dɛɛn tiini ba kwaanɩ ba tɔgɩ kʋ nɛ lanyɩranɩ sɩ ba lwarɩ Wɛ na wʋ́ vrɩ DƖ nɔɔna bam te tɩn. Ba dɛɛn ma maŋɩ ba wuuri ba ta Wɛ na wʋ́ pa abam pɛɛrɩ dɩlʋ tɩn. ¹¹ Zezi Krisi Joro * kʋm maa wʋ ba tee nɩ yɩ kʋ pa ba wuuri ba lwarɩ nɩ Krisi * wʋm wʋ́ ba o na yaara sɩ o laan daarɩ o na paarɩ-zulǝ Wɛ tee nɩ. Ba maa tiini ba kwaanɩ sɩ ba lwarɩ maŋa kam kʋntʋ dɩ kʋ na wʋ́ kɩ te tɩn. ¹² Wɛ dɛɛn ma pa DƖ nijoŋnǝ bam lwarɩ nɩ, DƖ na pɛ-ba kwǝrǝ kalʋ tɩn, kʋ daɩ ba tɩtɩ ŋwaanɩ, kʋ yɩ abam ŋwaanɩ mʋ. Ba dɛɛn na brɩ cɩga kalʋ tɩn mʋ yɩ Zezi kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ o tɩntʋŋna bam laan na tɔɔlɩ ba brɩ abam zɩm tɩn. Baŋa-Wɛ mʋ pɛ DƖ Joro kʋm ba bantʋ te, yɩ ba wanɩ ba brɩ abam kwǝr-ywǝŋǝ kam kʋntʋ. Wɛ malɛsɩ * sɩm dɩ nan lagɩ sɩ sɩ lwarɩ cɩga kam kʋntʋ kuri na yɩ te tɩn.

Wɛ na lagɩ sɩ dɩ́ taá jɩgɩ wʋ-poŋo te tɩn

¹³ Abam nan fɔgɩ á ja á wʋbʋŋa, sɩ á taá ma tʋŋɩ á pa Wɛ. Pɩɩnɩ-na á tɩtɩ sɩ á tiŋi á tɩɩna maama woŋo kʋlʋ Wɛ na wʋ́ ba DƖ pa abam zaanɩ tɩn baŋa nɩ, maŋa kalʋ Zezi Krisi na wʋ́ joori o ba tɩn. ¹⁴ Taá sɛ-na á Ko Wɛ ni. Á daa yɩ taá ŋwɩ nɩ á dɛɛn na wʋ lwarɩ Wɛ cɩga kam yɩ á fra zʋʋrɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ tɩn. ¹⁵ Á nan taá ŋwɩ dɩ wʋ-poŋo woŋo maama wʋnɩ, nɩ á Ko Wɛ dɩlʋ na bǝŋi abam sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna tɩn na jɩgɩ wʋ-poŋo te tɩn. ¹⁶ Kʋ nan maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Á taá yɩ wʋ-poŋo tiinǝ,

sɩ amʋ Baŋa-Wɛ yɩ wʋ-poŋo tu mʋ.»

¹⁷ Abam na yǝni á loori Wɛ, á bǝ-DƖ nɩ á Ko mʋ, yɩ dɩntʋ nan mʋ wʋ́ di nabiinǝ maama sarɩya sɩ kʋ maŋɩ dɩ ba tɩtʋŋa na yɩ te tɩn, yɩ DƖ ba kuri nɔɔna daanɩ. Kʋntʋ, á ta na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ maŋa kalʋ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ á taá kwarɩ Wɛ kʋlʋ maama á na kɩ tɩn wʋnɩ. ¹⁸ Á ye nɩ Wɛ vrɩ abam sɩ á daa yɩ taá tɔgɩ cullu tɩlʋ na nuŋi á nabaara bam jɩŋa nɩ tɩn mʋ. Wɛ na lɩ abam wo-yɔɔrʋ tɩm kʋntʋ wʋnɩ tɩn, kʋ daɩ lʋgʋ baŋa sǝbu naa sǝbu-sɩŋa, wǝǝnu tɩlʋ na waɩ tɩ cɔgɩ tɩn, mʋ DƖ mɛ DƖ ŋwɩ DƖ vrɩ abam. ¹⁹ Wɛ nan mɛ Zezi Krisi jana kam mʋ DƖ ma vrɩ abam, yɩ kantʋ tiini ka jɩgɩ dam. Zezi na jigi kaanɩm * kʋntʋ tɩn, o nyɩ dɩ pǝlbu * wʋlʋ na tiini o lana fasɩ yɩ kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ kʋ na yɩ balɔrɔ o yɩra nɩ tɩn mʋ. ²⁰ Wɛ maŋɩ DƖ kuri wʋntʋ mʋ kʋ loori lʋgʋ pulim, sɩ o vrɩ nɔɔna ba lwarɩm wʋnɩ. Kʋ daarɩ lʋgʋ baŋa kweelim maŋa kam laan nan na yi tɩn, Wɛ pɛ á lwar-o, sɩ o vrɩ abam. ²¹ Á nan dɛ Zezi ŋwaanɩ mʋ á kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ. Dɩntʋ mʋ bi-o DƖ pa o yagɩ tʋʋnɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa o na paarɩ-zulǝ. Kʋ ma paɩ á sɩɩnɩ á jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ tɩɩna Wɛ tee nɩ.

²² Abam na sɛ Wɛ cɩga kam tɩn mʋ pɛ á bɩcara fɔgɩ ya kwɛ, kʋ pa á jɩgɩ sono cɩga cɩga dɩ á ko-biǝ balʋ na yɩ Wɛ nɔɔna tɩn. Kʋntʋ tɩn, á taá tiini á soe daanɩ dɩ á bɩcara maama. ²³ Abam na jɩgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam tɩn, ka kuri wʋ nuŋi nabiinǝ balʋ na tʋ tɩn te, ka nan ba cɔga. Kʋ yɩ Wɛ kwǝrǝ kam na paɩ ŋwɩa yɩ ka wʋra maŋa maama tɩn ŋwaanɩ mʋ á nɛ ŋwɩ-dʋŋa kam kʋntʋ. ²⁴ Kʋ nan pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Kʋ na yɩ nabiinǝ,

bantʋ nyɩ dɩ gaa mʋ yɩ ba ba daanɩ ba tʋa.

Ba nɩnwaŋa maa ba daanɩ ka kɛa,

nɩnɛɛnɩ ga-punnu tɩm na yɩ te tɩn.

Gaa kʋm na yǝni kʋ kwaarɩ,

kʋ punnu tɩm wʋ́ siiri mʋ.

²⁵ Kʋ nan na yɩ Wɛ kwǝrǝ kam,

kantʋ wʋ́ ta wʋra sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

Kwǝrǝ kam kʋntʋ mʋ yɩ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ ba na brɩ abam tɩn.

2

¹ Kʋntʋ ŋwaanɩ á ja á tɩtɩ dɩ pu-sɩŋa dwi maama dɩ sɩsɩɩna, sɩ á yɩ taá yɩ pipiri-nyɩna, naa á taá jɩgɩ wʋ-gʋʋ, naa á taá yɩ bɩbarɩ-nyɩna. ² Pa-na á fra taa zʋʋrɩ Wɛ kwǝrǝ kam yɩranɩ, nɩ bu-sɩsɩŋa fra na zʋʋrɩ o nu yɩlɩ te tɩn. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa á wʋbʋŋa bɩ dɩ Wɛ cɩga kam, sɩ á na vrɩm fasɩ. ³ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: «Abam maŋɩ á maanɩ dɩ́ Yuutu wʋm na tiini o yɩ lanyɩranɩ te tɩn.»

Balʋ na sɛ Zezi tɩn mʋ yɩ Wɛ nɔɔna

⁴ Nan twɛ-na dɩ́ Yuutu Zezi, sɩ wʋm mʋ yɩ ŋwɩa tu, yɩ o nyɩ dɩ kandwɛ dɩlʋ nabiinǝ na vɩn tɩn. Wɛ nan maŋɩ DƖ kuri wʋntʋ mʋ, yɩ o jɩgɩ kuri dɩ DƖ kʋ ja gaalɩ. ⁵ Abam dɩ na jɩgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam tɩn, yagɩ-na sɩ Wɛ kwe abam nɩnɛɛnɩ kandwa yalʋ DƖ na wʋra DƖ maa lɔ DƖ digǝ kalʋ DƖ Joro * kʋm na wʋ́ ta zʋʋrɩ ka wʋnɩ tɩn. Kʋntʋ, á laan wʋ́ ta yɩ Wɛ kaanɩm tiinǝ, yɩ á na wʋ́ ta kaanɩ-DƖ te tɩn mʋ yɩ sɩ á taá zuli-DƖ dɩ á bɩcara maama, yɩ kʋ poli DƖ wʋ á na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

⁶ Kʋ maŋɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Nii-na, amʋ Wɛ lagɩ a cwi kandwɛ dɩlʋ na tiini dɩ lana tɩn,

sɩ a ma lɔ sɔŋɔ Siyɔn * nɩ.

Amʋ kuri kandwɛ dɩm kʋntʋ,

yɩ dɩntʋ mʋ yɩ kandwɛ dɩlʋ na paɩ digǝ kam zɩga lana tɩn.

Wʋlʋ nan na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ wʋlʋ na yɩ kandwɛ dɩm kʋntʋ *f1 * tɩn,

cavɩɩra bá fɔgɩ ya ja kʋntʋ tu.»

⁷ Kʋ na yɩ abam balʋ na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn, o jɩgɩ kuri zanzan dɩ abam. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ balʋ na vɩ-o tɩn, kʋ nyɩ dɩ kʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Kandwɛ dɩlʋ lwara na vɩn tɩn laan mʋ joori dɩ ba dɩ ji kandwɛ dɩlʋ na paɩ digǝ kam dana yɩ ka zɩga lana tɩn.»

⁸ Kʋ na yɩ balʋ na vɩ-o tɩn, kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ:

«O yɩ kandwɛ dɩlʋ ba na wʋ́ magɩ ba tɩtɩ dɩ dɩ ba tʋ tɩga nɩ tɩn.»

Kʋ yɩ ba na wʋ sɛ Wɛ kwǝrǝ kam tɩn ŋwaanɩ mʋ baá tʋ kʋntʋ. Kʋ maa maŋɩ sɩ kʋ kɩ-ba kʋntʋ mʋ.

⁹ Kʋ daarɩ kʋ na yɩ abam,

abam yɩ dwi dɩlʋ Wɛ tɩtɩ na kuri tɩn.

DƖ maa pa á yɩ DƖ kaanɩm tiinǝ balʋ na tʋŋɩ DƖ paarɩ dɩm ŋwaanɩ tɩn.

Á maa kwǝri á yɩ dwi tiinǝ balʋ Wɛ tɩtɩ na lɩ sɩ á taá yɩ nɔɔna balʋ na yɩ DƖ nyɩm tɩn.

Wɛ bǝŋi abam DƖ pa á nuŋi lim wʋnɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ pa á ŋwɩ DƖ pooni dɩlʋ na lana tɩn wʋnɩ, sɩ á laan wanɩ á pa nɔɔna lwarɩ wo-kamunǝ yalʋ DƖ na kɩ tɩn. ¹⁰ Abam dɛɛn ya daɩ Wɛ nɔɔna, yɩ á laan ba á ji DƖ nɔɔna. Abam dɛɛn ya daɩ balʋ Wɛ na jɩgɩ á ŋwaŋa tɩn, yɩ DƖ laan ba DƖ duri á ŋwaŋa.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ ŋwɩa taa yɩ te nɔɔna maama yigǝ nɩ tɩn

¹¹ A badon-sonnu-ba, abam na yɩ vǝrǝ lʋgʋ baŋa nɩ yɩ á ba jɩgɩ kugu je tɩn, a loori abam sɩ á ja á tɩtɩ dɩ á fra na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ tɩlʋ tɩn. Tɩntʋ mʋ kwaanɩ sɩ tɩ cɔgɩ á ŋwɩa. ¹² Á pa-na á kikiǝ maama taa lana balʋ na ba tɔgɩ Wɛ tɩn tɩtarɩ nɩ. Kʋntʋ mʋ, ba na yáalɩ abam ba wɩ á yɩ wo-lwaanʋ kǝrǝ, ba laan wʋ́ ba ba lwarɩ á kǝm-laarʋ na yɩ te tɩn, yɩ ba daarɩ ba zuli Wɛ maŋa kalʋ DƖ na lagɩ DƖ ba tɩn.

^13-14 Kʋ na yɩ nɔɔna balʋ maama na jɩgɩ ni sɩ ba taa te ba donnǝ tɩn, sɩ á taá sɛ ba ni á na tɔgɩ dɩ́ Yuutu wʋm tɩn ŋwaanɩ. Kʋ na yɩ Pa-farʋ wʋlʋ na te tɩʋ kʋm maama tɩn, dɩ o dɩdɛɛra balʋ o na pɛ-ba dam tɩn, sɩ á taá nɩgɩ ba maama. O tiŋi bantʋ sɩ ba taa vaŋɩ balʋ na kɩ balɔrɔ tɩn zwa mʋ, sɩ ba daarɩ ba taa tee balʋ na kɩ lanyɩranɩ tɩn. ¹⁵ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ yɩ sɩ á pa á kikiǝ taa lana, sɩ kʋ wanɩ kʋ pa nɔn-jwǝǝru pu ba niǝ dɩ ba bɩtar-yɔɔrʋ tɩlʋ ba na ŋɔɔnɩ abam baŋa nɩ tɩn.

¹⁶ Abam yɩ balʋ na te á tɩtɩ tɩn mʋ, yɩ á ŋwɩa kam maŋɩ sɩ ka taa yɩ kʋntʋ doŋ mʋ. Á nan yɩ tɔgɩ kʋntʋ ŋwaanɩ á bʋŋɩ nɩ á jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ á kɩ kǝm-balwaarʋ. Á nan pa-na á kikiǝ taa lana, á na yɩ Wɛ tɩntʋŋna tɩn ŋwaanɩ.

¹⁷ Á taá zuli nɔɔna maama.

Á taá soe balʋ maama na yɩ á ko-biǝ Zezi cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn.

Taá kwarɩ-na Wɛ.

Á taá zuli-na Pa-farʋ wʋm.

Dɩbam maŋɩ sɩ dɩ́ lwǝni Zezi mʋ dɩ́ yaara wʋnɩ

¹⁸ Abam balʋ na yɩ tɩntʋŋna tɩn maŋɩ sɩ á taá sɛ á yum tiinǝ niǝ, sɩ á taá nɩgɩ-ba lanyɩranɩ, kʋ na yɩ balʋ na jɩgɩ wʋ-bono yɩ ba kɩ abam lanyɩranɩ, naa kʋ zɩ yɩ balʋ kǝm na cana dɩ abam tɩn dɩ. ¹⁹ Ba na yaarɩ abam vwan yaara á na sɛ Wɛ tɩn ŋwaanɩ yɩ á vɔ pu-dɩa, kʋntʋ yɩ kʋlʋ na lana tɩn Wɛ yigǝ nɩ. ²⁰ Abam nan na kɩ balɔrɔ yɩ ba vaŋɩ á zwɛ kʋ ŋwaanɩ, yɩ á na maŋɩ á vɔ á wʋ dɩ yaara yam kʋntʋ dɩ, kʋ jɩgɩ kuri na? Kʋ daarɩ á na kɩ lanyɩranɩ yɩ ba ta yaarɩ abam, yɩ á na vɔgɩ á wʋ, kʋntʋ lana Wɛ yigǝ nɩ. ²¹ Wɛ na bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ-DƖ tɩn, kʋ yɩ sɩ á vɔ á wʋ mʋ yaara wʋnɩ. Zezi Krisi tɩtɩ dɛɛn maŋɩ o yaarɩ abam ŋwaanɩ, sɩ kʋ pa á taá tɔgɩ o na-bwǝrǝ mʋ á lwǝni o dɛɛn na kɩ te tɩn:

²² Wʋntʋ nan wʋ kɩ lwarɩm dɩ fɩnfɩɩn dɩ,

yɩ o ni-taanɩ ba jɩgɩ vwan.

²³ Nɔɔna dɛɛn maa jɩg-o ba twɩa,

yɩ o wʋ tɔgɩ o twɩ-ba.

Ba ma kwǝri ba bɛɛs-o,

yɩ o wʋ lǝri-ba balɔrɔ.

O nan kɩ o tɩtɩ mʋ Wɛ jɩŋa nɩ,

dɩntʋ mʋ yɩ dɩlʋ na tɔgɩ cɩga DƖ ma di nɔɔna sarɩya tɩn.

²⁴ Zezi Krisi mʋ joŋi dɩbam lwarɩm o tɩ tʋʋn-daa yuu nɩ dɩbam ŋwaanɩ. O kɩ kʋntʋ sɩ kʋ pa lwarɩm daa mʋ yɩ taa te dɩbam. Kʋntʋ, kʋ na yɩ lwarɩm jǝgǝ nɩ, dɩbam nyɩ nɩ twa mʋ te, yɩ dɩ́ laan daarɩ dɩ́ taá jɩgɩ ŋwɩa kalʋ na tɔgɩ cɩga tɩn Wɛ yigǝ nɩ. Ba na pogili Zezi yɩra yam tʋʋn-dagara * baŋa nɩ tɩn mʋ pɛ abam na yazurǝ. ²⁵ Abam ya nyɩ dɩ peeni sɩlʋ na je tɩn mʋ. Á laan ma joori á ba á kɩ á tɩtɩ Zezi jɩŋa nɩ, wʋlʋ na yɩ abam nayɩrʋ yɩ o nii abam baŋa nɩ tɩn.

3

Kaana dɩ ba banna na maŋɩ sɩ ba taa nɩgɩ daanɩ te tɩn

¹ Abam balʋ na yɩ kaana tɩn, abam dɩ maŋɩ sɩ á taá sɛ á banna ni kʋntʋ, sɩ kʋ pa á banna bam badaara ya na vɩn Wɛ taanɩ dɩm, sɩ ba laan na á kǝm-laarʋ tɩm, sɩ kʋ pa ba ba ba sɛ Wɛ, dɩ á na maŋɩ á wʋ puri á ni dɩ. ² Ba nan wʋ́ maanɩ ba lwarɩ nɩ á nɩgɩ-ba yɩ á sɩɩnɩ á tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ. ³ Abam yɩ zaŋɩ á kwe á wʋbʋŋa á tiŋi nɩnwaŋa zɩla baŋa nɩ, kʋ na yɩ á na wʋ́ kwɛ á yuni te, dɩ á na wʋ́ kɩ sǝbu-sɩŋa zwa-kwana dɩ sǝbu-sɩŋa wǝǝnu á yɩra nɩ te tɩn, dɩ á na wʋ́ ta zʋʋrɩ gwar-laarʋ te tɩn. ⁴ Abam nan maŋɩ sɩ á kwɛ á bɩcara mʋ lanyɩranɩ, sɩ á taá jɩgɩ wʋ-bono dɩ wʋ-zuru. Á na fɔgɩ á kwɛ á bɩcara yɩ ya lamma kʋntʋ doŋ, ya lam dɩm daa bá cɔgɩ, yɩ kʋʋ́ ta jɩgɩ kuri lanyɩranɩ Wɛ tee nɩ. ⁵ Faŋa faŋa kaana balʋ ya na yɩ Wɛ nɔɔna yɩ ba jɩgɩ tɩɩna dɩ Wɛ tɩn dɩ dɛɛn kwɛ ba bɩcara kʋntʋ doŋ mʋ, dɩ ba na sɛ ba banna ni tɩn. ⁶ Sara dɛɛn kɩ kʋntʋ mʋ, yɩ o sɛ o barʋ Abraham * ni, dɩ o na bǝ-o nɩ o yuutu tɩn. Abam dɩ nan yɩ wʋntʋ biǝ mʋ, dɩ á na kɩ kǝm-laarʋ yɩ á wʋ pɛ fʋʋnɩ zʋ abam dɩ kʋlʋkʋlʋ.

⁷ Abam balʋ dɩ na yɩ kan-banna tɩn maŋɩ sɩ á taá nɩgɩ á kaana bam kʋntʋ doŋ mʋ. Á na zʋʋrɩ dɩ á kaana bam tɩn, á taá ye nɩ ba ba dana nɩ abam te. Ba nan wʋ́ wǝli dɩ abam ba na Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam dɩ DƖ zaanɩ dɩm. Kʋntʋ tɩn, taá zuli-na-ba, sɩ kʋlʋkʋlʋ yɩ cʋ abam Wɛ-loro.

Dɩ́ taá kɩ lanyɩranɩ dɩ dɩ́ zɩ maŋɩ dɩ́ yaarɩ dɩ

⁸ A na lagɩ a ta kʋlʋ a ma kweeli tɩn mʋ yɩ sɩ abam maama taá jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ, sɩ á taá jɩgɩ da-ŋwaŋa, sɩ á taá soe daanɩ á na yɩ da-ko-biǝ Zezi ŋwaanɩ tɩn. Á taá duri da-yibwǝnǝ, sɩ á daarɩ á taá tu á tɩtɩ da tee nɩ. ⁹ Nɔɔnʋ na kɩ abam wo-lɔŋɔ, sɩ á dɩ daa yɩ joori á kɩ-o wo-lɔŋɔ á ma ŋwɩ. Nɔɔnʋ na twɩ abam, á dɩ daa yɩ tɔgɩ á twɩ-o, sɩ á daarɩ á loori Wɛ á pa-o sɩ DƖ kɩ-o lanyɩranɩ, sɩ kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Wɛ bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ-DƖ, yɩ abam dɩ wʋ́ ba á joŋi lanyɩranɩ Wɛ tee nɩ. ¹⁰ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o na o ŋwɩa ywǝǝni dɩ wʋpolo tɩn maŋɩ sɩ o ja o tɩtɩ dɩ wo-balwaarʋ taanɩ dɩ vwan fɔm mʋ.

¹¹ Kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o yagɩ kǝm-balwaarʋ,

sɩ o daarɩ o taa kɩ lanyɩranɩ,

sɩ o kwaanɩ o taa jɩgɩ ywǝǝni dɩ nɔɔna maama.

¹² Bɛŋwaanɩ dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ nii balʋ na tɔgɩ cɩga tɩn baŋa nɩ mʋ,

yɩ DƖ cǝgi ba loro.

Kʋ nan na yɩ balʋ na kɩ kǝm-balwaarʋ tɩn,

DƖ yigǝ tǝrǝ dɩ ba.»

¹³ Wɔɔ mʋ wʋ́ wanɩ o kɩ abam wo-lɔŋɔ dɩ á na tiini á kwaanɩ á kɩ lanyɩranɩ? ¹⁴ Abam nan na maŋɩ á na yaara á na kɩ lanyɩranɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ dɩ, á daa ta jɩgɩ yu-yoŋo. Á nan yɩ taá fʋna dɩ ba, naa á pa á wʋbʋŋa vugimi. ¹⁵ Taá zuli-na á Yuutu Zezi Krisi dɩ á bɩcara maama. Nan ti-na á yigǝ maŋa maama, sɩ á wanɩ á lǝri nɔɔnʋ wʋlʋ maama na wʋ́ bwe abam sɩ o lwarɩ tɩɩna yalʋ á na jɩgɩ dɩ Wɛ tɩn na yɩ te tɩn. ¹⁶ Á nan lǝri kʋntʋ tu dɩ wʋ-bono dɩ zulǝ. Á taá kɩ wǝǝnu tɩlʋ á na ye á bɩcara nɩ nɩ tɩ lana tɩn, sɩ kʋ pa cavɩɩra ja balʋ na culi abam dɩ á kǝm-laarʋ tɩm Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn. ¹⁷ Á na kɩ lanyɩranɩ yɩ ba yaarɩ abam kʋ ŋwaanɩ yɩ kʋ yɩ Wɛ wʋbʋŋa, kʋ garɩ á na kɩ kǝm-balwaarʋ yɩ á yaarɩ tɩ ŋwaanɩ. ¹⁸ Zezi Krisi dɛɛn nan tɩgɩ bɩdwɩ mʋ o ma saarɩ nabiinǝ lwarɩm. Kʋ maa yɩ nɔn-ŋʋm mʋ lǝri nɔn-balwaarʋ yuu nɩ o tɩ, yɩ o wanɩ o kɩ-ba Wɛ jɩŋa nɩ. Ba gʋ-o mʋ, yɩ Wɛ Joro * kʋm joori kʋ pa-o ŋwɩa. ¹⁹ O laan ma tɔgɩ DƖ Joro kʋm kʋntʋ dam ŋwaanɩ o vu nɔɔna balʋ jwǝǝru ba dɛɛn na pɩ curu nɩ tɩn te, yɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam o brɩ-ba. ²⁰ Kʋ yɩ nɔɔna balʋ dɛɛn na vɩn Wɛ ni tɩn jwǝǝru mʋ kʋntʋ. Kʋ yɩ maŋa kalʋ Wɛ na pɩɩnɩ DƖ banɩ yɩ Nowe * wʋra o paɩ naboro kamunu kʋm sɩ o ma joŋi o ŋwɩa tɩn mʋ. Nɔɔna balʋ dɛɛn na zʋ naboro kʋm wʋ tɩn yɩ nana má má mʋ, yɩ Wɛ tɔgɩ na bam baŋa DƖ vrɩ ba ŋwɩa. ²¹ Kʋntʋ yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ, kʋ na mɛ kʋ brɩ nɩ abam dɩ na pɛ ba miisi abam na wʋnɩ tɩn mʋ pɛ Wɛ vrɩ abam Zezi Krisi na bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. Ba na miisi abam na wʋnɩ tɩn, kʋ daɩ sɩ á ma swɛ á yɩra digiru. Kʋ nan yɩ á goni ni mʋ dɩ Wɛ, sɩ á taá tɔgɩ-DƖ dɩ wʋ-poŋo. ²² Zezi Krisi mʋ diini Wɛ-sɔŋɔ o jǝni Wɛ jazɩm nɩ, yɩ malɛsɩ * dɩ dɩdɛɛra dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na jɩgɩ dam tɩn wʋ o dam kuri nɩ.

4

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá ŋwɩ nɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ

¹ Kʋntʋ, abam maŋɩ á lwarɩ Zezi Krisi na nɛ yaara o yɩra wʋnɩ te tɩn. Kʋ maŋɩ sɩ abam dɩ taá jɩgɩ wʋntʋ wʋbʋŋa yam doŋ, sɩ á ma fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ yaara wʋnɩ. Bɛŋwaanɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na nɛ yaara o yɩra wʋnɩ tɩn, lwarɩm daa ba te kʋntʋ tu. ² Kʋntʋ, abam daa ta na jɩgɩ ŋwɩa lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, á daa wʋ maŋɩ sɩ á taá tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ nabiinǝ fra na zʋʋrɩ tɩn. Á maŋɩ sɩ á taá tɔgɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn mʋ. ³ Abam dɛɛn cɔgɩ á ŋwɩa kam maŋa zanzan, dɩ á na yǝni á tɔgɩ cwe sɩlʋ balʋ na yǝri Wɛ tɩn na lagɩ sɩ ba taa tɔgɩ tɩn. Abam dɛɛn yǝni á kɩ wo-digiru kikiǝ dɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ maama á fra na zʋʋrɩ tɩn. Á dɛɛn maa yɩ sa-nyɔra, yɩ á yɩ nɔn-kwǝǝlu á nyɔ sana á bugǝ. Á maa kwǝri á tɔgɩ jwǝnǝ kaanɩm, mʋ kʋlʋ Wɛ wʋbʋŋa na vaɩ tɩn. ⁴ Kʋ daarɩ lele kʋntʋ, á daa na ba tɔgɩ dɩ balʋ na yǝri Wɛ á kɩ wo-zɔɔna kikiǝ kʋntʋ doŋ tɩn, kʋ kɩ-ba yǝǝu mʋ, kʋ pa ba jɩgɩ abam ba twɩa. ⁵ Bantʋ nan wʋ́ ba ba zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ yɩ ba tʋlɩ ba kwǝri. Dɩntʋ nan ti DƖ yigǝ sɩ DƖ di nabiinǝ sarɩya, kʋ na yɩ balʋ na ŋwɩ dɩ balʋ na maŋɩ ba tɩ tɩn dɩ. ⁶ Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba dɛɛn tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam ba brɩ balʋ na tɩgɩ tɩn dɩ. Bantʋ yɩra yam mʋ tɩga, nɩnɛɛnɩ nabiinǝ maama na maŋɩ sɩ ba tɩ ba lwarɩm ŋwaanɩ te tɩn. Ba nan na ni Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn, kʋ yɩ sɩ ba jwǝǝru tɩm laan mʋ na Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam.

⁷ Lʋgʋ baŋa dɩ kʋ wǝǝnu maama tiim twɛ. Nan fɔgɩ-na á ja á wʋbʋŋa sɩ á taá jɩgɩ yawala dɩ Wɛ-loro. ⁸ Kʋlʋ na dwe maama tɩn yɩ sɩ á taá soe daanɩ dɩ á wʋ maama. Bɛŋwaanɩ, á na soe daanɩ, kʋʋ́ pa á donnǝ na kɩ kǝm-balwaarʋ tɩlʋ zanzan tɩn daa bá ta wʋ á wʋbʋŋa nɩ. ⁹ Taá kɩ-na vǝrǝ voro, sɩ pʋpʋna taa tǝri á tɩtarɩ nɩ. ¹⁰ Abam dɩdʋa dɩdʋa na joŋi pɛɛrɩ dɩlʋ Wɛ tee nɩ tɩn, á taá ma-dɩ á tʋŋɩ á wǝli daanɩ. Kʋntʋ, á taá yɩ tɩntʋŋ-ŋʋna balʋ na joŋi Wɛ pɛɛra yam dwi tǝri tǝri á ma tʋŋɩ DƖ na lagɩ te tɩn. ¹¹ Abam wʋlʋ Wɛ na pɛ-o pɛɛrɩ sɩ o taa waɩ o ŋɔɔnɩ o brɩ nɔɔna tɩn maŋɩ sɩ o taa ŋɔɔnɩ Wɛ kwǝrǝ kam mʋ. Wʋlʋ Wɛ na pɛ sɩ o taa tʋŋɩ o wǝli o donnǝ tɩn dɩ maŋɩ sɩ o taa maɩ dam dɩlʋ Wɛ na pɛ-o tɩn mʋ o ma tʋŋa. Kʋntʋ wʋ́ pa nɔɔna taa zuli Wɛ woŋo maama wʋnɩ Zezi Krisi yɩrɩ ŋwaanɩ. Wʋntʋ nan mʋ te zulǝ dɩ dam sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. *

Wʋlʋ na yaarɩ Zezi Krisi ŋwaanɩ tɩn jɩgɩ yu-yoŋo

¹² A badon-sonnu-ba, á yɩ pa kʋ sʋ abam dɩ can-kamunu na yi abam. Á nan yɩ pa kʋ sɔɔrɩ abam, nɩnɛɛnɩ kʋ yɩ wo-kɩnkagɩlɩ mʋ te. ¹³ Taá kɩ-na wʋpolo dɩ abam na tɔgɩ á na Zezi Krisi yaara yam doŋ tɩn. Kʋntʋ, Zezi Krisi na joori o ba yɩ o paarɩ zulǝ yam na wʋ́ ba ya brɩ jaja maŋa kalʋ tɩn, á wʋpolo kʋm laan wʋ́ tiini kʋ gaalɩ. ¹⁴ Nɔɔna nan na twɩ abam á na yɩ Zezi Krisi nɔɔna tɩn ŋwaanɩ, á jɩgɩ yu-yoŋo, bɛŋwaanɩ Wɛ Joro * kʋm na jɩgɩ paarɩ-zulǝ tɩn wʋ abam tee nɩ. ¹⁵ Abam wʋlʋ na nɛ yaara, sɩ kʋ yɩ zaŋɩ kʋ taa yɩ nɔn-gʋra ŋwaanɩ, naa ŋwɩɩnɩ naa wo-balwaarʋ kǝm naa bɩbara ŋwaanɩ. ¹⁶ Abam wʋlʋ nan na yaarɩ o na yɩ Zezi Krisi nɔɔnʋ tɩn ŋwaanɩ, o yɩ pa cavɩɩra taa jɩg-o kʋ ŋwaanɩ. Kʋntʋ tu nan maŋɩ sɩ o pa Wɛ zulǝ dɩ nɔɔna na bǝ-o nɩ Krisi bu tɩn.

¹⁷ Maŋa kam yiǝ sɩ Wɛ di nabiinǝ sarɩya. Kʋ nan yɩ DƖ tɩtɩ nɔɔna bam baŋa nɩ mʋ DƖ lagɩ DƖ puli. Kʋ nan na wʋ́ puli dɩbam tee nɩ mʋ tɩn, kʋ laan na tu kʋ yi balʋ na vɩn Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn, kʋʋ́ ta yɩ ta mʋ dɩ bantʋ? Kʋ bá tiini kʋ kɩ cam dɩ ba cɩga? ¹⁸ Kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Kʋ na cɛ mʋ, yɩ nɔn-ŋʋna na ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn,

balʋ laan na vɩn Wɛ yɩ ba yɩ nɔn-balwaarʋ tɩn,

kʋʋ́ kɩ-ba tɛ?»

¹⁹ Kʋntʋ, balʋ na nɛ yaara nɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn maŋɩ sɩ ba taa kɩ lanyɩranɩ mʋ, sɩ ba kɩ ba tɩtɩ ba naanʋ Wɛ jɩŋa nɩ. DƖ bá kwanɩ DƖ ni dɩm DƖ na goni tɩn.

5

Wɛ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba taa ŋwɩ daanɩ te tɩn

¹ Amʋ lagɩ a ŋɔɔnɩ dɩ balʋ na yɩ Zezi kɔgɔ kʋm nakwa abam tɩtarɩ nɩ tɩn mʋ. Amʋ dɩ yɩ nakwɩ mʋ. Amʋ yi dɛɛn nɛ Zezi Krisi na yaarɩ te o tɩ tɩn, yɩ a laan brɩ nɔɔna o cɩga kam. Amʋ nan wʋ́ tɔgɩ a na o paarɩ-zulǝ yam ya na wʋ́ ba ya brɩ jaja tɩn. ² A nan loori abam balʋ na yɩ nakwa tɩn, sɩ á taá nii Wɛ nɔn-kɔgɔ kʋm DƖ na kɩ á jɩŋa nɩ tɩn baŋa nɩ, nɩ nayɩra na nii ba peeni baŋa nɩ te tɩn. Kʋ nan daɩ dɩ fɩfɩʋn mʋ á wʋ́ ta maa nii-ba, kʋ yɩ sɩ á wʋbʋŋa mʋ taa lagɩ tɩtʋŋɩ dɩm nɩ Wɛ na lagɩ te tɩn. Kʋ daɩ sɩ á taá tʋŋɩ sǝbu-lagɩ ŋwaanɩ. Á pa kʋ taa yɩ á na soe tɩtʋŋɩ dɩm tɩn ŋwaanɩ. ³ Á yɩ taá kɩ dam dɩ balʋ á na nii ba baŋa nɩ tɩn, á nan taá jɩgɩ nyɩnyʋgʋ kʋlʋ na lana tɩn, sɩ ba wanɩ ba taa lwǝni abam na yɩ te tɩn. ⁴ Kʋntʋ tɩn, abam Nayɩrɩ-pɛ wʋm *f2 * na joori o ba, o laan wʋ́ pa abam pɛɛrɩ dɩlʋ lam na bá fɔgɩ dɩ ti yɩ dɩ jɩgɩ paarɩ-zulǝ tɩn.

⁵ Abam balʋ dɩ na yɩ nɔn-dʋnnʋ tɩn maŋɩ sɩ á taá sɛ á nakwa bam ni mʋ. Kʋ nan maŋɩ sɩ abam maama taá tu á tɩtɩ mʋ á pa daanɩ, sɩ á taá tʋŋɩ á wǝli daanɩ. Bɛŋwaanɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ:

«Wɛ culi balʋ na kɩ kamunni tɩn,

yɩ DƖ daarɩ DƖ kɩ balʋ na tu ba tɩtɩ tɩn lanyɩranɩ.»

⁶ Kʋntʋ ŋwaanɩ, taá tu-na á tɩtɩ, sɩ á daarɩ á kɩ á tɩtɩ Dam-Paŋwa Tu Wɛ jɩŋa nɩ, sɩ dɩntʋ maŋa kam na tu ka yi, DƖ laan wʋ́ zǝŋi abam DƖ pa á na zulǝ. ⁷ Liǝ yalʋ maama na jɩgɩ abam tɩn, á kwe-ya á pa Wɛ, sɩ dɩntʋ mʋ nii abam baŋa nɩ.

⁸ Nan ja-na á wʋbʋŋa lanyɩranɩ, sɩ á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ sʋtaanɩ * na yɩ abam dʋm tɩn karɩ dɩ kaagɩ mʋ dɩ lagɩ cwǝŋǝ sɩ dɩ cɔgɩ abam, nɩnɛɛnɩ kana na jɩgɩ nyoŋo yɩ kʋ karɩ kʋ kaagɩ kʋ lagɩ varɩm sɩ kʋ zi te tɩn. ⁹ Nan zɩgɩ-na kǝŋkǝŋ dɩ wʋ-dɩdʋa sɩ á vɩ-dɩ, sɩ á lwarɩ nɩ á ko-biǝ balʋ na wʋ lʋgʋ baŋa je sɩm maama nɩ tɩn dɩ jɩgɩ yaara yantʋ doŋ mʋ. ¹⁰ Abam nan na yaarɩ maŋa fɩnfɩɩn, Wɛ dɩlʋ na zǝni nabiinǝ dɩ DƖ zaanɩ dɩlʋ na daga tɩn laan wʋ́ pa á bɩcara fɔgɩ ya kwɛ. DƖ wʋ́ pa abam dam, sɩ á taá zɩgɩ kǝŋkǝŋ woŋo maama wʋnɩ. Dɩntʋ mʋ bǝŋi abam sɩ á tɔgɩ á na DƖ paarɩ-zulǝ yalʋ na ba ti tɩn, á na ŋwɩ dɩ Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. ¹¹ Dɩntʋ mʋ jɩgɩ dam sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina.

Tiim kwǝrǝ

¹² Amʋ pɛ Silivɛn *f3 * mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ, sɩ a pa abam. Wʋntʋ mʋ yɩ dɩ́ ko-bu wʋlʋ amʋ na ye nɩ o yɩ cɩga tu Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ tɩn. A pʋpʋnɩ taanɩ dɩntʋ fɩnfɩɩn mʋ sɩ a ma pa abam na baarɩ, sɩ a daarɩ a pa á lwarɩ nɩ cɩga kalʋ á na sɛ tɩn mʋ yɩ Wɛ zaanɩ dɩm cɩga cɩga. Nan fɔgɩ-na á taá jɩgɩ cɩga kam kʋntʋ.

¹³ Wɛ kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Babilɔnɩ * nɩ yɩ Wɛ kuri-ba nɩ DƖ na kuri abam dɩ te tɩn jɔɔnɩ abam. Marɩkɩ wʋlʋ na yɩ amʋ bu Wɛ cwǝŋǝ kam ŋwaanɩ tɩn dɩ jɔɔnɩ abam. ¹⁴ Á na jeeri daanɩ, sɩ á taá jɔɔnɩ daanɩ dɩ sono.

Abam balʋ maama na yɩ Zezi Krisi nɔɔna tɩn, Wɛ wʋ́ pa abam yazurǝ. ^2:6\f3 5:12 Silivɛn dɩ Silasɩ maama yɩ nɔɔnʋ dɩdʋa yɩrɩ mʋ. Nii-na Tɩtʋŋa Tɔnɔ 15:22.

2PE

2 Pɩyɛɛrɩ

Tɔnɔ kʋlʋ Pɩyɛɛrɩ na pʋpʋnɩ o kɩ bɩle tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Pɩyɛɛrɩ dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ balʋ maama na tɔgɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ mʋ. Vwan zaasɩm tiinǝ zanzan dɛɛn tu ba zʋ Zezi nɔɔna bam wʋnɩ. Ba zaasɩm dɩm ma pa nɔɔna kɩ wo-digiru kikiǝ dwi maama.

Dɩ́ na maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ te sɩ dɩ́ vɩn zaasɩm dɩm kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ dɩ́ taa ve yigǝ Zezi cwǝŋǝ kam wʋnɩ sɩ dɩ́ lwarɩ o cɩga kam dɩ́ wǝli da, nɩ balʋ yi na nɛ Zezi tɩn na brɩ dɩbam te tɩn.

Pɩyɛɛrɩ dɛ yigǝ o brɩ Wɛ nɔɔna nɩ ba maŋɩ sɩ ba taa ŋwɩ nɩ Wɛ na lagɩ te tɩn mʋ, sɩ ba taa zɩgɩ kǝŋkǝŋ cɩga kalʋ Zezi tɩntʋŋna bam na brɩ-ba tɩn wʋnɩ (pɔɔrɩm 1).

O ma daarɩ o cɩ vwan zaasɩm tiinǝ bam dɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ ba na jaanɩ ba zʋ Wɛ nɔɔna bam tɩtarɩ tɩn (pɔɔrɩm 2).

O laan ma brɩ nɩ nɔɔna balʋ na tɛ ba wɩ: «Zezi daa bá joori o ba» tɩn, kʋ yɩ vwan mʋ. Zezi na daanɩ yɩ o ta wʋ tu tɩn, kʋ yɩ o kɩ wʋ-zuru mʋ dɩ nɔɔna, sɩ kʋ pa ba maama na cwǝŋǝ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ sɩ Wɛ vrɩ-ba (pɔɔrɩm 3).

Tɔnɔ kʋlʋ

PƖYƐƐRƖ

na pʋpʋnɩ o kɩ bɩle tɩn

1

¹ Amʋ Simɔn Pɩyɛɛrɩ mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ. A yɩ Zezi Krisi gamba-sono mʋ, yɩ a kwǝri a yɩ o tɩntʋŋnʋ wʋlʋ o na kuri tɩn. Amʋ pʋpʋnɩ a pa abam balʋ Wɛ na pɛ á jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi Krisi kʋ maŋɩ dɩ dɩbam dɩ na jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩd-o te tɩn, o na yɩ cɩga tu tɩn ŋwaanɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ dɩbam Tu Wɛ dɩ dɩ́ Vɩrnʋ.

² Wɛ wʋ́ pa abam yu-yoŋo dɩ yazurǝ kʋ ja gaalɩ, dɩ á na tu á lwarɩ-DƖ yɩ á ta kwǝri á lwarɩ dɩ́ Yuutu Zezi tɩn.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá ŋwɩ sɩ kʋ maŋɩ dɩ Wɛ na lagɩ te tɩn

³ Wɛ dam tu Zezi Krisi pɛ dɩbam woŋo kʋlʋ maama na paɩ dɩ́ jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ tɔgɩ DƖ cwǝŋǝ lanyɩranɩ tɩn, dɩ o na pɛ dɩ́ lwarɩ Baŋa-Wɛ dɩlʋ na kuri dɩbam sɩ dɩ́ tɔgɩ dɩ́ na DƖ paarɩ-zulǝ, sɩ dɩ́ taá kɩ lanyɩranɩ nɩ dɩntʋ na kɩ lanyɩranɩ te tɩn. ⁴ Kʋ tɔgɩ DƖ zǝnǝ yam kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ, yɩ DƖ pa dɩbam wo-laarʋ tɩlʋ na tiini tɩ jɩgɩ kuri yɩ DƖ ya go ni sɩ DƖ pa dɩbam tɩn. DƖ zǝni abam kʋntʋ, sɩ DƖ pa á wanɩ á lu lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ tɩlʋ fra na ganɩ nɔɔna kʋ paɩ ba wʋbʋŋa cɔgɩ tɩn mʋ, sɩ á daarɩ á taá jɩgɩ Wɛ ŋwɩa kam á bɩcara nɩ.

⁵ Kʋntʋ ŋwaanɩ, á tiini á kwaanɩ

sɩ á pa lanyɩranɩ kǝm tɔgɩ dɩ wǝli á wʋ-dɩdʋa kam á na maŋɩ á kɩ dɩ Wɛ tɩn nɩ,

sɩ á wǝli yǝno á lanyɩranɩ kǝm dɩm dɩ wʋnɩ,

⁶ sɩ á daarɩ á ja á tɩtɩ á wǝli á yǝno kʋm wʋnɩ,

sɩ á wǝli pu-dɩa á na jɩgɩ á tɩtɩ te tɩn wʋnɩ,

sɩ á taá tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ lanyɩranɩ á wǝli á pu-dɩa kam dɩ wʋnɩ,

⁷ sɩ á taá jɩgɩ á ko-biǝ ŋwaŋa á wǝli á na tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ lanyɩranɩ te tɩn wʋnɩ,

sɩ á taá soe nɔɔna á wǝli á na jɩgɩ da-ŋwaŋa te tɩn dɩ wʋnɩ.

⁸ Abam na sɩɩnɩ á jɩgɩ wo-laarʋ tɩm kʋntʋ kʋ ja gaalɩ, tɩ wʋ́ cɩ abam sɩ á yɩ taá yɩ yawɔrɩ-nyɩna, yɩ kʋʋ́ pa á fɔgɩ á tiini á lwarɩ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi á wǝli da. ⁹ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na ba jɩgɩ wo-laarʋ tɩm kʋntʋ tɩn, kʋntʋ tu warɩ o lwarɩ Wɛ cɩga kam, o nyɩ dɩ lilwe mʋ te. O swe nɩ o dɛɛn na kɩ lwarma yalʋ tɩn maŋɩ ya saarɩ.

¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ, a ko-biǝ-ba, Wɛ na bǝŋi abam sɩ á taá tɔgɩ-DƖ yɩ DƖ kuri abam sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna tɩn, kwaanɩ-na á pa á na tɔgɩ-DƖ te tɩn tiini kʋ taa jɩgɩ kuri lanyɩranɩ. Á na kwaanɩ á kɩ kʋntʋ doŋ, á daa bá ywǝri Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ. ¹¹ Kʋntʋ, Wɛ wʋ́ yagɩ cwǝŋǝ DƖ pa abam fasɩ, sɩ á na jǝŋǝ je Zezi Krisi paarɩ dɩm wʋnɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ dɩbam Yuutu dɩ dɩ́ Vɩrnʋ, yɩ o paarɩ dɩm ba jɩgɩ tiim maŋa dɩ maŋa.

¹² Mʋ kʋ kuri amʋ joori a paɩ á guli wo-laarʋ tɩm kʋntʋ woŋo maŋa maama. Abam nan maŋɩ á ye-tɩ, yɩ á sɩɩnɩ á tɔgɩ cɩga kalʋ á na lwarɩ tɩn. ¹³ A nan bʋŋɩ nɩ kʋ lana, sɩ amʋ ta na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, sɩ a taa guli abam kʋntʋ doŋ, sɩ kʋ pa á taá jɩgɩ tɩ wʋbʋŋa. ¹⁴ A ye nɩ kʋ daa bá daanɩ sɩ a tɩ, nɩ dɩ́ Yuutu Zezi na pɛ a lwarɩ te tɩn. ¹⁵ Amʋ nan wʋ́ kwaanɩ a kɩ woŋo kʋlʋ na wʋ́ pa á taá waɩ á guli wǝǝnu tɩm kʋntʋ gulǝ maŋa maama amʋ tʋʋnɩ kwaga nɩ tɩn.

Dɩ́ na sɩɩnɩ dɩ́ lwarɩ Zezi cɩga kam te tɩn

¹⁶ Dɩbam dɛɛn pɛ á lwarɩ dɩ́ Yuutu Zezi na tu dɩ dam nabiinǝ tɩtarɩ nɩ te tɩn. Dɩ́ na pɛ á lwarɩ o cɩga kam kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ sɩnswalɩ mʋ dɩ́ mɛ dɩ́ brɩ abam nɩ nɔɔna na maɩ ba tɩtɩ swan ba brɩ te tɩn. Dɩbam tɩtɩ yi nan mʋ nɛ o na jɩgɩ Wɛ paarɩ-zulǝ cɩga cɩga te tɩn. ¹⁷ Dɩ́ ma na Zezi na joŋi tiǝ dɩ zulǝ o Ko Wɛ tee nɩ maŋa kalʋ o yibiyǝ na lǝni yɩ Paŋwa Baŋa-Wɛ ŋɔɔnɩ DƖ wɩ:

«Amʋ Bu mʋ tɩntʋ, a so-o dɩ a wʋ maama.

Amʋ tiini a jɩgɩ wʋpolo dɩd-o.»

¹⁸ Dɩbam tɩtɩ ni kwǝrǝ kam kʋntʋ na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ maŋa kalʋ dɩbam dɩ Zezi dɛɛn na wʋ piu kʋlʋ Wɛ na ŋɔɔnɩ kʋ yuu nɩ tɩn. *f1 *

¹⁹ Kʋntʋ, dɩ́ nan ta ye fasɩ nɩ taanɩ dɩlʋ Wɛ nijoŋnǝ bam na brɩ faŋa faŋa tɩn sɩɩnɩ dɩ yɩ cɩga mʋ. Kʋ maŋɩ sɩ á taá maanɩ á nii dɩ na yɩ te tɩn. Taanɩ dɩntʋ nyɩ dɩ ba na tarɩgɩ kanɩa ba zɩgɩ lim je nɩ yɩ ka paɩ pooni wʋra sɩ kʋ vu kʋ yi tɩ-pʋra te tɩn mʋ. Zezi Krisi pooni dɩm laan wʋ́ ba dɩ taa wʋ á bɩcara nɩ, nɩ naŋɔgɔ na fuŋi yɩ pooni wʋra te tɩn. ²⁰ Kʋlʋ na dwe dɩdɩ sɩ á lwarɩ tɩn mʋ tɩntʋ: Nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o ma o tɩtɩ wʋbʋŋa yɩranɩ o brɩ Wɛ kwǝrǝ kalʋ na pʋpʋnɩ DƖ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn kuri. ²¹ Bɛŋwaanɩ Wɛ kwǝrǝ kam DƖ nijoŋnǝ bam dɛɛn na tɔɔlɩ tɩn wʋ nuŋi nabiinǝ wʋbʋŋa wʋnɩ. Kʋ nan yɩ Wɛ Joro * kʋm mʋ pɛ nɔɔna jɩgɩ dam yɩ ba waɩ ba tɔɔlɩ Wɛ tɩtɩ kwǝrǝ kam.

2

Vwan zaasɩm tiinǝ na wʋ́ ba ba ganɩ nɔɔna te tɩn

(Zudi 4-13)

¹ Faŋa faŋa tɩn, nɔɔna dɛɛn mʋ wʋ Wɛ nɔɔna bam wʋnɩ ba na brɩ nɩ ba yɩ Wɛ nijoŋnǝ yɩ ba yagɩ ba daɩ. Vwan zaasɩm tiinǝ dɩ wʋ́ ŋɔ ba zʋ abam wʋnɩ kʋntʋ, yɩ ba kɩ swan ba brɩ abam zaasɩm dɩlʋ na daɩ Wɛ nyɩm yɩ dɩ cɔgɩ nɔɔna tɩn. Bantʋ mʋ vɩn ba Yuutu Zezi wʋlʋ na ŋwɩ ba lwarɩm jɩnɩ sɩ ba taa yɩ o nɔɔna tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba kikiǝ yam wʋ́ pa Wɛ cɔgɩ-ba lɩla. ² Nɔɔna zanzan nan wʋ́ sɛ ba tɔgɩ ba na brɩ kʋlʋ tɩn, yɩ ba dɩ kɩ ba wo-digiru kikiǝ yam kʋntʋ doŋ. Ba na kɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn wʋ́ pa nɔɔna taa yáalɩ Wɛ zaasɩm dɩlʋ na yɩ cɩga tɩn. ³ Vwan zaasɩm tiinǝ bam kʋntʋ na yɩ wo-swǝn-nyɩna tɩn, baá kwaanɩ ba ma bɩtar-ywe ba ganɩ abam, sɩ ba ma na nyɔɔrɩ abam baŋa nɩ. Wɛ nan maŋɩ DƖ ti DƖ yigǝ faŋa faŋa sɩ DƖ di bantʋ sarɩya, yɩ cam wʋ́ ba ba baŋa lɩla.

⁴ Kʋ nan na yɩ malɛsɩ * sɩlʋ dɛɛn na cɔgɩ tɩn dɩ, Wɛ wʋ yagɩ-sɩ. DƖ dɩ-sɩ DƖ yagɩ min-tɩʋ * nɩ mʋ, mɛ ba na kwaarɩ-sɩ lim wʋnɩ, sɩ sɩ taa wʋra taan, sɩ kʋ vu kʋ yi DƖ sarɩya dɛ dɩm tɩn. ⁵ Wɛ dɛɛn wʋ yagɩ faŋa faŋa nɔɔna balʋ na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ yɩ ba kɩ lwarɩm tɩn. Nowe * mʋ Wɛ vrɩ DƖ wǝli dɩ nɔɔna barpɛ, dɩ wʋntʋ na tɔɔlɩ Wɛ cɩga kam o brɩ nɔɔna te tɩn. Wɛ ma daarɩ DƖ cɔgɩ balʋ na vɩn DƖ ni tɩn, DƖ pa dʋa tiini ka nɩ yɩ na li lʋgʋ baŋa, yɩ ba maama tɩ.

⁶ Kʋ daa ta na yɩ nɔɔna balʋ dɛɛn na zʋʋrɩ Sodɔm * dɩ Gomɔɔrɩ nɩ tɩn, Wɛ pɛ mini mʋ di ba je sɩm kʋntʋ kʋ daarɩ tɩntwarɩm yɩranɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ ba ba jɩgɩ bʋra. DƖ cɔgɩ-ba kʋntʋ sɩ kʋ taa yɩ maana mʋ kʋ paɩ balʋ maama na bʋŋɩ sɩ ba vɩn DƖ ni tɩn. ⁷ DƖ ma daarɩ DƖ vrɩ Lɔtɩ * ba wʋnɩ. Wʋntʋ dɛɛn mʋ sɛ Wɛ cɩga kam, yɩ o wʋ tiini kʋ cɔgɩ dɩ nɔn-balwaarʋ tɩm na kɩ wo-digiru kikiǝ te tɩn. ⁸ O na yɩ nɔn-ŋʋm yɩ o zʋʋrɩ dɩ ba tɩn, o naɩ ba kǝm-lwaanʋ tɩm dɛ maama yɩ o ni ba niǝ-bɩtarɩ sɩm na yɩ te tɩn. Kʋ maa tiini kʋ jɩgɩ wʋ-cɔgɔ dɩd-o dɩ ba na tʋŋɩ ba cɔgɩ Wɛ cullu tɩm te tɩn.

⁹ Kʋntʋ, dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ waɩ DƖ vrɩ balʋ na tɔgɩ-DƖ tɩn sɩ ba yɩ cɔgɩ dɩ maŋɩm dɩlʋ na yi-ba tɩn. Kʋ nan na yɩ balʋ na vɩ-DƖ tɩn, DƖ waɩ DƖ pɩɩna yɩ DƖ cǝgi-ba sɩ kʋ vu kʋ yi DƖ sarɩya dɛ dɩm, sɩ DƖ laan pa ba na cam. ¹⁰ Kʋ na dwe dɩdɩ balʋ na tɔgɩ wo-digiru kikiǝ yalʋ ba fra na zʋʋrɩ yɩ ba ba lagɩ sɩ ba sɛ wʋlʋ na jɩgɩ ni ba baŋa nɩ tɩn, Wɛ wʋ́ pa ba na cam kʋ ja gaalɩ.

Vwan zaasɩm tiinǝ bam kʋntʋ ba kwarɩ cavɩɩra, ba nan ba nɩgɩ nɔɔn-nɔɔnʋ dɩ. Ba maa ba kwarɩ fʋʋnɩ sɩ ba ŋɔɔnɩ ba twɩ dɩdɛɛra balʋ na wʋ wɛyuu tɩlampolo nɩ tɩn. ¹¹ Nan dɩ Wɛ malɛsɩ sɩm na tiini sɩ jɩgɩ dam sɩ dwe vwan zaasɩm tiinǝ bam kʋntʋ tɩn, sɩ ba sɛ sɩ twɩ dɩdɛɛra bam kʋntʋ sɩ ŋɔɔnɩ ba woŋo dɩ́ Yuutu wʋm yigǝ nɩ. ¹² Vwan zaasɩm tiinǝ bam yǝni ba ŋɔɔnɩ ba twɩ wǝǝnu tɩlʋ ba na yǝri tɩ kuri tɩn mʋ. Ba ma kɩ yɔɔ yɔɔ nɩ ga-vara na ba jɩgɩ wʋbʋŋa yɩ ba kɩ te tɩn. Ga-vara wʋra sɩ nɔɔna mʋ taa jaanɩ-ba ba gʋɩ. Nɔɔna bam kʋntʋ dɩ nan wʋ́ cɔgɩ nɩ ga-vara mʋ te. ¹³ Wɛ wʋ́ pa ba na yaara sɩ kʋ maŋɩ dɩ ba dɩ na pɛ nɔɔna na yaara te tɩn. Ba ma kɩ wʋpolo dɩ wo-digiru tɩlʋ ba fra na zʋʋrɩ tɩn, yɩ ba kɩ-tɩ jaja wɩa tɩtarɩ nɩ. Ba kǝm dɩm yɩ digiru dɩ cavɩɩra mʋ abam tɩtarɩ nɩ, maŋa kalʋ á na yǝni á la daanɩ sɩ á di wʋdiu yɩ ba ta kɩ wʋpolo dɩ ba lwarɩm dɩm tɩn. ¹⁴ Bantʋ wʋbʋŋa zʋ boorim kikiǝ yɩranɩ mʋ. Ba brɩ ba ba jɩgɩ siun dɩ wo-balwaarʋ kǝm, yɩ ba sʋgɩ balʋ wʋbʋŋa dɩ na bwǝnǝ tɩn ba paɩ ba tusǝ. Ba maa tiini ba yɩ wo-swǝn-nyɩna dɩ. Wɛ nan wʋ́ cɔgɩ-ba. ¹⁵ Bantʋ ma yagɩ cwǝ-laa tɔgɩm, yɩ ba ywǝri ba vu ba tɔgɩ Bozori bu Balam * cwǝŋǝ kam. Wʋntʋ yi dɛɛn ma su sǝbu kʋlʋ o na wʋ́ na o kǝm-balɔrɔ kʋm ŋwaanɩ tɩn. ¹⁶ O na vɩn Wɛ ni tɩn, DƖ ma pa varɩm na ba ŋɔɔnɩ tɩn ŋɔɔnɩ nɩ nabiinu te. O tɩtɩ bɩnaga mʋ ŋɔɔnɩ ka kaan-o, sɩ kʋ cɩ Balam na yɩ Wɛ nijoŋnu tɩn dɩ jwǝrim dɩlʋ o na lagɩ o kɩ tɩn.

¹⁷ Nɔɔna bam kʋntʋ nyɩ dɩ buli-yiǝ yalʋ na ba buri tɩn mʋ, yɩ ba ta nyɩ dɩ kunkwǝǝnu tɩlʋ vu-fɔrɔ na kalɩ kʋ pa tɩ jagɩ tɩn. Wɛ nan lɩ jǝgǝ kalʋ na tiini ka yɩ lim tɩn mʋ sɩ DƖ kɩ-ba da. ¹⁸ Ba maa tiini ba ŋɔɔnɩ kamunni-bɩtarɩ sɩlʋ na ba jɩgɩ kuri tɩn, yɩ ba maɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ nabiinǝ fra na zʋʋrɩ yɩ tɩ yɩ wo-digiru tɩn ba ma ganɩ balʋ laan na pɔɔrɩ ba tɩtɩ dɩ nɔɔna balʋ na yǝri Wɛ cwǝŋǝ tɩn. ¹⁹ Ba maa tɛ dɩ nɔɔna nɩ, ba na dɛ bam cwǝŋǝ kam, baá ta te ba tɩtɩ. Balʋ nan na tɛ kʋntʋ tɩn tɩtɩ yɩ gambɛ mʋ, dɩ ba kikiǝ yam na jɩgɩ-ba ya ve cɔgɩm wʋnɩ tɩn. Bɛŋwaanɩ, woŋo kʋlʋ maama nɔɔnʋ na paɩ kʋ te-o tɩn, o yɩ kʋ gambaa mʋ. ²⁰ Nɔɔna balʋ na lwarɩ Zezi Krisi wʋlʋ na yɩ dɩbam Yuutu dɩ dɩ́ Vɩrnʋ tɩn, ba lugi lʋgʋ baŋa wo-digiru tɩm mʋ. Ba laan nan na joori ba pipiri ba sɛ ba paɩ tɩ te-ba, ba kweelim je wʋ́ tiini kʋ taa yɩ lɛɛrʋ dɩ ba kʋ dwǝni pulim nɩ. ²¹ Bɛŋwaanɩ, ba ya na wʋ lwarɩ Wɛ cɩga cwǝŋǝ kam, kʋ ya wʋ́ ta lana kʋ pa-ba kʋ dwe ba na lwarɩ-ka yɩ ba laan pipiri ba za ba wʋbʋŋa dɩ Wɛ ni dɩlʋ DƖ na pɛ-ba sɩ ba taa tɔgɩ tɩn. ²² Bantʋ na kɩ te tɩn nyɩ dɩ bɩtar-dɩndɩa kalʋ na tagɩ cɩga ka wɩ:

«Kakurǝ joori ka di ka tɩtwaanʋ.»

Bɩtar-dɩndɩa kadoŋ dɩ ta wɩ:

«Nmʋ na jaanɩ tǝru n swɛ o yɩra,

o ta wʋ́ joori o bibili bwǝru wʋnɩ mʋ.»

3

Dɩ́ Yuutu Zezi wʋ́ sɩɩnɩ o joori o ba nɩ o na tagɩ te tɩn

¹ Amʋ badon-sonnu-ba, tɔnɔ kʋntʋ amʋ na pʋpʋnɩ a pa abam tɩn laan kɩ tɩle mʋ. Twaanʋ tɩm kʋntʋ maama wʋnɩ amʋ kwaanɩ sɩ a guli abam Wɛ cɩga kam na yɩ te tɩn, sɩ kʋ pa á taá jɩgɩ wʋbʋŋ-ŋʋna mʋ. ² Kʋ yɩ sɩ a ma guli abam faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam na maŋɩ ba brɩ kʋlʋ tɩn mʋ, sɩ á daarɩ á guli dɩ́ Yuutu dɩ dɩ́ Vɩrnʋ Zezi ni dɩm o tɩntʋŋna bam na brɩ abam tɩn.

³ Kʋlʋ na dwe dɩdɩ tɩn, á taá ye nɩ, lʋgʋ baŋa tiim da yam na yiǝ, nɔɔna badonnǝ wʋ́ ta wʋra ba na tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ ba tɩtɩ fra na zʋʋrɩ tɩn, yɩ baá ta jɩgɩ abam ba mwana ba wɩ: ⁴ «Wɛ goni ni nɩ DƖ Bu wʋm ta wʋ́ joori o ba lʋgʋ baŋa. Bɛɛ mʋ nan kɩa yɩ o ta wʋ tu? Dɩ́ kwǝ maŋɩ ba tɩ, yɩ wǝǝnu maama nan taa yɩ nɩ tɩ na maŋɩ tɩ yɩ te lʋgʋ baŋa pulim nɩ tɩn mʋ.»

⁵ Balʋ na ŋɔɔnɩ kʋntʋ tɩn paalɩ ba swe mʋ. Ba ba lagɩ sɩ ba sɛ nɩ wɛyuu dɩ tɩga baŋa maŋɩ tɩ wʋra faŋa faŋa mʋ, yɩ Wɛ ni dɩm mʋ pɛ tɩ wʋra kʋntʋ. Wɛ dɛɛn pɛ tɩga kam nuŋi na wʋnɩ mʋ, yɩ na bam ŋwaanɩ pa lʋgʋ baŋa ta wʋra. ⁶ Kʋ nan ta yɩ na mʋ Wɛ dɛɛn mɛ DƖ cɔgɩ faŋa faŋa lʋgʋ kʋm, dɩ DƖ na pɛ dʋ-fara kam nɩ yɩ ka na bam li-kʋ tɩn. ⁷ Kʋ nan ta yɩ Wɛ ni dɩm kʋntʋ mʋ paɩ zɩm wɛyuu dɩ tɩga baŋa kam ta wʋra, sɩ kʋ taa ve maŋa kam DƖ na wʋ́ pa mini cɔgɩ-tɩ tɩn. Kʋntʋ, Wɛ tiŋi-tɩ sɩ kʋ vu kʋ yi dɛ dɩlʋ DƖ na wʋ́ di nabiinǝ sarɩya, yɩ DƖ daarɩ DƖ cɔgɩ balʋ na vɩ-DƖ tɩn mʋ.

⁸ A badon-sonnu-ba, á maŋɩ sɩ á lwarɩ woŋo kʋntʋ ni nɩ, kʋ na yɩ dɩ dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ, dɛ dɩdwɩ nyɩ dɩ bɩna mʋrʋ mʋ, yɩ bɩna mʋrʋ dɩ nyɩ dɩ dɛ dɩdʋa mʋ te Wɛ tee nɩ. ⁹ Nɔɔna badaara bʋŋɩ nɩ dɩ́ Yuutu wʋm daanɩ yɩ o wʋ tu nɩ o na goni ni te tɩn. O nan kɩ wʋ-zuru mʋ dɩ abam, bɛŋwaanɩ o ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ cɔgɩ, o lagɩ sɩ nɔɔna maama mʋ na cwǝŋǝ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm. ¹⁰ Dɩ́ Yuutu Zezi tum dɛ dɩm nan wʋ́ ba dɩ darɩ dɩbam nɩ ŋwɩɩnʋ na yǝni o ba te tɩn mʋ. Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ sɔɔ zanzan wʋ́ kɩ wɛyuu nɩ, yɩ wɛyuu kʋm wʋ́ ba kʋ je maama. Kʋ daarɩ mini mʋ wʋ́ di wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ wɛyuu nɩ, yɩ tɩga dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ ka baŋa nɩ tɩn je.

¹¹ Wǝǝnu tɩntʋ maama nan na lagɩ tɩ ba tɩ cɔgɩ kʋntʋ tɩn, á ye á laan na maŋɩ sɩ á taá yɩ te. Á maŋɩ sɩ á taá tɔgɩ Wɛ dɩ wʋ-poŋo mʋ, sɩ á taá kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. ¹² Abam nan na cǝgi dɛ dɩm Wɛ na wʋ́ pa Zezi joori o ba tɩn, sɩ á kwaanɩ á taá kɩ te na wʋ́ pa o ba lɩla tɩn. Dɛ dɩm kʋntʋ na yiǝ, mini mʋ wʋ́ di wɛyuu maama dɩ cɔgɩ, yɩ kʋʋ́ pa kʋ wǝǝnu maama lʋnɩ yɩ tɩ nyɩɩnɩ tɩ cɔgɩ. ¹³ Wɛ nan goni ni sɩ DƖ kɩ wɛyuu-dʋŋʋ dɩ tɩ-dʋŋa mʋ. Dáanɩ mʋ DƖ wʋ́ pa wǝǝnu maama taa tɔgɩ cɩga. Tɩntʋ wǝǝnu tɩm mʋ dɩbam nan cǝgǝ yɩ dɩ́ tɩɩna.

¹⁴ Kʋntʋ ŋwaanɩ, a badon-sonnu-ba, á na cǝgi wǝǝnu tɩm kʋntʋ sɩ tɩ ba tɩ kɩ tɩn, á kwaanɩ á pa á wʋrʋ taa lana, sɩ á yɩ taá jɩgɩ tusim Wɛ yigǝ nɩ, sɩ á daarɩ á taá ŋwɩ dɩ ywǝǝni dɩ Wɛ. ¹⁵ Dɩ́ Yuutu wʋm nan na kɩ wʋ-zuru yɩ kʋ daanɩ tɩn, lwarɩ-na nɩ kʋ yɩ sɩ kʋ ma pa nɔɔna mʋ na cwǝŋǝ ba na vrɩm. Dɩbam ko-bu-sono Pooli maŋɩ o pʋpʋnɩ kʋntʋ doŋ mʋ o pa abam, kʋ nan tɔgɩ dɩ Wɛ na pɛ-o swan yalʋ tɩn mʋ. ¹⁶ O na pʋpʋnɩ twaanʋ tɩlʋ maama o ma brɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ cɩga kam tɩn, o yǝni o tɛ kʋntʋ doŋ mʋ tɩ wʋnɩ. O nan pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩdonnǝ tɩ na dana sɩ nɔɔna wanɩ ba ni tɩ kuri, kʋ pa balʋ na yǝri Wɛ cɩga kam lanyɩranɩ yɩ ba wʋbʋŋa bwǝnǝ tɩn jɩgɩ o zaasɩm dɩm kʋntʋ ba pipirǝ, nɩ ba na yǝni ba pipiri Wɛ twaanʋ tɩdaara dɩ te tɩn. Kʋ nan wʋ́ ja ba tɩtɩ cɔgɩm mʋ kʋ ba.

¹⁷ Kʋ nan na yɩ abam, a badon-sonnu-ba, á laan ye kʋ na wʋ́ ba kʋ taa yɩ te tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ, taá cʋ-na á tɩtɩ, sɩ á yɩ pa nɔn-balwaarʋ na cwǝŋǝ ba dɩ abam ba tusim dɩm wʋnɩ sɩ kʋ pa á ga jǝgǝ kalʋ á ya na zɩgɩ da tɩn. ¹⁸ Á nan ta ve yigǝ, sɩ á taá ŋwɩ Zezi Krisi zaanɩ dɩm wʋnɩ, sɩ á fɔgɩ á lwar-o á wǝli da.

Wʋntʋ mʋ yɩ dɩbam Yuutu dɩ dɩ́ Vɩrnʋ. Zulǝ yɩ wʋntʋ nyɩm mʋ lele kʋntʋ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. * ^1:18

1JN

1 Zan

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ Zan na pʋpʋnɩ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Zezi kɔgɔ kʋm nakwɩ Zan dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa Wɛ nɔɔna balʋ na jɩgɩ bʋbwɛa vwan zaasɩm tiinǝ na zʋ ba kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Bantʋ vɩn nɩ Zezi yɩ Baŋa-Wɛ Bu mʋ, yɩ ba daa ta ŋwɩ lwarɩm wʋnɩ.

Zan ma pʋpʋnɩ o brɩ-ba nɩ Zezi sɩɩnɩ o yɩ Wɛ Bu mʋ yɩ o ji nabiinu o ba lʋgʋ baŋa.

Baŋa-Wɛ yɩ pooni tu mʋ, yɩ DƖ yɩ sono tu. Dɩbam na yɩ DƖ biǝ tɩn, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá ŋwɩ pooni wʋnɩ mʋ, sɩ dɩ́ taá soe daanɩ.

Kʋ nan daa na yɩ lwarɩm jǝgǝ nɩ, Zan brɩ dɩbam nɩ dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ ta dɩ́ lwarɩm dɩ Wɛ mʋ, sɩ Wɛ yagɩ DƖ ma cɛ dɩbam Zezi na tɩgɩ dɩbam ŋwaanɩ tɩn. Wʋlʋ nan na ŋwɩ dɩ Zezi tɩn maŋɩ sɩ o yagɩ lwarɩm kǝm mʋ.

Dayigǝ tɔnɔ kʋlʋ

ZAN

na pʋpʋnɩ tɩn

1

Zezi mʋ yɩ Bɩtara kalʋ na paɩ nabiinǝ ŋwɩa tɩn

¹ Dɩbam pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ sɩ dɩ́ pa á lwarɩ wʋlʋ na maŋɩ o wʋra pulim nɩ tɩn mʋ. Dɩbam dɛɛn ni o kwǝrǝ mʋ, yɩ dɩ́ na-o dɩ dɩ́ yiǝ dɩ. Dɩ́ ma fɔgɩ dɩ́ nii-o, yɩ dɩ́ ta kwǝri dɩ́ dwe-o dɩ dɩ́ jɩa. Kʋ yɩ Ŋwɩa Bɩtara woŋo mʋ dɩ́ lagɩ dɩ́ ŋɔɔnɩ dɩ abam. ² Ŋwɩa kam kʋntʋ nan tu ka naɩ jaja. Dɩ́ ma na-ka, yɩ dɩ́ lagɩ dɩ́ maŋɩ ka na yɩ te tɩn dɩ́ brɩ abam. Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn taanɩ mʋ dɩ́ lagɩ dɩ́ ta. Ŋwɩa kam kʋntʋ ya wʋ dɩbam Ko Wɛ tee nɩ mʋ, yɩ DƖ laan pa dɩ́ lwarɩ-ka. ³ Dɩ́ na nɛ kʋlʋ yɩ dɩ́ kwǝri dɩ́ ni kʋlʋ tɩn mʋ dɩ́ lagɩ dɩ́ ta dɩ́ brɩ abam, sɩ kʋ pa abam taá jɩgɩ wǝl-dɔnɔ dɩ dɩbam, dɩ́ maama na ŋwɩ dɩ dɩ́ Ko Wɛ dɩ DƖ Bu Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ.

⁴ Dɩ́ pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ dɩ́ brɩ abam, sɩ kʋ pa dɩbam maama tiini dɩ́ taá jɩgɩ wʋpolo mʋ.

Baŋa-Wɛ mʋ yɩ pooni tu

⁵ Kwǝrǝ kalʋ dɩbam na ni Wɛ Bu Zezi tee nɩ yɩ dɩ́ lagɩ dɩ́ ta dɩ́ brɩ abam tɩn mʋ tɩntʋ: Baŋa-Wɛ yɩ pooni tu mʋ, lim tǝri DƖ tee nɩ dɩ fɩnfɩɩn dɩ. ⁶ Dɩ́ na tɛ dɩ́ wɩ, dɩ́ ŋwɩ dɩ Wɛ, yɩ dɩ́ ta na wʋ lim wʋnɩ, kʋ brɩ nɩ dɩ́ fɔ vwan mʋ, yɩ dɩ́ kikiǝ ba tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ kam. ⁷ Kʋ daarɩ, dɩ́ nan na ŋwɩ pooni wʋnɩ nɩ Wɛ na wʋ pooni wʋnɩ te tɩn, kʋntʋ wʋ́ pa dɩbam maama taá jɩgɩ wǝl-dɔnɔ daanɩ, yɩ Wɛ Bu Zezi Krisi jana kam wʋ́ saarɩ dɩ́ lwarɩm maama.

⁸ Dɩ́ nan na tɛ dɩ́ wɩ, dɩ́ ba jɩgɩ lwarɩm, dɩ́ ganɩ dɩ́ tɩtɩ mʋ, cɩga tǝri dɩ́ tee nɩ. ⁹ Dɩ́ nan na sɛ dɩ́ ta dɩ́ lwarɩm dɩ Wɛ, DƖ laan wʋ́ yagɩ-dɩ DƖ ma cɛ dɩbam, yɩ DƖ daarɩ DƖ saarɩ dɩ́ wo-balwaarʋ tɩm maama. Bɛŋwaanɩ Wɛ bá kwanɩ DƖ ni, DƖ yɩ cɩga tu mʋ. ¹⁰ Kʋ daarɩ, dɩ́ na tɛ dɩ́ wɩ, dɩ́ wʋ kɩ lwarɩm, dɩ́ paɩ Wɛ yɩ vwa-nyɩm mʋ, yɩ kʋ brɩ nɩ dɩ́ wʋ joŋi DƖ taanɩ dɩm mʋ dɩ́ kɩ dɩ́ wʋbʋŋa nɩ.

2

Zezi Krisi mʋ fɔgɩ nabiinǝ dɩ Wɛ daanɩ

¹ A bu-sonnu-ba, a pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa abam, sɩ á yɩ kɩ lwarɩm mʋ. Dɩbam wʋlʋ nan na kɩ lwarɩm, dɩ́ jɩgɩ wʋlʋ na wʋ́ fɔgɩ dɩbam dɩ dɩ́ Ko Wɛ daanɩ tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ Zezi Krisi wʋlʋ na ba jɩgɩ lwarɩm dɩ fɩnfɩɩn dɩ tɩn. ² Wʋntʋ mʋ mɛ o tɩtɩ o kaanɩ Baŋa-Wɛ, yɩ DƖ yagɩ dɩbam lwarɩm DƖ ma cɛ dɩbam. Kʋ nan daɩ dɩbam yɩranɩ lwarɩm má, kʋ yɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna maama lwarɩm ŋwaanɩ mʋ.

³ Dɩbam na sɛ Wɛ niǝ yam mʋ, kʋʋ́ brɩ nɩ dɩ́ sɩɩnɩ dɩ́ ye-DƖ. ⁴ Nɔɔnʋ nan na tɛ o wɩ, wʋm ye Wɛ, yɩ o na ba sɛ Wɛ niǝ yam, kʋntʋ tu yɩ vwa-nyɩm mʋ, yɩ cɩga tǝri o tee nɩ. ⁵ Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ nan na sɛ Wɛ taanɩ dɩm tɩn, kʋntʋ tu yɩ wʋlʋ na jɩgɩ Wɛ sono kʋm cɩga cɩga tɩn mʋ. Kʋntʋ mʋ wʋ́ brɩ nɩ dɩ́ sɩɩnɩ dɩ́ ŋwɩ dɩ Wɛ. ⁶ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na tɛ o wɩ, o ŋwɩ dɩ Wɛ, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o taa ŋwɩ nɩ Zezi Krisi dɛɛn na ŋwɩ te tɩn mʋ.

Wɛ ni dɩm na brɩ te tɩn

⁷ A badon-sonnu-ba, ni dɩlʋ a na pʋpʋnɩ a pa abam tɩn daɩ ni-dʋʋrɩ. Dɩ yɩ ni-doori mʋ, dɩ maŋɩ dɩ wʋra dɩ abam mʋ pulim nɩ. Ni dɩm kʋntʋ yɩ taanɩ dɩlʋ abam na maŋɩ á ni tɩn mʋ. ⁸ Kʋ daarɩ, dɩ nan daa ta yɩ ni-dʋʋrɩ mʋ amʋ na pʋpʋnɩ a pa abam, bɛŋwaanɩ Zezi mʋ brɩ ni dɩm kʋntʋ cɩga kam, yɩ abam dɩ brɩ cɩga kam kʋntʋ. Kʋ maa pa lim maa kɛa, yɩ pooni dɩlʋ na yɩ cɩga tɩn laan zǝŋi.

⁹ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tɛ o wɩ, o ŋwɩ pooni wʋnɩ, yɩ o na culi o donnǝ, kʋntʋ tu ta wʋ lim wʋnɩ mʋ dɩ zɩm maama. ¹⁰ Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ nan na soe o donnǝ tɩn, kʋntʋ tu mʋ ŋwɩ pooni wʋnɩ. Kʋlʋkʋlʋ tǝri o ŋwɩa wʋnɩ, kʋ na wʋ́ pa nɔɔnʋ tʋ lwarɩm wʋnɩ. ¹¹ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na culi o donnǝ tɩn wʋ lim wʋnɩ mʋ o veǝ, o yǝri o na ve mɛ tɩn, bɛŋwaanɩ lim dɩm mʋ pɛ o yiǝ daa ba naɩ.

¹² A bu-sonnu-ba, a pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa abam, bɛŋwaanɩ Wɛ yagɩ á lwarɩm DƖ ma cɛ abam Zezi yɩrɩ ŋwaanɩ mʋ.

¹³ A pʋpʋnɩ a pa abam balʋ na yɩ kwǝ tɩn, bɛŋwaanɩ á maŋɩ á ye wʋlʋ na maŋɩ o wʋra pulim nɩ tɩn.

A pʋpʋnɩ a pa abam nɔn-dʋnnʋ tɩm, bɛŋwaanɩ á wanɩ wo-lwaanʋ tu sʋtaanɩ.

¹⁴ A biǝ-ba, a pʋpʋnɩ a pa abam, bɛŋwaanɩ abam maŋɩ á ye dɩ́ Ko Wɛ.

A pʋpʋnɩ a pa abam balʋ na yɩ kwǝ tɩn, bɛŋwaanɩ abam maŋɩ á ye wʋlʋ na maŋɩ o wʋra pulim nɩ tɩn.

Nɔn-dʋnnʋ tɩm, a pʋpʋnɩ a pa abam, bɛŋwaanɩ abam dana. Wɛ taanɩ dɩm maa wʋ á wʋnɩ, yɩ á wanɩ wo-lwaanʋ tu sʋtaanɩ.

¹⁵ Yɩ zaŋɩ-na á taá soe lʋgʋ baŋa dɩ kʋ wo-yɔɔrʋ tɩm. Nɔɔnʋ wʋlʋ na soe lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ tɩm tɩn, kʋntʋ tu daa ba jɩgɩ dɩ́ Ko Wɛ sono o bɩcarɩ nɩ. ¹⁶ Bɛŋwaanɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩm maama, kʋ na yɩ nabiinǝ fra na yǝni ya zʋʋrɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ tɩn, naa nabiinǝ yiǝ na sui wǝǝnu tɩlʋ tɩn, naa nabiinǝ na magɩ ba nyɔɔna dɩ ba jɩjɩgɩrʋ te tɩn, tɩntʋ maama daɩ dɩ́ Ko Wɛ nyɩm, tɩ yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm mʋ. ¹⁷ Lʋgʋ baŋa dɩ kʋ wo-yɔɔrʋ tɩm nabiinǝ fra na zʋʋrɩ tɩn lagɩ tɩ kɛ mʋ. Kʋ daarɩ wʋlʋ nan na kɩ kʋlʋ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn mʋ wʋ́ ta ŋwɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

Zezi Krisi Dʋm wʋm na wʋ́ ba te tɩn

¹⁸ A biǝ-ba, lʋgʋ baŋa kweelim da yam twɛ ya ti. Abam nan maŋɩ á ni nɩ Zezi Krisi Dʋm wʋm maa bɩɩna. Lele kʋntʋ, Zezi Krisi dʋna zanzan mʋ laan nan tu ba wʋra. Kʋ ma pa dɩ́ ye nɩ da yam kʋntʋ twɛ ya ti. ¹⁹ Nɔɔna bam kʋntʋ pwɛ ba tɩtɩ mʋ dɩbam kɔgɔ kʋm wʋnɩ, ba nan maŋɩ ba daɩ dɩbam kɔgɔ kʋm nɔɔna cɩga cɩga. Ba ya na yɩ dɩbam kɔgɔ kʋm nɔɔna, ba ya bá yagɩ dɩbam te. Ba nan pwɛ ba tɩtɩ kʋntʋ, sɩ kʋ brɩ lanyɩranɩ nɩ bantʋ wʋlʋwʋlʋ ya maŋɩ o daɩ dɩbam kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔnʋ mʋ.

²⁰ Kʋ nan na yɩ abam, á maŋɩ á joŋi Wɛ Joro * kʋm Krisi na pɛ abam tɩn, yɩ kʋ pa á maama lwarɩ Wɛ cɩga kam. ²¹ Kʋntʋ, a nan na pʋpʋnɩ a pa abam tɩn, kʋ daɩ nɩ a wɩ, á yǝri cɩga mʋ. Woŋo kʋlʋ ŋwaanɩ a na pʋpʋnɩ tɩn mʋ yɩ sɩ á maŋɩ á ye kʋlʋ na yɩ cɩga, yɩ á ye nɩ kʋlʋ maama na yɩ vwan tɩn bá wanɩ kʋ nuŋi cɩga wʋnɩ.

²² Wɔɔn nan yɩ vwa-nyɩm tɩn? Kʋ yɩ wʋlʋ na tɛ nɩ Zezi daɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ. Kʋntʋ tu yɩ Zezi Krisi dʋm mʋ, yɩ o vɩn dɩ́ Ko Wɛ dɩ DƖ Bu wʋm dɩ. ²³ Wʋlʋ maama nan na vɩn Wɛ Bu wʋm tɩn, o vɩn o Ko Wɛ dɩ mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama na brɩ nɩ o sɛ Wɛ Bu wʋm tɩn, o Ko Wɛ dɩ wʋra dɩ kʋntʋ tu.

²⁴ Kʋntʋ, á taá jɩgɩ zaasɩm dɩlʋ á na maŋɩ á ni pulim nɩ tɩn á bɩcara nɩ. Á na sɛ á jɩgɩ zaasɩm dɩm kʋntʋ, kʋʋ́ pa abam dɩ Wɛ Bu wʋm dɩ o Ko Wɛ taa ŋwɩ daanɩ. ²⁵ Mʋ Wɛ Bu wʋm na goni ni sɩ o pa dɩbam kʋlʋ tɩn, kʋ yɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn mʋ.

²⁶ Amʋ pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ a pa abam, sɩ á wanɩ á lwarɩ balʋ na lagɩ ba ganɩ abam tɩn woŋo mʋ. ²⁷ Kʋ nan na yɩ abam, Wɛ Joro kʋm Zezi na pɛ abam tɩn wʋ á bɩcara nɩ, yɩ á daa wʋ maŋɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ zaasɩ abam. Wɛ Joro kʋm brɩ abam woŋo maama kuri. Kʋ zaasɩm dɩm yɩ cɩga mʋ, dɩ daɩ vwan. Kʋntʋ tɩn, á taá ŋwɩ dɩ Zezi, nɩnɛɛnɩ kʋ na brɩ abam te tɩn.

²⁸ A bu-sonnu-ba, pa-na dɩ́ taá ŋwɩ dɩd-o, sɩ maŋa kam o na wʋ́ joori o ba tɩn, dɩ́ wʋ́ na baarɩ yɩ cavɩɩra bá ja dɩbam o yigǝ nɩ. ²⁹ Abam na ye nɩ Zezi yɩ cɩga tu tɩn, lwarɩ-na nɩ wʋlʋ maama kikiǝ na tɔgɩ cɩga Wɛ cwǝŋǝ nɩ tɩn yɩ Wɛ bu mʋ.

3

Dɩbam yɩ Wɛ biǝ mʋ

¹ Nan bʋŋɩ-na á nii, dɩ́ Ko Wɛ na tiini DƖ soe dɩbam te yɩ DƖ maɩ dɩbam DƖ bǝ nɩ DƖ biǝ tɩn. Dɩ́ nan sɩɩnɩ dɩ́ yɩ kʋntʋ mʋ. Kʋntʋ mʋ nɔɔna balʋ na yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm tɩn yigǝ tǝrǝ dɩ dɩbam, ba na yǝri Wɛ tɩn ŋwaanɩ.

² A badon-sonnu-ba, dɩbam laan yɩ Wɛ biǝ mʋ. Dɩ́ nan na wʋ́ ba dɩ́ taá yɩ te tɩn daa ta wʋ brɩ fasɩ. Dɩ́ nan na ye kʋlʋ tɩn mʋ yɩ: Zezi na wʋ́ joori o ba maŋa kalʋ tɩn, dɩ́ laan wʋ́ ta yɩ nɩ wʋm tɩtɩ na yɩ te tɩn, bɛŋwaanɩ dɩ́ wʋ́ na o na yɩ te tɩn fasɩ. ³ Wʋlʋ maama na jɩgɩ tɩɩna yantʋ dɩ Zezi tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o taa ŋwɩ dɩ wʋ-poŋo, nɩ Zezi na yɩ wʋ-poŋo tu te tɩn mʋ.

⁴ Wʋlʋ maama na kɩ lwarɩm tɩn vɩn Wɛ ni mʋ. Lwarɩm kǝm yɩ Wɛ ni vɩʋn mʋ. ⁵ Abam ye nɩ, Zezi Krisi na tu lʋgʋ baŋa tɩn, kʋ yɩ sɩ o saarɩ nabiinǝ lwarɩm mʋ o yagɩ. Wʋntʋ nan ba jɩgɩ lwarɩm dɩ fɩnfɩɩn dɩ. ⁶ Kʋntʋ, wʋlʋ maama na ŋwɩ dɩd-o tɩn yagɩ lwarɩm kǝm mʋ. Wʋlʋ maama nan ta na kɩ lwarɩm tɩn, kʋ brɩ nɩ o ta wʋ lwarɩ Zezi mʋ, yɩ o kwǝri o yǝri o na yɩ wʋlʋ tɩn.

⁷ A bu-sonnu-ba, yɩ pa-na nɔɔn-nɔɔnʋ na cwǝŋǝ o ganɩ abam. Wʋlʋ maama tɩtʋŋa na tɔgɩ cɩga tɩn mʋ jɩgɩ cɩga Wɛ tee nɩ, nɩ Zezi na jɩgɩ cɩga te tɩn. ⁸ Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama nan ta na tɔgɩ lwarɩm kǝm tɩn, kʋ brɩ nɩ o yɩ sʋtaanɩ * nɔɔnʋ mʋ, bɛŋwaanɩ sʋtaanɩ maŋɩ dɩ kɩ lwarɩm kʋ zɩgɩ pulim nɩ mʋ. Wɛ Bu wʋm nan tu lʋgʋ baŋa sɩ o cɔgɩ sʋtaanɩ tɩtʋŋa mʋ. ⁹ Wʋlʋ maama na yɩ Wɛ bu tɩn yagɩ lwarɩm kǝm mʋ, bɛŋwaanɩ Wɛ dam dɩlʋ na paɩ ŋwɩa tɩn wʋ o tee nɩ. Kʋntʋ tɩn, o daa bá wanɩ o ta taa kɩ lwarɩm, o na yɩ Wɛ bu tɩn ŋwaanɩ. ¹⁰ Kʋntʋ mʋ yɩ kʋlʋ na pɔɔrɩ balʋ na yɩ Wɛ biǝ dɩ balʋ na yɩ sʋtaanɩ biǝ tɩn daanɩ. Wʋlʋ maama kikiǝ na ba tɔgɩ cɩga yɩ o ba soe o donnǝ tɩn daɩ Wɛ nɔɔnʋ.

¹¹ Kʋ yɩ cɩga mʋ, dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá soe daanɩ. Kʋntʋ mʋ yɩ Wɛ kwǝrǝ kam abam na maŋɩ á ni pulim nɩ tɩn. ¹² Dɩ́ nan wʋ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ nɩnɛɛnɩ Kayin * na kɩ kʋlʋ faŋa faŋa tɩn. Wʋntʋ dɛɛn yɩ wo-lwaanʋ tu sʋtaanɩ jɩŋa nɔɔnʋ mʋ, yɩ o gʋ o nyaanɩ. Bɛɛ nan mʋ kɩ yɩ o gʋ-o? Kʋ yɩ wʋm tɩtɩ kikiǝ na ba lana, yɩ o nyaanɩ wʋm kikiǝ tɔgɩ cɩga tɩn ŋwaanɩ mʋ.

Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ taá soe daanɩ mʋ

¹³ A ko-biǝ-ba, lʋgʋ baŋa nɔɔna bam na culi abam, á yɩ pa kʋ sʋ abam. ¹⁴ Kʋ na yɩ dɩbam, dɩ́ ye nɩ dɩ́ maŋɩ dɩ́ yagɩ tʋʋnɩ cwǝŋǝ, yɩ dɩ́ daarɩ dɩ́ tɔgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam cwǝŋǝ mʋ. Dɩ́ na soe dɩ́ donnǝ tɩn mʋ paɩ dɩ́ lwarɩ kʋntʋ. Wʋlʋ maama nan na ba soe o doŋ tɩn ta wʋ tʋʋnɩ jɩŋa nɩ mʋ. ¹⁵ Wʋlʋ maama na culi o donnǝ tɩn yɩ nɔn-gʋrʋ mʋ. Abam nan ye nɩ nɔn-gʋrʋ bá wanɩ o taa jɩgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam o bɩcarɩ nɩ.

¹⁶ Zezi na tiini o soe dɩbam tɩn mʋ te o sɛ sɩ o tɩ dɩbam ŋwaanɩ. Kʋntʋ mʋ pɛ dɩ́ lwarɩ sono cɩga cɩga na yɩ te tɩn. Mʋ kʋ kuri dɩbam dɩ maŋɩ sɩ dɩ́ sɛ sɩ dɩ́ tɩ dɩ́ donnǝ ŋwaanɩ. ¹⁷ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na yɩ jɩjɩgɩrʋ tu tɩn na nɛ nɩ o doŋ ba gara, yɩ o na wʋ pɛ o ŋwaŋa zʋ-o, kʋ brɩ nɩ Wɛ sono kʋm tǝri kʋntʋ tu bɩcarɩ nɩ mʋ.

¹⁸ A bu-sonnu-ba, dɩ́ kikiǝ mʋ maŋɩ sɩ ya brɩ nɩ dɩ́ sono kʋm dɩ́ na jɩgɩ tɩn daɩ ni-taanɩ yɩranɩ, sɩ kʋ yɩ sono kʋlʋ na yɩ sono cɩga cɩga tɩn mʋ.

¹⁹ Dɩ́ na jɩgɩ sono kʋm kʋntʋ doŋ, kʋʋ́ pa dɩ́ lwarɩ nɩ dɩ́ sɩɩnɩ dɩ́ tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ kam, yɩ kʋʋ́ pa dɩ́ bɩcara taa tigi jǝgǝ dɩdʋa Wɛ yigǝ nɩ. ²⁰ Kʋntʋ, dɩ́ bɩcara nan na pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ dɩ́ kɩ dɩ́ tusi, dɩ́ ye nɩ Wɛ ye DƖ dwe dɩ́ bɩcara yam na ye te tɩn, yɩ dɩntʋ mʋ ye wǝǝnu maama.

²¹ A badon-sonnu-ba, dɩbam bɩcara nan na bá wanɩ ya cɔgɩ dɩbam tɩn, dɩ́ wʋ́ ta jɩgɩ baarɩ Wɛ yigǝ nɩ. ²² Dɩ́ wʋ́ na woŋo kʋlʋ maama dɩ́ na wʋ́ loori DƖ tee nɩ tɩn, dɩ́ na sɛ DƖ ni yɩ dɩ́ kɩ kʋlʋ na poli DƖ wʋ tɩn ŋwaanɩ. ²³ Ni dɩlʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn mʋ tɩntʋ: Dɩ́ maŋɩ sɩ dɩ́ kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ Bu Zezi Krisi, sɩ dɩ́ kwǝri dɩ́ taá soe daanɩ, nɩnɛɛnɩ wʋntʋ na pɛ dɩbam ni sɩ dɩ́ taá soe-da te tɩn. ²⁴ Wʋlʋ maama na sɛ Wɛ niǝ yam tɩn ŋwɩ dɩ DƖ mʋ, yɩ Wɛ dɩ wʋra dɩ kʋntʋ tu. Wɛ Joro kʋm DƖ na pɛ dɩbam tɩn mʋ pɛ dɩ́ lwarɩ nɩ Wɛ sɩɩnɩ DƖ wʋra dɩ dɩbam.

4

Dɩ́ na wʋ́ kɩ te dɩ́ lwarɩ Wɛ Joro dɩ sʋtaanɩ joro daanɩ tɩn

¹ A badon-sonnu-ba, yɩ zaŋɩ-na á sɛ nɔɔnʋ wʋlʋ maama na tɛ o wɩ Wɛ Joro * kʋm wʋ o tee nɩ tɩn. Á nan maŋɩ sɩ á maasɩ mʋ á nii, sɩ á lwarɩ kʋ na yɩ Wɛ Joro kʋm naa kʋ na daɩ. Bɛŋwaanɩ vwa-Wɛ-nijoŋnǝ zanzan tu ba karɩ lʋgʋ baŋa nɩ ba ganɩ nɔɔna. ² A nan lagɩ a brɩ abam á na wʋ́ kɩ te, sɩ á lwarɩ kʋ na yɩ Wɛ Joro kʋm naa kʋ daɩ tɩn mʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na sɛ o wɩ, Zezi Krisi dɛɛn jigi nabiinu o ba lʋgʋ baŋa tɩn, Wɛ Joro kʋm wʋ kʋntʋ tu tee nɩ. ³ Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na vɩn Zezi tɩn, Wɛ Joro kʋm tǝri kʋntʋ tu tee nɩ, yɩ joro kʋlʋ na wʋ o tee nɩ tɩn yɩ Zezi Krisi Dʋm wʋm nyɩm mʋ. Abam maŋɩ á lwarɩ nɩ Dʋm wʋm kʋntʋ lagɩ o ba lʋgʋ baŋa. Lele kʋntʋ o nan maŋɩ o ba o wʋra.

⁴ A bu-sonnu-ba, abam yɩ Wɛ nɔɔna mʋ, yɩ á wanɩ vwa-nyɩna bam kʋntʋ, bɛŋwaanɩ Wɛ Joro na wʋ á wʋnɩ tɩn, kʋ dam dwe joro kʋlʋ na wʋra dɩ lʋgʋ nɔɔna bam tɩn dam. ⁵ Vwa-nyɩna bam kʋntʋ kugu je wʋ lʋgʋ baŋa nɩ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ ba na yǝni ba ŋɔɔnɩ kʋlʋ tɩn nuŋi lʋgʋ baŋa mʋ, yɩ kʋ nɔɔna bam yǝni ba sɛ bantʋ na tɛ kʋlʋ tɩn. ⁶ Kʋ nan na yɩ dɩbam, dɩ́ yɩ Wɛ nɔɔna mʋ. Wʋlʋ maama na ye Wɛ tɩn mʋ wʋ́ sɛ dɩbam na tɛ kʋlʋ tɩn. Wʋlʋ nan na daɩ Wɛ nɔɔnʋ tɩn ba sɛa. Kʋntʋ mʋ dɩ́ wʋ́ wanɩ dɩ́ lwarɩ Joro kʋlʋ na yɩ cɩga dɩ vwan joro kʋm daanɩ.

Wɛ yɩ sono tu mʋ

⁷ A badon-sonnu-ba, pa-na dɩ́ taá soe daanɩ, bɛŋwaanɩ sono nuŋi Wɛ te mʋ. Wʋlʋ maama na soe o donnǝ tɩn, kʋntʋ tu yɩ Wɛ bu mʋ, yɩ o kwǝri o ye Wɛ. ⁸ Wʋlʋ maama nan na ba soe o donnǝ tɩn ta wʋ lwarɩ Wɛ, bɛŋwaanɩ Wɛ yɩ sono tu mʋ. ⁹ Wɛ nan brɩ nɩ DƖ soe dɩbam, dɩ DƖ na tʋŋɩ DƖ Bu-dʋa sɩ o ba lʋgʋ baŋa sɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ na DƖ ŋwɩ-dʋŋa kam wʋm ŋwaanɩ tɩn. ¹⁰ Sono kʋm nan na yɩ te tɩn mʋ tɩntʋ: Kʋ daɩ nɩ dɩbam mʋ soe Wɛ, kʋ yɩ Wɛ mʋ soe dɩbam. Dɩntʋ sono kʋm mʋ pɛ DƖ tʋŋɩ DƖ Bu wʋm sɩ o ba o tɩ o ma o jana kam o saarɩ dɩ́ lwarɩm.

¹¹ A badon-sonnu-ba, Wɛ na tiini DƖ soe dɩbam kʋntʋ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ dɩbam dɩ ta soe daanɩ mʋ. ¹² Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o yi na nɛ Baŋa-Wɛ. Nan dɩ kʋ dɩ, dɩ́ na soe daanɩ, Wɛ wʋ́ ta wʋra dɩ dɩbam, yɩ DƖ sono kʋm wʋ dɩ́ bɩcara nɩ cɩga cɩga.

¹³ Wɛ na pɛ dɩbam DƖ Joro * kʋm tɩn mʋ paɩ dɩ́ ye nɩ dɩ́ ŋwɩ dɩ Wɛ, yɩ Wɛ dɩ wʋra dɩ dɩbam. ¹⁴ Dɩbam nɛ nɩ dɩ́ Ko Wɛ tʋŋɩ DƖ Bu wʋm sɩ o ba lʋgʋ baŋa o ji nabiinǝ Vɩrnʋ mʋ. Cɩga kam kʋntʋ mʋ dɩbam nan jɩgɩ dɩ́ brɩ nɔɔna. ¹⁵ Wʋlʋ maama na brɩ jaja nɩ Zezi yɩ Wɛ Bu mʋ tɩn, Wɛ wʋra dɩ kʋntʋ tu, yɩ wʋntʋ dɩ ŋwɩ dɩ Wɛ. ¹⁶ Dɩbam tɩtɩ lwarɩ Wɛ na soe dɩbam te tɩn, yɩ dɩ́ sɛ DƖ sono kʋm kʋntʋ. Wɛ yɩ sono tu mʋ. Wʋlʋ maama na ŋwɩ sono wʋnɩ tɩn, kʋntʋ tu ŋwɩ dɩ Wɛ mʋ, yɩ Wɛ dɩ wʋra dɩd-o.

¹⁷ Wɛ sono kʋm na wʋ dɩbam bɩcara nɩ cɩga cɩga, kʋʋ́ pa dɩ́ na baarɩ dɛ dɩm Wɛ na wʋ́ ba DƖ di nabiinǝ sarɩya tɩn. Bɛŋwaanɩ dɩbam ŋwɩ dɩ Wɛ lʋgʋ baŋa nɩ, nɩ Zezi dɩ na ŋwɩ dɩ DƖ te tɩn mʋ. ¹⁸ Fʋʋnɩ bá wanɩ dɩ taa wʋ sono wʋnɩ. Sono kʋlʋ na yɩ cɩga tɩn mʋ wʋ́ zǝli fʋʋnɩ kʋ pa dɩ viiri. Zwɛ vaŋɩm mʋ paɩ fʋʋnɩ wʋra. Kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋlʋ na kwarɩ fʋʋnɩ tɩn, kʋ brɩ nɩ Wɛ sono kʋm tǝri o bɩcarɩ nɩ cɩga cɩga mʋ.

¹⁹ Wɛ na dɛ yigǝ DƖ soe dɩbam tɩn mʋ paɩ dɩbam dɩ jɩgɩ sono. ²⁰ Nɔɔnʋ na tɛ o wɩ, wʋm soe Wɛ, yɩ o ta na culi o donnǝ, kʋntʋ tu yɩ vwa-nyɩm mʋ. Bɛŋwaanɩ, nmʋ yi na naɩ n doŋ yɩ n ba so-o tɩn, n bá wanɩ n ta n soe Wɛ yɩ n yi ba na-DƖ. ²¹ Ni dɩlʋ Wɛ na pɛ dɩbam tɩn mʋ tɩntʋ: Wʋlʋ maama na soe dɩntʋ tɩn maŋɩ sɩ o ta soe o donnǝ dɩ mʋ.

5

Zezi na pɛ dɩbam wɔnɔ lʋgʋ baŋa nɩ te tɩn

¹ Wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa o sɛ nɩ Zezi yɩ Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, kʋntʋ tu yɩ Wɛ bu mʋ. Wʋlʋ maama nan na soe ko tɩn soe ko wʋm biǝ dɩ mʋ. ² Kʋntʋ, dɩ́ na soe Wɛ yɩ dɩ́ sɛ DƖ niǝ yam, dɩ́ ye nɩ dɩ́ soe DƖ biǝ dɩ mʋ. ³ Dɩ́ na wʋ́ ta soe Wɛ te tɩn mʋ yɩ sɩ dɩ́ taá sɛ DƖ niǝ yam. DƖ niǝ yam tɔgɩm nan bá ta cana dɩ dɩbam, ⁴ bɛŋwaanɩ wʋlʋ maama na yɩ Wɛ bu tɩn wanɩ lʋgʋ baŋa wo-balwaarʋ tɩm. Kʋ yɩ dɩbam na kɩ dɩ́ wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn mʋ pɛ dɩ́ wanɩ wo-balwaarʋ tɩm kʋntʋ. ⁵ Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na wʋ́ wanɩ lʋgʋ baŋa wo-balwaarʋ tɩm, kʋ na daɩ wʋlʋ maama na sɛ nɩ Zezi yɩ Wɛ Bu tɩn yɩranɩ.

Baŋa-Wɛ brɩ nɩ Zezi yɩ DƖ Bu mʋ

⁶ Zezi Krisi mʋ yɩ wʋlʋ dɛɛn na tu lʋgʋ baŋa, yɩ Baŋa-Wɛ brɩ nɩ o yɩ dɩntʋ Bu maŋa kalʋ ba na miis-o na wʋnɩ dɩ maŋa kalʋ o na tɩga yɩ o jana nuŋi tɩn. Kʋ nan daɩ na yɩranɩ, kʋ yɩ na dɩ jana mʋ. Wɛ Joro * dɩ nan brɩ jaja nɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ yɩ cɩga mʋ, kʋ na yɩ cɩga tu tɩn ŋwaanɩ. ⁷ Kʋntʋ, Wɛ dɛ wǝǝnu tɩtɔ ŋwaanɩ mʋ DƖ pa dɩ́ lwarɩ nɩ DƖ zɩgɩ DƖ Bu wʋm cɩga kam kwaga nɩ. ⁸ Kʋ yɩ DƖ Joro kʋm dɩ na bam dɩ jana kam mʋ. Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama brɩ cɩga dɩdʋa mʋ. ⁹ Dɩbam yǝni dɩ́ sɛ nabiinǝ na tɛ kʋlʋ nɩ kʋ yɩ cɩga tɩn. Kʋ nan na yɩ Wɛ na zɩgɩ cɩga kalʋ kwaga nɩ tɩn, ka tiini ka jɩgɩ kuri ka dwe nabiinǝ na tɛ kalʋ tɩn. Dɩntʋ nan mʋ yɩ dɩlʋ na zɩgɩ Zezi kwaga nɩ yɩ DƖ brɩ nɩ o yɩ DƖ Bu tɩn. ¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ, wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ Bu wʋm tɩn, kʋntʋ tu jɩgɩ Wɛ cɩga kam kʋntʋ o bɩcarɩ nɩ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ maama na wʋ sɛ Wɛ tɩn, kʋntʋ tu brɩ nɩ Wɛ yɩ vwa-nyɩm mʋ, bɛŋwaanɩ o wʋ sɛ cɩga kalʋ Wɛ na tagɩ DƖ Bu wʋm ŋwaanɩ tɩn. ¹¹ Cɩga kam kʋntʋ mʋ yɩ Wɛ na pɛ dɩbam ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. Ŋwɩa kam kʋntʋ nan yɩ DƖ Bu wʋm ŋwaanɩ mʋ. ¹² Wʋlʋ maama na ŋwɩ dɩ Wɛ Bu wʋm tɩn, kʋntʋ tu mʋ jɩgɩ Wɛ ŋwɩa kam kʋntʋ. Wʋlʋ nan na ba ŋwɩ dɩ Wɛ Bu wʋm tɩn, kʋntʋ tu ba jɩgɩ Wɛ ŋwɩa kam kʋntʋ.

¹³ Amʋ pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩntʋ a pa abam balʋ na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ Bu wʋm tɩn, sɩ á lwarɩ nɩ á sɩɩnɩ á na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. ¹⁴ Kʋntʋ mʋ dɩ́ ye fasɩ Wɛ yigǝ nɩ nɩ, dɩ́ na loori woŋo DƖ tee nɩ yɩ kʋ tɔgɩ DƖ wʋbʋŋa, DƖ wʋ́ cǝgi dɩ́ loro kʋm. ¹⁵ Dɩ́ nan na ye nɩ Wɛ cǝgi dɩbam loro kʋm, dɩ́ ye nɩ dɩ́ wʋ́ na woŋo kʋlʋ dɩ́ na loori DƖ tee nɩ tɩn.

¹⁶ Nmʋ na nɛ n doŋ wʋra o kɩ lwarɩm, yɩ kʋ daɩ lwarɩm dɩlʋ na jɩg-o dɩ ve tʋʋnɩ wʋ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ n loori Wɛ mʋ n pa-o. N na loori Wɛ kʋntʋ, DƖ laan wʋ́ pa n doŋ wʋm na ŋwɩa. Kʋ nan yɩ balʋ na kɩ lwarɩm dɩlʋ na ba jɩgɩ-ba dɩ ve tʋʋnɩ wʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Kʋ daarɩ, lwarɩm dɩdoŋ wʋra dɩ na wʋ́ pa tʋʋnɩ ja wʋlʋ na kɩ-dɩ tɩn. *f1 * Amʋ nan wʋ tagɩ nɩ á loori Wɛ á pa kʋntʋ tu. ¹⁷ Kǝm dɩlʋ maama na ba tɔgɩ cɩga tɩn yɩ lwarɩm mʋ. Lwarɩm nan wʋra dɩ na ba jaanɩ nɔɔnʋ dɩ ve tʋʋnɩ wʋ. Kʋ yɩ dɩntʋ taanɩ mʋ a tɛa. ¹⁸ Dɩ́ ye nɩ wʋlʋ maama na yɩ Wɛ bu tɩn daa ba paalɩ o ta kɩ lwarɩm, bɛŋwaanɩ Wɛ Bu wʋm tɩtɩ mʋ nii wʋntʋ baŋa nɩ, yɩ o baá pa wo-lwaanʋ tu sʋtaanɩ wan-o. ¹⁹ Dɩbam ye nɩ dɩ́ yɩ Wɛ nɔɔna mʋ. Kʋ daarɩ balʋ maama na jɩgɩ kugu je lʋgʋ baŋa nɩ tɩn wʋ wo-lwaanʋ tu sʋtaanɩ jɩŋa nɩ mʋ. ²⁰ Dɩ́ ye nɩ Wɛ Bu wʋm mʋ tu lʋgʋ baŋa, yɩ o vɩɩrɩ dɩ́ swan yɩ dɩ́ wanɩ dɩ́ lwarɩ Baŋa-Wɛ cɩga cɩga. Dɩ́ nan ŋwɩ dɩ Cɩga Tu Baŋa-Wɛ, dɩ́ na ŋwɩ dɩ DƖ Bu Zezi Krisi tɩn ŋwaanɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ cɩga cɩga, o yɩ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn tu.

²¹ A bu-sonnu-ba, á taá cʋ á tɩtɩ sɩ á yɩ tɔgɩ jwǝnǝ. ^5:16

2JN

2 Zan

Tɔnɔ kʋlʋ Zan na pʋpʋnɩ o kɩ bɩle tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Zan daa ta mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa Zezi kɔgɔ kʋm jǝgǝ dɩdʋa nɩ o na bǝ-kʋ nɩ ‹nu dɩ o biǝ› tɩn.

O kwe-ba sɩ ba taa ŋwɩ cɩga wʋnɩ sɩ ba daarɩ ba taa soe daanɩ mʋ. O ma ta kwǝri o kaanɩ-ba sɩ ba cɩ ba tɩtɩ dɩ vwan zaasɩm tiinǝ bam.

Tɔnɔ kʋlʋ

ZAN

na pʋpʋnɩ o kɩ bɩle tɩn

¹ Amʋ wʋlʋ na yɩ Zezi kɔgɔ kʋm nakwɩ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa dɩbam nu *f1 * wʋlʋ Wɛ na kuri tɩn, dɩ biǝ balʋ na wʋ nmʋ kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn.

A soe abam cɩga cɩga. Kʋ nan daɩ amʋ yɩranɩ mʋ soe abam, kʋ yɩ dɩ balʋ maama na lwarɩ Wɛ cɩga kam tɩn dɩ mʋ. ² Bɛŋwaanɩ dɩbam maama sɛ Wɛ cɩga kam, yɩ ka daa bá fɔgɩ ka ti dɩbam tee nɩ.

³ Dɩ́ Ko Wɛ dɩ DƖ Bu Zezi Krisi wʋ́ pa dɩbam yazurǝ dɩ yu-yoŋo, yɩ DƖ daarɩ DƖ duri dɩ́ ŋwaŋa, dɩbam balʋ na sɛ Wɛ cɩga kam yɩ dɩ́ soe daanɩ tɩn.

Cɩga dɩ sono taanɩ

⁴ Amʋ wʋ poli lanyɩranɩ dɩ a na lwarɩ nɩ nmʋ biǝ bam badaara tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ kam, nɩnɛɛnɩ dɩbam Ko Wɛ na pɛ dɩbam ni sɩ dɩ́ taá kɩ te tɩn. ⁵ A nu *f2 *, a lagɩ a ta dɩ nmʋ sɩ dɩ́ maama maŋɩ sɩ dɩ́ taá soe daanɩ. A na pʋpʋnɩ kʋlʋ tɩn daɩ ni-dʋʋrɩ, kʋ maŋɩ kʋ yɩ Wɛ ni dɩm dɩ́ na ni pulim nɩ tɩn mʋ. ⁶ Dɩ́ na wʋ́ ta soe daanɩ te tɩn mʋ yɩ sɩ dɩ́ taá ŋwɩ nɩ Wɛ niǝ yam na brɩ te tɩn. Wɛ ni dɩm nan yɩ sɩ á taá tɔgɩ sono cwǝŋǝ mʋ. Abam nan maŋɩ á lwarɩ DƖ ni dɩm kʋntʋ pulim nɩ mʋ.

⁷ Vwa-nyɩna zanzan mʋ tu ba karɩ lʋgʋ baŋa nɩ ba ganɩ nɔɔna. Vwa-nyɩna bam kʋntʋ maa ba sɛ nɩ Zezi Krisi jigi nabiinu mʋ o ba lʋgʋ baŋa. Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na tɛ kʋntʋ tɩn yɩ vwa-nyɩm mʋ, yɩ o yɩ Zezi Krisi dʋm mʋ. ⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ, á fɔgɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á na tʋŋɩ kʋlʋ Wɛ ŋwaanɩ tɩn yɩ zaŋɩ kʋ ji kafɛ, sɩ á wanɩ á na ŋwɩɩrʋ tɩlʋ maama Wɛ na wʋ́ pa abam tɩn.

⁹ Taá ye-na nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na yagɩ Zezi Krisi zaasɩm dɩm yɩ o daarɩ o brɩ wǝǝnu tɩdonnǝ o wǝli da tɩn, Wɛ tǝri kʋntʋ tu tee nɩ. Kʋ daarɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ nan na sɛ o tɔgɩ Zezi zaasɩm dɩm tɩn, dɩ́ Ko Wɛ dɩ DƖ Bu wʋm wʋra dɩ kʋntʋ tu. ¹⁰ Kʋntʋ, nɔɔnʋ na tu abam te, yɩ o zaasɩm dɩm na daɩ Zezi Krisi nyɩm dɩm, á yɩ sɛ á pa o zʋ á sam. Nan brɩ á yɩ zaan-o dɩ. ¹¹ Nɔɔnʋ wʋlʋ na zaan-o tɩn, kʋntʋ tu dɩ tɔgɩ o wǝli o kǝm-balwaarʋ tɩm wʋnɩ mʋ.

¹² Amʋ ya jɩgɩ wǝǝnu zanzan sɩ a ta a brɩ abam. A nan ba lagɩ sɩ a pʋpʋnɩ a kɩ tɔnɔ nɩ. A nan bʋŋɩ nɩ, aá ba abam te sɩ a laan ŋɔɔnɩ dɩdaanɩ abam jaja, sɩ kʋ pa dɩbam wʋpolo kʋm tiini kʋ gaalɩ.

¹³ Dɩbam balʋ na yɩ nmʋ cʋrʋ *f3 * biǝ yɩ Wɛ kuri dɩbam dɩ tɩn mʋ jɔɔnɩ nmʋ. ^1,\e

3JN

3 Zan

Tɔnɔ kʋlʋ Zan na pʋpʋnɩ o kɩ bɩtɔ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Zezi kɔgɔ kʋm nakwɩ Zan daa ta mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ o pa nɔɔnʋ wʋdoŋ o yɩrɩ mʋ Gayusi.

O pʋpʋnɩ o tee Gayusi dɩ o na tɔgɩ Wɛ cɩga kam yɩ o zǝni Wɛ nɔɔna badonnǝ te tɩn ŋwaanɩ mʋ.

Zan ma daarɩ o ta nɔɔnʋ wʋdoŋ taanɩ o yɩrɩ mʋ Diyotrɛfɩ o wɩ, o wʋ kɩ lanyɩranɩ dɩ o na wʋ joŋi wʋm taanɩ yɩ o wʋ jeeri Wɛ nɔɔna bam lanyɩranɩ tɩn.

O daa ta ma daarɩ o tee nɔɔnʋ wʋdoŋ o yɩrɩ na yɩ Demɛtrisi, wʋntʋ yɩ nɔn-ŋʋm mʋ nɔɔna maama yigǝ nɩ.

Tɔnɔ kʋntʋ brɩ dɩbam sɩ dɩ́ yɩ lwǝni nɔn-balwaarʋ kikiǝ, sɩ dɩ́ taá kɩ lanyɩranɩ dɩ́ tɔgɩ Wɛ cɩga kam dɩ sono, dɩ dɩ́ na wʋ́ jeeri dɩ́ ko-biǝ lanyɩranɩ te tɩn.

Tɔnɔ kʋlʋ

ZAN

na pʋpʋnɩ o kɩ bɩtɔ tɩn

¹ Amʋ wʋlʋ na yɩ Zezi kɔgɔ kʋm nakwɩ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ a pa a ciloŋ-sono Gayusi. Amʋ soe nmʋ cɩga cɩga.

² A ciloŋ-sono, Wɛ wʋ́ kɩ-m lanyɩranɩ woŋo maama wʋnɩ. A loori Wɛ mʋ a pa nmʋ, sɩ n yɩra taa jɩgɩ yazurǝ, nɩ n bɩcarɩ na tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ kam lanyɩranɩ te tɩn. ³ Dɩ́ ko-biǝ badaara tu ba ta nmʋ taanɩ, yɩ kʋ pa a tiini a na wʋpolo dɩ a na lwarɩ nɩ n tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ kam lanyɩranɩ tɩn. A nan ye nɩ n sɩɩnɩ n tɔgɩ cɩga kam kʋntʋ mʋ. ⁴ Kʋlʋkʋlʋ tǝrǝ kʋ na wʋ́ wanɩ kʋ pa a ja wʋpolo kʋ dwǝni a na lwarɩ nɩ a biǝ bam sɩɩnɩ ba tɔgɩ cɩga cwǝŋǝ kam tɩn.

⁵ A ciloŋ-sono, nmʋ kɩ lanyɩranɩ dɩ n na yǝni n zǝni dɩ́ ko-biǝ bam te tɩn, dɩ kʋ na maŋɩ kʋ yɩ vǝrǝ dɩ. ⁶ Dɩ́ ko-biǝ bam tagɩ Zezi kɔgɔ kʋm yigǝ nɩ nmʋ na kɩ-ba lanyɩranɩ te tɩn. Kʋ lana sɩ n ta n wǝli-ba ba cwǝŋǝ kam vǝŋǝ wʋnɩ, sɩ kʋ maŋɩ dɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. ⁷ Bɛŋwaanɩ nɔɔna bam kʋntʋ nuŋi sɩ ba tɔɔlɩ Zezi Krisi kwǝr-ywǝŋǝ kam mʋ. Ba nan ba joŋi kʋlʋkʋlʋ balʋ na ba tɔgɩ Zezi cɩga kam tɩn jɩŋa nɩ. ⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ maŋɩ sɩ dɩbam mʋ zǝni nɔɔna bam kʋntʋ dwi sɩ ba wanɩ ba tʋŋɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ dɩbam dɩ tɔgɩ dɩ́ tʋŋɩ Wɛ cɩga kam ŋwaanɩ.

⁹ Amʋ dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ a pa abam Zezi kɔgɔ kʋm. Diyotrɛfɩ wʋlʋ nan na lagɩ sɩ o taa yɩ á yigǝ tu tɩn ba lagɩ sɩ o joŋi kʋlʋ dɩbam na tɛ tɩn. ¹⁰ Kʋntʋ ŋwaanɩ, a na tu abam te, aá ta wo-balwaarʋ tɩlʋ maama o na kɩ tɩn á maama yigǝ nɩ jaja. Wʋntʋ yǝni o ŋɔɔnɩ ta-balwaarʋ mʋ o paɩ dɩbam. Kʋntʋ nan ta ba poli o wʋ. Kʋlʋ na wǝli da tɩn, o yǝni o ba sɛ sɩ o jeeri dɩ́ ko-biǝ bam lanyɩranɩ, yɩ o daarɩ o cǝŋi balʋ na lagɩ sɩ ba jeeri-ba lanyɩranɩ tɩn dɩ, yɩ o ta zǝli-ba Zezi kɔgɔ kʋm wʋnɩ.

¹¹ A ciloŋ-sono, yɩ sɛ n lwǝni nɔn-balwaarʋ kikiǝ, nmʋ za n kwaanɩ n ta n kɩ lanyɩranɩ. Wʋlʋ maama na kɩ lanyɩranɩ tɩn yɩ Wɛ nɔɔnʋ mʋ. Wʋlʋ nan na kɩ kǝm-balwaarʋ tɩn ta wʋ lwarɩ Wɛ. ¹² Kʋ nan na yɩ Demɛtrisi, nɔɔna maama tɛ o na yɩ nɔn-ŋʋm te tɩn, yɩ o na tɔgɩ cɩga kam te tɩn dɩ brɩ nɩ o yɩ nɔn-ŋʋm mʋ. Dɩbam dɩ nan brɩ nɩ kʋ yɩ cɩga mʋ, yɩ abam ye nɩ dɩ́ na tɛ kʋlʋ tɩn sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ.

¹³ A ya jɩgɩ wǝǝnu zanzan sɩ a ta a brɩ abam. A nan ba lagɩ sɩ a pʋpʋnɩ a kɩ tɔnɔ nɩ. ¹⁴ A nan bʋŋɩ sɩ aá ba abam te lele, sɩ dɩ́ laan ŋɔɔnɩ daanɩ jaja.

¹⁵ Wɛ wʋ́ pa-m yazurǝ.

Nmʋ cilonnǝ balʋ na wʋ yo seeni tɩn maama jɔɔnɩ nmʋ. N dɩ jɔɔnɩ dɩ́ cilonnǝ bam dɩdʋa dɩdʋa ba na wʋ nmʋ tee nɩ tɩn n pa dɩbam.

\e

JUD

Zudi

Tɔnɔ kʋlʋ Zudi na pʋpʋnɩ tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Zudi dɛɛn pʋpʋnɩ Zezi nɔɔna bam maama ŋwaanɩ mʋ. O tɔnɔ kʋm bɩtarɩ sɩm tiini sɩ nyɩ dɩ tɔnɔ kʋlʋ Pɩyɛɛrɩ na pʋpʋnɩ o kɩ bɩle tɩn bɩtarɩ sɩm. Twaanʋ tɩntʋ tɩle maama cʋ balʋ na brɩ vwan zaasɩm yɩ ba kwǝri ba tɔgɩ wo-digiru kikiǝ yalʋ ba fra na zʋʋrɩ tɩn mʋ.

Zudi brɩ vwan zaasɩm tiinǝ bam na tiini ba kɩ wo-balwaarʋ te tɩn, yɩ o brɩ nɩ Wɛ wʋ́ cɔgɩ-ba.

O ma daarɩ o kwe Wɛ nɔɔna bam sɩ ba taa kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi ba zɩgɩ kǝŋkǝŋ Wɛ cwǝŋǝ kam wʋnɩ dɩ DƖ Joro kʋm dam, sɩ ba taa soe daanɩ, sɩ Zezi Krisi pa-ba Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn.

Tɔnɔ kʋlʋ

ZUDI

na pʋpʋnɩ tɩn

¹ Amʋ Zudi wʋlʋ na yɩ Zezi Krisi tɩntʋŋnʋ yɩ a yɩ Zakɩ nyaanɩ tɩn mʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ, sɩ a pa abam balʋ Wɛ na bǝŋi sɩ á taá yɩ DƖ nɔɔna tɩn. Abam mʋ yɩ balʋ dɩ́ Ko Wɛ na soe yɩ Zezi Krisi nii á baŋa nɩ tɩn.

² Wɛ wʋ́ duri abam ŋwaŋa yɩ DƖ pa abam yazurǝ dɩ sono kʋ ja gaalɩ.

Balʋ na pipiri Wɛ cɩga kam tɩn na kɩ te tɩn

(2 Pɩyɛɛrɩ 2:1-17)

³ Amʋ badon-sonnu-ba, amʋ ya maŋɩ a tiini a lagɩ sɩ a pʋpʋnɩ tɔnɔ mʋ a pa abam a ma ŋɔɔnɩ vrɩm dɩlʋ dɩbam maama na nɛ Wɛ tee nɩ tɩn woŋo na yɩ te tɩn. Amʋ laan nan nɛ nɩ kʋ yɩ fɩfɩʋn mʋ sɩ a pʋpʋnɩ tɔnɔ a ma pa abam baarɩ, sɩ á kwaanɩ á zɩgɩ kǝŋkǝŋ Wɛ cɩga kam ŋwaanɩ. Kʋ yɩ cɩga kam kʋntʋ mʋ Wɛ maŋɩ DƖ kɩ DƖ nɔɔna bam jɩŋa nɩ, yɩ ka bá fɔgɩ ka lǝni. ⁴ Bɛŋwaanɩ nɔn-balwaarʋ mʋ ŋɔgɩ tɩ zʋ tɩ gwaanɩ abam kɔgɔ kʋm wʋnɩ. Ba maa yǝni ba pipiri Wɛ cɩga kam, sɩ kʋ pa ba na cwǝŋǝ ba taa tɔgɩ wo-digiru kikiǝ yalʋ ba fra na zʋʋrɩ tɩn, yɩ ba ta bʋŋɩ nɩ Wɛ wʋ́ duri ba ŋwaŋa DƖ na yɩ ŋwaŋa tu tɩn ŋwaanɩ. Ba maa vɩn Zezi Krisi wʋlʋ yɩranɩ na yɩ dɩbam Pɛ dɩ dɩ́ Yuutu tɩn. Faŋa faŋa tɩn Wɛ tɔnɔ kʋm maŋɩ kʋ brɩ nɩ Wɛ wʋ́ di nɔɔna bantʋ dwi sarɩya.

⁵ Amʋ nan lagɩ a guli abam wǝǝnu tɩlʋ á na maŋɩ á ye tɩ ni nɩ lanyɩranɩ tɩn mʋ. Á ye nɩ dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ dɛɛn vrɩ DƖ nɔɔna Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ bam DƖ pa ba nuŋi Ezipi * tɩʋ kʋm wʋnɩ, yɩ DƖ laan daarɩ DƖ pa balʋ na wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ DƖ tɩn tɩ. ⁶ Á maŋɩ á ye Wɛ na kɩ te dɩ malɛsɩ * sɩlʋ na lagɩ sɩ sɩ dam taa dwe Wɛ ya na pɛ-sɩ te tɩn. Sɩ ma yagɩ jǝgǝ kam Wɛ na pɛ-sɩ tɩn. Wɛ ma vɔ-sɩ dɩ capʋnnʋ DƖ dɩ je sɩlʋ na yɩ lim yɩranɩ tɩn wʋnɩ DƖ yagɩ da, sɩ sɩ taa wʋra taan, sɩ DƖ sarɩya dɛ kamunu kʋm na yiǝ, sɩ DƖ laan pa sɩ na cam. ⁷ Nan guli-na nɔɔna balʋ dɛɛn na zʋʋrɩ Sodɔm * dɩ Gomɔɔrɩ nɩ tɩn dɩ tɩɩnɩ dɩlʋ na batwarɩ da tɩn woŋo. Bantʋ dɩ dɛɛn tɔgɩ boorim wo-digiru kikiǝ mʋ, yɩ kʋ daɩ dɩ nabiinǝ yɩranɩ má mʋ ba kɩa. Wɛ ma pa ba na cam dɩ mini dɩlʋ na ba di dɩ dwe tɩn, sɩ kʋ taa yɩ maana kʋ brɩ nɔɔnʋ maama.

⁸ Vwan zaasɩm tiinǝ bam kʋntʋ na gwaanɩ abam wʋnɩ tɩn, ba dɩ tɔgɩ kikiǝ yantʋ doŋ mʋ. Ba maa dwɛ dɩndwɩa yalʋ na paɩ ba kɩ lwarɩm ba cɔgɩ ba yɩra tɩn. Ba maa ba lagɩ sɩ ba sɛ wʋlʋ na jɩgɩ ni ba baŋa nɩ tɩn, yɩ ba twɩ dɩdɛɛra balʋ na wʋ wɛyuu tɩlampolo nɩ tɩn. ⁹ Wɛ malɛsɩ dɩdɛɛrʋ Misɛɛlɩ tɩtɩ nan wʋ sɛ o kɩ kʋntʋ. O dɛɛn na magɩ kantɔgɔ dɩ sʋtaanɩ * Moyisi * yɩra yam kǝm ŋwaanɩ tɩn, o wʋ sɛ o twɩ-dɩ o ŋɔɔnɩ dɩ woŋo. O nan na tagɩ kʋlʋ tɩn mʋ yɩ sɩ: «Wɛ wʋ́ pa n na cam.» ¹⁰ Kʋ daarɩ vwan zaasɩm tiinǝ bam nan ŋɔɔnɩ ba twɩ woŋo kʋlʋ maama ba na yǝri kʋ kuri tɩn mʋ. Ba na ye wǝǝnu tɩlʋ maama tɩn, ba yɩ nɩ ga-vara na ba jɩgɩ wʋbʋŋa yɩ ba kɩ yɔɔ yɔɔ te tɩn mʋ. Ba nan wʋ́ da tɩntʋ kwaga mʋ ba na cɔgɩm. ¹¹ Wɛ nan wʋ́ pa ba na lɛɛrʋ, sɩ ba tɩtʋŋa ba tɔgɩ cwǝŋǝ nɩ Kayin * tɩtʋŋa dɛɛn na ba tɔgɩ cwǝŋǝ te tɩn mʋ. Ba yi ma su sǝbu kʋlʋ ba na wʋ́ na ba kǝm-balwaarʋ tɩm baŋa nɩ tɩn, nɩ Balam * dɛɛn na kɩ te tɩn. Ba ma vɩn Wɛ ni yɩ ba cɔgɩ, nɩ Kore dɩ dɛɛn na vɩn Wɛ ni yɩ o cɔgɩ te tɩn.

¹² Abam na yǝni á la daanɩ sɩ á di sono wʋdiu *f1 * kʋm tɩn, nɔɔna bam kʋntʋ nyɩ dɩ kandwa na wʋ soonǝ wʋnɩ te tɩn mʋ abam dim dɩm maŋa nɩ. Ba nan ba kwarɩ cavɩɩra dɩ ba na tiini ba di te tɩn. Ba nyɩ dɩ dʋa na tɩnɩ yɩ ka da viu ka saagɩ te tɩn mʋ. Ba ma ta nyɩ dɩ tweeru tɩlʋ na ba lǝri biǝ tɩn mʋ, kʋ ya zɩ maŋɩ kʋ yi tɩ lǝrim maŋa dɩ. Ba nyɩ dɩ tweeru tɩlʋ ba na gɔgɩ dɩ tɩ kurǝ maama tɩn mʋ. Ba ba jɩgɩ ŋwɩa dɩ fɩnfɩɩn dɩ. ¹³ Ba nyɩ dɩ na-fara na pɔgɩlɩ te tɩn mʋ, yɩ ba cavɩɩra kikiǝ yam nyɩ dɩ na na pɔgɩla yɩ ba zaŋɩ puŋǝ te tɩn. Ba ba jɩgɩ jǝŋǝ je, nɩ calɩcwɩ na karɩ sɩ beeri te tɩn. Wɛ nan lɩ jǝgǝ kalʋ na tiini ka yɩ lim tɩn mʋ, sɩ DƖ kɩ-ba da sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

¹⁴ Enɔkɩ wʋlʋ na kɩ Adam * naarʋ tɩm kuni bɩrdʋ tu tɩn dɛɛn maŋɩ o ta nɔɔna bam kʋntʋ taanɩ o wɩ: «Dɩ́ Yuutu Baŋa-Wɛ wʋ́ ba dɩ DƖ malɛsɩ kuni mʋrrʋ mʋrrʋ, sɩ DƖ di nabiinǝ maama sarɩya. ¹⁵ Wɛ laan wʋ́ pa balʋ maama na ba tɔgɩ-DƖ tɩn na cam dɩ ba kǝm-balwaarʋ tɩlʋ maama ba na kɩ ba vɩn Wɛ ni dɩm tɩn, dɩ ta-balwaarʋ tɩlʋ maama lwarɩm kǝrǝ bam kʋntʋ na ŋɔɔnɩ ba gooni Wɛ tɩn.»

¹⁶ Nɔɔna bam kʋntʋ yǝni ba pʋʋnɩ mʋ, yɩ ba ba fɔgɩ ba jɩgɩ wʋpolo dɩ ba na yɩ te tɩn. Ba maa tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ maama ba fra na zʋʋrɩ tɩn. Ba maa ŋɔɔnɩ kamunni ba pa ba tɩtɩ, yɩ ba sʋŋɩ ni dɩ nɔɔna sɩ ba na nyɔɔrɩ ba baŋa nɩ.

Wɛ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba yɩrɩ ba tɩtɩ te tɩn

¹⁷ Amʋ badon-sonnu-ba, abam nan maŋɩ sɩ á guli dɩ́ Yuutu Zezi Krisi tɩntʋŋna bam dɛɛn na maŋɩ ba ta kʋlʋ dɩ abam tɩn mʋ. ¹⁸ Ba dɛɛn wɩ: «Lʋgʋ baŋa kweelim da yam na yiǝ, nɔɔna badonnǝ wʋ́ ta wʋra ba na yáalɩ Wɛ cɩga kam yɩ ba vɩn DƖ ni, yɩ ba daarɩ ba tɔgɩ wo-yɔɔrʋ tɩlʋ ba tɩtɩ fra na zʋʋrɩ tɩn.» ¹⁹ Nɔɔna bam kʋntʋ dwi mʋ yǝni ba paɩ nɔɔna pɔɔrɩ daanɩ. Ba wʋbʋŋa tɔgɩ lʋgʋ baŋa wo-yɔɔrʋ mʋ, yɩ Wɛ Joro * kʋm tǝri ba bɩcara nɩ.

²⁰ A badon-sonnu-ba, kʋ nan na yɩ abam, á kwaanɩ á taá wǝli daanɩ sɩ á bɩ lanyɩranɩ dɩ Wɛ cɩga kam á na kɩ á wʋ-dɩdʋa dɩ ka tɩn. Á taá warɩ Wɛ dɩ DƖ Joro kʋm dam. ²¹ Á taá ŋwɩ dɩ Wɛ sono kʋm DƖ na pɛ abam tɩn, sɩ á taá cǝgi dɩ́ Yuutu Zezi Krisi na wʋ́ ba o pa á na Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn, o na jɩgɩ abam ŋwaŋa tɩn ŋwaanɩ.

²² Á taá duri balʋ na jɩgɩ bʋbwɛa tɩn ŋwaŋa, sɩ á taá wǝli-ba. ²³ Badaara wʋra á na maŋɩ sɩ á vrɩ-ba mini dɩlʋ na lagɩ dɩ cɔgɩ-ba tɩn wʋnɩ mʋ. Kʋ daarɩ balʋ wo-yɔɔrʋ kikiǝ na pɛ ba jɩgɩ digiru tɩn, sɩ á taá jɩgɩ ba ŋwaŋa, á nan taá yɩrɩ á tɩtɩ dɩ ba wo-digiru tɩm, sɩ á daarɩ á taá culi kʋlʋ maama na yɩ lwarɩm nyɩm tɩn.

²⁴ Zuli-na Wɛ dɩlʋ na jɩgɩ dam sɩ DƖ taa cʋ abam sɩ á yɩ tʋ tusim wʋnɩ tɩn. DƖ laan wʋ́ pa abam ba á zɩgɩ DƖ yigǝ nɩ yɩ tusim tǝrǝ, sɩ á na DƖ paarɩ-zulǝ yam dɩ wʋpolo. ²⁵ Dɩntʋ yɩranɩ mʋ yɩ Wɛ, DƖ doŋ daa tǝrǝ. DƖ dɛ dɩ́ Yuutu Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ DƖ vrɩ dɩbam lwarɩm wʋnɩ. Dɩntʋ mʋ maŋɩ dɩ zulǝ dɩ yɩrɩ kamunu dɩ paarɩ dɩ dam, kʋ na zɩgɩ pulim nɩ kʋ ba kʋ yi zɩm, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. * ¹²

REV

Brɩm Tɔnɔ

Wǝǝnu tɩlʋ Wɛ na brɩ Zan DƖ ma guri tɩn na brɩ dɩbam kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ

Zan dɛɛn pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ maŋa kalʋ Rom tiinǝ pa-farʋ wʋm na bɛɛsɩ Zezi nɔɔna bam zanzan, ba na wɩ Zezi yɩranɩ mʋ yɩ ba Yuutu yɩ ba wʋ zuli pa-farʋ wʋm dɩ zulǝ yalʋ na yɩ Wɛ nyɩm tɩn ŋwaanɩ mʋ.

Maŋa kalʋ Zan na pʋpʋnɩ tɩn o wʋ Patɩmɔsɩ zoŋo kʋlʋ na na kaagɩ tɩn yuu nɩ mʋ. Ba dɛɛn jaan-o ba vu ba yagɩ jǝgǝ kantʋ nɩ, o na tɔɔlɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kam tɩn ŋwaanɩ mʋ.

Zan nan pʋpʋnɩ sɩ o pa Zezi nɔɔna bam na baarɩ sɩ ba ta jɩgɩ tɩɩna, Zezi na wanɩ woŋo maama tɩn ŋwaanɩ mʋ.

Tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ nyɩnyʋrʋ zanzan wʋra tɩ na nuŋi faŋa faŋa Wɛ twaanʋ tɩm wʋnɩ. Nimwǝǝru zanzan wʋra tɩ na jɩgɩ nyɩnyʋrʋ. Nimoro barpɛ lagɩ kʋ brɩ nɩnɛɛnɩ Wɛ yɩ lanyɩranɩ fasɩ mʋ.

Zan dɛ yigǝ o brɩ nɩ Zezi mʋ vɩɩrɩ o tɩtɩ dɩd-o yɩ o pa o pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩntʋ (pɔɔrɩm 1).

O laan ma pʋpʋnɩ twaanʋ tɩrpɛ o pa Wɛ kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Azi-balaŋa * tɩɩnɩ dɩrpɛ dɩm wʋnɩ tɩn (pɔɔrɩm 2-3).

O ta ma brɩ o na nɛ Wɛ-sɔŋɔ wǝǝnu te tɩn (pɔɔrɩm 4-5).

O ma daarɩ o brɩ Zezi na dwanɩ maarʋ tɩrpɛ tɔnɔ kʋm ni nɩ te tɩn (pɔɔrɩm 6-8),

dɩ malɛsɩ na wugi nabwaanʋ tɩrpɛ te tɩn (pɔɔrɩm 8-11),

dɩ o na nɛ nyɩnyʋrʋ tɩrpɛ wɛyuu nɩ te tɩn (pɔɔrɩm 12-15).

O ta ma brɩ Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm na su zwɩ sɩrpɛ te tɩn (pɔɔrɩm 16).

O ma na tʋ-kamunu Babilɔnɩ na cɔgɩ te tɩn, dɩdaanɩ ba na cɔgɩ sʋtaanɩ dɩ dɩ kwaga nɔɔna te tɩn (pɔɔrɩm 17-20).

O ta ma daarɩ o na Wɛ lʋ-dʋŋʋ kʋm na yɩ te tɩn, yɩ o ta o wɩ, Zezi ma bɩɩnɩ lele (pɔɔrɩm 21-22).

Wǝǝnu tɩlʋ Zan na nɛ tɩn yɩ dwi tǝri tǝri mʋ, tɩ maama nan zʋ da-wʋnɩ mʋ. Nɔɔna nan na ni tɔnɔ kʋm kʋntʋ wǝǝnu tɩm kurǝ te tɩn yɩ yɩra yɩra mʋ. Nan dɩ kʋntʋ dɩ, kʋ kwǝr-yu-kamunu kʋm yɩ fasɩ mʋ: Zezi Krisi mʋ wanɩ woŋo maama.

Kʋ nan na yɩ sʋtaanɩ na kɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ maama tɩn, kʋ kweelim nɩ Wɛ wʋ́ cɔgɩ-dɩ dɩ dɩ wo-balwaarʋ tɩm maama, yɩ balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn wʋ́ ta di ywǝǝni DƖ lʋ-dʋŋʋ kʋm wʋnɩ.

WƎƎNU TƖLƲ WƐ NA BRƖ ZAN

DƖ ma guri tɩn

1

¹ Tɔnɔ kʋntʋ wʋ wǝǝnu tɩm yɩ kʋlʋ Wɛ na brɩ Zezi Krisi sɩ o ma brɩ o tɩntʋŋna, sɩ ba wanɩ ba lwarɩ kʋlʋ na maŋɩ sɩ kʋ kɩ lele tɩn mʋ. Zezi pɛ o malɛka * mʋ ba Zan wʋlʋ na yɩ o tɩntʋŋnʋ tɩn te, yɩ ka brɩ-o wǝǝnu tɩm kʋntʋ. ² Zan laan maa pʋpʋnɩ kʋlʋ maama o na nɛ tɩn o tiŋi, yɩ o brɩ nɩ kʋ yɩ Wɛ kwǝrǝ mʋ nɩ Zezi Krisi na vɩɩr-o te tɩn.

³ Nɔɔnʋ wʋlʋ na karɩmɩ tɔnɔ kʋntʋ dɩ balʋ na cǝgi tɔnɔ kʋm wʋ wǝǝnu tɩm yɩ ba kwǝri ba sɛ-tɩ tɩn jɩgɩ yu-yoŋo. Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ Wɛ kwǝrǝ mʋ, yɩ maŋa kam yiǝ sɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ sɩɩnɩ tɩ kɩ.

⁴ Amʋ Zan mʋ pʋpʋnɩ tɩntʋ a pa Zezi kɔgɔ kuni bɩrpɛ kʋlʋ na wʋ Azi * tɩ-niǝ yam wʋnɩ tɩn.

Wɛ dɩlʋ na maŋɩ DƖ wʋra pulim nɩ yɩ DƖ ta wʋra zɩm sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn,

dɩ DƖ dɩdɛɛra barpɛ balʋ na brɩ DƖ Joro kʋm dam yɩ ba zɩgɩ DƖ paarɩ yituŋu kʋm yigǝ nɩ tɩn,

wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

⁵ Zezi Krisi dɩ wʋ́ pa abam yazurǝ dɩ yu-yoŋo.

Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na brɩ Wɛ kwǝrǝ kam dɩ cɩga tɩn.

Wʋm mʋ dɛ yigǝ o bi o yagɩ tʋʋnɩ.

Wʋntʋ nan ta mʋ yɩ lʋgʋ baŋa pwa bam maama yuutu.

Zezi soe dɩbam yɩ o vrɩ dɩbam dɩ́ lwarɩm wʋnɩ, o na tɩga yɩ o jana kam nuŋi tɩn ŋwaanɩ. ⁶ O ma daarɩ o pa dɩbam dɩ tɔgɩ dɩ́ di paarɩ, yɩ dɩ́ zɩgɩ o Ko Wɛ yigǝ nɩ dɩ́ zuli-DƖ.

Zezi Krisi maŋɩ zulǝ dɩ dam sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. *

⁷ Nii-na, o maa bɩɩnɩ kunkwǝǝnu wʋnɩ.

Nɔɔnʋ maama yi wʋ́ na-o,

dɩ balʋ na zɔg-o dɩ cicwe tɩn dɩ,

yɩ lʋgʋ baŋa dwi maama wʋ́ ta keerǝ o tum dɩm ŋwaanɩ.

Kʋ yɩ cɩga mʋ. Amina.

⁸ Yuutu Baŋa-Wɛ mʋ wɩ: «Amʋ mʋ yɩ pulim dɩ gurim.»

Dɩntʋ mʋ yɩ dɩlʋ na maŋɩ DƖ wʋra pulim nɩ,

yɩ DƖ ta wʋra zɩm

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

Zezi na vɩɩrɩ o tɩtɩ dɩ Zan te tɩn

⁹ Amʋ Zan yɩ abam ko-bu mʋ, yɩ a tɔgɩ a na yaara nɩnɛɛnɩ abam dɩ na nɛ yaara te tɩn. A nan ta tɔgɩ dɩ abam dɩ a wǝli Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ, yɩ a tɔgɩ a na baarɩ, dɩ́ na ŋwɩ dɩ Zezi tɩn ŋwaanɩ. A na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kalʋ Zezi na vɩɩrɩ-nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ ba jaanɩ amʋ ba vu ba yagɩ Patɩmɔsɩ zoŋo kʋlʋ na na kaagɩ tɩn yuu nɩ. ¹⁰ Dɛ dɩlʋ na yɩ siun dɛ tɩn nɩ mʋ Wɛ Joro * kʋm tu amʋ te dɩ dam. Amʋ ma ni kwǝr-dɩa na ŋɔɔnɩ a kwaga nɩ, nɩ nɔɔnʋ na wui nabɔnɔ te tɩn. ¹¹ Kwǝrǝ kam ma ŋɔɔnɩ ka wɩ: «Pʋpʋnɩ kʋlʋ maama nmʋ na wʋ́ na tɩn n kɩ tɔnɔ wʋnɩ, sɩ n tʋŋɩ-kʋ n pa Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ tɩɩnɩ dɩrpɛ dɩm wʋnɩ tɩn. Tɩɩnɩ dɩm kʋntʋ yɩra mʋ yɩ:

Efɛɛzɩ, Simirini, Pɛɛrgam, Tiyatiiri,

Sarɩdɛsɩ, Filadɛlɩfi, dɩ Lawodise.»

¹² Amʋ ma pipiri sɩ a nii wɔɔ mʋ ŋɔɔnɩ dɩ amʋ. A ma na sǝbu-sɩŋa min-zwǝǝnu tɩrpɛ, tɩ zɩga. ¹³ Wʋlʋ na zɩgɩ tɩ tɩtarɩ nɩ tɩn nyɩ dɩ nabiinu mʋ.

O ma zʋ gwar-dɩdɔrɔ o dɩ o napra nɩ,

yɩ o daarɩ o vɔ sǝbu-sɩŋa kilǝ o nyɔɔnɩ nɩ.

¹⁴ O yuuywe maa tiini sɩ pɩɩrɩ carɩ carɩ nɩ lɔŋɔ te.

O yiǝ maa nyɩ nɩ min-vʋgʋ te.

¹⁵ O napra maa nyɩɩna nɩ ba na kɩ can-na mini nɩ yɩ kʋ nyɩɩnɩ te tɩn.

O kwǝrǝ maa dwana nɩ na-fara na cuuri te tɩn.

¹⁶ O maa ze calɩcwɩ sɩrpɛ o jazɩm nɩ.

Sʋ-lɔŋɔ kʋlʋ na tiini kʋ jɩgɩ ni yɩ kʋ yɩ niǝ yale tɩn maa nuŋi o ni nɩ.

O yibiyǝ maa nyɩɩna nɩ wɩa na tiini ka nyɩɩnɩ te tɩn.

¹⁷ Amʋ na nɛ-o kʋntʋ tɩn, a ma tʋ o yigǝ nɩ, nɩ a tɩgɩ mʋ te. O ma kwe o jazɩm o daŋɩ a baŋa nɩ yɩ o wɩ:

«Yɩ ta n kwarɩ fʋʋnɩ,

sɩ amʋ mʋ yɩ pulim dɩ gurim.

¹⁸ Amʋ yɩ ŋwɩa tu mʋ.

Amʋ ya tɩgɩ mʋ,

yɩ a joori a bi a jɩgɩ ŋwɩa

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

A jɩgɩ dam tʋʋnɩ dɩ curu baŋa nɩ.

¹⁹ Nan pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩlʋ nmʋ na nɛ tɩn. Kʋ na yɩ wǝǝnu tɩlʋ na wʋra tɩ kɩ lele tɩn, dɩ tɩlʋ na lagɩ tɩ ba tɩ kɩ tɩn dɩ, pʋpʋnɩ tɩ maama n tiŋi. ²⁰ Amʋ wʋ́ brɩ nmʋ calɩcwɩ sɩrpɛ sɩm nmʋ na nɛ amʋ jazɩm nɩ tɩn dɩ sǝbu-sɩŋa min-zwǝǝnu tɩrpɛ tɩm kuri na yɩ te tɩn. Calɩcwɩ sɩrpɛ sɩm brɩ Wɛ tɩntʋŋna balʋ na nii Wɛ-di sɩrpɛ sɩm nɔɔna bam baŋa nɩ tɩn mʋ. Kʋ daarɩ min-zwǝǝnu tɩrpɛ tɩm dɩ brɩ Wɛ-di sɩrpɛ sɩm nɔɔna bam tɩtɩ mʋ.»

2

Kwǝrǝ kalʋ Zezi na pɛ Efɛɛzɩ tiinǝ kɔgɔ kʋm tɩn

¹ Wʋlʋ na nyɩ dɩ nabiinu tɩn daa ma ta dɩ amʋ o wɩ: «Nan pʋpʋnɩ tɔnɔ n pa Wɛ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na nii Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Efɛɛzɩ nɩ tɩn. Pʋpʋnɩ nɩ:

‹Taanɩ dɩntʋ nuŋi wʋlʋ na ze calɩcwɩ sɩrpɛ sɩm o jazɩm nɩ yɩ o kwǝri o wʋ sǝbu-sɩŋa min-zwǝǝnu tɩrpɛ tɩm tɩtarɩ nɩ o ve tɩn te mʋ.

² Amʋ ye kʋlʋ maama abam na kɩ tɩn. Amʋ ye abam na tiini á cɛ dɩ tɩtʋŋɩ dɩm dɩ pu-dɩa yɩ á wʋ yagɩ te tɩn. Amʋ ta ye nɩ abam ba sɛ sɩ nɔn-balwaarʋ na laŋa ba zʋ abam tɩtarɩ. Kʋ na yɩ balʋ na paɩ ba yɩ Wɛ tɩntʋŋna yɩ ba yagɩ ba daɩ tɩn, a ye nɩ abam yǝni á maanɩ-ba á nii, yɩ á lwarɩ nɩ ba yɩ vwa-nyɩna mʋ. ³ Abam jɩgɩ pu-dɩa lanyɩranɩ. Abam nɛ yaara amʋ ŋwaanɩ, yɩ á tiini á vɔ á wʋ sɩ á yɩ ga baarɩ.

⁴ Kʋ daarɩ, amʋ nan lagɩ a ta abam yɩra woŋo kʋlʋ na wʋ maŋɩ tɩn mʋ. Abam daa ba soe amʋ nɩ pulim nɩ kʋ na yɩ te tɩn. ⁵ Bʋŋɩ-na á nii, abam dɛɛn ya na yɩ te yɩ á daa daɩ kʋntʋ tɩn. Lǝni-na á wʋbʋŋa, sɩ á daarɩ á taá kɩ lanyɩranɩ nɩ abam na puli á kɩ te tɩn. Kʋ na daɩ kʋntʋ, amʋ wʋ́ ba a lɩ á min-zoŋo kʋm kʋ jǝgǝ nɩ. Nan lǝni-na á wʋ, sɩ kʋ yɩ kɩ kʋntʋ. ⁶ Kʋ daarɩ abam kwaanɩ dɩ á na culi kikiǝ yalʋ nɔɔna balʋ ba na bǝi nɩ Nikolayiti tɩn na kɩ tɩn. Amʋ tɩtɩ dɩ culi ba na kɩ te tɩn.

⁷ Nɔɔnʋ maama nan kwaanɩ o pʋrɩ o zwa, sɩ o cǝgi Wɛ Joro * kʋm na tɛ kʋlʋ dɩ Zezi nɔɔna bam tɩn. Wʋlʋ maama na wanɩ balɔrɔ tɩn, amʋ wʋ́ pa kʋntʋ tu cwǝŋǝ sɩ o zʋ Wɛ-sɔŋɔ kʋm wʋ o di tiu kʋlʋ biǝ na paɩ ŋwɩa tɩn.›

Kwǝrǝ kalʋ Zezi na pɛ Simirini tiinǝ kɔgɔ kʋm tɩn

⁸ Pʋpʋnɩ tɔnɔ n pa Wɛ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na nii Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Simirini nɩ tɩn. Pʋpʋnɩ nɩ:

‹Taanɩ dɩntʋ nuŋi wʋlʋ na yɩ pulim dɩ gurim tɩn te mʋ. Wʋntʋ nan ta mʋ yɩ wʋlʋ na tɩgɩ yɩ o joori o bi o jɩgɩ ŋwɩa tɩn.

⁹ Amʋ nan ye abam na yaarɩ te tɩn. A ye nɩ yinigǝ jɩgɩ abam. Kʋ daarɩ abam yɩ nadunǝ mʋ Wɛ yigǝ nɩ. Kʋ na yɩ balʋ na paɩ ba yɩ Zwifǝ yɩ ba yagɩ ba daɩ tɩn, amʋ ye ba na yaalɩ abam te tɩn. Bantʋ nan yɩ sʋtaanɩ * nɔɔna mʋ. ¹⁰ Yɩ taá kwarɩ fʋʋnɩ dɩ abam na wʋ́ na cam te tɩn. Nii-na, sʋtaanɩ lagɩ dɩ pa ba ja abam badaara ba pɩ, sɩ dɩ maŋɩ abam dɩ nii. Abam nan wʋ́ na cam sɩ kʋ maŋɩ dɩ da fugǝ. Ba na maŋɩ ba kɩ abam sɩ kʋ yi á tʋʋnɩ dɩ, sɩ á ta taá jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ. Abam na kɩ kʋntʋ, amʋ wʋ́ pa abam pɛɛrɩ, kʋ na yɩ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ.

¹¹ Nɔɔnʋ maama nan kwaanɩ o pʋrɩ o zwa, sɩ o cǝgi Wɛ Joro * kʋm na tɛ kʋlʋ dɩ Zezi nɔɔna bam tɩn. Wʋlʋ maama na wanɩ balɔrɔ tɩn, tʋʋnɩ dɩlʋ na yɩ bɩle tu tɩn daa bá wan-o dɩ ja.›

Kwǝrǝ kalʋ Zezi na pɛ Pɛɛrgam tiinǝ kɔgɔ kʋm tɩn

¹² Pʋpʋnɩ tɔnɔ n pa Wɛ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na nii Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Pɛɛrgam nɩ tɩn. Pʋpʋnɩ nɩ:

‹Taanɩ dɩntʋ nuŋi wʋlʋ na jɩgɩ sʋ-lɔŋɔ kʋlʋ na tiini kʋ jɩgɩ ni yɩ kʋ yɩ niǝ yale tɩn te mʋ.

¹³ Amʋ ye abam na zʋʋrɩ mɛ tɩn. Sʋtaanɩ * mʋ te je sɩm kʋntʋ. Nan dɩ kʋntʋ dɩ, abam ta wʋ yagɩ amʋ. Antipasɩ dɛɛn kwaanɩ o brɩ nɔɔna amʋ cɩga kam dɩ o wʋ maama mʋ. Ba ma gʋ-o abam tee nɩ, sʋtaanɩ na zʋʋrɩ je sɩlʋ nɩ tɩn. Nan dɩ kʋntʋ na maŋɩ kʋ kɩ tɩn dɩ, abam daa ta wʋ yagɩ amʋ.

¹⁴ Amʋ nan lagɩ a ta abam yɩra woŋo mʋ. Nɔɔna mʋ wʋ abam wʋnɩ, ba na sɛ zaasɩm dɩlʋ na yɩ Balam * nyɩm tɩn. Faŋa faŋa tɩn wʋntʋ mʋ brɩ Pɛ Balakɩ yɩ o sʋgɩ Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ o pa ba tʋ tusim wʋnɩ. Ba ma di jwǝnǝ wʋdiiru, yɩ ba daarɩ ba cɔgɩ nɔɔna kaana. ¹⁵ Nikolayiti zaasɩm dɩm dɩ nan yɩ kʋntʋ mʋ. Nɔɔna badaara mʋ wʋ á wʋnɩ ba dɩ na tɔgɩ zaasɩm dɩm kʋntʋ. ¹⁶ Nan lǝni-na á wʋrʋ. Kʋ na daɩ kʋntʋ, amʋ wʋ́ ba abam te lɩla, yɩ aá lɩ sʋ-lɔŋɔ kʋlʋ na wʋ a ni nɩ tɩn a ma kɩ jara dɩdaanɩ ba.

¹⁷ Nɔɔnʋ maama nan kwaanɩ o pʋrɩ o zwa, sɩ o cǝgi Wɛ Joro * kʋm na tɛ kʋlʋ dɩ Zezi nɔɔna bam tɩn. Wʋlʋ maama na wanɩ balɔrɔ tɩn, amʋ wʋ́ pa kʋntʋ tu Wɛ wʋdiu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ ‹Maanɩ *› yɩ kʋ sǝgi nabiinǝ yigǝ nɩ tɩn sɩ o di. Kʋ wǝli da, amʋ wʋ́ kwe kandwɛ-poŋo a pa kʋntʋ tu, yɩrɩ-dʋʋrɩ na pʋpʋnɩ kandwɛ dɩm kʋntʋ baŋa nɩ yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yǝri-dɩ, kʋ na daɩ wʋlʋ na joŋi-dɩ tɩn yɩranɩ.›

Kwǝrǝ kalʋ Zezi na pɛ Tiyatiiri tiinǝ kɔgɔ kʋm tɩn

¹⁸ Pʋpʋnɩ tɔnɔ n pa Wɛ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na nii Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Tiyatiiri nɩ tɩn. Pʋpʋnɩ nɩ:

‹Taanɩ dɩntʋ nuŋi Wɛ Bu wʋm te mʋ. Wʋntʋ yiǝ mʋ nyɩ dɩ min-vʋgʋ, yɩ o napra nyɩɩna nɩ can-na te.

¹⁹ Amʋ ye kʋlʋ maama abam na kɩ tɩn. Amʋ ye abam na jɩgɩ sono yɩ á kwǝri á jɩgɩ wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ te tɩn. Amʋ ye abam na tʋŋɩ á wǝli nɔɔna, dɩ á na jɩgɩ pu-dɩa te tɩn dɩ. A nan ta ye abam na tiini á tʋŋɩ te lele kʋntʋ kʋ dwǝni á ya na maŋɩ á tʋŋɩ tɩte pulim nɩ tɩn.

²⁰ Kʋ daarɩ a lagɩ a ta abam yɩra woŋo mʋ. Abam yǝni á yagɩ cwǝŋǝ á pa kaanɩ wʋlʋ yɩrɩ na yɩ Zezabɛlɩ yɩ o paɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu tɩn mʋ ganɩ amʋ nɔɔna bam o paɩ ba tusǝ. O ma pa ba kɩ boorim, yɩ ba daarɩ ba di jwǝnǝ wʋdiiru. ²¹ Amʋ nan pɛ wʋntʋ maŋa mʋ sɩ o lǝni o wʋ dɩ o kikiǝ yam. O ma wʋ sɛ sɩ o yagɩ o kikiǝ yam. ²² Nii-na, amʋ wʋ́ pa o tʋ yawɩʋ yɩ o daa bá wanɩ o zaŋɩ wɛɛnɩ. Balʋ maama na kɩ boorim dɩd-o tɩn wʋ́ yaarɩ sɩ kʋ cɛ ba yɩra nɩ. Ba na wʋ lǝni ba wʋrʋ dɩ ba kikiǝ yam ba na tɔgɩ dɩd-o ba kɩ tɩn, amʋ wʋ́ cɔgɩ-ba. ²³ Aá pa tʋʋnɩ ja balʋ na sɛ o zaasɩm dɩm tɩn, sɩ Zezi nɔɔna bam maama lwarɩ nɩ amʋ mʋ yɩ wʋlʋ na sɩɩnɩ a ye nabiinǝ bɩcara dɩ ba wʋbʋŋa tɩn. Amʋ wʋ́ kɩ abam dɩdʋa dɩdʋa sɩ kʋ maŋɩ dɩ á kikiǝ na yɩ te tɩn.

²⁴ Kʋ daarɩ, abam badonnǝ balʋ na wʋ Tiyatiiri nɩ yɩ á wʋ tɔgɩ kaanɩ wʋm kʋntʋ zaasɩm dɩm, yɩ á ba lagɩ sɩ á lwarɩ sʋtaanɩ zaasɩm dɩlʋ na sǝgi tɩn, amʋ daa ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ sɩ a ta dɩ abam nɩ á kɩ. ²⁵ Á nan taá jɩgɩ abam na maŋɩ á jɩgɩ te tɩn, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ a na wʋ́ ba tɩn.

²⁶ Wʋlʋ maama na wanɩ balɔrɔ yɩ o tɔgɩ amʋ cwǝŋǝ kam yɩ o wʋ yagɩ-ka tɩn, amʋ wʋ́ pa kʋntʋ tu dam sɩ o taa te lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama. ²⁷ Oó ta nii ba baŋa nɩ, yɩ o jɩgɩ luu nacǝgǝ o jɩŋa nɩ sɩ o maa cɔgɩ nɔn-balwaarʋ, nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ na magɩ kambi o cɩcʋgɩ te tɩn. ²⁸ Kʋntʋ mʋ yɩ dam dɩlʋ amʋ Ko na maŋɩ o kwe o kɩ a jɩŋa nɩ tɩn. Amʋ wʋ́ daarɩ a pa-o tɩtɩɩtɩ calɩcʋa kalʋ na nyɩɩnɩ tɩn.

²⁹ Nɔɔnʋ maama nan kwaanɩ o pʋrɩ o zwa, sɩ o cǝgi Wɛ Joro * kʋm na tɛ kʋlʋ dɩ Zezi nɔɔna bam tɩn.›

3

Kwǝrǝ kalʋ Zezi na pɛ Sarɩdɛsɩ tiinǝ kɔgɔ kʋm tɩn

¹ Pʋpʋnɩ tɔnɔ n pa Wɛ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na nii Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Sarɩdɛsɩ nɩ tɩn. Pʋpʋnɩ nɩ:

‹Taanɩ dɩntʋ nuŋi wʋlʋ na te Wɛ dɩdɛɛra barpɛ bam yɩ o kwǝri o jɩgɩ calɩcwɩ sɩrpɛ sɩm o jɩŋa nɩ tɩn te mʋ.

Amʋ ye kʋlʋ maama abam na kɩ tɩn. Abam yɩrɩ zaŋɩ kʋ pa nɔɔna bʋŋɩ nɩ á jɩgɩ ŋwɩa mʋ Wɛ tee nɩ, yɩ abam nan nyɩ dɩ twa mʋ te Wɛ yigǝ nɩ. ² A nɛ nɩ abam na ŋwɩ te tɩn daa ta wʋ yi Wɛ wʋbʋŋa. Kʋntʋ ŋwaanɩ, kwaanɩ-na á zaŋɩ sɩ á cɩ á tɩtɩ, sɩ á ta na jɩgɩ kʋlʋ fɩnfɩɩn tɩn daa yɩ zaŋɩ kʋ ba kʋ cɔgɩ kʋ ti. ³ Nan guli-na ba na brɩ abam Wɛ cwǝŋǝ dɩ á na ni kʋlʋ ka wʋnɩ tɩn, sɩ á kwaanɩ á taá tɔgɩ-ka. Lǝni-na á wʋrʋ dɩ á kǝm-balwaarʋ tɩm. Kʋ na daɩ kʋntʋ, amʋ wʋ́ ba a darɩ abam nɩ ŋwɩɩnʋ te, yɩ á bá lwarɩ maŋa kam amʋ na wʋ́ ba tɩn.

⁴ Kʋ daarɩ abam badaara na wʋ Sarɩdɛsɩ kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn kɩ lanyɩranɩ. Ba cɩgɩ ba tɩtɩ dɩ wo-digiru. Amʋ wʋ́ pa ba zʋ gwar-pwǝǝnu yɩ ba taa tɔgɩ dɩ amʋ. Bantʋ yɩ balʋ na maŋɩ dɩ kʋntʋ tɩn mʋ. ⁵ Wʋlʋ maama na wanɩ balɔrɔ tɩn wʋ́ zʋ gwar-pwǝǝnu tɩntʋ doŋ. Amʋ daa bá saarɩ kʋntʋ tu yɩrɩ Wɛ-sɔŋɔ ŋwɩa tɔnɔ kʋm wʋnɩ. Amʋ nan wʋ́ ta jaja a Ko Wɛ dɩ DƖ malɛsɩ * sɩm yigǝ nɩ, nɩ wʋntʋ yɩ amʋ nɔɔnʋ mʋ.

⁶ Nɔɔnʋ maama nan kwaanɩ o pʋrɩ o zwa, sɩ o cǝgi Wɛ Joro * kʋm na tɛ kʋlʋ dɩ Zezi nɔɔna bam tɩn.›

Kwǝrǝ kalʋ Zezi na pɛ Filadɛlɩfi tiinǝ kɔgɔ kʋm tɩn

⁷ Pʋpʋnɩ tɔnɔ n pa Wɛ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na nii Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Filadɛlɩfi nɩ tɩn. Pʋpʋnɩ nɩ:

‹Taanɩ dɩntʋ nuŋi wʋlʋ na yɩ wʋ-poŋo tu dɩ cɩga tu tɩn te mʋ. Wʋntʋ mʋ ze borbu wʋlʋ Wɛ dɛɛn na goni ni sɩ DƖ pa Pɛ Davidi * naa tɩn. O na pʋrɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o pɩ. O nan daa na pɩ dɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ o pʋrɩ.

⁸ Amʋ ye kʋlʋ maama abam na kɩ tɩn. Nii-na, amʋ pʋrɩ cwǝŋǝ mʋ abam yigǝ nɩ, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ-ka o cɩ. Amʋ ye nɩ abam dam ba daga, yɩ á taá kwaanɩ á kɩ amʋ zaasɩm dɩm á bɩcara nɩ, yɩ á wʋ sǝgi amʋ yɩrɩ dɩm. ⁹ Kʋ na yɩ balʋ na paɩ ba yɩ Zwifǝ yɩ ba yagɩ ba daɩ tɩn, ba wʋ sʋtaanɩ * cwǝŋǝ wʋnɩ mʋ yɩ ba fɔ vwan. Amʋ wʋ́ pa ba ba ba kuni doonǝ abam yigǝ nɩ, yɩ baá lwarɩ nɩ amʋ soe abam. ¹⁰ Abam na sɛ amʋ ni dɩm dɩ pu-dɩa á cam wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ, amʋ wʋ́ lɩ abam yaara yalʋ na wʋ́ ba ya maŋɩ lʋgʋ baŋa nabiinǝ maama tɩn wʋnɩ.

¹¹ Amʋ ma bɩɩnɩ lele. Á nan fɔgɩ á taá jɩgɩ á na maŋɩ á jɩgɩ te tɩn, sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yɩ wanɩ o cɩ pɛɛrɩ dɩlʋ á na lagɩ á joŋi Wɛ tee nɩ tɩn. ¹² Wʋlʋ maama na wanɩ balɔrɔ tɩn, amʋ wʋ́ pa kʋntʋ tu ji nɩnɛɛnɩ digǝ wʋ ywe amʋ Ko Wɛ sɔŋɔ kʋm nɩ, yɩ o daa bá nuŋi da maŋa dɩ maŋa. Amʋ wʋ́ daarɩ a pʋpʋnɩ amʋ Ko Wɛ yɩrɩ dɩm dɩ DƖ tɩʋ kʋm yɩrɩ dɩm kʋntʋ tu yɩra nɩ. Wɛ tɩʋ kʋm kʋntʋ mʋ yɩ Zeruzalɛm-dʋŋʋ kʋlʋ na lagɩ kʋ nuŋi wɛyuu nɩ amʋ Ko Wɛ te kʋ ba tɩn. Amʋ ta wʋ́ pʋpʋnɩ amʋ yɩrɩ-dʋʋrɩ dɩm kʋntʋ tu yɩra nɩ.

¹³ Nɔɔnʋ maama nan kwaanɩ o pʋrɩ o zwa, sɩ o cǝgi Wɛ Joro * kʋm na tɛ kʋlʋ dɩ Zezi nɔɔna bam tɩn.›

Kwǝrǝ kalʋ Zezi na pɛ Lawodise tiinǝ kɔgɔ kʋm tɩn

¹⁴ Pʋpʋnɩ tɔnɔ n pa Wɛ tɩntʋŋnʋ wʋlʋ na nii Zezi kɔgɔ kʋlʋ na wʋ Lawodise nɩ tɩn. Pʋpʋnɩ nɩ:

‹Taanɩ dɩntʋ nuŋi wʋlʋ yɩrɩ na yɩ ‹Amina *› yɩ o tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam dɩ cɩga tɩn te mʋ. Wɛ na kɩ kʋlʋ maama tɩn dɛ wʋntʋ jɩŋa mʋ.

¹⁵ Amʋ ye kʋlʋ maama abam na kɩ tɩn. Abam ba tɔgɩ amʋ dɩ á wʋ maama, á nan bá yagɩ-nɩ dɩ. Á ya na tɔgɩ cwǝŋǝ dɩdʋa, kʋʋ́ ta lana kʋ garɩ á na tɔgɩ sɩ maama tɩn. ¹⁶ Á nan na ba jɩgɩ wʋbʋŋ-dɩdwɩ dɩ amʋ tɩn, a lagɩ a vɩn abam, nɩnɛɛnɩ nɔɔnʋ na twɩ na-bulu o ni nɩ o yagɩ te tɩn mʋ. ¹⁷ Abam yǝni á tɛ nɩ, á yɩ nadunǝ mʋ kʋlʋkʋlʋ wʋ muri abam. Á nan wʋ lwarɩ nɩ á yɩ zʋra mʋ ŋwaŋa yɩranɩ. Á nyɩ dɩ loorǝ mʋ, yɩ yinigǝ jɩgɩ abam, yɩ á kwǝri á yɩ lilwǝ. Á maa ta yɩ kalambwǝǝlu dɩ. ¹⁸ Kʋntʋ ŋwaanɩ, ba-na amʋ te sɩ á yǝgi sǝbu-sɩŋa kalʋ ba na wɔgɩ mini nɩ yɩ ka nyɩɩnɩ tɩn. Kʋntʋ mʋ wʋ́ pa á sɩɩnɩ á taá yɩ nadunǝ cɩga cɩga Wɛ yigǝ nɩ. Ba-na á yǝgi gwar-pwǝǝnu dɩ amʋ tee nɩ á zʋ sɩ tɩ kwǝli á cavɩɩra yam, dɩ yiǝ tiu kʋlʋ á na wʋ́ dɩ á yiǝ nɩ sɩ ya taa naɩ tɩn. ¹⁹ Amʋ na soe balʋ tɩn, a yǝni a kaanɩ-ba mʋ, yɩ a daarɩ a vaŋɩ ba zwa. Nan lǝni-na á wʋrʋ á yagɩ kǝm-balwaarʋ tɩm, sɩ á daarɩ á taá tɔgɩ Wɛ cwǝŋǝ lanyɩranɩ. ²⁰ Nii-na, amʋ zɩgɩ digǝ ni nɩ mʋ a kʋkɔga. Wʋlʋ maama nan na ni amʋ kwǝrǝ yɩ o ba o pʋrɩ cwǝŋǝ o pa-nɩ tɩn, amʋ wʋ́ zʋ kʋntʋ tu te, yɩ dɩ́ jǝni daanɩ dɩ́ di wʋdiu. ²¹ Wʋlʋ maama na wanɩ balɔrɔ tɩn, amʋ wʋ́ pa kʋntʋ tu cwǝŋǝ sɩ o tɔgɩ o jǝni amʋ paarɩ jǝŋǝ kam je nɩ, nɩnɛɛnɩ amʋ dɩ na wanɩ balɔrɔ yɩ a tɔgɩ a jǝni a Ko Wɛ paarɩ jǝŋǝ kam je nɩ te tɩn.

²² Nɔɔnʋ maama nan kwaanɩ o pʋrɩ o zwa, sɩ o cǝgi Wɛ Joro * kʋm na tɛ kʋlʋ dɩ Zezi nɔɔna bam tɩn.› »

4

Zan yi na nɛ wǝǝnu tɩlʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn

¹ Kʋntʋ kwaga nɩ amʋ daa na nɛ kʋlʋ a wǝli da tɩn mʋ yɩ a nɛ digǝ ni mʋ na pʋrɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ. A daa ma ni kwǝrǝ kalʋ ya na maŋɩ ka ŋɔɔnɩ dɩ amʋ tɩn, yɩ ka nyɩ dɩ ba na tiini ba wui nabɔnɔ te tɩn. Kwǝrǝ kam ma ta ka wɩ: «Diini n ba yoba seeni, sɩ a brɩ nmʋ wǝǝnu tɩlʋ na lagɩ tɩ ba tɩ kɩ tɩn.»

² Kwǝrǝ kam na tagɩ kʋntʋ tɩn, Wɛ Joro * kʋm ma da kʋ ba amʋ te dɩ dam. Amʋ ma na paarɩ jangɔŋɔ na zɩgɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ, yɩ a na wʋlʋ na je kʋ baŋa nɩ tɩn. ³ Wʋlʋ na je da tɩn maa tiini o nyɩɩna, nɩ kandwa-ŋʋna * yalʋ na nyɩɩnɩ pɩlʋ pɩlʋ yɩ ya yɩrɩ yɩ Zasɩpɩ tɩn, dɩ yalʋ na sɩɩnɩ cwɛn cwɛn yɩ ya yɩrɩ yɩ Sardʋanɩ tɩn. Manlaa-taŋa maa kaagɩ paarɩ jangɔŋɔ kʋm, yɩ ka nyɩɩna nɩnɛɛnɩ kandwa-ŋʋna yalʋ na nyɩɩnɩ yɩ ya yɩrɩ yɩ Emɛrɔdɩ tɩn. ⁴ Jangwaanʋ fiinle-tɩna laan maa zɩgɩ tɩ gilimi paarɩ jangɔŋɔ kʋm kʋntʋ. Nakwa fiinle-bana maa je tɩ baŋa nɩ ba na zʋ gwar-pwǝǝnu, yɩ ba daarɩ ba pu sǝbu-sɩŋa yipwi. ⁵ Pooni dɩ sɔɔ ma nuŋi paarɩ jangɔŋɔ kʋm na wʋ mɛ tɩn, nɩ dʋa na pɩpɩla ka baga ka wuuri te tɩn. Min-vʋrʋ tɩrpɛ maa wʋ paarɩ jangɔŋɔ kʋm yigǝ nɩ tɩ di bilim bilim. Tɩntʋ mʋ brɩ Wɛ dɩdɛɛra barpɛ bam na yɩ te tɩn. ⁶ Kʋ maa nyɩ dɩ nɩnɩʋ mʋ tigi paarɩ jangɔŋɔ kʋm yigǝ nɩ, yɩ kʋ nyɩɩna nɩ niu na yɩ te tɩn.

Wǝǝnu tɩna tɩ na ŋwɩ maa zɩgɩ tɩ gilimi paarɩ jangɔŋɔ kʋm. Tɩ yigǝ dɩ tɩ kwaga maama maa yɩ yiǝ yɩranɩ.

⁷ Dayigǝ woŋo kʋm ma nyɩ nɩ nyoŋo te.

Kʋlʋ na kɩ tɩle tɩn maa nyɩ dɩ nabala.

Kʋlʋ na kɩ tɩtɔ tɩn yigǝ maa nyɩ dɩ nabiinu yigǝ te.

Kʋlʋ na kɩ tɩna tɩn maa nyɩ dɩ kaloŋ-zɔŋɔ na jaanɩ te tɩn.

⁸ Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama jɩgɩ vwana yardʋ yardʋ mʋ. Tɩ yɩra yam maama maa yɩ yiǝ yɩranɩ, tɩ yigǝ dɩ tɩ kwaga maama. Wɩa dɩ tɩtɩɩ maama tɩ ba dɔa, yɩ tɩ zuli Wɛ tɩ wɩ:

«Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ mʋ yɩ wʋ-poŋo tu,

wʋ-poŋo tu, wʋ-poŋo tu.

O maŋɩ o wʋra pulim nɩ mʋ,

yɩ o ta wʋra zɩm

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

⁹ Wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn yǝni tɩ zuli wʋlʋ na je paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ tɩn, yɩ tɩ tee-o, yɩ tɩ kwǝri tɩ kɩ-o le. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na jɩgɩ ŋwɩa sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ¹⁰ Wǝǝnu tɩm na yǝni tɩ kɩ kʋntʋ, nakwa fiinle-bana bam dɩ yǝni ba kuni doonǝ wʋlʋ wʋm o na je paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ tɩn yigǝ nɩ ba zul-o. Wʋntʋ mʋ jɩgɩ ŋwɩa sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Ba ma daarɩ ba puri ba sǝbu-sɩŋa yipwi sɩm ba tiŋi o paarɩ jangɔŋɔ kʋm yigǝ nɩ ba ma zul-o, yɩ ba tɛ ba wɩ:

¹¹ «Dɩbam Yuutu Baŋa-Wɛ,

nmʋ sɩɩnɩ n maŋɩ dɩ zulǝ dɩ tiǝ dɩ dam.

Bɛŋwaanɩ nmʋ mʋ kɩ wǝǝnu maama,

yɩ kʋ yɩ nmʋ wʋbʋŋa mʋ laga yɩ n kɩ-tɩ,

yɩ n pa tɩ wʋra.»

5

Zezi Krisi na yɩ Wɛ Pǝlbu wʋm tɩn mʋ wanɩ tɔnɔ kʋm o puri

¹ Amʋ laan ma na tɔnɔ kʋ na pri kʋ wʋ wʋlʋ wʋm na je paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ tɩn jazɩm nɩ. Tɔnɔ kʋm yigǝ dɩ kʋ kwaga maama pʋpʋnɩ mʋ. Ba ma mǝǝni kʋ ni dɩm dɩ maarʋ kuni bɩrpɛ. ² A ma daarɩ a na Wɛ malɛka * kalʋ na dana tɩn, yɩ ka tɔɔlɩ dɩ kwǝr-dɩa ka wɩ: «Wɔɔ mʋ yi sɩ o wanɩ o dwanɩ maarʋ tɩlʋ na mǝǝni tɔnɔ kʋm ni dɩm nɩ tɩn, sɩ o daarɩ o puri-kʋ?»

³ Nɔɔn-nɔɔnʋ tǝri Wɛ-sɔŋɔ nɩ naa tɩga baŋa nɩ naa curu nɩ, o na wʋ́ wanɩ o puri tɔnɔ kʋm sɩ o daarɩ o karɩmɩ-kʋ. ⁴ A wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ dɩ ba na wʋ nɛ nɔɔnʋ wʋlʋ na yi sɩ o puri tɔnɔ kʋm sɩ o daarɩ o karɩmɩ-kʋ tɩn. ⁵ Nakwa fiinle-bana bam wʋ dɩdʋa ma ta dɩ amʋ o wɩ: «Yɩ pa n wʋ cɔgɩ. Nii, Zuda * dwi tu wʋlʋ ba na bǝi nɩ Zuda nyoŋo yɩ o yɩ Pɛ Davidi * naa tɩn mʋ wanɩ o dʋna maama, yɩ wʋntʋ yi sɩ o puri tɔnɔ kʋm ni maarʋ tɩrpɛ tɩm.»

⁶ Amʋ daa ma na Pǝlbu *, o na zɩgɩ paarɩ jangɔŋɔ kʋm dɩ wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn dɩ nakwa bam tɩtarɩ nɩ. O maa nyɩ nɩ ba ya gʋ-o mʋ te. O jɩgɩ nyɩa yarpɛ mʋ dɩdaanɩ yiǝ yarpɛ. O yiǝ yarpɛ yam mʋ brɩ Wɛ dɩdɛɛra barpɛ bam, yɩ bantʋ mʋ Wɛ tʋŋɩ lʋgʋ baŋa je sɩm maama nɩ.

⁷ Pǝlbu wʋm laan ma vu wʋlʋ na je paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ tɩn te, o joŋi tɔnɔ kʋm na wʋ o jazɩm nɩ tɩn. ⁸ O na joŋi-kʋ kʋntʋ tɩn, wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn dɩdaanɩ nakwa fiinle-bana bam ma kuni doonǝ o yigǝ nɩ. Ba maama dɩdʋa dɩdʋa maa jɩgɩ kɔnɔ, yɩ ba ze sǝbu-sɩŋa zwɩ sɩ ni na su dɩ wǝǝnu tɩlʋ ba na zwɛ yɩ tɩ lwǝm ywǝnǝ tɩn. Lwǝm dɩm kʋntʋ mʋ brɩ Wɛ nɔɔna bam na warɩ-DƖ te tɩn.

⁹ Ba ma daarɩ ba leeni lǝŋ-dʋŋa ba zuli Pǝlbu wʋm ba wɩ:

«Nmʋ yi sɩ n joŋi tɔnɔ kʋm,

sɩ n daarɩ n dwanɩ kʋ maarʋ tɩm.

Bɛŋwaanɩ ba ya gʋ nmʋ,

yɩ nmʋ jana kam na nuŋi tɩn ŋwaanɩ mʋ n mɛ n ŋwɩ nabiinǝ lwarɩm jɩnɩ,

yɩ n joŋi-ba n kɩ Wɛ jɩŋa nɩ.

Balʋ nmʋ na joŋi tɩn nuŋi

nabiinǝ dwi maama wʋnɩ,

dɩ taana dwi maama wʋnɩ,

dɩ tɩɩnɩ dwi maama wʋnɩ,

dɩ je tǝri tǝri mʋ,

¹⁰ yɩ nmʋ pa ba tɔgɩ ba di paarɩ,

yɩ ba zɩgɩ dɩ́ Yuutu Wɛ yigǝ nɩ ba zuli-DƖ.

Ba ma wʋ́ ta te nabiinǝ lʋgʋ baŋa nɩ.»

¹¹ Amʋ daa ma nii a na Wɛ malɛsɩ kɔgɔ zanzan, yɩ a ni sɩ kwǝri. Sɩ daga lanyɩranɩ, sɩ yɩ kuni mʋrrʋ zanzan mʋrrʋ yirrr mʋ. Sɩ maa zɩgɩ sɩ gilimi paarɩ jangɔŋɔ kʋm, dɩdaanɩ wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn dɩ nakwa bam. ¹² Sɩ laan ma leeni baŋa baŋa sɩ wɩ:

«Pǝlbu wʋm ba na gʋ tɩn sɩɩnɩ o maŋɩ sɩ o joŋi paarɩ dɩ dam dɩ nadunni dɩ swan dɩ baarɩ,

kʋ wǝli dɩ zulǝ dɩ tiǝ.»

¹³ Amʋ daa ma ni wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ dɩ tɩlʋ maama na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ dɩ curu nɩ tɩn, kʋ wǝli dɩ tɩlʋ maama na wʋ na-fara wʋnɩ tɩn dɩ. Wǝǝnu tɩlʋ maama Wɛ na kɩ tɩn ma leeni tɩ wɩ:

«Wʋlʋ na je paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ tɩn dɩ Pǝlbu wʋm maŋɩ dɩ paarɩ dɩ tiǝ dɩ zulǝ dɩ dam,

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

¹⁴ Wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn ma wɩ: «Amina, kʋ yɩ kʋntʋ mʋ.» Kʋ daarɩ nakwa bam ma kuni doonǝ ba zuli Wɛ.

6

Pǝlbu wʋm na puli sɩ o puri tɔnɔ kʋm te tɩn

¹ Amʋ daa ma nii a na Pǝlbu * wʋm laan na puli sɩ o puri tɔnɔ kʋm tɩn. O ma dwanɩ dayigǝ maa kʋlʋ na mǝǝni tɔnɔ kʋm ni dɩm tɩn. Amʋ ma ni wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn dɩdʋa kwǝrǝ na dwana nɩ dʋa na mumunǝ te tɩn, yɩ kwǝrǝ kam ta ka wɩ: «Ba yo.»

² Amʋ ma nii a na sisǝŋ-pwǝŋǝ. Wʋlʋ na dɔgɩ ka baŋa nɩ tɩn maa ze taŋa. Ba ma pu paarɩ yipugǝ o yuu nɩ. O ma nuŋi dɩ dam, sɩ o vu o magɩ jara o wanɩ.

³ Pǝlbu wʋm daa ma dwanɩ maa kʋlʋ na kɩ tɩle tɩn. A ma ni wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn tɩle tu wʋm na tagɩ o wɩ: «Ba yo.»

⁴ Amʋ daa ma na sisǝŋǝ kadoŋ ka na nuŋi, yɩ ka yɩ nasɩŋa muri muri. Wʋlʋ na dɔgɩ ka baŋa nɩ tɩn ma joŋi dam sɩ o ba o lɩ ywǝǝni lʋgʋ baŋa nɩ, sɩ nɔɔna bam taa magɩ jara ba gʋ daanɩ. Ba ma kwe sʋ-lɔŋɔ ba kɩ o jɩŋa nɩ.

⁵ Pǝlbu wʋm daa ma dwanɩ maa kʋlʋ na kɩ tɩtɔ tɩn. A ma ni wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn tɩtɔ tu wʋm na tagɩ o wɩ: «Ba yo.» A ma nii a na sisǝŋ-zwǝnǝ. Wʋlʋ na dɔgɩ ka baŋa nɩ tɩn maa ze luu kʋlʋ ba na maa maŋɩ duuni ba nii tɩn. ⁶ Amʋ ma ni dwanɩm wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn tɩtarɩ nɩ nɩ kwǝrǝ te ka wɩ:

«Nń ma n dɛ wʋnɩ ŋwɩʋ maama mʋ n yǝgi mɩna zʋŋ-biǝ yi dɩdʋa yɩranɩ má,

yɩ n ta wʋ́ daarɩ n kwe n dɛ wʋnɩ ŋwɩʋ maama dɩ mʋ n ma n yǝgi kamaana zʋŋ-bi sɩtɔ má má.

Kʋ daarɩ kʋ na yɩ nugǝ dɩ sana,

yɩ daŋɩ tɩntʋ sǝbu.»

⁷ Pǝlbu wʋm daa ma dwanɩ maa kʋlʋ na kɩ tɩna tɩn. A ma ni wǝǝnu tɩlʋ na ŋwɩ tɩn tɩna tu wʋm na tagɩ kʋ wɩ: «Ba yo.»

⁸ A ma nii a na sisǝŋ-fufunu. Wʋlʋ na dɔgɩ ka baŋa nɩ tɩn yɩrɩ mʋ yɩ Tʋʋnɩ. Curu tɩtɩ maa tɔgɩ o kwaga. Ba ma joŋi dam sɩ ba vu lʋgʋ baŋa ba gʋ nɔɔna bana maama wʋnɩ nɔɔnʋ dɩdʋa. Ba jɩgɩ dam sɩ ba pa nɔɔna kɩ jara ba gʋ daanɩ, yɩ baá pa kana dɩ gʋ badaara, sɩ yawɩɩrʋ dɩ gʋ badaara, yɩ ba daarɩ ba pa jwaanʋ dɩ gʋ nɔɔna badonnǝ.

⁹ Pǝlbu wʋm laan daa ma dwanɩ maa kʋlʋ na kɩ tɩnu tɩn.

Amʋ ma na Wɛ kaanɩm bimbim dɩm, yɩ a na balʋ ba dɛɛn na gʋ Wɛ cwǝŋǝ kam tɔgɩm ŋwaanɩ tɩn jwǝǝru na wʋ dɩ tǝŋǝ nɩ. Ba dɛɛn gʋ bantʋ ba na kwaanɩ ba brɩ Wɛ cɩga kam tɩn ŋwaanɩ mʋ. ¹⁰ Ba ma ŋɔɔnɩ baŋa baŋa ba wɩ:

«Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ,

nmʋ yɩ wʋ-poŋo tu mʋ dɩ cɩga tu.

Nmʋ lagɩ sɩ kʋ yi maŋa kɔɔ mʋ,

sɩ n di balʋ na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn taanɩ,

sɩ n daarɩ n pa balʋ na gʋ dɩbam tɩn na cam.»

¹¹ Ba laan ma kwe gwar-pwǝn-dɩdwaarʋ ba pa ba maama. Ba ma ta-ba ba wɩ: «Á taá wʋ yo á siǝ, sɩ á kɔgɔ kʋm laan ba kʋ puli kʋ ti. Bɛŋwaanɩ á donnǝ ta daarɩ lʋgʋ baŋa nɩ, balʋ na maŋɩ sɩ ba wǝli á kɔgɔ kʋm wʋnɩ tɩn. Bantʋ yɩ balʋ dɩ na tʋŋɩ ba pa Wɛ tɩn mʋ, yɩ nɔɔna wʋ́ gʋ-ba nɩ ba na gʋ abam te tɩn.»

¹² A ma na Pǝlbu wʋm daa na dwanɩ maa kʋlʋ na kɩ tɩrdʋ tɩn.

Tɩga kam laan maa tiini ka sisiŋi.

Wɩa kam ma ji nazono tim tim nɩ gwar-zono te.

Cana kam ma tiini ka ji nasʋŋʋ cwɛn cwɛn nɩ jana te.

¹³ Calɩcwɩ sɩm ma siiri sɩ tʋɩ tɩga nɩ,

nɩ vu-dɩʋ na sugi kapɩra kʋ pa ya siiri te tɩn.

¹⁴ Wɛyuu kʋm ma pri kʋ kɛ,

nɩ ba na pri sara te tɩn.

Kʋ daarɩ lʋgʋ baŋa pweeru maama dɩ tɩga kalʋ maama na wʋ nɩnɩʋ tɩtarɩ nɩ tɩn ma fɔɔrɩ tɩ tigǝ je nɩ.

¹⁵ Fʋʋnɩ laan ma zʋ nɔɔna maama lʋgʋ bana nɩ, kʋ na yɩ pwa dɩ dɩdɛɛra dɩ pamaŋna yigǝ tiinǝ dɩ nadunǝ dɩ nɔn-kamunǝ, kʋ wǝli dɩ gambɛ dɩ balʋ na te ba tɩtɩ tɩn maama. Ba maama laan ma duri ba vu ba sǝgi ba tɩtɩ pweeru wʋnɩ dɩ kandwa-gugwǝǝru wʋnɩ. ¹⁶ Ba laan ma loori kandwa yam dɩ pweeru tɩm ba na sǝgi tɩ wʋnɩ tɩn, sɩ tɩ tʋ ba baŋa nɩ tɩ kwǝli-ba. Ba maa wɩ: «Kwǝli-na dɩbam, sɩ wʋlʋ wʋm na je paarɩ yituŋu kʋm baŋa nɩ tɩn daa yɩ na dɩbam, sɩ Pǝlbu wʋm ban-zɔŋɔ kʋm yɩ zaŋɩ kʋ yi dɩbam. ¹⁷ Bɛŋwaanɩ dɛ dɩm yiǝ sɩ ba banɩ zaŋɩ nabiinǝ baŋa nɩ, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá wanɩ o lu.»

7

Wɛ nɔɔna na jɩgɩ DƖ nyɩnyʋgʋ te tɩn

¹ Kʋntʋ na kɛ tɩn, a ma na Wɛ malɛsɩ * sɩna na zɩgɩ tɩga baŋa sapala yana yam nɩ. Malɛsɩ sɩm maa jɩgɩ lʋgʋ baŋa viu kʋm maama, sɩ kʋ yɩ taa fuli kʋ paɩ je dɩ je tɩga baŋa nɩ naa nɩnɩʋ wʋnɩ, dɩ tweeru dɩ lʋgʋ baŋa nɩ.

² A daa ma na Wɛ malɛka kadoŋ na nuŋi wa-puli je nɩ ka maa bɩɩna. Ka ma jɩgɩ Ŋwɩa-Tu Baŋa-Wɛ nyɩnyʋgʋ, sɩ ka pa balʋ na yɩ DƖ nɔɔna tɩn. Ka ma tɔɔlɩ dɩ kwǝr-dɩa ka ta dɩ Wɛ malɛsɩ sɩna sɩm, Wɛ na pɛ-sɩ dam sɩ sɩ wanɩ sɩ cɔgɩ tɩga baŋa dɩ nɩnɩʋ kʋm tɩn, ka wɩ: ³ «Zɩgɩ-na. Á ta yɩ cɔgɩ tɩga baŋa naa nɩnɩʋ kʋm naa tweeru tɩm dɩ. Á cǝgi sɩ dɩ́ ba dɩ́ kɩ balʋ na tɔgɩ dɩ́ Tu Wɛ tɩn nyɩnyʋgʋ kʋm ba trǝ nɩ, sɩ dɩ́ daarɩ.»

⁴ Amʋ laan ma ni balʋ na jɩgɩ Wɛ nyɩnyʋgʋ kʋm tɩn ni na ma te. Kʋ yɩ nɔɔna mʋrrʋ bi dɩ fiinna-tɩna (144.000) mʋ jɩgɩ DƖ nyɩnyʋgʋ kʋm Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ dwi fugǝ-bɩle kʋm maama wʋnɩ. ⁵ Nɔɔna bam kʋntʋ maa yɩ:

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Zuda dwi dɩm wʋnɩ,

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Ruban dwi dɩm wʋnɩ,

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Gadɩ dwi dɩm wʋnɩ,

⁶ nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Asɛɛrɩ dwi dɩm wʋnɩ,

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Nɛfitali dwi dɩm wʋnɩ,

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Manasɩ dwi dɩm wʋnɩ,

⁷ nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Simeyon dwi dɩm wʋnɩ,

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Leevi dwi dɩm wʋnɩ,

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Yisakaarɩ dwi dɩm wʋnɩ,

⁸ nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Zabulɔn dwi dɩm wʋnɩ,

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Zʋzɛfʋ dwi dɩm wʋnɩ,

nɔɔna mʋrrʋ fugǝ-tɩle (12.000) Bɛnzamɛn dwi dɩm wʋnɩ.

Zan na nɛ kɔ-fɔrɔ Wɛ-sɔŋɔ nɩ te tɩn

⁹ Kʋntʋ na kɛ tɩn, a ma daa na nɔn-kɔgɔ, kʋ na tiini kʋ daga yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bá wanɩ nɔɔna bam o ga o ti.

Nɔɔna bam kʋntʋ nuŋi

tɩɩnɩ dwi tǝri tǝri maama wʋnɩ,

dɩ nabiinǝ dwi maama wʋnɩ,

dɩ je tǝri tǝri,

dɩ taana dwi maama wʋnɩ mʋ.

Ba maa zɩgɩ paarɩ jangɔŋɔ kʋm dɩ Pǝlbu * wʋm yigǝ nɩ. Ba zʋ gwar-pwǝn-dɩdwaarʋ mʋ, yɩ ba daarɩ ba ze kʋrʋ-vɔɔrʋ ba jɩa nɩ. ¹⁰ Ba laan maa ŋɔɔnɩ baŋa baŋa dɩ kwǝr-dɩa ba wɩ:

«Dɩbam Tu Wɛ mʋ je paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ.

Dɩntʋ dɩ Pǝlbu wʋm mʋ vrɩ nɔɔna sʋtaanɩ * jɩŋa nɩ ba yagɩ.»

¹¹ Wɛ malɛsɩ sɩm maama maa zɩgɩ sɩ gilimi paarɩ jangɔŋɔ kʋm dɩ nakwa bam, dɩdaanɩ wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn. Sɩ maama laan ma kuni doonǝ sɩ cɔɔlɩ sɩ yuni tɩga nɩ sɩ yɔɔrɩ paarɩ jangɔŋɔ kʋm sɩ zuli Wɛ sɩ wɩ:

¹² «Kʋ yɩ cɩga mʋ. Dɩbam Tu Wɛ maŋɩ dɩ tiǝ dɩ zulǝ dɩ swan dɩ le kǝm,

kʋ wǝli dɩ paarɩ dɩ dam dɩ baarɩ,

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Amina. *»

¹³ Kʋntʋ na kɛ tɩn, nakwa bam dɩdʋa ma bwe amʋ o wɩ: «Nɔɔna balʋ na zʋ gwar-pwǝn-dɩdwaarʋ tɩm tɩn yɩ bra mʋ? Ba nuŋi yǝn mʋ?»

¹⁴ A ma lǝr-o a wɩ: «Amʋ tu, ta n brɩ-nɩ, sɩ nmʋ mʋ ye-ba.»

O laan ma ta o brɩ amʋ o wɩ: «Nɔɔna bantʋ mʋ yɩ balʋ na nuŋi can-kamunǝ wʋnɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn. Ba zarɩ ba gwaarʋ tɩm dɩ Pǝlbu wʋm jana kam mʋ yɩ tɩ pɩɩrɩ carɩ carɩ. ¹⁵ Kʋntʋ nan mʋ pɛ bantʋ ba ba zɩgɩ Wɛ paarɩ jangɔŋɔ kʋm yigǝ nɩ, yɩ ba tʋŋɩ ba pa-DƖ wɩa dɩ tɩtɩɩ maama DƖ sɔŋɔ kʋm nɩ. Wʋlʋ wʋm o na je paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ tɩn wʋ́ pa ba jǝni o woro nɩ.

¹⁶ Kana daa bá fɔgɩ ka ja bantʋ.

Na-nyɔm dɩ nan bá ja-ba.

Wɩa nan daa bá ja-ba,

naa fʋnyʋgʋ.

¹⁷ Bɛŋwaanɩ Pǝlbu wʋm o na wʋ paarɩ jangɔŋɔ kʋm je sɩm tɩtarɩ nɩ tɩn wʋ́ ta nii ba baŋa nɩ nɩ nayɩrʋ te.

O nan wʋ́ tɔgɩ ba yigǝ o ja-ba o vu o pa ba nyɔ na buli-yi dɩlʋ na paɩ ŋwɩa tɩn wʋnɩ,

yɩ Wɛ wʋ́ guguni ba yi-na maama.»

8

Pǝlbu wʋm na dwanɩ maa kʋlʋ o ma kweeli tɩn

¹ Pǝlbu * wʋm laan ma dwanɩ maa kʋlʋ na kɩ tɩrpɛ tɩn. Kʋ ma kɩ yiritititi Wɛ-sɔŋɔ nɩ mɩmaŋa fɩnfɩɩn nɩnɛɛnɩ luu cicoro te.

² A laan ma na malɛsɩ sɩrpɛ sɩm sɩ na zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ tɩn. Ba ma kwe nabwaanʋ tɩrpɛ ba pa sɩ maama. ³ Malɛka * kadoŋ laan ma ba ka zɩgɩ Wɛ kaanɩm bimbim dɩm tee nɩ, yɩ ka ze sǝbu-sɩŋa zʋŋ-tanlaŋa. Ba ma kwe wǝǝnu zanzan tɩlʋ lwǝm na ywǝnǝ tɩn ba kɩ malɛka kam zʋŋa kam wʋnɩ, sɩ ka wǝli dɩ Wɛ nɔɔna bam maama loro kʋm. Ba pɛ-ka kʋntʋ, sɩ ka kwe ka ja vu sǝbu-sɩŋa bimbim dɩm dɩ na zɩgɩ paarɩ jangɔŋɔ kʋm yigǝ nɩ tɩn mʋ ka zwɛ ka pa Wɛ. ⁴ Ka na kwe ka zwɛ kʋntʋ tɩn, wǝǝnu tɩm nyʋa kam maa tɔgɩ dɩ Wɛ nɔɔna bam loro kʋm ka nuŋi malɛka kam jɩa nɩ ka yɔɔrɩ ka diini Wɛ te. ⁵ Malɛka kam ma daarɩ ka pɛ mini bimbim dɩm baŋa nɩ ka su zʋŋa kam ni. Ka laan ma kwe ka dʋlɩ ka lo lʋgʋ baŋa nɩ. Ka na logi kʋntʋ tɩn, dʋa ma pɩpɩlɩ yɩ ka baga ka wuurǝ. Sɔɔ ma tiini kʋ gaalɩ, yɩ tɩga kam dɩ sisiŋi.

Malɛsɩ sɩm na wugi sɩ nabwaanʋ tɩm te tɩn

⁶ Malɛsɩ * sɩrpɛ sɩm maama laan ma ti sɩ yigǝ, sɩ sɩ wu sɩ nabwaanʋ tɩm. ⁷ Malɛka kalʋ na yɩ dayigǝ tu tɩn ma wu ka nabɔnɔ kʋm. Ka na wugi-kʋ tɩn, dʋ-kambana dɩ mini dɩ jana na gwaanɩ daanɩ tɩn ma cuuri lʋgʋ baŋa nɩ. Lʋgʋ baŋa pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ ma di mini. Tweeru tɩm dɩ pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ dɩ ma di mini, dɩ ga-lɛɛrʋ maama.

⁸ Malɛka kalʋ na saŋɩ tɩn dɩ ma wu ka nabɔnɔ kʋm. Ka na wugi kʋntʋ tɩn, ba ma kwe woŋo, kʋ na nyɩ dɩ pu-kamunu yɩ kʋ jɩgɩ mini, ba dʋlɩ ba dɩ lʋgʋ baŋa na-fara bam wʋnɩ. Na-fara bam pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ ma ji jana. ⁹ Wǝǝnu tɩlʋ maama na ŋwɩ na wʋnɩ tɩn pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ ma tɩ, yɩ ba nabwǝǝru tɩm dɩ pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri dɩdʋa ma cɔgɩ.

¹⁰ Malɛka kalʋ na kɩ sɩtɔ tɩn ma wu o nabɔnɔ kʋm. Calɩcʋ-kamunu ka na jɩgɩ mini nɩ mɔɔlɩ mini te tɩn laan ma nuŋi wɛyuu nɩ ka tʋ lʋgʋ baŋa bu-tʋlɩ sɩm pɔɔrɩm kuni bɩtɔ kuri bɩdwɩ wʋnɩ, dɩ buli sɩm dɩ wʋnɩ. ¹¹ Calɩcʋa kam kʋntʋ yɩrɩ mʋ ‹Calɩcʋ-cɩa›. Bwi sɩm kʋntʋ na bam ma ji na-cɛɛra. Nɔɔna zanzan maa nyɔ-ba yɩ ba tʋa.

¹² Malɛsɩ sɩna tu wʋm dɩ laan ma wu o nabɔnɔ kʋm. Wɩa kam pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ ma cɔgɩ. Cana kam pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ dɩ ma cɔgɩ, kʋ wǝli dɩ calɩcwɩ sɩm dɩ kʋntʋ. Kʋntʋ ma pa tɩ maama pɔɔrɩm kuni bɩtɔ kʋm kuri bɩdwɩ yɩ lim. Kʋntʋ ŋwaanɩ pooni ma daa tǝri dɛ wʋnɩ pɔɔrɩm kuni bɩtɔ kuri bɩdwɩ wʋnɩ, wɩa dɩ tɩtɩɩ maama.

¹³ Amʋ laan ma nii a na kaloŋ-zɔŋɔ na tiini kʋ jaanɩ baŋa baŋa. A ma ni kʋ na tagɩ baŋa baŋa kʋ wɩ: «Lɛɛrʋ! Lɛɛrʋ! Lɛɛrʋ lagɩ tɩ ba balʋ na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn baŋa. Malɛsɩ sɩtɔ sɩlʋ na daarɩ tɩn na wugi sɩ nabwaanʋ tɩm sɩ pa tɩ kwǝri zaŋɩ, lɛɛrʋ tɩm kʋntʋ wʋ́ ba nabiinǝ baŋa.»

9

¹ Malɛka kalʋ na yɩ banu tu tɩn laan ma wu ka nabɔnɔ kʋm. Amʋ ma na calɩcʋa na kwǝri wɛyuu nɩ ka ba ka tʋ lʋgʋ baŋa nɩ. Ba ma kwe borbu ba pa-ka, sɩ ka ma pʋrɩ goŋ-canluŋu kʋm ni dɩm. ² Ka na pʋrɩ goŋo kʋm ni dɩm tɩn, nyʋa maa yɔɔrɩ ka pi ka nuŋi goŋo kʋm wʋnɩ, nɩ mini na daga yɩ dɩ jɩgɩ nyʋa te tɩn. Nyʋa kam ma nuŋi ka li wɩa kam dɩ wɛyuu kʋm maama. ³ Kayɩra laan ma nuŋi nyʋa kam wʋnɩ ka jagɩ tɩga baŋa je maama. Ka ma joŋi dam sɩ ka na dʋnɩ-m, sɩ kʋ taa wɔɛ nɩ nɔŋɔ na wɔɛ te tɩn. ⁴ Ba ma kaanɩ kayɩra kam sɩ ka yɩ cɔgɩ lʋgʋ baŋa gaarʋ dɩ tweeru naa vɔɔrʋ dwi maama, sɩ ka daarɩ ka yaarɩ nɔɔna balʋ na ba jɩgɩ Wɛ nyɩnyʋgʋ kʋm ba trǝ nɩ tɩn yɩranɩ. ⁵ Ba nan wʋ pɛ-ka cwǝŋǝ sɩ ka gʋ nɔɔna bam kʋntʋ. Kʋ yɩ sɩ ka pa nɔɔna bam yɩra mʋ taa wiirǝ, sɩ kʋ vu kʋ yi canɩ sɩnu. Ba yɩra yam wʋ́ ta wiirǝ nɩ nɔŋɔ dʋnɩm na wiiri te tɩn mʋ. ⁶ Maŋa kam kʋntʋ nɩ nɔɔna bam wʋ́ ta lagɩ sɩ ba tɩ, yɩ tʋʋnɩ bá ja-ba. Baá ta beeri tʋʋnɩ, yɩ tʋʋnɩ ba lagɩ-ba.

⁷ Kayɩra kam maa nyɩ dɩ ba na vɔgɩ sise sɩ sɩ vu jara je te tɩn. Ka yuni nyɩ dɩ ka pugi sǝbu-sɩŋa yipwi mʋ te. Ka yibiyǝ maa yɩ nɩnɛɛnɩ nabiinǝ yibiyǝ na yɩ te tɩn. ⁸ Ka yuuywe maa nyɩ dɩ kaana yuuywe te, yɩ ka yǝlǝ nyɩ dɩ nywǝǝnu yǝlǝ te. ⁹ Kayɩra kam nyɔɔna maa nyɩ dɩ lu-pʋlwarʋ mʋ kwǝli-ya te. Ka vwana yam wuurim dɩm maa kɩ sɔɔ zanzan, nɩnɛɛnɩ sisǝŋ-kɔgɔ mʋ vaɩ trǝkooru sɩ duri sɩ maa ve jara je te. ¹⁰ Ka maa jɩgɩ nabilǝ nɩ nwaanʋ nabilǝ te. Ka maɩ nabilǝ yam kʋntʋ mʋ ka dʋnɩ nɔɔna nɩ nɔŋɔ na dʋnɩ te tɩn. Ka nabilǝ yam mʋ paɩ ka jɩgɩ dam sɩ ka wanɩ ka yaarɩ nɔɔna, sɩ ba yɩra taa wiirǝ taan, sɩ kʋ vu kʋ yi canɩ sɩnu. ¹¹ Kayɩra kam maa jɩgɩ pɛ o na nii ka baŋa nɩ. Wʋntʋ mʋ yɩ malɛka kalʋ na nii goŋ-canluŋu kʋm baŋa nɩ tɩn. Ka yɩrɩ dɩ Zwifǝ tiinǝ taanɩ mʋ yɩ ‹Abadɔn›. Ka yɩrɩ dɩm dɩ Grɛkɩ tiinǝ taanɩ maa yɩ ‹Apoliyon›. Yɩrɩ dɩm kʋntʋ kuri mʋ yɩ ‹Cɔgɩnʋ›.

¹² Mʋ dayigǝ lɛɛrʋ tɩm. Kʋ nan ta daarɩ lɛɛrʋ kuni bɩle mʋ.

¹³ Malɛka kalʋ na kɩ sɩrdʋ tɩn laan ma wu ka nabɔnɔ kʋm. Amʋ ma ni kwǝrǝ na nuŋi sǝbu-sɩŋa bimbim dɩm na zɩgɩ Wɛ yigǝ nɩ tɩn nyɩa yana yam wʋnɩ. ¹⁴ Kwǝrǝ kam ma ta dɩ malɛsɩ sɩrdʋ tu wʋlʋ na ze nabɔnɔ kʋm tɩn ka wɩ: «Ve, n bwǝli malɛsɩ sɩna sɩm ba na lǝgǝ ba zɩgɩ Efratɩ bu-kamunu kʋm ni nɩ tɩn n yagɩ.»

¹⁵ Malɛka kam laan ma vu ka bwǝli malɛsɩ sɩna sɩm ka yagɩ. Sɩntʋ ya maŋɩ sɩ ti sɩ yigǝ mʋ sɩ ma cǝgi maŋa kam kʋntʋ nɔ́ɔ, sɩ ka ba ka yi. Sɩ laan ma zaŋɩ sɩ sɩ vu sɩ gʋ nabiinǝ pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ. ¹⁶ Amʋ ma lwarɩ malɛsɩ sɩna sɩm jara tiinǝ bam kɔgɔ kʋm ni na maɩ te tɩn. Kʋ yɩ miliyɔɔrʋ biǝ-yale mʋ (200.000.000), yɩ ba maama dɔgɩ sise. ¹⁷ A ma na sise sɩm dɩ sɩ diinǝ bam na yɩ te tɩn. Sise diinǝ bam maama jɩgɩ lu-pʋlwarʋ tɩlʋ ba na maa kwǝli ba nyɔɔna ba kɩ jara tɩn mʋ. Luguru tɩm kʋntʋ maa tiini tɩ sɩɩnɩ nɩ mini na yɩ te tɩn. Tɩdaara maa yɩ nazom-pupweeru. Tɩdonnǝ dɩ maa yɩ nasʋnnʋ nɩ sun-muni te. Sise sɩm yuni tɩm maa nyɩ nɩ nywǝǝnu yuni te. Mini dɩ nyʋa maa nuŋi sɩ niǝ nɩ. Ciribi dɩlʋ lwǝm na dana tɩn dɩ maa nuŋǝ. ¹⁸ Wǝǝnu tɩm kʋntʋ tɩtɔ ma tʋ lʋgʋ baŋa nabiinǝ wʋnɩ, yɩ tɩ gʋ ba pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ. Kʋ nan yɩ mini dɩm dɩ nyʋa kam dɩ ciribi dɩm na nuŋi sise sɩm niǝ nɩ tɩn mʋ gʋ-ba. ¹⁹ Sise sɩm niǝ yam mʋ paɩ sɩ jɩgɩ dam, dɩ sɩ nabilǝ yam dɩ. Sɩ nabilǝ yam nyɩ dɩ bɩsankwɩ mʋ te, yɩ ya jɩgɩ yuni ya maa yaarɩ nɔɔna.

²⁰ Nabiinǝ balʋ na daarɩ yɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ dam wʋ gʋ-ba tɩn nan wʋ sɛ sɩ ba lǝni ba wʋrʋ ba yagɩ wo-balwaarʋ tɩlʋ ba wʋbʋŋa na lagɩ tɩn. Ba ta yɔɔrɩ ba zuli sʋtaana mʋ, yɩ ba kwǝri ba zuli wǝǝnu tɩlʋ ba tɩtɩ na kɩ dɩ ba jɩa tɩn, kʋ na yɩ jwǝnǝ yalʋ ba na mɛ sǝbu-sɩŋa naa sǝbu-pwǝnǝ naa can-na naa kandwa naa dɛ ba ma kɩ tɩn. Jwǝnǝ yam kʋntʋ nan ba naɩ, yɩ ya kwǝri ya ba ni, yɩ ya warɩ ya vu dɩ. ²¹ Nɔɔna bam kʋntʋ ma wʋ sɛ sɩ ba lǝni ba wʋ dɩ ba nɔn-gʋra kam dɩ ba liri kikiǝ yam. Ba ta ma wʋ yagɩ ba boorim kǝm dɩm dɩ ba ŋwɩɩnɩ dɩm.

10

Zan na nɛ malɛka kam na ze tɔn-balaŋa te tɩn

¹ Amʋ daa ma nii a na Wɛ malɛka * kalʋ na dana tɩn. Ka ma nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ ka maa tuǝ. Ka mɛ kunkwǝǝnu mʋ ka ma kukwǝri ka tɩtɩ, yɩ manlaa-taŋa kɩkarɩ ka yuu nɩ. Ka yibiyǝ nyɩ dɩ wɩa mʋ, yɩ ka nɛ sɩm nyɩ dɩ min-vʋgʋ na yɩ te tɩn. ² Malɛka kam maa ze tɔn-balaŋa kalʋ na puri tɩn ka jɩŋa nɩ. Ka ma cwi ka jazɩm naga na-fara bam baŋa nɩ. Ka daarɩ ka cwi ka jagwiǝ naga kam tɩga baŋa nɩ. ³ Ka laan ma daarɩ ka bagɩ baŋa baŋa, yɩ ka kwǝrǝ kam kɩ sɔɔ nɩ nyoŋo na suuri te tɩn. Malɛka kam na bagɩ kʋntʋ tɩn, dʋa dɩ ma bagɩ kuni bɩrpɛ. ⁴ Dʋa kam na bagɩ kʋntʋ tɩn, amʋ maa lagɩ sɩ a pʋpʋnɩ ka na tagɩ kʋlʋ tɩn a tiŋi. Amʋ laan ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ ka wɩ: «Ta n cɩm, yɩ zaŋɩ n pʋpʋnɩ dʋa kam na bagɩ ka ta kʋlʋ tɩn.»

⁵ Malɛka kalʋ amʋ ya na maŋɩ a na ka na kwe ka naga ka nɔ na-fara bam baŋa nɩ yɩ ka nɔ kadoŋ tɩga baŋa nɩ tɩn laan ma zǝŋi ka jazɩm jɩŋa wɛɛnɩ, ^6-7 yɩ ka du dɩ Wɛ yɩrɩ ka wɩ: «Kʋ daa bá daanɩ sɩ Wɛ wʋbʋŋa yalʋ ya na sǝgi yɩ DƖ maŋɩ DƖ ta dɩ DƖ nijoŋnǝ bam tɩn laan kɩ, maŋa kalʋ malɛka sɩrpɛ tu wʋm na wʋ́ wu ka nabɔnɔ kʋm tɩn.

Baŋa-Wɛ nan mʋ jɩgɩ ŋwɩa sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

Dɩntʋ mʋ kɩ wɛyuu dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ kʋ wʋnɩ tɩn,

yɩ DƖ kwǝri DƖ kɩ tɩga baŋa dɩ ka wǝǝnu tɩm maama.

Dɩntʋ daa ta mʋ kɩ na-fara dɩ wǝǝnu tɩlʋ maama na wʋ ba wʋnɩ tɩn.»

⁸ Malɛka kam na tagɩ kʋntʋ tɩn, amʋ daa ma joori a ni kwǝrǝ kalʋ ya na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. Ka daa ma ta dɩ amʋ ka wɩ: «Ve malɛka kalʋ na zɩgɩ na-fara bam baŋa nɩ dɩ tɩga kam baŋa nɩ tɩn te, sɩ n joŋi tɔn-balaŋa kalʋ na puri ka wʋ ka jɩŋa nɩ tɩn.»

⁹ A ma vu a ta malɛka kam sɩ ka pa-nɩ tɔn-balaŋa kam. Ka ma ta-nɩ ka wɩ: «Joŋi tɔnɔ kʋm n di. Kʋ na wʋ nmʋ ni nɩ, kʋʋ́ ta sʋna nɩ tʋʋrʋ te. N nan na ligi-kʋ, kʋ laan wʋ́ ta cana mʋ n kana nɩ.»

¹⁰ Amʋ ma joŋi tɔn-balaŋa kam malɛka kam jɩŋa nɩ a dɩ a ni nɩ. Ka maa sʋna nɩ tʋʋrʋ te. Kʋ daarɩ, amʋ na ligi-ka tɩn, ka ma lǝni ka ji cam yɩranɩ a kana nɩ. ¹¹ Ba laan ma ta ba brɩ-nɩ ba wɩ, amʋ daa ta maŋɩ sɩ a tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam a brɩ woŋo kʋlʋ na lagɩ kʋ kɩ lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ zanzan wʋnɩ, dɩdaanɩ tɩɩnɩ zanzan dɩ taana dwi zanzan tiinǝ dɩ wʋnɩ, dɩ ba pwa dɩ wʋnɩ tɩn mʋ.

11

Wɛ maana tiinǝ bale na brɩ DƖ cɩga kam te tɩn

¹ Ba laan ma kwe miu kʋlʋ ba na maa maŋɩ wǝǝnu tɩn ba pa-nɩ. Ba ma ta amʋ ba wɩ, a zaŋɩ a maŋɩ Wɛ-di-kamunu * kʋm dɩ kʋ kaanɩm bimbim dɩm a nii, sɩ a daarɩ a lwarɩ nɔɔna ni tɩte na wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ ba zuli-DƖ tɩn. ² Ba ma daarɩ ba ta amʋ, sɩ a yɩ maŋɩ kʋnkɔlɔ kʋlʋ na wʋ pooni nɩ Wɛ-digǝ kam yigǝ nɩ tɩn, bɛŋwaanɩ ba kwe je sɩm kʋntʋ ba kɩ dwi-gɛ tiinǝ bam jɩŋa nɩ mʋ. Bantʋ nan mʋ wʋ́ ba ba taa karɩ tɩʋ kʋlʋ na yɩ Wɛ nyɩm tɩn wʋnɩ, ba nwanɩ wǝǝnu ba cɔgɩ sɩ kʋ vu kʋ yi canɩ fiinna-sɩle (42). ³ Wɛ daa ma ta-nɩ DƖ wɩ: «Amʋ lagɩ a tʋŋɩ nɔɔna bale mʋ sɩ ba ba ba brɩ amʋ cɩga kam. Bantʋ wʋ́ tɔɔlɩ amʋ kwǝrǝ kam sɩ kʋ yi da mʋrʋ dɩ biǝ yale dɩ fusɩrdʋ (1.260), yɩ baá zʋ gwar-zɩnzwara sɩ kʋ brɩ ba na yaarɩ te tɩn.»

⁴ Wɛ maana tiinǝ bam kʋntʋ mʋ brɩ Olivi * tweeru tɩle tɩm, dɩ min-zwǝǝnu tɩle tɩlʋ na zɩgɩ dɩ́ Yuutu wʋlʋ na te lʋgʋ baŋa maama tɩn yigǝ nɩ. ⁵ Mini mʋ wʋ́ nuŋi ba niǝ nɩ dɩ cɔgɩ ba dʋna balʋ na kwaanɩ sɩ ba kɩ-ba balɔrɔ tɩn. Wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o kɩ-ba balɔrɔ tɩn, baá gʋ-o kʋntʋ doŋ mʋ. ⁶ Bantʋ nan jɩgɩ dam sɩ ba ja wɛyuu kʋm, sɩ dʋa daa yɩ ta nɩa maŋa kam ba na wʋra ba tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam tɩn. Ba nan daa ta jɩgɩ dam sɩ ba pa na ji jana. Ba ma ta jɩgɩ dam sɩ ba pa yaara dwi maama ba nabiinǝ baŋa maŋa kalʋ maama ba na lagɩ tɩn.

⁷ Ba na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam ba ti, varɩm wʋlʋ na zʋʋrɩ goŋ-canluŋu kʋm wʋnɩ tɩn laan wʋ́ nuŋi o ba o ja jara dɩdaanɩ ba, yɩ o wanɩ-ba o gʋ. ⁸ O na gʋ-ba, ba yɩra yam wʋ́ ta tigi pooni yigǝ nɩ tɩʋ kamunu kʋm wʋnɩ. Yɩra yalʋ na brɩ tɩʋ kʋm kʋntʋ kuri cɩga cɩga tɩn mʋ yɩ ‹Sodɔm *› dɩ ‹Ezipi *›. Kʋ yɩ dáanɩ mʋ ba jaanɩ ba Yuutu wʋm ba pa tʋʋn-dagara * baŋa nɩ ba gʋ.

⁹ Nɔɔna laan wʋ́ nuŋi tɩɩnɩ dwi maama wʋnɩ,

dɩ nabiinǝ dwi maama wʋnɩ,

dɩ taana dwi maama wʋnɩ,

dɩ je tǝri tǝri,

ba ba ba nii bantʋ yɩra yam na tigi da tɩn.

Baá ta nii ba yɩra yam sɩ kʋ vu kʋ yi da yatɔ dɩ cicoro, yɩ ba bá sɛ sɩ ba kwe-ba ba kɩ. ¹⁰ Balʋ na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn wʋ́ ta jɩgɩ wʋpolo dɩ bantʋ bale tʋʋnɩ dɩm. Ba ma wʋ́ kɩ kwɛɛra, yɩ ba daarɩ ba paɩ-da pɛɛra. Baá ta jɩgɩ wʋpolo, Wɛ nijoŋnǝ bam kʋntʋ bale ya na yaarɩ nabiinǝ lʋgʋ baŋa nɩ dɩ Wɛ taanɩ dɩm ba na ŋɔɔnɩ tɩn ŋwaanɩ. ¹¹ Da yatɔ dɩ cicoro kʋm na kɛ, Wɛ wʋ́ pa DƖ siun kʋlʋ na paɩ ŋwɩa tɩn laan ba kʋ zʋ ba yɩra yam, yɩ ba joori ba bi ba zaŋɩ. Fʋʋnɩ ma wʋ́ tiini dɩ ja balʋ maama na wʋ́ na-ba tɩn. ¹² Wɛ nijoŋnǝ bam bale laan ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ ka wɩ: «Diini-na á ba yo.»

Kunkoŋo ma ba kʋ kwe-ba kʋ jɩgɩ kʋ ma diini wɛyuu, yɩ ba dʋna bam zɩgɩ ba nii-ba. ¹³ Kantʋ maŋa kam nɩ nɔ́ɔ, tɩga baŋa maama wʋ́ tiini ka sisiŋi. Kʋ ma pa tɩʋ kʋm pɔɔrɩm kuni fugǝ wʋnɩ kuri bɩdwɩ cɔgɩ maama. Tɩga kam sisiŋim dɩm maa gʋ nɔɔna mʋrr-tɩrpɛ (7.000). Fʋʋnɩ ma wʋ́ ja nɔɔna balʋ na daarɩ tɩn, yɩ ba sɛ nɩ Yuutu Baŋa-Wɛ mʋ tiini DƖ jɩgɩ dam. ¹⁴ Mʋ lɛɛrʋ tɩlʋ na kɩ bɩle tu tɩn. Kʋ nan ta daarɩ lɛɛrʋ tɩlʋ na wʋ́ kɩ bɩtɔ tu tɩn. Tɩ lagɩ tɩ ba lele mʋ.

Nabɔnɔ kʋlʋ na wugi kʋ ma kweeli tɩn

¹⁵ Malɛka * kalʋ na yɩ sɩrpɛ tu tɩn laan ma wu ka nabɔnɔ kʋm. Kwǝri ma ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ baŋa baŋa sɩ wɩ: «Lʋgʋ baŋa paarɩ dɩm laan wʋ dɩ́ Yuutu Wɛ jɩŋa nɩ mʋ, dɩ Krisi wʋm DƖ na tʋŋɩ tɩn jɩŋa nɩ. Paarɩ dɩm kʋntʋ wʋ́ ta wʋra sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

¹⁶ Nakwa fiinle-bana bam ba na je Wɛ yigǝ nɩ ba paarɩ jangwaanʋ tɩm baŋa nɩ tɩn laan ma kuni doonǝ ba cɔɔlɩ ba yuni tɩga nɩ ba zuli Wɛ, ¹⁷ yɩ ba wɩ:

«Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ,

nmʋ maŋɩ n wʋra mʋ pulim nɩ,

yɩ n daa ta wʋra maŋa maama.

Dɩ́ kɩ nmʋ le,

dɩ n laan na kwe n dam-fɔrɔ kʋm

n ma n te lʋgʋ baŋa tɩn.

¹⁸ Dwi-gɛ tiinǝ balʋ na daɩ nmʋ nɔɔna tɩn tiini ba jɩgɩ ban-zɔŋɔ dɩ nmʋ.

Kʋ daarɩ lele kʋntʋ nmʋ banɩ nan wʋ́ zaŋɩ dɩ ba.

Kʋ laan yi maŋa kalʋ nmʋ na wʋ́ di twa sarɩya tɩn,

yɩ nmʋ wʋ́ pa balʋ maama na sɛ nmʋ tɩn na pɛɛra.

Kʋ na yɩ nmʋ nijoŋnǝ bam dɩ balʋ maama na yɩ nmʋ nɔɔna yɩ ba kwarɩ n yɩrɩ dɩm tɩn,

kʋ na yɩ nɔn-kamunǝ naa nabwǝnǝ dɩ.

Kʋ nan na yɩ balʋ na cɔgɩ lʋgʋ baŋa tɩn,

maŋa yiǝ sɩ nmʋ laan cɔgɩ-ba dɩ.»

¹⁹ Ba na zuli Wɛ kʋntʋ ba ti tɩn, Wɛ di-kamunu kʋlʋ na wʋ DƖ sɔŋɔ nɩ tɩn ni laan ma pʋrɩ. Wɛ cullu tɩm na pʋpʋnɩ kandwa yɩra nɩ tɩ tiŋi daka kalʋ wʋnɩ tɩn ma naɩ jaja. Dʋa laan maa pɩpɩla, yɩ ka bagɩ ka wuurǝ. Tɩga ma sisiŋi, yɩ dʋ-kambana tiini ya tʋɩ zanzan.

12

Prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ na zǝli kaanɩ te tɩn

¹ Wo-kɩnkagɩlɩ laan ma nuŋi wɛyuu nɩ. Amʋ ma na kaanɩ o na mɛ wɩa o kukwǝri o tɩtɩ nɩ gɔrɔ te. Cana maa wʋ o napra kuri nɩ. Kʋ daarɩ o ma pu yipugǝ kalʋ na jɩgɩ calɩcwɩ fugǝ-sɩle tɩn o yuu nɩ. ² Kaanɩ wʋm yɩ ka-puǝ mʋ, yɩ o pugǝ kam vri sɩ o lʋ. Kʋ na cana tɩn, o ma kaasɩ bagɩ bagɩ.

³ Wo-kɩnkagɩlɩ dɩdoŋ daa ma nuŋi wɛyuu nɩ. Amʋ ma na prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ, kʋ yɩ nasʋŋʋ mʋ yɩ kʋ jɩgɩ yuni tɩrpɛ dɩ nyɩa fugǝ. Yipwi ma pu kʋ yuni tɩm maama baŋa nɩ. ⁴ Kʋ ma kwe kʋ nabili kʋ ma vaŋɩ calɩcwɩ sɩm pɔɔrɩm kuni bɩtɔ wʋnɩ kuri bɩdwɩ kʋ kwǝri wɛyuu nɩ kʋ dɩ tɩga nɩ. Kʋ ma ba kʋ zɩgɩ kaanɩ wʋlʋ na lagɩ o lʋ tɩn yigǝ nɩ, sɩ o na lʋgɩ bu wʋm, sɩ kʋ kwe kʋ di. ⁵ Kaanɩ wʋm ma lʋ o bu wʋm, o yɩ bǝkǝrǝ mʋ. Wʋntʋ mʋ wʋ́ ta te lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama dɩ o dam. Kaanɩ wʋm na lʋgɩ kʋntʋ tɩn, ba ma kwe bu wʋm ba ja vu Wɛ te, DƖ paarɩ yituŋu kʋm na wʋ mɛ tɩn. ⁶ Kaanɩ wʋm laan ma duri o vu kagʋa yuu, jǝgǝ kalʋ Wɛ na maŋɩ DƖ kwɛ sɩ DƖ pa-o tɩn. DƖ wʋ́ ta nii o baŋa nɩ je sɩm kʋntʋ nɩ da mʋrʋ dɩ biǝ yale dɩ fusɩrdʋ (1.260).

⁷ Jara dɛɛn ma tʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ. Wɛ malɛsɩ * dɩdɛɛrʋ wʋlʋ yɩrɩ na yɩ Misɛɛlɩ tɩn dɩdaanɩ o kwaga malɛsɩ tiinǝ bam mʋ dɩ jara dɩ prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm dɩ dɩ kwaga malɛsɩ tiinǝ bam. ⁸ Prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm ma wʋ wanɩ jara yam. Kʋ dɩ kʋ kwaga malɛsɩ tiinǝ bam ma daa wʋ nɛ jǝŋǝ je Wɛ-sɔŋɔ nɩ. ⁹ Ba ma zǝli-kʋ Wɛ-sɔŋɔ nɩ ba dʋlɩ ba yagɩ lʋgʋ baŋa nɩ, dɩ kʋ kwaga malɛsɩ tiinǝ bam maama. Prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm kʋntʋ mʋ yɩ bɩsankwɩa kalʋ na maŋɩ ka wʋra faŋa faŋa tɩn. Ka yɩrɩ nan mʋ yɩ ‹Vwa-nyɩna pɛ›, dɩ ‹Sʋtaanɩ *›, yɩ ka ganɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna maama.

¹⁰ Amʋ laan ma ni kwǝr-dɩa na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ ka wɩ: «Lele kʋntʋ dɩbam Tu Wɛ vrɩ DƖ nɔɔna sʋtaanɩ jɩŋa nɩ. Wɛ ma brɩ DƖ dam dɩ DƖ paarɩ dɩm na yɩ te tɩn. Krisi * wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn dɩ ma brɩ DƖ dam dɩm. Bɛŋwaanɩ wʋlʋ na yǝni o ŋɔɔnɩ o cɔgɩ dɩ́ ko-biǝ bam Wɛ yigǝ nɩ tɩn daa tǝrǝ. Wʋntʋ mʋ yǝni o zɩgɩ dɩ́ Tu Wɛ yigǝ nɩ o ŋɔɔnɩ o cɔgɩ ba yigǝ tɩtɩɩ dɩ wɩa maama. Ba laan nan dɩ-o ba yagɩ. ¹¹ Dɩ́ ko-biǝ bam nan wan-o Pǝlbu * wʋm jana kam nuŋim dɩm ŋwaanɩ, dɩ ba na brɩ Wɛ cɩga kam tɩn ŋwaanɩ mʋ. Ba ma sɛ sɩ ba kwe ba ŋwɩa ba ma lǝni tʋʋnɩ. ¹² Kʋntʋ, abam balʋ maama na zʋʋrɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn, á taá jɩgɩ wʋpolo. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ lʋgʋ baŋa dɩ kʋ na-fara bam, lɛɛrʋ wʋ́ ba abam baŋa, bɛŋwaanɩ vwa-nyɩna pɛ wʋm tu abam te, yɩ o tiini o jɩgɩ ban-zɔŋɔ lanyɩranɩ, bɛŋwaanɩ o ye nɩ o da yam gɛ fɩɩn mʋ.»

¹³ Prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm na lwarɩ nɩ ba zǝli-kʋ ba yagɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, kʋ ma pɛ kaanɩ wʋlʋ na lʋgɩ bǝkǝrǝ kam tɩn kwaga kʋ pu. ¹⁴ Ba ma kwe kaloŋ-zɔŋɔ vwana yale ba pa kaanɩ wʋm, sɩ o ma jaanɩ wɛɛnɩ o vu o yi kagʋa kam yuu, jǝgǝ kalʋ o na maŋɩ sɩ o taa wʋra tɩn. Dáanɩ mʋ Wɛ wʋ́ ta nii o baŋa nɩ bɩna yatɔ dɩ cicoro, sɩ prǝnyoŋo kʋm daa yɩ zaŋɩ kʋ ja-o. ¹⁵ Prǝnyoŋo kʋm ma twɩ na zanzan sɩ ba vu ba pɛ kaanɩ wʋm ba ja viiri, nɩ bugǝ na na duri te tɩn. ¹⁶ Tɩga kam ma zǝni kaanɩ wʋm, yɩ ka pʋrɩ ka ni ka nyɔ na balʋ maama prǝnyoŋo kʋm na twɩ tɩn. ¹⁷ Kʋ ma pa kʋ banɩ tiini dɩ zaŋɩ dɩ kaanɩ wʋm. Kʋ laan ma vu sɩ kʋ kɩ jara dɩ kaanɩ wʋm dwi tiinǝ balʋ na daarɩ tɩn. Bantʋ mʋ yɩ balʋ na sɛ Wɛ niǝ yam yɩ ba brɩ nɩ ba tɔgɩ Zezi cɩga kam tɩn. ¹⁸ Prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm laan ma vu dɩ zɩgɩ na-fara bam ni nɩ.

13

Varɩm wʋlʋ na nuŋi na-fara wʋnɩ tɩn

¹ Amʋ daa ma na varɩm wʋdoŋ o na nuŋi na-fara wʋnɩ. O jɩgɩ nyɩa fugǝ dɩ yuni tɩrpɛ mʋ. O nyɩa yam maama baŋa maa jɩgɩ yipwi. Ba ma pʋpʋnɩ yɩra yalʋ na twɩ Wɛ tɩn o yuni tɩm yɩra nɩ. ² Amʋ na nɛ varɩm wʋm tɩn, o nyɩ dɩ gweeru mʋ. O nɛ maa nyɩ dɩ faa nɛ, yɩ o ni nyɩ dɩ nyoŋo ni. Prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm laan ma kwe kʋ paarɩ dɩm dɩ kʋ dam-fɔrɔ kʋm kʋ kɩ varɩm wʋm kʋntʋ jɩŋa nɩ. ³ O yuu kʋm dɩdʋa maa tiini kʋ pogili nɩ o ya lagɩ o tɩ mʋ te, yɩ kʋ laan ba kʋ je. Kʋ maa sʋ nabiinǝ maama, yɩ ba tɔgɩ varɩm wʋm kʋntʋ kwaga. ⁴ Nɔɔna maama maa kuni doonǝ ba zuli prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm, dɩ kʋ na kwe kʋ dam dɩm kʋ pa varɩm wʋm kʋntʋ tɩn. Ba ma daarɩ ba zuli varɩm wʋm dɩ, yɩ ba tɛ ba wɩ: «Nɔɔnʋ tǝrǝ o na maɩ dɩ varɩm wʋm. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan bá wanɩ o kɩ jara dɩd-o.»

⁵ Ba ma pa varɩm wʋm cwǝŋǝ sɩ o ŋɔɔnɩ kamunni o pa o tɩtɩ, yɩ o daarɩ o twɩ Wɛ yɩrɩ. O ma joŋi dam sɩ kʋ vu kʋ yi canɩ fiinna-sɩle (42). ⁶ O ma puli o ŋɔɔnɩ o gooni Wɛ, yɩ o twɩ Wɛ yɩrɩ dɩ DƖ sɔŋɔ kʋm, kʋ wǝli dɩ balʋ na zʋʋrɩ DƖ sɔŋɔ kʋm nɩ tɩn. ⁷ Varɩm wʋm ma kwǝri o joŋi dam sɩ o kɩ jara dɩ Wɛ nɔɔna bam, sɩ o wanɩ-ba. O ma joŋi dam sɩ o taa te lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama, dɩ tɩɩnɩ dwi maama tiinǝ, dɩ taana dwi maama tiinǝ, dɩ je tǝri tǝri maama tiinǝ. ⁸ Nɔɔna balʋ maama na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn wʋ́ ta zuli varɩm wʋm kʋntʋ, kʋ na daɩ balʋ yɩra na pʋpʋnɩ ya tiŋi ŋwɩa tɔnɔ kʋm wʋnɩ maŋa kam lʋgʋ baŋa daa ta na tǝrǝ tɩn yɩranɩ má mʋ bá zul-o. Kʋ nan yɩ Pǝlbu * wʋm ba na gʋ tɩn mʋ te tɔnɔ kʋm kʋntʋ.

⁹ Nan pʋrɩ-na á zwa sɩ á cǝgi amʋ taanɩ dɩm: ¹⁰ Wʋlʋ maama na tu sɩ o dʋna ja-o ba kɩ ba na lagɩ te tɩn, baá ja kʋntʋ tu mʋ, o bá lu. Wʋlʋ maama dɩ nan na tu sɩ ba ma sʋ-zɔɔ ba gʋ-o tɩn, baá ma-kʋ mʋ ba ma gʋ-o, o bá wanɩ o lu. Kʋntʋ ŋwaanɩ Wɛ nɔɔna bam maŋɩ sɩ ba ta vɔ pu-dɩa mʋ, sɩ ba daarɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ.

Varɩm wʋlʋ na nuŋi tɩga nɩ tɩn

¹¹ Amʋ laan ma na varɩm wʋdoŋ o na nuŋi tɩga nɩ. O jɩgɩ nyɩa yale mʋ nɩ pibala nyɩa na yɩ te tɩn. O maa ŋɔɔnɩ nɩ prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm na ŋɔɔnɩ te tɩn. ¹² Dayigǝ varɩm wʋm ma pa-o wʋm dam-fɔrɔ kʋm sɩ o ma tʋŋɩ, yɩ o daarɩ o zɩgɩ o nii-o. O ma ma-dɩ o fɩn balʋ maama na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn o pa ba zuli dayigǝ varɩm wʋlʋ yuu kʋm ya na pogili yɩ kʋ laan je tɩn. ¹³ Varɩm bɩle tu wʋm kʋntʋ ma tiini o kɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ na dana tɩn. O ma pa mini nuŋi wɛyuu nɩ dɩ ba tɩga baŋa, yɩ nɔɔna maama na-dɩ. ¹⁴ O na nɛ cwǝŋǝ sɩ o kɩ wo-kɩnkagɩla yantʋ doŋ dayigǝ varɩm wʋm yigǝ nɩ tɩn, kʋ ma pa o wanɩ o ganɩ nɔɔna balʋ na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn. O ma ta-ba sɩ ba mɔ kamɔgɔ, sɩ kʋ taa nyɩ dɩ dayigǝ varɩm wʋlʋ ba na mɛ sʋ-lɔŋɔ ba zagɩ o yuu ba pogili yɩ o ta ŋwɩ tɩn. ¹⁵ O ma daarɩ o na cwǝŋǝ sɩ o kɩ siun kamɔgɔ kʋm kʋntʋ wʋnɩ, sɩ kʋ taa ŋwɩ. O na kɩ kʋntʋ tɩn, kamɔgɔ kʋm maa waɩ kʋ ŋɔɔna, yɩ kʋ jɩgɩ dam sɩ kʋ pa balʋ maama na vɩn sɩ ba zuli-kʋ tɩn tɩ. ¹⁶ O ma pa nɔɔna maama kɩ nyɩnyʋgʋ ba jazɩna nɩ naa ba trǝ nɩ, kʋ na yɩ nabwǝnǝ dɩ nɔn-kamunǝ, naa nadunǝ dɩ yinigǝ tiinǝ, kʋ wǝli dɩ gambɛ dɩ balʋ na te ba tɩtɩ tɩn dɩ. ¹⁷ Nɔɔnʋ na ba jɩgɩ nyɩnyʋgʋ kʋm kʋntʋ, o bá wanɩ o yǝgi woŋo naa o kwe woŋo o yǝgi. Nyɩnyʋgʋ kʋm kʋntʋ nan mʋ brɩ varɩm wʋm yɩrɩ dɩm, naa nimoro kʋlʋ na brɩ o yɩrɩ dɩm tɩn.

¹⁸ Yo seeni kʋ maŋɩ sɩ n ta n jɩgɩ swan mʋ. Wʋlʋ na bʋŋɩ lanyɩranɩ tɩn, oó wanɩ o lwarɩ varɩm wʋm nimoro kʋm kuri na yɩ te tɩn. Nimoro kʋm brɩ nabiinu yɩrɩ mʋ. Kʋ nan yɩ biǝ yardʋ dɩ fusɩrdʋ bardʋ mʋ (666).

14

Pǝlbu wʋm dɩ o nɔɔna bam

¹ Amʋ laan ma nii a na Pǝlbu * wʋm o na zɩgɩ Siyɔn * piu kʋm yuu nɩ. Nɔɔna mʋrrʋ bi dɩ fiinna-tɩna tɩm (144.000) maa tɔgɩ ba wʋ o tee nɩ, yɩ Pǝlbu wʋm yɩrɩ dɩm dɩ o ko yɩrɩ pʋpʋnɩ ba trǝ nɩ. ² A ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ. Ka maa dwana nɩnɛɛnɩ na-fara na wuurǝ yɩ dʋa bagɩ te tɩn, yɩ ka nyɩ dɩ kwan-magɩna na magɩ ba kwaanʋ te tɩn. ³ Nɔn-kɔgɔ kʋm maa zɩgɩ kʋ yɔɔrɩ Wɛ paarɩ jangɔŋɔ kʋm dɩ wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn dɩ nakwa bam. Ba maa leeni lǝŋ-dʋŋa kalʋ nɔɔn-nɔɔnʋ na bá wanɩ o zaasɩ-ka tɩn, kʋ na daɩ nɔɔna mʋrrʋ bi dɩ fiinna-tɩna tɩm yɩranɩ (144.000). Bantʋ mʋ yɩ balʋ Zezi na ŋwɩ ba lwarɩm jɩnɩ lʋgʋ baŋa nabiinǝ maama wʋnɩ tɩn. ⁴ Bantʋ nan mʋ cɩgɩ ba tɩtɩ dɩ wo-digiru kǝm, yɩ ba wʋ kɩ boorim. Bantʋ yǝni ba tɔgɩ Pǝlbu wʋm kwaga mʋ ba ve je sɩlʋ maama o na wʋ́ vu tɩn. Zezi mʋ ŋwɩ ba lwarɩm jɩnɩ nabiinǝ maama wʋnɩ, sɩ bantʋ da yigǝ ba ji Wɛ nɔɔna dɩ Pǝlbu wʋm dɩ nɔɔna. ⁵ Bantʋ nan wʋ fɔgɩ ba fɔ vwan. Ba ba jɩgɩ tusim.

Wɛ malɛsɩ sɩtɔ na tagɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn

⁶ Amʋ laan ma na malɛka * kadoŋ ka na jaanɩ wɛyuu nɩ. Ka maa jɩgɩ Wɛ kwǝr-ywǝŋǝ kalʋ na ba lɩɩrɩ maŋa dɩ maŋa tɩn ka tɔɔlɩ ka brɩ balʋ na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn,

kʋ na yɩ je tǝri tǝri wʋnɩ,

dɩ nabiinǝ dwi maama,

dɩ taana dwi maama tiinǝ,

dɩ tɩɩnɩ dwi maama tiinǝ.

⁷ Ka maa ŋɔɔnɩ dɩ kwǝr-dɩa ka wɩ: «Kwarɩ-na Wɛ, sɩ á daarɩ á taá pa-DƖ zulǝ, bɛŋwaanɩ maŋa kam yiǝ sɩ DƖ di nabiinǝ sarɩya. Nan kuni-na doonǝ á zuli Wɛ dɩlʋ na kɩ wɛyuu dɩ tɩga baŋa dɩ na-fara dɩdaanɩ buli tɩn.»

⁸ Malɛka kadoŋ ma saŋɩ ka kwaga, yɩ ka tɛ ka wɩ: «Tʋ-kamunu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Babilɔnɩ * tɩn tʋa. Kʋ tʋ kʋ ti. Kʋntʋ dɛɛn mʋ yǝni kʋ pa nabiinǝ dwi maama tɔgɩ ba kɩ kʋ boorim kikiǝ yam, nɩ ba na nyɔgɩ sa-dɛɛra ba su te tɩn.»

⁹ Malɛka kalʋ na kɩ sɩtɔ tɩn dɩ daa ma saŋɩ, yɩ ka tɛ dɩ kwǝr-dɩa ka wɩ: «Nɔɔna balʋ maama na zuli varɩm wʋm dɩ o kamɔgɔ kʋm yɩ ba daarɩ ba jɩgɩ o nyɩnyʋgʋ kʋm ba trǝ nɩ naa ba jɩŋa nɩ tɩn, ¹⁰ Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm wʋ́ ba bantʋ baŋa, nɩnɛɛnɩ ba logi sa-dɛɛra balʋ na wʋ pugi tɩn mʋ ba su zʋŋa ba pa ba nyɔ ba su te. Balʋ maama na sɛ varɩm wʋm kʋntʋ tɩn, mini dɩ ciribi mʋ wʋ́ di-ba kʋ pa ba na cam zanzan. Baá yaarɩ kʋntʋ Wɛ malɛsɩ sɩm yigǝ nɩ dɩ Pǝlbu * wʋm yigǝ nɩ mʋ. ¹¹ Mini dɩm wʋ́ ta di-ba yɩ kʋ paɩ nyʋa zaŋɩ taan, baá yaarɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. Balʋ maama na zuli varɩm wʋm dɩ o kamɔgɔ kʋm tɩn, dɩ balʋ maama na jɩgɩ nyɩnyʋgʋ kʋlʋ na brɩ o yɩrɩ dɩm tɩn, ba bá na siun wɩa dɩ tɩtɩɩ maama.»

¹² Kʋntʋ ŋwaanɩ balʋ maama na yɩ Wɛ nɔɔna yɩ ba sɛ DƖ niǝ yam yɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn maŋɩ sɩ ba zɩgɩ dɩ pu-dɩa mʋ.

¹³ Amʋ laan ma ni kwǝrǝ na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ ka wɩ: «Nan pʋpʋnɩ tɩntʋ: Kʋ na zɩgɩ zɩm sɩ kʋ taa ve tɩn, balʋ na sɛ dɩ́ Yuutu wʋm yɩ ba ba ba tɩ tɩn wʋ́ ta jɩgɩ yu-yoŋo.»

Wɛ Joro * kʋm ma lǝri kʋ wɩ: «Kʋ yɩ cɩga mʋ. Bantʋ wʋ́ sin dɩ ba tɩtʋŋ-cɛɛra yam, bɛŋwaanɩ ba kǝm-laarʋ mʋ wʋ́ ta tɔgɩ-ba.»

Wɛ sarɩya maŋa kam na yɩ te tɩn

¹⁴ Amʋ laan ma nii a na kunkoŋo kʋ yɩ napoŋo, yɩ wʋlʋ na nyɩ dɩ nabiin-bu tɩn je kʋ baŋa nɩ. Sǝbu-sɩŋa yipugǝ ma pu o yuu nɩ, yɩ o daarɩ o ze sʋkɔrɔ kʋlʋ na jɩgɩ ni tɩn. ¹⁵ Malɛka * kadoŋ daa ma nuŋi Wɛ di-kamunu kʋm wʋnɩ. Ka tɔɔlɩ baŋa baŋa ka ta dɩ wʋlʋ na je kunkoŋo kʋm baŋa nɩ tɩn ka wɩ: «Lʋgʋ baŋa faa kʋm laan bɩgɩ kʋ ti. Ma n sʋkɔrɔ kʋm n ma n gwe faa kʋm, sɩ kʋ maŋa kam yiǝ.» ¹⁶ Wʋlʋ na je kunkoŋo kʋm baŋa nɩ tɩn laan ma vuvugi o sʋkɔrɔ kʋm lʋgʋ baŋa nɩ o ma gwe faa kʋm.

¹⁷ Amʋ daa ma na malɛka kadoŋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ di-kamunu kʋm wʋnɩ, yɩ ka dɩ jɩgɩ sʋkɔrɔ kʋlʋ na jɩgɩ ni tɩn. ¹⁸ Malɛka kalʋ dɩ na nii mini baŋa nɩ tɩn ma nuŋi Wɛ kaanɩm bimbim dɩm nɩ, ka tɔɔlɩ dɩ kwǝr-dɩa ka ta dɩ malɛka kalʋ na ze sʋkɔrɔ kʋm tɩn ka wɩ: «Ma n sʋkɔrɔ kʋm n ma n gwǝri tiu-biǝ balʋ ba na maa kɩ sana tɩn, sɩ lʋgʋ baŋa tiu-biǝ bam kʋntʋ laan bɩgɩ ba ti.»

¹⁹ Malɛka kam laan ma ma ka sʋkɔrɔ kʋm ka ba maa gwǝri lʋgʋ baŋa tiu-biǝ bam. Ka ma kwe-ba ka dɩ kazɔ-zɔŋɔ wʋnɩ sɩ ka tɛ, sɩ kʋ brɩ Wɛ ban-zɔŋɔ na wʋ́ ba nabiinǝ baŋa te tɩn. ²⁰ Kazɔgɔ kʋm zɩgɩ tɩʋ kʋm daa nɩ mʋ. Ba maa tɛ tiu-biǝ bam kʋ wʋnɩ sɩ ba nyʋa kam taa nuŋǝ. Ba nyʋa kam kʋntʋ yɩ jana mʋ. Jana kam ma nuŋi ka pɛɛlɩ tɩga ka duri ka vu nɩnɛɛnɩ kilomɛtra biǝ-yatɔ (300), yɩ ka na luunǝ te tɩn, sisǝŋǝ na zɩga ka wʋnɩ, ka yuu yɩranɩ mʋ wʋ́ ta naɩ pooni nɩ.

15

Malɛsɩ sɩrpɛ na jaanɩ yaara dwi tǝri tǝri sɩ ba lʋgʋ baŋa te tɩn

¹ Amʋ laan ma na wo-kɩnkagɩlɩ dɩdoŋ wɛyuu nɩ, dɩ na tiini dɩ dana yɩ dɩ ba jɩgɩ doŋ. A ma na Wɛ malɛsɩ * sɩrpɛ, sɩ dɩdʋa dɩdʋa jɩgɩ yaara dwi tǝri tǝri mʋ, sɩ sɩ pa ya ja nɔɔna. Yaara yarpɛ yam kʋntʋ mʋ lagɩ ya ma kweeli, bɛŋwaanɩ yantʋ na kɩ ya ti, Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm laan wʋ́ ti. ² Amʋ ma daarɩ a na woŋo kʋ na nyɩ dɩ nɩnɩʋ. Kʋ maa nyɩɩna nɩ niu na nyɩɩnɩ te tɩn, yɩ kʋ nyɩ nɩ kʋ gwaanɩ dɩ mini mʋ te. Amʋ ta ma na balʋ na wanɩ varɩm wʋm dɩ o kamɔgɔ kʋm kʋ wǝli dɩ o yɩrɩ dɩm nimoro kʋm dam dɩm tɩn. Ba zɩgɩ nɩnɩʋ kʋlʋ na nyɩɩna lanyɩranɩ tɩn ni nɩ, yɩ ba ze kwaanʋ tɩlʋ Wɛ na pɛ-ba tɩn. ³ Ba maa leeni lǝŋǝ kalʋ na yɩ Wɛ tɩntʋŋnʋ Moyisi * lǝŋǝ dɩ Pǝlbu * wʋm lǝŋǝ tɩn. Ba ma leeni ba zuli Wɛ ba wɩ:

«Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ,

nmʋ tɩtʋŋa yam tiini ya yɩ tɩtʋŋ-kamunǝ,

ya ba jɩgɩ doŋ.

Lʋgʋ maama Pɛ,

nmʋ cwe sɩm yɔɔrɩ lanyɩranɩ,

sɩ tɔgɩ cɩga.

⁴ Yuutu Baŋa-Wɛ,

nɔɔn-nɔɔnʋ tǝrǝ o na bá kwarɩ nmʋ.

Nɔɔna maama nan wʋ́ ta zuli nmʋ yɩrɩ dɩm.

Nmʋ yɩranɩ mʋ yɩ wʋ-poŋo tu cɩga cɩga.

Lʋgʋ baŋa dwi maama tiinǝ wʋ́ ba ba kuni doonǝ nmʋ yigǝ nɩ ba zuli-m,

bɛŋwaanɩ nɔɔna maama wʋ́ na nmʋ tɩtʋŋa yam na jɩgɩ cɩga te tɩn.»

⁵ Kʋntʋ kwaga nɩ amʋ ma na Wɛ-sɔŋɔ digǝ kam ni na pʋrɩ, yɩ ka yigǝ digǝ kam ni dɩ pʋrɩ. ⁶ Wɛ malɛsɩ sɩrpɛ sɩm sɩ na jɩgɩ yaara dwi tǝri tǝri kuni bɩrpɛ tɩn ma nuŋi digǝ kam wʋnɩ. Sɩ ma zʋ gwar-pwǝǝnu tɩlʋ na tiini tɩ nyɩɩnɩ tɩn, yɩ sɩ daarɩ sɩ vɔ sǝbu-sɩŋa kili sɩ nyɔɔna nɩ. ⁷ Wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn dɩdʋ laan ma zaŋɩ kʋ kwe sǝbu-sɩŋa zwɩ sɩrpɛ kʋ pa malɛsɩ sɩrpɛ sɩm. Zwɩ sɩm kʋntʋ nan mʋ su dɩ Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm. Dɩntʋ nan mʋ jɩgɩ ŋwɩa sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn. ⁸ Wɛ dam dɩm dɩ DƖ paarɩ-zulǝ yam ma pa nyʋa nuŋi ka su DƖ digǝ kam ni maama. Nyʋa kam ma pa nɔɔn-nɔɔnʋ warɩ digǝ kam wʋ o zʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kam malɛsɩ sɩrpɛ sɩm na wʋ́ pa yaara kuni bɩrpɛ kʋm na wʋ́ ba kʋ kɩ kʋ ti tɩn.

16

Baŋa-Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm na wʋ́ ba te tɩn

¹ Amʋ laan ma ni kwǝr-dɩa na ŋɔɔnɩ baŋa baŋa Wɛ digǝ kam wʋnɩ ka ta dɩ Wɛ malɛsɩ * sɩrpɛ sɩm ka wɩ: «Kwe-na zwɩ sɩrpɛ sɩlʋ Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm na wʋ sɩ wʋnɩ tɩn á ja vu á lo á yagɩ lʋgʋ baŋa nɩ.»

² Dayigǝ malɛka kam ma kwe ka zʋŋa kam ka ja vu ka lo ka yagɩ lʋgʋ baŋa nɩ. Ka na logi kʋntʋ tɩn, ŋwan-cɛɛra ma ja balʋ na jɩgɩ varɩm wʋm nyɩnyʋgʋ kʋm yɩ ba zuli o kamɔgɔ kʋm tɩn.

³ Malɛka kalʋ na saŋɩ tɩn ma lo ka zʋŋa kam ka yagɩ na-fara bam wʋnɩ. Na bam ma ji nɩ tʋ jana na yɩ te tɩn. Woŋo kʋlʋ maama na zʋʋrɩ na-fara bam wʋnɩ tɩn ma tɩ.

⁴ Malɛsɩ sɩtɔ tu wʋm ma lo o zʋŋa kam o yagɩ bu-tʋlɩ sɩm wʋnɩ dɩ buli sɩm dɩ wʋnɩ. Na bam ma ji jana. ⁵ Amʋ ma ni Wɛ malɛka kalʋ na nii bwi sɩm baŋa nɩ tɩn na wɩ:

«Wʋ-poŋo Tu Baŋa-Wɛ,

nmʋ maŋɩ n wʋra pulim nɩ mʋ,

yɩ n daa n ta wʋra maŋa maama,

nmʋ kɩ cɩga dɩ n na vaŋɩ ba zwa te tɩn.

⁶ Bɛŋwaanɩ bantʋ mʋ gʋ n nɔɔna bam dɩ n nijoŋnǝ bam ba pa ba jana nuŋi.

Kʋntʋ mʋ nmʋ laan pɛ na ji jana sɩ ba dɩ nyɔ.

Mʋ kʋlʋ na maŋɩ dɩ ba kǝm dɩm tɩn.»

⁷ Amʋ ma daarɩ a ni kwǝrǝ kadoŋ na ŋɔɔnɩ Wɛ kaanɩm bimbim dɩm tee nɩ ka wɩ:

«Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ,

nmʋ sarɩya yam yɔɔrɩ lanyɩranɩ,

yɩ ya tɔgɩ cɩga mʋ.»

⁸ Malɛka kalʋ na kɩ sɩna tɩn ma kwe ka zʋŋa kam ka lo ka yagɩ wɩa kam yɩra nɩ. Wɩa kam ma joŋi dam sɩ ka pa ka wulim dɩm baanɩ nɔɔna. ⁹ Ka wulim dɩm na tiini dɩ baanɩ nɔɔna bam kʋntʋ tɩn, ba ma ŋɔɔnɩ ba twɩ Wɛ yɩrɩ dɩ DƖ na pɛ yaara yam kʋntʋ ja-ba tɩn. Ba nan wʋ lǝni ba wʋ dɩ ba kikiǝ yam sɩ ba daarɩ ba zuli Wɛ.

¹⁰ Malɛka kalʋ na kɩ sɩnu tɩn ma lo ka zʋŋa kam varɩm wʋm paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ. Lim ma ba dɩ li varɩm wʋm paarɩ dɩm jǝgǝ kam maama. Nɔɔna ma dʋnɩ ba yǝlǝ dɩ ba yaara yam. ¹¹ Ba ma ŋɔɔnɩ ba twɩ Baŋa-Wɛ ba yɩra ŋwana yam dɩ ba yaara yam ŋwaanɩ. Ba nan daa ta wʋ lǝni ba wʋ dɩ ba kikiǝ yam.

¹² Malɛka kalʋ na kɩ sɩrdʋ tɩn ma lo ka zʋŋa kam ka yagɩ bu-zaŋa kalʋ yɩrɩ na yɩ Efratɩ tɩn wʋnɩ. Ka na bam ma wɩ, yɩ kʋ daarɩ cwǝŋǝ kʋ pa pwa balʋ na nuŋi wa-puli jǝgǝ nɩ tɩn sɩ ba wanɩ ba bɛ. ¹³ Amʋ ma daarɩ a na ciciribiǝ batɔ, ba nyɩ dɩ yoorǝ te. Ba dɩdʋa ma nuŋi prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm ni nɩ. Wʋdoŋ dɩ ma nuŋi varɩm wʋm ni nɩ, yɩ dɩdʋa kam dɩ nuŋi varɩm wʋlʋ na pa o yɩ Wɛ nijoŋnu yɩ o yagɩ o daɩ tɩn ni nɩ. ¹⁴ Ciciribiǝ bam kʋntʋ yɩ sʋtaanɩ * nɔɔna mʋ yɩ ba waɩ ba kɩ wo-kɩnkagɩla. Ba ma zaŋɩ ba vu lʋgʋ baŋa pwa bam maama te, sɩ ba maama la daanɩ ba ti ba yigǝ ba kɩ jara dɩ Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ DƖ dɛ kamunu kʋm dɛ nɩ.

¹⁵ Amʋ laan ma ni Zezi na ŋɔɔnɩ o wɩ: «Cǝgi-na. A lagɩ a ba nɩ ŋwɩɩnʋ na darɩ o ba te tɩn mʋ. Wʋlʋ na fɔgɩ o cɩ o tɩtɩ tɩn wʋ́ ta jɩgɩ yu-yoŋo. Wʋlʋ na zʋ o gwaarʋ yɩ o yɩrɩ tɩn, amʋ na tuǝ, cavɩɩra bá ja-o nɔɔna yigǝ nɩ o na bá ta yɩ kalambolo tɩn ŋwaanɩ.»

¹⁶ Ciciribiǝ batɔ bam ma pa lʋgʋ baŋa pwa bam la daanɩ jǝgǝ kadoŋ nɩ. Ba maa bǝ jǝgǝ kam kʋntʋ dɩ Zwifǝ tiinǝ taanɩ ba wɩ, ‹Amagɩdɔn›.

¹⁷ Malɛka kalʋ na kɩ sɩrpɛ tɩn laan ma lo ka zʋŋa kam viu wʋnɩ. Kwǝr-dɩa laan ma ŋɔɔnɩ Wɛ digǝ kam paarɩ jangɔŋɔ kʋm jǝgǝ kam nɩ ka wɩ: «Kʋ kɩ kʋ ti.» ¹⁸ Ka na tagɩ kʋntʋ tɩn, dʋa maa pɩpɩlɩ ka bagɩ ka wuurǝ. Sɔɔ ma tiini kʋ gaalɩ, yɩ tɩga kam dɩ sisiŋǝ. Tɩga kam na tiini ka sisiŋi te tɩn ba jɩgɩ doŋ. Kʋ na puli maŋa kalʋ Wɛ na kɩ nabiinǝ tɩn, tɩga ta maŋɩ ka wʋ sisiŋi kʋntʋ doŋ. ¹⁹ Tʋ-kamunu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Babilɔnɩ * tɩn ma yarɩ kuni bɩtɔ kʋ cɔgɩ. Lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ tɩɩnɩ dɩm maama ma cɔgɩ. Wɛ ma wʋ swe tʋ-kamunu Babilɔnɩ ni nɩ yɩ DƖ waarɩ-kʋ. DƖ ban-zɔŋɔ kʋm ma tiini kʋ ba tɩʋ kʋm baŋa, nɩnɛɛnɩ DƖ logi sa-dɛɛra mʋ DƖ su zʋŋa DƖ pa kʋ nyɔ kʋ su te. ²⁰ Tɩga kalʋ maama na wʋ na-fara tɩtarɩ nɩ tɩn ma fɔɔrɩ ka tigǝ je nɩ, yɩ pweeru tɩm dɩ je, ba daa ba na-tɩ. ²¹ Dʋ-kamban-kamunǝ na duunǝ nɩ luuru te tɩn maa nuŋi wɛyuu nɩ ya tʋɩ nɔɔna baŋa nɩ. Nɔɔna bam ma ŋɔɔnɩ ba twɩ Wɛ, dʋ-kambana yam na pɛ ba na yaara zanzan tɩn ŋwaanɩ.

17

Ka-boro na dɔgɩ varɩm te tɩn

¹ Malɛsɩ * sɩrpɛ sɩlʋ na jɩgɩ zwɩ sɩrpɛ sɩm tɩn dɩdʋa ma ba ka ta dɩ amʋ ka wɩ: «Ba, sɩ a brɩ-m Wɛ na lagɩ DƖ pa ka-bor-zɔŋɔ kʋm na cam te. Ka-boro kʋm kʋntʋ mʋ maa brɩ tɩʋ kʋlʋ na lɔgɩ bwi zanzan ni nɩ tɩn. ² Lʋgʋ baŋa pwa bam yǝni ba kɩ boorim dɩ kʋntʋ mʋ. Balʋ na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn maa tiini ba kɩ boorim dɩ kʋ, nɩ nɔɔnʋ na nyɔgɩ sana o bugi te tɩn.»

³ Wɛ Joro * kʋm ma ba amʋ te dɩ dam, Wɛ malɛka kam ma ja-nɩ ka vu kagʋa yuu. Je sɩm kʋntʋ nɩ mʋ amʋ nɛ kaanɩ o dɔgɩ varɩm na yɩ nasʋŋʋ cwɛn cwɛn tɩn baŋa nɩ, yɩ yɩra yalʋ na twɩ Wɛ tɩn pʋpʋnɩ varɩm wʋm yɩra nɩ. O maa jɩgɩ yuni tɩrpɛ dɩ nyɩa fugǝ. ⁴ Kaanɩ wʋm ma zʋ gwaarʋ tɩlʋ na yɩ nasʋn-pupweeru dɩ nasʋnnʋ cwɛn cwɛn tɩn. O yɩra maa jɩgɩ wǝǝnu zanzan tɩ na nyɩɩna, tɩ yɩ sǝbu-sɩŋa dɩ kandwa-ŋʋna mʋ. O ma ze sǝbu-sɩŋa zʋŋa, yɩ ka ni su dɩ wo-zɔɔna yalʋ na brɩ o boorim kikiǝ yam. ⁵ Ba ma pʋpʋnɩ yɩrɩ dɩlʋ kuri na ba lwarɩ jaja tɩn o tri nɩ, yɩ dɩ wɩ:

«Babilɔnɩ * kʋlʋ na yɩ tʋ-kamunu tɩn

mʋ yɩ ka-bwǝǝru maama nu,

dɩ lʋgʋ baŋa wo-zɔɔna maama nu.»

⁶ Amʋ nɛ nɩ kaanɩ wʋm nyɔgɩ Wɛ nɔɔna balʋ ba na gʋ Zezi cɩga kam ŋwaanɩ tɩn jana mʋ o su, nɩ o nyɔgɩ sana mʋ o bugi te.

Amʋ na nɛ-o kʋntʋ tɩn, kʋ ma tiini kʋ sʋ-nɩ. ⁷ Malɛka kam ma bwe-nɩ ka wɩ: «Kʋ sʋ nmʋ sɩ bɛɛ mʋ? Kʋ na yɩ varɩm wʋlʋ na jɩgɩ yuni tɩrpɛ tɩm dɩ nyɩa fugǝ kam tɩn, dɩ kaanɩ wʋlʋ na dɔgɩ o baŋa nɩ tɩn, amʋ wʋ́ pa n lwarɩ ba kuri na yɩ te tɩn. ⁸ Varɩm wʋlʋ nmʋ na nɛ tɩn ya ŋwɩ mʋ, o nan daa tǝrǝ. Kʋ daarɩ sɩ o nuŋi goŋ-canluŋu kʋm wʋnɩ mʋ, sɩ o laan vu o cɔgɩm jǝgǝ. Kʋ na yɩ balʋ na zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ yɩ ba yɩra maŋɩ ya wʋ pʋpʋnɩ ya tiŋi Wɛ ŋwɩa tɔnɔ kʋm wʋnɩ maŋa kam lʋgʋ baŋa ta na tǝrǝ tɩn, ba na nɛ varɩm wʋm, kʋʋ́ sʋ ba maama. Bɛŋwaanɩ o dɛɛn ya ŋwɩ mʋ, o nan daa tǝrǝ. O nan wʋ́ joori o ba o nuŋi nabiinǝ yigǝ nɩ.

⁹ Nmʋ nan maŋɩ sɩ n ta n jɩgɩ wʋbʋŋa mʋ dɩ swan, sɩ n wanɩ n lwarɩ wǝǝnu tɩntʋ kuri. Varɩm wʋm yuni tɩrpɛ tɩm brɩ pweeru tɩrpɛ mʋ. Tɩntʋ mʋ yɩ pweeru tɩlʋ kaanɩ wʋm na je tɩ baŋa nɩ tɩn. Yuni tɩrpɛ tɩm dɩ brɩ pwa barpɛ woŋo mʋ. ¹⁰ Pwa bam kʋntʋ banu maŋɩ ba tʋ mʋ. Ba dɩdʋa mʋ wʋra lele. Wʋlʋ na kweeli tɩn ta wʋ tu. O na tuǝ, o paarɩ dɩm bá daanɩ zanzan. ¹¹ Varɩm wʋlʋ ya na ŋwɩ yɩ o laan daa tǝrǝ tɩn brɩ pɛ wʋlʋ na kɩ ba wʋnɩ nana tɩn mʋ. Wʋntʋ yɩ pwa barpɛ balʋ na dɛ yigǝ tɩn wʋ nɔɔnʋ mʋ. O nan na tuǝ, o dɩ laan wʋ́ vu o cɔgɩm jǝgǝ.

¹² Nyɩa fugǝ yalʋ nmʋ na nɛ tɩn brɩ pwa fugǝ mʋ. Pwa bam kʋntʋ ta wʋ joŋi ba paarɩ dɩm. Ba nan wʋ́ ba ba joŋi dam, sɩ ba tɔgɩ dɩ varɩm wʋm ba taa te nɔɔna sɩ kʋ maŋɩ dɩ maŋa fɩnfɩɩn yɩranɩ. ¹³ Pwa fugǝ kam maama jɩgɩ wʋbʋŋɩ dɩdʋa mʋ. Ba ma wʋ́ kwe ba dam maama ba kɩ varɩm wʋm jɩŋa nɩ. ¹⁴ Ba ma wʋ́ kɩ jara dɩ Pǝlbu * wʋm. Pǝlbu wʋm nan wʋ́ wanɩ-ba, o na yɩ wʋlʋ na yɩ yum tiinǝ maama Yuutu dɩ pwa maama Pɛ tɩn ŋwaanɩ. Balʋ na tɔgɩ dɩ wʋntʋ yɩ ba wanɩ jara yam tɩn mʋ yɩ balʋ o na maŋɩ o kuri sɩ ba taa yɩ o nɔɔna tɩn. Bantʋ mʋ tɔg-o dɩ cɩga.»

¹⁵ Malɛka kam daa ma ta dɩ amʋ ka wɩ: «Kʋ na yɩ bwi sɩlʋ nmʋ na nɛ yɩ ka-boro kʋm je da tɩn, sɩ brɩ lʋgʋ baŋa tɩɩnɩ dwi maama dɩ dɩ nɔn-biǝ bam maama, ba na zʋʋrɩ je dwi tǝri tǝri yɩ ba ŋɔɔnɩ taana dwi tǝri tǝri tɩn mʋ. ¹⁶ Nyɩa fugǝ yalʋ nmʋ na nɛ tɩn dɩ varɩm wʋm tɩtɩ wʋ́ ta culi ka-boro kʋm. Ba nan wʋ́ vrɩ o wǝǝnu tɩm maama o tee nɩ ba daar-o kalambolo, yɩ ba di o ya-nwana yam, ba daarɩ ba zwɛ-o dɩ mini. ¹⁷ Baá cɔg-o, bɛŋwaanɩ Wɛ maŋɩ DƖ pa ba wʋbʋŋa yɩ kʋntʋ mʋ. Kʋ yɩ Wɛ mʋ lagɩ sɩ ba kɩ ni-dɩdwɩ ba kɩ ba dam maama varɩm wʋm jɩŋa nɩ. Kʋ jɩgɩ sɩ kʋ taa yɩ kʋntʋ mʋ, sɩ kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ Wɛ taanɩ dɩm na tagɩ kʋlʋ tɩn na wʋ́ sɩɩnɩ kʋ ba kʋ kɩ tɩn. ¹⁸ Kʋ daarɩ kaanɩ wʋlʋ nmʋ na nɛ yɩ o yɩ ka-boro tɩn mʋ yɩ tʋ-kamunu kʋlʋ na te lʋgʋ baŋa pwa bam maama tɩn.»

18

Tʋ-kamunu Babilɔnɩ na cɔgɩ te tɩn

¹ Malɛka * kam na tagɩ kʋntʋ ka ti tɩn, amʋ ma na malɛka kadoŋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ ka maa bɩɩnɩ lʋgʋ baŋa. Ka maa jɩgɩ dam, yɩ ka tiini ka nyɩɩna ka pa pooni zǝŋi lʋgʋ baŋa maama nɩ. ² Ka ma tɔɔlɩ baŋa baŋa dɩ kwǝr-dɩa ka wɩ:

«Tʋ-kamunu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Babilɔnɩ * tɩn tʋa.

Kʋ tʋ kʋ ti.

Tɩʋ kʋm laan jigi ciciri-balwaarʋ jǝgǝ mʋ,

yɩ ciciri-zɔɔna dwi maama zʋʋrɩ da.

Zunǝ balʋ nɔɔna na culi yɩ ba ba laɩ tɩn dwi maama laan zʋʋrɩ dáanɩ mʋ.

³ Lʋgʋ baŋa dwi maama ma tʋ tɩʋ kʋm kʋntʋ boorim cwe sɩm wʋnɩ,

nɩ ba nyɔgɩ kʋ sa-dɛɛra mʋ ba su te.

Lʋgʋ baŋa pwa bam ma tɔgɩ ba kɩ boorim dɩ kʋ.

Lʋgʋ baŋa pipimpiinǝ ma tiini ba ji nadunǝ tɩʋ kʋm kʋntʋ ŋwaanɩ,

bɛŋwaanɩ kʋ nɔɔna bam soe sɩ ba taa cɔgɩ sǝbu zanzan.»

⁴ Amʋ laan ma ni kwǝrǝ kadoŋ na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ ka wɩ:

«Amʋ nɔɔna-ba,

nuŋi-na tɩʋ kʋm wʋnɩ,

sɩ á yɩ tɔgɩ kʋ wo-balwaarʋ cwe sɩm,

sɩ á yɩ tɔgɩ á na kʋ cam dɩm.

⁵ Bɛŋwaanɩ kʋ wo-balwaarʋ tɩm daga zanzan,

tɩ daŋɩ da-baŋa nɩ tɩ yi wɛyuu.

Wɛ nan ye kʋ kǝm-lwaanʋ tɩm maama ni nɩ.

⁶ Cɔgɩ-na tɩʋ kʋm sɩ kʋ maŋɩ dɩ kʋntʋ na cɔgɩ nɔɔna badonnǝ te tɩn.

Pa-na kʋ cɛ kʋ yɩra nɩ sɩ kʋ dwǝni kʋ na pɛ kʋ cɛ nɔɔna yɩra nɩ te tɩn.

Fɩ-na-kʋ sɩ kʋ nyɔ sa-dɛɛra balʋ na tiini ba dana ba dwe kʋntʋ sana kam kʋ na paɩ nɔɔna nyɔ tɩn.

⁷ Pipiri-na tɩʋ kʋm ywǝǝni dɩm dɩ kʋ wo-laarʋ tɩm,

sɩ tɩ joori tɩ ji cam dɩ yaara kʋ tɩtɩ ŋwaanɩ.

Bɛŋwaanɩ tɩʋ kʋm nyɩ dɩ kaanɩ wʋlʋ na yǝni o tɛ o wɩ:

‹Amʋ di paarɩ mʋ,

yɩ kʋlʋkʋlʋ bá yaarɩ-nɩ.

Amʋ daɩ kadǝm,

yɩ a yigǝ bá fɔgɩ ka nywanɩ.›

⁸ Tɩʋ kʋm na brɩ kʋ tɩtɩ kamunni tɩn ŋwaanɩ,

yaara dwi maama wʋ́ da yi-kʋ bɩdwɩ baŋa nɩ.

Yawɩ-balwaarʋ dɩ yi-nywana dɩ kana wʋ́ ba tɩ ja-kʋ.

Mini dɩ ma wʋ́ di-kʋ.

Yuutu Baŋa-Wɛ jɩgɩ dam-fɔrɔ,

yɩ dɩntʋ mʋ lagɩ DƖ di tɩʋ kʋm sarɩya.»

⁹ Kʋ na yɩ lʋgʋ baŋa pwa balʋ na tɔgɩ ba kɩ tɩʋ kʋm boorim kikiǝ yam yɩ ba di ywǝǝni daanɩ tɩn, ba na nɛ tɩʋ kʋm na jɩgɩ mini tɩn, baá ta keerǝ yɩ ba frɩ ba tɩtɩ kʋ ŋwaanɩ. ¹⁰ Ba na kwarɩ kʋ yaara tɩn ŋwaanɩ, baá ta zɩgɩ yigǝ yigǝ yɩ ba nii kʋ nyʋa kam. Baá ta coosǝ ba wɩ:

«Ei. Lɛɛrʋ, lɛɛrʋ!

Babilɔnɩ yɩ tʋ-kamunu mʋ,

yɩ kʋ tiini kʋ jɩgɩ dam.

Kʋ laan nan tu kʋ cɔgɩ lɩla,

maŋa fɩnfɩɩn wʋnɩ.»

¹¹ Lʋgʋ baŋa pipimpiinǝ bam dɩ wʋ́ ta keerǝ yɩ ba nywanɩ ba yigǝ tɩʋ kʋm cɔgɩm dɩm ŋwaanɩ, bɛŋwaanɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa tǝrǝ sɩ ba taa yǝgi ba zɩla yam. ¹² Zɩla yalʋ ba na jɩgɩ ba yǝgi tɩn yɩ sǝbu-sɩŋa wǝǝnu dɩ can-na-poŋo wǝǝnu dɩ kandwa-ŋʋna, kʋ wǝli dɩ gwaarʋ dwi tǝri tǝri, kʋ na yɩ gwar-ŋʋnnʋ tɩlʋ na yɩ fɩfalɩ, dɩ gwaarʋ tɩlʋ na nyɩɩna, dɩ gwar-sʋnnʋ tɩlʋ na yɩ cwɛn cwɛn tɩn. Ba ta maa jɩgɩ da-ŋwɩ dwi maama, dɩ wǝǝnu tɩlʋ zanzan ba na mɛ tuu yǝlǝ dɩ da-laarʋ dɩ can-na dɩ luguru dɩ kandwa yalʋ kaana na pui ba jɩa nɩ ba kɩ tɩn. ¹³ Ba ta maa kwǝri ba jɩgɩ tralɩ dwi maama, dɩ wǝǝnu tɩlʋ ba na zwɛ yɩ tɩ lwǝm ywǝnǝ tɩn, kʋ wǝli dɩ sana dɩ nugǝ dɩ dɩpɛ muni dɩ kamaana, kʋ wǝli dɩ naanɩ dɩ peeni dɩ sise dɩ sɩ trǝkooru. Ba ta jɩgɩ gambɛ dɩ ba yǝgǝ da.

¹⁴ Ba laan ma wʋ́ ta dɩ tɩʋ kʋm ba wɩ: «Wo-laarʋ tɩlʋ maama nmʋ fra na zʋ tɩn daa tǝrǝ. Nmʋ jɩjɩgɩrʋ tɩm dɩ n nɩnwaŋa kam maama laan je. Nmʋ daa n bá na wǝǝnu tɩm kʋntʋ maŋa dɩ maŋa.»

¹⁵ Pipimpiinǝ balʋ na tiini ba na nyɔɔrɩ tɩʋ kʋm baŋa nɩ tɩn wʋ́ ta zɩgɩ yigǝ yigǝ, ba na kwarɩ kʋ yaara yam tɩn ŋwaanɩ. Ba ma wʋ́ ta keerǝ, ¹⁶ yɩ ba coosi ba wɩ:

«Ei. Lɛɛrʋ, lɛɛrʋ!

Tʋ-kamunu kʋntʋ tiini kʋ jɩgɩ nɩnwaŋa.

Kʋ nɔɔna bam maa zʋʋrɩ gwaarʋ tɩlʋ na nyɩɩnɩ tɩn,

dɩ tɩlʋ na yɩ nasʋnnʋ cwɛn cwɛn tɩn,

yɩ ba pu sǝbu-sɩŋa wǝǝnu dɩ kandwa-ŋʋna ba yɩra nɩ.

¹⁷ Kʋ jɩjɩgɩrʋ tɩm maama laan ma ba tɩ cɔgɩ lɩla,

maŋa fɩnfɩɩn má wʋnɩ.»

Kʋ nan na yɩ balʋ maama na co nabwǝǝru tɩn dɩ ba yum tiinǝ, dɩ balʋ na tɔgɩ nabwǝǝru tɩm ba pipi tɩn, dɩ balʋ na zʋʋrɩ nabwǝǝru ba ve je tɩn, ba maama wʋ́ ta zɩgɩ yigǝ yigǝ mʋ ba nii tɩʋ kʋm. ¹⁸ Bantʋ na nɛ nyʋa kam na zaŋɩ tɩʋ kʋm baŋa nɩ tɩn, baá ta dɩ kwǝr-dɩa ba wɩ: «Tʋ-kamunu kʋntʋ ya ba jɩgɩ doŋ.» ¹⁹ Ba ma wʋ́ ta pɛ puuri ba lo ba yum nɩ, yɩ ba keeri ba coosi ba wɩ:

«Ei. Lɛɛrʋ lɛɛrʋ!

Tʋ-kamunu kʋntʋ jɩjɩgɩrʋ tɩm ŋwaanɩ mʋ pɛ balʋ maama na te nabwǝǝru tɩn ji nadunǝ.

Kʋ nan cɔgɩ maŋa fɩnfɩɩn má wʋnɩ.»

²⁰ Abam balʋ na zʋʋrɩ Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn taá kɩ-na wʋpolo tɩʋ kʋm cɔgɩm dɩm ŋwaanɩ. Abam balʋ na yɩ Wɛ nɔɔna tɩn, taá kɩ-na wʋpolo, kʋ wǝli dɩ Wɛ tɩntʋŋna bam dɩ DƖ nijoŋnǝ bam. Wɛ mʋ di tɩʋ kʋm sarɩya, yɩ DƖ pa abam bʋra.

²¹ Wɛ malɛka kadoŋ kalʋ na tiini ka dana tɩn laan ma kwe kandwɛ kamunu nɩ nɔŋ-zɔŋɔ na yɩ te tɩn. Ka ma dʋlɩ-kʋ ka yagɩ na-fara bam wʋnɩ yɩ ka wɩ:

«Baá kwe tʋ-kamunu Babilɔnɩ dɩ ba dʋlɩ ba yagɩ kʋntʋ doŋ mʋ,

yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa bá na kʋ je.

²² Nɔɔna daa bá ta wʋ kʋ wʋnɩ

sɩ ba taa magɩ kwaanʋ naa ba taa leenǝ,

naa ba taa wui wi naa nabwaanʋ.

Gɔgɔ naa tɩtʋŋɩ dwi maama dɩ daa bá ta wʋ kʋ wʋnɩ,

yɩ nɔŋɔ kwǝri dɩ daa bá ta zaŋɩ kʋ wʋnɩ.

²³ Min-zoŋo mini dɩ daa bá tarɩgɩ kʋ wʋnɩ.

Kadiri sɔɔ dɩ daa bá kɩ kʋ wʋnɩ.

Tʋ-kamunu Babilɔnɩ pipimpiinǝ bam dɛɛn mʋ yɩ lʋgʋ baŋa dɩdɛɛra yigǝ tiinǝ.

Kʋ maa ma kʋ liri kikiǝ yam kʋ ganɩ lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama.

²⁴ Kʋ na yɩ Wɛ nijoŋnǝ dɩ Wɛ nɔɔna balʋ maama ba na gʋ tɩn,

ba tʋʋnɩ dɩm zɩgɩ tɩʋ kʋm kʋntʋ yɩra nɩ mʋ.

Balʋ maama ba na gʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn caa wʋ́ jǝni tɩʋ kʋm kʋntʋ yuu nɩ mʋ.»

19

Nɔɔna na zuli Wɛ te Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn

¹ Amʋ laan ma ni kwǝr-dɩa ka na nyɩ dɩ nɔn-kɔgɔ zanzan na ŋɔɔnɩ baŋa baŋa Wɛ-sɔŋɔ nɩ ba wɩ:

«Aleluya. *

Vrɩm dɩ paarɩ-zulǝ dɩ dam yɩ dɩbam Tu Wɛ nyɩm mʋ.

² DƖ sarɩya yam yɔɔrɩ lanyɩranɩ,

yɩ ya tɔgɩ cɩga.

Kʋ na yɩ ka-bor-zɔŋɔ kʋm,

Wɛ di kʋ sarɩya yɩ kʋ na cam,

dɩ kʋ na pɛ kʋ boorim kikiǝ yam jagɩ je maama ya cɔgɩ lʋgʋ baŋa tɩn.

Wɛ ma waarɩ-kʋ dɩ kʋ na gʋ DƖ tɩntʋŋna bam tɩn ŋwaanɩ.»

³ Ba daa ma ta ba wɩ:

«Aleluya.

Mini na di-kʋ tɩn,

kʋ nyʋa kam wʋ́ ta zaŋɩ mʋ taan,

sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.»

⁴ Nakwa fiinle-bana bam dɩ wǝǝnu tɩna tɩlʋ na ŋwɩ tɩn laan ma kuni doonǝ Wɛ yigǝ nɩ ba zuli-DƖ DƖ paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ ba wɩ:

«Kʋ yɩ cɩga mʋ. Aleluya.»

⁵ Kwǝrǝ kadoŋ laan ma ŋɔɔnɩ paarɩ jangɔŋɔ kʋm jǝgǝ kam nɩ ka wɩ:

«Abam balʋ maama na yɩ Wɛ tɩntʋŋna tɩn,

taá zuli-na dɩbam Tu Wɛ.

Abam balʋ maama na kwarɩ-DƖ tɩn,

kʋ na yɩ nɔn-kamunǝ dɩ nabwǝnǝ,

á taá zuli-DƖ.»

⁶ Amʋ laan ma ni kwǝri sɩ na nyɩ dɩ nɔn-kɔgɔ zanzan na ŋɔɔnɩ baŋa baŋa, yɩ kʋ dwana nɩ na-fara mʋ wuurǝ yɩ dʋa baga te. Kʋ maa ŋɔɔnɩ kʋ wɩ:

«Aleluya.

Dɩbam Tu, Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ mʋ te paarɩ.

⁷ Pa-na dɩ́ taá kɩ wʋpolo dɩ́ cakɩ dɩ́ zuli Wɛ,

Pǝlbu * wʋm kadiri dɩm maŋa laan na yi tɩn ŋwaanɩ.

O kaanɩ wʋm ti o yigǝ sɩ o zʋ-o.

⁸ Ba kwe gwar-ŋʋnnʋ tɩlʋ na ba jɩgɩ digiru yɩ tɩ tiini tɩ nyɩɩna tɩn ba pa kaanɩ wʋm zʋ.»

Gwaarʋ tɩm kʋntʋ nan mʋ brɩ Wɛ nɔɔna bam kǝm-laarʋ tɩm na yɩ te tɩn.

⁹ Malɛka * kam laan ma ta dɩ amʋ ka wɩ: «Pʋpʋnɩ tɩntʋ n tiŋi: Kʋ na yɩ balʋ ba na bǝŋi sɩ ba tɔgɩ ba di Pǝlbu wʋm kadiri candiǝ kam tɩn, bantʋ jɩgɩ yu-yoŋo.»

Ka daa ma ta ka wɩ: «Nmʋ na ni kʋlʋ maama tɩn yɩ Wɛ kwǝrǝ mʋ, yɩ ka yɩ cɩga mʋ.»

¹⁰ Amʋ ma kuni doonǝ ka yigǝ nɩ sɩ a zuli-ka. Ka ma ta ka wɩ: «Yɩ kɩ kʋntʋ. Amʋ dɩ yɩ Wɛ tɩntʋŋnʋ mʋ, nɩ nmʋ dɩ n ko-biǝ balʋ maama na brɩ nɩ ba tɔgɩ Zezi cɩga kam tɩn dɩ na yɩ te tɩn. N maŋɩ sɩ n zuli Wɛ mʋ.»

Kʋ yɩ Zezi cɩga kam kʋntʋ mʋ paɩ Wɛ nijoŋnǝ bam tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ kam.

Nɔɔnʋ na dɔgɩ sisǝŋ-pwǝŋǝ baŋa nɩ te tɩn

¹¹ Amʋ laan ma nii a na Wɛ-sɔŋɔ ni na pʋrɩ. A ma na sisǝŋ-pwǝŋǝ. Wʋlʋ na dɔgɩ ka baŋa nɩ tɩn yɩrɩ mʋ ‹Wʋ-dɩdʋa Tu› dɩ ‹Cɩga Tu›. O na di nɔɔna sarɩya dɩ o na kwǝri o jaanɩ jara te tɩn yɔɔrɩ kʋ tɔgɩ cɩga mʋ. ¹² O yiǝ maa sɩɩnɩ nɩ min-vʋgʋ te. Sǝbu-sɩŋa yipwi zanzan ma pu o yuu nɩ. Yɩrɩ dɩdoŋ ma pʋpʋnɩ o yɩra nɩ, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ yǝri-dɩ, kʋ na daɩ o tɩtɩ yɩranɩ. ¹³ Gwar-dɩdɔrɔ kʋlʋ o na zʋ tɩn ma bugi dɩ jana. Ba maa bǝ-o nɩ ‹Wɛ Bɩtara kam›. ¹⁴ Wɛ-sɔŋɔ pamaŋ-kɔgɔ kʋm ma pu o kwaga. Ba ma dɔgɩ sise-pwǝǝnu baŋa nɩ, yɩ ba zʋ gwar-pwǝǝnu tɩlʋ na lana yɩ tɩ ba jɩgɩ digiru tɩn. ¹⁵ Sʋ-lɔŋɔ kʋlʋ na tiini kʋ jɩgɩ ni tɩn maa nuŋi o ni nɩ. O nan wʋ́ ma-kʋ o kɩ jara dɩ lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ bam maama o wanɩ, yɩ o daarɩ o taa te-ba dɩ dam. O ma wʋ́ pa Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ ban-zɔŋɔ kʋm tiini kʋ ba ba baŋa, nɩnɛɛnɩ o kanɩ tiu-biǝ mʋ sɩ o ma kɩ sana te. ¹⁶ Yɩrɩ dɩdoŋ ma pʋpʋnɩ o gwar-dɩdɔrɔ kʋm yɩra nɩ dɩ o cwe nɩ dɩ wɩ: ‹Pwa maama Pɛ, dɩ yum tiinǝ maama Yuutu›.

¹⁷ Amʋ laan ma na malɛka * kadoŋ ka na zɩgɩ wɩa kam tɩtarɩ nɩ. Ka ma tɔɔlɩ dɩ kwǝr-dɩa ka ta dɩ duurǝ dɩ kalwǝǝnu dɩ zunǝ balʋ maama na di nwana tɩn ka wɩ: «Ba-na á la daanɩ á di Wɛ candi-fara kam. ¹⁸ Ba-na á di pwa ya-nwana, dɩ pamaŋ-dɩdɛɛra dɩ nɔn-bɩbɛ kʋ wǝli dɩ sise dɩ sɩ diinǝ bam dɩ nwana, dɩ nɔɔna dwi maama, kʋ na yɩ gambɛ dɩ balʋ na te ba tɩtɩ tɩn dɩ, kʋ wǝli dɩ nɔn-kamunǝ dɩ nabwǝnǝ dɩ nwana.»

¹⁹ Amʋ ma daarɩ a na varɩm wʋm dɩ lʋgʋ baŋa pwa bam maama dɩ ba pamaŋ-kɔgɔ kʋm na lagɩ daanɩ, sɩ ba kɩ jara dɩ wʋlʋ na dɔgɩ sisǝŋǝ kam baŋa nɩ tɩn dɩ o pamaŋ-kɔgɔ kʋm. ²⁰ Ba ma ja varɩm wʋm ba vɔ, dɩ wʋlʋ na brɩ nɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu yɩ o yagɩ o daɩ tɩn. Wʋntʋ ya mʋ kɩ wo-kɩnkagɩla dayigǝ varɩm wʋm yigǝ nɩ o ma o ganɩ balʋ na jɩgɩ varɩm wʋm nyɩnyʋgʋ yɩ ba zuli o kamɔgɔ kʋm tɩn. Ba ma kwe bantʋ bale ŋʋnnɩ ba ja vu ba dɩ min-nɩnɩʋ wʋnɩ. Kʋ yɩ ciribi mim mʋ. ²¹ Wʋlʋ na dɔgɩ sisǝŋǝ kam yuu nɩ tɩn maa ma sʋ-lɔŋɔ kʋlʋ na nuŋi o ni nɩ tɩn o gʋ pamaŋ-kɔgɔ kʋlʋ maama na daarɩ tɩn. Zunǝ balʋ maama na di nwana tɩn ma ba ba di ba ya-nwana yam ba su.

20

Ba kɩ sʋtaanɩ pɩɩna digǝ nɩ bɩna mʋrʋ

¹ Amʋ laan ma na malɛka * kadoŋ ka na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ ka maa tu lʋgʋ baŋa. Ka maa ze borbu sɩ ka ma pʋrɩ goŋ-canluŋu kʋm ni dɩm, yɩ ka kwǝri ka ze capʋn-zɔŋɔ. ² Ka ma ja prǝnyoŋ-kɩnkagɩlɩ dɩm ka vɔ, sɩ ka ja vu ka dɩ goŋ-canluŋu kʋm wʋnɩ, sɩ kʋ taa wʋ dáanɩ bɩna mʋrʋ. Prǝnyoŋo kʋm kʋntʋ mʋ yɩ bɩsankwɩa kalʋ na maŋɩ ka wʋra faŋa faŋa tɩn. Kantʋ kam mʋ yɩ vwa-nyɩna pɛ, yɩ ka kwǝri ka yɩ sʋtaanɩ * tɩtɩ. ³ Malɛka kam ma dɩ-kʋ goŋ-canluŋu kʋm wʋnɩ ka pɩ. Ka ma daarɩ ka kwǝni bɔɔnɩ dɩm ni, sɩ kʋ yɩ wanɩ kʋ nuŋi kʋ daa ganɩ lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ bam, sɩ kʋ vu kʋ yi bɩna mʋrʋ kʋm na wʋ́ ti tɩn. Maŋa kam kʋntʋ na kɛ, kʋ maŋɩ sɩ ba bwǝli-kʋ ba yagɩ maŋa fɩnfɩɩn yɩranɩ.

⁴ Amʋ ma daarɩ a na paarɩ jangwaanʋ yɩ nɔɔna je tɩ baŋa nɩ. Wɛ ma pa-ba dam sɩ ba di nɔɔna taanɩ. A ma daarɩ a na ba na goni balʋ yuni Zezi cɩga kam dɩ Wɛ kwǝrǝ kam tɔɔlɩm ŋwaanɩ tɩn jwǝǝru Wɛ tee nɩ. Bantʋ mʋ yɩ balʋ na wʋ sɛ ba zuli varɩm wʋm naa o kamɔgɔ kʋm tɩn. Ba nan wʋ sɛ ba kɩ varɩm wʋm nyɩnyʋgʋ kʋm ba trǝ nɩ naa ba jɩa nɩ. Ba ma joori ba bi ba na ŋwɩa, yɩ ba tɔgɩ ba di paarɩ dɩ Zezi Krisi sɩ kʋ yi bɩna mʋrʋ.

⁵ Twa biim dɩm kʋntʋ mʋ yɩ dɩlʋ na dɛ yigǝ dɩ kɩ tɩn. (Twa balʋ maama na daarɩ tɩn ta wʋ bi maŋa kam kʋntʋ nɩ. Bɩna mʋrʋ kʋm na tu kʋ ba kʋ kɛ mʋ bantʋ dɩ laan wʋ́ bi.) ⁶ Balʋ maama na tɔgɩ ba wǝli dayigǝ twa biim dɩm wʋnɩ tɩn jɩgɩ yu-yoŋo, yɩ baá ta yɩ Wɛ tɩtɩ nɔɔna. Tʋʋnɩ dɩlʋ na lagɩ dɩ kɩ bɩle tɩn daa bá ja-ba. Bantʋ wʋ́ ta zɩgɩ Wɛ dɩ Zezi Krisi yigǝ nɩ mʋ ba zuli-ba, yɩ baá tɔgɩ dɩ Zezi ba di paarɩ sɩ kʋ yi bɩna mʋrʋ kʋm.

Ba cɔgɩ sʋtaanɩ dam maama

⁷ Bɩna mʋrʋ kʋm na tu kʋ kɛ, ba laan wʋ́ bwǝli sʋtaanɩ * ba yagɩ, sɩ dɩ nuŋi goŋ-canluŋu kʋm ba na pɩ-dɩ da tɩn wʋnɩ. ⁸ Dɩ ma wʋ́ vu dɩ ganɩ dwi tiinǝ balʋ na wʋ lʋgʋ baŋa je sɩm maama nɩ tɩn. Tɩɩnɩ dɩm kʋntʋ yɩra mʋ yɩ Gɔgɩ dɩ Magɔgɩ. *f1 * Sʋtaanɩ ma wʋ́ pa ba la daanɩ sɩ ba kɩ jara, yɩ ba kɔgɔ kʋm nɔn-biǝ wʋ́ ta dagɩ nɩ bugǝ ni kasʋllʋ na yɩ te tɩn. ⁹ Ba ma wʋ́ nuŋi lʋgʋ baŋa je maama nɩ ba vu ba gilimi Wɛ nɔɔna bam kɔgɔ kʋm na lagɩ daanɩ mɛ tɩn. Tɩʋ kʋm kʋntʋ mʋ yɩ kʋlʋ Wɛ na soe zanzan tɩn. Mini laan ma nuŋi wɛyuu nɩ dɩ ba dɩ cɔgɩ Wɛ dʋna bam kɔgɔ kʋm maama. ¹⁰ Ba ma daarɩ ba dʋlɩ sʋtaanɩ na ganɩ-ba tɩn ba dɩ min-nɩnɩʋ kʋlʋ na jɩgɩ ciribi tɩn wʋnɩ. Kʋntʋ mʋ yɩ min-nɩnɩʋ kʋlʋ ba na maŋɩ ba dɩ varɩm wʋm dɩ wʋlʋ na brɩ nɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu yɩ o yagɩ o daɩ tɩn ba yagɩ kʋ wʋnɩ tɩn. Ba maama wʋ́ ta wʋ mini dɩm wʋnɩ ba yaarɩ wɩa dɩ tɩtɩɩ maama mʋ, sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

Wɛ na wʋ́ di nɔɔna sarɩya DƖ ma kweeli te tɩn

¹¹ Amʋ daa ma na paarɩ jangɔŋ-kamunu kʋlʋ na yɩ napoŋo tɩn dɩ wʋlʋ na je kʋ baŋa nɩ tɩn. Tɩga baŋa dɩ wɛyuu maama ma duri tɩ kɛ o yigǝ nɩ, yɩ tɩ daa tǝrǝ. ¹² Amʋ ma na balʋ na tɩgɩ tɩn, dɩdɛɛra dɩ nabwǝnǝ maama, ba zɩgɩ paarɩ jangɔŋɔ kʋm yigǝ nɩ. Ba ma puri twaanʋ sɩ ba nii. Ba ma daarɩ ba puri tɔnɔ kʋlʋ na yɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam tɔnɔ kʋm tɩn. Ba ma di twa bam taanɩ sɩ kʋ maŋɩ dɩ ba na kɩ kʋlʋ tɩn, nɩnɛɛnɩ kʋ na pʋpʋnɩ kʋ tiŋi twaanʋ tɩm wʋnɩ te tɩn. ¹³ Curu dɩ tʋʋnɩ ma yagɩ balʋ dɩ na jaanɩ tɩn. Na-fara bam dɩ ma pa twa balʋ na maŋɩ ba wʋnɩ tɩn cwǝŋǝ sɩ ba nuŋi. Ba ma di twa bam kʋntʋ maama sarɩya sɩ kʋ maŋɩ dɩ ba na kɩ kʋlʋ tɩn. ¹⁴ Ba laan ma ja Tʋʋnɩ dɩ Curu ba dʋlɩ ba dɩ min-nɩnɩʋ kʋm wʋnɩ. Min-nɩnɩʋ kʋm kʋntʋ yɩ tʋʋnɩ bɩle tu mʋ. ¹⁵ Nɔɔnʋ wʋlʋ maama yɩrɩ na maŋɩ dɩ wʋ pʋpʋnɩ dɩ kɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn, baá dʋlɩ kʋntʋ tu ba dɩ min-nɩnɩʋ kʋm kʋntʋ wʋnɩ mʋ.

21

Zan na nɛ lʋ-dʋŋʋ te tɩn

¹ Amʋ laan ma na wɛyuu-dʋŋʋ dɩ tɩ-dʋŋa. Dayigǝ wɛyuu kʋm dɩ dayigǝ tɩga baŋa kam ma kɛ, yɩ na-fara dɩ daa tǝrǝ. ² Amʋ ma daarɩ a na Wɛ tɩtɩ tɩʋ kʋm kʋ yɩrɩ na yɩ Zeruzalɛm nadʋŋʋ tɩn. Kʋ ma nuŋi wɛyuu Wɛ tee nɩ kʋ maa tu lʋgʋ baŋa. Wɛ ma kwɛ-kʋ lanyɩranɩ nɩ kaanɩ na ti o yigǝ sɩ o zʋ barʋ te tɩn. ³ Amʋ ma ni kwǝr-dɩa na ŋɔɔnɩ paarɩ jangɔŋɔ kʋm seeni ka wɩ: «Wɛ tɩtɩ sɔŋɔ laan mʋ wʋ nabiinǝ tɩtarɩ nɩ. DƖ nan wʋ́ ta wʋra dɩ ba, yɩ baá ta yɩ DƖ nɔɔna. Wɛ tɩtɩ wʋ́ ta wʋ ba tee nɩ yɩ DƖ nii-ba. ⁴ Wɛ wʋ́ guguni ba yi-na maama. Tʋʋnɩ dɩ wʋ-cɔgɔ dɩ kǝrǝ dɩ yaara daa bá ta wʋra. Dayigǝ wo-dwǝǝnu tɩm kɛ.»

⁵ Wʋlʋ na je paarɩ jangɔŋɔ kʋm baŋa nɩ tɩn laan ma ta o wɩ: «Nii, amʋ laan pɛ wǝǝnu maama ji wo-dʋnnʋ mʋ.»

O daa ma ta dɩ amʋ o wɩ: «Pʋpʋnɩ wǝǝnu tɩntʋ n tiŋi, bɛŋwaanɩ taanɩ dɩntʋ yɩ cɩga mʋ yɩ dɩ maŋɩ sɩ nɔɔna sɛ-dɩ.»

⁶ O ma daarɩ o wɩ: «Wǝǝnu tɩm kɩ tɩ ti. Amʋ mʋ yɩ pulim dɩ gurim. Amʋ nan ta mʋ yɩ dayigǝ tu dɩ tiim tu. Na-nyɔm na jɩgɩ wʋlʋ maama, amʋ wʋ́ pa kʋntʋ tu nyɔ buli-yi dɩlʋ na na paɩ ŋwɩa tɩn zaanɩ. ⁷ Wʋlʋ maama na wanɩ balɔrɔ tɩn mʋ wʋ́ joŋi wo-laarʋ tɩm kʋntʋ. Amʋ Wɛ wʋ́ ta nii-o, yɩ o taa yɩ a bu. ⁸ Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ balʋ na kwarɩ cam tɩn, dɩ balʋ na pipiri ba kwaga ba ya Zezi tɩn, dɩ balʋ na kɩ wo-zɔɔna, dɩ balʋ na yɩ nɔn-gʋra, dɩ balʋ na boori tɩn, kʋ wǝli dɩ liri kǝrǝ, dɩ balʋ na kaanɩ jwǝnǝ tɩn, kʋ wǝli dɩ vwa-nyɩna dwi maama, bantʋ jǝgǝ mʋ yɩ min-nɩnɩʋ kʋlʋ ciribi na di kʋ wʋnɩ tɩn. Kʋntʋ mʋ yɩ tʋʋnɩ bɩle tu.»

Zeruzalɛm nadʋŋʋ kʋm na yɩ te tɩn

⁹ Malɛka * kadoŋ laan ma ba amʋ te. Ka nuŋi malɛsɩ sɩrpɛ sɩm wʋnɩ mʋ, sɩlʋ na jɩgɩ zwɩ sɩrpɛ sɩm dɩ sɩ wʋ yaara yarpɛ yalʋ na lagɩ ya ba ya kɩ ya ma kweeli tɩn. Ka ma ta dɩ amʋ ka wɩ: «Ba, sɩ a brɩ-m ka-dʋʋrʋ wʋlʋ na yɩ Pǝlbu * wʋm kaanɩ tɩn.»

¹⁰ Malɛka kam na tagɩ kʋntʋ tɩn, Wɛ Joro * kʋm ma ba amʋ te dɩ dam, yɩ ka ja-nɩ ka vu pu-zɔŋɔ kʋlʋ na yɩ baŋa baŋa tɩn yuu. Ka ma brɩ-nɩ Wɛ tɩtɩ tɩʋ kʋm, kʋ yɩrɩ na yɩ Zeruzalɛm yɩ kʋ nuŋi wɛyuu Wɛ te kʋ bɩɩnɩ lʋgʋ baŋa tɩn. ¹¹ Wɛ paarɩ-zulǝ yam ma pa tɩʋ kʋm nyɩɩnɩ lanyɩranɩ, nɩ kandwɛ-ŋʋnɩ * dɩlʋ yɩrɩ na yɩ Zasɩpɩ yɩ dɩ nyɩɩnɩ pɩlɩ pɩlɩ nɩ niu na nyɩɩnɩ te tɩn. ¹² Kǝbri-kamunu kʋlʋ na dwara tɩn ma lɔ kʋ kaagɩ tɩʋ kʋm. Kǝbrǝ kam maa jɩgɩ niǝ fugǝ-yale. Wɛ malɛsɩ fugǝ-sɩle maa zɩgɩ niǝ yam kʋntʋ dɩdʋa dɩdʋa nɩ. Yisɩrayɛlɩ * tiinǝ dwi fugǝ-bɩle kʋm yɩra ma pʋpʋnɩ niǝ yam baŋa nɩ. ¹³ Tɩʋ kʋm sɛ sɩm maama jɩgɩ niǝ yatɔ yatɔ mʋ. Yatɔ yɔɔrɩ wa-puli seeni. Yatɔ maa wʋ wa-puli jagwiǝ seeni. Yatɔ maa wʋ wa-puli jazɩm seeni. Yatɔ maa daarɩ ya wʋ wa-zʋʋrɩ seeni. ¹⁴ Tɩʋ kʋm kǝbrǝ kam kuri ma cwi kandwa-pulwaarʋ fugǝ-tɩle baŋa nɩ. Pǝlbu wʋm tɩntʋŋna fugǝ-bale bam yɩra ma pʋpʋnɩ pulwaarʋ tɩm kʋntʋ yɩra nɩ.

¹⁵ Malɛka kalʋ na ŋɔɔnɩ dɩ amʋ tɩn maa ze sǝbu-sɩŋa nacǝgǝ sɩ ka ma maŋɩ tɩʋ kʋm na maɩ te tɩn, dɩ kʋ niǝ yam dɩ kʋ kǝbrǝ kam dɩ na maɩ te tɩn. ¹⁶ Tɩʋ kʋm sɛ sɩna sɩm maama mara sɩ mara mʋ. Malɛka kam ma kwe ka nacǝgǝ kam ka ma maŋɩ tɩʋ kʋm. Kʋ saŋa maama dwarɩm maa yɩ kilomɛtra mʋrr-tɩle dɩ biǝ yale (2.200). *f2 * Kʋ sɛ sɩm dɩ kʋ wɛyuu maama dwarɩm maɩ daanɩ mʋ. ¹⁷ Ka ma daarɩ ka ma ka jɩŋa ka maŋɩ tɩʋ kʋm kǝbrǝ kam. Ka yɩ kantɩa kuni bi dɩ fiinna-bɩna mʋ (144). Malɛka kam na maŋɩ te tɩn yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ nabiinu na maŋɩ kantɩa te tɩn. ¹⁸ Ba lɔgɩ kǝbrǝ kam dɩ kandwa-ŋʋna yalʋ yɩrɩ na yɩ Zasɩpɩ tɩn mʋ. Kʋ daarɩ ba lɔgɩ tɩʋ kʋm tɩtɩ dɩ sǝbu-sɩŋa kalʋ na tiini ka lana fasɩ nɩ niu na nyɩɩnɩ te tɩn mʋ. ^19-20 Kandwa-pulwaarʋ tɩlʋ tɩʋ kʋm kǝbrǝ kam na cwi tɩ baŋa nɩ tɩn, ba mɛ kandwa-ŋʋna * dwi maama mʋ ba ma pʋpʋrɩ tɩ yɩra. Pulɔrɔ maama jɩgɩ kʋ kandwɛ-nyɩnʋ mʋ, yɩ ya yɩra mʋ tɩntʋ:

1. Zasɩpɩ 2. Safiirɩ

3. Kalɩsɩdʋanɩ 4. Emɛrɔdɩ

5. Sardonisi 6. Sardʋanɩ

7. Krisolidi 8. Bɛrili

9. Topazɩ 10. Krisopasɩ

11. Yasintɩ 12. Amɛtisi.

²¹ Kʋ daarɩ ba mɛ kandwa-ŋʋna yalʋ yɩrɩ na yɩ pɛɛrɩlɩ tɩn mʋ ba kɩ tɩʋ kʋm niǝ fugǝ-yale yam bwǝǝru tɩm. Kʋ bwǝǝru tɩm maama yɩ pɛɛrɩlɩ dɩdʋa dɩdʋa mʋ ba mɛ ba kɩ. Tɩʋ kʋm pɩmpalɩ dɩm maa yɩ sǝbu-sɩŋa kalʋ na tiini ka lana nɩ niu na nyɩɩnɩ te tɩn.

²² Amʋ ma na nɩ Wɛ-digǝ tǝri tɩʋ kʋm wʋnɩ, bɛŋwaanɩ Dam-fɔrɔ Tu Baŋa-Wɛ tɩtɩ dɩ Pǝlbu wʋm mʋ wʋra yɩ nɔɔna zuli-ba. ²³ Ba daa ba lagɩ sɩ wɩa dɩ cana daa ta zǝŋi tɩʋ kʋm baŋa nɩ, Wɛ paarɩ-zulǝ yam paɩ tɩʋ kʋm jɩgɩ pooni, yɩ Pǝlbu wʋm dɩ paɩ kʋ jɩgɩ pooni. ²⁴ Lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ maama wʋ́ taa ŋwɩ pooni dɩm kʋntʋ wʋnɩ. Lʋgʋ baŋa pwa bam ma wʋ́ ja ba jɩjɩgɩrʋ ba ba ba kɩ tɩʋ kʋm wʋnɩ. ²⁵ Dɛ maama ba ma daa bá pɩ tɩʋ kʋm niǝ yam, bɛŋwaanɩ tɩga daa bá yi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ. ²⁶ Ba ma wʋ́ kwe lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ zulǝ dɩ ba jɩjɩgɩrʋ maama ba ja ba ba kɩ da. ²⁷ Kʋ daarɩ kʋlʋ maama na jɩgɩ digiru tɩn bá zʋ kʋ wʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kɩ wo-zɔɔna tɩn dɩ wʋlʋ maama na yɩ vwa-fɔrʋ tɩn bá zʋ kʋ wʋ. Balʋ yɩra na pʋpʋnɩ ya tiŋi Pǝlbu wʋm ŋwɩa tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn yɩranɩ má mʋ wʋ́ zʋ tɩʋ kʋm kʋntʋ wʋ.

22

¹ Malɛka kam ma daarɩ ka brɩ-nɩ bu-tʋla kalʋ na na paɩ ŋwɩa tɩn. Na bam tiini ba lana yɩ ba nyɩɩnɩ nɩ niu te. Bu-tʋla kam na bam maa burǝ ba nuŋi Wɛ dɩ Pǝlbu wʋm paarɩ jangɔŋɔ kʋm tee nɩ ba duri tɩʋ kʋm tɩtarɩ nɩ. ² Tiu kʋlʋ biǝ na paɩ ŋwɩa tɩn maa zɩgɩ bu-tʋla kam jazɩm dɩ jagwiǝ nɩ. Tiu kʋm kʋntʋ maa yǝni kʋ lǝri biǝ kuni fugǝ-bɩle bɩm maama wʋnɩ. Cana maama wʋnɩ kʋ lǝri biǝ mʋ. Kʋ vɔɔrʋ tɩm ma maɩ kʋ sooni lʋgʋ baŋa dwi tiinǝ yɩ ba naɩ yazurǝ. ³ Woŋo kʋlʋ maama Wɛ na culi tɩn daa tǝri tɩʋ kʋm kʋntʋ wʋnɩ. Wɛ dɩ Pǝlbu wʋm paarɩ jangɔŋɔ kʋm mʋ wʋ́ ta wʋ tɩʋ kʋm wʋnɩ, yɩ DƖ tɩntʋŋna bam zuli-DƖ. ⁴ Baá ta naɩ Wɛ yibiyǝ, yɩ DƖ yɩrɩ dɩm wʋ́ pʋpʋnɩ ba trǝ nɩ. ⁵ Tɩga daa bá yi tɩʋ kʋm nɩ. Ba bá ta lagɩ kanɩɩ sɩ sɩ taa zǝŋi pooni, naa wɩa dɩ. Bɛŋwaanɩ Yuutu Baŋa-Wɛ tɩtɩ wʋ́ ta yɩ pooni DƖ pa-ba. Baá ta tɔgɩ ba di paarɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kalʋ na ba ti tɩn.

⁶ Malɛka kam daa ma ta dɩ amʋ ka wɩ: «Taanɩ dɩntʋ maama yɩ cɩga mʋ, dɩ maŋɩ sɩ nɔɔna sɛ-dɩ. Yuutu Baŋa-Wɛ mʋ yɩ dɩlʋ na zǝni DƖ nijoŋnǝ bam dɩ DƖ Joro * kʋm yɩ ba tɔɔlɩ DƖ kwǝrǝ kam tɩn. Dɩntʋ mʋ tʋŋɩ DƖ malɛka sɩ ka ba ka brɩ DƖ nɔɔna bam, sɩ ba lwarɩ kʋlʋ na lagɩ kʋ kɩ lele tɩn.»

Zezi ma bɩɩnɩ lele

⁷ Cǝgi-na, Zezi tagɩ o wɩ: «Amʋ ma bɩɩnɩ lele. Balʋ na sɛ Wɛ kwǝrǝ kalʋ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ tɩn jɩgɩ yu-yoŋo.»

⁸ Amʋ Zan mʋ sɩɩnɩ a ni wǝǝnu tɩm kʋntʋ, yɩ a kwǝri a na-tɩ. Kʋ maama na tu kʋ ba kʋ ti tɩn, a laan ma kuni doonǝ malɛka kalʋ na brɩ-nɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ tɩn yigǝ nɩ sɩ a zuli-ka. ⁹ Ka ma ta dɩ amʋ ka wɩ: «Yɩ kɩ kʋntʋ. Amʋ yɩ Wɛ tɩntʋŋnʋ mʋ, nɩ nmʋ dɩ n ko-biǝ balʋ na tɔɔlɩ Wɛ kwǝrǝ kam tɩn dɩ balʋ maama na sɛ kʋlʋ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ tɩn dɩ na yɩ te tɩn. N maŋɩ sɩ n zuli Wɛ mʋ.»

¹⁰ Ka daa ta ma ta dɩ amʋ ka wɩ: «Yɩ zaŋɩ n sǝgi Wɛ kwǝrǝ kalʋ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ tɩn, pa nɔɔna lwarɩ-ka. Bɛŋwaanɩ maŋa yiǝ sɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ sɩɩnɩ tɩ kɩ. ¹¹ Kʋntʋ,

wʋlʋ maama na kɩ balɔrɔ tɩn,

o dɩ nan ve yigǝ dɩ o tɩtʋŋ-balwaarʋ.

Wʋlʋ maama na kɩ wo-digiru tɩn,

o dɩ nan ve yigǝ dɩ o wo-digiru kǝm.

Kʋ daarɩ wʋlʋ na sɛ o kɩ lanyɩranɩ tɩn,

o tiini o kwaanɩ o taa kɩ lanyɩranɩ.

Wʋlʋ na yɩ Wɛ nɔɔnʋ tɩn,

o tiini o kwaanɩ sɩ o taa kɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ.»

¹² Cǝgi-na, Zezi tagɩ o wɩ: «A ma bɩɩnɩ lele. A na tuǝ, a laan wʋ́ pa nɔɔnʋ maama ŋwɩɩrʋ tɩlʋ na maŋɩ dɩ o tɩtʋŋa tɩn.

¹³ Amʋ mʋ yɩ pulim dɩ gurim.

Amʋ ta mʋ yɩ dayigǝ tu dɩ kwaga tu,

amʋ mʋ pulǝ yɩ a gurǝ.»

¹⁴ Balʋ na zarɩ ba gwaarʋ ba pa tɩ pɩɩrɩ parɩ parɩ tɩn jɩgɩ yu-yoŋo. Bantʋ jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ ba di tiu kʋlʋ biǝ na paɩ ŋwɩa tɩn, yɩ ba kwǝri ba jɩgɩ cwǝŋǝ sɩ ba zʋ Wɛ tɩtɩ tɩʋ kʋm wʋ. ¹⁵ Kʋ daarɩ, balʋ na wʋ́ maŋɩ tɩʋ kʋm cicwǝŋǝ nɩ tɩn mʋ yɩ balʋ na kɩ wo-zɔɔna dɩ liri kǝrǝ, kʋ wǝli dɩ balʋ na boori tɩn, dɩ balʋ na yɩ nɔn-gʋra tɩn, dɩ balʋ na kaanɩ jwǝnǝ tɩn, kʋ wǝli dɩ balʋ na soe vwa-fɔm yɩ ba kɩ vwan kikiǝ tɩn.

¹⁶ Zezi tagɩ o wɩ: «Amʋ mʋ tʋŋɩ a malɛka sɩ ka ba ka brɩ abam balʋ na yɩ amʋ kɔgɔ kʋm nɔɔna tɩn wǝǝnu tɩntʋ maama. Amʋ yɩ wʋlʋ kuri na nuŋi Pɛ Davidi * dwi dɩm wʋnɩ tɩn. Amʋ yɩ tɩtɩɩtɩ calɩcʋa kalʋ yɩrɩ na yɩ naŋɔgɔ yɩ ka nyɩɩnɩ tɩn.»

¹⁷ Wɛ Joro * kʋm dɩ Zezi nɔn-kɔgɔ kʋm na nyɩ nɩ o ka-dʋʋrʋ te tɩn ma ta ba wɩ: «Nan ba.»

Wʋlʋ maama na ni kwǝrǝ kantʋ tɩn, sɩ o dɩ ta nɩ: «Nan ba.»

Na-nyɔm na jɩgɩ wʋlʋ maama tɩn, sɩ o ba. Wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o nyɔ na balʋ na paɩ ŋwɩa tɩn, sɩ o ba o joŋi o nyɔ zaanɩ.

¹⁸ Amʋ Zan nan lagɩ a kaanɩ balʋ maama na cǝgi wǝǝnu tɩlʋ na pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ yɩ tɩ yɩ Wɛ kwǝrǝ tɩn. Nɔɔnʋ na wǝli woŋo tɔnɔ kʋntʋ taanɩ dɩm wʋnɩ, Wɛ wʋ́ pa o na yaara yalʋ tɔnɔ kʋm na brɩ tɩn. ¹⁹ Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na lɩ woŋo tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ dɩ o yagɩ tɩn, Wɛ wʋ́ lɩ o dɩ yigǝ DƖ yagɩ, sɩ o yɩ da o di tiu kʋlʋ biǝ na paɩ ŋwɩa tɩn naa o tɔgɩ o zʋ Wɛ tɩtɩ tɩʋ kʋm wʋ nɩ tɔnɔ kʋntʋ na brɩ te tɩn.

²⁰ Wʋlʋ na zɩgɩ wǝǝnu tɩm kʋntʋ cɩga kam kwaga nɩ tɩn mʋ tɛ o wɩ: «Kʋ yɩ cɩga mʋ. A ma bɩɩnɩ lele.»

Amina. * Dɩ́ Yuutu Zezi, nan ba.

²¹ Dɩbam Yuutu Zezi yu-yoŋo kʋm wʋ́ ta wʋ abam maama tee nɩ. ^20:8